C.J. Sansom - Matthew Shardlake 05 - Inwazja.pdf

SAVE OFFLINE

O książce Seria powieści o XVI-wiecznym prawniku i detektywie pozwala czytelnikom przenieść się do Anglii rządzonej przez Henryka VIII Tudora, dla którego namiętność jest ważniejsza niż nakazy prawa i Kościoła. Inwazja to piąta powieść z Matthew Shardlakiem w roli głównej. Pozornie nieskomplikowana sprawa maltretowanego chłopca zaprowadzi błyskotliwego detektywa w sam środek działań wojennych między Anglią i Francją. Wydarzenia historyczne, morderstwo i polityczna tajemnica splatają się we wciągającą intrygę, która nie pozwoli odłożyć tej książki. Anglia, rok 1545. Kosztowna wojna wyniszcza Królestwo Angielskie i sprowadza ku jego brzegom potężną flotę francuską. W kraju ogłoszono powszechną mobilizację, a oddziały wojsk maszerują do Portsmouth, gdzie można się spodziewać uderzenia. W tak niespokojnych czasach królowa – Katarzyna Parr – wzywa komisarza Shardlake’a, chcąc powierzyć mu dochodzenie, które rzuci go w strony, gdzie lada chwila rozpoczną się działania wojenne. Sprawa dotyczy sieroty, Hugh Curteysa. Kuratelę nad nim i należącymi do niego ziemiami wykupił właściciel sąsiednich włości, Nicholas Hobbey. Były guwerner Hugh i jego zmarłej siostry złożył pozew przeciwko opiekunowi sieroty, oskarżając go o nieludzkie traktowanie, i zaraz potem popełnił samobójstwo. Matthew Shardlake, londyński adwokat, obrońca biednych i uciśnionych, garbus wzbudzający zabobonny lęk, podejmuje śledztwo. Atmosfera w domu chłopca okazuje się napięta, ale Hugh, co prawda okradany przez opiekuna, wydaje się zdrowy i zadbany, nie zgłasza też żadnych skarg na Hobbeya. Dopiero tragedia podczas polowania zapoczątkuje ciąg zdarzeń, które pomogą wyjaśnić zagadkowe oskarżenia guwernera. Czy w całej tej sprawie rzeczywiście chodzi o maltretowanego chłopca?

C.J. SANSOM Współczesny brytyjski pisarz. Ukończył University of Birmingham, gdzie obronił pracę doktorską z historii. Do 2003 r. pracował jako adwokat, potem poświęcił się karierze literackiej. Napisał 8 powieści przełożonych na 20 języków – Dominium i 6 kryminałów historycznych, których akcja toczy się w okresie rządów dynastii Tudorów, m.in. Komisarz, Alchemik, Rebelia i Księga Objawienia. Wszystkie zdobyły popularność w wielu krajach. SANSOM był trzykrotnie nominowany do prestiżowej nagrody Ellis Peters Historical Dagger, przyznawanej przez Stowarzyszenie Autorów Powieści Kryminalnych CWA i otrzymał ją za Alchemika. www.cjsansombooks.com

Część pierwsza LONDYN

Rozdział pierwszy Cmentarz był pogrążony w ciszy letniego popołudnia. Na żwirowej ścieżce wciąż poniewierały się gałęzie i konary strącone z drzew przez wichry, które szalały nad Anglią w pamiętnym burzowym czerwcu tysiąc pięćset czterdziestego piątego roku. My, londyńczycy, zostaliśmy potraktowani ulgowo, z paru kominów sfrunęły wywiewki i tyle, ale na północy żywioły szalały. Mówiono, że spadł grad wielkości pięści, a z gradzin wyzierały ludzkie twarze. Jednakże, jak wie każdy prawnik, im dłużej opowieść krąży, tym więcej w niej przesady. Przedpołudnie spędziłem w mojej kancelarii w Lincoln’s Inn, pracując nad aktami nowych spraw, które wpłynęły do Sądu Próśb. Rozprawy miały się odbyć dopiero na jesieni; szykowała się wojna i król wydał rozkaz skrócenia wiosennej sesji obrad. W ostatnich miesiącach zdarzało mi się przyłapać na tym, że nie mogę usiedzieć nad papierami. Skargi w kółko dotyczyły jednego: właściciele ziemscy starali się rugować dzierżawców, a na odzyskanych glebach hodować owce na wełnę, która jest w cenie, lub w tym samym celu zawłaszczyć grunta gminne, które żywią biedaków. Sprawy ważkie, ale jedna podobna do drugiej. W dodatku, gdy pracowałem, mój wzrok mimowiednie wędrował w stronę listu, który został dostarczony przez posłańca z Hampton Court. List spoczywał na rogu mojego biurka: biały prostokąt z lśniącą kroplą laku na środku. Niepokoił mnie zwłaszcza brakiem szczegółów. W końcu porzuciłem próby okiełznania błądzących myśli i zdecydowałem się pójść na spacer. Przechodząc przez dziedziniec Gatehouse Court, zauważyłem młodą kwiaciarkę, którą wpuścił wartownik. Z twarzą okoloną białym czepcem, w szarej sukni i brudnym fartuchu, stała w rogu dziedzińca, wyciągając bukiety w stronę przechodzących prawników. Kiedy ją mijałem, krzyknęła, że jest wdową, a jej mąż poległ na wojnie. Dojrzałem w jej koszyku pszonak, który przypomniał mi, że od miesiąca prawie nie zaszedłem na grób mojej biednej gospodyni, a jak raz pszonak był ulubionym kwiatem Joan. Poprosiłem o pęk, który podała szorstką, spracowaną dłonią. Gdy dałem jej pół pensa, dygnęła i podziękowała wylewnie, ale z jej oczu bił chłód. Przez Great Gate wyszedłem na świeżo wybrukowaną Chancery Lane, która prowadziła pod górę, do małego kościoła. Idąc, wyrzucałem sobie malkontenctwo w sytuacji, gdy niejeden kolega zazdrościł mi posady adwokata w Sądzie Próśb, a radca królowej niekiedy powierzał lukratywne sprawy. Ale niespokojne, zamyślone twarze przechodniów uprzytomniły mi, że czasy nie nastrajają optymizmem. Mówiono, że Francuzi skrzyknęli trzydzieści tysięcy chłopa w portach po swojej stronie Kanału i szykują się, by uderzyć na Anglię wielką flotą okrętów wojennych; niektóre miały na pokładzie nawet stajnie z końmi. Nikt nie wiedział, gdzie wylądują, więc w całym kraju zarządzono pobór, a rekrutów kierowano do obrony wybrzeża. Wszystkie okręty królewskie wypłynęły na otwarte morze, a potężne statki handlowe konfiskowano i uzdatniano do walki. Król w zeszłym roku nałożył nowe podatki, żeby sfinansować najazd na Francję. Poniósł sromotną klęskę i od zimy wojska angielskie oblegały Boulogne, a teraz wyglądało na to, że wojna dotrze i do nas. Wszedłem na cmentarz przy kościele. Nawet u tych, którzy nie grzeszą pobożnością, nastrój tego miejsca budzi cichą zadumę. Przykląkłem i złożyłem kwiaty na grobie Joan. Prowadziła moje skromne gospodarstwo przez lat dwadzieścia bez mała; kiedy przyszła do mnie na służbę, była wdową koło czterdziestki, ja zaś świeżo upieczonym, początkującym adwokatem.

Ponieważ straciła męża i nie miała krewnych, całe serce wkładała w dbanie o mnie; cicha, zręczna, uprzejma. Na wiosnę złapała influenzę i po tygodniu zmarła. Brakowało mi jej bardzo, zwłaszcza gdy zaczęło do mnie docierać, iż przez te wszystkie lata brałem jej poświęcenie i troskę za coś oczywistego. Przepaść między Joan a nygusem, który był teraz moim sługą, dobijała mnie. Podniosłem się ze stęknięciem; w kolanach mi chrupnęło. Wizyta na grobie wyciszyła mnie, rozniecając wszakże nastrój melancholijny, do którego mam skłonność. Podjąłem wędrówkę między grobami, bo miałem na cmentarzu więcej znajomych. Przystanąłem przed nagrobkiem z przedniego marmuru: ROGER ELLIARD ADWOKAT LINCOLN’S INN NAJDROŻSZY MĄŻ I OJCIEC 1502—1543 Z gorzkim uśmiechem wspomniałem rozmowę, jaką toczyliśmy z Rogerem tuż przed jego śmiercią, przed dwoma laty. Mówiliśmy o tym, że król roztrwonił majątek klasztorów na pałace i wystawne życie, nie poczuwając się przy tym nawet do skromnej jałmużny, jaką bracia zakonni świadczyli ubogim. Wsparłem dłoń na kamieniu nagrobnym. — Ach, Rogerze, dobrze, że nie widzisz, w co nas wpędził teraz. Staruszka porządkująca kwiaty na sąsiednim grobie obejrzała się za siebie. Na widok garbatego jurysty, który przemawia do zmarłych, jej pobrużdżoną twarz wykrzywił grymas strachu. Ruszyłem dalej. Nieco z boku stał inny nagrobek, który, podobnie jak nagrobek Joan, kazałem wznieść, opatrując tylko zwięzłym napisem: GILES WRENNE ADWOKAT Z YORKU 1467—1541 Na tym grobie nie wsparłem się, przemawiając do starca, który w nim spoczywał, ale wspominając okoliczności śmierci Gilesa, czułem, jak na własne życzenie dopraszam się czarnej melancholii. Coś zagrzmiało tak nagle, aż struchlałem. Staruszka zerwała się z kolan, tocząc wokół przerażonym wzrokiem. Domyślałem się, co się dzieje. Doszedłem do muru oddzielającego cmentarz od Pól Lincoln’s Inn i pchnąłem drewnianą furtkę. Moim oczom ukazał się niezwykły widok. * Pola Lincoln’s Inn to wielkie wrzosowisko, na którym studenci prawa zwykli polować na króliki na trawiastych zboczach wzgórza Coney Garth. W zwykłe wtorkowe popołudnie powinno się tu kręcić nie więcej niż kilka osób, ale tamtego dnia na Polach zastałem tłum, który przyglądał się pięćdziesiątce młodych mężczyzn ustawionych w pięciu koślawych szeregach. Młodzieńcy odziani byli na ogół w koszule i kamizelki, choć część nosiła niebieskie kaftany czeladników. Jedni mieli twarze ponure, inni wylęknione, jeszcze inni pełne zapału. Prawie każdy dzierżył długi łuk, który w myśl prawa powinni posiadać wszyscy mężczyźni w wieku poborowym, by ćwiczyć się w sztuce łucznictwa, choć wielu nad ćwiczenia przedkłada bule, kości i zakazane dla gminu karty. Łuki miały dwa jardy długości, będąc zwykle wyższe od swych właścicieli, zdarzały się jednak łuki krótsze, nie z cisu, tylko z pośledniego wiązu. Większość

mężczyzn na jednej ręce nosiła skórzany mankiet, a na palcach drugiej skórzany naparstnik. Cięciwy łuków były naciągnięte, gotowe do strzału. Łucznicy byli zaganiani do szeregów po dziesięciu przez wojskowego w sile wieku, z którego kwadratowej twarzy okolonej krótką, czarną brodą bił wyraz srogiej dezaprobaty. Oficer wyglądał imponująco w mundurze londyńskiego Korpusu Ochotników, składającym się z okrągłego, lśniącego hełmu i białego dubletu z nacięciami w rękawach i w pludrach, przez które przeświecała czerwona podszewka. Co najmniej dwieście jardów dalej sterczały dwie sześciostopowe pryzmy obłożonej darnią ziemi, na których w każdą niedzielę wszyscy zdolni do służby wojskowej mieli obowiązek ćwiczyć celność. Wytężywszy wzrok, dostrzegłem na jednej z pryzm słomianego chochoła w zdezelowanym hełmie i podartych łachmanach, z francuską lilią wymalowaną niewprawnie na piersi. Pojąłem, że jestem świadkiem kolejnego sprawdzianu obronności, podczas którego badano umiejętności obywateli miasta, żeby wyłonić tych, którzy zostaną skierowani do gromadzących się na wybrzeżu wojsk albo na okręty królewskie. Sam na szczęście jako czterdziestotrzyletni garbus byłem zwolniony ze służby wojskowej. Mały, pulchny jegomość z grzbietu rasowej siwej klaczy obserwował formowanie szeregów. Koń, przybrany w czaprak w barwach londyńskiego samorządu, nosił metalową przyłbicę z otworami na oczy, która upodobniała jego łeb do trupiej czaszki. Tułów i ramiona jeźdźca chroniła półzbroja z polerowanej stali, a nad szerokim, czarnym beretem drżało na słabym wietrze pawie pióro. Rozpoznałem Edmunda Carvera, jednego ze starszych radnych miejskich; wygrałem jego sprawę przed dwoma laty. Wiercił się niespokojnie na grzbiecie klaczy, jakby nie nawykł do zbroi. Był to dość przyzwoity osobnik, członek gildii kupieckiej; w mojej pamięci zapisał się przede wszystkim jako wielki smakosz. Przy nim stało dwóch żołnierzy w mundurach Korpusu Ochotników, jeden z długą spiżową trąbą, drugi z halabardą. Nieco dalej stał odziany w czarny dublet pisarz ze stertą akt na przenośnym pulpicie zawieszonym na szyi. Żołnierz z halabardą odłożył swój oręż i dźwignął pęk kołczanów. Przebiegł przed pierwszym szeregiem rekrutów, usypując na ziemi rząd strzał. Dowódca nie przestawał taksować poborowych krytycznym spojrzeniem. Przypuszczalnie był zawodowym oficerem jak ci, których poznałem przed czterema laty, podczas wielkiej królewskiej wyprawy do Yorku. Teraz zapewne służył w powołanym przed kilkoma laty londyńskim Korpusie Ochotników, którego członkowie w wolne dni szkolili się w rzemiośle wojennym. — Anglia potrzebuje mężczyzn, którzy będą jej służyć w godzinie ciężkiej próby! — przemówił donośnym głosem. — Francuz sposobi się, by ogniem i mieczem zabijać nasze kobiety i dzieci, ale my nie zapomnieliśmy Agincourt! — Gdy zawiesił głos dramatycznie, Carver krzyknął: „Pamiętamy!”, a jego okrzyk podjęli rekruci. — Wiemy po Agincourt, że jeden Anglik jest wart trzech Francuzów — ciągnął oficer. — Wyślemy im więc naszych słynnych łuczników na powitanie! Każdy z tych, których dziś wybiorę, dostanie płaszcz i trzy pensy dziennie! Zaraz się przekonamy, kto z was, chłopcy, trenował co tydzień uczciwie, a kto się lenił — dodał ostrzejszym tonem. — Tych, którzy nie ćwiczyli, może spotkać taka niespodzianka — tu zawiesił głos dramatycznie — że zostaną skierowani do pikinierów, by walczyć z Francuzami wręcz! Tak więc nie łudźcie się, że pudłując, wykręcicie się od wojny. — Omiótł wzrokiem mężczyzn, którzy przestępowali z nogi na nogę z nietęgą miną. W ponurej twarzy czarnobrodego oficera tlił się gniew. — Teraz — zawołał — na kolejny sygnał trąby każdy z was, zaczynając od pierwszego szeregu od lewej, najszybciej jak potrafi pośle sześć strzał do celu. Specjalnie wyrychtowaliśmy dla was chochoła, by łatwiej wam przyszło wyobrazić sobie, że Francuzy przybędą chędożyć matki tych z was, którzy mają jeszcze

matkę! Spojrzałem na tłum gapiów, złożony z przejętych urwisów i dorosłych, raczej ubogiego stanu, jak również garstki zatroskanych młodych kobiet, pewnie żon lub wybranek serca poborowych. Trębacz uniósł trąbę do ust i ponownie zadął. Pierwszy ze strzelców, przystojny rosły chłopak w skórzanej kamizeli, odważnie wystąpił z łukiem z szeregu. Podniósł strzałę i zatknął w cięciwę, po czym szybkim, płynnym ruchem odgiął się do tyłu i posłał strzałę szerokim łukiem nad murawą. Strzała wbiła się we francuską lilię z takim impetem, że chochoł zachybotał się, jakby ożył. W niespełna minutę młodzieniec pięciokrotnie jeszcze napiął cięciwę i wypuścił strzałę, za każdym razem trafiając w chochoła przy wrzaskliwym aplauzie małych uliczników. Strzelec uśmiechnął się, wypinając dumnie szeroką pierś. — Nieźle! — skwitował nieprzyjaźnie oficer. — Idź się zarejestrować! — Świeżo upieczony rekrut pomaszerował do pisarza, machając łukiem w stronę gawiedzi. Następny był ślamazarny młokos w białej koszuli, który nie mógł mieć więcej niż dwadzieścia lat. Trzymał nędzny łuk z wiązu i wydawał się zdenerwowany. Zauważyłem, że nie ma ani mankietu, ani naparstnika. Oficer patrzył z niechęcią, jak odgarnia z oczu wiecheć brudnych, płowych włosów, podnosi z ziemi strzałę i wkłada w cięciwę, którą naciąga z wyraźnym wysiłkiem. Strzała nie uleciała daleko i z głuchym tąpnięciem upadła w trawę, a sam łucznik stracił równowagę i omal się nie wywrócił. Przez chwilę podskakiwał na jednej nodze ku uciesze dzieciarni. Druga strzała poleciała w bok, padając obok pryzm; młodzian wrzasnął, zwijając się z bólu i chwytając za własną rękę. Spomiędzy palców ciekła mu krew. Oficer spojrzał na niego ponuro. — Nie ćwiczyło się, co? Nawet strzały nie umiesz wypuścić jak należy. Marsz do pikinierów! Wysoki chłopak, jak ty, w sam raz nada się do walki wręcz. — Młodzian wyglądał na spietranego. — Rusz się! — huknął oficer. — Masz jeszcze cztery strzały do zmarnowania. Co tam krwawiące ręce. Widzowie chcieliby się jeszcze trochę pośmiać. Odwróciłem się. Sam zostałem kiedyś upokorzony na oczach tłumu i nie miałem ochoty oglądać, jak inni muszą znosić podobne katusze. * Na podwórzu Gatehouse Court nie było już kwiaciarki. Udałem się do kancelarii. W przedpokoju mój młody sekretarz, Skelly, kopiował jakieś rozporządzenia. Nachylał się nad biurkiem, ślepiąc przez binokle w dokument. — Na Polach odbywa się sprawdzian obronności — powiedziałem. Podniósł wzrok na mnie. — Słyszałem, że Korpus Ochotników potrzebuje jeszcze tysiąca mężczyzn na południowy brzeg Anglii. Czy sądzisz, panie, że Francuzi naprawdę nas napadną? — Nie wiem, Skelly — odparłem, uśmiechając się uspokajająco. — Ciebie na pewno nie wezmą. Masz żonę, trójkę dzieci i nic nie widzisz bez szkieł. — Modlę się, by mnie nie wzięli. — Na pewno nie wezmą. — Ale też czy człowiek mógł być pewien czegokolwiek w tamtych dniach? — Barak nie wrócił jeszcze z Westminsteru? — spytałem, patrząc na puste biurko mojego asystenta. Wysłałem go do Sądu Próśb, żeby przekazał zeznania dotyczące pewnej sprawy. — Nie, panie. Zaniepokoiłem się.

— Mam nadzieję, że z Tamasin wszystko w porządku. — Najpewniej po prostu nie wcisnął się do wolnej łodzi na Tamizie — odparł Skelly z uśmiechem. — Wszystkie są teraz zajęte pod przewóz kontyngentów. — Oby. Powiedz Barakowi, żeby przyszedł mi się pokazać po powrocie. Muszę już wracać do papierzysk. — Udałem się do mojego gabinetu, czując, że Skelly ma mnie za przesadnie bojaźliwego. Ale Barak i jego żona, Tamasin, byli moimi drogimi przyjaciółmi. Tamasin spodziewała się za dwa miesiące rozwiązania, a pierwsze jej dziecko urodziło się martwe. Opadłem na krzesło z westchnieniem i zagłębiłem się w szczegóły pozwu, który już wcześniej czytałem. Moje oczy znów powędrowały w stronę listu na rogu biurka. Zmusiłem się, żeby odwrócić wzrok, ale nie mogłem przestać myśleć o sprawdzianie obronności zwiastującym wojnę, podczas której wielu młodych ludzi zostanie rozszarpanych przez kule bądź zaszlachtowanych na polu bitwy. Wyjrzałem przez okno. Uśmiechnąłem się pod nosem na widok sylwetki mojego ongisiejszego adwersarza, Stephena Bealknapa, który szedł przez zalane słońcem podwórze. W ostatnim czasie pochylił się mocno i w czarnej todze adwokata i białym czepku przypominał wielką srokę wypatrującą dżdżownic w ziemi. Bealknap nagle wyprostował się, patrząc w dal. Ujrzałem idącego w jego stronę Baraka ze skórzaną sakwą przerzuconą przez ramię. Dopiero teraz zauważyłem, jak ciasno zielony dublet opina się na brzuchu mojego asystenta. Jego twarz nabrała zmiękczającej rysy pulchności, przez co wyglądał bardzo młodo. Bealknap okręcił się na pięcie i ruszył pośpiesznie w stronę kaplicy. Ten zdziwaczały skąpiec, który szczycił się tym, że nigdy się dobrowolnie nie rozstał z groszem, przed dwoma laty zadłużył się u mnie na drobną sumkę. Bezczelny na co dzień, na mój widok robił w tył zwrot, w pośpiechu rejterując w przeciwną stronę, co było powodem nieustannych żartów w Lincoln’s Inn. Najwyraźniej Baraka też unikał. Mój asystent przystanął, patrząc z wesołym uśmiechem na plecy oddalającego się truchtem Bealknapa. Poczułem ulgę: ewidentnie z Tamasin wszystko w porządku. Po chwili Barak pojawił się w moim gabinecie. — Dostarczyłeś zeznania? — Tak, ale nie mogłem złapać żadnej łodzi ze stopni Westminster Stairs. Na Tamizie roi się od łodzi z zaopatrzeniem dla wojsk i wszystkie czółna musiały przybić do brzegu, żeby zrobić dla nich miejsce. Widziałem też wielki okręt wojenny. Myślę, że specjalnie płynął z Deptford w górę rzeki, żeby go ludzie widzieli. Ale nie słyszałem z nabrzeży żadnych okrzyków entuzjazmu. — Lud oswoił się już z tym widokiem. Pamiętam, jak wypłynęły Mary Rose i Great Harry; setki ludzi stały na brzegach, wiwatując. — Wskazałem mu krzesło po drugiej stronie biurka. — Siadaj, proszę. Jak się dziś miewa Tamasin? Usiadł z kwaśnym uśmiechem. — W kółko zrzędzi. Upał jej dokucza, puchną nogi. — Dalej jest pewna, że urodzi dziewczynkę? — Tak. Była wczoraj u jakiejś wiedźmy na Cheapside, która wieszczy za pieniądze, a ta, jakżeby inaczej, powiedziała Tamasin to, co chciała usłyszeć. — A ty nadal obstajesz przy tym, że urodzi się chłopak? — Owszem. — Pokręcił głową zafrasowany. — Tammy upiera się, żeby zachowywać się, jakby nigdy nic. Powiedziałem jej, że dobrze urodzone niewiasty osiem tygodni przed połogiem nie wychodzą już z domu. Miałem nadzieję, że ją to zmityguje, ale gdzie tam. — To już tylko osiem tygodni? — Tak powiada Guy. Przyjdzie nas jutro odwiedzić. Zresztą dogląda jej położna Marris.

Tammy była zadowolona, że idę do pracy. Uważa, że za bardzo się przejmuję. Skinąłem w stronę okna. — Widziałem, jak Bealknap rejteruje na twój widok. Zaśmiał się. — Ostatnio zawsze tak robi. Obawia się, że zażądam od niego tych trzech funtów, które jest ci dłużny. Stary pierdoła! — W oczach Baraka zatliły się chochliki. — Zważywszy na to, jak spada wartość pieniądza, powinieneś podsumować go na cztery funty. — Wiesz dobrze, że podejrzewam Bealknapa o brak piątej klepki. Już dwa lata temu stał się pośmiewiskiem, unikając mnie, a teraz unika i ciebie. — A tymczasem się bogaci. Powiadają, że część swojego złota oddał do mennicy, żeby przerobili je na monety, i teraz, odkąd jest to dozwolone, pożycza pieniądze na procent tym, których nie stać na spłatę podatków. — Są tacy w Lincoln’s Inn, którzy musieli się zapożyczyć, by zapłacić daniny. Bogu dzięki, mam jeszcze dość złota. Jednak zachowanie Bealknapa wskazuje na rozchwianie umysłu. Barak spojrzał na mnie przenikliwie. — Zbyt łatwo dopatrujesz się w ludziach szaleństwa. To dlatego, że tyle czasu poświęcasz Ellen Fettiplace. Odpowiedziałeś na jej ostatnie wezwanie? — Muszę udać się jutro do Bedlam. — Może i jest obłąkana, ale robi z tobą, co zechce. — Spojrzał na mnie z ukosa. — Wiesz dobrze czemu. — Byłem na przechadzce — powiedziałem, by zmienić temat. — Widziałem sprawdzian obronności na Polach Lincoln’s Inn. Oficer odgrażał się, że tych, którzy nie przykładali się do strzelania z łuku, wezmą do pikinierów. — Król może sobie kazać, co zechce, ale wszyscy wiedzą, że tylko ci, którzy mają upodobanie do łucznictwa, oddają się regularnym ćwiczeniom — prychnął gniewnie. — To trudna dyscyplina i trzeba trenować wytrwale, żeby dojść do wprawy. Wydawanie praw, których nie sposób wyegzekwować, niczemu nie służy — stwierdził sentencjonalnie. — Lord Cromwell zawsze o tym pamiętał. — Niestety, właśnie je egzekwują. Nigdy jeszcze czegoś takiego nie widziałem. A wczoraj byłem świadkiem, jak konstable na rozkaz króla czyścili ulice z żebraków i włóczęgów, by ich posadzić do wioseł galeasów. Słyszałeś ostatnie pogłoski? Francuskie oddziały wylądowały w Szkocji i teraz Szkoci też się szykują na nas. — Ostatnie pogłoski — powtórzył kpiąco Barak. — Kto rozsiewa te historyjki o najeździe Francuzów i Szkotów? Sługusy króla, ot co. Pewnie po to, żeby nie dopuścić do rebelii takiej jak w trzydziestym szóstym. Znowu mamy nowe podatki i upadek pieniądza. Spójrz tylko na to. — Sięgnął do mieszka i wyjął małą srebrną monetę, którą rzucił na blat. Podniosłem pieniądz, z którego spojrzało na mnie królewskie oblicze z tłustym podgardlem. — Kolejna odmiana szylinga. Teston — wyjaśnił Barak. — Jeszcze takich nie widziałem. — Tamasin poszła wczoraj z położną Marris po sprawunki na Cheapside, gdzie już było tego w bród. Zobacz, jaki jest zmatowiały. Srebro jest tak zanieczyszczone miedzią, że dadzą ci za to towar wart ośmiu pensów. Ceny chleba i mięsa podskoczyły zawrotnie. Co zresztą nie znaczy, że o chleb łatwo, bo wszystko rekwirują dla wojska. — W piwnych oczach Baraka zapłonął gniew. — A gdzie podziała się nadwyżka srebra? Poszła na spłatę niemieckich bankierów, u których król się zapożyczył na wojnę! — Naprawdę uważasz, że francuska inwazja może być tylko wymysłem? — Niewykluczone. Nie wiem. — Zamilkł na chwilę. — Zdaje mi się, że chcą mnie wziąć

do wojska — dodał z wahaniem. Aż podskoczyłem z wrażenia. — Co? — W zeszły piątek konstabl kręcił się wokół domów w naszej dzielnicy z żołnierzami, spisując wszystkich mężczyzn w wieku poborowym. Mówiłem, że mam żonę i dziecko w drodze, na co żołnierz, że na jego oko w sam raz się nadaję do służby. Rozeźliłem się i kazałem mu się wynosić. Sęk w tym, że wrócił wczoraj. Tamasin spostrzegła go przez okno, ale mu nie otworzyła. Westchnąłem ciężko. — Twoje zuchwalstwo źle się kiedyś skończy dla ciebie. — To samo mówi Tamasin. Ale przecież nie biorą żonatych mężczyzn z dziećmi. Z reguły. — Władze biorą się za nas nie na żarty. Obawiam się, że może dojść do ataku na Anglię, bo po cóż by inaczej zaciągano tysiące żołnierzy? Lepiej uważaj. Barak odpowiedział hardym spojrzeniem. — Nie byłoby tego wszystkiego, gdyby król w zeszłym roku nie najechał Francji. Czterdzieści tysięcy chłopa wysłano na drugą stronę Kanału i co z tego wynikło? Musieliśmy zmykać jak niepyszni, jeśli nie liczyć tych patałachów, którzy utknęli w Boulogne. Wszyscy mówią, że powinniśmy odejść z Boulogne i zawrzeć pokój, żeby ograniczyć straty do minimum, ale król obstaje przy swoim. Nasz Harry zawsze wszystko wie najlepiej. — Zgadzam się z tobą. — Pamiętasz, jak zeszłej jesieni na drogach do Londynu poniewierali się powracający z Francji obdarci, dziesiątkowani morem żołnierze? Nie mam zamiaru skończyć jak oni. Przyjrzałem się uważnie mojemu asystentowi. Kiedyś wojaczka kojarzyła mu się z przygodą, ale te czasy należały raczej do przeszłości. — Jak wygląda ten żołnierz? — Wielki mężczyzna w twoim wieku z czarną brodą, odziany w mundur londyńskiego Korpusu Ochotników. Wygląda, jakby już powąchał prochu. — Kierował dzisiejszym sprawdzianem obronności. Moim zdaniem to zawodowy żołnierz. Lepiej się takiemu nie narazić. — Cóż, skoro ogląda wszystkich poborowych, to może nie będzie miał czasu się mną zająć. — Oby. Gdyby cię znów nachodził, daj mi natychmiast znać. — Dziękuję — odparł pokornie. Sięgnąłem po list na rogu biurka. — Ja z kolei chciałbym, żebyś rzucił okiem na to. — Podałem mu list. — Mam nadzieję, że to nie kolejny bilecik od Ellen. — Spójrz na pieczęć. Musiałeś już taką widzieć. Przyjrzał się uważnie. — Pieczęć królowej. To od radcy Warnera? Kolejna sprawa? — Przeczytaj. Niepokoi mnie ten list — przyznałem opornie. Barak rozłożył list i zaczął czytać na głos: — Będę wdzięczna za prywatną konsultację w pewnej osobistej kwestii. Zapraszam na spotkanie u mnie, w Hampton Court, jutro po południu, o trzeciej. — Podpisano… — Wiem, królowa Katarzyna, a nie radca Warner. — Barak jeszcze raz przebiegł tekst wzrokiem. — Niezbyt długi list. Ale pisze, że w kwestii prywatnej. Nic nie wskazuje na to, by to

była jakaś sprawa polityczna. — Musi to być jednak coś, co dotyczy jej osobiście, skoro sama napisała list. Mimo woli nasuwa mi się wspomnienie, jak w zeszłym roku królowa zleciła Warnerowi obronę krewnego jej sługi, który był oskarżony o herezję. — Obiecała, że będzie cię trzymać z dala od takich spraw, a ona nie należy do osób, które łamią raz dane słowo. Skinąłem. Ponad dwa lata temu, kiedy królowa Katarzyna była jeszcze lady Latimer, uratowałem jej życie. Obiecała mi wtedy, że będzie moją stałą klientką i że nigdy nie będzie mieszać mnie do polityki. — Kiedy ją widziałeś ostatni raz? — spytał Barak. — Nie widziałem jej od wiosny. Udzieliła mi audiencji w Whitehall, żeby mi podziękować za rozwikłanie tamtej zagmatwanej sprawy dotyczącej jej włości w Midland. W zeszłym miesiącu przesłała mi swój modlitewnik. Pamiętasz, pokazywałem ci. Modlitwy i rozmyślania. Skrzywił się. — Straszne ponuractwo. — Tak, to prawda. — Uśmiechnąłem się wyrozumiale. — Nie przypuszczałem nawet, że tyle w niej smutku. Dołączyła własnoręczny liścik, pisząc, że ma nadzieję zwrócić me myśli ku Bogu. — Nigdy dotąd nie naraziła cię na żadne kłopoty. Zobaczysz, że to będzie kolejna sprawa dotycząca włości. Poczułem ulgę. Barak od dziecka znał od kulis świat polityki, więc ceniłem sobie jego zdanie. — Królowa i Ellen Fettiplace! Szykuje się pracowity dzień — zażartował. — Tak. — Wziąłem od niego list. Na wspomnienie mojej ostatniej wizyty w Hampton Court poczułem, jak żołądek skręca mi się w supeł ze strachu.

Rozdział drugi Późnym popołudniem skończyłem pracować nad ostatnią sprawą i posypałem piaskiem notatki. Nadchodził uroczy letni wieczór. Przed dwoma dniami obchodziliśmy noc świętojańską, ale królewski edykt zabraniał tradycyjnych uroczystości i palenia ognisk. W mieście obowiązywała cisza nocna, ulice patrolowały dodatkowe straże, czuwając, by francuscy szpiedzy nie podłożyli ognia. Dochodząc do domu, uświadomiłem sobie, że nie czuję już miłego podniecenia, jak za życia Joan, a raczej, powiedziałbym, irytację. Przestąpiłem próg domu. Josephine Coldiron, córka mego majordomusa, z rękami w małdrzyk stała na rogóżce w sieni, a na jej krągłej, tępej fizjonomii malowało się lekkie zafrasowanie. — Dobry wieczór, Josephine — powitałem ją. Dygnęła, schylając głowę. Jasny kosmyk niemytych włosów wymknął się spod białego czepka i opadł jej na czoło. — Proszę o wybaczenie, panie. — Nerwowo wetknęła włosy pod czepek. — Co z obiadem? — spytałem łagodnie, gdyż wiedziałem, że się mnie boi. — Jeszcze się nie wzięłam za obiad — wyznała ze skruchą. — Potrzebuję chłopców do pomocy przy warzywach. — A gdzie Simon i Timothy? Na jej twarzy odbiła się panika. — Tego… no… z moim ojcem, panie. Zaraz ich zawołam, żeby się wzięli do roboty. Podreptała do kuchni jak spłoszona mysz. Guy, mój stary druh, chwilowo również mój rezydent, siedział na krześle i wyglądał przez okno. Odwrócił się, kiedy wszedłem, siląc się na uśmiech. Guy był medykiem, człowiekiem cieszącym się szacunkiem, co jednak pewnej nocy przed dwoma tygodniami nie powstrzymało bandy czeladników polujących na francuskich szpiegów przed splądrowaniem jego domu w pobliżu Old Barge; podarli naukowe zapiski, które prowadził od lat, i zdemolowali instrumentarium doktora. Guya nie było w domu, inaczej niechybnie by zginął. To, że był Hiszpanem, nic by mu nie pomogło; z daleka było widać, że jest cudzoziemcem, miał śniadą twarz i obcy akcent. Odkąd wziąłem go do siebie, popadł w melancholię, co bardzo mnie martwiło. Odstawiłem sakwę na podłogę. — Jak się czujesz, Guy? Uniósł dłoń w geście powitania. — Siedzę tu cały dzień. Dziwna rzecz, zawsze sądziłem, że gdybym przestał pracować, czas wlókłby się w nieskończoność, tymczasem pędzi jak szalony, a ja nawet tego nie zauważam. — Barak mówi, że Tamasin dokuczają upały. Z radością odnotowałem na jego twarzy ożywienie. — Zobaczę się z nią jutro. Jestem pewien, że wszystko w porządku, ale będą spokojniejsi. Czy raczej on będzie spokojniejszy. Tamasin się nie denerwuje. — Zawahał się. — Zaproponowałem, że zbadam ją tutaj. Nie wiem, czy nie za bardzo się panoszę u ciebie? — Ale skądże. Możesz tu sobie siedzieć, jak długo zechcesz, wiesz dobrze o tym. — Dziękuję. Boję się, że jeśli wrócę do siebie, znów spotka mnie to samo. Wrogość wobec cudzoziemców wzrasta z dnia na dzień. Spójrz tylko na nich. — Skinął w stronę

podzielonego na skośne kwatery okna, które wychodziło na ogród. Podszedłem do okna i wyjrzałem na zewnątrz. Mój lokaj, William Coldiron, stał na ścieżce z rękami założonymi na kościstych biodrach i srogim wyrazem trupio bladej twarzy porośniętej siwą szczeciną. Dwaj młodzi służący, czternastoletni Simon i niziutki, dwunastoletni Timothy, z miotłą na ramieniu maszerowali jak żołnierze po ogrodzie. Coldiron przyglądał im się srogo przez jedyne oko; drugi oczodół zakrywała wielka czarna łata. — W prawo zwrot! — huknął, a chłopcy nieporadnie wykonali rozkaz. Usłyszałem, jak Josephine woła ich przez drzwi kuchenne. Coldiron gwałtownie zadarł głowę, patrząc w stronę gabinetu. Otworzyłem okno. — William! — krzyknąłem ostro. Coldiron odwrócił się do chłopców. — Jazda do domu warzyć obiad dla pana, a nie zawracać mi głowy jakąś durną musztrą! — zbeształ ich. Chłopcy odeszli nabzdyczeni. Odwróciłem się do Guya. — Skaranie boskie z tym Coldironem. Guy potaknął ze znużeniem. Po chwili mój lokaj stanął przede mną. Ukłonił się, po czym czekał wyprężony na baczność. Jak zwykle nie mogłem się przemóc, by mu spojrzeć w twarz. Długa, głęboka blizna biegła od krawędzi łysiejącego czoła do klapki na oku, a stamtąd do kącika ust. Kiedy go o nią spytałem, gdy ubiegał się o pracę, wyjaśnił, iż szrama jest pamiątką sprzed trzydziestu lat spod Flodden po cięciu szkockiego miecza. Wiedziony nieuleczalnym współczuciem dla istot ułomnych przyjąłem go, choć nie bez znaczenia był również fakt, że po tym, jak król nam wlepił dwa kolejne sążniste podatki, musiałem liczyć się z groszem, a Coldiron zadowolił się skromną płacą. Przyznam, że od pierwszej chwili nie przepadałem za nim. — Cóżeś tam wyprawiał z chłopcami w ogrodzie? — naparłem na niego. — Josephine mówiła, że nie wziąłeś się nawet do obiadu. — Proszę o wybaczenie, panie — odparł, nie mrugnąwszy okiem — ale Simon i Timothy pytali mnie o moją przeszłość wojskową. Dobre chłopaki, rwą się, by bronić naszego kraju przed Francuzem. — Bezradnie rozłożył ręce. — Męczyli mnie, żebym im pokazał, jak wygląda musztra wojskowa. Nie chcieli dać mi spokoju. Podnieca ich, że brałem udział w ostatniej bitwie ze Szkotami i własnoręcznie ściąłem króla Jakuba Czwartego. — Miotłami będą nas bronić? — Czasy przyszły takie, że nawet gołowąsy będą musiały chwycić za piki i gizarmy. Mówią, że Szkotom znów stare sztuczki w głowie i szykują się, by najechać nas od północy, gdy od południa grozi nam Francuz. Wierzę w to, bo znam tych bosonogich drani. A gdy w dodatku cudzoziemscy szpiedzy podpalą Londyn… — Zerknął spod oka na Guya, przelotnie, lecz wystarczająco długo, by Guy, dostrzegłszy to, odwrócił się do niego plecami. — Nie życzę sobie, żebyś musztrował Timothy’ego i Simona — powiedziałem ostro — bez względu na to, jak biegły jesteś w sztuce wojennej. Twoim zadaniem jest obecnie prowadzenie mojego gospodarstwa. Mięsień nie drgnął na twarzy Coldirona. — Ma się rozumieć, panie, nie dam się już więcej podejść szczeniakom. — Ponownie skłonił się głęboko i wyszedł z pokoju. Patrzyłem tępo w drzwi. — To on wezwał chłopców na naukę musztry — odezwał się Guy. — Widziałem na własne oczy. Timothy wcale się nie palił do tego. — To łgarz i nicpoń.

Guy puścił do mnie oko. — Wierzysz, że zabił króla Szkotów? — Każdy angielski wojak, który był pod Flodden, przypisuje sobie ten czyn. Zastanawiam się, czyby go nie zwolnić. — Może to i dobry pomysł — poparł mnie nieoczekiwanie Guy, choć zwykle był wcieleniem łagodności. — Żal mi tylko jego córki — westchnąłem. — Coldiron terroryzuje ją nie mniej niż chłopców. — Potarłem brodę. — Swoją drogą, jutro muszę się udać do Bedlam, odwiedzić Ellen. Podniósł na mnie wzrok przepełniony głębokim smutkiem. — W gruncie rzeczy to nie służy żadnemu z was, że pędzisz do niej, ilekroć wmawia ci, że coś jej dolega. Choćby jej było Bóg wie co, nie ma prawa żądać, byś zjawiał się na każde jej skinienie. * Następnego ranka o świcie wyruszyłem do Bedlam. Poprzedniej nocy ostatecznie podjąłem decyzję względem Ellen. Nie paliłem się do tego, co mi przyjdzie zrobić, ale nie miałem wyboru. Włożyłem szatę i buty do konnej jazdy, zebrałem akcesoria jeździeckie i ruszyłem w stronę stajni. Postanowiłem jechać przez miasto szerszymi, brukowanymi ulicami. Zastałem Genesis w boksie z pyskiem w żłobie. Timothy, do którego obowiązków należało oporządzanie stajni, czesał konia. Na mój widok Genesis zadarł głowę i zarżał radośnie. Poklepałem go po pysku, czując pod dłonią sztywne, kłujące wąsy. Był u mnie od pięciu lat; przybył jako źrebak, a teraz był już dojrzałym, spokojnym wierzchowcem. Spojrzałem na Timothy’ego. — Dodałeś mu ziół do obroku, tak jak prosiłem? — Tak, panie. Jadł, aż miło. Widząc, jak buzia Timothy’ego rozjaśnia się w szczerbatym uśmiechu, poczułem ucisk w sercu. Był sierotą i prócz moich domowników nie miał na całym bożym świecie nikogo. Wiedziałem, że boleśnie odczuł śmierć Joan. Kiwnąłem głową. — Gdyby Coldiron znów was namawiał z Simonem na zabawy w wojsko, masz mu powiedzieć, że się nie zgadzam. Rozumiesz, Timothy? Chłopiec nerwowo przestępował z nogi na nogę. — Kiedy on mówi, panie, że powinniśmy się uczyć musztry. — A ja mówię, że jesteście jeszcze za młodzi. A teraz, mój chłopcze, przynieś schodki, bym mógł dosiąść konia. Stanowczo muszę się pozbyć tego indywiduum, postanowiłem w duchu, myśląc o Coldironie. * Zjechałem w dół Holborn Hill, a potem przejechałem przez bramę miejską w Newgate, niedaleko ponurych, okopconych dymem kamiennych murów więzienia. Wejścia do dawnego Christ’s Hospital strzegło dwóch halabardników. Słyszałem, że szpital, podobnie jak pozostałe mienie klasztorne, służy za królewski magazyn broni i sztandarów. Znów przypomniałem sobie mojego druha Rogera i jego plany ufundowania przez korporacje prawnicze nowego szpitala dla ubogich. Próbowałem kontynuować jego dzieło po śmierci przyjaciela, ale podatki wojenne żyłowały nas tak, że wszyscy oglądali każdy grosz z obu stron. Spod bramy podwórza na Shambles wyfrunęła kurzawa gęsiego pierza, płosząc Genesis. Chodnikiem płynęła krew. Wojna była równoznaczna z wielkim zapotrzebowaniem na strzały do

królewskich zbrojowni. Domyślałem się, że zarzynano gęsi na pierze do wyrobu strzał. Przypomniałem sobie sprawdzian obronności oglądany poprzedniego dnia. Tysiąc pięciuset mężczyzn zgarnięto już z londyńskich ulic i wysłano na południe, niemały kontyngent jak na miasto, które sobie liczy sześćdziesiąt tysięcy dusz. To samo działo się w całym kraju; miałem nadzieję, że oficer z mroczną fizjonomią zapomni o Baraku. Wjechałem teraz na Cheapside, główny trakt wiodący między sklepami, budynkami publicznymi i kamienicami co zamożniejszych kupców. Kaznodzieja z długą, siwą brodą, wskazującą, że jej właściciel jest protestantem, stał na schodach kamiennego monumentu Cheapside Cross. — Bóg niechybnie pobłogosławi naszemu orężowi, gdyż Francuzi i Szkoci są zgrają wygolonych papistów, narzędziami szatana w jego wojnie przeciwko naukom Pisma Świętego! — piał. Był to zapewne jeden z tych samozwańczych radykalnych kaznodziejów, którzy jeszcze dwa lata temu wylądowaliby od razu w więzieniu, teraz jednak wrócili do łask za nawoływanie do wojny. Wzrokiem nieustannie przeczesywał tłum, jakby spodziewał się szpiegów szkockich czy francuskich, którzy… mogli dosypać trucizny do żywności na straganach? Niewiele jej zostało, gdyż jak wspominał Barak, większość została zarekwirowana dla wojsk, a zeszłoroczne zbiory były marne. W jednym kramie wypatrzyłem z odrazą coś, co z daleka wyglądało na stertę owczych bobków, z bliska jednak okazało się suszonymi śliwkami. Odkąd król zezwolił korsarzom na napadanie francuskich i szkockich statków, na straganach zaczęły się pojawiać różne smakołyki. Przypomniałem sobie, jak świętowaliśmy na wiosnę, gdy korsarz Robert Renegar przyholował w górę Tamizy hiszpański statek wyładowany indyjskim złotem. Hiszpanie szaleli z wściekłości, za to na naszym dworze Renegar był fetowany jak jakiś bohater. Na targu czuło się w powietrzu agresję. Przy straganie warzywnym tęga niewiasta o czerwonej twarzy wymachiwała testonem przed nosem straganiarza, aż ze złości łopotały białe skrzydła jej czepca. — To jest szyling! — wrzeszczała. — Ma wytłoczoną głowę Jego Królewskiej Mości! Kramarz ze znużeniem walnął dłonią w stragan. — Jest pół na pół z miedzi! W starej monecie wart osiem pensów góra! Nic na to nie poradzę. To nie ja biję taki lichy pieniądz. — Mój mąż odebrał w tej monecie wypłatę, a ty chcesz pensa za worek tego dziadostwa! — Chwyciła małą główkę kapusty, wymachując mężczyźnie przed twarzą. — Nie wiesz, że burze zniszczyły zbiory? Możesz jojczyć, ile chcesz, nic mnie to nie obchodzi! — Teraz straganiarz już sam krzyczał, ku uciesze gromadki obdartych urwisów z wychudłym psem, który ujadał zawzięcie. Niewiasta energicznie odłożyła kapustę. — Znajdę sobie lepszą gdzie indziej! — Raczej nie za jednego z tych miedziaków! — Wszystko się zawsze odbija na najbiedniejszych — uniosła się. — Ubodzy pracują za nic. Założę się, że twoja rodzina nie przymiera głodem. Kiedy wreszcie przyjdzie kres takim krwiopijcom, jak król i wy wszyscy! — Zorientowawszy się, co jej się wymknęło, rozejrzała się trwożnie wokół, ale w pobliżu nie było żadnych konstabli. Odeszła, kłapiąc pustą torbą o spódnicę. — Dobry, spokojny koń — zwróciłem się do Genesis. Westchnąłem. Mimo że miałem już swoje lata, dalej źle znosiłem zniewagi pod moim adresem, w dodatku czułem się upokorzony. Choćbym nie wiem jak zżymał się, podobnie jak reszta zamożnych obywateli, na podatki, wciąż mieliśmy co włożyć do garnka. Pytanie, czemu pokornie znosiliśmy to, że król próbuje nas ogołocić. Odpowiedź była prosta: było to mimo wszystko lepsze od inwazji wroga.

Jechałem teraz przez Poultry. Na rogu Three Needle Street kilku czeladników w jasnoniebieskich kaftanach stało z rękami zatkniętymi za pasy, tocząc groźnie wzrokiem dokoła. Przejeżdżający konstabl nie zwrócił na nich uwagi. Wałęsający się czeladnicy, dawniej tępieni przez służby porządkowe, teraz uchodzili za dodatkową ochronę przed cudzoziemskimi szpiegami. To właśnie banda młokosów ich pokroju splądrowała pracownię Guya. Wyjeżdżając z miejskich murów przez Bishopsgate, dumałem ponuro, czy jadę do domu wariatów, czy raczej opuszczam jego podwoje. * Ellen Fettiplace poznałem przed dwoma laty, odwiedzając mojego klienta, chłopca zamkniętego w Bedlam z powodu manii religijnej. Na oko wydawała się zdrowsza od pozostałych. Powierzano jej mniej groźnych pacjentów, do których odnosiła się z łagodnością i troską, a jej opieka przyczyniła się do odzyskania zdrowia przez mojego klienta. Byłem zdumiony, gdy poznałem naturę jej choroby — panicznie bała się opuszczać mury budynku. Sam byłem świadkiem szaleńczej trwogi, jaka ją ogarniała, ilekroć wyszła choćby krok za próg. Współczułem Ellen, zwłaszcza gdy dowiedziałem się, że zamknięto ją w Bedlam po tym, jak została napadnięta i zgwałcona obok swojego domu w hrabstwie Sussex. Miała wtedy lat szesnaście, a teraz — trzydzieści pięć. Kiedy wypuszczono mojego klienta, Ellen poprosiła mnie, czy mógłbym ją odwiedzać, przynosząc wiadomości z zewnątrz, bo prawie nie wiedziała, co się w świecie dzieje. Przystałem na to, bo nikt oprócz mnie jej nie odwiedzał, pod jednym warunkiem wszakże: zgodzi się, bym spróbował ją wyprowadzić na zewnątrz. Odtąd imałem się najróżniejszych metod, prosząc, by wyszła choćby jeden krok za próg, obiecując, że będziemy ją podtrzymywać z Barakiem z obu stron, lub namawiając, by zamknęła oczy — Ellen jednak zawsze umiała mnie jakoś przechytrzyć, wzbraniając się i grając na zwłokę. Ostatecznie zaś zaprzęgła swą przebiegłość, jedyną broń we wrogim świecie, w innym celu. Początkowo zobowiązałem się odwiedzać ją „od czasu do czasu”, ale ona ze zręcznością adwokata umiała wywrócić kota ogonem. Najpierw prosiła, bym ją odwiedzał co miesiąc, potem co trzy tygodnie, gdyż była straszliwie spragniona nowin, wreszcie — co dwa. Jeśli przeoczyłem termin odwiedzin, dostawałem od niej wiadomość, że jest chora, a gdy pośpiesznie udawałem się do niej, zastawałem ją, jak cudownie uleczona siedzi w najlepsze przy kominku, pocieszając któregoś z chorych. Na domiar złego w ostatnich miesiącach oświeciło mnie, że istnieje jeszcze jeden problem, który umknął mej uwadze: Ellen była we mnie zakochana. * Ludzie wyobrażają sobie Bedlam jako ponurą warownię, po której korytarzach niesie się skowyt szaleńców i szczęk łańcuchów o kraty. Fakt, że niemało tam jęczących i przykutych łańcuchami, ale niski, podłużny budynek z szarego kamienia z zewnątrz nie wygląda odstraszająco. Wchodzi się przez szeroki dziedziniec, na którym tego dnia nie było nikogo poza wysokim, chudym mężczyzną w szarym, poplamionym dublecie. Mężczyzna chodził w kółko ze wzrokiem wbitym w ziemię, mamrocząc coś bezgłośnie. Musiał to być jakiś nowy pacjent, zapewne zamożny, który postradał zmysły, a jego rodzinę stać było na to, by usunąć go sprzed oczu, zamykając w Bedlam. Zastukałem do drzwi. Otworzył mi jeden z dozorców, Hob Gebons, szczękając wielkim pękiem kluczy u pasa. Krępy, na oko pięćdziesięcioletni, był tylko strażnikiem; pacjenci go nie interesowali, a niektórych traktował z bezmyślnym okrucieństwem. Dla mnie żywił odrobinę szacunku, ponieważ miałem odwagę postawić się zarządcy Bedlam, Edwinowi Shawmsowi,

który dla odmiany był okrutny dla wszystkich bez wyjątku pacjentów, zawsze postępował z głęboką premedytacją. Gebons miał też jedną zaletę — był przekupny. Na mój widok uśmiechnął się kpiąco, odsłaniając sine zęby. — Jak się miewa? — spytałem. — Wesoła jak szczypiorek na wiosnę, odkąd dostała wiadomość, że pan przyjedzie. Przedtem ubzdurała sobie, że ma dżumę. Shawmsa szlag trafiał, gdy patrzył, jak ona się poci, a pociła się obficie, bo bał się, że zarządzą nam kwarantannę. A potem przyszedł liścik od pana i po godzinie zaczęło jej się poprawiać. Rzekłbym, że to cud, gdyby nie to, że Kościół potępił cuda. Wszedłem do środka. Nawet w ten gorący letni dzień w Bedlam czuło się stęchłą wilgoć. Po lewej stronie zobaczyłem uchylone drzwi do świetlicy, gdzie część pacjentów grała w kości wokół starego, odrapanego stolika. W kącie, na krześle, kobieta w średnim wieku cicho łkała, ściskając kurczowo drewnianą lalkę. Reszta nie zwracała na nią uwagi; w tym przybytku podobne zachowanie było na porządku dziennym. Na prawo ciągnął się korytarz z drzwiami do pokojów chorych. Ktoś od środka łomotał w jedne drzwi. — Wypuśćcie mnie! — wołał męski głos. — Jest zarządca Shawms? — spytałem Hoba. — Nie. Udał się do gwardiana Metwysa. — Chciałbym zamienić z panem parę słów po spotkaniu z Ellen. Nie mogę tutaj zabawić dłużej niż pół godziny, bo muszę się punktualnie stawić na ważne spotkanie. — Sięgnąłem do pasa i zabrzęczałem wymownie sakiewką. Przy każdej wizycie dawałem parę groszy Hobowi, by zapewnić Ellen przyzwoitą pościel i jadło. — W porządku, będę w kantorze. Ellen jest w pokoju. Nie musiałem sprawdzać, czy drzwi są otwarte. Jeśli coś było pewne, to to, że Ellen nie będzie próbować ucieczki. Ruszyłem korytarzem i zastukałem do jej drzwi. Oczywiście mężczyźnie nie wypada odwiedzać samotnych niewiast, ale w Bedlam panowało rozluźnienie przyjętych reguł. Ellen zaprosiła mnie do środka. W czystej, niebieskiej sukni z głębokim dekoltem, splótłszy wdzięcznie dłonie na podołku, siedziała na łóżku z siennikiem. Jej szczupła twarz z orlim nosem wyrażała spokój, ale ciemnoniebieskie oczy były powiększone z podniecenia. Długie, brązowe włosy wyglądały na świeżo umyte, ale na końcach zaczynały się już mierzwić i rozdwajać. Zakochany mężczyzna nie dostrzega takich szczegółów. Tu właśnie tkwił sęk. Ellen uśmiechnęła się, odsłaniając duże, białe zęby. — Matthew! A więc mój liścik dotarł do ciebie! Byłam strasznie chora. — Lepiej się czujesz? — spytałem. — Gebons mówi, że mocno gorączkowałaś. — Tak. Bałam się, że mam dżumę — przytaknęła nerwowo. — Przeraziłam się. Usiadłem na krześle na drugim końcu pokoju. — Brak mi nowin z zewnątrz — powiedziała z wyrzutem. — Już ponad dwa tygodnie, jak cię nie widziałam. — Niecałe dwa tygodnie — sprostowałem łagodnie. — A co z wojną? Nic nam nie mówią, żeby nas nie niepokoić, ale staremu Benowi Tudballowi wolno wychodzić; widział przemarsz wielkich oddziałów wojsk… — Podobno flota francuska płynie już w naszą stronę, a książę Somerset prowadzi wojska w stronę szkockiej granicy. To wszystko jednak tylko, zdaniem Baraka, pogłoski rozsiewane przez ludzi króla. — Co nie znaczy, że są nieprawdziwe. — Zgadzam się. — Kolejny raz zaskoczyły mnie jej żywy umysł, inteligencja

i niekłamane zainteresowanie światem. Mimo to tkwiła w Bedlam. Spojrzałem przez zakratowane okno na podwórze. — Słyszałem, jak ktoś łomotał w drzwi, domagając się, by go wypuścić. — To ktoś nowy. Część tych biedaków nie wie nawet, że oszalała. W pokoju czuć było stęchlizną. — Przydałoby się zmienić maty — powiedziałem, patrząc na podłogę. — Hob powinien się tym zająć. — Pewnie masz rację. — Spojrzała w dół, zawzięcie drapiąc się po nadgarstku. Pchły — domyśliłem się. Zaraz mnie też obskoczą. — Co byś powiedziała na to, by wyjść stąd i postać trochę w progu? — zaproponowałem łagodnie. — Popatrzymy sobie na dziedziniec. Słońce świeci. Pokręciła głową, obejmując się ramionami, jakby się przed czymś broniła. — Nie mogę. — Mogłaś, kiedy się poznaliśmy, Ellen. Pamiętasz dzień, w którym król zaślubił królową? Staliśmy w drzwiach, nasłuchując kościelnych dzwonów. Uśmiechnęła się żałośnie. — Jeśli ulegnę ci, będziesz naciskał, żebym wyszła całkiem na zewnątrz. Myślisz, że jestem głupia, Matthew? — spytała rozżalona. — Najpierw całymi dniami zapominasz o mnie, a kiedy wreszcie przyjdziesz, próbujesz mnie podejść. Nie tak żeśmy się umawiali. — Nie zapominam o tobie, Ellen. Nawet wtedy, gdy jak dziś, jestem zajęty i mam własne kłopoty. Rysy jej złagodniały. — Naprawdę, Matthew? Co cię trapi? — Nieważne. Ellen, czy ty naprawdę chcesz tutaj siedzieć do końca życia? Co by było, gdyby ten, kto opłaca twój pobyt, przestał posyłać pieniądze? — dodałem z pewnym wahaniem. Zdrętwiała. — Wiesz dobrze, że nie jestem w stanie nawet o tym myśleć, tak bardzo mnie to przeraża. — Myślisz, że Shawms pozwoliłby ci tu zostać z litości? Drgnęła nerwowo. — Wiesz dobrze, że pomagam opiekować się chorymi — oświadczyła dumnie, zadzierając podbródek. — Mam do nich odpowiednie podejście. Zatrzymałby mnie tutaj. Niczego zresztą w życiu poza tym nie pragnę, z wyjątkiem… — Odwróciła się, a ja dostrzegłem łzy w kącikach jej oczu. — Już dobrze — powiedziałem. — Już dobrze. — Wstałem ze sztucznym uśmiechem przyklejonym do twarzy. Ellen za to uśmiechnęła się promiennie. — Co tam słychać u żony Baraka? Kiedy ma przyjść na świat dziecko? * Zostawiłem ją pół godziny później, obiecawszy pojawić się znów w ciągu dwu najbliższych tygodni, w ciągu, a nie za dwa tygodnie — znów udało jej się coś ode mnie wytargować. Hob Gebons, splótłszy ręce na wytłuszczonym kaftanie, czekał na mnie za biurkiem w ciasnym, brudnym kantorze Shawmsa. — Jak tam wizyta, panie? Domknąłem starannie drzwi. — Nic się nie zmieniło. — Spojrzałem bacznie na Gebonsa. — Ile to już lat, jak Ellen

tutaj przebywa? Dziewiętnaście? Zgodnie z przepisami pacjentom wolno przebywać w Bedlam przez rok i w tym czasie powinno dojść do uzdrowienia. — Kto płaci, ten może sobie tu zostać. No chyba że się źle zachowuje, ale to nie dotyczy Ellen Fettiplace. Wahałem się przez chwilę, ale w końcu zdecydowałem się: muszę wiedzieć, kim jest jej rodzina. Rozsupłałem sakiewkę i podałem Hobowi pięcioszylingówkę, jedną z dawnych. Była to szczodra łapówka. — Kto płaci za pobyt Ellen, Hobie? Kim jest ta osoba? Pokręcił zdecydowanie głową. — Wiesz, panie, że nie wolno mi tego wyjawić. — Odkąd ją odwiedzam, przez cały ten czas nie udało mi się niczego więcej dowiedzieć ponad to, że jako nastolatka, gdzieś w Sussex, została napadnięta i zgwałcona. No i jeszcze wiem, gdzie mieszkała. W jakimś Rolfswood. Gebons przyjrzał mi się podejrzliwie. — Skąd pan to wie? — spytał, ściszając głos. — Któregoś dnia opowiadałem jej o ziemiach mojego ojca koło Lichfield, wspominając wielkie powodzie w zimie tysiąc pięćset dwudziestego czwartego. Powiedziała: „Byłam wtedy dziewczynką. Pamiętam, jak w Rolfswood…”. Potem umilkła i niczego już więcej nie udało się z niej wydobyć. Ale popytawszy tu i ówdzie, dowiedziałem się, że Rolfswood jest małym miastem w hutniczym zagłębiu hrabstwa Sussex, obok granicy z Hampshire. Ellen jednak nie pisnęła już nigdy słowem na temat swojej rodziny ani tego, co się jej przydarzyło. — Spojrzałem na Gebonsa. — Czy napastnikiem był ktoś z jej rodziny i dlatego krewni nigdy jej nie odwiedzają? Hob popatrywał to na monetę, to na mnie. — Nie mogę ci pomóc, panie — powiedział po namyśle stanowczo. — Zarządca Shawms zdecydowanie nie odpowiada na żadne pytania dotyczące pochodzenia Ellen. — Musi mieć jakieś zapiski. — Skinąłem w stronę biurka. — Może tutaj. — Biurko jest zamknięte, a ja na pewno nie dam się namówić na włamanie. Nie wiedziałem, jak z tego wybrnąć. — Ile chcesz za tę wiadomość, Hobie? — Czy może mi pan zapłacić tyle, bym miał za co żyć do końca moich dni? — Poczerwieniał z nagłej irytacji. — Jeśli prawda wyjdzie na jaw i ktoś się o tym dowie, to podejrzany będę ja. Shawms nie udostępnia dokumentów Ellen do wglądu, a to znaczy, że działa w myśl odgórnych zaleceń. Zapewne gwardiana Metwysa. Wyrzuciliby mnie. Nie zamierzam tracić dachu nad głową ani pracy, która mnie żywi, jak również zapewnia jakie takie poważanie w świecie, który dla ubogich nie jest zbyt łaskawy. — Poklepał się po pęku kluczy, które odpowiedziały głośnym brzękiem. — A wszystko tylko w imię tego, że nie umiesz się, panie, wziąć na odwagę i powiedzieć Ellen, żeby nie liczyła na to, że ją wychędożysz na jej sienniku. Myślisz, panie, że nikt tu nie wie o tym, jak ona za panem szaleje? — rozzłościł się. — Nie wiesz, panie, że całe Bedlam śmieje się z was w kułak? Poczułem, że się rumienię. — Przecież ona nie tego pragnie. Jakżeby zresztą mogła po tym wszystkim, co ją spotkało? Znów wzruszył ramionami. — O ile wiem, niektóre kobiety robią się od tego łatwiejsze. A jak myślisz, panie, o co jej chodzi? — Nie wiem. Może snuje jakieś fantazje o rycerzu na białym koniu? Zaśmiał się.

— To jedno i to samo, tylko powiedziane w bardziej uczony sposób. Powiedz jej, panie, że nie jesteś nią zainteresowany. Ulżysz, panie, sobie i wszystkim dookoła. — Nie mogę tak postąpić. To byłoby zbyt okrutne. Muszę jakoś z tego wybrnąć. Muszę dowiedzieć się, kim jest jej rodzina. — Jestem pewien, że prawnicy mają swoje sposoby, żeby dotrzeć do wszelkich potrzebnych im informacji. — Spojrzał na mnie przez zmrużone rzęsy. — Zrozum, panie: ona jest wariatką. Jej obłęd nie sprowadza się do wstrętu do wyjścia na zewnątrz. Są jeszcze te wszystkie urojone choroby, do tego w nocy słychać przez drzwi, jak płacze i coś mamrocze do siebie. Na pańskim miejscu wyszedłbym stąd i więcej tu nie wracał. Przyślij, panie, tego swojego człowieka z wiadomością, żeś się ożenił, umarł czy poszedł na wojnę z Francuzami. Pojąłem, że Gebons po swojemu życzy mi dobrze. Tak, ale co było dobre dla mnie, niekoniecznie było dobre dla Ellen, a ta się dla niego nie liczyła wcale. — Co by się z nią stało, gdybym tak zrobił? Wzruszył ramionami. — Pogorszyłoby się jej. Ale jeśli tego nie zrobisz, panie, prędzej czy później i tak ją zranisz. To tylko odwlekanie nieuniknionego. — Spojrzał na mnie spod oka. — Może jesteś, panie, po prostu tchórzem? — Nie zapominaj się, Gebons — skarciłem go ostro. Wzruszył ramionami. — Cóż, mogę tylko powiedzieć, że oni jak raz sobie coś wbiją do głowy, to trudno im to wybić. Możesz mi, panie, wierzyć, jestem tu od dziesięciu lat i znam ich jak zły szeląg. Odwróciłem się do wyjścia. — Przyjadę za dwa tygodnie. Znów wzruszył ramionami. — Rób, panie, co chcesz. Na razie może ją to zadowoli. Wyszedłem z kantoru, a potem wydostałem się z Bedlam, mocno domykając drzwi. Z ulgą zostawiałem za sobą przykrą woń tego miejsca. Byłem zdecydowany zdobyć za wszelką cenę informacje o pochodzeniu Ellen.

Rozdział trzeci Wróciłem konno do domu, przebrałem się w odświętny strój i udałem się na stopnie Temple Stairs nad Tamizą szukać łódki, która powiozłaby mnie dziesięć mil w górę rzeki do Hampton Court. Był przypływ, mimo to właściciel łodzi nieźle się namachał, wiosłując pod prąd w parny dzień. Za Westminsterem wyminęła nas flotylla barek wiozących kontyngent: bele materiału, ziarno z królewskich spichlerzy czy — w jednym przypadku — setkę łuków. Spocony wioślarz nie miał chęci do rozmowy, więc przypatrywałem się polom. Normalnie o tej porze roku kukurydza zaczyna się już złocić, ale po fatalnej pogodzie ostatnich tygodni kolby wciąż były zielone. Nie mogłem przestać myśleć o wizycie u Ellen, zwłaszcza o słowach Hoba, że prawnicy mają swoje sposoby docierania do informacji. Nie podobała mi się myśl o działaniu za plecami Ellen, ale obecnej sytuacji należało zdecydowanie położyć kres. * W oddali pojawiły się strzeliste, ceglane wieże Hampton Court, których kominy zdobiły lśniące w słońcu pozłacane posążki lwów i mitycznych stworów. Wysiadłem na nabrzeżu strzeżonym przez uzbrojonych w halabardy żołnierzy. Serce zabiło mi mocniej z niepokoju, gdy za rozległymi trawnikami ujrzałem sylwetkę dawnego pałacu arcybiskupa Yorku Wolseya. Pokazałem mój list jednemu ze strażników, który skłonił się nisko, przywołując drugiego, stojącego nieopodal, i kazał mu prowadzić mnie do środka. Pamiętałem moją poprzednią wizytę w Hampton Court w celu spotkania się z arcybiskupem Cranmerem po tym, jak zostałem bezpodstawnie osadzony w Tower. Właśnie to wspomnienie było źródłem mojej trwogi. Słyszałem, że Cranmer jest w Dover; mówiono, że robił przegląd wojsk na białym koniu, odziany w zbroję. Brzmiało to niezwykle, ale też czasy były niecodzienne. Od strażnika dowiedziałem się, że król przebywa w Whitehall, więc przynajmniej nie było obaw, że go spotkam. Kiedyś rozdrażniłem go, a król Henryk nigdy nie zapominał urazy. Gdy dotarliśmy do szerokich, dębowych odrzwi, modliłem się żarliwie do Boga, w którego istnienie mocno wątpiłem, by królowa dotrzymała swojej obietnicy i jej prośba nie miała nic wspólnego z polityką. Poprowadzono mnie kręconymi schodami do zewnętrznych komnat i apartamentów królowej. Zdjąłem czapkę po wejściu do komnaty, w której uwijali się słudzy i urzędnicy z przypiętymi do beretów medalionami świętej Katarzyny. Szliśmy przez kolejne pomieszczenia; zgiełk cichł w miarę zbliżania się do komnaty audiencyjnej królowej. Musiały zostać niedawno odnowione, gdyż farba na ścianach i ozdobionych wykwintnymi fryzami plafonach była świeża, a wielkie arrasy wydawały się tak barwne, że aż raziły oczy. Trzcinowe maty na podłodze posypano ziołami i gałązkami, więc w komnacie unosił się zmieszany aromat migdałów, lawendy i róż. W następnej komnacie, skrzecząc, polatywały papugi w obszernych klatkach. Była też klatka z małpą; na mój widok zwierzę przerwało wspinaczkę po kratach i spojrzało na mnie wielkimi oczami w pomarszczonej twarzy staruszka. Przystanęliśmy przed kolejnymi strzeżonymi drzwiami, nad którymi wymalowano zwój z ulubioną maksymą królowej: Czyniąc, służyć. Strażnik otworzył drzwi i wreszcie znalazłem się w komnacie audiencyjnej. Po dwóch latach małżeństwa królowa Katarzyna wciąż była w łaskach króla; pod jego nieobecność w zeszłym roku, gdy dowodził naszymi wojskami we Francji, została mianowana

królową regentką. Jednakże, pomny na los jego poprzednich żon, mimowolnie pomyślałem o tym, że wystarczy jedno słowo Henryka VIII, by zamienić strażników pałacowych w więziennych dozorców. Ściany komnaty audiencyjnej zdobiły nowiutkie, zielone tapety w ornamenty z liści; wyposażenie wnętrza składało się z eleganckich stolików, wazonów z kwiatami i krzeseł z wysokimi oparciami. Wewnątrz zastałem tylko dwie osoby. Pierwszą była siwa kobieta w czepcu na głowie i prostej sukni barwy chabru. Towarzyszący jej wysoki, chudy mężczyzna w todze adwokata delikatnie położył dłoń na jej ramieniu, dając znak, że nie musi wstawać. Robert Warner, doradca królowej, o szczupłej twarzy okolonej długą brodą, siwiejącą w zawrotnym tempie, choć byliśmy w jednym wieku, podszedł do mnie i uścisnął moją dłoń. — Dzięki za przybycie, kolego Shardlake. Tak jakbym mógł odmówić. Ale Warner był mi zawsze życzliwy, więc jego widok szczerze mnie ucieszył. — Jak się, panie, miewasz? — spytał. — Jako tako. A ty, panie? — Ostatnio mam pełne ręce roboty. — A jak się miewa Jej Królewska Mość? — Zauważyłem, że siwowłosa kobieta lekko drży, wpatrując się we mnie z napięciem. — Jak najlepiej. Zaraz zaprowadzę cię, panie, do niej. Jest w towarzystwie lady Elżbiety. * W urządzonej z przepychem komnacie cztery dwórki w strojnych sukniach i kapturkach z przypiętym medalionem królowej siedziały pod oknem, haftując. Z okna widać było ogrody pałacowe z klombami, sadzawkami rybnymi i posągami heraldycznych stworów. Ukłoniłem się niewiastom, które wstały i odpowiedziały lekkim skinieniem głowy. Królowa Katarzyna Parr siedziała na środku pokoju na czerwonym, aksamitnym fotelu pod szkarłatną flagą Anglii. Obok dziewczynka, może jedenastoletnia, klęczała, głaszcząc spaniela. Dziewczynka, odziana w zieloną sukienkę z jedwabiu i ze sznurem pereł na szyi, miała bladą twarzyczkę i długie, kasztanowate włosy. Odgadłem, że mam przed sobą lady Elżbietę, najmłodszą córkę króla ze związku z Anną Boleyn. Wiedziałem, że król, ponoć na prośbę królowej, przywrócił do dziedziczenia Elżbietę i jej przyrodnią siostrę Marię, córkę Katarzyny Aragońskiej. Wciąż jednak miały status nieślubnych córek; były tylko damami, a nie księżniczkami. I chociaż dwudziestokilkuletnia Maria cieszyła się estymą na dworze jako druga w linii sukcesji, po młodym księciu Edwardzie, Elżbieta, wzgardzona i odrzucona przez ojca, rzadko pojawiała się publicznie. Obaj z Warnerem skłoniliśmy się nisko. — Witajcie, szlachetni panowie — rozległ się czysty, piękny głos królowej. Już przed małżeństwem Katarzyna Parr nosiła się elegancko, jednak teraz w srebrzysto-rdzawej sukni wyszywanej złotą nicią wyglądała zachwycająco. Na piersi miała przypiętą wielką broszę obramowaną perłami. Jej twarz, bardziej pociągająca niż piękna, była lekko przypudrowana, a włosy barwy czerwonego złota — związane pod półokrągłym czepkiem. Patrzyła łaskawie, choć bacznie, a lekkie drganie jej ust wskazywało, że w każdej chwili, pomimo dostojeństwa, gotowa jest uśmiechnąć się, a nawet roześmiać. Spojrzała pytająco na Warnera. — Czeka w drugiej komnacie? — spytała. — Tak, Wasza Królewska Mość. — Idź, posiedź z nią. Wezwę ją wkrótce. Dalej się tak denerwuje?

— Bardzo. — Dołóż więc starań, żeby ją uspokoić. Warner skłonił się i wyszedł z komnaty. Czułem, że głaszcząca spaniela dziewczynka przygląda mi się uważnie. Królowa spojrzała na nią z uśmiechem. — Elżbieto, to jest komisarz Shardlake. Możesz mu zadać swoje pytanie, ale potem musisz iść na lekcję łucznictwa. Pan Timothy nie powinien czekać. Lady Elżbieta ma pytanie dotyczące prawników — zwróciła się do mnie z pobłażliwym uśmiechem. Odwróciłem się niepewnie w stronę dziewczynki. Ze szpiczastą brodą i długim nosem nie była zbyt urodziwa. Miała niebieskie, przenikliwe oczy, które przypominały oczy jej ojca. Jednak w odróżnieniu od oczu Henryka, w jej oczach nie było okrucieństwa, a tylko głęboka, żywa ciekawość. Wyraz twarzy zgoła niespotykany u dzieci, ale też Elżbieta nie była zwyczajnym dzieckiem. — Wiem, że jesteś, panie, prawnikiem — powiedziała dobitnie i z powagą — i wiem, że moja matka uważa pana za dobrego człowieka. A więc nazywała królową matką. — Miło mi — odparłem. — Jednak słyszałam, że prawnicy uchodzą za złych ludzi, wyzutych z moralności, którzy jednako gotowi są bronić niegodziwych, jak prawych. Mówi się, że prawnicy bogacą się na ludzkiej głupocie i że wykorzystują zawiłości prawa, żeby zamotać w nie ludzi. Co powiesz, panie, na to? Powaga na twarzy dziewczynki wskazywała, że bynajmniej sobie ze mnie nie dworuje, lecz szczerze pragnie usłyszeć moją odpowiedź. Wziąłem głęboki oddech. — Milady, uczono mnie, że adwokat musi być gotów walczyć jednako w sprawie każdego klienta. Osąd adwokata powinien być bezstronny, by prawa każdego człowieka, tak dobrego, jak złego, mogły zostać uczciwie rozstrzygnięte przez Sąd Królewski. — Ale adwokat powinien mieć sumienie i wiedzieć w głębi serca, czy sprawa, o którą walczy, jest słuszna czy nie — stwierdziła Elżbieta z przejęciem. — Gdyby ktoś przyszedł do ciebie, panie, a ty zorientowałbyś się, że jego działaniami kierują niechęć i zła wola wobec bliźniego, którego chce po prostu wciągnąć w ciernisty labirynt kruczków prawnych, zgodziłbyś się, panie, przecież za opłatą przyjąć tę sprawę? — Komisarz Shardlake działa głównie na rzecz ubogich w Sądzie Próśb, Elżbieto — wtrąciła łagodnie królowa. — Tak, matko, ale ubodzy też potrafią być nieuczciwi, nie tylko bogaci. — To prawda, że prawo jest niezwykle zagmatwaną dziedziną, a wręcz skomplikowaną ponad miarę — odrzekłem. — Jednak adwokat, prowadząc sprawę, ma obowiązek kierować się sprawiedliwością i rozsądkiem, a więc w pewnym sensie swoim sumieniem. Sędzia wydaje sprawiedliwy wyrok. Można powiedzieć więc, że sprawiedliwość jest królową cnót. Elżbieta nieoczekiwanie obdarzyła mnie ujmującym uśmiechem. — Dziękuję ci, panie, za odpowiedź i obiecuję przemyśleć to sobie. Pytałam, bo mnie to… — zawahała się — nurtuje. Nadal jednak uważam, że niełatwo o sprawiedliwy wyrok. — Zgadzam się z tobą całkowicie, milady. Królowa dotknęła ramienia pasierbicy. — Musisz już iść, bo inaczej pan Timothy będzie cię szukał. A komisarz Shardlake ma ze mną ważne sprawy do omówienia. Jane, bądź tak dobra towarzyszyć Elżbiecie. Elżbieta kiwnęła głową i uśmiechnęła się do królowej, przez chwilę sprawiając wrażenie zwyczajnej dziewczynki. Kolejny raz skłoniłem się głęboko. Jedna z panien służących wstała i ruszyła z dzieckiem w stronę drzwi. Elżbieta kroczyła powoli i dostojnie. Piesek ruszył za nimi,

ale królowa zawołała go z powrotem do siebie. Dwórka zastukała do drzwi, a kiedy się otworzyły, obie z Elżbietą wyszły z komnaty. Królowa odwróciła się do mnie, podając mi do pocałunku smukłą, upierścienioną dłoń. — Twoja odpowiedź była słuszna, ale nie wiem, czy nie potraktowałeś swych kolegów po fachu zbyt łaskawie. — Tak, to prawda. Na co dzień jestem o wiele bardziej sceptycznie do nich nastawiony. Ale lady Elżbieta jest dzieckiem, chociaż nad wiek rozwiniętym. W konwersacji zdaje się bieglejsza od niejednego dorosłego. Królowa roześmiała się, odsłaniając rząd równych, białych zębów. — Kiedy się zezłości, potrafi kląć jak szewc; obawiam się, że Timothy wcale jej tego nie zabrania. Zgadzam się jednak, że jest nadzwyczajna. Pan Grindal, preceptor księcia Edwarda, też ją uczy i twierdzi, że nie spotkał dotąd ucznia tak pojętnego. Ma równy talent do sportów, jak do dyscyplin umysłowych. Już bierze udział w polowaniach i czyta nowy traktat Aschama poświęcony łucznictwu. Ale bywa też bardzo smutna i przesadnie ostrożna. Chwilami mam wrażenie, że się boi. — Królowa w zadumie spojrzała w stronę zamkniętych drzwi, a ja przez chwilę miałem wrażenie, jakbym widział dawną Katarzynę Parr: władczą i zdeterminowaną, by pomimo ryzyka obrać słuszną drogę. — Świat jest niebezpiecznym i nieprzewidywalnym miejscem, Wasza Królewska Mość. Nigdy za dużo ostrożności. Uśmiechnęła się domyślnie. — Pewnie się boisz, że cię znów wplączę w jakąś kabałę. Wcale ci się nie dziwię. Ale wiedz, że nigdy nie łamię raz danej obietnicy, mój drogi Matthew. Sprawa, którą chcę ci powierzyć, nie ma nic wspólnego z polityką. Skłoniłem głowę. — Widzisz mnie, pani, na wskroś. Nie wiem, co mam odrzec. — To nie mów nic. Opowiedz mi tylko, jak ci się wiedzie. — Całkiem dobrze. — Czy znajdujesz czas, żeby malować? Pokręciłem głową. — Zeszłego roku czasem brałem się za pędzel, ale teraz… Zbyt wiele mam na głowie. — Widzę na twojej twarzy frasunek. — Spojrzenie piwnych oczu królowej było równie przenikliwe, jak wzrok małej Elżbiety. — To tylko zmarszczki, których z wiekiem nie ubywa. Choć przyznam, że czas jakby omijał Waszą Królewską Mość. — Gdybyś miał kiedykolwiek kłopoty, pamiętaj, że dołożę wszelkich starań, żeby ci pomóc. — Mam pewien drobny frasunek natury osobistej. — Czyżby sercowej? Spojrzałem na siedzące przy oknie panny dworskie i nagle dotarło do mnie, że królowa przez cały czas mówi lekko podniesionym głosem, żeby słyszały wszystko i nikt nie mógł jej oskarżyć o zbytnią poufałość z człowiekiem, którego król sympatią nie darzy. — Nie, Wasza Królewska Mość. Innej natury. Skinęła głową i ściągnęła brwi z namysłem. — Matthew, czy miałeś kiedyś do czynienia z Sądem Opiekuńczym? — Nie, Wasza Królewska Mość — odparłem zaskoczony. Sąd Opiekuńczy został powołany przez Henryka VIII przed kilkoma laty i zajmował się sprawami zamożnych sierot, nad którymi król obejmował kuratelę. Nie było bardziej

skorumpowanego sądu ani też sądu bardziej lekceważącego sprawiedliwość. Była to przy tym instytucja, w której zdeponowano dokumenty dotyczące choroby psychicznej Ellen, gdyż król pozostawał również prawnym opiekunem obłąkanych. — Nieważne. Sprawa, którą chciałam ci powierzyć, wymaga przede wszystkim uczciwej osoby, a sam wiesz, jakiego autoramentu indywidua specjalizują się w prawie opiekuńczym. Czy zgodziłbyś się poprowadzić sprawę w tym sądzie, jeśli cię o to poproszę? — spytała, zniżając głos. — Wolałabym powierzyć ją tobie, a nie Warnerowi, ponieważ masz więcej doświadczenia w reprezentowaniu prostych ludzi. — Musiałbym odświeżyć w pamięci procedury. Ale, rzecz jasna, zgadzam się. — Dziękuję. Zanim wprowadzę twoją nową klientkę, chciałabym spytać cię jeszcze o coś. Radca Warner powiedział mi, że sprawy opiekuńcze zwykle wymagają od prawnika podróży do miejsca zamieszkania młodych podopiecznych gwoli spisania oświadczeń. — Zeznań. To rutynowa procedura wszystkich sądów. — Chłopiec, którego dotyczy ta sprawa, mieszka w Hampshire, niedaleko od Portsmouth. Po drodze zaś leży zachodnie Sussex, z którego pochodziła Ellen… Królowa zawahała się, starannie dobierając słowa. — Okolice Portsmouth w najbliższych miesiącach raczej nie będą należeć do najbezpieczniejszych. — Z powodu Francuzów? Słyszałem, że mogą wylądować w każdej części wybrzeża. — Nasi szpiedzy we Francji donoszą, że flota, z dużym prawdopodobieństwem, zmierza w stronę Portsmouth. Nie chciałam proponować ci tej sprawy, nie uprzedziwszy o tym, gdyż zdaniem pana Warnera bez zeznań się nie obędzie. Spojrzałem na królową. Czułem, że bardzo jej zależy, bym się podjął tej sprawy. A gdybym mógł po drodze wstąpić do Rolfswood… — Zgoda — odparłem. — Dziękuję. — Uśmiechnęła się z wdzięcznością. — Jane, bądź tak dobra i przyprowadź panią Calfhill — rzuciła w stronę dwórek. — Bess Calfhill, którą zaraz poznasz — zwróciła się do mnie półgłosem — służyła mi jeszcze w czasach, gdy byłam lady Latimer. Zajmowała się prowadzeniem gospodarstwa w jednym z naszych dworów, położonym na północ od Londynu. To dobra, uczciwa kobieta, jednak ostatnio przeżyła bolesną stratę. Postępuj z nią taktownie. Kto jak kto, ale Bess zasługuje na zadośćuczynienie. Dwórka powróciła, prowadząc kobietę, którą widziałem w komnacie audiencyjnej. Była drobna, wręcz krucha. Podeszła niespokojnym krokiem, kurczowo splatając dłonie. — Nie bój się, Bess — zwróciła się do niej dobrotliwie królowa. — To jest komisarz Shardlake. Jane, przynieś krzesło. I drugie dla komisarza Shardlake’a. Pani Calfhill usiadła na wyściełanym krześle, a ja zająłem miejsce po drugiej stronie stołu. Wpatrywała się we mnie z napięciem, a jej szaroniebieskie oczy zaskakiwały świetlistością w pobrużdżonej, zbolałej twarzy. Brwi jej drgnęły, pewnie na widok mojego garbu. Przeniosła wzrok na królową, a jej rysy zmiękły na widok spaniela. — To jest Rig — przedstawiła królowa swojego ulubieńca. — Prawda, że ładny piesek? Śmiało, możesz go pogłaskać. Bess schyliła się niepewnie i dotknęła zwierzęcia, które zamachało kudłatym ogonkiem. — Bess zawsze kochała psy — wyjaśniła królowa. Zrozumiałem, że zatrzymała Riga przy sobie, żeby dawnej gosposi było raźniej na duszy. — A teraz, Bess, opowiedz wszystko komisarzowi Shardlake’owi. Nie bój się go, jest twoim sprzymierzeńcem. Możesz powiedzieć mu wszystko, tak jak mnie.

Bess wyprostowała się, patrząc na mnie lękliwie. — Jestem wdową, panie — zaczęła cichym głosem. — Miałam syna, Michaela, dobre, uprzejme chłopię. — Jej oczy wypełniły się łzami; gwałtownie zamrugała, żeby się ich pozbyć. — Był bystry i dzięki łaskawości lady Latimer… przepraszam, Jej Królewskiej Mości… dostał się do Cambridge. — W głosie Bess brzmiała duma. — Po ukończeniu studiów wrócił do Londynu i objął posadę guwernera w kupieckiej rodzinie Curteysów. W eleganckim domu nieopodal Moorgate. — Musi być pani z niego dumna — zauważyłem. — O tak, panie. — Kiedy to było? — Przed siedmiu laty. Michael był zadowolony ze swojej posady. Pan Curteys i jego małżonka byli poczciwymi ludźmi. Handlowali suknem. Oprócz domu w Londynie nabyli też kawałek lasów należących do małego zgromadzenia sióstr w hrabstwie Hampshire, na północ od Portsmouth, w czasie gdy zamykano wszystkie klasztory. — Pamiętam jak dziś. — Michael mówił, że zakonnice opływały w dostatki dzięki sprzedaży drewna. — Nachmurzyła się, kręcąc głową. — Mnisi i zakonnice, jak Wasza Królewska Mość wie, to byli krwiopijcy. — Bess Calfhill ewidentnie należała do reformatorów. — Opowiedz panu Shardlake’owi o dzieciach — ponagliła ją królowa. — Curteysowie mieli dwójkę dzieci, Hugh i Emmę. Emma musiała mieć około dwunastu lat, a Hugh był o rok młodszy. Michael przywiózł ich raz do mnie, widywałam ich też, gdy go odwiedzałam. Śliczne dziatki. — Uśmiechnęła się tkliwie. — Parka wysokich, smukłych szatynów, grzecznych i miłych. Ich ojciec był pobożnym reformatorem, człowiekiem idącym z duchem czasów. Życzył sobie, by Emmę i Hugh uczyć łaciny i greki, a także gier sportowych. Mój syn lubił łucznictwo, więc uczył dzieci strzelać. — Pani syn lubił te dzieci? — Jak własne dziatki. Wiesz, panie, jak nieznośne potrafią być zepsute dzieci bogaczy, ale Hugh i Emma garnęli się do nauki. Zdaniem Michaela byli wręcz nad wiek poważni, ale rodzice ich od tego nie odwodzili: chcieli, żeby wyrośli na przyzwoitych ludzi. Michael uważał, że pan Curteys z żoną za bardzo się nad nimi trzęśli, ale też kochali je szczerze. Aż nagle, nagle… — Bess urwała, spuszczając oczy. — Co się stało? — spytałem łagodnie. Kiedy znowu spojrzała na mnie, jej oczy wydawały się zmartwiałe z bólu. — Drugiego lata, które Michael spędzał u nich, w Londynie wybuchła dżuma. Curteysowie postanowili wyjechać z miasta i obejrzeć swoje włości w Hampshire. Udali się tam w towarzystwie zaprzyjaźnionej rodziny, która kupiła dawne zabudowania klasztorne i resztę ziem, niejakich Hobbeyów. — Wymówiła to nazwisko z odrazą. — Kim byli owi Hobbeyowie? — Nicholas Hobbey też handlował suknem. Przerobił klasztor na dwór i rodzina pana Curteysa miała się tam zatrzymać z nimi. Michael miał też jechać. Gdy pakowali się, pan Curteys wyczuł pod pachą powiększone węzły chłonne. Ledwie go położono do łóżka, a już jego żona nie mogła ustać na nogach. W jeden dzień oboje się przenieśli na tamten świat, a wraz z nimi ich służący, człek bardzo poczciwy. — Westchnęła ciężko. — Wiesz, panie, jak w życiu bywa. — Wiem. — Nie trzeba było dżumy, wystarczyły choroby zrodzone z niezdrowego powietrza Londynu. Pomyślałem o Joan. — Michael z dziećmi uciekli. Hugh i Emma byli zdruzgotani. Płakali i tulili się do siebie, szukając pociechy. Michael nie wiedział, jaki los ich czeka. Nie mieli żadnych bliskich

krewnych. I wtedy pojawił się Nicholas Hobbey — wycedziła przez zaciśnięte zęby. — Gdyby nie jego rodzina, mój syn żyłby nadal. — W oczach Bess nagle zapłonęła wściekłość. — Spotkała pani kiedykolwiek tego Hobbeya? — Nie. Wiem o nim tylko tyle, ile powiedział mi Michael. Mówił, że początkowo pan Curteys zamierzał nabyć jako inwestycję klasztor wraz z przyległymi ziemiami, po namyśle uznał jednak, że go na to nie stać. Z Hobbeyem znali się z siedziby gildii kupieckiej, Mercer’s Hall. Hobbey parokrotnie przychodził do Curteysów, by przy obiedzie omówić podział lasów. Ostatecznie pan Hobbey kupił zabudowania klasztorne i kawałek lasu, a pan Curteys resztę. Podczas transakcji pan Hobbey zaprzyjaźnił się z rodziną Curteysów. Michael podpatrzył, że w rozmowach z pobożnymi ludźmi pozuje na reformatora, za to dobijając targu z papistami, przesuwa w palcach różaniec. Jego żona zaś, pani Abigail, zdaniem Michaela była obłąkana. Kolejna obłąkana. — Czym się to przejawiało? — Nie wiem. Michael niechętnie mówił o takich sprawach. — Urwała na chwilę. — Curteysowie zmarli tak szybko, że nie zdążyli sporządzić testamentu. Dlatego przyszłość ich dzieci była niepewna. Wkrótce jednak pan Hobbey pojawił się z w towarzystwie adwokata, informując, że przyszłość dzieci została zabezpieczona. — Wie pani, jak się nazywał adwokat? — Dyrick. Vincent Dyrick. — Znasz go? — zwróciła się do mnie królowa. — Trochę. Jest adwokaatem w korporacji Inner Temple. Na przestrzeni lat parokrotnie występował przeciwko mnie w Sądzie Próśb, reprezentując właścicieli ziemskich. Jest dobrym oratorem, może trochę zbyt napastliwym. Nie wiedziałem, że występuje również w Sądzie Opiekuńczym. — Michael bał się go. Pospołu z proboszczem Curteysów próbowali odnaleźć jakichś krewnych, ale Hobbey twierdził, że wykupił prawo do opieki nad dziećmi. Dom Curteysów miał zostać sprzedany, a Hugh i Emma mieli przenieść się do domu Hobbeyów przy Shoe Lane. — Szybko się uwinęli — zauważyłem. — Jak zawsze, gdy w grę wchodzą pieniądze — mruknęła królowa. — Ile jest tej ziemi? — Ogółem chyba jakieś dwadzieścia mil kwadratowych. Do dzieci należały dwie trzecie włości. A więc niemało. — Czy wiadomo, ile Hobbey zapłacił za kuratelę nad dziećmi? — Coś koło osiemdziesięciu funtów. A więc grosze. Kupując kuratelę nad Hugh i Emmą, Hobbey mógł czerpać profity z ich części lasów. Hamphsire leżało o krok od Portsmouth z jego ogromnym zapotrzebowaniem na drewno do budowy okrętów, a jednocześnie nieopodal Sussex Weald, gdzie stale przybywało hut opalanych drewnem. — Pan Hobbey miał chyba ochotę zatrudnić nowego guwernera, ale dzieci zdążyły się bardzo przywiązać do Michaela — podjęła Bess. — Uprosiły pana Hobbeya, żeby zatrzymał mojego syna. Poza rodziną Curteysów Michael nie miał na świecie nikogo, jeśli nie liczyć mnie. — Bezradnie rozłożyła ręce. — Chłopak o złotym sercu: powinien był poszukać sobie żony, ale z takich czy innych powodów nigdy się nie zakręcił wokół tego. — Opanowawszy wzburzenie, ciągnęła bezbarwnym tonem. — Tak więc zabrano dzieci, a dom, w którym przyszły na świat, sprzedano. Mniemam, że dochód ze sprzedaży został zdeponowany w Sądzie Opiekuńczym. — Tak. Pewnie na zasadzie powiernictwa. Zatem syn pani przeniósł się z dziećmi na

Shoe Lane? — Tak. Nie lubił domu Hobbeyów. To była mała, mroczna kamienica. W dodatku przybył mu uczeń. — Westchnęła ciężko. — Syn Hobbeyów, David. Michael przedstawił mi go jako nieznośnego, zepsutego jedynaka w wieku Emmy. Był głupi i okrutny, wiecznie naigrawał się z Hugh i Emmy, twierdząc, że jego rodzice tolerują ich z musu, a tylko jego kochają. Tak zresztą chyba było. Moim zdaniem pan Hobbey wziął dzieci do siebie tylko po to, by czerpać korzyści z ich lasów. — Czerpanie zysków z włości podopiecznych jest chyba niezgodne z prawem? — wtrąciła królowa. — Owszem. Ten, kto wykupił kuratelę, zobowiązuje się do opieki nad włościami podopiecznego, o które ma obowiązek dbać, nie czerpiąc przy tym osobistych profitów. Różnie to jednak bywa. Co więcej, w jego gestii było wydanie dziewczynki za mąż — dodałem w zadumie. — Michael obawiał się, że będą chcieli wydać Emmę za Davida, aby jej część odziedziczonych lasów przeszła na Hobbeyów — potwierdziła Bess. — Nieszczęsne dzieci potrzebowały się nawzajem, bo oprócz siebie nie miały na świecie nikogo, choć mój syn zawsze był ich oddanym przyjacielem. Michael opowiadał mi, że Hugh pobił się kiedyś z Davidem, po tym, jak tamten odezwał się niestosownie do Emmy. Mogła mieć wtedy jakieś trzynaście lat. David był dużym, silnym chłopcem, mimo to Hugh go pobił. Mówiłam Michaelowi, że za bardzo się przejmuje Hugh i Emmą, że nie zastąpi im ojca i matki — dodała chłodnym głosem. — Ale wtedy — twarz Bess znowu straciła wszelki wyraz — w domu Hobbeyów wybuchła ospa. Królowa pochyliła się, kładąc dłoń na ramieniu Bess. — Wszystkie dzieci się zaraziły — ciągnęła Bess w odrętwieniu. — Michael nie miał wstępu na ich pokoje, żeby się nie zarazić. Do opieki nad Hugh i Emmą wyznaczono służbę, ale Davidem zajmowała się osobiście matka, szlochając i wzywając Boga, by oszczędził jej syna. Nie mam jej tego za złe. Sama bym się tak zachowywała, gdyby Michael zachorował. — Urwała, po czym podjęła gniewnym głosem. — Na Davidzie choroba nie zostawiła śladów. Hugh przeżył, ale z twarzą oszpeconą dziobami po ospie. A mała Emma… zmarła. — Bardzo mi przykro. — Parę dni później pan Hobbey powiedział mojemu synowi, że wyprowadzają się z żoną z Londynu. Przenoszą się na zawsze do domu w Hamphsire i nie będą go więcej potrzebować. Michael nie mógł zobaczyć się z Hugh, który razem z Davidem przechodził jeszcze kwarantannę. Tyle że pozwolili mu wziąć udział w pogrzebie małej Emmy. Widział, jak małą, białą trumnę kładą do ziemi. Tego samego dnia odszedł. Ponoć służba paliła w ogrodzie ubrania Emmy, żeby zniszczyć źródło zarazy. — Straszna historia — powiedziałem łagodnie. — Śmierć i chciwość, a ofiarami są dzieci. Ale pani syn zrobił wszystko, co było w jego mocy. — Wiem — odparła pani Calfhill. — Pan Hobbey dał Michaelowi list polecający, dzięki czemu znalazł w Londynie nową posadę. Napisał do Hugh, ale dostał tylko oschłą odpowiedź od pana Hobbeya, żeby nie pisał więcej, bo chcą, by chłopiec zaczął w Hampshire nowe życie. — Uniosła się. — To okrucieństwo, zważywszy na to, ile Michael dla tych dzieci zrobił. — Musiało go to bardzo zaboleć — odparłem, jednak rozumiałem punkt widzenia Hobbeya. Londyn był miejscem, w którym Hugh stracił wszystkich bliskich. — Lata mijały — podjęła Bess, znowu bezbarwnym głosem. — Wreszcie w końcu zeszłego roku Michael objął posadę w Dorset jako nauczyciel synów wielkiego posiadacza ziemskiego. Ale los Hugh i Emmy nie dawał mu spokoju. Często zastanawiał się, na kogo Hugh wyrósł. — Spochmurniała, spuszczając oczy.

— Bess, wiem, że to dla ciebie trudne, ale musisz opowiedzieć do końca — włączyła się królowa. — Michael przyjechał do mnie z Dorset na Wielkanoc — powiedziała pani Calfhill, biorąc się w garść. — Wyglądał przerażająco: był blady, roztargniony, zdawał się bliski szaleństwa. Nie chciał mi niczego zdradzić, ale po paru dniach spytał nagle, czy znam jakiegoś prawnika. Po co ci prawnik, odparłam. Ku mojemu zaskoczeniu odrzekł, że chce wystąpić do Sądu Opiekuńczego o odebranie Hobbeyom kurateli nad Hugh. — Westchnęła głęboko. — Powiedziałam mu, że nie znam prawników, i spytałam, czemu chce to zrobić dopiero po sześciu latach. Odparł, że to jest coś niestosownego dla moich uszu, czy w ogóle dla uszu niewiasty, a nawet mężczyzny, z wyjątkiem sędziego. Przyznam się, że zaczęłam wątpić w zdrowe zmysły Michaela. Pamiętam wyraźnie, jak siedział naprzeciwko mnie w moim małym domku, który dostałam z łaski królowej. W poświacie kominka jego twarz, pobrużdżona, wyglądała staro. Tak, staro, a przecież nie miał jeszcze trzydziestu lat. Zasugerowałam, że skoro potrzebuje prawnika, może powinien odwiedzić pana Dyricka. Zaśmiał się gorzko i odparł, że to ostatnia osoba, do której by się zwracał o pomoc. — I słusznie. Skoro Dyrick występował w imieniu Hobbeya o opiekę, nie mógł teraz wytoczyć sprawy przeciwko niemu. — Tam chodziło o coś więcej, panie. W głosie Michaela słyszałam gniew. Nagle zorientowałem się, że w komnacie panuje dziwna cisza. Spojrzałem w stronę okien i zobaczyłem, że dwórki odłożyły robótki i słuchają z równym przejęciem, jak królowa i ja. — Dotarło do mnie, że Michael w drodze z Dorset musiał odwiedzić Hugh. Kiedy spytałam go, potaknął. Nie zapowiedział swoich odwiedzin, bo bał się, że pan Hobbey mógłby go nie przyjąć. Na miejscu odkrył coś przerażającego. Szukał prawnika, któremu mógłby zaufać, a z braku kogoś takiego gotów był osobiście wnieść sprawę do sądu. — Czemu nie zwróciłaś się wtedy do mnie, Bess? — spytała królowa. — Wiesz, że nigdy bym ci nie odmówiła. — Sądziłam, że mój syn traci rozum, Wasza Królewska Mość. Trudno mi było sobie wyobrazić, co też takiego mogłoby się dziać z Hugh, co wprawiłoby Michaela w podobny stan. Wkrótce potem Michael powiedział mi, że znalazł sobie kwaterę. Oświadczył, że nie wraca do Dorset. On… — Przy tych ostatnich słowach Bess załamała się i ze szlochem ukryła twarz w dłoniach. Królowa przygarnęła do piersi dawną sługę. W końcu Bess doszła do siebie. Królowa podała jej chusteczkę, którą stara kobieta mięła teraz i wykręcała w dłoniach. Mówiła dalej, ale z głową pochyloną tak nisko, że widziałem tylko dno jej białego czepca. — Michael przeniósł się do kwatery nad rzeką. Powiedział mi, że osobiście złożył sprawę w Sądzie Opiekuńczym i uiścił stosowną opłatę. Przez chwilę łudziłam się, że z nim lepiej, ale po jakimś czasie znów wychudł i zaczął wyglądać staro. Potem minęło parę dni, w trakcie których się nie pokazywał. Aż pewnego ranka odwiedził mnie konstabl. — Spojrzała na mnie pustym wzrokiem. — Powiedział, że znaleziono mojego syna nieżywego w jego pokoju. Powiesił się na belce pod sufitem. Zostawił mi liścik, mam go przy sobie. Radca Warner mówił, żebym go wzięła na spotkanie z tobą, panie. — Mogę zobaczyć? Bess wyjęła z sukni złożony we czworo, sfatygowany karteluszek i podała mi go drżącą dłonią. Rozłożyłem kartkę. Wybacz mi, Matko — odczytałem. — Czy to pismo Michaela? — spytałem. — Myślisz, panie, że nie znam pisma mojego rodzonego syna? — żachnęła się. — To on napisał; tak powiedziałam podczas przesłuchania koronerowi, na oczach sędziów i ciekawskiej

gawiedzi. — Uspokój się, Bess — zmitygowała ją królowa. — Pan Shardlake musi zadać te wszystkie pytania. — Wiem, Wasza Królewska Mość, ale to nie jest dla mnie łatwe. Wybacz mi, panie. — Rozumiem. Czy przesłuchanie odbywało się w obecności londyńskiego koronera? — Tak, pana Grice’a. Antypatycznego durnia. — Trafnie go pani określiła — stwierdziłem z ubolewaniem. — To właśnie cały on. — Koroner pytał, czy mój syn nie wydawał się rozstrojony, na co odparłam, że istotnie jego zachowanie ostatnio było dziwne. Wydano wyrok, że popełnił samobójstwo. Nie wspomniałam ani słowa o Hampshire. — Dlaczego? Zadarła dumnie podbródek, patrząc na mnie wyzywająco. — Ponieważ postanowiłam poinformować o wszystkim królową. A teraz, z łaski Waszej Królewskiej Mości, będę się starała, aby sprawiedliwości stało się zadość. — Opadła na krzesło. Zauważyłem, że w głosie Bess pomimo bólu pobrzmiewa stalowa nuta. — Proszę się zastanowić, co takiego syn pani mógł odkryć w Hampshire, że aż pchnęło go to do odebrania sobie życia? — Świeć panie nad jego duszą… nie wiem, ale czuję, że to było coś potwornego. Milczałem, zastanawiając się, czy Bess aby nie roi sobie czegoś, co pozwala jej przekształcić ból w gniew. — Pokaż panu Shardlake’owi wezwanie z sądu — poprosiła królowa. Bess sięgnęła do kieszonki sukni i wyjęła duży, wielokrotnie złożony papier. Było to wezwanie z Sądu Opiekuńczego nakazujące wszystkim zainteresowanym kuratelą nad podopiecznym Hugh Williamem Curteysem przybycie do sądu dwudziestego dziewiątego czerwca, a więc za pięć dni. Wezwanie zaadresowane zostało do Michaela Calfhilla jako powoda — wiadomość o jego śmierci najwyraźniej nie dotarła do sądu — a także do Vincenta Dyricka z Inner Temple. Pismo wystawiono przed trzema tygodniami. — Dostałam je dopiero w zeszłym tygodniu. Najpierw przyszło na adres mojego syna, potem wzięto je do koronera, który przekazał je mnie, jako najbliższej krewnej. — Czy widziała pani kopię pozwu wniesionego przez Michaela? Muszę poznać jego treść. — Nie, panie. Wiem tylko tyle, ile mi syn powiedział. Spojrzałem na Bess i królową. Postanowiłem nie owijać w bawełnę. — Pozew przedstawia fakty z punktu widzenia Michaela. Jednakże ten nie żyje i sąd może odmówić rozpatrzenia sprawy bez Michaela i jego świadectwa. — Nie znam się na prawie — odparła Bess. — Wiem tylko, co się działo z moim synem. — Nie wiedziałam, że sądy wciąż obradują. Myślałam, że zostały rozwiązane z powodu wojny — zauważyła królowa. — Sądy Opiekuńczy i Wywłaszczeniowy jeszcze nie zawiesiły działalności. — Sądy, które zasilały królewską kiesę, miały obradować przez całe lato. Ich sędziowie ferowali surowe wyroki. — Sędzią głównym Sądu Opiekuńczego jest sir William Paulet — zwróciłem się do królowej. — Zastanawiam się, czy ma jeszcze jakieś obowiązki związane z wojną. Jest starszym radcą. — Spytam radcę Warnera. Sir William wkrótce wyjeżdża do Portsmouth objąć urząd gubernatora, ale w przyszłym tygodniu będzie jeszcze uczestniczył w obradach sądu. — Czy pan Hobbey będzie musiał się stawić?

— Sądzę, że podczas pierwszej rozprawy w jego imieniu wystąpi Dyrick. To, jak sąd odniesie się do pozwu, zależy od jego treści i tego, czy znajdziemy jakichś świadków, którzy nas poprą. Wspominałaś, pani, że kiedy pan Hobbey ubiegał się o opiekę prawną nad dziećmi, Michael zwrócił się o pomoc do proboszcza Curteysów. — Tak. Do wielebnego Broughtona. Michael mówił, że to dobry człowiek. — Czy Michael widział się z nim ostatnio? Pokręciła głową. — Spytałam go o to, ale mówił, że nie. — Czy ktokolwiek jeszcze mógł wiedzieć o pozwie? Ktoś z przyjaciół Michaela? — Dopiero niedawno przeniósł się do Londynu. Nie miał żadnych przyjaciół. Oprócz mnie — dodała ze smutkiem. — Mógłbyś się tego wszystkiego dowiedzieć? — poprosiła królowa. — Podjąć się tej sprawy? W imieniu Bess? Zawahałem się. Jedyne, co widziałem wyraźnie, to splot silnych więzów uczuciowych. Między królową a Bess, Bess a Michaelem, Michaelem a dziećmi. Żadnych faktów, żadnych dowodów, kto wie, może nawet żadnej sprawy. Spojrzałem na królową. Zależało jej na tym, bym pomógł jej dawnej słudze. Pomyślałem też o chłopcu, o Hugh, wokół którego kręciła się cała sprawa. Nigdy nie widziałem go na oczy, ale wiedziałem, że jest sam i nie ma nikogo, kto by go chronił. — Dobrze — odparłem. — Zrobię, co w mojej mocy.

Rozdział czwarty Po godzinie wyszedłem od królowej z pożegnalnym listem Michaela i wezwaniem sądowym w kieszeni. Umówiłem się, że pani Calfhill odwiedzi mnie jeszcze w tym tygodniu, bym mógł spisać jej zeznania. Warner czekał w komnacie audiencyjnej. Krętymi schodami zaprowadził mnie do swego gabinetu, zapchanego półkami pełnymi papierów i związanych różowymi wstążkami pergaminów. — Zatem podejmiesz się, panie, tej sprawy? — Nie potrafię odmówić królowej. — Zupełnie tak jak ja. Prosiła, żebym napisał w tej sprawie do Johna Sewstera, prawnika Sądu Opiekuńczego. Przypuszczam, że poniedziałkowa rozprawa odbędzie się pomimo śmierci Calfhilla. Moim zdaniem królowa pragnie, by sprawiedliwości stało się zadość. Tak też ma zamiar argumentować, prosząc sir Williama, by sprawy nie unieważniał. Paulet ma ambicje polityczne, na pewno nie odmówi królowej. — Warner z namysłem pogładził się po szpakowatej brodzie. — Ale nic więcej nie możemy już zrobić, Shardlake. Nie chcę za bardzo wykorzystywać moich wpływów u królowej. Nie wiemy, co się za tym wszystkim kryje. Może nic, ale jeśli Michael Calfhill odkrył jakiś ciężki występek, nie byłoby dobrze, gdyby imię królowej publicznie wiązano z tą sprawą. — Rozumiem. — Szanowałem Warnera. Od ponad dwudziestu lat, od czasów Katarzyny Aragońskiej, był osobistym doradcą kolejnych królowych, a Katarzynę Parr darzył szczególnym uwielbieniem, jak większość tych, którzy dla niej pracowali. — Dostałeś, panie, trudne zadanie — powiedział ze współczuciem. — Tylko pięć dni do przesłuchania i żadnych świadków, jeśli nie liczyć pani Calfhill. Wiosenną sesję obrad skrócono, więc mam więcej wolnego czasu. Ale Sąd Opiekuńczy nadal działa. — Pokiwał głową z ubolewaniem. — Nowych podopiecznych, a co za tym idzie: pieniędzy, nie brak. — Jak każdy uczciwy prawnik o tej instytucji wyrażał się z pogardą. — Zrobię, co w mojej mocy, by znaleźć świadków — odparłem. — Jest ten proboszcz, który działał z Michaelem przed sześcioma laty. Mój asystent pomoże mi, jest biegły w tej materii. Ale najpierw muszę się udać do Sądu Opiekuńczego i zapoznać z tekstem pozwu. — I porozmawiać z Dyrickiem… — Najpierw chcę się zapoznać z dokumentami i sprawdzić, czy są jacyś świadkowie. — Poznałem Dyricka — powiedział Warner. Londyński światek adwokacki był mały, wszyscy znali się nawzajem, przynajmniej ze słyszenia. — Groźny przeciwnik. Moim zdaniem będzie obstawał przy tym, że sprawa jest bezpodstawnym oskarżeniem wystosowanym przez szaleńca. — Dlatego właśnie chciałbym wiedzieć więcej, zanim się z nim spotkam. A co sądzisz, panie, o pani Calfhill? — Jest pogrążona w żałobie. Oszołomiona. Być może szuka kozła ofiarnego, którego by można oskarżyć o śmierć jej syna. Ale nie wątpię, że dołożysz, panie, wszelkich starań, by dojść do sedna prawdy. — Uśmiechnął się ze współczuciem. — Bałeś się, panie, że ta sprawa ma tło polityczne. Poznałem to po pańskiej minie, kiedyś wszedł tutaj. — I nie myliłeś się, niestety, kolego Warner.

— Królowa zawsze dotrzymuje swoich zobowiązań, kolego Shardlake — skarcił mnie. — I nigdy nie odmawia w potrzebie dawnym sługom. — Wiem. Niesłusznie w to zwątpiłem. — Królowa Katarzyna jest lojalna wobec starych przyjaciół, jak żadna z królewskich małżonek od czasów pierwszej królowej Katarzyny. — Katarzyny Aragońskiej. — Tak. Tamta też była dobrotliwa, choć miała swoje przywary. — Wiem. Była katoliczką — zadrwiłem. — To jeszcze mało — odparł z powagą. — Ale niepotrzebnie zapędzam się w te rewiry. Rozmowy o polityce są niebezpieczne, choć wielcy naszego kraju nie mają teraz czasu na intrygi. Hertford, Norfolk i Gardiner zostali oddelegowani do zadań wojennych. Ale jeśli wyjdziemy zwycięsko z tej wojny, nie wątpię, że wszystko zacznie się od nowa. Stronnictwo katolickie nie lubi królowej Katarzyny. Zna pan jej książkę? — Modlitwy i rozmyślania? Tak, w zeszłym miesiącu przysłała mi egzemplarz. Spojrzał na mnie bacznie. — I co pan o tym sądzi? — Nie podejrzewałem, że w sercu królowej tai się tyle smutku. Te wszystkie modlitwy, które namawiają nas, byśmy w życiu doczesnym pogodzili się z przeciwnościami losu, myśląc tylko o zbawieniu w życiu wiecznym. — Przyjaciele przekonali ją, by wykreśliła fragmenty brzmiące za bardzo w duchu Lutra. Na szczęście posłuchała nas. Jest bardzo ostrożną osobą. Dziś na przykład nie opuszcza swoich komnat, bo w Hampton Court bawi sir Thomas Seymour. — Ten nicpoń — powiedziałem ze zrozumieniem. Poznałem Seymoura w czasach, gdy król naciskał na Katarzynę Parr, żeby została jego małżonką, ona jednak wolała pożeracza damskich serc, Seymoura. — Król wysłał go na inspekcję wojsk w południowej Anglii. Przybył z raportem dla Tajnej Rady Królewskiej. — Cieszę się, że królowa ma tak lojalnych przyjaciół jak ty, panie — przyznałem szczerze. — Tak, dbamy o nią. Ktoś musi mieć oko na wszystko. * Wyszedłem na upalny dziedziniec. Zegar słoneczny nad bramą wjazdową wskazywał czwartą. Budynki z czerwonej cegły nie zaczęły jeszcze rzucać na dobre cienia; bruk lśnił w promieniach słońca. Pot perlił mi się na czole. Posłaniec w królewskich barwach pędził przez podwórzec w stronę przeciwległej bramy, pewnie z rozkazami dla dowódców. Nagle spostrzegłem w drzwiach dwóch obserwujących mnie mężczyzn. A to pech! Znałem jednego i drugiego. Warner wspomniał o wizycie sir Thomasa Seymoura w Hampton Court i w rzeczy samej był to on we własnej osobie, w jaskrawożółtym dublecie i czarnych pończochach na smukłych, kształtnych łydkach. Na przystojnej twarzy okolonej kasztanowatą brodą malował się znany mi dobrze wyraz wzgardliwej drwiny. Seymour stał wsparty pysznie pod boki w wielkopańskiej pozie, jak nasz król na portrecie Holbeina. Obok sir Thomasa tkwił kurduplowaty sir Richard Rich w nieskazitelnej todze. Rich był również członkiem Tajnej Rady i gorliwym pomocnikiem króla w najbardziej niefortunnych posunięciach gospodarczych ostatniego dziesięciolecia. Rich administrował finansami zeszłorocznej inwazji na Francję: chodziły słuchy, że rozdrażnił króla, zbyt skwapliwie napychając przy tym własną kiesę. Ci dwaj stali bez ruchu, patrząc na mnie w milczeniu: Seymour z pogardą, a Rich

chłodnym, nieruchomym wzrokiem. Zdawali sobie sprawę, że człowiek mego stanu nie może przejść obok nich, jakby nigdy nic. Zdjąłem beret i zdążałem w ich stronę, starając się opanować drżenie łydek. Skłoniłem się nisko. Seymour pierwszy, z drwiącym uśmiechem, przełamał milczenie. — Panie Shardlake, dawnośmy się nie widzieli. Myślałem, że wróciłeś do sal sądowych. — Splótł dłonie teatralnym gestem. — Zbijasz fortunę na waśniach biednych kmiotków, gdy porządni, zdrowi Anglicy idą w bój bronić kraj przed wrogiem. — Zlustrował mnie kpiącym wzrokiem od stóp do głów, a nawet przekrzywił głowę, oglądając moje plecy. — Bóg doświadczył mnie pewnymi ograniczeniami. Ryknął śmiechem. — Nie da się ukryć. Nie odpowiadałem. Wiedziałem, że Seymour wkrótce znudzi się naigrawaniem ze mnie i pozwoli mi odejść. Nagle jednak odezwał się Rich dobrze mi znanym tonem cichej groźby. — Co cię tu sprowadza? Nie sądziłem, że po tym wszystkim odważysz się jeszcze kręcić w pobliżu Sądu Królewskiego. Pił do tamtej historii, gdy na podstawie fałszywych zeznań udało mu się wtrącić mnie do Tower, aby wygrać sprawę. Był wtedy głównym sędzią Sądu Wywłaszczeniowego, który zarządzał dobrami z kasaty klasztorów. Ja występowałem w imieniu londyńskiego City i gdybym wygrał, wartość części gruntów by spadła. Rich posłużył się fałszywymi świadkami, aby zmontować przeciwko mnie oskarżenie o zdradę. Z radością przyjąłby wyrok śmierci na mnie, lecz zostałem oczyszczony z oskarżeń. Mimo to członkowie Rady Miejskiej przerazili się tak bardzo, że wycofali pozew. Błagałem w myślach moje nogi, by stały spokojnie w miejscu. — Jestem tutaj w sprawach zawodowych, sir Richardzie. Na wezwanie radcy Warnera. — Adwokata królowej? Mam nadzieję, że Jej Królewska Mość nie każe ci bronić heretyków, tak jak Warnerowi w zeszłym roku. — Nie, sir Richardzie. To zwykła sprawa cywilna, dotycząca jednej ze starych sług królowej. — W którym sądzie? — Opiekuńczym. Roześmiali się, przy czym tubalny rechot Seymoura kontrastował ze zgrzytliwym śmiechem Richa. — No to życzę ci dobrej zabawy — skwitował Rich. — Będziesz potrzebował nabitej kabzy dla tamtejszych urzędników — ostrzegł Seymour. — Bez tego ani rusz. Spodziewałem się, że Rich zareaguje ostro; jako przedstawiciel wymiaru sprawiedliwości powinien obrazić się na wzmiankę o korupcji sądu. Tymczasem uśmiechnął się tylko krzywo. — Ale kto mu napcha tę kabzę, sir Thomasie? Oby rzeczona sługa królowej, bo gdyby go opłaciła królowa, mielibyśmy do czynienia z alimentowaniem sprawy przez osoby trzecie, co jest niezgodne z prawem. — Możesz być pewien, że wszystko się odbędzie w zgodzie z przepisami, gdyż Jej Królewska Mość jest osobą nieposzlakowanej prawości. — Odpowiedź zabrzmiała hardo, ale czas był najwyższy, by przypomnieć im, kto jest moim protektorem. Rich skłonił głowę. — Wiem, że nie po raz pierwszy Jej Królewska Mość zatrudnia cię w kwestii prawnej. Dziwi mnie to trochę, zważywszy na to, jak cię podsumował nasz król w Yorku. Pan Shardlake zirytował go i został za to publicznie upokorzony — wyjaśnił ze złośliwym uśmieszkiem

Seymourowi. Przekrzywił małą głowę, odsłaniając siwiejące włosy pod nieskazitelnym biretem. — Znam tę historię — odparł Seymour. — Na oczach połowy miasta nazwał Shardlake’a pokręconym pająkiem. — Znów ryknął śmiechem. Rich odprawił mnie skinieniem głowy. Odszedłem, drżąc i czując ich oczy na sobie. Spotkanie ich obu naraz świadczyło o prawdziwym pechu. Sądziłem, że już dawno mam spokój z Richem. Strach mnie obleciał na wspomnienie, jak jego chytre oczka błądziły po mnie przez cały czas rozmowy; jak zwykle bacznie obserwował maluczkich, czekając, który wpadnie w jego sidła. Chwała Bogu, miałem protekcję królowej. Dopiero kiedy wyszedłem za bramę i znalazłem się poza zasięgiem ich wzroku, otarłem pot z czoła. * Wróciłem prosto do domu; wiedziałem, że Tamasin ma przyjść do Guya, należało się więc również spodziewać Baraka. Ku memu zaskoczeniu w holu zastałem sporą gromadkę. Tamasin siedziała na dole schodów z wielkim brzuchem wyraźnie rysującym się pod suknią. Jej piękna twarz była mokra od potu i oblepiona jasnymi włosami. Córka Coldirona, Josephine, zdjęła czepiec z głowy Tamasin i wachlowała nim teraz zamaszyście przed ciężarną. Obok stał Barak, gryząc niespokojnie wargi. Coldiron przyglądał się scenie z dezaprobatą, a obaj chłopcy gapili się, stojąc w drzwiach kuchennych. — Tamasin, moja miła, co się stało? Gdzie Guy? — zaniepokoiłem się. — Wszystko w porządku, panie Shardlake. — Z ulgą wyczułem w jej głosie rozbawienie. — Poszedł umyć ręce. Po prostu kiedy weszłam tu z tamtego słońca, poczułam się dziwnie i musiałam przysiąść. — Przyszła tu całkiem sama — oznajmił oburzony Barak. — Byłem pewien, że będzie jej towarzyszyć Jane Marris. Jak można w taki upał iść samej, i to jeszcze za szybko, jak ją znam. A co by było, gdybyś zemdlała na środku Chancery Lane, Tammy? Dlaczego Jane nie przyszła z tobą? — Wysłałam ją po sprawunki. Nie wróciła do chwili, gdy powinnam była wychodzić. Na targu jest teraz straszny rwetes i zamieszanie z powodu nowej waluty. — Powinnaś kazać jej wrócić na czas, żeby mogła cię tu przyprowadzić. Czy ty nie masz rozumu, kobieto? — Ale nie zemdlałam, Jack — odparła zirytowana już Tamasin. — Musiałam tylko przysiąść… au! — krzyknęła, gdyż wachlująca w zapamiętaniu Josephine strzeliła ją czepcem w policzek. Coldiron podszedł do córki i wyrwał jej czepiec. — Bacz, co czynisz, niezdaro. Wracaj do kuchni! I żebyś mi nie stłukła więcej garnków! — Josephine pokraśniała i oddaliła się, drobiąc po swojemu ze zwieszoną głową. — Stłukła dziś rano duży garnek na masło — zwrócił się do mnie. — Uprzedziłem, że zostanie jej to potrącone z wypłaty. — Nic się nie stało. Możesz jej powiedzieć, że kupię sobie nowy. Coldirona aż zatkało. — Ośmielam się zauważyć, panie, że to się może źle odbić na jej dyscyplinie. Niewiasta, jak żołnierz, winna jest posłuszeństwo swoim przełożonym. — Idź już stąd — zirytowałem się. — Mam dość spraw na głowie. Coldiron łypnął gniewnie jedynym okiem, ale posłusznie udał się do kuchni w ślad za córką. Chłopcy pobiegli przed nim, krztusząc się ze śmiechu. — Nic ci nie jest? — spytałem Tamasin.

— Jasne, że nic. Nie powinien był odzywać się do niej w ten sposób. Biedna dziewczyna. Na schodach pojawił się Guy. Schodził powoli, wycierając ręcznikiem dłonie. — Lepiej się czujesz, Tamasin? — spytał. — Tak. — Niezdarnie zaczęła wstawać. Barak pośpieszył jej z pomocą. — Niech jej pan powie, doktorze Malton, że głupotą było wybranie się tutaj bez towarzyszki — zwrócił się do Guya. Doktor schylił się i dotknął jej czoła. — Przegrzałaś się, Tamasin. Kobietom przy nadziei to nie służy. — Już dobrze, nie będę więcej wychodzić sama. Obiecuję — przyrzekła, spoglądając na męża. — Czy mogę zbadać Tamasin w twoim gabinecie, Matthew? — spytał Guy. — Naturalnie. Jack, pozwól ze mną na słowo — zwróciłem się pośpiesznie do Baraka, widząc, że szykuje się, by iść za Guyem i małżonką. Tamasin uśmiechnęła się do mnie z wdzięcznością przez ramię. Barak niechętnie wszedł za mną do salonu. Zamknąłem drzwi, poprosiłem, by usiadł, po czym sam siadłem naprzeciwko. — Mamy pilną robotę — rzuciłem. — Królowa? — Tak. Słuchał z zainteresowaniem mojej relacji ze spotkania z królową i Bess. — Kiedy przybyłem, zastałem lady Elżbietę — dodałem. — Jaka jest? — Zdumiewająco bystra. Odnoszą się do siebie z królową jak matka z córką — odparłem z uśmiechem, zaraz jednak spochmurniałem. — Później jednak spotkałem dwóch znajomych. Richa i Thomasa Seymoura. Moim zdaniem wiedzieli o mojej wizycie u królowej i czekali, aż się pojawię, by się ze mnie naigrawać. — To po prostu przykry zbieg okoliczności. Pewnie rozmawiali o wojnie i interesach, kiedy nadszedłeś. Gdy idziesz do wychodka, szykuj się na glisty. — Masz rację, ale Rich jest ewidentnie zorientowany w przebiegu mojej kariery. — Nie jest tajemnicą, że występowałeś w sprawach królowej; pewnie podsłuchał, że masz się pojawić, i zaczaił się, żeby ci dokuczyć. — Owszem. Nie jestem dla niego wystarczająco ważną personą, by się mną naprawdę interesował. — Słyszałem, że Rich ostatnio trochę wypadł z łask. — Też tak słyszałem. Jednakże wciąż zasiada w Tajnej Radzie. Król docenia jego talenty — dodałem z goryczą. — Polityka nie różni się od gry w kości: im gorszy szalbierz, tym lepszy gracz. — Jack, musimy szybko działać. Posiedzenie sądu odbędzie się w poniedziałek. — Nigdy jeszcze nie mieliśmy do czynienia z Sądem Opiekuńczym. — Wiele jego funkcji w ogóle nie ma charakteru sądowego. Wiesz na czym polega opieka prawna? — Jeśli ktoś, kto dzierżawi ziemię na prawie lenna, umrze, pozostawiając niepełnoletnich spadkobierców, własność przechodzi w powiernictwo królewskie, dopóki podopieczny nie osiągnie pełnoletniości lub nie zawrze związku małżeńskiego — wyrecytował z namaszczeniem stosowny paragraf. — Zgadza się. — Król ma prawo zarządzania ziemiami i aranżowania małżeństwa podopiecznego. Jednak zazwyczaj sprzedaje kuratelę temu, kto za nią da najwięcej. — Widzę, że pamięć ci służy. Lenno jest starodawną formą dzierżawy, która wyszła

z użycia jeszcze przed wstąpieniem na tron naszego króla. Gdy rozpoczęto kasatę klasztorów, okazało się, że wszystkie przejęte i wyprzedawane grunta zakonne były przyznane na zasadzie lenna. To nakręciło tak bardzo interes związany z kuratelą, że zlikwidowano Urząd Opiekuńczy i utworzono odpowiedni sąd, który zajmuje się głównie finansami. Za pośrednictwem miejscowego przedstawiciela sądu, tak zwanego feudariusza, określają wartość gruntów, a potem negocjują z ubiegającymi się o kuratelę. — Ale w niektórych przypadkach opiekunami zostają krewni dzieci, prawda? — Tak, ale często opieka zostaje przyznana temu, kto da więcej, zwłaszcza wobec braku bliskich krewnych, tak jak to było w przypadku Hobbeya i małych Curteysów. — Teraz rozumiem jego kombinacje — ożywił się Barak. — Gdyby wydał dziewczynkę za swojego syna, dorwałby się do jej części lasów po ojcu. Tymczasem dziewczynka zmarła. — Ale nadal opłaca mu się chować Hugh. Część należąca do Emmy przeszła na jej brata. Hobbey ma prawo decydowania o włościach Hugh, dopóki ten nie ukończy dwudziestu jeden lat. Na południu kraju nie maleje zapotrzebowanie na drewno do budowy okrętów i węgiel drzewny dla hut, zwłaszcza teraz, w obliczu wojny. — Ile jest tych lasów? — O ile wiem, będzie tego prawie dwadzieścia mil kwadratowych. Hobbey był właścicielem około jednej trzeciej, reszta należy teraz do Hugh Curteysa. W myśl prawa wartość tych ziem nie powinna ulec zmianie. Podejrzewam jednak, że ci, którzy nabywają prawa do opieki, często czerpią nielegalne korzyści, wycinając drzewa, zwykle w zmowie z feudariuszami, którzy biorą za to swoją dolę. Cały system jest przeżarty zgnilizną korupcji od góry do dołu. Barak się zasępił. — Nic więc nie chroni dzieci, które są pod kuratelą? — Sam, będąc dzieckiem ulicy, zawsze bardzo przeżywał krzywdę młodych istot poszkodowanych przez los. — Niewiele. W interesie opiekuna leży, by dziecko przeżyło, bo jeśli umrze, kuratela wygaśnie. Powinien też zapewnić mu wykształcenie. Jednak wyswatać podopiecznego może praktycznie z kim zechce. — Zatem dzieci są w pułapce? — Sąd jest uprawniony do nadzoru. Istnieje możliwość wniesienia pozwu o ochronę nad źle traktowanym podopiecznym, co zrobił właśnie Michael Calfhill. Ale sąd nie lubi, by wściubiać nos w jego sprawy, bo kuratele są intratne. Pójdę jutro do Sądu Opiekuńczego. Pewnie będę musiał tu i ówdzie posmarować, żeby uzyskać dostęp do wszystkich dokumentów. A skoro już o tym mowa… — poczułem nagle, że się duszę — spróbuję zdobyć kopię dokumentu sprzed dziewiętnastu lat stwierdzającego niepoczytalność Ellen. Barak przyjrzał mi się z uwagą. — Ta cała Ellen nieźle tobą manipuluje. Słabość, jak dobrze wiesz, bywa dla niektórych źródłem siły. A ona jest szczwana, jak to często bywa z obłąkanymi. — Zdobycie informacji na temat jej rodziny może być krokiem naprzód. Może znajdę kogoś, kto przejmie nad nią opiekę i zdejmie to brzemię z moich ramion. — Mówiłeś, że Ellen została zgwałcona. Może przez jakiegoś krewniaka? — Albo i nie. Jeśli sąd przyjmie pozew w sprawie Curteysów, będę musiał udać się do Portsmouth i przesłuchać świadków. Być może uda mi się zahaczyć w drodze powrotnej o Sussex. — Portsmouth? — Barak uniósł brwi. — Słyszałem, że tam teraz głównie kierują wojska. Wszystko na to wskazuje, że właśnie Francuzi zejdą na ląd. — Wiem. Królowa ostrzegała mnie, że królewscy szpiedzy donoszą o takich planach. Ale włości Hobbeyów leżą bardziej w głębi lądu.

— Pojechałbym z tobą, ale w tej chwili nie mogę zostawić Tamasin samej. — Ani bym ci na to nawet nie pozwolił. Niemniej jednak musisz mi pomóc w przygotowaniach do poniedziałkowej rozprawy. — Dziwne, że postanowił popełnić samobójstwo akurat po złożeniu pozwu, gdy miał szansę pomóc młodemu Curteysowi. — Myślisz, że mógł zostać zabity? Przyszło mi to do głowy. Ale jego matka twierdzi, że nikt poza nim nie wiedział o pozwie, w dodatku rozpoznała jego charakter pisma na liście pożegnalnym. — Podałem karteczkę Barakowi, który obejrzał ją z uwagą. — Mimo wszystko to dziwne. Nie zaszkodziłoby się udać tam, gdzie Michael mieszkał ostatnio, i wypytać ludzi. — Mógłbyś się tym jutro zająć? Barak kiwnął ochoczo głową. Na ulicy zawsze umiał coś wyszperać. — I trzeba by zajrzeć do kościoła Curteysów i sprawdzić, czy ciągle jeszcze urzęduje dawny proboszcz? — Od tego zacznę. — Zaraz zapiszę ci adresy. Kiedy podałem mu kartkę, dostrzegłem, że przygląda mi się z ironicznym uśmiechem. — O co chodzi? — Od razu krew ci żywiej krąży. Ostatnio byłeś jakiś apatyczny. — Poderwał się na dźwięk głosu swej małżonki. Podeszliśmy do drzwi. Tamasin stała uśmiechnięta w holu. Guyowi też humor jakby bardziej dopisywał. — Wszystko w porządku z moją córeczką. Moją maleńką Johanną — obwieściła Tamasin. — Moim małym Johnem — sprostował Barak. — Ale ciąża jest już bardzo zaawansowana, Tamasin — przestrzegł Guy. — Musisz się oszczędzać. — Tak, doktorze Malton — zgodziła się pokornie. Barak wziął ją za rękę. — Doktora Maltona to się słucha, ale swojego męża i pana to już nie? — Może mój dobry pan odprowadzi mnie zatem do domu — odparła wesoło. — Oczywiście, jeśli go zwolnisz, panie. — Tamasin mówi, że Jack za bardzo się przejmuje — zwrócił się do mnie Guy, kiedy tych dwoje wyszło, przekomarzając się ze sobą. — Mam nową sprawę, więc będzie miał pełne ręce roboty. Ty też powinieneś wrócić do pracy, Guy. — Położyłem dłoń na ramieniu mego przyjaciela. — Jeszcze za wcześnie, Matthew. Jestem wciąż zbyt osłabiony. Pójdę ponownie umyć ręce. W odróżnieniu od moich kolegów uważam, że należy wystrzegać się miazmatów chorób. Ruszył z powrotem na górę. Na myśl o nim, o Ellen, o nieznanym mi, młodym Hugh Curteysie, o nieszczęsnym Michaelu Calfhillu opadł mnie nagły smutek. Postanowiłem przejść się po ogrodzie, by nieco uładzić myśli. Gdy wyszedłem zza węgła, zobaczyłem rąbiącego siekierą stos drewna Coldirona. Jego czerwone oblicze zlewał pot, ściekając mu po twarzy za klapkę na oku i płynąc po nosie. Obok ojca stała Josephine, nerwowo wyłamując palce. Powstrzymywała się od płaczu. — Garbusy — mamrotał stary. — Czarniawe indywidua i brzemienne ladacznice wylegujące się na schodach z wielkim bandziochem. — Na dźwięk moich kroków aż podskoczył. Josephine wytrzeszczyła oczy i otworzyła usta. Spojrzałem na niego przeciągle.

— Masz szczęście, że nie ma tutaj Baraka — powiedziałem chłodno. — Gdyby usłyszał, jak się wyrażasz o jego żonie, znalazłbyś się po drugiej stronie siekiery. — Ominąłem go i poszedłem dalej. Zwolniłbym go z miejsca, ale powstrzymał mnie wyraz śmiertelnej trwogi w oczach Josephine.

Rozdział piąty Godzinę później zasiedliśmy z Guyem do wieczerzy. Coldiron, trzeba mu to przyznać, był dobrym kucharzem. Podał węgorza z wody w sosie maślanym. Obsługiwał nas czołobitnie i ani razu nie ośmielił się podnieść wzroku. Gdy wyszedł z pokoju, zrelacjonowałem Guyowi moje spotkanie z królową i sprawę Curteysa. Powiedziałem mu też, że jeśli udam się do Hamphsire, przy okazji spróbuję wywiedzieć się czegoś o przeszłości Ellen. Spojrzał na mnie przenikliwie swoimi piwnymi oczami. — Powinieneś jej powiedzieć, że domyślasz się, co do ciebie czuje, i żeby sobie nie robiła żadnych nadziei. Zdecydowanie pokręciłem głową. — Boję się, że mogłoby się to fatalnie odbić na niej. A jeśli przestanę ją odwiedzać, zostanie sama jak palec. Guy spojrzał na mnie w milczeniu. Rzuciłem nóż i opadłem na oparcie krzesła. — Gdybyż tylko miłość zawsze była wzajemna — powiedziałem cicho. — Kochałem Dorothy Elliard, ale ona nie odwzajemniała moich uczuć. Tymczasem dla Ellen czuję tylko… sympatię. No i litość. — A poczucie winy? Dlatego że jej nie kochasz? Zawahałem się. — Też. — Na twoim miejscu powiedziałbym jej to wszystko, żeby zmierzyć się z jej reakcją. Żachnąłem się. — Tu nie chodzi o mnie! — Ani trochę? Jesteś pewien? — Żeby jej pomóc, trzeba dogrzebać się do jej przeszłości! A wtedy… — Wtedy całą sprawę będzie można przerzucić na kogoś innego? — To nie jest moja sprawa. A wydobycie przeszłości na jaw może jej tylko pomóc. Guy milczał. * Później poszedłem na górę poszperać w mojej podręcznej biblioteczce, zapiskach ze spraw sądowych i procedur prawnych datujących się jeszcze z czasów moich studiów. Chciałem odświeżyć w pamięci paragrafy dotyczące przepisów Sądu Opiekuńczego. Najpierw jednak musiałem przemyśleć sprawę Coldirona. Trochę żałowałem, że nie wymówiłem mu posady wtedy w ogrodzie, ale uświadomiłem sobie, że gdybym tak zrobił, a potem musiał udać się do Hampshire, do opieki nad domem i chłopcami pozostałby tylko Guy, a nie mogłem obarczać go taką odpowiedzialnością. Nim go zwolnię, żeby nie zostać bez pomocy domowej, mogłem nazajutrz rozpuścić wici w Lincoln’s Inn, że szukam kogoś do prowadzenia gospodarstwa. Jednak martwiłem się o Josephine; nie chciałem jej wyrzucać na bruk, skoro nie miała na świecie nikogo poza Coldironem. Przeklinałem dzień, w którym go przyjąłem. Resztę wieczoru spędziłem, robiąc notatki. Kiedy świeca zaczęła dogasać, krzyknąłem na Coldirona, żeby przyniósł nową. Usłyszałem na schodach nerwowy trucht Josephine: przyniosła świecę, postawiła ją na biurku i dygnąwszy pośpiesznie, wyszła. Słyszałem jej kroki, gdy schodziła po schodach, drep, drep, drep, jak to ona.

W końcu odłożyłem pióro i usiadłem wygodnie, by przemyśleć wszystko. Hobbey zaczął od zakupienia części lasów i zabudowań klasztornych, które przerobił na dwór, po czym wykupił kuratelę nad dziećmi. W sumie wydatek spory, nawet jak na dobrze prosperującego kupca. Ciekawe, ile to wszystko kosztowało? Według Bess Calfhill, Emma nie lubiła młodego Davida Hobbeya; jednak z moich lektur wynikało, że tylko w wyjątkowych sytuacjach sąd zgadzał się rozpatrywać protest przeciwko małżeństwu aranżowanemu przez opiekunów. Przyszły małżonek Emmy musiałby być człowiekiem niskiego stanu, złoczyńcą, chorym lub kaleką — z przykrością odnotowałem, że w pojęciu tym mieści się również garbus — by Sąd Opiekuńczy mógł zakazać zamążpójścia z uwagi na „mezalians”. Jednakże Emma zmarła i jeśli Hobbey snuł tego rodzaju plany, to spełzły na niczym. Jej spadek przechodził na Hugh, a choć na mocy paradoksów prawa dziewczynka, będąc niezamężna, mogła wystąpić o zdjęcie z niej kurateli w wieku lat czternastu, chłopiec nie mógł domagać się zwrotu swoich włości przed ukończeniem dwudziestego pierwszego roku życia. Bess wspomniała, że Hugh przed siedmiu laty był jedenastolatkiem, więc teraz musiał mieć lat osiemnaście — wciąż jeszcze trzy lata dzieliły go od przejęcia schedy. Wstałem i zacząłem krążyć po pokoju. Do czasu osiągnięcia pełnoletniości przez Hugh Hobbey był tylko uprawniony do normalnych dochodów z jego włości, a w przypadku lasów odpadały dochody z dzierżawy gruntu. Mimo to, jak już wspomniałem Barakowi, właściciele praw opiekuńczych słynęli z degradowania ziem podopiecznych przez wyprzedaż i rabunkową eksploatację lasów, a także kopalń. Mój wzrok zatrzymał się na jednej z ksiąg, odziedziczonej po mym przyjacielu Rogerze. Był to Lament chrześcijanina nad miastem Londyn Rodericka Morsa, paszkwil na politykę społeczną miasta. Otworzyłem to dzieło, pamiętając, że był tam fragment poświęcony kurateli: Bóg potępia ten nikczemny proceder, jako szczególnie odrażający; jego nieprawość cuchnie od ziemi do niebios. Zamknąłem książkę i spojrzałem na mój ogród. Już prawie zapadła noc; przez otwarte okno sączył się aromat lawendy. Usłyszałem szczekanie lisa i łopot skrzydeł. Czułem się, jakbym znów się znalazł na wsi, w domu mojego dzieciństwa. Wierzyć się nie chciało, że nad naszym krajem zawisło nieszczęście; po ulicach krążyli uzbrojeni mężczyźni, formowały się oddziały wojskowe, na Kanale zbierała się flota… * Następnego ranka poszedłem w dół Chancery Lane złapać łódkę na stopniach Westminster Stairs. Idąc Fleet Street, zobaczyłem, że cała rogatka Temple Bar jest obklejona ręcznie pisanymi ulotkami, wzywającymi burmistrza do wystrzegania się „papistów i obcokrajowców, którzy chcą puścić Londyn z dymem”. Tego dnia powietrze było jeszcze bardziej lepkie niż poprzedniego; niebo miało żółty odcień siarki. Skręciłem w Middle Temple Lane, schodząc w dół ciasnym zaułkiem pośród wąskich kamieniczek. Przez jedną z przecznic zobaczyłem stary kościół Templariuszy. Vincent Dyrick był adwokatem w Temple. Jeszcze tylko cztery dni zostały do przesłuchania, uświadomiłem sobie. Mijałem teraz ogrody Temple, gdzie po ostatnich burzach pod krzewami róż słały się kręgi płatków, po czym zszedłem na Temple Stairs. Na rzece nadal panował tłok; na wschód płynęły łodzie dostawcze. Spostrzegłem wielką barkę wyładowaną arkebuzami, których długie lufy połyskiwały w słońcu. Właściciel łodzi powiedział mi, że wszystkie okręty króla wypłynęły z Deptford, kierując się w stronę Portsmouth. — Zatopimy tych francuskich bękartów — odgrażał się. Przy Westminster Stairs cumowały dwie barki, każda z dziesiątką mężczyzn u wioseł. Wspiąłem się po stopniach i ruszyłem dziedzińcem New Palace Yard pogrążonym w głębokim

cieniu rzucanym przez Westminster Hall, siedzibę sądów. Przy wielkiej fontannie stał oddział liczący ze stu żołnierzy, strojnych w czerwono-białe uniformy londyńskiego Korpusu Ochotników. Wyglądem budzili respekt, co zresztą było ich celem. Broń Korpusu kontrastowała ostro z barwnym strojem; ciemne, ciężkie drewniane buzdygany z głowicą nabitą kolcami lub ćwiekami ułożonymi misternie w bojowe ornamenty. Naprzeciw nich, na czarnym koniu, siedział krępy oficer odziany w biało-zielony surkot w królewskich barwach oraz kask przybrany piórami. Tłum gapiów cisnął się wokół: domokrążcy, handlarze obwoźni, prostytutki z Westminsteru i garść urzędników sądowych. Jedna z dziewek zsunęła stanik sukni, pokazując piersi rekrutom, na co pobliska gawiedź zareagowała śmiechem i wiwatami. Oficer uśmiechnął się blado. Żołnierze z wyrazem napięcia i oczekiwania na twarzach patrzyli, jak oficer teatralnym gestem rozwija tasiemcowej długości pergamin. — Wierny Bogu i królowi przyrzekam posłuszeństwo prawu wojennemu i regulaminowi — deklamował oficer, a żołnierze powtórzyli gromkim chórem jego słowa. Domyśliłem się, że jestem świadkiem przysięgi zobowiązującej do pełnej służby wojskowej, zacząłem więc przeciskać się przez tłum, pilnie bacząc na sakiewkę. Już po chwili znalazłem się w całkiem innym świecie: ciemnym, wąskim zaułku między opactwem a Westminster Hall, puściuteńkim, jeśli nie liczyć starego urzędnika z siwą głową, który człapał w moją stronę, uginając się pod stertą papierów. Dotarłem do grupy starych, normańskich budynków przy Westminster Hall, których białe kamienne mury dawno poczerniały od sadzy. Zamiast skierować się, jak zwykle, do Sądu Próśb, pchnąłem masywne, drewniane drzwi w przyległym budynku, po czym po wąskich kamiennych schodkach wszedłem do szerokiego, sklepionego korytarza. Nad wejściem wyrzeźbiono pieczęć Sądu Opiekuńczego, herb królewski, a pod nim dwoje dziatek trzymających wstęgę z dewizą sądu, Pupillis Orphanis et Viduis Adiutor, co po łacinie znaczy: orędownik nieletnich, sierot i wdów. * W pokaźnym westybulu sądowym panował półmrok i typowy dla instytucji tego autoramentu zapach kurzu, starych papierzysk i potu. Po jednej stronie ciągnęły się drzwi, po drugiej na długich, drewnianych ławach siedziało parę osób o niespokojnych twarzach. Wszyscy zamożnie ubrani. Była wśród nich para trzydziestolatków, mężczyzna w wykwintnym dublecie i niewiasta w jedwabnej sukni z kapturem naszywanym perłami. Nieco dalej siedział chłopiec, może dziesięcioletni, w atłasowym kaftanie. Młoda kobieta w ciemnej sukni z wysokim kołnierzem trzymała chłopca za rękę, spierając się zawzięcie z nieznanym mi adwokatem. — Jakżeż mogli tak postąpić? Przecież to bez sensu — denerwowała się. — Mówiłem już, milady, że oczekiwanie sensu w tym miejscu to bezsens — tłumaczył cierpliwie mężczyzna. — Przepraszam, kolego, czy mógłby mi pan wskazać drzwi do kancelarii sądowej? — zwróciłem się do adwokata. Przyjrzał mi się z zainteresowaniem. — Drzwi za tobą, kolego. Pierwszy raz w Sądzie Opiekuńczym? — Pierwszy. Poklepał się po sakiewce u pasa. Kiwnąłem głową. Chłopiec przyglądał się nam ze zdumieniem. Zastukałem do drzwi kancelarii. W środku zastałem wielkie pomieszczenie przedzielone na pół drewnianą ladą. W głębi, pod oknem, przez które widać było, że niebo robi się coraz ciemniejsze, zobaczyłem chudego,

siwowłosego pisarza w zakurzonych szatach, który siedział nachylony nad robotą przy biurku. Młodszy, o pociągłej twarzy, porządkował papiery na półkach sięgających sufitu. Starszy mężczyzna podniósł na mnie oczy; umilkło skrzypienie pióra. Mężczyzna podszedł do mnie. Jego pobrużdżona twarz była pozbawiona wyrazu, ale w przytomnym spojrzeniu czaiła się przebiegłość. Skłonił się krótko, po czym wsparty poplamionymi inkaustem dłońmi o pulpit patrzył na mnie wyczekująco, w ogóle nieonieśmielony moim czepkiem komisarza. Pisarze mieli we wszystkich sądach sporą władzę, ale zwykle wobec adwokatów i komisarzy zachowywali się uniżenie. W Sądzie Opiekuńczym wyraźnie panowały inne obyczaje. — Panie? — powiedział znudzonym głosem. Wyjąłem z sakwy wezwanie dla Michaela Calfhilla i położyłem na pulpicie. — Witam, mości pisarzu. Komisarz Shardlake — przedstawiłem się. — Chciałbym się zapoznać z dokumentacją tej sprawy. O ile wiem, Robert Warner, radca królowej, zwracał się z tym do radcy Sewstera. Spojrzał na dokument, potem, już z nieco większym respektem, na mnie. — Zgadza się, panie. Otrzymałem zezwolenie na tak późne wciągnięcie dokumentów do rejestru. Ale radca Sewster kazał mi również przypomnieć, że dowody w sprawie powództwa powinny zostać złożone jak najprędzej. — Rozumiem. Czy zostaliście poinformowani, że osoba, która założyła sprawę, nie żyje? — Tak. — Pokiwał z ubolewaniem głową. — Powód nie żyje, prawnik wprowadzony w sprawę cztery dni przed rozprawą, do tego żadnych zeznań ani dokumentów. Musimy przestrzegać reguł postępowania. Jak wiadomo, chodzi o dobro młodych istot. — Chętnie wynagrodzę wszelką pomoc, jakiej zechcesz mi, panie, teraz udzielić. Liczę na to, że lada chwila będę miał świeże zeznania. — Wsunąłem rękę pod togę, macając sakiewkę. — Panie… — Mylling. Niższy pisarz. — Powoli odwrócił dłonie wnętrzem do góry. Zerknąłem w stronę jego współpracownika, który wciąż porządkował papiery. — Proszę się nim nie krępować — powiedział Mylling. — Pięć nowych szylingów za dostęp do wszystkich dokumentów związanych z kuratelą albo trzy szylingi z uczciwego srebra. Zatkało mnie. Cały system prawny i rządowy był napędzany łapówkami. W procesach sądowych urzędnicy przyjmowali pieniądze i kosztowne podarki od obu stron, również od kupców ubiegających się o przywilej dostaw dla armii i od chętnych do nabycia dóbr poklasztornych. Zwykle jednak podarunki wręczano ukradkiem, pod przykrywką złożenia wyrazów wdzięczności. A ci, którzy żądali za często i zbyt wiele, jak Rich w ostatnim roku, ściągali na siebie kłopoty. Jednak to, by pisarz otwarcie żądał od komisarza łapówki, nie mieściło się w głowie. Cóż, byłem w Sądzie Opiekuńczym. Podałem pieniądze. Młody kancelista nie przerywał sobie, ewidentnie nawykły do podobnych sytuacji. Ton Myllinga wyraźnie się ocieplił. — Wpiszę cię, panie, do rejestru i przyniosę dokumenty. Ale w pańskim dobrze pojętym interesie ostrzegam, że potrzeba kilku świadków, by nadać wiarygodności oskarżeniom pana Calfhilla. Jestem z tobą szczery, panie, tak samo zresztą jak z panem Calfhillem podczas jego wizyty. — Widziałeś się, panie, z Michaelem Calfhillem, gdy składał pozew? — Tak. — Mylling przyjrzał mi się spod oka. — Znałeś go, panie? — Nie. Jego matka dopiero wczoraj wprowadziła mnie w tę sprawę. — Dziwne — stwierdził Mylling po namyśle. — Czuło się, że to jego pierwsza wizyta w sądzie. Wspomniał tylko, że młody podopieczny jest traktowany w nieludzki sposób i chciał sprawę natychmiast przedstawić sir Williamowi. — Wsparł się łokciem o biurko. —

Zachowywał się dziwnie, jak szaleniec. W pierwszej chwili myślałem, że jest niespełna rozumu, ale potem dotarło do mnie, że jest… — przez chwilę szukał właściwego słowa — wstrząśnięty. — Tak, to by się zgadzało. — Dokumenty, Alabaster — zwrócił się Mylling do swojego pomocnika. Młody człowiek najwyraźniej przysłuchiwał się jednak naszej rozmowie, gdyż natychmiast zaczął przekopywać sterty akt z zagiętymi rogami, szybko dogrzebując się do grubego pliku związanego czerwoną wstążką. Mylling rozwiązał wstążkę i podał mi dokument spoczywający na wierzchu. Pozew, wypełniony starannym pismem i opatrzony na dole tym samym podpisem, co list pożegnalny. Wziąłem się do lektury: Ja, Michael John Calfhill, pokornie zwracam się do Wysokiego Sądu o wszczęcie śledztwa w sprawie kurateli nad Hugh Curteysem przyznanej Nicholasowi Hobbeyowi z dworu Hoyland w Hampshire roku Pańskiego tysiąc pięćset trzydziestego dziewiątego z racji jego nieludzkiego traktowania rzeczonego Hugh Curteysa, a także o wydanie zakazu fizycznego kontaktu Nicholasa Hobbeya z jego podopiecznym. Podniosłem wzrok na Myllinga. — Czy pomagałeś mu, panie, w napisaniu pozwu? Pisarzom sądowym nie wolno było tego robić, ale Michael Calfhill nie znał stosownych formuł, a Mylling za gotówkę na pewno gotów był służyć pomocą. — Tak. Mówiłem mu, że pozew powinien być w zasadzie przedłożony przez adwokata, ale on uparł się, że zrobi to sam, od ręki. Radziłem mu, żeby użył łagodniejszych określeń, ale nie chciał. Próbowałem mu pomóc. Było mi go żal. — Z pewnym zaskoczeniem zorientowałem się, że Mylling mówi szczerze. — Powiedziałem mu, że będzie potrzebował świadków, a on na to, że porozmawia z jakimś proboszczem. — Mogę prosić? — Sięgnąłem po dokument. Dokument pod pozwem okazał się, tak jak przypuszczałem, odpowiedzią obrońcy. Vincent Dyrick, posługując się rutynową formułą, zaprzeczał stanowczo, jakoby w oskarżeniach było choć ziarno prawdy. Pozostałe papiery były o wiele starsze. — Czy jest jakieś zaciszne miejsce, gdzie mógłbym przejrzeć te dokumenty? — Obawiam się, że nie. Dokumenty sądowe mogą opuszczać kancelarię tylko na czas rozprawy. Możesz je, panie, przejrzeć tutaj, na pulpicie. — Moja ręka znów powędrowała do sakiewki, gdyż jakiekolwiek nachylanie się nad kontuarem w moim przypadku było równoznaczne z bólem pleców, ale Mylling stanowczo pokręcił głową. — Niestety, takie są u nas przepisy. W tej sytuacji wsparłem się o blat i zacząłem wertować dokumenty. Niemal wszystkie dotyczyły przyznania przed sześciu laty kurateli nad Hugh i Emmą; było tam podanie złożone przez szlachetnie urodzonego Nicholasa Hobbeya, jak również wycena gruntów przez miejscowych urzędników Sądu Wywłaszczeniowego. Hobbey wydał osiemdziesiąt funtów na kuratelę i trzydzieści na opłaty sądowe, a więc niemało. Był tam także jeszcze wcześniejszy dokument przekazania Hobbeyowi zabudowań klasztornych i mniejszej części lasu, który wykupił od Sądu Wywłaszczeniowego, co go w sumie kosztowało pięćset funtów. Załączono mapę terenów należących przedtem do zakonnic. Sprawdziłem, czy nie ma tam jakichś obiektów, które można by intratnie wydzierżawić, ale wszystkie ziemie, zarówno Hugh, jak i Hobbeya, były po prostu leśną głuszą — jeśli nie liczyć wsi Hoyland, którą Hobbey nabył wraz z zabudowaniami klasztornymi. Stał się posiadaczem ziemskim z własnym dworem, co dodawało mu prestiżu. Hoyland było raczej niewielką wioską,

liczyło jakieś trzydzieści domostw, a zatem ze dwie setki mieszkańców. Na mapie zaznaczono typ własności, mogłem więc zorientować się, że choć niektóre gospodarstwa należały do mieszkańców, większość stanowiła dzierżawę krótkoterminową — siedmio-, dziesięcioletnią. Nietrudno było zgadnąć, że podatki od dzierżaw były bardzo niskie i przynosiły minimalne zyski. Dwór Hoyland zaznaczono na mapie osiem mil na północ od Portsmouth, od którego dzielił go łańcuch wzgórz Portsdown. Z mapy wynikało też, że jest położony nieopodal głównego traktu z Londynu do Portsmouth, co stwarzało wymarzone warunki do transportu drewna. Oderwałem się od mapy, bo mnie rozbolał grzbiet. Hobbey zainwestował niemało, najpierw w swoją część włości klasztornych, potem w kuratelę. Przeprowadził się na wieś, sprzedał więc zapewne swój interes w Londynie. Kupcy, którzy się dorobili majątku, często przedzierzgali się w posiadaczy ziemskich. Podniosłem wzrok znad mapy. Mylling, który otwarcie gapił się na mnie zza biurka, umknął spojrzeniem w bok. — Kuratelę przyznano mu nad wyraz szybko — zauważyłem. — Od wystąpienia o prawo do opieki do pozytywnego rozpatrzenia sprawy minęły raptem dwa miesiące. Hobbey złożył bardzo wysokie opłaty sądowe. Musiało mu nieźle zależeć na prawach do tych ziem. Mylling wstał zza biurka i podszedł do mnie, zniżając głos. — Jeśli zależało mu na szybkim rozpatrzeniu sprawy, zapewne złożył wyrazy szacunku mecenasowi Sewsterowi i miejscowemu feudariuszowi. — Pan Hobbey posiada włości w Hampshire graniczące z ziemiami podopiecznych. A do tego ma młodego syna. Mylling kiwnął głową ze zrozumieniem. — Otóż to. Gdyby wydał dziewczynkę za swego syna, mógłby scalić ziemie. Mógł zawrzeć umowę przedwstępną, jeszcze zanim doszli do pełnoletniości. Wiesz, panie, jak to jest ze szlachtą. Szybko do ołtarza, za to w alkowie bez pośpiechu. — Dziewczynka zmarła. — Kuratela zawiera w sobie ryzyko, jak każdy interes — stwierdził sentencjonalnie Mylling. — Zawsze jeszcze ma chłopca w odwodzie. Może się nim jakoś posłużyć. — Odwrócił się, gdyż drzwi z korytarza otworzyły się i do kancelarii wszedł gruby, starszawy woźny, wnosząc stertę akt, które złożył na pulpicie. — Podtrzymano kuratelę wuja nad paniczem Edwardem — oznajmił. — Matka przegrała. Zza drzwi dobiegł płacz kobiety i dziecka. Pisarz wygładził długie rękawy swej togi. — Jego matka palnęła, iż wuj jest tak szkaradny, że chłopię czmycha na jego widok. Sir William zganił ją za zuchwalstwo. — Pisz wyrok, chłopcze — wezwał Mylling Alabastra. — Tak jest, panie. — Alabaster uśmiechnął się cynicznie do pisarza sądowego. — Klientom naszego sądu w głowach się przewraca, przyznasz, Thinpenny? Pisarz poskrobał się po włosach. — Otóż to. Alabaster uśmiechnął się ponownie, tym razem bardzo nieprzyjemnie, po czym, czując mój wzrok na sobie, odwrócił się plecami do biurka. Thinpenny wyszedł i Mylling z powrotem zasiadł za swoim biurkiem. Powróciłem do dokumentów Curteysa. Nie znalazłem tam wiele więcej: wyliczenie, ile Hobbey będzie musiał wyłożyć na kształcenie swych podopiecznych — kolejne wydatki — i skrócone świadectwo zgonu Emmy Curteys z sierpnia tysiąc pięćset trzydziestego dziewiątego. Na końcu znalazłem plik rozporządzeń z ostatnich paru lat uprawniających pana Hobbeya do wyrębu części należących do Hugh lasów, ze względu na „dojrzałość drzew i ogromne zapotrzebowanie na drewno”. Zyski Hugh, podobnie jak

odziedziczone pieniądze, miały zostać oddane w powiernictwo Sądowi Opiekuńczemu. Decyzja o rozmiarze wycinki miała zapaść „między panem Hobbeyem a feudariuszem Hampshire”. Za każdym razem dołączano opłatę sądową w wysokości od dwudziestu pięciu do pięćdziesięciu funtów do zaświadczenia wydanego przez rzeczonego feudariusza, niejakiego Quintina Priddisa. Dziwnie pachniało mi to przekupstwem; niewykluczone, że Hobbey wręczał za każdym razem Priddisowi sporą łapówkę, ale oczywiście nie miałem na to żadnych dowodów. Powoli złożyłem dokumenty i wyprostowałem się, krzywiąc z bólu. Mylling podszedł do mnie. — Skończyłeś, panie? Potaknąłem. — Ciekaw jestem, czy pan Hobbey stawi się na rozprawę. — Na pierwszej rozprawie wystarczy obecność jego adwokata. Ja bym się jednak stawił, gdyby mnie oskarżono o coś takiego. — Istotnie. — Uśmiechnąłem się przyjaźnie. Mylling był mi potrzebny jeszcze do czegoś. — Szukam również informacji w zupełnie innej, niezwiązanej z tym przypadkiem sprawie. Chodzi o dokumenty lunatico inquirendo, stwierdzenia obłędu u młodej kobiety. Sprzed około dziewiętnastu laty. Myślałem, że może mógłbyś mi, panie, pomóc. — Reprezentujesz, panie, opiekunów? — spytał podejrzliwie. — Nie. Pragnę dociec, kto jest opiekunem. — Poklepałem się po sakiewce. Mylling pojaśniał. — To niedokładnie jest mój dział, ale wiem, gdzie znaleźć akta tego rodzaju. Alabaster — zwrócił się gromkim głosem do młodego kancelisty — musimy udać się do śmierdzielni. Pójdziesz do kuchni, weźmiesz latarnie i dogonisz nas. * Na ławkach naprzeciwko drzwi nie było już nikogo. Mylling szybkim, zaaferowanym krokiem prowadził mnie przez labirynt pokoików. W jednym z nich siedział pisarz z dwoma stosami złotych monet na biurku, przenosząc ośmioszylingówki i suwereny z jednej kupki na drugą, co odnotowywał w grubaśnej księdze. Zeszliśmy po kamiennych schodach na podest; od tego miejsca schody tonęły w głębokim mroku. Znaleźliśmy się pod ziemią. Na podeście czekał już Alabaster z dwiema latarniami ze szlifowanego rogu, w których płonęły woskowe świece; latarnie rzucały ciepłe, żółte światło. Zastanawiałem się, jakim cudem dotarł w to miejsce pierwszy. — Dziękuję ci, Alabaster — rzekł Mylling. — Wrócimy niebawem. Człowiek ma ochotę uciec stąd jak najprędzej — zwrócił się do mnie. Młody kancelista skłonił się, po czym odszedł pośpiesznie, sadząc po schodach wielkimi susami. Mylling podał mi jedną z latarń. — Proszę bardzo, panie. Ruszyłem w ślad za nim po starych schodach, ostrożnie, bo były tak wiekowe, że stopnie wytarły się na środku. Na dole napotkaliśmy starożytne, normańskie odrzwia wysadzane żelaznymi ćwiekami. — Tu był ongiś skarbiec królewski — wyjaśnił Mylling. — Ta część budynku pochodzi z czasów normańskich. Odstawił latarnię na podłogę, przekręcił klucz w zamku i naparł na drzwi, które otworzyły się z głośnym skrzypieniem. Były tak grube i ciężkie, że musiał je pchnąć oburącz. Obok drzwi leżał kawał rozłupanej płyty, którą nogą wsunął między drzwi. — Żeby się nie zatrzasnęły, bo można się tu udusić. Proszę, uważaj, panie, bo zaraz są

schodki. Kiedy zagłębiłem się w ślad za nim w tonący w egipskich ciemnościach loch, odór stęchłej wilgoci przyprawił mnie o duszności; zebrało mi się na wymioty. Gdzieś ciekła woda. Ściany były pokryte pleśnią. Sterty starych, zawilgłych papierzysk opatrzonych czerwoną pieczęcią na kolorowej wstążce zalegały na półkach i piętrzyły się w starych, drewnianych skrzyniach. — Tu się składuje stare akta — wyjaśnił Mylling. — Roboty w naszym sądzie przybywa w takim tempie, że magazyny pękają w szwach, więc dokumenty dotyczące podopiecznych, którzy zmarli lub osiągnęli pełnoletniość i odzyskali swój majątek, trzymamy tutaj. Również akta obłąkanych. — Odwrócił się i spojrzał na mnie, a jego twarz w świetle latarni wydawała się jeszcze bardziej pobrużdżona niż zwykle. — Z obłąkanych nie ma żadnych pieniędzy, rozumiesz, panie. Kaszlnąłem, bo cuchnące powietrze zaczęło drapać mnie w gardle. — Teraz wiem, czemu nazywacie to pomieszczenie śmierdzielnią. — Nikt tutaj długo nie wytrzyma, wszyscy krztuszą się i duszą. Sam nie lubię tu schodzić; w zimie, gdy jest mokro, rzężę potem nawet w domu. Za parę lat te wszystkie papiery posklejają się od wilgoci. Mówię im to, ale nie chcą mnie słuchać. Chodźmy stąd jak najprędzej. Kiedy miał być niby ten proces o ubezwłasnowolnienie? — Domniemywam, że w tysiąc pięćset dwudziestym szóstym. Niejaka Ellen Fettiplace. Z Sussex. Spojrzał na mnie czujnie. — Czy to następna ze spraw, które królowa proteguje? — Nie. — Tysiąc pięćset dwudziesty szósty… Król był jeszcze wonczas żonaty z Katarzyną Aragońską. Było trochę szumu, gdy rozwodził się z nią, żeby się ożenić z Anną Boleyn. — Zarechotał chrypliwie. — Rozwody i egzekucje… sporo się tego przez te lata uskładało. — Lawirował między skrzyniami w stronę najdalszego rogu lochu. — Tutaj trzymamy obłąkanych — rzekł, przystając przy rzędzie półek, na których, jak wszędzie, piętrzyły się butwiejące papiery. Poświecił latarnią i wydobył jedną ze stert. — Tysiąc pięćset dwudziesty szósty. — Położył akta na kamiennej posadzce, schylił się i zaczął wertować. Po chwili podniósł głowę. — Nie ma tutaj nic o żadnej Fettiplace, panie. — Jesteś pewien? Nikogo o podobnym nazwisku? — Nie, panie. Czy na pewno rok się zgadza? — Spróbuj rok przed i rok po. Mylling wyprostował się, z trudem siorbiąc nosem od wyziewów z podłogi, i powrócił do półek. Gdy gmerał w papierach, zaczęło mnie szczypać w nosie i gardle. Czułem się, jakby liszaj wilgoci na murach przeniósł się do mojego wnętrza. Pisarz, trzeba mu to przyznać, pracował bardzo metodycznie. Wyciągnął kolejne dwie sterty i położył na podłodze, kartkując zręcznymi palcami. Zauważyłem wielki, lśniący grzyb wyrastający ze szczeliny między płytami posadzki. Po dłuższej chwili Mylling wstał, kręcąc głową. — Nic nie znajduję, panie. Nikogo o nazwisku Fettiplace. Przeszukałem oba sąsiadujące roczniki. Gdyby to było tutaj, znalazłbym. Tego się nie spodziewałem. Ellen nie mogła przecież siedzieć w Bedlam bez orzeczenia o obłędzie. Mylling wstał, strzykając kolanami. Nagle podskoczyliśmy obaj, gdy przez szparę w drzwiach doleciał nas łoskot pioruna, potężny, choć byliśmy głęboko pod ziemią. — Nieźle rąbnęło — skomentował Mylling. — Jakby sam Bóg zeźlił się na nas. — Ma powody, zważywszy na to, co się w tym miejscu wyprawia — odparłem z nagłą

goryczą. Mylling uniósł latarnię, jakby chciał mi się lepiej przyjrzeć. — Wszystko, co się tutaj odbywa, dzieje się z woli króla; on jest naszym panem i władcą, a także głową naszego Kościoła. Jego rozkazy mamy prawo wykonywać z czystym sumieniem. — Pomyślałem, że może wierzy w to, co mówi, i dlatego jest w stanie tutaj pracować. — Przykro mi, że nie znalazłem pańskiej obłąkanej — dorzucił na koniec. — Cóż, nawet wiadomość o brakujących dokumentach bywa przydatna. Mylling spojrzał na mnie swoim bystrym wzrokiem. — Nigdy bym nie przypuszczał, że to zrobi. Wyglądał, jakby mu bardzo ulżyło, gdy złożył pozew. — Pokręcił siwą głową, po czym znów poprowadził mnie przez labirynt korytarzy. Ponownie dobiegł mnie głośny szczęk złota.

Rozdział szósty Po wyjściu na dwór zamrugałem; światło mnie raziło. Na bruku słały się kulki gradu, odbijając błękit nieba, które na powrót pojaśniało. Powietrze było świeższe, zaskakująco chłodne. Ruszyłem przed siebie ostrożnie, ślizgając się na chrzęszczącym lodzie. Ludzie, którzy schowali się we wnękach bram przed burzą, wychodzili z powrotem na otwartą przestrzeń Palace Yard. Postanowiłem, wracając do siebie, zawadzić po drodze o dom Baraka, żeby sprawdzić, czy wrócił. Do czasu, gdy dotarłem do Charing Cross, grad już stopniał i tylko ziemia pod nogami była jeszcze wilgotna. Mijając eleganckie nowe domy przy Strandzie, nie przestawałem myśleć o Ellen. Jakim cudem bez orzeczenia o obłędzie znalazła się w Bedlam? Komuś nieźle posmarowano za przyjęcie jej i prawdopodobnie smarowano po dziś dzień. Dotarło do mnie, że Ellen może w każdej chwili opuścić zakład. Sęk w tym, że była to ostatnia rzecz, do jakiej była zdolna. Skręciłem w Butcher Lane, krótką uliczkę piętrowych domów. Barak z Tamasin wynajmowali parter w jednym z nich, przyjemnie pomalowanym na żółto i zielono. Zastukałem do drzwi. Otworzyła mi położna Jane Marris; tęga niewiasta około czterdziestki zwykle emanowała pogodą i profesjonalizmem, teraz jednak wyglądała na zdenerwowaną. — Wszystko w porządku z panią Tamasin? — zaniepokoiłem się. — Z nią tak — odparła Jane dziwnie szorstko — ale z panem nie. Zaprowadziła mnie do schludnego, niewielkiego salonu z widokiem na ogródek porośnięty barwnymi kwiatami. Tamasin siedziała na stercie poduch, obejmując brzuch rękami. Na jej twarzy malował się gniew, po policzkach ciekły łzy. Barak siedział na drewnianym zydlu pod ścianą z taką miną, jakby coś przeskrobał. — Co się stało? — spytałem, wodząc wzrokiem od jednego do drugiego. Tamasin obrzuciła małżonka gniewnym spojrzeniem. — Przed chwilą mieliśmy tu znowu wizytę tego oficera. Ten dureń, Jack, idzie do wojska. — Jak to? Przecież biorą tylko kawalerów. — Tak, ale Jack podsunął mu figę pod nos, za co ten odwdzięczył mu się dzisiaj. Jack wyobraża sobie, że wszystko mu ujdzie płazem. Nie zauważył, ze już dawno nie jest jednym z ulubionych sług Thomasa Cromwella, a tylko zwykłym asystentem komisarza. — Tammy… — jęknął Barak ze zbolałą miną. — Nie mów do mnie Tammy. Czy możesz nam, panie, pomóc? Kazano mu stawić się za trzy dni pod Cheapside Cross, gdzie zostanie zaprzysiężony. — Od razu zaprzysiężony? Bez choćby sprawdzianu obronności? Barak spojrzał na mnie. — Powiedział, że gołym okiem widać, że jestem zdatny — krzepki i odporny na niepogodę, tak to ujął. Nie chciał mnie słuchać, tylko od razu zaczął się drzeć. Oznajmił, że zostałem powołany i koniec. Tammy ma rację, to przez to, że byłem zuchwały — westchnął. — Prowadzący zaciąg powinni wybierać najlepszych ludzi, a nie folgować osobistym antypatiom. — Westchnąłem. — Jak się nazywał? — Goodryke. — Dobrze, pójdę jutro do radnego Carvera. — Spojrzałem na Baraka z powagą. —

Zdajesz sobie chyba sprawę, że oficer będzie chciał, żebyś się wykupił. — Mamy trochę odłożonych pieniędzy — mruknął. — Tak. Dla dziecka — wypaliła Tamasin. Oczy zaszły jej łzami. Barak wzruszył ramionami. — Spokojnie możemy je wydać teraz. Wartość pieniądza spada z dnia na dzień. Na rany Chrystusa, Tammy, przestań się znów mazać. Myślałem, że Tamasin coś znowu odszczeknie, ale ona westchnęła tylko… — Jack — powiedziała spokojnym tonem — kiedy się wreszcie pogodzisz z tym, że jesteś, kim jesteś, i zaczniesz żyć jak inni ludzie. Czemu zawsze musisz się kłócić ze wszystkimi? Wiecznie cię ponosi. — Wybacz mi — odparł pokornie. — Powinienem był się zastanowić. Ale wszystko skończy się dobrze z pomocą pana Shardlake’a. Zamknęła oczy. — Jestem zmęczona. Chciałabym zostać sama. — Jack — wtrąciłem pośpiesznie — chodźmy się przejść i omówić sprawę. Mam dla ciebie interesujące wiadomości. Wiem, gdzie dają dobry pieróg. — Barak zawahał się, ale czułem, że Tamasin należy się teraz nieco spokoju. Gdy wyszliśmy za próg, pokręcił głową. — Ależ rozpętała się burza. — Fakt. Kiedy wyszedłem z Westminsteru, grad słał się pod nogami. — Miałem na myśli burzę tam. — Skinął głową w stronę domu. — Tammy ma rację. Jesteś niemożliwy. * Udaliśmy się do tawerny nieopodal więzienia Newgate, uczęszczanej przez studentów prawa i pracujących na zlecenie notariuszy. W środku panował już znaczny gwar. Spora grupa studentów siedziała, pijąc z kilkoma czeladnikami. Zauważyłem, że między młodymi ludźmi w wieku poborowym zaczynają się zacierać różnice społeczne. Wszyscy mieli już tęgo w czubie i śpiewali piosenkę, która stała się popularna po tym, jak przed trzema laty daliśmy Szkotom popalić pod Solway Moss: Hej Ku! Hej Bo! Hej królu Jakubie! Rozeźliłeś króla Anglii, Dostałeś po czubie! A teraz Szkoci ewidentnie szykują się na nas, zasilani przez wielotysięczne oddziały Francuzów — pomyślałem. Trudno im się dziwić, skoro król od trzech lat, jakże rycersko, toczył wojnę z małą infantką Marią. Pośród gromady wypatrzyłem starszego mężczyznę; po czarnej klapce na oku poznałem mego sługę. Coldiron, czerwony na twarzy, gromko śpiewał ze wszystkimi. No tak, miał wolny wieczór. — Idź do okienka i zamów piwo i pieróg dla mnie — poprosiłem Baraka. — Zaczekam tutaj. — Skinąłem w stronę stołu oddzielonego przepierzeniem od reszty sali. Barak wrócił z dwoma kuflami piwa i dwoma pierogami nadzianymi baraniną.

— Przepraszam — powiedział, ciężko opadając na ławę. — Tamasin jest bardzo podenerwowana. — I słusznie, co gorsza. Nie powinienem był sobie pokpiwać z oficera. Żołnierze są bardzo czuli na punkcie swojego honoru. Słyszałeś, że dziś rano w Islington doszło do buntu oddziału niemieckich najemników? Żądają podwyżki przed wyprawą na Szkocję. — Angielskie oddziały pójdą bez szemrania. — Dasz radę wyciągnąć mnie z tego? — Mam nadzieję. Wiesz, że zrobię, co w mojej mocy. — Zafrasowałem się. Rano widziałem stu żołnierzy Korpusu Ochotników wyruszających ze stopni Westminster Stairs. W Lincoln’s Inn zaś słyszałem, że do floty królewskiej wzięto tysiąc dwustu chłopa. Sześćdziesiąt tysięcy oddziałów ochotniczych na wybrzeżu Kanału i trzydzieści tysięcy w Essex, dwadzieścia tysięcy na granicy szkockiej. Niech nas Bóg lepiej ma w swojej opiece. — Wyłuskamy co do sztuki francuskich szpiegów w Londynie! — wrzasnął za przepierzeniem jeden z podochoconych młodzieńców. — Obmierzłe galijskie koguty nie mają szansy z uczciwymi synami Anglii! — Inaczej by gadał, gdyby miał żonę i dziecko. — Barak ugryzł pieróg i popił piwem. — Gdybyś z powrotem był kawalerem w ich wieku, czyż nie śpiewałbyś razem z nimi? — Nie. Nigdy nie ulegałem owczemu pędowi, zwłaszcza gdy stado gna ku przepaści. — Otarł usta i znów pociągnął łyk piwa. Zauważyłem, że jego kufel prawie świeci dnem. — Zbastuj krztynę. — Ostatnio nie piję wiele. Wiesz o tym. Picie oddalało mnie od Tamasin. Nie powiem, żeby zawsze było mi lekko. Łatwo ci prawić morały, skoro sam pijesz tyle, co kot napłakał. Westchnąłem. To prawda, piłem mało. Choć wiele lat minęło, wciąż miałem w pamięci, jak mój ojciec spędzał wieczory w tawernie po śmierci matki. Leżąc w łóżku, słyszałem, jak służba pomagała mu wejść po schodach na górę, a on potykał się, bełkocąc bez sensu. Przysiągłem sobie, że nie pójdę w jego ślady. Pokręciłem głową. — Czego żeś się dzisiaj dowiedział? — Mam wrażenie, że jest coś podejrzanego w śmierci Michaela Calfhilla — powiedział, zniżając głos. Rozmawiałem z sąsiadami Michaela, widziałem się z miejscowym konstablem. To stary moczymorda, więc wziąłem go na kielicha. Mówił, że Michael wdał się w jakąś scysję z okolicznymi czeladnikami. — O co poszło? — Konstabl słyszał, jak wywrzaskują coś za przechodzącym Michaelem, z czego wynikało, że nie podoba im się, jak się na nich patrzy. — To znaczy jak? — Tak, jakby gapił się na ich rozporki. Przeraziłem się. — Ani słowa o tym podczas rozprawy. A co mówili sąsiedzi? — Pod pokojem Michaela mieszka młode małżeństwo. Rzadko go widywali, słyszeli tylko, jak wchodził po schodach, a czasem krążył po izbie. Tej nocy, gdy zmarł, obudził ich huk. Mąż pobiegł na górę, ale nikt mu nie otworzył, zawołał więc konstabla. Wyważyli drzwi i zastali Michaela wiszącego na belce pod sufitem. Michael odciął pas płótna z prześcieradła, zadzierzgnął pętlę, po czym wszedł na stołek, który kopniakiem wywrócił, stąd ten huk. — Barak nachylił się do przodu, wyraźnie ożywiony. — Pytałem się tej pary, czy może słyszeli jakieś kroki na schodach. Nie słyszeli niczego, ale izba jest raptem na pierwszym piętrze. A konstabl mówił, że okno było otwarte.

— Jest lato, więc nic w tym nadzwyczajnego. — Mówię tylko, że ktoś mógł wejść, kiedy Michael spał, udusić go, a potem powiesić — wyjaśnił Barak z konspiracyjnym uśmiechem, jakiego dawno już u niego nie widziałem. — Możemy jutro obejrzeć pokój, jeśli będziesz chciał. Nie wynajęto go jeszcze nikomu. Konstabl zostawił klucz młodej parze. Powiedziałem im, że pewnie kogoś przyprowadzę. — Zastanowię się. A co z proboszczem? — Nadal pełni posługę w parafii świętej Eweliny przy Fall Lane. Wielebny Broughton. Nie było go, ale zakrystian prosił, żeby przyjść jutro o jedenastej. — Dobra robota — pochwaliłem go. Wreszcie była nadzieja na jakiegoś świadka, a taki bardzo by się nam przydał. Zrelacjonowałem mu moją wizytę w Sądzie Opiekuńczym. — Wykpiłeś się tanim kosztem, skoro postawiłeś tylko piwo. Ja za pomoc Myllinga musiałem wyłożyć trzy szylingi z uczciwego srebra. Jutro pójdziemy spotkać się z wielebnym Broughtonem. No i chętnie zobaczę, jak mieszkał Michael. Co prawda jego matka twierdzi, że to na pewno on jest autorem listu. Zastanawiam się, czy to możliwe, by postradał zmysły po tym, co ujrzał w Hampshire? Zza przepierzenia dobiegały coraz głośniejsze porykiwania. Usłyszałem ochrypły głos Coldirona. — Mężczyźni są teraz jak baby! Wielka mi rzecz spać na dworze! Wystarczy narzucić koce na parę gałęzi i masz ciepło jak w uchu! — Wolę grzać się obok mojej pięknej cipki! — W armii cipek ci nie zabraknie! — Coldiron próbował przekrzyczeć wybuch śmiechu. — Dziewki ciągną za wojskiem. Wycieruchy, ale znają się na swojej robocie! Ej, chłopaki, kto mi jeszcze kufel postawi? — Tu akurat instynkt cię zawiódł — stwierdził Barak. — Wiem. Pozbędę się go, jak tylko znajdę kogoś na jego miejsce. Barak dopił piwo. — Napijesz się jeszcze piwa? Nie bój się, to już będzie ostatnie. — Dobrze, ale wolałbym, żeby Coldiron cię nie zauważył. Kiedy Barak oddalił się, zagłębiłem się w myślach. — W Sądzie Opiekuńczym dowiedziałem się ciekawej rzeczy o Ellen — powiedziałem, gdy wrócił. — Nigdy nie wpisano jej do rejestru obłąkanych. — To jakim cudem znalazła się w Bedlam? — Tego właśnie będę próbował dociec. Ktoś musiał dać łapówkę. Gwardian Metwys musi brać udział w zmowie. I wszyscy gwardianie Bedlam z ostatnich dziewiętnastu lat. Urząd gwardiana to ciepła posadka, którą sprzedaje się dworakom. — Skończy się to tak, że będziesz jeszcze bardziej uwikłany w tę sprawę — przestrzegł mnie Barak. Pokręciłem głową. — Nie będę. Nie mogę sobie na to pozwolić. — Posłuchaj, Ellen jak na razie ma gdzie mieszkać, można wręcz powiedzieć, że ma zajęcie. Jeśli zaczniesz grzebać w tajemnicach rodzinnych, ten, kto płaci za jej pobyt w Bedlam, może tego zaniechać. A wtedy gwardian będzie miał ją prawo wyrzucić. Dokąd wtedy pójdzie? Do ciebie? Westchnąłem, nie mogąc odmówić mu racji. — Będę działał dyskretnie i ostrożnie. Ale jeśli udam się do Portsmouth, nie mogę przegapić okazji, by dowiedzieć się, co się wydarzyło w Rolfswood. — Myślisz, że będziesz musiał tam jechać?

— Jeśli w poniedziałek sąd zdecyduje się rozpatrywać tę sprawę, to pewnie tak. Posłuchaj, jutro zwrócę się do radnego Carvera w sprawie, w którą się wpakowałeś. Ma u mnie dług wdzięczności. Potem możemy pójść do proboszcza, wypytać go o rodzinę Curteysów. Nawiasem mówiąc, Bess będzie musiała być w poniedziałek na rozprawie. Nie chciałbym, żeby do jej uszu dotarły pomówienia czeladników, że Michael zaczepiał ich wzrokiem. — Może postanowili go zabić. — Za patrzenie na rozporki? Nie żartuj. — A co będzie, jeśli od proboszcza nie dowiemy się niczego złego o Hobbeyach? — To będziemy w kłopocie. Będę musiał powołać się na powagę oskarżeń Michaela i zwrócić uwagę na pośpiech, w jakim kuratela została przyznana. W razie czego będę obstawał przy tym, że rodzina Hobbeyów powinna odpowiedzieć na stawiane im zarzuty. Jeśli sąd przyzna mi rację, zapewne pojadę do Hampshire osobiście przeprowadzić wywiad. Jeśli uda nam się dowiedzieć od świadków czegoś ciekawego, umówię się na spotkanie z Dyrickiem. — Ktoś powinien jechać na południe z tobą. To może być jakaś podejrzana sprawa. Podobnie zresztą jak przypadek Ellen. — Nie wezmę cię teraz, kiedy Tamasin w każdej chwili może zacząć rodzić. Dżentelmenowi wypada wziąć w taką podróż służącego, ale pierwej się zaciągnę do wojska, niż wezmę ze sobą Coldirona. Coś wymyślę z Warnerem. — Pokiwałem głową. — Kuratela. Wiesz, jak brzmi wyryta nad drzwiami dewiza Sądu Opiekuńczego? Pupillis Orphanis et Viduis Adiutor. — Wiesz, że nie jestem biegły w łacinie. — Orędownik nieletnich, sierot i wdów. Dewiza jest nawiązaniem do biblijnych Machabeuszów, którzy po zwycięskiej wojnie „część łupów podzielili pomiędzy poszkodowanych, wdowy i sieroty”. — Ależ się popisujesz. — Nie, po prostu mam wrażenie, że to wymyślił ktoś z mrocznym poczuciem humoru. Umilkliśmy. — Chyba znalazłem podejrzanego — odezwał się Barak. — Tak? — Pamiętam, jak lord Cromwell powiedział mi, że ma pewien pomysł, który powinien przynieść królowi wielkie zyski: ziemie, przyznane klasztorom na zasadzie lenna, sprzedać nowym nabywcom na zasadzie kurateli. — Spojrzał na mnie znacząco. — Ideą tą natchnął go główny sędzia Sądu Wywłaszczeniowego, któremu podlega mienie poklasztorne. — Richard Rich. — W Urzędzie Opiekuńczym też był odpowiedzialny za procedury przekazywania majątków. Tym sposobem wpadł na pomysł, by ożenić jedno z drugim. — Zapomniałem, że Rich zajmował się przyznawaniem kurateli. — Ten szczur ma swój udział we wszystkich brudnych sprawach. Zdradził mojego pana, który wyniósł go na ten urząd. Odwrócił się od niego i potępił, kiedy ten wypadł z łask króla. — Dłoń Baraka zacisnęła się w pięść. — Nadal czule wspominasz Cromwella. — Tak — odparł wyzywającym tonem. — Był dla mnie jak ojciec. Wziął mnie jako chłopca z ulicy. Jakżeż mógłbym go dobrze nie wspominać? — Był okrutnym człowiekiem, który wywindował okrutnych ludzi, a oni teraz rządzą nami, na przykład sir Williama Pauleta. Barak zaczął się wiercić niepewnie. — Nie podobało mi się wiele rzeczy, które kazał mi robić — wyznał cicho. — Nasyłanie szpiegów i informatorów, straszenie ludzi, kiedy uważał to za stosowne. Ale jego oponenci na

dworze nie byli lepsi, nienawidzili go w tej samej mierze za skromne pochodzenie, co za radykalizm religijny. Kiedy wspominam tamte czasy i moją dawną pracę, wstępuje we mnie duch. — A nie wstępuje w ciebie na myśl o Tamasin? I o dziecku? Spojrzał na mnie z niecodzienną powagą. — Oczywiście. Znaczą dla mnie wszystko. Ale to inny rodzaj ducha. Wiem, że nie mogę mieć jednego i drugiego. — Pomilczał trochę, po czym podniósł się. — Chodźmy. Muszę wracać, inaczej czekają mnie jeszcze gorsze wymówki. Za przepierzeniem śpiewom i wrzaskom nie było końca. Idąc, odwróciłem głowę, żeby nie spotkać się wzrokiem z Coldironem. Na stole leżał pijany w trupa żak. Znów dobiegł mnie głos Coldirona, któremu język się już plątał: — Przez dwadzieścia lat byłem żołnierzem. Byłem pod Carlisle, pod Boulogne, służyłem nawet w Tower. Zawsze ku chwale króla. — Podniósł głos. — To ja zabiłem króla Szkotów. Pod Flodden, w wielkiej, krwawej bitwie. Szkoccy pikinierzy runęli na nas ze wzgórza, zza ich pleców waliły armaty, ale myśmy stali murem. — Anglicy zawsze stoją murem! — ryknął jeden z żaków i wszyscy jego towarzysze zaczęli walić dłońmi w stół. — Nigdy nie myślałeś, panie Coldiron, żeby się ustatkować? — zagadnął go jeden z czeladników. — Z taką gębą? Wykluczone. Poza tym, kto ma ochotę, żeby jakaś baba łaziła mu po głowie? Znacie takie powiedzenie: „Jest tylko jedna jędza na świecie; każdy wziął ją sobie za żonę!”. Wychodziliśmy ścigani salwą śmiechu. Skoroś, bratku, nigdy nie był żonaty, to kim jest Josephine — zachodziłem w głowę.

Rozdział siódmy Następnego ranka koło dziesiątej ruszyłem do siedziby ratusza Guildhall. Poprzedniego wieczoru wysłałem Timothy’ego do domu radnego Carvera. Wrócił z wiadomością, że Carver nie może się wcześniej ze mną zobaczyć. Niedobrze, bo miałem tego dnia sporo do roboty. W tej sytuacji pchnąłem do Baraka wiadomość, że będę się mógł z nim spotkać przed kościołem Świętej Eweliny dopiero o jedenastej. Po śniadaniu znów włożyłem odświętną szatę, czepek i kapelusz, by wywrzeć na Carverze jak najlepsze wrażenie. Udałem się do salonu, gdzie Guy, który jak zwykle jadał śniadania wcześnie, siedział przy stole, czytając swój drogocenny egzemplarz De Humani Corporis Fabrica Wesaliusza. Poprzedni egzemplarz dwa lata wcześniej skradł mu były uczeń; poszukiwania następnego pochłonęły niemało czasu i pieniędzy. Wodził palcem po jednej z pięknych, choć makabrycznych ilustracji przedstawiającej rękę odartą ze skóry. — Widzę, Guy, że powróciłeś do studiów. — Błyskotliwość tej księgi nigdy nie przestaje mnie zadziwiać. — Uśmiechnął się melancholijnie. — Coldiron zdybał mnie któregoś dnia na lekturze i był zafascynowany. Raczył mnie opowieściami o tym, ile napatrzył się ludzkich wnętrzności pod Flodden. — Coś takiego. Guy, co sądzisz o Josephine? Usiadł wygodniej i się zamyślił. — Jest nieśmiała. Chyba nie jest szczęśliwa. Ale to mnie nie dziwi, skoro za ojca ma Coldirona. Ona też przyłapała mnie kiedyś nad Wesaliuszem. Odwróciła się z taką miną, jakby ją wzięło na wymioty. — Trudno jej się dziwić. Ma jakiegoś konkurenta? — Nie. A szkoda, bo jest poczciwa i mogłaby być całkiem ładna, gdyby choć trochę o siebie zadbała. — Coldiron wiecznie ją krytykuje, co raczej nie dodaje jej pewności siebie. — Parę dni temu słyszałem z holu, jak sztorcuje ją w kuchni za to, że coś stłukła. Wyzywał ją od durnych, bezmózgich dziewek, aż doprowadził ją do łez. Zdumiało mnie, jak głos Coldirona nagle zmiękł. Powiedział: „przy mnie nic ci nie grozi”. Nazywał ją swoją Jojo, co mu się czasem zdarza. — Nic jej nie grozi? Niby z czyjej strony? Zamierzam go oddalić, myślę jednak o tym, czy nie dałoby się jej jakoś zatrzymać. — Obawiam się, że ona jest od niego całkowicie zależna. Westchnąłem. — Muszę już iść, żeby wybawić Baraka od żołnierskiego losu, którego zawziętym piewcą jest Coldiron. * Po burzy nastał chłodny, bezchmurny dzień. Niebo było błękitne. Idąc, myślałem o moim odkryciu w sprawie Ellen. Jako doświadczonemu prawnikowi nasuwały mi się pytania: kto za tym stał i jak się to odbywało? Ktoś musiał w tysiąc pięćset dwudziestym szóstym zawrzeć jakiś układ z gwardianem Bedlam i pakt ten nadal obowiązywał. Ale kto? Czułem, że choć sam nie wiedziałem w jaki sposób, powinienem ratować Ellen.

Znów szedłem przez Cheapside. Na targu, jak to o poranku, było rojno. Nadal kłócono się zażarcie o nowe pieniądze. Słyszałem sprzedawców rozmawiających o tym, że grad znowu powalił zboże w okolicy Londynu, w związku z czym może zabraknąć ziarna w tym roku. Skręciłem ku ratuszowi i wszedłem po schodach do rozległego, niosącego się echem holu. Czekał na mnie pan Carver w olśniewającym, czerwonym stroju radnego. Obok niego, ku mojemu zaskoczeniu, stał brodaty oficer z Pól Lincoln’s Inn w biało-czerwonym mundurze, z mieczem u pasa. Patrzył na mnie bykiem. — Dzień dobry, komisarzu Shardlake — odezwał się serdecznie Carver. — Przykro mi z powodu problemów pańskiego asystenta. Pan Goodryke — wskazał na wojskowego — chciał być przy rozmowie, ponieważ sprawa dotyczy go bezpośrednio. Oficer ściągnął brwi. — Pański człowiek zachowywał się bezczelnie — powiedział. — Jego postępowanie stanowi głębokie lekceważenie autorytetu króla. Nie ma nawet łuku i nie próbuje choćby pozorować, że trenuje. — To częsty przypadek — odparłem ugodowo. — To go jednak nie usprawiedliwia. Konstabl twierdzi, że Barak jest krwi żydowskiej. Pewnie dlatego w obliczu inwazji nie przejawia lojalności wobec Anglii. A więc tamta historia się rozniosła. — Barak miewa problemy z okazywaniem szacunku — odparłem z wymuszonym uśmiechem. — Jest jednak lojalnym Anglikiem; latami pracował dla lorda Cromwella. — Którego ścięto za zdradę — odparł ostro Goodryke. — Nie widzę powodów do stosowania taryfy ulgowej dla kogoś, kto pracował dla zdrajcy. — Spojrzał na mnie z wysoka. — Ostatnio ma dużo spraw na głowie — nie dawałem za wygraną. — Jego żona spodziewa się dziecka za parę tygodni, a poprzednie im zmarło. Starszy radny pokiwał ze smutkiem głową. — Tak, to trudna sytuacja. Przyznasz, panie Goodryke. Oficer zdawał się nieporuszony. — Podsunął mi figę pod nos i kazał się wynosić, jakbym był nikim, a on miał prawo lekceważyć swoje obowiązki. Wielu mężczyzn nie nadaje się do służby, ale on akurat wygląda na kawał chłopa. W sam raz pasuje na pikiniera. — Czy nie dałoby się tego jakoś załatwić? — spytałem cicho. — No właśnie — poparł mnie Carver. — Komisarz Shardlake wiele razy reprezentował ratusz, mogę ręczyć za niego. Widziałem tego Baraka, musi być dobrze po trzydziestce. Za stary do służby. Gdybyś, panie, darował mu, jestem pewien, że komisarz Shardlake z radością się odwdzięczy. Jakieś wsparcie finansowe dla pańskiego regimentu czy może… Goodryke poczerwieniał jeszcze bardziej. — Tu nie chodzi o pieniądze — powiedział surowym głosem, aż przechodzący kupcy zaczęli oglądać się na nas. — Ten osobnik podlega służbie wojskowej i aż prosi się o to, by nauczyć go dyscypliny i lojalności. Carver zagryzł wargi. — Komisarzu Shardlake, pozwoli pan ze mną na słowo, jeśli oficer Goodryke nie ma nic przeciwko. — Goodryke wzruszył ramionami, a Carver wziął mnie pod rękę i zaprowadził w kąt. — Przeliczyłem się — powiedział. — Myślałem, że da się go przekupić. Ale Goodryke to zawzięty typ. Uparł się i nie popuści. Przez wiele lat był gwizdkowym… — Kim? — Niższym oficerem odpowiedzialnym za musztrę i dyscyplinę w szeregach. Odszedł już z wojska, ale dołączył do Korpusu Ochotników. Dawniej był zwykłym poganiaczem, więc teraz

jest bardzo wyczulony na punkcie władzy, którą zyskał dzięki wojnie. Uważa, że Barak znieważył nasze wojska. — Dobro Baraka i jego małżonki bardzo mi leżą na sercu. Jeśli uda ci się, panie, załatwić tę sprawę, z radością przekażę jakąś okrągłą sumkę oddziałowi Goodryke’a, choć Bóg mi świadkiem, że nie za wiele mi zostało po tym, jak obłożono nas kolejną daniną. — Proszę zostawić mi tę sprawę. — Dziękuję. — Będę zawsze pamiętać, jak na przekór wszystkiemu odzyskałeś, panie, ziemie, które mój kuzyn próbował mi wydrzeć. Wiem, jak to jest być w skórze Baraka. Armia potrzebuje dobrze urodzonych na stanowiska dowódców i poproszono mnie, bym poprowadził regiment londyńczyków. — Wzniósł oczy do nieba. — Na szczęście udało mi się przekonać ich, że nie mieliby ze mnie większego pożytku. Porozmawiam z przełożonymi Goodryke’a. Wiem, że niekiedy królowa powierza ci prowadzenie swoich spraw: czy mógłbym napomknąć o tym? — Zawahałem się, gdyż starałem się nie nadużywać imienia królowej, w końcu jednak skinąłem głową. — Co się tyczy Baraka, dopilnuj, panie, żeby nie sprawiał więcej kłopotów. Dam ci znać, jak tylko będę coś wiedział. — Dziękuję. Carver zniżył głos. — Widziałem, jak przyglądałeś się wtorkowej musztrze, panie. Szczerze mówiąc, czułem się na tym koniu jak dureń. Ta cała wojna… wszystko tylko dlatego, że król nie chce oddać Boulogne, które nie ma żadnego znaczenia strategicznego. Potaknąłem. — To prawda. Proszę zrobić, co w pańskiej mocy. Błagam. — Odwróciłem się, kiwnąwszy Goodryke’owi głową, ale udał, że mnie nie widzi. * Przemierzyłem krótki odcinek do Fall Lane, odchodzącej w bok od Basinghall Street. Mury miejskie i brama Moorgate z tej odległości były już wyraźnie widoczne. Domy wyglądały zamożnie z eleganckimi oknami z witrażowych szybek i pięknie rzeźbionymi framugami drzwi wychodzących na rozległe ogrody domu cechu sukienników. Minęła mnie kupcowa, w towarzystwie dwóch uzbrojonych sług, z twarzą zasłoniętą maską z materiału. Na końcu uliczki stał stary kościółek. Zwróciłem uwagę na lśniący kurek na szpiczastej wieży; parafia musiała być zamożna. Barak z zadumanym wyrazem twarzy siedział na murku przy bramie wiodącej na dziedziniec kościoła. Na mój widok wstał. — Zakrystian mówi, że wielebny Broughton powinien zjawić się wkrótce — wyjaśnił. — I jakież są nowiny? Opowiedziałem mu o moim spotkaniu z Goodrykiem. Mina mu zrzedła, kiedy usłyszał, że sprawa nadal nie została załatwiona. — Tammy mnie zamorduje. — Radny Carver zrobi, co będzie w jego mocy. Jest po naszej stronie. Rada Miejska ma powyżej uszu ciągłych żądań króla, by zwiększyć liczebność wojska. Ale wciąż mają w pamięci, jaki los spotkał radnego Reada. Barak zaśmiał się gorzko. — Domyślam się. W styczniu w Londynie głośno było o nieposłuszeństwie Reada. Król obłożył warstwy zamożne „dobrowolną” taksą, na dokładkę do paru wcześniejszych podatków, narzuconych pod pretekstem wojny. Read sprzeciwił się, jako jedyny, za co został przymusowo wcielony do armii,

by służyć na szkockiej granicy pod dowództwem lorda Hertforda. Niebawem dostał się do niewoli i był teraz jeńcem Szkotów. — Czyżby Rada Miejska nie miała już nic do powiedzenia? — Barak kopnął przygodny kamień. — Dawnymi czasy londyńczycy lękliwie ustępowali radnym z drogi. Przysiadłem obok na murku, mrużąc oczy od słońca. — Do tego wszyscy drżą przed królem. A Goodryke działa w jego imieniu. Ale Carver stoi wyżej w hierarchii decydentów. Barak milczał. — Jezu, jakeśmy w to wszystko zabrnęli?! — wybuchnął nagle. — Mieliśmy pokój z Francją już od dwudziestu lat… — Może król czuje, że niepoddanie Boulogne jest jego ostatnim tytułem do chwały. A przecież zawarł w zeszłym roku przymierze z cesarzem Karolem. — Widać, ile warte takie pakta. Cesarz dogadał się z Francuzami i teraz zostaliśmy sami przeciwko Francji. — Jeśli tu dotrą, nie będą się z nami cackać, podobnie jak ich szkoccy sojusznicy. A wnosząc ze słów królowej, inwazja rozpocznie się lada chwila. — Nie zostawię teraz Tamasin, chyba że mnie końmi zawloką — oznajmił Barak, zaciskając pięści. Zerwałem się na widok pochylonego wiekiem siwobrodego mężczyzny w białej komży. — Wstawaj, szybko — trąciłem Baraka. Skłoniliśmy się duchownemu. Z surowej twarzy spoglądały na nas poczciwe oczy. — Pan Shardlake? — Tak, proszę ojca. Wielebny pozwoli, że przedstawię: mój asystent, Barak. — W sprawie rodziny Curteysów? — W rzeczy samej. — Nareszcie — westchnął. * Zaprowadził nas do kościoła. Wnętrze było ogołocone, wnęki, w których ongiś stały posągi świętych, świeciły pustką. W nawie, na krzesłach leżały dla wiernych kopie modlitewnika w nowej wersji obowiązującej z rozkazu króla. Broughton zaprosił nas, byśmy spoczęli, sam też siadł na krześle twarzą do nas. — Rozumiem, że jesteś, panie, adwokatem. Czy reprezentujesz Hugh Curteysa? Tylko on ostał się z tej nieszczęsnej rodziny. — Nie. Hugh nadal mieszka z panem Hobbeyem gdzieś w Hampshire. Nie widziałem go. Ale skarga na niewywiązywanie się z obowiązków opiekuńczych przez pana Hobbeya została złożona przez dawnego guwernera chłopca, Michaela Calfhilla. Broughton się rozpromienił. — Pamiętam Michaela. To przyzwoity, dobrze wychowany młodzieniec. — Czy odwiedzał ojca ostatnio? Broughton pokręcił głową. — Nie widziałem Michaela od sześciu lat. — To była przykra niespodzianka; spodziewałem się, że Michael widział się z nim później. — Jak się miewa? Wziąłem głęboki oddech. — Michael Calfhill zmarł przed trzema tygodniami. Bardzo mi przykro. Proboszcz zamknął na chwilę oczy. — Niech jego dusza z łaski Chrystusa Pana zazna spoczynku wiecznego.

— Tuż przed śmiercią Michael złożył w Sądzie Opiekuńczym pozew sugerujący, że jakaś niewyobrażalna krzywda dzieje się Hugh Curteysowi. Matka Michaela twierdzi, że jej syn był niedawno w Hampshire, by odwiedzić Hugh. — Co tam takiego znalazł, na litość boską?! — Pozew nie zawiera żadnych szczegółów. Jednak w poniedziałek odbędzie się rozprawa. Występuję w imieniu jego matki. Potrzebuję świadków zorientowanych w sprawie tej kurateli, wielebny ojcze. Pilnie. Broughton zebrał myśli, po czym spojrzał mi prosto w oczy. — Czułem, że w tamtej sprawie jest coś podejrzanego. John i Ruth Curteysowie byli moimi parafianami przez lata. Kiedy zaczęła się reforma Kościoła, pomagali mi we wprowadzaniu zmian. Byli filarami nowej wiary. Pamiętam, jak rodziły się ich dzieci, chrzciłem je, obserwowałem rozkwit ich rodziny. A potem pochowałem Johna i Ruth. — Posmutniał. — Czy mieli krewnych? Splótł ręce na kolanach. — Do Londynu przyjechali z Lancasteru. Jak wielu młodych ludzi, John przybył tutaj w pogoni za lepszym losem. Jego rodzice zmarli ze starości. Kiedy dżuma pochłonęła Johna i Ruth, jedynym krewnym, z którym Ruth korespondowała i widywała się czasem, była jej stara ciotka na północy kraju. Michael zjawił się u mnie, zaniepokojony dążeniem pana Hobbeya do przejęcia kurateli nad dziećmi. Prosiłem go, by znalazł jakieś listy od ciotki, a ja osobiście się do niej zwrócę. Co było przyczyną śmierci Michaela?! — wybuchnął nagle. — Stwierdzono samobójstwo — odparłem łagodnie. — To, co odkrył w Hamphsire, mogło zachwiać równowagą jego umysłu. — Boże święty! — Broughton chwycił się za głowę. — Bardzo mi przykro. Ale czy mógłby mi ojciec powiedzieć wszystko, co wie na temat kurateli Hobbeyów. Co się stało z ciotką? — Michael zapisał mi jej adres. W tamtym czasie Nicholas Hobbey już wynosił z domu Curteysów dokumenty i księgi rachunkowe. Michael próbował protestować, ale Hobbey odepchnął go tylko na bok, bo preceptor Emmy i Hugh był dla niego nikim. — Brzmi to, jakby ojciec znał dobrze Michaela. Broughton z westchnieniem pokręcił głową. — Michael co niedzielę przychodził z rodziną do kościoła. Ale nigdy nie miałem wrażenia, że znam go dobrze, ani też, że ufał mi w pełni. Czasem zastanawiałem się, czy skrycie nie jest papistą, ale chyba nie. Niemniej coś go trapiło. Kochał oboje dzieci i chciał im pomóc. — Poweselał. — Byliśmy, można rzec, parą spiskowców dla dobra tej dwójki. — Matka Michaela mówi, że Emma i Hugh byli mocno ze sobą związani. — Tak. Poważne, pobożne dzieci. — Pokiwał głową, trzęsąc siwą brodą. — Napisałem do ciotki, zapłaciłem za szybkiego posłańca. Minęły już trzy tygodnie od śmierci Ruth i Johna. Obaj z Michaelem podejrzewaliśmy, że Hobbey będzie próbował załatwić sobie kuratelę nad majątkiem dzieci, ale nie przypuszczaliśmy, że dopnie tego w tak krótkim czasie. — Zwykle to trochę trwa. — Co dzień wyczekiwałem odpowiedzi od ciotki z północy, ale wiadomo, jak długo trzeba czekać na listy z prowincji. Minęły dwa tygodnie, potem trzy. Michael odwiedził mnie ponownie, donosząc, że Hobbey nie opuszcza domu Curteysów, podobnie jak jego adwokat. — Vincent Dyrick. — O to, to. Michael twierdził, że dzieci się boją. Błagał mnie, żebym poszedł porozmawiać z Hobbeyem. Tak też uczyniłem, odwiedzając go w jego domu przy Shoe Lane. — Broughton sposępniał. — Przyjął mnie w swoim salonie, patrząc na mnie z pychą godną raczej

czciciela mamony niż wyznawcy Boga. Powiedziałem mu, że napisałem do ciotki, na co pan Hobbey spytał mnie tylko chłodno, czy wierzę w to, że stara kobieta będzie się tłuc dwieście mil po to, by opiekować się dwójką dorastających dzieci. Oznajmił, że jest najlepszym przyjacielem rodziny i jej sąsiadem w Hampshire i że zadba o interesy Hugh i Emmy. Wtedy nagle nadeszła jego żona, Abigail Hobbey. — Na twarzy Broughtona malował się teraz gniew. — Pani Calfhill wspomniała o niej. Mówiła, że Michael uważał ją za nieco pomyloną. — To obłąkana, jazgotliwa sekutnica. Wpadła do salonu, gdym rozmawiał z jej mężem, skrzecząc, że jestem bezczelnym blagierem, który wysuwa oskarżenia pod adresem jej męża, choć ten pragnie tylko pomóc dwójce sierot. — Ale przecież pastor nie oskarżał go o nic. — Nie, ale kiedy ta niewiasta zaczęła na mnie krzyczeć, wtedy zacząłem się na serio bać o dzieci. — Jak Nicholas Hobbey zareagował na atak swojej małżonki? — spytałem z zainteresowaniem. — Był zły. Uniósł dłoń, mówiąc coś w rodzaju: „Uspokój się, moja droga”. Umilkła, lecz nadal stała, miotając z oczu błyskawice. Następnie Hobbey wyprosił mnie, twierdząc, że zdenerwowałem jego żonę. To jakiś stwór zupełnie niepodobny do kobiety. Hobbey dorzucił kpiąco, że powinienem dać mu znać, jeśli przyjdzie odpowiedź ciotki, ale złożył już wniosek do Sądu Opiekuńczego. — Czy ciotka odpisała? — Dwa tygodnie później dostałem list od jej proboszcza z Lancasteru informujący, że od roku nie żyje. — Podejrzewam, że Hobbey wiedział już o tym wcześniej. — Wyglądało na to, że niczego więcej nie mogę zrobić. — Broughton bezradnie rozłożył ręce. — Rozmawiałem z Michaelem. Trzeba przyznać Hobbeyowi, że dzieci wyglądały na zadbane, jakby niczego im nie brakowało. Jednak Michael mówił też, że Hugh i Emma nie przepadali za Hobbeyem i jego żoną. — To częste wśród podopiecznych. — Tak, ale tu chodziło o coś więcej. Michael obawiał się, że Nicholas Hobbey planuje wydać Emmę za swojego syna, żeby scalić posiadłości w Hampshire. — Czyli za Davida Hobbeya? — Tak. Widziałem go tamtego dnia, jak wychodził z domu. Był w holu, jestem pewien, że podsłuchiwał pod drzwiami. Obrzucił mnie impertynenckim spojrzeniem, całkiem niedziecięcym, a w jego oczach widać było triumf. — Musiał mieć wtedy… ile… dwanaście lat? — Zgadza się. W życiu nie widziałem szpetniejszego chłopca. Przysadzisty, z nalaną twarzą. Śniady po ojcu; na górnej wardze sypał mu się już wąsik. — Ksiądz uniósł obie dłonie. — Wybacz mi, panie, nie powinienem był tego mówić. Był jeszcze dzieckiem. — Teraz jest już prawie dorosły — wtrącił Barak. — Niestety, aranżowanie małżeństwa podopiecznego należy do prerogatyw opiekuna. Broughton pokręcił z obrzydzeniem głową. — To bezeceństwo. Nie godzi się kupczyć sakramentem małżeństwa. W dodatku Michael zdradził mi, że… że David ośmielił się dotknąć Emmy, i to tak, jak się nie godzi. Hugh pobił go za to. — Matka Michaela też mi o tym wspominała. Ale potem Emma umarła. — Świeć panie nad jej biedną duszyczką. Tymczasem kuratela została zatwierdzona i Michael razem z dziećmi wyprowadził się do domu Hobbeyów, poza obręb mojej parafii.

Później widziałem go już tylko raz, gdy zawiadomił mnie o śmierci Emmy i o tym, że został zwolniony z posady. — Ksiądz pokiwał z rezygnacją głową. — Mówił, że Abigail Hobbey nie okazywała najmniejszego żalu podczas pogrzebu, patrzyła chłodno na znikającą trumnę Emmy. Zdało mi się wtedy, że widzę rozpacz na twarzy Michaela. Z tego, co mówisz, panie, widzę, że się nie myliłem. — Spojrzał na mnie z powagą. — Czy to, co mówię, pomoże ci, panie, podczas rozprawy sądowej? — Obawiam się, że tylko w niewielkim stopniu — odparłem po chwili zastanowienia. — Czy pośród parafian ojca ktoś jeszcze znał tę rodzinę? Pokręcił głową. — Nie mieli bliskich znajomych. Nikt poza mną nie interesował się kuratelą nad dziećmi. Ludzie wolą nie wtrącać się w takie sprawy. Udało mi się jednak dogrzebać do jednego faktu. Chodziły słuchy, że pan Hobbey jest zadłużony. — To jakim cudem stać go było na wykupienie kurateli? W dodatku dopiero co nabył zabudowania poklasztorne, adaptując je na dwór. — Pewnie liczył na to, że przejmie część ziem, która przypadła w spadku Emmie, wydając ją za swojego syna — włączył się do rozmowy Barak. — Jeśli tak, to zrobił kiepski interes. Broughton wyglądał na głęboko zaniepokojonego. — Nadal ma prawo decydować o małżeństwie Hugh. Co będzie, jeśli ożeni go z kimś niestosownym? Może to właśnie odkrył Michael? Pokiwałem głową w zamyśleniu. — Niewykluczone. Byłbym bardzo wdzięczny, gdyby ojciec zechciał przyjść na rozprawę w poniedziałek przynajmniej po to, by zeznać, jak bardzo nie podobał się ojcu obrót spraw przed sześciu laty. — Potrzebowałem czegokolwiek, co miałoby posmak dowodu. Ale wszystko, czym dotąd dysponowałem, dobry adwokat strony przeciwnej mógł obalić bez trudu. Wstałem, krzywiąc się z bólu, bo zesztywniał mi grzbiet. Broughton podniósł się również. — Dowiesz się, panie, co się dzieje z Hugh, i położysz kres jego krzywdzie? — Postaram się, ale nie będzie łatwo. Przyślę jutro Baraka do ojca, żeby spisać zeznania. Przed rozprawą muszą zostać złożone w Sądzie Opiekuńczym. — Bóg nie dopuści do krzywdy dziecka — oświadczył Broughton z nagłą zawziętością w głosie. — Nasz Zbawiciel rzekł: Cokolwiek uczyniliście jednemu z tych najmniejszych moich braci, mnie uczyniliście — wyrecytował gniewnie, nagle zauważyłem jednak, że łzy spływają po pobrużdżonej twarzy księdza. — Proszę mi wybaczyć — odezwał się po chwili. — Myślami jestem przy Michaelu. Samobójstwo to grzech śmiertelny. Nasz Pan zadecydował, że samobójcy kończą w ogniu piekielnym, a kimże jesteśmy, by wątpić w Jego wyroki? Ale to straszne. — Na twarzy wielebnego Broughtona malowały się sprzeczne uczucia, wiara walczyła z rozpaczą. — Sprawiedliwość powinna być łagodzona miłosierdziem — stwierdziłem odważnie. — To istotna zasada, przynajmniej w sferze ludzkiego prawodawstwa. Broughton skinął tylko głową. — O której powinienem przyjść w poniedziałek? — spytał, gdy żegnaliśmy się w progu kościoła. — Rozprawa zacznie się o dziesiątej w Sądzie Opiekuńczym w Westminsterze. Byłbym wdzięczny, gdyby ojciec przyszedł trochę wcześniej. Broughton kiwnął głową i zniknął w mrocznych czeluściach kościoła. — Sprawiedliwość? — zaśmiał się gorzko Barak, gdy przechodziliśmy pod daszkiem bramy kościoła. — Niech się jej nie spodziewa po Sądzie Opiekuńczym. Prędzej się doczeka okrucieństwa, jak to w wyrokach Bożych.

— Skoro Michael Calfhill zasługuje na piekło, to już chyba wolę wyroki Sądu Opiekuńczego od wyroków Pana. Lepiej zmieńmy temat, żeby nie bluźnić głośno na ulicy. * Dom, w którym mieszkał Michael Calfhill, stał na drugim końcu miasta w nadrzecznej dzielnicy. Było już późne popołudnie, kiedy skręciliśmy w ciasny zaułek, gdzie stare domy, pokryte spękanym tynkiem łuszczącym się na rozdeptane błoto, zostały zamienione w kamienice czynszowe. Kury grzebały w ziemi. W tawernie na rogu grupa siedmiu czy ośmiu czeladników w niebieskich kaftanach, z których żaden nie mógł mieć jeszcze dwudziestu lat, obrzuciła nas wrogimi spojrzeniami; niektórzy mieli u pasa miecze. Najwyższy, jasnowłosy, masywny młodzian spojrzał na mnie groźnie, być może biorąc moją adwokacką togę za mundur francuskiego szpiega. Barak wsparł dłoń na swoim mieczu, na co chłopak czym prędzej się odwrócił. Barak zastukał do drzwi z niemalowanego drewna. Otworzyła mu piękna młoda niewiasta, z fartuchem przewiązanym wokół lichej wełnianej sukni. Na widok Baraka rozpromieniła się, a przede mną dygnęła głęboko. Domyśliłem się, że jest to sąsiadka Michaela z dołu; Barak musiał ją nieźle czarować. — Przyprowadziłem pana Shardlake’a, Sally — powiedział wesoło. — To ten adwokat, który interesuje się sprawami nieszczęsnego Michaela. Czy konstabl Harman dał ci klucze? — Tak, panie. Proszę za mną. Ruszyliśmy za nią do wilgotnej sieni, po czym weszliśmy do zajmowanego przez nią małego pokoju z brudnymi matami na podłodze, krzesłem i stołem. Na stole leżał stary, żelazny klucz. W oknach nie było szyb, tylko w okiennicach uchylono żaluzje. Spostrzegłem, że czeladnicy obserwują dom. Sally pobiegła za mną wzrokiem. — Od wielu dni kręcą się tutaj. Chciałabym, żeby się to już skończyło. — Do jakiego cechu należą? — spytałem. — Majstrowie powinni bardziej mieć ich na oku. — Nie wiem. Wielu czeladników straciło zajęcie teraz, gdy wszystko tak podrożało. Mój mąż pracował jako posłaniec dla niemieckich kupców w kantorach w Steelyard, ale teraz, kiedy konfiskują wszystkie statki, handel się skończył. Poszedł właśnie na miasto rozejrzeć się za robotą — powiedziała z rezygnacją. Barak wziął klucze ze stołu. — Możemy spojrzeć? — Proszę. Biedny Michael — dodała ze smutkiem. Ruszyłem za Barakiem po wąskich schodach na górę. Przekręcił klucz w zamku odrapanych drzwi w głębi piętra. Zawiasy zaskrzypiały. Okiennice niewielkich okien były zamknięte i w mroku majaczyły kontury sprzętów. Barak otworzył okna na oścież. Zobaczyłem mały pokoik z plamami wilgoci na ścianach. Na wąskim sienniku leżały poduszka i podarte prześcieradło. Obok siennika stała otwarta stara skrzynia, odsłaniając niechlujną stertę ubrań. Umeblowania dopełniał stół z porysowanym blatem i wywrócony stołek na podłodze. Na stole spoczywało gęsie pióro i zakurzony kałamarz z zaschniętym inkaustem. Zadarłszy głowę, zobaczyłem przywiązany do belki w suficie pas białego płótna z odciętą końcówką. — Przebóg, wszystko zostało tak, jak w chwili gdy go odcinali — zdumiałem się. — Może koroner kazał zostawić wszystko, jak było, do wglądu urzędników sądowych. — A potem zapomniał powiedzieć właścicielowi, że już może sprzątnąć. To mi wygląda na koronera Grice’a. — Rozejrzałem się po nędznej izbie, w której Michael spędził ostatnie dni. Barak podszedł do skrzyni i zaczął przeglądać jej zawartość.

— Nie ma nic poza ubraniami — stwierdził. — Odzież i parę książek. Do tego owinięte w ścierkę łyżka i talerz. — Pozwól, że spojrzę. — Przerzuciłem książki: klasycy greccy i rzymscy, lektury nauczyciela. Do tego egzemplarz Toxophilusa Rogera Aschama, traktatu o łucznictwie, którym ponoć zaczytuje się lady Elżbieta. — Powinni byli zabezpieczyć to wszystko jako dowody rzeczowe. — Koroner spędził tu raptem parę minut. — Stojąca w progu Sally rozejrzała się ze smutkiem po izbie. — Czyż nie po to właśnie przybyłeś, panie, tutaj, by obnażyć zaniedbania koronera w tej sprawie? — Otóż to — odparł Barak, uprzedzając moją odpowiedź. Sally rozejrzała się po izbie. — Wszystko wygląda dokładnie tak, jak tamtej nocy. Konstabl Harman wyważył drzwi, a potem krzyknął. Samuel wbiegł na górę zobaczyć, co się dzieje, a ja za nim. — Spojrzała z żałością na wiszący z belki pod sufitem strzęp prześcieradła. — Biedny pan Calfhill. Raz widziałam egzekucję na szubienicy; z twarzy Michaela można było wyczytać, że dusił się długo, bo nie miał przerwanych kręgów szyjnych. — Przeżegnała się. — Co miał na sobie? — Jak to co? Kaftan i pludry. — Czy miał coś przy pasie? Wzięliby to do śledztwa. — Tylko sakiewkę z kilkoma monetami i złoty krzyżyk, który jego matka rozpoznała podczas śledztwa. Biedna kobieta. — Nie miał miecza? — Nie, panie. Zauważyliśmy z Samuelem, że nie nosił broni. — Uśmiechnęła się smutno. — Uważaliśmy, że to głupota. Pan Calfhill chyba nie zdawał sobie sprawy, co to za okolica. Spojrzałem na Baraka. — To czym wobec tego odciął pas prześcieradła, na którym się powiesił? Zwrócono na to uwagę w śledztwie? — spytałem Sally. — Nie, panie. Koroner sprawiał wrażenie, jakby chciał wszystko mieć jak najprędzej za sobą. — Rozumiem. — Jeszcze raz spojrzałem na belkę. — Jaki był Michael Calfhill, Sally? — Mówiliśmy czasem z Samuelem, że jest trochę jakby nie z tego świata. Ubierał się elegancko, co nie jest bezpieczne w tej okolicy. Ale on nie zwracał uwagi na brud ani na szczury. Zwykle wyglądał, jakby był pogrążony we własnych myślach. Niewesołych — dodała. — Zastanawialiśmy się, czy aby nie jest jednym z tych, których umysły są nieustannie zaprzątnięte sprawami religii. My z Samuelem modlimy się tak, jak król nakazuje — dorzuciła pośpiesznie. — Konstabl mówił, że Michael miał kłopoty z wystającymi na rogu chłopakami — wtrącił się Barak. — Tymi za oknem? — Nic o tym nie wiem. To nie mogli być oni, bo tych widzę dopiero od paru dni. — Jeszcze jedno. — Było coś, o czym nikt nie wspomniał dotąd. — Jak wyglądał Michael Calfhill? — Był drobny, szczupły; miał ładną twarz i brązowe włosy. Czoło zaczęło mu się już podwyższać, choć raczej nie miał jeszcze trzydziestki. — Dziękuję. A tutaj, proszę, za fatygę… Wzbraniała się, w końcu jednak przyjęła monetę. Dygnęła i wyszła, zamykając drzwi za sobą. Barak podszedł do okna. — Chodź i popatrz — powiedział. Podszedłem do okna wychodzącego na małe podwórko. Tuż pod oknem znajdował się pokryty omszałymi dachówkami spadzisty dach wygódki.

— Łatwo się tędy dostać do pokoju. Nawet ja bym wszedł, pomimo mojego trybu życia. — Poklepał się po brzuchu. Wyjrzałem na zewnątrz. Z okna widać było rzekę, jak zawsze rojną od łodzi wiozących broń w stronę ujścia do morza. — Wszystkie dachówki są na miejscu — zwróciłem uwagę. — Dach jest stary, więc gdyby ktoś na niego wszedł, na pewno strąciłby którąś. — Spojrzałem znów na pokój i belkę pod sufitem. — Gdyby ktoś wszedł do pokoju i dopadł go w łóżku, na pewno wywiązałaby się jakaś walka. — Mogli go też ogłuszyć we śnie, a potem powiesić. — Miałby wtedy ślad na głowie. Podczas oględzin zwłok na pewno zostałoby to zauważone. — Mogli uderzyć go w owłosioną część głowy, a nikt się chyba zbytnio do śledztwa nie przykładał. — Nie zapominaj, co jest sednem tej sprawy — powiedziałem po chwili namysłu. — Stawką jest administrowanie dobrami w Hampshire, być może łapówka za wyswatanie Hugh Curteysa. Za trzy lata chłopak osiągnie pełnoletniość i ziemie będą należeć do niego. Czyżby Nicholas Hobbey zlecił zamordowanie Michaela w obronie swoich interesów? Mimo że grozi za to szubienica? Człowiek poważany, ojciec rodziny? — Może Michael odkrył coś, za co Hobbey i tak zawisłby na szubienicy. — Na przykład? — A gdzie się podział nóż? — Mógł zaginąć albo zostać skradziony w tym bałaganie, który Grice nazywa biurem koronera. Daj spokój, mam wrażenie, że po ostatnich kilku latach wszędzie już podejrzewamy morderstwo. I nie zapominaj o liście pożegnalnym w dłoni Michaela. — Być może, ale w tym wszystkim coś mi jednak śmierdzi. — Bez wątpienia cuchnie szczurem. Spójrz na te bobki w rogu. — Czemu Michael porzucił dom matki i przeniósł się do takiej nory? — Nie wiem — przyznałem. — Ale nie widzę niczego, co wskazywałoby na morderstwo, z wyjątkiem noża, który jednak mógł łatwo zginąć. Powinniśmy się teraz raczej skupić na poniedziałkowej rozprawie. — Ostatni raz powiodłem wzrokiem po nędznej izdebce i przemknęło mi przez myśl, że Michael może próbował się za coś pokarać, wyprowadzając od matki. Ale za co? Znów spojrzałem na pas płótna i zadrżałem. — Chodźmy już stąd. — Czy masz coś przeciwko temu, bym jeszcze raz zamienił parę słów z konstablem? — spytał Barak, kiedy schodziliśmy po stopniach. — Wiem, gdzie go szukać. W tamtej tawernie, w której z nim piłem. To parę przecznic stąd. Może będzie coś wiedział o nożu. — A Tamasin nie będzie się o ciebie niepokoić? — Załatwię to migiem. * Oddaliśmy klucz Sally i wyszliśmy na ulicę. Zmierzchało; spomiędzy domów prześwitywała Tamiza, połyskując czerwienią w promieniach zachodzącego słońca. Chłopcy zniknęli z widoku. — Czy mógłbyś przygotować szkic zeznań i zanieść wieczorem do Broughtona? — zwróciłem się do Baraka. — Jutro bądź w kancelarii o dziewiątej. Jestem umówiony z panią Calfhill. — Dobrze. — Zebrał się na odwagę. — Dasz mi znać, jeśli będziesz miał jakąś wiadomość od Carvera?

— Niezwłocznie. Barak powędrował w stronę rzeki, a ja skierowałem się do domu. Idąc, rozmyślałem o śmierci Michaela. Barak intuicyjnie potrafił wyczuć morderstwo. Minąłem ciemną uliczkę; aż podskoczyłem, słysząc za sobą nagle czyjeś kroki. Odwróciłem się szybko, ale ledwie przed oczami mignęły mi młode twarze i błękitne kaftany, a już na mojej głowie wylądował cuchnący zgniłymi obierkami wór. Kilka par rąk chwyciło mnie, ciągnąc w stronę zaułka. Rabusie — pomyślałem; jak Michael zbytnio afiszowałem się z mą zamożnością. Najpierw rąbnąłem plecami w kamienny mur, potem ze zgrozą poczułem zaciskające się wokół mojej szyi ręce, które następnie poderwały mnie do góry. Dłonie miałem unieruchomione; nogami przebierałem bezradnie, kopiąc w mur. Dusiłem się, jakby mnie wieszano. — Słuchaj mnie uważnie, garbusie! — syknął mi groźnie do ucha młodzieńczy głos. Rzęziłem, walcząc o oddech. W mrokach worka zapłonęły czerwone cętki. — Chwila, a może być po tobie — ciągnął głos. — Radziłbym ci to zapamiętać i słuchać pilnie. Odpuść tę sprawę i zapomnij o niej. Pewnym osobom zależy na jej wyciszeniu. A teraz gadaj, czy zrozumiałeś. — Ucisk na szyi zelżał, choć moje dłonie wciąż tkwiły w imadle mocnych rąk napastnika. Kaszlnąłem i z wysiłkiem wyrzęziłem, że tak. Ręce puściły mnie, a ja z workiem na głowie osunąłem się w błoto. Zanim udało mi się zedrzeć wór, napastnicy zniknęli. Leżałem w ciemnym zaułku, sapiąc jak miech kowalski, żeby nabrać choć krztynę powietrza w płuca, po czym zgiąłem się wpół i gwałtownie zwymiotowałem.

Rozdział ósmy Ledwie dobrnąłem do domu, przystając co rusz, bo mi się kręciło w głowie. Zanim dotarłem na mój próg, miałem tak spuchniętą szyję, że przełykanie sprawiało mi ból. Udałem się na górę, do pokoju Guya. Gdy mi otworzył, właściwie nie mówiłem już, tylko chrypiałem. Kazał mi się położyć na łóżku i przyłożył kataplazm, co przyniosło mi nieznaczną ulgę. Próbowałem mu wmówić, że padłem ofiarą rabusiów, ale on spojrzał tylko z ukosa na sakiewkę, którą wciąż miałem u pasa; pomimo wyrzutów sumienia zdecydowałem chwilowo zachować moje sprawy dla siebie. Guy kazał mi się położyć i odpocząć, ale po chwili rozległo się stukanie do drzwi. Coldiron przyglądał mi się z zainteresowaniem, informując, że przyszedł do mnie późny gość, radny Carver. Kazałem mu przyjąć go w salonie. Z trudem zwlokłem się na dół. Wyraz pulchnej twarzy Carvera wskazywał na to, że nie przynosi dobrych wiadomości. On również gapił się na moją szyję. — Wybacz, panie, ale zostałem dziś napadnięty — zaskrzeczałem. — Rabusie. Carver pokiwał głową. — Roi się teraz od rabusiów, bo konstabli wysłano na wojnę. Świat zwariował. Przykro mi, ale nie udało się uzyskać zwolnienia dla Baraka. — Ale przecież jego małżonka… — Rozmawiałem z burmistrzem Laxtonem, a on z kolei z Goodrykiem. Niestety, Goodryke uparł się, żeby dostać Baraka. Zawziął się i już; musiał mu Barak nieźle zajść za skórę. Mówi, że król kazał nie patyczkować się z krnąbrnymi. Laxton wspomniał, że można odwołać się do Tajnej Rady, ale oni też działają według królewskich wytycznych, by nie pobłażać zniewieścieniu. — Osobiście nie mogę prosić królowej o wstawiennictwo u króla, gdyż moje nazwisko budzi w nim złe skojarzenia. — Burmistrz zasugerował jedno z możliwych wyjść. — Carver uniósł brwi. — Sprawę dałoby się załatwić przez nieobecność pańskiego asystenta. Barak mógłby ulotnić się na jakiś czas. Inaczej na dniach zostanie wezwany do złożenia przysięgi. — Już został wezwany. — Jeśli się nie stawi, rada będzie zobowiązana wysłać za nim konstabli. Naturalnie — na twarz Carvera wypłynął uśmiech wytrawnego polityka — nie muszą go przecież szukać zbyt gorliwie. A jeśli zniknie stąd, to nie mają jak… — Ale dokąd się uda? Wszyscy krewni Baraka i Tamasin już nie żyją. Moi krewni mieszkają w Midlands, ale Tamasin jest w ósmym miesiącu ciąży i nie powinna podróżować. I co Barak zrobi, jak go później dopadną za dezercję? Grozi za to kara śmierci. — Goodryke’a też poślą niedługo na wojnę. Zrobiłem wszystko, co mogłem. — Carver rozłożył pulchne, upierścienione ręce. — Rozumiem. Będę musiał porozmawiać z Barakiem. Dziękuję ci, panie, za twoje wstawiennictwo. Nie chciałbym nadużyć pańskiej cierpliwości, ale mam jeszcze kilka pytań dotyczących innej sprawy — dodałem po chwili wahania. — Zasiadałeś, panie, w Radzie Miejskiej przez wiele lat. — Owszem, przez niemal dwadzieścia. — Nalane oblicze Carvera pojaśniało dumą. — Słyszałem, że swego czasu rada prowadziła z królem negocjacje w sprawie przejęcia

Bedlam. — Przez jakiś czas. Próbujemy nakłonić króla do ufundowania szpitali zarządzanych przez miasto; przejęcie Bedlam byłoby częścią tego planu. — Kuratela nad Bedlam od wielu lat znajduje się w gestii króla. Wiem, że obecnie gwardianem jest George Metwys, a przed nim urząd ten piastował George Boleyn, dopóki go nie ścięli. Pamiętasz, panie, kto był zarządzającym jeszcze wcześniej? Chodzi mi o rok tysiąc pięćset dwudziesty szósty. Carver się zamyślił. — Wydaje mi się, że sir John Howard. Tak, pamiętam, zmarł, pełniąc ten urząd. A więc ten trop w sprawie Ellen wygasł, jednak wszelkie tajne umowy musiały być przekazywane kolejnym kuratorom. — Jeszcze jedno, panie radco. Czy pamiętasz z gildii kupieckiej niejakiego Nicholasa Hobbeya? Był członkiem gildii parę lat temu. Pokiwał z namysłem głową. — Tak, pamiętam Hobbeya. Piął się w górę od stopnia czeladnika, w końcu założył własny, niewielki interes. Nie za bardzo udzielał się w sprawach cechowych, bo nade wszystko interesowały go pieniądze. Zajął się, o ile pamiętam, importem barwników; jego interes ucierpiał mocno, gdy król zerwał z Rzymem i nałożono embargo na towar z kontynentu. Zwinął interes i wyprowadził się na wieś. — Słyszałem, że był wtedy zadłużony. — Też mi się wydaje, że słyszałem takie plotki. — Spojrzał na mnie surowo. — Prawdę mówiąc, nie powinienem udzielać ci, panie, informacji o członkach gildii… — Proszę o wybaczenie, że o to pytam, ale występuję w sprawie dotyczącej sieroty po innym członku gildii, zmarłym przed kilkoma laty; chłopak jest obecnie podopiecznym pana Hobbeya. Syn Johna Curteysa. Carver pokiwał smętnie głową. — Pamiętam pana Curteysa. Miły człowiek, choć trochę zbyt dogmatyczny w kwestiach wiary. Nie znałem go za dobrze. — Zatem dziękuję ci, panie, bardzo za pomoc. — Uśmiechnąłem się z wysiłkiem. — Nie zapomnę o mojej obietnicy złożenia darowizny dla gildii. — Kaszlnąłem i się podniosłem. — Wybacz mi, panie, ale muszę się położyć. Carver też wstał i się skłonił. — Proszę dbać o siebie. Co za czasy… w głowie się nie mieści! * Następnego ranka powlokłem się z trudem do Lincoln’s Inn, bo szyja i gardło wciąż mi dokuczały. Przecinając Gatehouse Court, skinąłem głową grupce znajomych, którzy na szczęście stali na tyle daleko, że nie mogli widzieć mojej otartej do krwi szyi wystającej z kołnierza. Wszedłem do kancelarii i usiadłem za biurkiem. Zegar na kościele wskazywał parę minut po dziewiątej. Barak miał się pojawić wkrótce, za pół godziny powinna przyjść pani Calfhill. Rozpiąłem kołnierz koszuli, żeby nie ocierał skaleczeń. Przez okno spostrzegłem kroczącego dziedzińcem Baraka. Kolejny raz rzuciło mi się w oczy, że bardzo przybrał na wadze. Zastukał i wszedł do gabinetu. — Na Boga, co się stało?! — zawołał na widok mojej szyi. Chrypiąc, opowiedziałem mu, co mnie spotkało. — Jest ze mną gorzej, niż się na oko wydaje — zakończyłem. — Jezu, co to za jedni? Czy to te typy, które kręciły się wokół domu Michaela?

— Nie widziałem ich twarzy, bo umyślnie zaszli mnie od tyłu. — Czy to robota Hobbeya? — Nie wiem. Ktoś musiał im za to dobrze zapłacić. Zadanie zresztą nie było zbyt ryzykowne, bo na ulicach nie uświadczysz już stróżów prawa. — Ciekawe, czy Hobbey jest w Londynie? — Jeśli nie, to nie zdążyłby zorganizować napaści, gdyż zajmuję się tą sprawa dopiero od dwóch dni. — A Dyrick? Musieli go przecież powiadomić o tym, że będziesz brał udział w rozprawie. — Wątpię by znany adwokat ryzykował stanowiskiem, wdając się w coś takiego, choć teoretycznie jest to możliwe. — Kiedy mógł dostać zawiadomienie, że będziesz występował w tej sprawie? — Chyba wczoraj rano. Trzeba przyznać temu łajdakowi, że szybko to wszystko zorganizował. Barak spojrzał na mnie spod oka. — Myślisz, że ta banda gnojków chciała cię zabić? — Nie, nie sądzę. Myślę, że chcieli mnie postraszyć. — Dalej jestem zdania, że Michael Calfhill mógł zostać zabity. — Spojrzał na mnie z powagą. — Nie powinieneś jechać do Portsmouth. A już na pewno nie sam. — Zgadzam się z tobą. Postanowiłem porozmawiać z królową. Wczoraj wieczorem pchnąłem umyślnego z wiadomością do Warnera. Znajdzie dla mnie towarzysza podróży, jeśli uzna, że powinienem jechać. — A więc pojedziesz mimo wszystko, jeśli sobie zażyczy. — Nie pozwolę się zastraszyć bandzie czeladników. — Zaraz powinna przyjść pani Calfhill. Powiesz jej, co cię spotkało? — Nie. Nie chcę jej denerwować bez powodu. Porozmawiam z nią, a potem pójdę do Temple spotkać się z kolegą Dyrickiem. Wieczorem posłałem mu wiadomość, że przyjdę. Barak klepnął się po sakwie. — Mam zeznania Broughtona. — Świetnie. Ale chcę ci coś jeszcze powiedzieć. Wczoraj wieczorem odwiedził mnie radny Carver. Obawiam się, że nie mam dobrych wieści dla ciebie. — Powtórzyłem mu, co mi Carver powiedział. — Niech to diabli! Tammy ma rację, powinienem był grzeczniej rozmawiać z tym całym Goodrykiem. — Może zaszedłbym do ciebie później i porozmawialibyśmy o tym we troje? — Nie chcę, żeby Tammy wyjeżdżała z Londynu i tłukła się po wertepach. Mało nie umarłem ze strachu, kiedy zasłabła przedwczoraj. — Wiem, ale zaufaj mi, na pewno znajdzie się jakieś wyjście. A teraz pokaż mi zeznania wielebnego Broughtona. Barak otworzył sakwę i podał mi dokument skreślony jego pismem i opatrzony podpisem proboszcza. Popadłszy we frasobliwą zadumę, czekał, aż skończę czytać zeznania. Broughton powtórzył raz jeszcze to wszystko, co nam powiedział o rodzinie Curteysów, o śmierci rodziców i podejrzanie szybkiej inicjatywie Nicholasa Hobbeya, a także o własnych i Michaela staraniach w sprawie Hugh i Emmy oraz wrogości Hobbeya. Spojrzałem na Baraka. — Rozumiem, że nie ma tu niczego nowego? — Niczego. Mówi, że nie pamięta nic więcej. Pytałem go, czy ktoś z sąsiadów Curteysów mógłby coś jeszcze dorzucić na ich temat, ale odpowiedział odmownie. Rodzina trzymała się we

własnym kręgu, jak to mają w zwyczaju pobożni ludzie. Za oknem przemknął jakiś cień; wyjrzałem i zobaczyłem Bess Calfhill z twarzą bladą jak pergamin, bielszą od bieli jej czepca. Wciąż nosiła czarną suknię, choć dawno minął przepisany czas żałoby. — Wyjdź jej na przywitanie — poprosiłem Baraka — i powiedz, że zostałem podczas napadu rabunkowego raniony w szyję. Bądź delikatny. Ślady na szyi to nie jest odpowiedni widok dla niej. Wyszedł, a ja mocno dociągnąłem troczki kołnierza, po czym wziąłem z biurka szkic zeznań Bess, który dla niej przygotowałem. Barak wprowadził ją do gabinetu i usadowił po drugiej stronie biurka. Ujrzawszy moją szyję, wzdrygnęła się lekko i spuściła oczy, wyłamując palce. Zaraz jednak z powrotem podniosła wzrok, a na jej twarzy znów malował się niewzruszony spokój. — Dziękuję, że zechciała pani przyjść, Bess. — Starałem się, by mój głos brzmiał jak najpewniej. — Robię to dla Michaela, panie. — Przygotowałem zeznanie na podstawie tego, co powiedziała mi pani w Hampton Court. Przeczytam je pani, jeśli można. Możemy teraz wnieść wszelkie nasuwające się poprawki i zobaczyć, czy niczego nie trzeba dodać. — Jestem gotowa — rzekła cicho. Jeszcze raz prześledziliśmy po kolei przebieg wydarzeń. Bess kiwała energicznie głową, gdy czytałem o bliskich stosunkach Michaela z dziećmi; kiedy relacjonowałem próby jej syna, by przeciwdziałać przejęciu kurateli przez Hobbeya, z głębokim przekonaniem powiedziała „tak”. Kiedy skończyłem, stanowczo kiwnęła głową. — Tak właśnie było, co do joty. Dziękuję ci, panie. Nigdy bym nie umiała tak trafnie dobrać słów. — Cóż, lata doświadczenia. Musi pani jednak pamiętać, że wypowiedziane do niej słowa Michaela są tylko dowodem pośrednim. Tego rodzaju świadectwo jest dopuszczalne w przypadku zmarłych, jednak nie ma wagi świadectwa z pierwszej ręki, więc adwokat Hobbeya może zechcieć zadać pani dodatkowe pytania. — Rozumiem — odparła z mocą. — Czy Nicholas Hobbey będzie również obecny? — Nie wiem. — Jestem gotowa stawić im obu czoło. — Rozmawialiśmy z wielebnym Broughtonem, który okazał się bardzo pomocny. Zjawi się w poniedziałek, ale może potwierdzić jedynie, że obaj z Michaelem próbowali nie dopuścić do kurateli. Czy przychodzi pani na myśl coś jeszcze, co można byłoby dodać? Choćby na temat dzieci? Pokręciła ze smutkiem głową. — Nic ponad okruchy wspomnień. — Dzieci musiały być wychowywane przez piastunki, nim osiągnęły wiek, w którym zatrudnia się guwernera. — Tak, ale John i Ruth Curteysowie opóźniali przyjęcie nauczyciela. Zdaniem Michaela kochali dzieci tak bardzo, że nie chcieli dzielić się nimi z nikim obcym. — Czy poznała pani Hugh i Emmę? — Tak. Kiedyś Michael przyprowadził ich do mnie, a ja z kolei bywałam w domu Curteysów i widziałam ich wiele razy. Państwo Curteysowie byli wobec mnie bardzo uprzejmi, traktowali mnie jak osobę z towarzystwa. Pamiętam, jak Hugh i Emma przyszli do pokoju Michaela, żeby się przywitać. Było dużo śmiechu, bo Hugh złapał gdzieś wszy i musieli mu

zgolić włosy. Jego siostra śmiała się, że wygląda jak stary malutki. Powiedziałam Emmie, że nie powinna się wyśmiewać z brata, ale Hugh tylko zapowiedział w żartach, że kiedy dorośnie, wychłoszcze siostrę za tę bezczelność, po czym wśród pisków i chichotów obojga zaczął ją gonić po pokoju. — Pokręciła głową. — Do dziś mam przed oczami tę biedną dzieweczkę biegającą z rozwianymi włosami. My z Michaelem też nie mogliśmy się powstrzymać od śmiechu. — Jak pani sądzi — spytałem cicho — dlaczego Michael w ostatnim okresie wyprowadził się z domu? — Wydaje mi się, że to z tego powodu — jej usta nagle drgnęły — iż za bardzo się o niego trzęsłam. — Pochyliła głowę. — Michael był wszystkim, co miałam. Ojciec mu zmarł, gdy miał trzy latka. Wychowałam go sama w domu lorda i lady Latimerów przy Charterhouse Square. Lady Latimer, bo tak się wówczas zwała Jej Królewska Mość, interesowała się bardzo moim synem, który, podobnie jak ona, czuł pociąg do wiedzy; zawsze zachęcała go do nauki. Ona również potwierdzi, że to był chłopak o dobrym sercu. Może nawet zbyt dobrym. — Cóż, w poniedziałek przekonamy się, czy jego dobroć zostanie należycie doceniona. Wymieniliśmy porozumiewawcze spojrzenia z Barakiem. Obaj wiedzieliśmy, że jeśli sprawa zostanie przyjęta, to głównie z powodu protekcji królowej, a nie wymowy zeznań. * Wkrótce z tornistrem na ramieniu kroczyłem już przez Middle Temple Lane. Skręciłem w lewo, w stronę kościoła. Kancelaria Dyricka leżała po drugiej stronie ulicy, w starym budynku o grubych murach. Pisarz mówił mi, że znajdę go na drugim piętrze, podjąłem więc mozolną wspinaczkę po szerokich schodach z mocnych, dębowych desek. Musiałem przystanąć w pół drogi, tak krew tętniła mi w szyi. Ruszyłem dalej, trzymając się poręczy. Na drugim piętrze ujrzałem na drzwiach tabliczkę z wyrytym wykwintnymi literami nazwiskiem Dyricka. Zastukałem i wszedłem do środka. Wszystkie kancelarie prawne są do siebie podobne. Pulpity, półki, akta, pisarze. U Dyricka na stołach piętrzyły się sterty akt, wskazując na ruch w interesie. Dostrzegłem dwa pulpity kancelistów, ale tylko jeden był zajęty przez nikłej postury młodzieńca w krótkiej todze pomocnika. Miał końską twarz i długą szyję z wydatną grdyką; szparki niebieskich oczu patrzyły na mnie spod kosmyków tłustych włosów z nieukrywaną pogardą. — Jestem umówiony z kolegą Dyrickiem — oznajmiłem zwięźle. — Komisarz Shardlake. Drzwi z drugiego pomieszczenia otworzyły się z impetem; Vincent Dyrick zmierzał raźno w moją stronę z wyciągniętą dłonią. Był wysokim, smukłym mężczyzną, mniej więcej w moim wieku. Miał sportową sylwetkę i tryskał energią. Z bladą cerą i rudymi, długimi włosami nie wydawał się szczególnie przystojny, ale na pewno mógł się podobać. Uśmiechnął się, odsłaniając komplet zębów, ale z jego piwnozielonkawych oczu biły bezwzględność i czujność. — Witam, komisarzu Shardlake. Spotkaliśmy się już onegdaj w sądzie. Chyba po dwakroć wygrałem z panem. Pamiętałem ten głos, niski i szorstki, ogładzony, ale wciąż z wyczuwalnym londyńskim akcentem; głos, który sprawdzał się na wokandzie. — Obaj przegraliśmy po jednej sprawie, o ile mnie pamięć nie myli. — Jesteś, panie, pewien? — Owszem. — Proszę do mojego gabinetu. Czy nie będziesz miał, panie, nic przeciwko temu, że mój asystent, Feaveryear, siądzie z nami? — Skinął ręką w stronę młodzieńca. — Ależ skąd. — Moja taktyka polegała na tym, by samemu mówiąc niewiele, wyciągnąć

ile się da od Dyricka. — Pozwól do nas, Sam. — Adwokat otworzył na oścież drzwi swojego gabinetu, zapraszając skinieniem ręki Feaveryeara. Ja wszedłem za nim. — Proszę usiąść. — Dyrick wskazał mi zydel przy ciężkim dębowym biurku, a sam usiadł po drugiej stronie, skinąwszy Feaveryearowi, by usiadł obok. Pisarz ujął jedno z przygotowanych, zaostrzonych piór i zanurzył je w kałamarzu. Na blacie leżały kopie pozwu Michaela Calfhilla i odpowiedzi Dyricka. Adwokat pedantycznie wyrównał brzegi dokumentów, po czym odwrócił się w moją stronę. Z jego ust zniknął uśmiech. — Ubolewam nad tym, że prawnik z pańskim doświadczeniem, kolego Shardlake, podjął się takiej sprawy. Pozew nazwałbym bezpodstawną złośliwością, gdyby nie to, że autor mętnego wywodu był ewidentnie szaleńcem, który targnął się na własne życie, niech Pan się nad nim zmiłuje. Pozew niechybnie zostanie odrzucony, a strona oskarżająca poniesie spore koszty sądowe. Ciekawe, kto za to zapłaci? Czy jego matkę stać na to? Słyszałem, że była tylko starą służącą. Tak więc Dyrick również przeprowadził własne śledztwo. Bardzo możliwe, że kupił informacje w Sądzie Opiekuńczym, choćby i u Myllinga. — Wszystkie koszty zostaną pokryte zgodnie z prawem — odparłem. To samo zaznaczyłem w rozmowie z Richardem Richem. Zapisałem w pamięci, by zwrócić się do Warnera z prośbą o znalezienie jakiejś większej zaległej kwoty, którą królowa jakoby była dłużna Bess Calfhill. — Naturalnie, jeśli my przegramy. — Przegracie, przegracie! — zarżał Dyrick, patrząc na Feaveryeara, który też wydawał się rozbawiony. Otworzyłem tornister. — Powinieneś się, panie, zapoznać z zeznaniami pani Calfhill oraz proboszcza Curteysów. — Pchnąłem dokumenty przez biurko. Dyrick czytał, krzywiąc się z niesmakiem. Skończywszy, wzruszył ramionami i przesunął dokumenty w stronę Feaveryeara. — To wszystko, co masz, panie? — spytał z politowaniem. — To tylko błahe dowody pośrednie. Ów Calfhill, zanim się powiesił, oskarżył mojego klienta o bardzo poważne przestępstwo. Jednak ani on, ani żadne z tych zeznań — wsparł się mocno o blat, jakby chciał podkreślić wagę swych słów — nie informują, na czym miałby polegać jego występek. Miał sporo racji, przy okazji trafiając w nasz słaby punkt. — Michael Calfhill wytoczył poważne oskarżenie… — Ogólnikowe, pozbawione konkretów… — …dostatecznie poważne, moim zdaniem, by zobligować sąd do wszczęcia dochodzenia. Przypominam dewizę Sądu Opiekuńczego: Orędownik nieletnich, sierot i wdów. Dyrick uniósł kpiąco brwi. — I na czym, pańskim zdaniem, miałoby polegać owo dochodzenie? Na zeznaniach? — Na przykład. — I kto niby miałby się tłuc po nie do Hampshire? Ponosić koszty, które każdą służącą doprowadziłyby do ruiny?! — krzyknął oburzony, po czym ściągnął brwi, jakby sam siebie przywoływał do porządku, a przynajmniej chciał stworzyć takie wrażenie. Uderzyło mnie, że całe zachowanie Dyricka i jego asystenta było kpiną, jakkolwiek z zachowaniem pozorów. — To zajmie kilka dni — odparłem. — Pański klient będzie musiał pokryć te koszty jedynie w przypadku przegranej. A sam mówisz, panie, że wygrasz. Co się tyczy mojej klientki, to posiada własny dom. — Jakąś ruderę w pobliżu jatek? — Nie powinieneś, panie, znieważać mojej klientki — odparłem surowo. Dyrick pokornie zwiesił głowę. — Tak się nie godzi. — Mówienie sprawiało mi ból, zdążyłem już

nadwerężyć gardło. — Nie widzę tu żadnych zeznań pańskiego klienta. Czyżby imć Hobbey bawił w Londynie? — Nie, kolego Shardlake. Pan Hobbey jest obywatelem ziemskim, który ma w Hampshire pełne ręce roboty. Trudno zresztą powiedzieć, w jakiej sprawie miałby zeznawać, skoro brak jest oskarżeń na tyle konkretnych, by można było je odeprzeć. — Tam, gdzie dzieci wchodzą w grę, nigdy zbyt wiele ostrożności. — Zatem Hobbeya nie było w Londynie, więc raczej nie on zorganizował napaść na mnie. — Dzieci? — obruszył się Dyrick. — Hugh Curteys ma osiemnaście lat. Silny, zdrowy chłopak; widziałem go, gdym odwiedzał mojego klienta służbowo. Rzekłbym też, że jest pod dobrą opieką. — Ale wciąż małoletni. W dodatku pod opieką fizyczną i prawną… — Musiałem przerwać, bo gardło ścisnęło mi się z bólu. Syknąłem, łapiąc się za szyję. — Spójrz tylko, Sam — zwrócił się Dyrick do Feaveryeara — koledze Shardlake’owi utknęły w gardle jego własne słowa. Popatrzyłem krzywo na Dyricka, nienawidząc się za własną słabość. Nagle w jego oczach dostrzegłem gniew, równie płomienny jak mój. Tym razem nie udawał. — Widzę, że zatkało cię, komisarzu Shardlake — ciągnął Dyrick. — Dziękuję za zeznania, jednak zostają złożone po czasie, co mam zamiar podkreślić w poniedziałek… — O ile wiem, posiadłości panicza Curteysa obejmują spore tereny leśne. — Opiekun gospodaruje nimi prawidłowo. Czytałeś, panie, dokumenty. — Ale nie widziałem rozliczeń. — Te znajdują się w pieczy feudariusza Hamphsire. Takie są przepisy prawne, kolego, o czym możesz, panie, nie wiedzieć, jako nieobyty z Sądem Opiekuńczym. — Proszę mi powiedzieć, kolego Dyrick, czy planuje się ewentualny ożenek Hugh Curteysa? — Absolutnie nie. — Spojrzał na mnie z rozbawieniem. — Uwierz, kolego, że nie ma podstaw, by szukać dziury w całym. — Uważam, że oskarżenia należy traktować poważnie, i wierzę, że sąd przyzna mi rację — zapiałem kogucim głosem. Dyrick wstał. — Mam nadzieję, że pańskie gardło do poniedziałku wydobrzeje. — O to się nie martw, kolego. Wstałem i ruszyłem do wyjścia. Dyrick żegnał mnie z kamienną twarzą, za to Feaveryear uśmiechnął się po raz pierwszy, ale nie do mnie, tylko do swego pana — z najszczerszym uwielbieniem.

Rozdział dziewiąty Następnego ranka znów wędrowałem głównym dziedzińcem Hampton Court. Była niedziela, jasna i chłodna; rozprawa miała się odbyć nazajutrz. Na dziedzińcu kręciło się tylko kilku urzędników; nikt nie czekał zaczajony na mnie, jak poprzednim razem. Wróciwszy do domu ze spotkania z Dyrickiem, zastałem list. Coldiron stał w holu, obracając w dłoniach gruby, biały papier i podziwiając starannie wykaligrafowany adres po jednej stronie i pieczęć królowej po drugiej. Kiedy oddawał mi list, dostrzegłem w jego oczach nieznany błysk szacunku połączony z nienasyconą ciekawością. Odprawiłem go szorstko i otworzyłem list, który informował mnie, że królowa czeka na mnie ponownie nazajutrz. Proszono, bym stawił się w gabinecie Warnera, kolejny więc raz odbyłem wspinaczkę po kręconych schodach. Włożyłem czepek, żeby ukryć ślady na szyi. Komnata radcy została wyłożona świeżymi matami z sitowia, którego słodki zapach tłumił woń zakurzonych papierzysk. — Znów jest zimno, kolego Shardlake — powitał mnie Warner. — Co za lato! — Płynąc tu, widziałem cale łany pszenicy zwalone gradem. — Na północy jest jeszcze gorzej, a do tego nad Kanałem szaleją wichury. Chwała Bogu, że Great Harry i Mary Rose bezpiecznie dotarły do portu w Portsmouth. — Przyjrzał mi się bacznie. — Pokazałem, panie, twoją wiadomość królowej. Podobnie jak ja, niepokoi się tą napaścią na ciebie. Czujesz się, panie, już lepiej? — Tak jest. Dziękuję. — Królowa życzy sobie przyjąć ciebie, panie. — Warner otworzył drzwi i wezwał młodego pisarczyka. — Zawiadom Jej Królewską Mość o przybyciu komisarza Shardlake’a. Wkrótce będzie wychodzić z kaplicy — dodał. Pisarz skłonił się i wybiegł z komnaty, bębniąc piętami po schodach. Za chwilę zobaczyłem przez okno, jak pędzi przez dziedziniec. Zazdrościłem mu jego szybkości i zwinności. Warner poprosił mnie, bym usiadł. — Nastały czasy bezprawia. — Pogładził się po brodzie. — Mów, proszę, jak to się stało. Opowiedziałem mu przebieg wydarzeń, kończąc relacją z wizyty u Dyricka. — Będzie zawzięcie bronił swojego klienta. Co gorsza, jego argumenty są dosyć mocne. Warner pokiwał głową z namysłem. — Myślisz, panie, że Dyrick maczał palce w napaści? — Nie ma na to żadnych dowodów. W pierwszej chwili odniosłem wrażenie, że udaje typowo adwokacką pychę. Potem jednak wyczułem za tą maskaradą szczery gniew o czysto osobistym podłożu. — Zawahałem się. — Skoro już mowa o osobistych uczuciach, pani Calfhill wspomniała, że królowa bardzo lubiła Michaela. — Też odnoszę takie wrażenie. Spochmurniał. Czułem, że chciałby, żeby ta sprawa skończyła się już i dla niego, i dla królowej. — Jeszcze jedno, panie radco. Mówi się o tym, że w chwili przeprowadzki do Hampshire Hobbey był zadłużony. Rozmawiałem z radnym Carverem z gildii kupieckiej, ale miał opory, by wyjawiać sprawy innego członka gildii. Czy mógłbyś, panie, przeprowadzić dyskretny wywiad? — Zobaczę, co się da zrobić. — Wstał, skinąwszy na mnie, bym zrobił to samo. Na schodach usłyszeliśmy lekkie kroki. Gdy drzwi się otworzyły, skłoniliśmy się głęboko. Do komnaty weszła panna służebna, przytrzymując drzwi, w których pojawiła się królowa.

* Jak na niedzielę królowa Katarzyna była ubrana dość skromnie, w suknię z szarego jedwabiu z kapturem bez żadnych ozdób. Wolałem ją w jej ulubionych, jasnych kolorach, chociaż kasztanowate włosy królowej ładnie komponowały się z szarością. Poprosiła nas, byśmy z Warnerem usiedli. Jej dwórka, splatając ręce na podołku, siadła na zydlu pod oknem. — Słyszałam od Roberta, że zostałeś napadnięty, Matthew — zwróciła się do mnie królowa. — Nic ci nie jest? — Nic poważnego, Wasza Królewska Mość. — Bogu niech będą dzięki. A co ze sprawą? Rozumiem, że niewiele więcej wiadomo. — Z jej oczu wyzierał smutek. Bess mówiła prawdę. Królowa bardzo lubiła Michaela. Odrzekłem, że niezbyt dużo się dowiedziałem poza tym, że Broughton potwierdził, iż obaj z Michaelem byli przeciwni kurateli Hobbeya. Przez chwilę milczała w zadumie. — Jedno wiem o Michaelu, a znałam go od dziecka — odezwała się cicho. — Był dobrym człowiekiem, życzliwym i miłosiernym, jak na chrześcijanina przystało; takich, niestety, jest niewielu. Nie byłby zdolny wymyślić fałszywych oskarżeń, żeby dokuczyć Hobbeyowi. Nigdy, nawet gdyby go rozum opuścił. — Odniosłem podobne wrażenie. — Jeśli temu chłopcu dzieje się krzywda, sprawa może wywołać dużo szumu — wtrącił Warner — nie mówiąc już o ugruntowaniu złej sławy Sądu Opiekuńczego. Król mógłby nie być z tego zadowolony. — Nic podobnego, panie Warner! — rzekła królowa z głębokim przekonaniem. — Jego Królewska Mość na pewno nie chciałby, żeby złoczyńca działał bezkarnie. Michael chciał chronić małego Hugh, który ostał się sam jak palec po śmierci najbliższych, a ja podzielam jego dążenie. Z uwagi na jego pamięć, jego poczciwą matkę i przez wzgląd na sprawiedliwość! Wymieniliśmy spojrzenia z Warnerem. Obawiałem się, że jego przewidywania reakcji króla są trafniejsze niż opinia królowej. — Zważywszy na to, Matthew, że składanie zeznań ma się odbyć jutro — ciągnęła — masz pełne prawo nie czuć się na siłach. Mogę wyznaczyć nowego adwokata, który przejmie tę sprawę i wyprawi się na południe. — Musiałby poznać wszystkie okoliczności, by należycie ją poprowadzić. — Tak by nakazywała rzetelność profesji adwokata — przytaknęła królowa. — Ktoś mógłby się połasić na tę sprawę dla pieniędzy — stwierdził Warner — ale czy będzie jej równie szczerze oddany, jak komisarz Shardlake? — Czułem, że Warner wolałby, żebym to był ja. Ufał mi i chciał do minimum zredukować liczbę osób, które wiedzą o tym, jakie bagno otacza królową. Czułem bez słów, że prosi mnie, bym nie rezygnował. — Będę dalej prowadził tę sprawę, za pozwoleniem Waszej Królewskiej Mości. Królowa uśmiechnęła się znów, szczerze i serdecznie. — Byłam pewna, że tak postąpisz. — Na jej wyrazistą twarz szybko wróciła powaga. — Jednakże nie umiem zapomnieć, co się działo, gdy poprzednio musiałeś zanurzyć się w mętne wody… kiedy został zamordowany twój przyjaciel, pan Elliard. Jeszcze nie byłam wtedy królową. — Niczego nie żałuję. — Ale Hugh Curteys nie jest twoim przyjacielem; nigdy go nawet nie widziałeś. — Chciałbym mu pomóc w miarę mych możliwości. Chciałbym jednak mieć jakiegoś towarzysza podróży. Mój asystent nie może jechać ze mną, a mój służący… nie nadaje się do tej misji.

Kiwnęła głową. — Zadbamy o to, byś miał przy sobie dobrego pisarza i jakiegoś osiłka. Potrafisz to załatwić, Warner? — Dołożę wszelkich starań. Królowa uśmiechnęła się do swego doradcy. — Rozumiem twój niepokój, mój wierny sługo. Ale chciałabym, żeby ta sprawa została starannie zbadana, ponieważ leży mi na sercu i uważam, że na to zasługuje. — Odwróciła się z powrotem do mnie. — Dziękuję ci, Matthew. Teraz już muszę iść, żeby nie spóźnić się na obiad z Jego Królewską Mością. Powiadom mnie o przebiegu rozprawy. — Podała mi dłoń do ucałowania. Musnąłem wargami gładką skórę, owionęła mnie delikatna woń piżma, po czym królowa Katarzyna wyszła, a za nią panna służąca, zamykając drzwi za sobą. Warner usiadł z powrotem, spoglądając na mnie nieodgadnionym wzrokiem. — Kości zostały rzucone. — Nie da się ukryć. — Proszę się odezwać natychmiast po rozprawie. Jeśli będziesz musiał jechać na południe, panie, wybiorę ci odpowiednich towarzyszy. — Dziękuję. Warner się zawahał. — Coś mi mówi, że jesteś, panie, szczególnie wyczulony na krzywdę nieletnich. — Czyż Pan nasz nie rzekł: Pozwólcie dziatkom mym przychodzić do mnie? Warner patrzył na mnie z ukosa. Czułem, że zastanawia się, co mnie naprawdę skłoniło, by wziąć tę sprawę. Sam nie byłem tego pewien, poza tym, że czułem, iż dzieje się niesprawiedliwość, a ofiarą jest dziecko — jedno i drugie zawsze mnie poruszało. Podobnie zresztą jak życzenie królowej, dla której — właśnie uświadomiłem to sobie — czułem coś więcej niż przyjaźń. Co zresztą, naturalnie, nie miało żadnego wpływu na moją decyzję. Wychodząc, poczułem przypływ żelaznej determinacji, którą Barak nazwałby pewnie oślim uporem. * Kilka godzin później znowu wkroczyłem na dziedziniec Bedlam. Mgła wytłumiła miejski zgiełk, ociepliło się. Postanowiłem tego ranka odwiedzić Ellen. Wiedząc, że nie ma nawet ochrony w postaci orzeczenia o obłędzie, teraz czułem się za nią podwójnie odpowiedzialny. Dwoje ludzi musiało znać prawdę: gwardian Metwys i zarządca Edwin Shawms. Metwysa poznałem przed dwu laty w trakcie sprawy mojego klienta zamkniętego w zakładzie; był typowym dworakiem, który nie krył nawet faktu, że urząd gwardiana jest dla niego wyłącznie dochodową synekurą. Suma, jakiej człowiek o jego pozycji zażądałby za zdradzenie tajemnic, przekraczała moje środki, a zarządca Shawms był tylko bezwolnym narzędziem w rękach Metwysa. Postanowiłem więc, być może pochopnie, zobaczyć się ponownie z Ellen i wyciągnąć z niej, co tylko będę mógł. Zastukałem do drzwi. Otworzył mi jeden z niższych rangą dozorców, krępy, gapiowaty młodzieniec o nazwisku Palin. Ukłonił mi się z tępym wyrazem na obliczu. — Przyszedłem zobaczyć się z Ellen Fettiplace. — Aha — zdążył tylko wybąkać, gdy ktoś odsunął go na bok. W progu stanął Hob. — O, komisarz Shardlake — powitał mnie z kpiącą uprzejmością. — Co cię, panie, tak szybko do nas znów przywiodło? — Prawdopodobnie wyjadę, o czym chciałem powiadomić Ellen. Odsunął się i wpuścił mnie do środka. Przez otwarte drzwi gabinetu zobaczyłem

Shawmsa, który pisał, siedząc za swoim biurkiem. Tłusty, w średnim wieku, wiecznie chodził w tym samym, czarnym, poplamionym kaftanie. Podniósł wzrok; na mój widok jego rysy stężały. Byliśmy starymi wrogami. — Przychodzisz do Ellen, komisarzu Shardlake? — spytał antypatycznym głosem. — Tak, panie. — Ktoś się nieźle dobrał panu do szyi. Jakiś udręczony obrońca miał już dość ciągania go po sądach? — Nie, pospolite złodziejaszki; jak wszystkim kanaliom, szło im tylko o pieniądze. Dzięki za powitanie, Shawms. Zawsze spotykam się z ciepłym przyjęciem w Bedlam. — Cóż, robota tutaj nie należy do lekkich. Hob! — warknął na Gebonsa. — Słucham, panie? — Jest w świetlicy. Powiedz jej, żeby skłoniła starego Emanuela do podpisania kwitu za ubranie albo sygnowała to za niego. Niech potem przyniesie ten świstek do mnie i nie zapomni kałamarza. * W świetlicy Ellen robiła to, do czego nadawała się najlepiej — uspokajała jednego z pacjentów łagodnym, krzepiącym głosem. Pacjentem był wysoki, chudy mężczyzna, którego widziałem na dziedzińcu podczas poprzedniej wizyty. Siedzieli przy wielkim, odrapanym stole, a między nimi spoczywał kałamarz i gęsie pióro. Ellen czytała uważnie dokument, a nowy pacjent przyciskał do piersi tobołek, lękliwie patrząc na nią. Gdy wszedłem, oboje unieśli głowy. Twarz Ellen rozbłysła szczęściem, natomiast pacjent upuściwszy tobołek na stół, zaczął zasłaniać się przede mną drżącą dłonią. — Prawnik! — krzyknął. — Przysłali prawnika, chcą mnie wsadzić do więzienia Marshalsea! Ellen złapała go za rękę. — Nie, Emanuelu, to mój przyjaciel, pan Shardlake. Przyszedł mnie odwiedzić — oznajmiła z dumą. — Dałem tyle, ile miałem, panie — zwrócił się do mnie Emanuel, załamując ręce. — Mój interes padł, zostałem tak, jak stoję — mówił z coraz większym zdenerwowaniem. — W tobołku mam jeszcze trochę ubrań. Sąd pozwolił mi je zachować, przysłano je… Uciszyłem go łagodnym gestem. — Przyszedłem zobaczyć się z Ellen, panie. Nic mi o pańskiej sprawie nie wiadomo. — To kłamstwo! Nawet król oszukuje mnie swoimi fałszywymi srebrnikami. Widziałem te jego nowe monety. Odebrali mi wszystkie z prawdziwego srebra. — Palin! — krzyknęła Ellen, gdy Emanuel wyrwał się jej i rzucił w stronę drzwi. Młody mężczyzna wkroczył do świetlicy i chwycił mocno Emanuela za ramię. — Chodź, koleżko. Pójdziemy się położyć. Nikt cię nie ściga. — Wypchnął szlochającego Emanuela z pokoju. Odwróciłem się do Ellen i spostrzegłem, że ze zgrozą wpatruje się w moją szyję. — Co się stało, Matthew? — Próbowano mnie obrabować. Nic mi już nie jest — zbyłem ją lekko. — Dziękuję, że już do mnie przyszedłeś. Raptem cztery dni minęły od poprzedniej wizyty. — Rozpromieniła się znowu. — Chciałem z tobą o czymś porozmawiać. Ale Shawms wspomniał, że coś masz wpierw podpisać. — To właśnie ten papier, pokwitowanie ubogiego dobytku Emanuela. Nie chce podpisać,

więc zrobię to za niego. — Jej podpis, płynny i elegancki, świadczył niezbicie, że odebrała jakieś wykształcenie. Odniosła dokument i kałamarz do gabinetu Shawmsa, po czym ruszyłem za nią do jej pokoju. Miała na sobie tę samą jasnoniebieską suknię, co we środę; zauważyłem, że w paru miejscach jest przetarta. Po drodze mijaliśmy pokój starego, grubego jegomościa, który miał urojenia, że jest królem. Drzwi były uchylone: jeden ze strażników kładł świeże maty na kamienną posadzkę, owinąwszy nos szmatą, bo stare trzciny, spiętrzone w narożniku, cuchnęły niemożliwie. Stary mężczyzna siedział na sedesie z podartą kotarą udającą królewski płaszcz na ramionach i w papierowej koronie na głowie. Patrzył tępo przed siebie, nie zważając na nas, zwykłych śmiertelników. Weszliśmy do pokoju Ellen. Jak zwykle przysiadła na łóżku, ja zaś stałem. — Biedny Emanuel — rzekła ze współczuciem. — Do zeszłego roku był dobrze prosperującym handlarzem zboża. Świeżo po ostatniej dewaluacji przyjął zapłatę za wielki ładunek ziarna w nowych monetach i poniósł ogromne straty. Próbował się ratować, zaciągając pożyczki, w efekcie jego interes całkiem splajtował, a on stracił rozum. — Bardzo przejmujesz się pacjentami, prawda, Ellen? — Ktoś musi dbać o tych, którymi nikt się nie zajmuje. — Właśnie staram się pomóc pewnemu młodzieńcowi, który znalazł się w podobnej sytuacji, i z tego powodu będę musiał wyjechać na jakiś czas. Siadła prosto, a na jej twarzy odbił się niepokój. — Dokąd? Na jak długo? — Do Hampshire, zebrać zeznania. Na tydzień albo trochę dłużej. — Tak daleko? Będę bardzo samotna — powiedziała rozgorączkowanym głosem. — Prowadzę sprawę w Sądzie Opiekuńczym. Adwokaci tego sądu często zmuszeni są podróżować do miejsca zamieszkania objętych kuratelą nieletnich podopiecznych. — Słyszałam, że Sąd Opiekuńczy to siedlisko nieprawości. — Przechowuje się tam również orzeczenia o obłąkaniu — zacząłem niepewnie, ale wnet zdobyłem się na odwagę. — Musiałem się tam udać w czwartek w sprawie owego młodzieńca. Ja… poprosiłem też urzędnika, by sprawdził, czy w archiwach są twoje dokumenty. Nigdy jeszcze nie widziałem Ellen w gniewie. Jej twarz zrobiła się dziwnie płaska, rysy stężały. — Jak mogłeś?! Nie masz żadnego prawa wglądu w moje dokumenty. Żadnego! — Cofnęła się, zaciskając ręce w pięści. — Ellen, chciałem tylko sprawdzić, czy twoje papiery są w porządku. — Kolejne kłamstwo. — I co, śmiałeś się? Naśmiewałeś się z tego, coś tam przeczytał?! — krzyknęła łamiącym się z wściekłości głosem. — Tam nie było nic do czytania, Ellen! — Ja też już byłem na granicy krzyku. — Nie ma tam żadnych twoich dokumentów! — Jak to? — Nagle się uspokoiła. — Nie ma cię w rejestrze obłąkanych. — To niemożliwe. Pokręciłem głową. — Nie ma i już. Oddano cię tu bezprawnie. — Powiesz o tym Shawmsowi? — Mówiła teraz cichym, zalęknionym głosem. Czułem, że jej zaufanie do mnie legło w gruzach. — W żadnym wypadku. Ale obawiam się, że oni równie dobrze o tym wiedzą. Chcę cię

chronić, pomóc ci, Ellen. Jednak bym mógł działać, muszę wiedzieć, jak doszło do tego, że się tutaj znalazłaś, co się stało. Proszę, opowiedz mi. Milczała, patrząc na mnie z głęboką nieufnością i trwogą. Wtedy wypowiedziałem słowa, które zaraz unaoczniły mi, jak mało mimo naszej długiej znajomości wiem o niej. — Ellen, droga do Portsmouth prowadzi wzdłuż granicy z Sussex, niedaleko Rolfswood, skąd, o ile wiem, pochodzisz. Czy jest ktoś gotów ci pomóc, kogo mógłbym odwiedzić po drodze? Na dźwięk słowa Rolfswood pierś Ellen zaczęła falować, jakby próbowała złapać oddech. — Nie! Nie! — przeraźliwie krzyknęła ochrypłym głosem. Jej twarz spurpurowiała. — Byli potwornie silni! Nie mogłam się ruszyć! Niebo nade mną było tak wielkie, tak przepastne, że bałam się, iż mnie pochłonie! — Ostatnie słowa wyskrzeczała w panice. — Ellen. — Postąpiłem w jej stronę, ale cofnęła się, przywierając do ściany. — Płonął! Nieszczęsny, cały stanął w płomieniach! — Co? Patrzyła szklanym wzrokiem, nie widząc mnie ani pokoju, wpatrzona w jakieś makabryczne obrazy z przeszłości. — Widziałam, jak jego skóra topi się, czernieje i pęka! — zawyła. — Próbował wstać, ale runął! Drzwi z hukiem otworzyły się na oścież. Do pokoju wkroczył rozwścieczony Shawms, a za nim Palin i Hob Gebons. Palin niósł w ręku zwój sznura. — Na rany Boga, co się tutaj dzieje?! — ryknął Shawms. Na jego widok Ellen natychmiast umilkła i przywarła do ściany, drżąc jak mysz, którą kot zagonił w róg izby. Shawms mięsistą łapą chwycił mnie za ramię i odciągnął w tył. — Nic jej nie jest, przestraszyła się tylko — wyjaśniłem. A potem, zdecydowanie za późno, wyciągnąłem rękę do Ellen, ale nie zwracała na mnie uwagi, kuląc się z trwogi przed Hobem i Palinem. Hob rzucił mi przez ramię gniewne spojrzenie. Shawms znowu szarpnął mnie za rękę i nie bacząc na mój opór, pociągnął mnie do drzwi. — Nie zapominaj, mości garbusie, że ja tutaj rządzę — syknął mi do ucha nienawistnie. — Albo wyjdziesz, panie, stąd, albo Hob z Palinem usuną cię w mig bez żadnych ceregieli. Chcesz zafundować taki widok twojej Fettiplace? Byłem bezradny. Dałem mu się wyprowadzić na zewnątrz, pozostawiając Hoba z Palinem na straży Ellen, jakby była groźną bestią, a nie nieszczęsną, bezbronną niewiastą. Shawms zatrzasnął drzwi i zasunął kwadratowe okienko judasza, po czym odwrócił się twarzą do mnie. Dyszał ciężko. — Co się tam wydarzyło, komisarzu? Z drugiego końca budynku słychać było jej krzyki. Zwykle jest cichsza i bardziej spolegliwa od reszty. Cóżeś jej takiego powiedział… a może i zrobił? — Łypnął obleśnie w moją stronę. — Nic. Powiedziałem jej tylko, że wyjeżdżam na trochę. — Dla dobra Ellen postanowiłem trzymać język za zębami. — Cóż, to najlepsza wiadomość, odkąd nabili głowę Cromwella na pal. — Zmrużył podejrzliwie oczy. — To wszystko? Słyszałem, jak krzyczała, że ktoś się pali, a ją niebo chce połknąć… — Zaczęła krzyczeć, kiedy jej powiedziałem, że wyjeżdżam. Nie wiem, o co jej szło. — Oni, jak się podniecą, plotą bez ładu i składu. A więc nie podobało jej się, że odjeżdżasz, panie? — Znów łypnął lubieżnie. Zza drzwi dobiegło mnie jakieś mamrotanie, męskie głosy i odgłos szurania czymś ciężkim.

— Co oni jej robią? — zaniepokoiłem się. — Próbują ją związać. Tak się robi, kiedy któremuś z nich odbije. I tak dobrze, że nie użyli łańcucha. — Ale ona jest chora… — A chorych trzeba krępować, wtedy może nabędą trochę opanowania. — Przysunął oblicze do mojej twarzy. — To twoja wina, panie Shardlake. — Po co było tak cięgiem ganiać do niej? Moim zdaniem nie powinieneś się tu przez jakiś czas pokazywać. Teraz, gdy wyjedziesz, panie, może dotrze do niej, że pan ma inne sprawy, a to ją trochę ostudzi. Będziemy ją mieć na oku i pilnować, by nie zrobiła jakiegoś głupstwa. — Pewnie ulżyłoby wam, gdyby zmarła — zasugerowałem cicho. Z powagą pokręcił głową. — Co to, to nie, panie Shardlake. Upilnowaliśmy ją przez dziewiętnaście lat i dalej będziemy jej strzec. — Strzec przed czym? — Przed nią samą. Jedynym zagrożeniem dla Ellen Fettiplace są ludzie, którzy ją ekscytują — powiedział powoli i dobitnie. — Dla wszystkich jest najlepiej, gdy siedzi sobie tu spokojnie, jak cielę w oborze. Jedź pan załatwiać swoje sprawy, a gdy wrócisz, zobaczymy, jak będzie. — Proszę mi pozwolić zajrzeć do jej pokoju. Sprawdzę, czy nic złego jej się nie dzieje. Shawms zawahał się, ale w końcu zastukał do drzwi Ellen. Otworzył mu Gebons. Palin stał przy łóżku Ellen, która miała związane ręce i nogi. Spojrzała na mnie; z jej oczu zniknęła szklistość i z powrotem płonęły wściekłością. — Ellen, wybacz, że… Odwróciła w milczeniu wzrok, zaciskając skrępowane dłonie. Shawms zamknął drzwi. — Sam, panie, widzisz, jakżeś ją urządził.

Rozdział dziesiąty Kolejny raz wchodziłem po stopniach prowadzących do Sądu Opiekuńczego. Towarzyszył mi Barak, niosąc pod pachą przewiązane czerwoną wstążką akta sprawy Curteysa. Przeszliśmy pod nadprożem ozdobionym dewizą sądu: Pupillis Orphanis et Viduis Adiutor. Ranek był piękny i ciepły. Umówiliśmy się z Barakiem na pół godziny przed rozprawą koło gmachu sądu. Zastałem mego asystenta wspartego o mur z miną tak nieszczęśliwą, jakiej nigdy jeszcze u niego nie widziałem. — Wczoraj wieczór znów przylazł Goodryke — oznajmił na dzień dobry. — Matko Święta, ten człowiek uwziął się na ciebie. — Tammy otworzyła mu, by powiedzieć, że mnie nie ma. Przyszedł się upewnić, czy na pewno stawię się na przysiędze za dwa dni. Jeśli się nie zgłoszę, będą mnie ścigać za dezercję. — Pora cię wywieźć z Londynu, wszystko jedno dokąd — stwierdziłem stanowczo. — Nawet jeśli wyjadę, Goodryke nie spocznie. Za dezercję teraz wieszają. Nim zdążyłem mu odpowiedzieć, ktoś dotknął mego ramienia. Bess Calfhill, nadal w czerni. Wyglądała na zdenerwowaną. — Spóźniłam się? Całkiem się pogubiłam w plątaninie tych domów i ulic. — Jesteś na czas, pani Calfhill. Chodźmy, pora na nas. Później porozmawiamy, Jack. Weszliśmy po schodach na górę, przechodząc pod herbem. Z ulgą dostrzegłem wielebnego Broughtona, który siedział w komży na ławie. Wyglądał na zdecydowanego na wszystko. Nieco dalej siedział Vincent Dyrick; na mój widok pokiwał głową, jakby ubolewał nad absurdem całej tej sytuacji. Obok młody Feaveryear składał papiery na wielką stertę. — Dzień dobry — rzekłem, siląc się na lekki ton, mimo że całą noc zadręczałem się losem Baraka i Ellen. Bess spojrzała niespokojnie na Dyricka. — Gdzie odbędzie się rozprawa, panie? — spytała nieśmiało. Dyrick skinął w stronę drzwi do sali. — Tam, szanowna pani. Ale proszę się nie niepokoić, to nie potrwa długo — dodał lekceważąco. — Wybacz, kolego Dyrick, ale jako obrońca nie masz prawa rozmawiać z powódką — skarciłem go. — Chciałeś, panie, chyba powiedzieć: z osobistą przedstawicielką zmarłego powoda — prychnął. Barak podszedł do Feaveryeara. — Masz gruby stos tych papierzysk. — Grubszy niż twój — odparł Feaveryear tonem urażonej dumy; obciął wzrokiem o wiele skromniejszy plik dokumentów Baraka. — Cóż, mój jest wystarczająco gruby do celów, do których służy. Przynajmniej zdaniem mojej żony — odpalił Barak. Feaveryear wyciągnął chuderlawy palec w stronę akt Baraka. — Są przewiązane czerwoną wstążką — powiedział ze zgorszeniem. — Dokumenty dla Sądu Opiekuńczego należy wiązać czarną. — Wskazał wzrokiem swoje akta związane jak trzeba. Dyrick zainteresował się sytuacją. — Asystent przewiązał dokumenty wstążką w nieprawidłowym kolorze? Słyszałem o sprawach odrzuconych przez Sąd Opiekuńczy z powodu błahszych przewinień.

— Musisz więc, panie, koniecznie zwrócić na to uwagę głównego sędziego — odpaliłem, klnąc się w duchu za pośpiech, przez który przeoczyłem istotny szczegół. — Nie omieszkam. — Dyrick uśmiechnął się zjadliwie. Drzwi sali otwarły się i stanął w nich woźny w czarnej todze, ten sam, którego widziałem w kancelarii Myllinga. — Wszyscy zainteresowani sprawą kurateli Hugh Curteysa — ogłosił. Bess wciągnęła głęboko powietrze. Dyrick wstał i ruszył do drzwi, szeleszcząc togą. * W życiu nie widziałem tak małej sali sądowej. Mdłe światło padało do wnętrza z wąskich, ostrołukowych okien umieszczonych wysoko we wnęce, ściany pozbawione były wszelkich ozdób. Sir William Paulet, przewodniczący Sądu Opiekuńczego, zajmował poczesne miejsce przy wielkim stole pokrytym zielonym suknem; za plecami miał drewnianą ściankę ozdobioną królewskim herbem. Obok, z pochyloną głową, siedział Mylling. Woźny wskazał nam obu z Dyrickiem miejsca naprzeciwko sędziego. Barak i Feaveryear usiedli przy nas. Bess Calfhill i wielebny Broughton zostali usadzeni na ławce oddzielonej od składu sędziowskiego niską, drewnianą ścianką. Paulet był ubrany w czerwoną togę sędziego i nosił złoty, urzędowy łańcuch na szyi. Miał koło sześćdziesiątki, pobrużdżoną, starczą twarz i cienkie wargi nad krótką, siwą brodą. Duże, ciemnoniebieskie oczy emanowały inteligencją i autorytetem, ale też brakiem wszelkich sentymentów. Wiedziałem, że jest przewodniczącym od chwili powstania tegoż sądu przed pięcioma laty. Wcześniej przewodził składowi sędziowskiemu w procesie sir Thomasa More’a, a przed dziewięcioma laty dowodził wojskami króla podczas tłumienia rebelii na północy. Obdarzył mnie chłodnym uśmiechem. — Witam, komisarzu Shardlake. Adwokata Dyricka zdążyłem poznać, ale ty, panie, chyba w moim sądzie po raz pierwszy. — Tak, Wysoki Sądzie. Przyglądał mi się długo i z niechęcią. Domyślałem się, że irytowała go ingerencja królowej w jego sąd. Skinął krótko w stronę rozłożonych przed nim akt. — Pozew brzmi niecodziennie. Czy mógłbym się dowiedzieć czegoś więcej? Dyrick poderwał się z miejsca. — Chciałbym zwrócić uwagę, Wysoki Sądzie, na pewien szczegół proceduralny. Dokumenty osobistej przedstawicielki powoda mają nieprawidłową postać. Wstążka powinna być czarna… — Niech pan nie robi z siebie durnia, kolego Dyrick — powiedział Paulet. — Proszę siadać. Adwokat pokraśniał, ale dalej sterczał nad stołem. — W dodatku akta zostały wciągnięte do rejestru w ostatniej chwili… — Siadaj pan! Dyrick usiadł z ponurą miną. Nie udało mu się wyłudzić od sędziego choćby nagany dla mnie. — Słucham, komisarzu Shardlake — zwrócił się do mnie Paulet. Przedstawiłem moją słabo udokumentowaną sprawę najlepiej, jak umiałem. Zaskrzypiały pióra, gdy Mylling, Barak i Feaveryear wzięli się do robienia notatek. Opisałem wieloletnie związki Michaela z dziećmi, jego poczciwą naturę i dobrą opinię, jaką cieszył się jako guwerner, a także głęboki niepokój o Hugh po ostatniej wizycie w Hampshire. Dodałem, iż zdaniem jego matki skarga wymaga wszczęcia jak najszybszego dochodzenia.

Kiedy skończyłem, Paulet odwrócił się i przez dobre pół minuty wpatrywał się w Bess. Zarumieniła się i poruszyła niespokojnie, ale bez mrugnięcia okiem wytrzymała jego spojrzenie. Broughton przykrył jej dłoń swoją dłonią, na co Paulet skrzywił się z dezaprobatą. — Zatem wszystko opiera się na świadectwie matki? — zwrócił się do mnie. — Tak, Wysoki Sądzie. — Śmierć powoda była dość niecodzienna. Samobójstwo wskazywałoby na chorobę umysłową. Paulet zignorował stłumiony szloch Bess. — Wysoki Sądzie, musiało się wydarzyć coś niebagatelnego, by doprowadzić tego poczciwego mężczyznę do obłędu. — Mogło, panie Shardlake, nie musiało. Chcę teraz wysłuchać przedstawiciela pana Hobbeya. Sam pan Hobbey, jak rozumiem, jest nieobecny — zwrócił się Paulet do Dyricka. Adwokat wstał. — Mój klient jest teraz zajęty dostarczaniem drewna dla floty i armii w Portsmouth, czyli zadaniem wagi państwowej. Drewna z własnych lasów, naturalnie — dodał, patrząc na mnie znacząco. Paulet zadumał się na chwilę. — Rozumiem, że na razie dla podopiecznego nie jest aranżowany żaden ożenek? — Ależ skąd. Pan Hobbey nie zamierza żenić swego podopiecznego, dopóki ten sam nie znajdzie odpowiedniej kandydatki. — Dyrick podniósł głos. — Jak wiadomo, człowiek, który złożył ten kuriozalny pozew, nie żyje. Świadectwo jego matki jest jedynie dowodem pośrednim. A zeznania wielebnego Broughtona dotyczą wyłącznie przyznania kurateli przed laty — stwierdził oskarżycielskim tonem. — Kurateli, która została przyznana w wyniku uczciwie przeprowadzonego procesu w Urzędzie Opiekuńczym, będącym poprzednikiem tej oto czcigodnej instytucji. — Rozumiem — rzekł Paulet, przenosząc wzrok na Broughtona. — Uważam ojca za obmierzłego pieniacza, który po latach szkaluje przebieg procesu przyznania kurateli. Broughton wstał. — Bóg mi świadkiem, że mówię prawdę i tylko prawdę. — Niech się ojciec nie sprzecza, bo każę go skierować do służby na okrętach Jego Królewskiej Mości za brak szacunku dla Wysokiego Sądu — oznajmił stalowym głosem. Broughton zawahał się, jednak usiadł z powrotem. Paulet odwrócił się do Dyricka z westchnieniem: — Oskarżenia Michaela Calfhilla, jakkolwiek mętne, zasługują moim zdaniem na podjęcie dochodzenia. Chce pan przesłuchać świadków? Dyrick spojrzał na Bess. Wytrzymała jego spojrzenie z dumnie uniesioną głową. Adwokat się zawahał. — Nie, Wysoki Sądzie — powiedział w końcu. Uśmiechnąłem się pod nosem. Dyrick zdał sobie sprawę, że przepytywanie Bess na okoliczność jej zeznań unaoczniłoby tylko jej głęboką szczerość. Pojąłem, że wygrałem przynajmniej na tym etapie pojedynku, a sądząc po kwaśnej minie Dyricka, podzielał on moje zdanie. Jednakże nie dałem się ponieść samozadowoleniu. Zdążyłem już na tyle przejrzeć Pauleta, by zorientować się, że gdyby nie wstawiennictwo Najjaśniejszej Pani, w trzy minuty wylądowalibyśmy za drzwiami jego królestwa. — Uważam, że sąd powinien zgromadzić teraz zeznania wszystkich osób aktualnie sprawujących opiekę nad Hugh Curteysem. — Spojrzał na mnie. — Kogo by pan zaproponował, komisarzu Shardlake? — Samego Hugh Curteysa, rzecz jasna. Pana Hobbeya, jego małżonkę, może i syna,

najwyższego rangą służącego. Wszystkich aktualnych guwernerów… — Nie ma żadnego guwernera — wtrącił się Dyrick. Znów wstał, czerwony jak burak z hamowanej złości. — Poza tym David Hobbey jest nieletni. — Ktoś jeszcze, panie Shardlake? — Proponowałbym również, żeby miejscowy feudariusz przedstawił raport i wykaz rachunków dotyczących majątku Hugh Curteysa. Paulet wytężył pamięć. — Przedstawicielem Sądu Opiekuńczego na Hampshire jest sir Quintin Priddis… Przyszła okazja, żeby się podlizać. — Wiedza Wysokiego Sądu jest doprawdy imponująca — rzekłem. Paulet ponownie uśmiechnął się chłodno. — Bez przesady. Po prostu sam jestem z Hampshire. Za parę dni będę jechał do Portsmouth jako gubernator, zawożę nowe rozkazy dla żołnierzy i marynarzy. — Zmienił temat. — Zeznanie sir Quintina: tak, zgadzam się. Ale na wgląd w rachunki niestety nie. Byłoby to kwestionowaniem uczciwości sir Quintina. — Znów spojrzał na mnie z powagą wielkimi, pozbawionymi emocji oczami i nagle zorientowałem się, że moja wygrana jest o wiele skromniejsza, niż sądziłem. Jeśli czerpano nielegalne zyski z majątku Hugh, a fakt, że Hobbey prowadził wyrąb, zwiększał takie prawdopodobieństwo, miejscowy feudariusz zapewne maczał w tym palce. Nie przedstawiwszy rachunków, mógł mówić, co mu się podoba, i nie było żadnego sposobu, by zweryfikować jego słowa. — Następnie pojawia się pytanie, kto powinien spisać owe zeznania — dodał Paulet uprzejmym tonem. — Spojrzał na Dyricka, którego twarz nabrała płomiennego odcienia włosów. — Co pan powie na komisarza Shardlake’a? — Z całym szacunkiem — odparł Dyrick — ale przydałby się tutaj ktoś bardziej bezstronny. Paulet rozsiadł się wygodniej. — Mam lepszy pomysł. Pojedziecie we dwóch z komisarzem Shardlakiem. Przejrzałem manewr Pauleta. Pozwalał na dalsze śledztwo, ale ograniczał moją swobodę przez wsadzenie mi na kark Dyricka, a także odmowę wglądu w rozliczenia. Dyrick musiał to też zauważyć, mimo to nie wyglądał na uszczęśliwionego. — To dla mnie kłopot, Wysoki Sądzie. Obowiązki wobec rodziny… — Interesują mnie tylko pańskie obowiązki wobec sądu, kolego. Panie Shardlake, czy zgłasza pan jakieś obiekcje wobec mojej propozycji? Nagle mnie olśniło. Zerknąłem na Baraka, który odpowiedział pytającym spojrzeniem. — Skoro mamy jechać obaj z kolegą Dyrickiem, Wysoki Sądzie, czy mógłbym prosić o zgodę na zabranie ze sobą naszych asystentów? — Brzmi to rozsądnie — stwierdził po namyśle Paulet. — Czy mogliby obaj zostać wymienieni z nazwiska w rozporządzeniu, aby zapewnić uczciwy, równy podział środków przydzielonych na dochodzenie? — Masz, panie, jakieś obiekcje? — zwrócił się Paulet do Dyricka. Adwokat się zawahał. Paulet zabębnił palcami w stół. — Nie, nie mam nic przeciwko temu, skoro komisarz Shardlake sobie tego życzy. — Puściłem do Baraka oko. Mając sądowy nakaz udania się do Hampshire, był dla wojska nie do ruszenia. — Proszę podać nazwiska. — Barak i Feaveryear, panie sędzio. — Zanotuj, Mylling. Z zaskoczeniem spostrzegłem, że Feaveryear się uśmiecha.

Paulet rozparł się na krześle. — W tej sytuacji wyznaczam następną rozprawę, powiedzmy, za cztery tygodnie, aby dać czas na staranne zbadanie sprawy. Sam też już będę z powrotem. Do tego czasu zdążymy chyba pogonić Francuzów, jak sądzicie? — Mylling zachichotał, aż głowa mu się zatrzęsła nad piórem, co Paulet skwitował lodowatym uśmiechem. — Jeśli nie, rozprawie przewodniczyć będzie mój zastępca. Dyrick wstał ponownie. — Wspólny wyjazd z komisarzem Shardlakiem bardzo podwyższy koszty procesu. Muszę żądać pełnego zwrotu kosztów poniesionych przez pana Hobbeya, o ile, czy raczej: gdy, oskarżenia okażą się bezpodstawne. — Jeśli okażą się bezpodstawne, pański klient otrzyma zwrot, panie Dyrick, ręczę panu za to. A pani posiada wystarczające środki, by pokryć wydatki, które mogą okazać się niemałe? — zwrócił się Paulet do Bess. Bess wstała. — Podołam kosztom, Wysoki Sądzie. Paulet spojrzał na nią surowo. Nie mógł się nie domyślać, że pieniądze będą pochodzić z kiesy królowej. Liczyłem na to, że Warner wymyśli jakiś wiarygodny powód, by wyciągnąć odpowiednią kwotę ze skarbca Katarzyny Parr. — Lepiej, żeby nie okazało się, że narobił pan wiele hałasu o nic, komisarzu Shardlake — wycedził Paulet — bo nie będzie pan w naszym sądzie mile widziany. Zapisz moją decyzję — zwrócił się do Myllinga. Pisarz kiwnął głową, wziął czysty arkusz papieru i zaczął pisać, nie patrząc na nas. Zastanawiałem się, czy to nie on dał cynk Dyrickowi o moim udziale w sprawie, a Dyrick z kolei nasłał na mnie młodych gamoni. Mój przeciwnik, poirytowany, składał pośpiesznie dokumenty. — Panie Dyrick, chciałem z panem zamienić parę słów na stronie — powiedział Paulet. Wstał, a wszyscy pośpiesznie za nim. Sędzia skłonił się, odprawiając nas. Dyrick spojrzał na mnie z nienawiścią, po czym udał się za sir Williamem Pauletem. * Wyszliśmy z powrotem do westybulu. Ledwie drzwi zamknęły się za nami, Broughton chwycił mnie za rękę. — Duch Święty chyba oświecił ten sąd. Przy tak surowym sędzi byłem pewien naszej przegranej, tymczasem wygraliśmy. — Na razie wygraliśmy tylko prawo do postępowania wyjaśniającego — ostudziłem go. — Ale ja wiem, że pan dotrze do prawdy. Ci wszyscy ludzie, którzy obrastają w kuratele. Grzesznicy bez sumienia, którzy gromadzą tylko bogactwa, zgarniają zaszczytne stanowiska, zapomniawszy o Bogu… — Słuszne słowa. — Obejrzałem się na drzwi, zastanawiając się, po co Paulet wezwał Dyricka na stronę. Podeszła do mnie Bess, bardzo blada. — Czy mogę usiąść? — Ależ oczywiście. Bardzo proszę. Posadziłem Bess na ławce. — Tak więc życzeniom Michaela stało się zadość — powiedziała cicho. — Zarządzono dochodzenie. — Może być pani pewna, że odpytam starannie każdego, kto może mieć związek ze sprawą w Hampshire. — Popatrzyłem na Baraka, który w zadumie wsparł się o ścianę. Stojący obok Feaveryear odgarnął z czoła kosmyk włosów. Nadal wydawał się zachwycony perspektywą

podróży. Bess westchnęła ciężko. — Dziękuję za wszystko, co dla mnie, panie, zrobiłeś. — Spojrzała na mnie, po czym sięgnęła ręką do szyi, rozpinając coś na karku. Na otwartej dłoni pokazała mi mały, złoty, misternie wykonany krzyżyk. Położyła go na ławce między nami. Spojrzałem na misternie wyrzeźbioną figurkę Zbawiciela w miniaturowej cierniowej koronie. — To znaleziono po śmierci przy Michaelu — wyjaśniła Bess. — Krzyżyk należał do Emmy, dostała go od swojej babki. Dziewczynka nosiła go ku pamięci staruszki. Kiedy po śmierci Emmy odprawiano Michaela, spytał panią Hobbey, czy mógłby dostać coś na pamiątkę po Emmie. Na odczepnego dała mu ten krzyżyk. Zawsze go nosił przy sobie. Czy zechciałby pan go wziąć i przekazać młodemu Hugh? Michael na pewno chciałby, żeby krzyżyk trafił do chłopca. — Naturalnie — odparłem, biorąc go od niej. — Będę się modlić, by udało ci się, panie, wydostać biednego Hugh z rąk tej podłej rodziny — westchnęła Bess. — Proszę sobie wyobrazić, że na parę tygodni przed śmiercią mój syn znów zaczął ćwiczyć strzelanie z łuku. Myślę, że gdyby żył, zapisałby się do Korpusu Ochotników. — Czy bał się, że dostanie wezwanie? Zastanowiła się. — Nie, panie, myślę, że chciał wraz z innymi przepędzić Francuzów. Był dobrym, szlachetnym człowiekiem. Wielebny Broughton dotknął jej ramienia. — Chodźmy, miła pani. Mam już dość tego miejsca. Czy mogę panią odprowadzić do domu? Bess, pożegnawszy nas z Barakiem słabym uśmiechem, posłusznie ruszyła za Broughtonem. * Drzwi sądu otworzyły się i Dyrick, siny z wściekłości, skierował się w naszą stronę. — Cóż, kolego Shardlake, wygląda na to, że musimy jechać do Hampshire. — No właśnie. — Czy podołasz, panie, trudom takiej podróży? — spytał kąśliwie. — Byłem kiedyś w Yorku w pewnej sprawie. — Liczyłem na to, że najbliższe tygodnie spędzę z żoną i dziećmi. Mam dwie dziewczynki i chłopaka; podczas sesji obrad prawie ich nie widuję. A teraz będę musiał im powiedzieć, że znikam, bo jadę do Hampshire. — Pańska nieobecność nie będzie długa. Trzy, cztery dni w jedną stronę, trzy, cztery w drugą, jeśli będziemy jechać szybko, do tego parę dni na miejscu. — Pewnie nie masz rodziny, panie? Łatwo ci tak mówić. — Dyrick nachylił się, patrząc mi groźnie w oczy. — Wiem, co stoi za decyzją sir Williama Pauleta — syknął ściszonym głosem. — Normalnie odrzuciłby od ręki pozew, który jest stekiem niepopartych niczym pomówień. — Może chciał, by sprawiedliwość zatriumfowała. — Poinformował mnie teraz, że pani Calfhill przez wiele lat była służącą ówczesnej lady Latimer. — Nawet służba królowej może dochodzić sprawiedliwości, czyż nie tak? — To nie jest sprawiedliwość, tylko nękanie, bezpodstawne prześladowanie.

— Wszyscy w Hampshire zostaną rzetelnie przesłuchani. — Sir William poinformował mnie, że choć królowa może nalegać na przeprowadzenie śledztwa, nie wolno jej wywierać nacisków na decyzję sędziego. Na tym etapie kończy się pańska protekcja — oświadczył głosem zgrzytliwym jak pilnik. Wytrzymałem jego gniewne spojrzenie. — Lepiej skupmy się na konkretach naszej podróży. — Chciałbym ruszyć jak najprędzej. Im szybciej wyjedziemy, tym prędzej wrócimy. Liczyłbym się też z tym, że podróż w jedną stronę zajmie nam więcej niż trzy, cztery dni. Drogi po burzach będą błotniste, w dodatku na południe ciągną teraz wojska i wozy z dostawami. Przechwyciłem spojrzenie Baraka. — Zgoda. Co powiesz, panie, na pojutrze? Dyrick wydawał się zaskoczony, że przyjąłem jego propozycję bez szemrania. — Proponuję popłynąć łodzią aż do Kingston — ciągnąłem — tak będzie najszybciej, a potem wynająć silne wierzchowce, aby dotrzeć na miejsce jak najprędzej. — Doskonale. Wyślę dziś Feaveryeara, żeby wynajął konie. Dasz sobie radę? — zwrócił się do młodego pisarza. — Tak, panie. — Plan brzmi rozsądnie, ale niełatwo będzie teraz wynająć konie, bo zapotrzebowanie jest ogromne — ostrzegłem. — Będziemy więc musieli przebić stawkę. Zawahałem się. Jeśli niczego nie znajdziemy w Hampshire, wszystkie koszty będzie musiała ponieść Bess, a raczej królowa. Jednak Genesis, mój koń, przywykł tylko do krótkich przejażdżek, a szykowała się długa podróż. Co prawda przed czterema laty pojechałem na nim do Yorku, ale podróż odbyłem krótkimi etapami, a mój wierzchowiec był młodszy. Kiwnąłem głową na znak zgody. — Czy oprócz asystenta zamierzasz, panie, wziąć również służącego dla siebie? — indagował Dyrick. — Niewykluczone. — Myślałem o towarzyszu podróży, którego przyobiecał mi Warner. — Ja nie. Feaveryear może wieźć mój bagaż. Nie powinniśmy się obciążać, żeby nie spowalniać jazdy. Muszę też wysłać przez posłańca list do pana Hobbeya, żeby choć trochę go przygotować na ten absurd. Proponuję, byśmy spotkali się w środę w Kingston, najwcześniej jak się da. Przyślę ci, panie, wiadomość. — Wobec tego porozumieliśmy się w kwestiach praktycznych — stwierdziłem, siląc się na lekki ton, gdyż miałem być skazany na towarzystwo Dyricka przez ponad tydzień. — Bądź, panie, pewien, że nie znajdziesz w Hampshire niczego — naparł na mnie groźnie. — A gdy staniemy przed sądem za miesiąc, dopilnuję, by pożałował pan, że dał się wciągnąć w ten nonsens. O ile Francuzi nie wylądują i nie utkniemy w strefie działań wojennych. — Westchnął ciężko. — Ale nie wszystko jeszcze stracone. Możesz, panie, dogonić panią Calfhill i przestrzec ją przed ruiną, która niechybnie jej grozi, chyba że znajdę dowody na to, że jej sprawa jest alimentowana przez królową, za co pańska klientka może wylądować w więzieniu. Patrzyłem na niego bez zmrużenia oka. Wiedziałem, że blefuje, bo nigdy nie odważyłby się wiązać imienia królowej z tą sprawą. Jeszcze raz spojrzał na mnie ze wzgardą, po czym odwrócił się do mnie plecami. — Idziemy — powiedział do Feaveryeara, zostawiając nas samych z Barakiem w westybulu. — Chodźmy stąd — rzekłem. — Musimy omówić pewne ważne sprawy.

Rozdział jedenasty Wziąłem Baraka do tawerny. — To był świetny pomysł, żeby umieścić moje nazwisko w decyzji sądu. Ale czy to wystarczy, by oddalić żądania Goodryke’a? — Uniósł kufel lekko drżącą dłonią. — Jest to dokument, który wymienia cię z imienia i nazwiska, nakazując, byś udał się ze mną. Sir William Paulet ma więcej do gadania niż jakiś dawny gwizdkowy. Po południu wrócisz do Sądu Opiekuńczego, odbierzesz podpisaną decyzję i zaniesiesz Carverowi do ratusza. Niech on to pokaże Goodryke’owi. W ten sposób możemy pojutrze ruszyć w drogę. — Goodryke domyśli się, że to ty załatwiłeś. — I tak nic na to nie poradzi. Paulet wyjeżdża do Portsmouth, a urzędników sądowych ta sprawa nie interesuje, bo nie wiążą się z nią pieniądze. — Uśmiechnąłem się gorzko. — Wpadłeś na ten pomysł podczas rozprawy? — Tak. Chwała Bogu, że Dyrick nie oponował. — Patrzyłem na niego zatroskany. — Wprawdzie nie chciałem początkowo, żebyś jechał, ale wygląda na to, że nie ma innego sposobu, żeby cię uchronić. Powiem Warnerowi, że już nie potrzebuję pisarza, choć przydałby się nam krzepki służący. Barak spojrzał na mnie. — Tamasin nic nie wie o napaści czeladników, która miała być ostrzeżeniem dla ciebie. — To jej nie mów. Sam mniej martwię się o moje bezpieczeństwo niż dotychczas. Dyrick wie, że mam protekcję królowej, nie wątpię też, że wspomni o tym w liście do Hobbeya. Jeśli to oni stali za atakiem na mnie, teraz już nie odważą się zaryzykować podobnej rozróby. Chociaż coraz mniej podejrzewam, że to oni nasłali na mnie czeladników. Dyrick to kawał drania, ale wątpię, by porwał się na coś, co mogłoby mu napytać kłopotów w palestrze. — Nie podoba mi się ten cały Dyrick. Skąd on się wziął? — Wypytałem o niego w Lincoln’s Inn. Pochodzi z Londynu, jego ojciec był jakimś urzędnikiem. Dobrze zdał egzamin na prawnika i postanowił wyspecjalizować się w sprawach o grunta w Sądzie Opiekuńczym. Dziwny człowiek; odnoszę wrażenie, że próbuje załatwić wszystko swoją agresywną postawą. Ale z tego, co mi mówił, wnoszę, że będzie tęsknił za żoną i dziećmi. — Kto wobec tego nasłał czeladników na ciebie, jeśli nie on? Wciąż czuję coś podejrzanego w samobójstwie Michaela. — Nie mamy żadnych dowodów poza pustym pokojem. — Mam wrażenie, że gdyby czeladnicy naprawdę chcieli cię unieszkodliwić, mogli cię zabić, a przynajmniej solidnie zranić. — To prawda. Ale podczas wyprawy na południe nie możemy cię narażać na niebezpieczeństwa. W dawne strony Ellen wezmę ze sobą osiłka, którego ma załatwić Warner. — Mimo wszystko masz zamiar w tym grzebać? — Jak najbardziej. Sceptycznie uniósł brwi. — Ostatnie słowo należy do Tamasin — zawyrokował słabym głosem. — Pójdziesz ze mną do nas?

* Pół godziny później siedzieliśmy już obaj w salonie domu Baraka, a Tamasin po drugiej stronie stołu. Przez okno wlatywały pszczoły z uroczego ogródka, w którym Tamasin uprawiała kwiaty. — Decyzja należy do ciebie, Tammy — powiedział Barak. Westchnęła głęboko. — Ach, Jack, czemuś go wtedy potraktował tak lekceważąco… — Tammy, sam nie wiem, jak cię przepraszać. — Jeśli wszystko pójdzie jak trzeba, będziemy z powrotem za niecałe dwa tygodnie — wtrąciłem. — Akurat na czas rozwiązania. Tamasin spojrzała na Baraka. — Przynajmniej nie będziesz mnie zadręczać tą troską o mnie — zażartowała, ale spostrzegłem, że mruga, żeby powstrzymać łzy. Czułem, że oboje drżą, by dziecko nie urodziło się znów martwe, i wiedziałem, jak bardzo potrzebują siebie nawzajem, ale nie miałem lepszego pomysłu. Barak sięgnął przez stół i ujął dłoń Tamasin. — W obecnych czasach to nie jest bezpieczna podróż — powiedziała. — Odbywaliśmy bardziej niebezpieczne i dłuższe wyprawy. Choćby do Yorku, gdzie cię poznałem. — Wolałabym, żebyś w Hampshire nie poznawał nikogo — przekomarzała się z nim żartobliwie. Pojąłem, że mimo wszystko zaaprobowała mój plan. — Postaram się. Tamasin spojrzała na mnie. — A co będzie, jeśli Francuzi wyjdą na brzeg tam właśnie, dokąd się udajecie? — Hoyland, które jest celem naszej wyprawy, leży parę mil od morza. Zresztą mam pewien pomysł. Między Londynem a wojskami na wybrzeżu na pewno stale kursują posłańcy. Trening żołnierski. Używają rozstawnych koni, do tego mają pierwszeństwo na drogach. Przynajmniej będziecie mogli przesyłać sobie wiadomości. Ja z kolei chcę być w kontakcie z Warnerem. Poza tym, jeśli raz czy drugi dostanę list z pieczęcią królowej, to zrobi dobre wrażenie. — A co z twoim domostwem? Zamierzasz powierzyć pieczę nad nim tej kanalii, Coldironowi? — zaniepokoiła się Tamasin. — Będę musiał złożyć ten obowiązek na barki Guya. Nie chcę nakładać na niego zbytnich ciężarów, ale nie widzę innego wyjścia. Chcę go też prosić, żeby doglądał za mnie pewnej osoby. — Ellen? — odgadł Barak. — Tak. — Przez tę osobę masz same kłopoty — obruszyła się Tamasin. Milczałem, więc zwróciła się do Baraka: — Nie ma innego sposobu, żeby uchronić cię przed poborem? — Obawiam się, że nie. Strasznie mi przykro. — Jedźcie co sił w koniach. — Tamasin spojrzała na mnie z błaganiem w oczach. — Dbaj o niego. — Mocno ścisnęła dłoń męża. — A ty dbaj o mojego synka. Mojego Johna. — Moją maleńką Johannę. — Tamasin uśmiechnęła się markotnie. * Następnego ranka udałem się znów do Bedlam. Wiedziałem, że nadzorca Shawms zwykle

je bez pośpiechu obiad w pobliskiej tawernie i raczej nie ma obaw, że go zastanę. W drzwiach stanął Hob Gebons. Nie wydawał się zachwycony moim widokiem. — Na gwoździe krucyfiksu! Przecież Shawms kazał panu trzymać się stąd jak najdalej! Jak się dowie… — Nie wróci z gospody prędzej niż za godzinę. — Nie możesz, panie, iść do niej. Kazał ją trzymać związaną aż do wieczora. Zakazał odwiedzin. — Z tobą chcę porozmawiać, Hobie. No już, wpuść mnie, bo nas widać z dziedzińca. Nie bój się, nie będę cię o nic wypytywać. — Przeklinam dzień, w którym ujrzałem pański garb! — burknął Hob, ale wpuścił mnie do swojej klitki, skąd dobiegał szmer rozmów ze świetlicy. — Jak ona się miewa? — Je dobrze, ale od niedzieli nie powiedziała ani słowa. — Zaśmiał się szorstko. Zagryzłem wargi; nie mogłem znieść myśli, że Ellen jest związana, a to wszystko przez moje niefortunne słowa. — Wyjeżdżam jutro, na jakieś dziesięć dni. — I dobrze. — Chcę mieć pewność, że Ellen będzie pod należytą opieką. Że wolno jej będzie poruszać się swobodnie. Gdyby… gdyby znów jej się pogorszyło, nie pozwól, by się z nią źle obchodzono. — Gadasz pan, jakbym to ja tutaj rządził. — Ale jesteś zastępcą Shawmsa. Ty opiekujesz się pacjentami na co dzień i od ciebie zależy, czy będą lepiej, czy gorzej traktowani. — Sięgnąłem do sakiewki i wyjąłem złotego suwerena. Gebons patrzył na pieniądz jak zahipnotyzowany. — Jak wrócę i przekonam się, że była pod dobrą opieką, dostaniesz drugiego. — Rany boskie! Nie żałujesz, panie, dla niej pieniędzy. — Zamierzam też poprosić znajomego medyka, by odwiedzał ją pod moją nieobecność i przysyłał wiadomości o jej stanie. — Ten śniady jegomość, któregoś tu ściągnął, panie, kiedy Adam Kite był u nas? Pacjentów nam tylko wystraszył. — Twoja głowa w tym, żeby wolno mu było się z nią zobaczyć. — Pomachałem mu przed nosem suwerenem. Przytaknął głową. — Dokąd, panie, jedziesz? — Do Hampshire, spisać zeznania w pewnej sprawie. — Uważaj, panie, żeby cię Francuzy nie dorwały. Co prawda miałbym wtedy lżejsze życie… Wręczyłem mu monetę. — Czy mógłbym teraz zobaczyć Ellen? Nie chcę rozmawiać z nią, tylko sprawdzić, jak się miewa. Hob zawahał się, w końcu jednak niechętnie kiwnął głową. — Masz, panie, szczęście, że Palin je akurat obiad z tymi, których nie wiążemy. — Wstał. — Jeśli już, to migiem. — Poprowadził mnie korytarzem do zamkniętych drzwi Ellen. Odsunął okienko w drzwiach. Ellen leżała na łóżku z rękami związanymi na podołku w tej samej pozycji co w niedzielę. Wyglądała, jakby nie drgnęła, odkąd ją ostatnio widziałem. Patrzyła na mnie tym samym oskarżycielskim, gniewnym wzrokiem. Wytrąciło mnie to z równowagi. Czułem się, jakbym widział kogoś obcego, kto nie ma nic wspólnego z Ellen.

* Tego popołudnia udałem się raz jeszcze do Hampton Court. Wszedłem po krętych schodach do gabinetu Warnera. W milczeniu wysłuchał wiadomości o rozporządzeniu sądu, sprawiając wrażenie, jakby wiadomość, że sytuacja nie będzie wymagać dalszych nacisków ze strony królowej, sprawiła mu ulgę. — Nie jesteś, panie, zachwycony tym, że sąd przyjął sprawę? — Szczerze mówiąc, nie. Poza tym martwię się o pana, Shardlake. Są nowiny, którymi powinienem się podzielić z tobą, panie. W przyszłym tygodniu król z królową jadą na przegląd floty do Portsmouth. Pół Tajnej Rady wybiera się z nimi. W Whitehall, jak się można domyślić, zwijają się jak w ukropie, żeby to zorganizować. — Skoro król i królowa jadą, znaczyłoby to, że przewidywania naszych szpiegów, iż Francuzi wylądują w Portsmouth, są trafne. — Na to wygląda. W portach nad Kanałem zbiera się cała nasza flota. Jednak skoro ruszasz, panie, jutro, to pewnie wrócisz do Londynu, zanim ekipa królewska dotrze do Hamphsire. Pański stary przyjaciel, sir Richard Rich, też się zabiera z nimi. Słyszałem, że przydzielono mu zadanie organizacji zaopatrzenia dla żołnierzy i marynarzy. — Po tym, jak w zeszłym roku został oskarżony o korupcję? — Król zawsze cenił sobie fachowców. — Cóż, muszę jechać. Kości zostały rzucone. Będziesz, panie, towarzyszył królowej w wyprawie na południe? Kiwnął głową. — Czy wobec tego mógłbyś, panie, załatwić, żeby listy do mnie i do Baraka były przekazywane za pośrednictwem królewskich posłańców do Horndean pod Hoyland? — Mogę. Możesz, panie, również pisać do mnie, bo podczas podróży orszaku królewskiego do Portsmouth posłańcy będą kursować także na południe. — Dziękuję. Nawiasem mówiąc, nie potrzebuję pisarza, ale byłbym wdzięczny za jakiegoś zaufanego, krzepkiego sługę, który mógłby nam towarzyszyć w drodze. — Mam odpowiedniego kandydata. Przyślę go jutro do pana. — Dziękuję. — Szerokiej drogi. — Nawzajem — odparłem, kłaniając się. * Tego samego wieczoru odbyłem rozmowę z Guyem. Już wcześniej zapoznałem go w skrócie ze sprawą Curteysa, więc wiedział, że szykuje się wyjazd do Hampshire. Miałem opory przed angażowaniem go w opiekę zarówno nad Ellen, jak i nad Tamasin, ale ku mej radości wydawał się zadowolony z nowych obowiązków. Mówił też, że z przyjemnością pod moją nieobecność zajmie się domem. Sprawiał wrażenie, jakby wreszcie zaczynał wygrzebywać się z melancholii. Musiałem mu opowiedzieć o ataku Ellen, ostrzegłem go też, by nie próbował wydobywać od niej informacji o przeszłości, co w jej obecnym stanie mogłoby jej zaszkodzić. Następny dzień spędziłem w kancelarii, porządkując papiery i wydając instrukcje Skelly’emu. Ostatnie dwa dni były piękne; burze jakby odeszły w niepamięć. Modliłem się, by ta pogoda się utrzymała. Późnym popołudniem wyszedłem z kancelarii. Idąc przez Gatehouse Court, znów trafiłem na Dyricka. Nie uśmiechała mi się perspektywa spędzenia ponad tygodnia w towarzystwie tego aroganckiego adwokata i jego dziwacznego asystenta. Na szczęście miał być ze mną Barak.

Przysiągłem sobie, że będę trzymał Dyricka z daleka od spraw związanych z przeszłością Ellen. Po wejściu do domu przyłapałem Coldirona, jak zgięty, z uchem przy zamkniętych drzwiach salonu podsłuchuje rozmowę. Na mój widok gwałtownie się wyprostował. — Zdało mi się, że widzę mysie bobki na podłodze — palnął pierwszą z brzegu wymówkę. — Jakoś nie widzę żadnych — odparłem chłodno. Dotknął klapki na oku. — Z jednym okiem człowiek już tak nie widzi jak dawniej — wyjaśnił, płaszcząc się przede mną. Odkąd zobaczył list z Hampton Court, zaczął zachowywać się wobec mnie czołobitnie. — Wyjeżdżam jutro na jakieś dziesięć dni — powiedziałem. — Na południowe wybrzeże. Skinął skwapliwie głową i skłonił się krótko, składając kościste dłonie. — W królewskich sprawach? Związanych z wojną? Poślemy żabojadów gdzie pieprz rośnie? — W sprawach prawnych. — Cóż, żałuję, że nie jestem dość młody, by osobiście walczyć z francuskim kogutem. Jak pod Flodden. Kiedym ciął króla Szkotów, sam hrabia Surrey pochwalił mnie… — Trzeba będzie się zająć pewnymi sprawami pod moją nieobecność… — Możesz, panie, na mnie polegać. Wszystkich będę mieć na oku. Dostawców, chłopców, Jojo… — Domem będzie zarządzał pod moją nieobecność doktor Malton. Z satysfakcją patrzyłem, jak mina mu rzednie. — Tam, gdzie pracowałem ostatnio, pod nieobecność pana domem zarządzał najstarszy ze służby. — Jeśli w domostwie zostaje dżentelmen w rodzaju doktora Maltona, to jemu przysługują rządy. — Coldiron posłał mi jedno z tych swoich szybkich, morderczych spojrzeń. — Zgłodniałem — rzuciłem od niechcenia. — Idź dopilnować kolacji. Wszedłem do salonu, zaintrygowany, kogo podsłuchiwał Coldiron. Przy stole siedział Guy z Josephine. Dziewczyna miała odsunięty rękaw; czerwony ślad po oparzeniu biegł przez całą dłoń aż do nadgarstka, w który Guy wcierał właśnie olejek lawendowy. W salonie unosił się zapach lawendy. — Josephine oparzyła dłoń — wyjaśnił. Spojrzała na mnie lękliwie. — Wybacz, panie, doktor Malton w swojej dobroci zaoferował mi pomoc… — To dobrze, bo oparzenie wygląda dość paskudnie. — Takie też jest — potwierdził Guy. — Moim zdaniem chwilowo nie powinna używać tej ręki i cztery razy dziennie należy smarować ranę olejkiem lawendowym. — Dobrze. Wszystkie ciężkie roboty zakazane, dopóki doktor Malton nie zarządzi inaczej. Wydawała się przestraszona. — Ale ojciec… — Porozmawiam z nim. Nie martw się. Josephine wodziła wzrokiem ode mnie do Guya. Łzy napłynęły jej do oczu. — Obaj panowie jesteście tacy dobrzy dla mnie. — Wstała, strącając zakorkowaną butelkę olejku ze stołu. Guy zręcznie złapał ją w locie i oddał Josephine. — Pilnuj jej dobrze.

— Bardzo dziękuję, panie. Jestem taką niezdarą. Przepraszam najmocniej. — Dygnęła i wyszła z pokoju, drepcząc tym swoim drobnym kroczkiem. Guy spojrzał na mnie zatroskany. — Oparzenie ma już trzy albo cztery dni. Mówi, że ojciec kazał jej dalej pracować. Musiało ją strasznie boleć. — To okropny typ. Guy, jesteś pewien, że dasz sobie z nim radę pod moją nieobecność? — Myślę, że tak — odparł pogodnie. — Postępuj z nim, jak uznasz za stosowne. Znajdę nowego służącego zaraz po powrocie i wtedy odprawię Coldirona. Przyznam jednak, że martwię się o Josephine… — Jest całkowicie od niego zależna. Zastanawiam się, czy jest aż taka tępa, na jaką wygląda, czy tylko przywykła do życia w strachu. — Ciekawe, czy istnieje jakiś sposób, żeby rozłączyć ją z Coldironem — zadumałem się. — Już dosyć nasz zmartwienia z Ellen. — Przyglądał mi się bacznie. — Co mam jej powiedzieć, jeśli mi wyzna, że jest zakochana w tobie? Czułem, że się czerwienię. — Nie możesz jej powiedzieć, że nie wiesz, co do niej czuję? — Kiedy wiem. — No to powiedz jej, że o tym powinna ze mną rozmawiać. Spojrzał na mnie przenikliwie swoimi piwnymi oczami. — Powiedzmy, że posłucha mojej rady. Co jej wtedy powiesz? — Zaczekajmy najpierw, czego dowiem się w Sussex. — Obawiam się, że raczej niczego dobrego. Z ulgą powitałem głośne stukanie do drzwi frontowych. Przeprosiłem na chwilę Guya. W drzwiach stał młody posłaniec z przypiętym do piersi medalionem królowej. Coldiron wpuścił go, z nabożeństwem patrząc na medalion. — Wiadomość od radcy Warnera — oznajmił młody mężczyzna. Odwróciłem się do Coldirona. — Kolacja — upomniałem go. Niechętnie zawrócił do kuchni. Posłaniec wręczył mi list. — Niech to diabli — zakląłem cicho. Warner poinformował mnie, że nie może użyczyć mi obiecanego osiłka; jak wielu innych krzepkich sług w Hampton Court tego dnia właśnie został powołany do wojska. — Czy zechcesz, panie, przekazać odpowiedź? — Nie. Zamknąłem drzwi za posłańcem. Nie miałem żalu do Warnera, bo dworzanie podlegali jeszcze większym obostrzeniom niż zwykli ludzie. Zdałem sobie sprawę, że w sytuacji, gdy ruszamy nazajutrz, nie znajdę już nikogo. Celowo nie wspomniałem Barakowi ani słowem o płonących mężczyznach, o których majaczyła Ellen. Teraz wyglądało na to, że będę badał tę sprawę zdany wyłącznie na siebie.

Część druga PODRÓŻ

Rozdział dwunasty We środę pierwszego lipca wstałem o brzasku. Włożyłem koszulę i lekki dublet, wzułem wysokie, skórzane buty do konnej jazdy i w półmroku zszedłem na dół. Przypomniałem sobie, jak dawniej przed każdą moją podróżą Joan, bez względu na porę, krzątała się, dbając, bym miał wszystko, czego mi będzie trzeba. U stóp schodów czekał już Coldiron z Josephine, a naszykowane dla mnie sakwy stały na podłodze. Były zbyt ciężkie, więc kazałem Coldironowi, żeby odprowadził mnie do schodów nad Tamizą, gdzie miałem spotkać się z Barakiem. Josephine dygnęła na mój widok. — Dzień dobry, panie — powitał mnie Coldiron. — Zapowiada się ładny dzień na podróż. — W jego oczach płonęła ciekawość; sądził, że jadę w sprawach królowej. — Dzień dobry, Coldiron. Witaj, Josephine. Czemu tak wcześnie na nogach? — Może nieść jedną sakwę — uprzedził jej odpowiedź Coldiron. Josephine posłała mi nerwowy uśmiech, unosząc mały, płócienny worek. — Ma pan tutaj kawał chleba i sera, a do tego plastry szynki. I ciasto, które dostałam na targu. — Dziękuję ci, Josephine. — Zarumieniła się i dygnęła ponownie. Na dworze było już ciepło, niebo było bez chmur. Ruszyłem wyludnioną Chancery Lane, a Coldiron z Josephine za mną. Na Fleet Street panowała cisza, wszystkie okiennice pozamykano i tylko paru żebraków spało na progach sklepów. Nagle serce zabiło mi mocniej na widok czterech czeladników w niebieskich kaftanach wspartych o mur Temple Bar. Na nasz widok odkleili się od muru i zaczęli sadzić w naszym kierunku wielkimi krokami. Wszyscy mieli przy sobie miecze. — Straż nadzwyczajna — oznajmił jeden z nich, chudy, pryszczaty młokos, który nie mógł mieć więcej niż osiemnaście lat. — Nie wolno przebywać na ulicach, panie. Cisza nocna jeszcze się nie skończyła. — Jestem prawnikiem. Czeka na mnie łódź przy Temple Stairs — odparłem krótko. — To moi słudzy. — Mój pan wyprawia się w ważnej sprawie. Powinniście zaciągnąć się do wojska, a nie wchodzić ludziom w drogę — prychnął Coldiron. Czeladnik uśmiechnął się złośliwie. — Gdzie masz drugie oko, staruszku? — Straciłem w bitwie pod Flodden, szczeniaku. — Chodźmy — zarządziłem. Przeszliśmy na drugą stronę ulicy. — Kaleki! — wrzasnął za nami jeden z chłopców. Szliśmy przez Middle Temple Lane. Kiedy mijaliśmy ogrody Temple, spowiła nas chłodna, nadrzeczna mgiełka. Barak czekał na schodach ze swoją sakwą przy nodze. Zastał jakiegoś rannego ptaszka, którego łódź, zacumowana do nabrzeża, rzucała we mgle żółty krąg światła. — Gotów do drogi? — powitał mnie Barak. — Ten człowiek zawiezie nas do Kingston. — Świetnie. Jak się miewa Tamasin? — Całą noc płakała. Wyszedłem cicho z domu, żeby jej nie zbudzić. — Wstaw sakwy na łódź — rzuciłem Coldironowi. — Sakwę Baraka też. — Gdy ruszył w dół po schodach, wyszeptałem do Josephine: — Pod moją nieobecność rządy sprawować

będzie doktor Malton, który jest przyjaźnie do ciebie usposobiony. — Chciałem jej dać do zrozumienia, że w razie czego może się zwracać do Guya ze skargą na ojca, ale tylko skinęła głową, a jej twarz nie zmieniła wyrazu. Wrócił Coldiron, dysząc, jakby miał skonać. — Do zobaczenia — pożegnałem go. — Słuchaj uważnie poleceń doktora Maltona. — W jego oczach pojawił się znów złowrogi błysk. Kiedy schodziłem po oślizgłych stopniach, czułem, że pomimo protekcji królowej najchętniej pchnąłby mnie do wody. * Na rzece unosiła się gęsta mgła. Głęboką ciszę mącił tylko plusk wioseł. Przepłynęło stado łabędzi, niknąc po chwili we mgle. Flisak był stary, miał zmęczoną, pobrużdżoną twarz. Minęła nas duża barka z tuzinem wioślarzy. Na pokładzie siedziało około pięćdziesięciu młodych mężczyzn, wszyscy w białych kurtach z czerwonym krzyżem Anglii na piersi. Byli nienaturalnie cisi, a ich twarze we mgle wyglądały jak białe koła. Gdyby nie chlupot wioseł, można by ich wziąć za statek widmo. Mgła rzedła, w miarę jak słońce wznosiło się coraz wyżej, zsyłając upragnione ciepło, a gdy dopływaliśmy do Kingston, na rzece zaroiło się od łodzi. Przybiliśmy do starego, kamiennego nabrzeża. Po drugiej stronie Tamizy zieleniła się knieja Hampton Court. Królowa pewnie zarządziła już przygotowania do podróży. Ruszyliśmy krótką uliczką w stronę targu. Dyrick przysłał mi wiadomość, że będą czekać na mnie z Feaveryearem w gospodzie Pod Głową Druida. Barak, który dźwigał dwie sakwy, szedł milczący i zamyślony. Spojrzałem na niego pytająco. — Dzięki, żeś mnie wybawił z tej opresji — mruknął. — Ta barka z żołnierzami, którą mijaliśmy po drodze… Przez własną głupotę mogłem znaleźć się na jej pokładzie. — Chwała Bogu, nic ci już nie grozi. Weszliśmy na podwórze karczmy. Przez otwarte na oścież wrota wielkiej stajni widać było konie w boksach. Obok stajni stała kuźnia, w której lśniący od potu kowal kuł na kowadle podkowy przy rozżarzonym palenisku. Skierowaliśmy się do karczmy. Izba była pusta, jeśli nie liczyć dwóch mężczyzn, którzy jedli śniadanie przy stole; na ławie obok nich leżały dwa berety i dwie pary ostróg. Poznałem Dyricka z Feaveryearem. Podszedłem i się ukłoniłem. Feaveryear zerwał się z ławy, ale Dyrick ledwie kiwnął głową. — Dobrze, że już jesteście. Powinniśmy ruszać — mruknął. — Wyjechaliśmy z Londynu o pierwszym brzasku — wyjaśniłem. — Przyjechałem wczoraj wieczorem, by spotkać się z Feaveryearem i wybrać konie. Dżentelmen nie może telepać się na byle chabecie. — Mamy cztery dobre wierzchowce i piątego pod juki — oznajmił z dumą Feaveryear. Tłuste kosmyki spadały mu na oczy. Wydawał się zmęczony, podczas gdy Dyrick był jak zawsze pełen wigoru. Otarł wargi chusteczką i podniósł się raźno. — Powinniśmy już jechać, żeby na noc dotrzeć do Cobham, dziewięć mil stąd, a słyszałem, że droga na Portsmouth jest zapchana żołnierzami i wozami dostawczymi. Weszliśmy do stajni. — Reszta w końcu dobiła — powiedział Dyrick do stajennego. — Czy konie już osiodłane i gotowe do drogi? — Tak, panie. Zaraz wyprowadzimy je na podwórze. Wyszliśmy na zewnątrz. Stajenny z chłopcem wyprowadzili pięć wierzchowców, wysokich i silnych gniadoszy i srokaczy. — Dobrześ się spisał — pochwaliłem Feaveryeara.

— Mój pan polecił mi, bym nie szczędził grosza. Będzie pięć funtów w obie strony. — Rany boskie! — stęknął za moimi plecami Barak. — Konie są teraz w wielkiej cenie — bronił się stajenny. — Proponuję, żebyś ty zapłacił, kolego Shardlake — powiedział Dyrick. — Po przegranej możesz dochodzić tych kosztów od swojej klientki. Albo od jej protektorki. — Zapłacę połowę. Tak na pewno zadecydowałby sąd. Do wyroku będziemy się dzielić wydatkami. Dyrick westchnął, ale sięgnął po kiesę. — Czy uda nam się dotrzeć do Portsmouth w cztery dni? — spytałem stajennego. Ten pokręcił głową. — Bardzo mało prawdopodobne, panie. Liczyłbym raczej na sześć lub siedem, bo gościńce są całkiem zapchane. — Sam widzisz, Shardlake! Czułem, że tak będzie! — uniósł się Dyrick. Wsiedliśmy na wierzchowce i ruszyliśmy: ja i Dyrick przodem, a Barak z Feaveryearem za nami, przy czym koń juczny przywiązany był sznurem do łęku konia, którego dosiadł Feaveryear. Gdy wyjeżdżaliśmy na ulicę, na podwórze karczmy wpadł jeździec na spoconym koniu. Jeździec miał medalion, jaki nosiła służba i dworzanie Hampton Court. Był to zwiadowca, do którego obowiązków należało sprawdzić drogę przed przejazdem króla. * Wyjechaliśmy z Kingston, zagłębiając się w krajobraz Surrey. Po obu stronach drogi ciągnęły się ogrody i pola, których plony miały zaspokoić nienasycone apetyty Londynu; w dali majaczyły ogrodzone lasy należące do Hampton Court. Zwykle o tej porze roku miejscowi zbieraliby siano, a zboża zaczynałyby się złocić, ale powalone nawałnicami kłosy wciąż były zielone. Pracujący w polu z pewnością modlili się o ładną pogodę. Kiedy słońce wzeszło wyżej, zrobiło się gorąco, więc błogosławiłem mój beret jeździecki z szeroką kresą. Na przekór obawom Dyricka podróż przebiegała w miarę bez przeszkód; co prawda szeroki gościniec był miękki i zryty koleinami wozów dostawczych, ale na najbardziej rozjechanych odcinkach na nowo ubito ziemię, wykroty zasypano kamieniami, a wielkie kałuże pokryto plecionką z wikliny. Nasze konie sprawiały wrażenie wytrwałych i nienarowistych. — Powinniśmy dotrzeć dziś do Cobham — rzuciłem do Dyricka. — Oby. — Którędy prowadzi droga? Nigdy nie byłem w Hampshire. — Dzisiaj Cobham, jutro, jeśli wszystko pójdzie dobrze, Godalming. Trzeciego dnia powinniśmy dojechać do granicy Hampshire, a potem minąć Petersfield i Horndean. — O ile dobrze pamiętam, Hoyland leży jakieś siedem, osiem mil na północ od Portsmouth. — Tak. Na granicach starej puszczy Bere. Te słowa obudziły moją czujność. — Rozumiem, że bywałeś, kolego Dyrick, już wcześniej u pana Hobbeya. — Tak, chociaż zwykle to on mnie odwiedza, gdy przyjeżdża do Londynu w interesach. — Czy wciąż zajmuje się handlem suknem? — Nie — odburknął nieprzyjaźnie Dyrick. — W sądzie wspominałeś, panie, o tym, że ostatnio wyprzedawał drewno z lasów młodego Curteysa. Dyrick odwrócił się w siodle. — Już podważasz uczciwość mojego klienta, kolego Shardlake? — spytał

z charakterystyczną chrypą. — Do mnie należy zbadanie sprawy gospodarowania ziemiami Hugh Curteysa. — Jak wspomniałem w sądzie, część lasów podlega wyrębowi. Byłoby głupotą nie korzystać z obecnej koniunktury. Racz, kolego, pamiętać, że feudariusz prowadzi starannie rachunki. — W które odmówiono mi wglądu. — Ponieważ podważałoby to uczciwość sir Quintina Priddisa, jak również mojego klienta. — Znów ta wyczuwalna nuta gniewu. — Będziesz miał, panie, okazję porozmawiać z sir Quintinem, a jeśli masz choć trochę oleju w głowie, nie będziesz szukać dziury w całym. Przez chwilę jechaliśmy w milczeniu. — Kolego Dyrick, przez następny tydzień lub dwa będziemy skazani na swoje towarzystwo — zwróciłem się do niego pojednawczym tonem. — Proponowałbym, żebyśmy nie utrudniali sobie życia, lecz odnosili się uprzejmie do siebie, jak to jest przyjęte między kolegami naszej profesji. Przez chwilę jakby dumał nad moją propozycją. — Cóż, kolego, przyznam, że jestem rozeźlony tą podróżą. Miałem nadzieję, że tego lata uda mi się podciągnąć syna w strzelaniu z łuku. Niemniej liczę na pewien pożytek z tej wizyty. Oprócz lasów kupionych od opactwa pan Hobbey otrzymał też prawo własności do Hoyland, pobliskiej wioski. — Słyszałem. — Prowadzimy korespondencję w sprawie przejęcia przez niego gruntów gminnych, skrawka lasu. Wieśniacy oczywiście otrzymają stosowną zapłatę — dorzucił. — Bez gruntów gminnych wieśniacy zwykle nie są w stanie utrzymać się przy życiu. — Tak też argumentowałeś, kolego Shardlake, występując przeciwko mnie w sądzie. Teraz jednak będę prosił, byś dał mi słowo honoru, że nie będziesz się mieszał w sprawy wieśniaków z Hoyland. Więc jak, zgoda? Dla dobra naszych stosunków? — spytał przymilnie. Spojrzałem na niego z odrazą. — Nie masz, panie, prawa prosić mnie o to. Wzruszył ramionami. — Cóż, jeśli szukasz, panie, klientów pośród wioskowych, nie możesz raczej liczyć na ciepłe przyjęcie ze strony pana Hobbeya. — Nikogo nie muszę szukać. Ale nie jestem ci, panie, winien nic za grzeczne zachowanie. Albo poczuwasz się do uprzejmości, jako kolega prawnik, albo nie. Dyrick odwrócił się z kpiącym uśmiechem na twarzy. Obejrzałem się na Baraka, któremu udało się nawiązać rozmowę z Feaveryearem. — Papieski antychryst — dobiegł mnie gniewny głos pisarczyka. Barak znacząco wywrócił oczami. Posuwaliśmy się raźno do przodu, przystając raz przy strumyku, by napoić konie. Uda zaczynały mi już sztywnieć ze zmęczenia. Dyrick z Feaveryearem jechali parę kroków za mną, rozmawiając półgłosem. — Miła podróż się zapowiada — rzuciłem do Baraka. — Nie powiedziałbym. Słyszałem twoją rozmowę z Dyrickiem. — Zaczynam go podejrzewać, że dla dobrego samopoczucia musi mieć wroga. Podsłuchałem, że Feaveryear wspominał coś o antychryście? Barak się roześmiał. — Pamiętasz, jak jakiś czas temu mijaliśmy ludzi, którzy wykopywali krzyż przydrożny? — Owszem. Niewiele ich już zostało.

— Dla podtrzymania konwersacji rzuciłem, że w upalny dzień to kawał ciężkiej roboty, na co Feaveryear odparł, iż krzyże to diabelskie fetysze papistów, a sam papież jest antychrystem. Jęknąłem. — Fanatyczny protestant. Tego nam tylko brakowało. * Kilka mil za Esher skończyła się szybka jazda. Wylądowaliśmy na końcu długiej kolejki wozów zatrzymanych z powodu robót drogowych. Mężczyźni i kobiety w szarych fartuchach, zapewne mieszkańcy okolicznych wiosek, wyrównywali odcinek drogi rozorany błotnistymi koleinami. Musieliśmy czekać ponad godzinę, nim pozwolono nam ruszyć, a przez cały czas przybywało za nami nowych wozów. Dyrick miotał się w siodle ze złości. Ruch na drodze stawał się coraz większy i przez resztę poranka musieliśmy ostrożnie lawirować między wozami i jeźdźcami na koniach. W końcu dotarliśmy do miasteczka Esher, gdzie w gospodzie zatrzymaliśmy się na obiad. Dyrick wciąż był w złym humorze i złajał Feaveryeara, gdy ten wylał na stół trochę zupy. Pisarz poczerwieniał i przeprosił. Odniosłem wrażenie, że nawykł do złego traktowania. * Popołudniowa jazda wlokła się nieznośnie. Na drodze przybywało wozów jadących na południe. Na jednych piętrzyły się beczki jadła i piwa, na innych narzędzia ciesielskie, bele materiałów i broń — w którymś z wozów wypatrzyłem setki strzał w płóciennych kołczanach. Raz musieliśmy zjechać z drogi na bok, żeby przepuścić wielki wóz na ciężkich kołach załadowany beczkami; każda z beczek, mocno przywiązana sznurem, miała wymalowany biały krzyż, z czego wywnioskowałem, że wiozą proch strzelniczy. Później musieliśmy przepuścić oddział żołnierzy, wielkich chłopów w krzykliwych żółto-czerwonych mundurach. Gdy przegalopowali obok nas hardo, doleciały do mnie niemieckie słowa. Trochę po południu niebo zaciągnęło się i spadł ulewny deszcz, który przemoczył nas do suchej nitki, drogę zaś zamienił w bajoro. W miarę jak oddalaliśmy się od doliny Tamizy, zagłębiając się w pofalowane wzgórza Surrey, droga zaczęła biec pod górę. Gdy dotarliśmy do Cobham, którego główna ulica biegła wzdłuż rzeki, byłem skonany; od siodła bolały mnie nogi i zadek, a boki mojego konia kleiły się od potu. Barak i Dyrick też wyglądali na znużonych, a chuderlawy Feaveryear całkiem oklapł na łęku. W miasteczku było tłoczno, wszędzie wzdłuż drogi stały wozy, często pilnowane przez miejscowych chłopaczków. Po drugiej stronie drogi, na rozległej łące mężczyźni pośpiesznie ustawiali w kwadrat białe, stożkowate namioty. Byli młodzi, krótko ostrzyżeni, barczyści i wyjątkowo wysocy. Mieli na sobie kamizele, głównie z wełny, rzadziej ze skóry, bure lub słabo pofarbowane, co świadczyło raczej o skromnym pochodzeniu. Na samym końcu łąki stało sześć wielkich wozów; właśnie prowadzono do rzeki kilkanaście perszeronów. Reszta ludzi przygotowywała ognisko do gotowania strawy lub kopała latryny. Starszy, siwobrody mężczyzna w wykwintnym dublecie z mieczem u boku kręcił się na zgrabnym, myśliwskim koniu, nadzorując prace. — Wygląda mi to na oddział wojsk — powiedziałem. Mężczyzn była chyba z setka. — Gdzie ich białe kurty? — zaciekawił się Dyrick. Żołnierze, wyruszając na wojnę, zwykle dostawali białe kurty z czerwonym krzyżem, jak tamci na barce. W głębi łąki zauważyłem krępego, krwistego mężczyznę około czterdziestki, z mieczem u pasa, co wskazywało, że jest oficerem; gnał w stronę wozu, z którego dwaj żołnierze

wyładowywali złożone namioty. Jeden z nich, wysoki chłopak o pająkowatych kończynach, upuścił koniec namiotu w krowi placek. — Pygeon, ty przeklęty durniu! — ryczał oficer głosem, który niósł się na milę. — Ty beznadziejna ofermo! — Tak właśnie wygląda żołnierska dola — mruknął Barak. — Idą na południe, jak wszyscy teraz. Dyrick odwrócił się do mnie z nagłą wściekłością. — Jak rany Boga! Świetną żeś, panie, wybrał porę na tę podróż. Co będzie, jeśli Francuzi odetną mi drogę powrotną do moich dzieci? — Niezbyt patriotyczne słowa — mruknął Barak za moimi plecami. Dyrick odwrócił się gwałtownie w siodle. — Radziłbym ci uważać, co mówisz, pisarczyku! Barak odpowiedział obojętnym spojrzeniem. — Jedźmy — rzekłem. — Musimy znaleźć jakiś nocleg. Ku mojej uldze stajenny w największym zajeździe poinformował nas, że są trzy wolne pokoje. Zsiedliśmy z koni i na zesztywniałych nogach weszliśmy do środka. Barak z Feaveryearem nieśli bagaż; Feaveryear wyglądał, jakby miał paść pod ciężarem trzech sakw, więc Barak zaproponował, że weźmie jedną od niego. — Dziękuję. Padam ze zmęczenia — wyznał asystent Dyricka. Były to pierwsze uprzejme słowa, jakie padły ze strony naszych towarzyszy. * Udałem się na piętro do ciasnej izdebki z pochyłym stropem. Z ulgą ściągnąłem buty i obmyłem z kurzu twarz w misce zimnej wody, po czym zaraz wróciłem na dół, bo byłem wściekle głodny. W wielkiej izbie jadalnej roiło się od woźniców raczących się przy długich stołach piwem i jadłem. Większość musiała być w drodze od świtu, więc też wydzielali odpowiedni zapach. Izba tonęła w półmroku, bo już zaczęło się ściemniać. Na stołach postawiono świece. Wypatrzywszy Baraka, który sączył samotnie piwo przy stoliku w rogu, dosiadłem się. — Jak tam twój pokój? — spytał. — Ciasny. Siennik wypchany słomą. — Przynajmniej nie musisz dzielić go z Feaveryearem. Ledwieśmy zamknęli drzwi za sobą, a on już ściąga buty, odsłaniając łydki, których kurczak by się powstydził, i klęka, wypinając zadek do góry. Jużem go podejrzewał o jakieś niecne propozycje, gdy zaczął się modlić, by Bóg czuwał nad nami w drodze. — Westchnął ciężko. — Gdybym był grzeczniejszy wobec tego drania Goodryke’a, spędzałbym dzisiaj noc z Tamasin, a nie z Feaveryearem. — W Hoyland czeka nas więcej wygód. Łapczywie pociągnął piwa. Uświadomiłem sobie, że widok żołnierzy przypominał mu zapewne o losie, który ominął go o włos. Nadszedł Dyrick z Feaveryearem. — Przynajmniej nie możemy narzekać na brak miłego towarzystwa — zakpił Barak. — Możemy dosiąść się do was, kolego Shardlake? — spytał Dyrick. — Tamci przy stole wyglądają na bandę prostaków. Zamówiliśmy strawę; przyniesiono nam zupę, bo już nie zostało nic innego. Danie było bez smaku, w tłuszczu pływały obrzydliwe chrząstki. Jedliśmy w milczeniu. Weszła grupa dziewcząt w sukniach z głębokimi dekoltami. Woźnice zaczęli je przyzywać, waląc pięścią

w stół, i po chwili dziewczęta siedziały im już na kolanach. Barak przyglądał się temu z zainteresowaniem, Dyrick — cynicznie rozbawiony, Feaveryear był zgorszony. — Nie bawi cię ten widok, Sam? — zaczął się droczyć z nim Dyrick. — Nie, panie. Chyba pójdę na górę się położyć. Jestem zmęczony. Feaveryear powlókł się do wyjścia. Zauważyłem, że kątem oka spogląda jednak na dziewczęta. — Niby taki pobożny, a marzy o tym, żeby się pogapić na cycki — zarżał Dyrick, ale zaraz się opamiętał. — Tak czy owak, Sam jest dostatecznie bystry i pojętny, by zgadzać się ze mną, że wasz pozew przeciwko Hobbeyom jest stekiem bzdur — dodał ostro. Rozejrzałem się po izbie, puszczając jego złośliwości mimo uszu. Jeden z woźniców wtulił już twarz w biust którejś z dziewczyn. Moją uwagę przyciągnął nagle odziany w białą kurtę żołnierską oficer z mieczem u pasa. Niepomny na panujący w izbie rejwach siedział w rogu stołu nachylony nad stertą papierów. Przyjrzałem mu się uważnie, bo twarz o regularnych rysach pod strzechą kręconych, jasnych włosów wydała mi się skądś znajoma. Trąciłem Baraka. — Przyjrzyj mu się. Poznajesz? Barak próbował przebić wzrokiem półmrok. — Czyżby sierżant Leacon? Ale przecież zwolnili go z wojska. — Tak, pamiętam. Chodź, pójdziemy sprawdzić. Wybacz, kolego Dyrick, ale zdaje mi się, że widzę dawnego klienta. — Jakiegoś osobnika, dla którego wyszarpnął pan kęs ziemi jego pana? — Zgadłeś, panie. Ruszyliśmy z Barakiem, klucząc między stołami. Kiedy zbliżyliśmy się, żołnierz podniósł głowę; w rzeczy samej, był to George Leacon, młody sierżant z Kentu, którego poznaliśmy przed czterema laty w Yorku. Zachowałem się wtedy niesprawiedliwie wobec Leacona, ale wynagrodziłem mu to później, ratując jego rodziców przed pazernym właścicielem ziemskim. Choć Leacon miał wówczas zaledwie dwadzieścia parę lat, wokół oczu i ust dorobił się tymczasem bruzd, jakby przybyło mu co najmniej dziesięć lat. W niebieskich oczach sierżanta kryło się dziwne napięcie. — George? — zagadnąłem go. Na twarz Leacona powrócił dawny, szeroki uśmiech. — Pan Shardlake i Jack Barak! — Wstał i się ukłonił. — Co tutaj robicie? Przebóg, chyba ze trzy lata was nie widziałem. — Jedziemy w sprawach klienta do Hampshire. Wróciłeś do wojska? — A jak! W zeszłym roku powołali mnie na wyprawę do Francji. Szukali ludzi z doświadczeniem, a teraz, gdy grozi inwazja, jeszcze bardziej nas potrzebują. Prowadzę do Portsmouth stu łuczników z Middlesex. Musieliście ich widzieć na łące. — Tak, rozstawiali namioty. Kto to jest ten wykwintnie ubrany starszy mężczyzna na koniu? Leacon się skrzywił. — Sir Franklin Giffard, kapitan kompanii. Jeden z dowódców z północnego Middlesex. Trzydzieści lat temu walczył w pierwszej wojnie z Francją. Niestety, powiedzmy sobie szczerze, na dowódcę jest trochę za… stary. — W ogóle raczej nie jest młody. — Potrzebowali szacownego męża, który wzbudzałby respekt wśród żołnierzy, mnie zaś wezwali, bym wybrał setkę doborowych łuczników i został jego zastępcą. Mam teraz stopień młodszego kapitana. Patent dostałem rok temu na polu bitwy, pod murami Boulogne. — Gratulacje.

Kiwnął głową, ale jego twarz na chwilę jakby zmartwiała. — Co u ciebie, panie? — spytał. — Ciągle przybywa mi nowych spraw. — Miło was widzieć. — Pamiętasz Tamasin Reedbourne? — zagadnął Barak. — Jak mógłbym nie pamiętać. — Pobraliśmy się — oznajmił Barak z dumą. — Będziemy mieli dziecko za miesiąc. Leacon serdecznie uścisnął mu dłoń. — Więc to raczej tobie należą się gratulacje. — Co u rodziców? — spytałem. — Dobrze się mają, panie. Gospodarują na ziemiach, które zachowali dzięki panu. Ale starzeją się i męczy ich już praca. Powinienem ich wyręczyć, ale czasy są takie, że łatwiej dostać powołanie do wojska niż się z niego wypisać — stwierdził markotnie. — Otóż to — przytaknął Barak z głębi swego doświadczenia. Leacon skinął ręką w stronę piętrzącej się przed nim sterty papierów. — Rachunki dostawców za wikt dla naszych ludzi. Powinni czekać na nas w każdym mieście, a ja mam wyliczone pieniądze dla nich. Ale teraz, kiedy pieniądz się zepsuł, miejscowi kupcy liczą sobie więcej. — Odepchnął papiery ze zniecierpliwieniem. — Ilu ludzi idzie do Portsmouth? — spytał Barak. — Na drogach trudno się przepchnąć. — W drodze jest sześć tysięcy, a miejscowe oddziały samoobrony z południowego wybrzeża też już są w stanie gotowości bojowej. — O rany… — Jest tam już większość królewskich okrętów, pięćdziesiąt albo i sześćdziesiąt, w sumie parę tysięcy marynarzy. Muszę w cztery dni doprowadzić moich ludzi do Portsmouth. Jeśli trzeba, będziemy maszerować nawet w niedzielę. — Sam król we własnej osobie wybiera się na inspekcję. Leacon spojrzał na nas zatroskany. — Mówią, że trzydziestotysięczna flota francuska trzykrotnie przewyższa liczebnością naszą flotę. Raczej będzie gorąco. Mój oddział może zostać oddelegowany na okręty, żeby walczyć, kiedy dojdzie do starcia. — Pokręcił głową. — Sam w zeszłym roku służyłem na okręcie wojennym, ale wielu z moich ludzi nigdy nie widziało więcej wody niż w wioskowym stawie. Jednak musimy imać się wszelkich środków, żeby odeprzeć najazd. Nie mamy wyboru. — W głosie Leacona pobrzmiewała rezygnacja granicząca z rozpaczą. Miałem wrażenie, że chciałby jeszcze coś dodać, ale szybko zmienił temat. — Podróżujecie tylko we dwóch? — Chcielibyśmy — westchnął Barak. — Niestety, podróżujemy z drugim adwokatem i jego asystentem. Nie jest to łatwe towarzystwo. — Obejrzałem się na Dyricka, ale już zniknął. — Mój kolega adwokat liczył na to, że odbędzie drogę tam i z powrotem w obie strony w cztery, pięć dni, ale dzisiaj wlekliśmy się bez końca za wozami. — Chyba mógłbym wam pomóc. — A to jak? — Mam rozkaz doprowadzić moich ludzi na piątego do Portsmouth. Trzeba będzie maszerować szybko. Mam prawo żądać, by wozy zjeżdżały na bok, ustępując nam drogi. Możecie jechać z waszymi towarzyszami przed naszym taborem bagażowym, co znacznie przyśpieszy podróż. — Bylibyśmy bardzo zobowiązani. — Uprzedzam, że jutro ruszamy z samego rana o piątej.

Spojrzałem na Baraka, który kiwnął ochoczo głową. Im prędzej dotrzemy do Hoyland, tym prędzej wróci do Tamasin. — Stawimy się — odparłem. — Dziękuję. — Miło mi, że mogę jakoś odwdzięczyć się za pana dobroć dla mojej rodziny. — Spojrzał z niechęcią na stertę dokumentów. — Teraz jednak wybaczcie, muszę się przegryźć przez rachunki, a potem wracać do obozu. — Nie nocujesz w zajeździe? — Nie. Śpię z moimi ludźmi. — Wobec tego nie będziemy ci przeszkadzać. Ruszyliśmy do drzwi. Jeden z woźniców, przy aplauzie towarzyszy, brał już na podłodze dziewkę. — Zajrzę do Dyricka przekazać wiadomość — rzuciłem. — Może ten nadęty dupek wykaże choć trochę wdzięczności. — Nie liczę na to. Jack, zauważyłeś, że coś jest nie tak z George’em? Barak wzruszył ramionami. — Może ma jakieś kłopoty. Obejrzałem się za siebie. Jasnowłosa głowa Leacona z powrotem nachylała się nad rachunkami. Palcem jednej ręki wodził po kolumnie cyfr, druga dłoń, oparta o stół, ledwie dostrzegalnie drżała.

Rozdział trzynasty Kiedy dotarłem do mojej izdebki, nogi i plecy miałem zupełnie sztywne. Po drodze zajrzałem do Dyricka; siedział na łóżku, na którym rozłożył akta sprawy, a ich część trzymał na kolanach. Spojrzał na mnie niechętnie, jednak gdy powiedziałem mu o propozycji Leacona, zgodził się bez oporów. — Cóż, pański dawny klient na coś się przydał. — W ustach Dyricka oszczędna pochwała brzmiała jak wylewne podziękowanie. Długo nie mogłem zasnąć z powodu bólu nóg i przez harmider z dołu. Nawet gdy w końcu zapadła cisza, wciąż jeszcze obracałem się z boku na bok. Kiedy wreszcie udało mi się zasnąć, miałem straszny sen: śniło mi się, że tonę, jestem głęboko pod wodą, a czyjeś dłonie ściskają mnie za gardło, nie dając mi wypłynąć na powierzchnię. Próbowałem się wyrwać, ale ten ktoś ściskał mnie jak w imadle. Podniosłem wzrok, by zobaczyć, kto mnie trzyma, i napotkałem srogą twarz i zimne oczy sir Williama Pauleta wyzierające spod stalowego hełmu. Obudziłem się z łomocącym sercem. Miewałem już podobne sny; przed dwoma laty śniło mi się, że w towarzystwie mordercy tonę w mętnym ścieku, a jeszcze wcześniej, że własnoręcznie utopiłem mężczyznę, który chciał mnie zabić. Podszedłem do okna i otworzyłem szeroko okiennice. Do pokoju wpadło słońce; po długości cieni zgadywałem, że jest koło piątej. Na dworze ładowano na wozy namioty i resztę rynsztunku pod okiem oficera o krwistej fizjonomii, którego gromkie komendy docierały nawet do mnie. Zaprzęgnięte do wozów perszerony pochłaniały sterty siana. Nieco dalej kilkudziesięciu żołnierzy ćwiczyło strzelanie z łuku do celu, jakim był dublet przybity do dębu na skraju łąki. Strzały śmigały łukiem w powietrzu, a każde trafienie — częste zresztą, bo strzelcy byli przedni — nagradzano okrzykami. Leacon stał, przypatrując się. Odziałem się pośpiesznie i zbiegłem na dół, do izby jadalnej, gdzie zastałem tylko jedzącego samotnie śniadanie Baraka. — Dobrze, że jesteś. — Żołnierze jeszcze ładują wozy. Napisałem list do Tammy. Właściciel zajazdu przekaże go najbliższemu posłańcowi jadącemu na północ. Szybko zjadłem swoje śniadanie, po czym wyszliśmy na zewnątrz. Paru żołnierzy miało białe kurty, w tym krewki dowódca nadzorujący załadunek wozów i mężczyzna z trąbką przywieszoną do skośnego bandolieru na plecach, który właśnie przypinał bęben do pasa. Podeszliśmy do Dyricka i Feaveryeara gawędzących z siwobrodym mężczyzną, którego zauważyłem zeszłego wieczoru. — Widzę, że wstałeś, kolego Shardlake — powitał mnie naburmuszony Dyrick. — Mam nadzieję, że wkrótce ruszymy. Woźnice muszą odespać harce z dziewkami. Kapitan Giffard chce już ruszać. Czeka nas dziś czternaście mil do Godalming — stwierdził tonem przygany. Siwobrody mężczyzna odwrócił się do mnie. Odziany w beret z pawim piórem, a do tego w dublet z wysokim kołnierzem zapinany na guziki ze szczerego złota, miał okrągłą twarz z plamistymi policzkami i załzawione niebieskie oczy. Ukłoniłem się, na co odpowiedział mi wyniosłym kiwnięciem głowy. — To ty, panie, jesteś tym drugim jurystą, którego mój zastępca zaprosił, by podróżował z nami? Jestem sir Franklin Giffard, kapitan tej kompanii. — Matthew Shardlake. Mam nadzieję, że nie masz, panie, nic przeciwko temu, byśmy mu towarzyszyli?

— Ależ skąd. Leacon wie, co robi. — Spojrzał w stronę łuczników. — Dobrze strzelają — zauważyłem. — To prawda, jednak bardziej szlachetną dyscypliną jest walka wręcz. Niemniej to właśnie łucznicy wywalczyli nam zwycięstwo pod Agincourt. Parszywy zajazd, przyzna pan? Ten raban, ci wozacy… Musimy ruszać. Proszę przekazać to Leaconowi. Zjeżyłem się lekko, bo użył tonu, jakbym był jego podwładnym. — Wedle życzenia — odparłem jednak i ruszyłem w stronę łąki, przechodząc obok wozów. Na jednym leżała sterta hełmów i grubych katan wydzielających stęchły odór. Dochodząc do Leacona, zauważyłem, że bardzo schudł i z krzepkiego młodzieńca stał się żylastym mężczyzną. Stałem przy nim, obserwując łuczników. Przed szereg wystąpił z łukiem przystojny, ciemnowłosy chłopak, który wyglądał, jakby nie miał jeszcze dwudziestu lat. Był niski, ale umięśniony i barczysty, jak większość jego towarzyszy. Podobnie jak wszyscy miał dwujardowy łuk wojskowy ozdobiony na końcach nasadkami z rogu. — Dawaj, Llewellyn! — krzyknął jeden z mężczyzn. — Pokaż, że synów Walii stać na coś więcej niż rypanie owiec! Chłopak wyszczerzył się od ucha do ucha. — Wal się, Carswell! — Z gąszczu strzał wbitych w murawę wybrał jedną. — Llewellyn, odsuń się trochę — poinstruował go spokojnie Leacon. — Spróbuj trafić w cel pod kątem sześćdziesięciu stopni, tak jak ćwiczyliśmy przedwczoraj. — Tak jest, panie kapitanie. — Chłopak cofnął się o parę jardów, ustawiając się pod stosownym kątem do drzewa. Nagłym ruchem odchylił mocno do tyłu swój długi łuk i strzelił, trafiając w sam środek dubletu. Rozległy się oklaski. — Dalej, do sześciu — polecił Leacon. Z niesłychaną szybkością chłopak wypuścił pięć strzał, z których każda wbiła się w dublet. Odwrócił się i skłonił rozentuzjazmowanej gromadzie, błyskając białymi zębami w spalonej słońcem twarzy. — Tak właśnie Francuzikom napakujemy bebechy! — wrzasnął ktoś, wywołując kolejny wybuch entuzjazmu. — I co powiesz, panie, o moich Potępieńcach? — zwrócił się do mnie Leacon. — Tak właśnie każą mówić o sobie — dodał z rozbawieniem, widząc brak zrozumienia w moich oczach. — Nigdym jeszcze nie widział takiej biegłości. George, kapitan Giffard każe ruszać w drogę. Wybacz, że dopiero teraz informuję cię o tym, ale dałem się porwać temu widowisku. — Koniec, chłopcy. Wymarsz! — zakomenderował Leacon. Rozszedł się pomruk niezadowolenia. Żołnierze zaczęli spuszczać cięciwy w łukach. Ruszyliśmy z Leaconem w stronę drogi. — Twoi ludzie są z jednego okręgu? — Nie, pochodzą z różnych okolic w północno-zachodnim Middlesex. To jedna wielka zbieranina, synowie chłopów ramię w ramię z synami rzemieślników i ubogich najmitów. Komendanci są często oskarżani o pobór wiejskich przygłupów, ale moim zadaniem było sformowanie oddziału silnych, biegłych łuczników, zwanych głównymi łucznikami, i oto on. Niestety, jak dotąd nie było prawie czasu, by nauczyć ich musztry, gdyż większość dnia schodzi nam na marszu. — Tamten chłopak, który był ostatni, strzelał znakomicie, ale na poborowego wydaje się za młody. — Tom Llewellyn nie ma jeszcze dziewiętnastu lat, ale jest najlepszym łucznikiem, jakiego wypatrzyłem na przeglądzie obronności. Ma krew walijską po ojcu; terminuje u kowala. — Chętnie idą na wojnę? — Różnie to bywa. Mieliśmy kilka dezercji w Londynie, więc brakuje czterech osób.

Zachorował też kapelan naszego oddziału. Nie mieliśmy dość czasu, by znaleźć zastępcę. — Nie uwierzę, że nie mogliście znaleźć duchownego w całym Londynie! — W każdym razie takiego, który chciałby iść na wojnę. Wskazałem George’owi wzrokiem oficera nadzorującego załadunek wozów, który dobiegał już końca. Oficer nadal krążył wokół taboru, pohukując i pstrykając niecierpliwie palcami. — Straszny choleryk. — To Snodin, nasz gwizdkowy. Jest doświadczonym weteranem, potrafi utrzymać dyscyplinę w szeregach. — Aha. — Mimowolnie pomyślałem o Goodryke’u. — Niestety, pije, a potem dostaje napadów szału. Mam nadzieję, że to się nie powtórzy przed dotarciem do Portsmouth. On i ja jesteśmy jedynymi oficerami, jeśli nie liczyć dwudziestkowych. — Kogo? — Oddziały dzielą się na pięć dwudziestoosobowych pododdziałów, którymi dowodzą mianowani przeze mnie kaprale. — Ciekawe, że tak mało żołnierzy nosi mundury. Kaszlnął nerwowo. — Magazyn białych kurt w królewskiej zbrojowni opróżniono do końca, a na uszycie nowych zabrakło czasu. Nawet zbroje, jakimi dysponujemy, to kupa złomu. Dałbym głowę, że część pamięta wojnę Yorków z Lancasterami, jeśli nie Agincourt. — Na jednym z wozów widziałem stertę cuchnących watowanych kurt. — To katany, chronią przed strzałami. Za długo leżały w zakrystiach kościołów i myszy wygryzły w nich dziury. Każę ludziom zszywać je w wolnej chwili. Załadunek dobiegał końca. — Jak rozumiem, nasza droga biegnie w pobliżu granicy z Sussex — zwróciłem się do Leacona. — Tak, między Liphook a Petersfield. Przy odrobinie szczęścia powinniśmy tam dotrzeć pojutrze. — Po stronie Sussex leży miasteczko Rolfswood. Mam tam pewien interes. — Znam tylko nazwy miejscowości, w których przewidywany jest postój. Jestem z Kentu, a tam nikogo nie interesują ciemniaki z Sussex — zażartował. — Popytaj, panie, miejscowych, kiedy będziemy w tamtych stronach. Dotarliśmy do moich towarzyszy podróży. — Musimy ruszać, Leacon — oznajmił sir Franklin Giffard. — Jesteśmy już prawie gotowi, panie kapitanie. — Dobrze. Chodźmy po konie. Chciałem też porozmawiać z tobą o guzikach twoich ludzi. — Zdaje mi się, że rozmawialiśmy już o tym, panie kapitanie. — W głosie Leacona zabrzmiała nuta zniecierpliwienia. — Rozmawialiśmy o tym, ale nie doszliśmy do żadnych konkretnych wniosków — nasrożył się kapitan. — Myślisz, że mam sklerozę? — Ależ skąd, panie kapitanie. Tylko że… — Idziemy. — Giffard odwrócił się, człapiąc na zreumatyzowanych nogach w stronę zajazdu, a za nim, jakby dla przeciwwagi, ruszył sprężystym krokiem prosty jak trzcina Leacon. — Guziki? Jakie znów guziki? — Dyrick pokręcił głową. — Stary cymbał. Odwróciliśmy się, słysząc nagłą wrzawę. Wozy były załadowane, rekruci przytraczali do

pasów obok długich noży duże mieszki z dobytkiem osobistym. Dwóch żołnierzy zaczęło bójkę przy wozach. Tyczkowaty młodzian, który poprzedniego wieczoru upuścił namiot w krowi placek, i wielkie chłopisko z rozczochraną jasną strzechą okładali się nawzajem pięściami. Ich towarzysze sekundowali im z zapałem. — Dalej, Pygeon, spuść mu lanie! — Coś do niego powiedział, Sulyard? Obaj walczący oderwali się od siebie, dysząc ciężko, po czym zaczęli okrążać się nawzajem. — Chodź no tu, Pygeon, parchaty dziwolągu! — zawołał blondyn. — Uważaj! Nie stój uszami do wiatru, bo odfruniesz! Znów wszyscy ryknęli śmiechem. Pygeona na jego nieszczęście natura obdarzyła parą wielkich, odstających uszu. Miał szczupłą twarz z cofniętym podbródkiem. Mógł liczyć najwyżej dwadzieścia lat, podczas gdy jego przeciwnik był parę lat starszy, miał brzydką, kościstą twarz, chytre, złośliwe oczka i szyderczy grymas notorycznego dręczyciela. Poczułem satysfakcję, gdy Pygeon kopnął go znienacka w kolano, aż tamten zawył i się zatoczył. Krąg widzów rozstąpił się, gdy krewki gwizdkowy przedarł się do środka, dysząc z wściekłości. Podszedł do Pygeona i chlasnął go mocno w twarz. — Co się tu dzieje, psia wasza mać?! Pygeon, wiecznie z tobą tylko utrapienie, ty nędzny wypierdku! — Bo Sulyard uwziął się i ciągle na mnie bluzga! — wrzasnął Pygeon. — Znosiłem to w naszej wsi, ale tu już przebrała się miarka! W tłumie poniósł się szmer poparcia, jednak część rekrutów wybuchnęła śmiechem, co jeszcze bardziej rozjuszyło gwizdkowego. Twarz mu spurpurowiała. — Spokój! — ryknął. — Jesteście żołnierzami króla, zatem wasze wsiowe przepychanki możecie sobie wsadzić gdzieś! — Powiódł mrocznym wzrokiem po tłumie. — Dziś będziecie maszerować w katanach i hełmach, a pododdział Pygeona za karę w brygantynach. Cisza! — huknął, gdy poniósł się chóralny jęk. — Musicie przywyknąć do rynsztunku, bo będziecie go nosić, kiedy spotkamy Francuzów. Pierwsza dziesiątka, wyładować zbroje! Dziesięciu mężczyzn odłączyło się od reszty oddziału, podbiegło do wozu i zaczęło wyładowywać ciasne metalowe hełmy i katany, a także kurty z wszytymi metalowymi płytkami, które brzęczały jak monety — były to brygantyny, których strzała ponoć nie była w stanie przebić. Sulyard ruszył z nimi i choć nieznacznie utykał, posłał Pygeonowi zwycięski uśmiech. — Muszą w tym koniecznie maszerować? — zdumiałem się. — Na to wygląda. Szczęście, że mnie ten los ominął — odparł Barak. — Wnosząc ze słów gwizdkowego, będą walczyć w tych strojach — stwierdził Dyrick. — O, jedzie Leacon z kapitanem. Chodźmy, czas ruszać w drogę. Leacon z sir Franklinem podjechali konno do Snodina. We trzech zaczęli się naradzać półgłosem. Leacon wydawał się sprzeczać o coś z oficerem. — Głupie gadanie! — uciął dyskusję Giffard. — Trzeba im dać do wiwatu. — Zawrócił konia w stronę drogi. Żołnierze wkładali tymczasem katany, z wyjątkiem dwudziestoosobowej grupy z tyłu, w której znajdowali się Sulyard, Pygeon, a także nastoletni łucznik Llewellyn, którzy dopinali brygantyny, często równie sfatygowane, jak katany; w niektórych przeświecały płytki. Pododdział przywdziewał rynsztunek, psiocząc; Sulyard pysznił się nową, jaskrawoczerwoną brygantyną z lśniącymi mosiężnymi nitami — chyba prywatną własnością — jego towarzysze jednak utyskiwali głośno. — Uspokójcie się, chłopcy, wiecie, że nic to nie da. Tylko do obiadu — mitygował ich

kapral, krępy, bystrooki chłopak o miłej twarzy i wyrazistej mimice. Na komendę Snodina żołnierze ustawili się w kolumnę, po pięciu w rzędach. Dobosz zaczął wybijać monotonnie rytm i kolumna wymaszerowała z łąki. Znów uderzył mnie młody wiek żołnierzy — prawie wszyscy mieli poniżej trzydziestu, a wielu poniżej dwudziestu lat. Nosili skórzane buty — w większości stare i zniszczone. Snodin zajął miejsce na tyłach, skąd miał oko na cały oddział. Nasza czwórka cywilów ruszyła konno za nim; z siodła mogłem podziwiać jego łysiejące ciemię, a ilekroć odwracał głowę — siny nos moczymordy. Za nami, skrzypiąc osiami, ustawiał się korowód wozów. Kiedy powoli wytaczaliśmy się na puste ulice Cobham, jakiś staruszek wychylił się z okna na piętrze. — Bóg z wami, żołnierze! — krzyknął. — Niech żyje król Henryk! * Zaczynałem lubić mojego konia, który wabił się Odmieniec z powodu jednej białej pęciny. Był spokojny, miał stateczny, równy chód, a o poranku powitał mnie radośnie. Oddział wymaszerował z miasta w takt bębna, a do równomiernego tupotu butów dołączył skrzyp kół jadącego za nami taboru, stukot podków naszych wierzchowców, a przed nami specyficzne dźwięczenie brygantyn, podobne do brzęku monet. Ktoś podał ton i wkrótce chór męskich gardeł chropawymi głosami śpiewał nieprzystojną wersję Greensleeves z coraz to pieprzniejszymi zwrotkami. Po jakimś czasie Leacon dał doboszowi znak, żeby umilkł. Wspinaliśmy się na wapienne wzgórza Surrey Downs, gdzie drogi nie były zalane. Żołnierze, maszerując, wzbijali tumany pyłu i wkrótce byliśmy siwi od kurzu. Krajobraz zmienił się, pola zasiane starym sposobem podzielono na długie, wąskie pasy różnych upraw. Pszenica i wyka były już całkiem dorodne, łany stały prościutko, widać, burze nie dotarły tak daleko na południe kraju. Wieśniacy odkładali robotę, by się nam przyjrzeć, ale bez większego zainteresowania, gdyż przywykli już do przemarszu wojsk. Po paru milach śpiew umilkł. Żołnierze zwolnili kroku, więc dobosz znów uderzył w bęben. Postanowiłem zaryzykować kolejną pogawędkę z Dyrickiem. Pomimo kapelusza z szerokim rondem jego szczupła twarz o ostrych rysach była już poparzona słońcem, jak to u ryżych. — Biedaki, lepią się od potu. — Machnąłem ręką w stronę żołnierzy maszerujących w brygantynach. — Gdy dotrzemy do Portsmouth, to będzie ich najmniejsze zmartwienie — odparł ponuro. — Racja. W złą godzinę król zaczął tę wojnę. — Może czas wreszcie zawrzeć pokój z Francuzami. Że też musiałeś mnie, kolego Shardlake, wciągnąć w sam środek tego wszystkiego. — Kolego Dyrick, czyżby nie istniał żaden temat, co do którego bylibyśmy zgodni? — zażartowałem. — Osobiście nie znajduję takiego. — Spojrzał na mnie spode łba. Poddałem się i nie bacząc na zwyczaje, zostałem w tyle, by oddać się pogawędce z Barakiem. Feaveryear obrzucił mnie zgorszonym spojrzeniem. * Posuwaliśmy się szybko do przodu; na dźwięk trąbki dobosza ustąpiło przed nami parę wozów, a raz — grupa łataczy gościńca. Po dwóch godzinach zrobiliśmy postój przy moście, by napoić konie. Kiedy my prowadziliśmy konie do strumyka, żołnierze wydobyli chleb i ser z dużych mieszków u pasa i rozsiedli się, część z nich na drodze, część obok. Ludzie, którzy

maszerowali w pełnym rynsztunku, sprawiali wrażenie skrajnie wyczerpanych. — Obawiam się, że nie dotrzymałbym im kroku — westchnął Barak. — Może pięć lat temu. Ten dupek, Goodryke, miał to gdzieś, czy się nadaję na żołnierza. Chciał mną postraszyć innych. — To prawda. — Ten cały Snodin też nie lepszy. Widziałeś, jak się zawziął na chłopaka z odstającymi uszami? — Widziałem. — Obejrzałem się za siebie. — A to co znów? W oddali ujrzałem jeźdźców galopujących w chmurze pyłu. Snodin ryknął na jedzących śniadanie na drodze, żeby się usunęli. Minęło nas kilku jeźdźców w strojach dworzan, kierowali się na południe. Przewodził im mały mężczyzna w szarym ubraniu, na koniu odzianym w czaprak w barwach królewskich: biało-zielonych. Gdy zwolnili, wjeżdżając na most, poznałem bladą, gładko wygoloną twarz sir Richarda Richa.

Rozdział czternasty W miarę jak dochodziło południe, podróż stawała się coraz bardziej męcząca, zwłaszcza dla piechurów; ci w bardziej zniszczonych butach zaczęli kuleć. Na brygantynach maszerujących przed nami żołnierzy, wokół wszytych w materiał kwadratowych blaszek, wykwitły ciemne plamy potu. Kolumna zaczęła zwalniać, więc dobosz znów uderzył w bęben, żeby dodać chłopcom animuszu. Niektórzy ledwie się wlekli, gdy wreszcie odtrąbiono popas tuż przed wioską, nad dużym stawem obrosłym wierzbami. Grupka wieśniaczek w białych fartuchach podeszła do nas i Leacon z siodła spytał je o coś, po czym odbył krótką naradę z kapitanem. — Zarządzam postój na obiad! — zawołał do swoich ludzi. — Wieśniacy mają szynkę i bekon na sprzedaż. Intendent, poproszę o odpowiednią kwotę! Można już zdjąć katany i brygantyny! — Czy oprócz jadła moglibyśmy kupić parę kobiet, panie kapitanie?! — krzyknął młody kapral z ostatniego pododdziału. Żołnierze ryknęli śmiechem. — Nasz Stephen Carswell nigdy nie przepuści okazji do krotochwili — uśmiechnął się Leacon. — Chłopaki z Hillingdon nie potrzebują kobiet, wystarczy im oślica! — wrzasnął prześladowca Pygeona, Sulyard. Zarechotał, odsłaniając mocno przerzedzone zęby. I znów szyk złamał się, i żołnierze rozsiedli się na poboczu, z wyjątkiem kilku, którzy zaczęli wyładowywać z wozów suchary, ser i beczkę piwa. Nie sposób było odmówić chłopcom sprawnej organizacji. Leacon z kapitanem powiedli swoje konie do wody, tak więc ruszyliśmy w ślad za nimi wraz z Dyrickiem i naszymi asystentami. Czekając, aż konie się napiją, Dyrick przysiadł w cieniu wierzby, a Feaveryear poszedł za jego przykładem. My z Barakiem podeszliśmy do Leacona; stał samotnie, przypatrując się swoim ludziom, z których część wyruszyła do wioski. — Dowodzić setką ludzi to nielekkie zadanie — zauważyłem. — Owszem. Mamy w oddziale malkontentów i paru buntowników. Carswell jest naszym wesołkiem. Czuję, że nie przestanie żartować, nawet gdy ruszymy do boju. — Ten z szopą jasnych włosów to musi być niezłe ziółko. Ten, który rano tak dokuczał koledze z oddziału. — Tak, Sulyard to skończony łobuz — westchnął ciężko Leacon — ale Snodina doprowadza do szału ślamazarność Pygeona. Niżsi oficerowie lubią się czasem zawziąć z byle powodu. — Oj, to, to — przytaknął skwapliwie Barak. — Uważam, że zachował się podle. Leacon spojrzał na mnie z pobłażaniem. — To wojsko, panie Shardlake, a nie sąd. Obowiązkiem Snodina jest utrzymanie dyscypliny, również na polu bitwy, nie zamierzam więc kwestionować jego decyzji. To niemiły człowiek, ale potrzebny. Sir Franklin… cóż, sam pan widzi… — O co mu szło z tymi guzikami? — Być może zauważyliście, że część żołnierzy ma koszule zapinane na guziki, a część na szpile? Sir Franklin Giffard uważa, że guziki przysługują tylko szlachcie. To u niego zakrawa na obsesję.

— Guziki? — powtórzył z niedowierzaniem Barak. — Tak. Jest w tym trochę racji: lepiej urodzeni lub pochodzący z zamożniejszych rodzin żołnierze bynajmniej nie chcą się fraternizować z biedakami z gminu. To jest tło, między innymi, konfliktu Sulyarda z Pygeonem. Pochodzą z jednej wioski. Pygeon jest synem najmity, a Sulyard drobnego szlachetki, co prawda tylko drugim synem. — Który odziedziczy tyle, co kot napłakał. — Dlatego ochoczo wstąpił do wojska, zwłaszcza że jest przy tym dobrym łucznikiem. — Wielka szkoda, że trzeba ich wszystkich wzywać pod broń — zauważyłem. Leacon spojrzał na wioskę, a potem na wąskie poletka na wapiennych pagórkach. Miejscowi w pocie czoła wyrywali chwasty z zagonów. — Musimy bronić tych ludzi, panie Shardlake — powiedział z nagłą mocą. — Po to właśnie skrzyknięto ten oddział. A teraz wybacz, panie, ale muszę sprawdzić, gdzie podział się kapitan. — Chyba go obraziłem — mruknąłem do Baraka po odjeździe Leacona. — Niech wie, co ludzie sądzą o wojnie. — Tak, ale w ostatecznym rozrachunku miał rację, mówiąc o konieczności obrony narodu, a obowiązek ten spada na niego i jego ludzi. — Chodźmy do wsi. Nie pogardzę plastrem bekonu. * Wieś nie miała centralnego punktu; większe i mniejsze podłużne chaty były rozsiane na chybił trafił, a między nimi biegła plątanina ścieżek. Przed niskim, kwadratowym budynkiem piekarni stał stół zastawiony bekonem i grubymi plastrami szynki. Grupka żołnierzy wykłócała się z tymi samymi wiejskimi babami, które czekały na nas na postoju. Kobiety tkwiły teraz za stołem. Najgłośniej ze wszystkich wydzierał się Sulyard. Wieśniacy zaczęli wysypywać się z chałup, zmierzając w naszą stronę. Jedna z bab potrząsała monetą przed nosem Sulyarda z tym samym świętym oburzeniem, jakiego byłem świadkiem dziesięć dni wcześniej na Cheapside. — To nie jest prawdziwy pieniądz! — wrzeszczała. — Nie ma w nim srebra! Jak wam nie wstyd, królewscy żołnierze, tak nas oszukiwać! — To jest nowa waluta, ciemna wsioczko! — ryknął Sulyard. — To teston, jeden szyling! Wysoki starzec podszedł do niego z groźną miną. — Jak śmiesz obrażać moją żonę, ty czupiradło! — Pchnął lekko Sulyarda, na co jeden z żołnierzy doskoczył i odepchnął starego. — Ręce precz od Sulyarda! Choćby i czupiradło, ale to nasz kolega! — Dajcie spokój, chłopcy, nie róbcie rozróby, bo do nocy będziemy maszerować w katanach — zaczął ich mitygować Carswell, młodziutki kapral. — Te barany nie wyznają się na pieniądzach! — zaśmiał się szyderczo Sulyard. W rosnącym tłumie miejscowych rozszedł się złowrogi pomruk. Bosonogie dzieciaki gapiły się zaaferowane. — Spokój! — zawołał Carswell. — Czupiradło nie kłamie, to jest nowy pieniądz w Królestwie Anglii! Sulyard posłał mu miażdżące spojrzenie. — To zapłaćcie starymi! — krzyknął wiejski chłopak. Młody łucznik Llewellyn wystąpił przed wszystkich. — Jużeśmy je wydali. Błagam, pani gospodyni, przez trzy dni nie jedliśmy nic prawie, oprócz chleba i sera.

Wieśniaczka zaplotła ręce na piersi. — To twoje zmartwienie, gładyszu. — Powinniśmy tę babę wysłać naprzeciw przeklętym Francuzom! — krzyknął Sulyard. — Na jej widok uciekliby gdzie pieprz rośnie. Z tłumu wystąpiło kilku starszawych wieśniaków. Carswell rozejrzał się nerwowo, szukając jakiegoś ratunku, i nagle jego wzrok padł na mnie. — O, proszę, jest z nami szacowna persona, jurysta. Może potwierdzić nasze słowa. Wieśniacy spojrzeli na mnie wrogo, bynajmniej nie zachęcając do wypowiedzi. — To prawda. Wybito nowy pieniądz — przyznałem opornie. Wieśniaczka była nieprzejednana. — A więc wojsko ciągnie teraz ze sobą garbatych jurystów, żeby nas łatwiej kantować! Postąpiłem do przodu. — Przyjrzyjcie się monetom, wybito na nich głowę króla. — To nie jest srebro! — zaperzyła się stara. — Wiem, jak wygląda srebro i jakie jest w dotyku! — To srebro ma domieszkę miedzi. Te monety w Londynie mają wartość ośmiu starych pensów. — Dziewięciu! — próbował mnie poprawić jeden z żołnierzy. — Ośmiu — powtórzyłem twardo. Wieśniaczka wzruszyła ramionami. — Wszystko mi jedno. Nie chcę tego badziewia! — Daj już spokój, Margaret — zmitygował ją jakiś staruszek. — Przecież żeśmy zarżnęli na sprzedaż Martinowego świniaka. Wyjąłem sakiewkę. — Zapłacę starymi szylingami, a żołnierze mi zwrócą w nowych testonach, w przeliczeniu po osiem pensów. Pośród wieśniaków poniósł się szmer aprobaty, ale stara dalej patrzyła na nas podejrzliwie. — To będzie cztery szylingi z porządnego srebra za całość — zawyrokowała po chwili. — Zważywszy na despekt, który mnie spotkał, powinnam policzyć pięć, ale niech wam będzie. Cena była mocno wygórowana, lecz się zgodziłem. Napięcie wyczuwalne w rozgrzanym powietrzu zelżało, kiedy podałem dwanaście srebrnych czteropensówek, które stara ostentacyjnie obejrzała z każdej strony, nim machnęła ręką w stronę mięsa. Żołnierze zabrali przygotowane porcje. Wieśniacy zaczęli rozchodzić się, rzucając nam przez ramię nieprzyjazne spojrzenia. Carswell zebrał od rekrutów należność. — Dziękuję w imieniu naszych ludzi, panie — rzekł, podchodząc do mnie. — Tu jest równowartość kwoty. Nieźle by się nam dostało od oficerów, gdybyśmy się wdali w bójkę z miejscowymi. Bylibyśmy zobowiązani, gdyby pan nie powiedział o zajściu kapitanowi Leaconowi. — Wiemy, że jest pan jego przyjacielem — dorzucił Tom Llewellyn. — Jak widzę, nic się przed wami nie ukryje. Nadszedł Sulyard, patrząc na nas koso. Zauważyłem perłowe guziki na jego kaftanie i przypomniałem sobie, co mi mówił Leacon o różnicach w strojach żołnierzy. — Przerwałeś interesującą walkę, Carswell, ty śmierdzący tchórzu. — Ze starcami i dziećmi? — zadrwił Carswell. Inni żołnierze też już zaczęli patrzeć bykiem na Sulyarda, więc okręcił się na pięcie i odszedł jak niepyszny. — Przepraszam za niego, panie — powiedział Carswell. — Chodź, Waluś, wracamy do

naszych. Przyjrzałem się Llewellynowi z zaciekawieniem. — Wnoszę z akcentu, że nie jesteś Walijczykiem. — Ja nie, panie, ale mój ojciec tak. To on mnie nauczył strzelać z łuku — dodał z dumą, zaraz jednak po twarzy przemknął mu cień. — Ale moją pracę w kuźni też lubię. Carswell szturchnął go łokciem w bok. — A twojej dziewczyny już nie lubisz? Mają się pobrać na Boże Narodzenie — wyjaśnił. — No to życzę wszystkiego najlepszego. — Ale kto wie, gdzie człowiek będzie na Boże Narodzenie? — zadumał się ponuro Llewellyn. — Damy żabojadom popalić — stwierdził Carswell pewnym głosem. — Na Trzech Króli będziesz baraszkować w łóżku z twoją Tessy. Oczywiście, jeśli macie łóżka w Yiewsley: słyszałem, że u was sypia się w stajni. — Chyba nas pomyliłeś z Harefield, skąd pochodzi Sulyard. Z mojej wsi jest nas czterech — zwrócił się do mnie tonem wyjaśnienia. — Kiedy opuszczaliśmy wioskę, dziewczęta uplotły nam wieńce z kwiatów, a cała wieś wiwatowała na naszą cześć, gdyśmy szli główną ulicą przy akompaniamencie lutniarzy. A teraz tak nas tu przyjmują — zakończył rozgoryczony. — Chodźmy już — rzekł Carswell. — Bierzmy bekon do obozu, bo już mi cieknie ślinka. — Chyba udało nam się pozyskać sympatię żołnierzy — stwierdził Barak po odejściu młodych łuczników. — Jak dotąd w tej podróży nie mogliśmy narzekać na nadmiar sympatii. Przyjrzał mi się bacznie. — Tam, na drodze, to był Richard Rich, prawda? — Tak. Pewnie zmierzał do Portsmouth. Im prędzej dotrzemy do dworu Hoyland, tym szybciej wrócimy do domu. * Po obiedzie zarządzono spoczynek, żeby oddział nie musiał maszerować w najgorszym skwarze. Potem z powrotem sformowano szeregi. Maszerowaliśmy bez wytchnienia. Kiedy późnym popołudniem dotarliśmy do Guildford, część rekrutów padała ze zmęczenia. Przemaszerowaliśmy przez miasto, nie zatrzymując się. Paru chłopaczków biegło za nami, wiwatując, ale większość mieszkańców ledwie raczyła na nas spojrzeć; pewnie w ostatnich tygodniach napatrzyli się dość na przechodzące wojska. Wkrótce wspięliśmy się na grzbiet piaskowych wzgórz, by potem zejść w dolinę rzeki. Było koło szóstej i słońce zaczynało już schodzić nad horyzont. Wreszcie pośród wzgórz ujrzeliśmy Godalming, nad którym górowała szpiczasta wieża wielkiego kościoła. Przy furtce pastwiska stał jakiś miejscowy, patrząc na nas wyczekująco. Na sygnał dany przez Leacona szyk rozsypał się i żołnierze zaczęli się pokładać na poboczu drogi. Leacon zawrócił konia i podjechał do nas. — Zostawiam ludzi pod opieką Snodina. To jest łąka wynajęta dla nich na dzisiejszy nocleg. Sam z intendentem jadę do miasta kupić prowiant, może też uda mi się kupić trochę nowych butów. Część ludzi fatalnie kuleje. — Zauważyłem. — Pewnie będę musiał sporo przepłacić. Kupcy dorabiają się na wojnie majątków. Wracam na noc do obozu, ale ty, panie, razem z przyjaciółmi możecie jechać ze mną i poszukać jakiegoś zajazdu. Dołączycie do nas rano, gdy będziemy przechodzić główną ulicą. O szóstej, bo przed nami jeszcze kawał drogi.

— Będziemy gotowi — zapewnił Dyrick, choć był nie mniej brudny i wykończony niż ja. * Wjechaliśmy do Godalming. Leacon z intendentem pojechali szukać burmistrza, a my czterej zaczęliśmy się rozglądać za jakimś zajazdem. W większości mieli już komplet, ale w końcu znaleźliśmy gdzieś wolne pokoje. Barakowi znów przypadł nocleg z Feaveryearem. Udałem się do mojego pokoju, zdjąłem buty i zległem na materacu, tym razem dla odmiany wypchanym pierzem. Już się miałem zdrzemnąć, kiedy rozległo się stukanie i w drzwiach stanął Barak. — Chodźmy na miasto — powiedział błagalnym głosem. — Zjedzmy kolację gdzieś indziej. Nie zniosę całego wieczoru z Feaveryearem. Dźwignąłem się z wysiłkiem, krzywiąc z bólu, tak mi dokuczały plecy i uda. — Ja też mam Dyricka powyżej uszu. Znaleźliśmy jakąś gospodę z lepszym jadłem niż poprzedniego wieczoru. Bez Dyricka i Feaveryeara czas płynął na miłej pogawędce, ale gdy podjadłszy, wyszliśmy na ulicę, poczułem dojmującą potrzebę zostania samemu ze sobą; od dwóch dni byłem bez przerwy wśród ludzi. — Chyba zajrzę do kościoła. — Modlić się? — Kościół sprzyja cichej zadumie. — Cóż, wobec tego wracam w objęcia Feaveryeara — westchnął z rezygnacją. Ruszyłem główną ulicą w stronę kościoła. Zaciszne wnętrze przywołało wspomnienia z dzieciństwa, bo kościół zachował na tyle tradycyjny wystrój, na ile zezwalało prawo. Światło zachodzącego słońca wpadało przez kolorowy witraż od zachodu, rozświetlając mroki nawy. W bocznej kaplicy ksiądz odprawiał zamówione modlitwy za zmarłych. Ruszyłem z wolna nawą. Nagle w kolejnej kaplicy zobaczyłem przy balustradzie ołtarza sylwetkę w zakurzonej białej kurcie. George Leacon. Musiał usłyszeć moje kroki, bo się odwrócił. Wyglądał na skrajnie wyczerpanego. — Wybacz, zaszedłem tylko obejrzeć kościół — powiedziałem cicho. — Próbowałem porozmawiać ze Stwórcą — wyznał ze smutkiem. — Pamiętam, że już w Yorku pilnie studiowałeś Biblię. — Mam ją nadal ze sobą. — Spojrzał na mnie z udręką na twarzy. — Jakoś ostatnio zadziwia mnie, ile jest w Biblii przemocy, przynajmniej w Starym Testamencie i w Księdze Objawienia. — To prawda — przyznałem, przysiadając na schodkach przed balustradą. Po całym dniu w siodle nie czułem się na siłach klęczeć. — Próbuję wymazać z pamięci obrazy wojny — wyznał żarliwie. — Czytam Nowy Testament i modlę się… niestety nadaremno. W mojej głowie wciąż tkwią obrazy z pola bitwy. Kolejny raz naszło mnie pytanie, co sprawiło, że rysy szczerej, chłopięcej twarzy, jaką pamiętałem sprzed czterech lat, tak szybko wyostrzyły się, nabierając wręcz drapieżności. — Wspominałeś, że w zeszłym roku byłeś we Francji — spróbowałem skłonić go do zwierzeń. — Tak. — Odwrócił się do ołtarza i przysiadł obok mnie. — Ci rekruci nie mają nawet pojęcia, co to jest wojna. Gdy poznaliśmy się przed czterema laty, panie Shardlake, moje obowiązki wojskowe nie były zbyt wyczerpujące. Służyłem w garnizonach na północnej granicy albo w Calais bądź też w królewskiej Gwardii Pałacowej. Żadnych walk, najwyżej przygraniczne potyczki ze Szkotami. Owszem, widywałem trupy grasantów przywożone, by zatknąć ich głowy na murach zamku Berwick ku przestrodze. Ale nigdy nie zabiłem człowieka. A potem, jak pan

pamięta, zwolniono mnie. — Niesprawiedliwie. — Wróciłem więc na gospodarstwo rodziców, które zachowaliśmy dzięki pańskiemu wystąpieniu w sądzie. — Miałem wobec ciebie dług wdzięczności. — To było przyzwoite życie, choć nielekkie. Ale rodzice posunęli się w latach, nie byli już w stanie harować jak dotąd i musieliśmy zatrudnić najmitów. Potem, wiosną zeszłego roku, pojawił się mój dawny kapitan z wiadomością, że król rusza na Francję i jest wielkie zapotrzebowanie na każdego, kto ma doświadczenie wojskowe. Płacili szczodrze, więc zgłosiłem się, nie przeczuwając nawet, na co się decyduję. Wiem, że takie wyznanie z ust zawodowego żołnierza brzmi głupio i dziecinnie… — Co było dalej? — Najpierw popłynąłem do Szkocji z flotą lorda Hertforda — mówił cicho Leacon, jakby był w transie. — Nie wiem, czy panu wiadomo, że król kazał mu nie oszczędzać dzieci ani kobiet. Lord Hertford próbował protestować, ale król był nieubłagany. Wylądowaliśmy w miejscowości Leith, którą splądrowaliśmy, a potem puściliśmy wszystkie domostwa z dymem, wykurzając z nich kobiety i dzieci. Mój oddział zostawiono tam, więc nie widziałem dalszych działań wojennych, ale reszta pomaszerowała na Edynburg, po drodze obracając wszystko w perzynę. Nasi ludzie wracali objuczeni łupami, brali z domów każdą rzecz, która miała jakąkolwiek wartość. Wyładowane po brzegi łodzie groziły zatonięciem. Cóż, łup jest nieodłączną częścią wojen. Cóż innego, jak nie obietnica zysków, pcha żołnierzy na terytorium wroga? — A teraz Szkoci grożą nam najazdem z udziałem żołnierzy, których podesłali im Francuzi. — Tak. Król Franciszek chce powalić Anglię na kolana. — Leacon przeczesał dłonią jasne, kręcone włosy. — Ze Szkocji popłynęliśmy prosto do Francji. To był lipiec, raptem rok temu. Miałem pod sobą półoddział łuczników. Wszyscy zginęli. — Wszyscy? — Co do jednego. Wylądowaliśmy w Calais i ruszyliśmy prosto na Boulogne. Okolice już splądrowano podczas rekwirowania żywności dla wojska. Tak jak w Szkocji, pola były stratowane, wsie poszły z dymem. Pamiętam miejscowych, którzy stali przy drodze w łachmanach: starcy, kobiety, dzieci; cały ich dobytek został zniszczony lub odebrany. Stali wygłodniali w deszczu, bo zeszłe lato we Francji było zimne i deszczowe. Nigdy nie zapomnę upiornej bladości ich twarzy. — Głos Leacona zbliżył się do szeptu. — Była wśród nich kobieta, która tuliła niemowlę wychudzoną ręką, a drugą wyciągała po jałmużnę. Przejeżdżając, spostrzegłem, że dziecko nie żyje, a jego otwarte oczy zaszły już mgłą, choć matka jeszcze o tym nie wiedziała. Nie wolno nam się było zatrzymywać. Widziałem, że moi ludzie są wstrząśnięci, ale musiałem ich poganiać, nakłaniać siłą do marszu. — Urwał i westchnął ciężko. — A Francuzi, gdy tutaj wylądują, będą się z zemsty zachowywać tak samo. Ich dowódcy krzykną: „Bierz, ile wlezie!” i wtedy przyjdzie kolej na ich żołnierzy, by plądrować nasze wioski i miasta. — A wszystko przez chorą ambicję naszego króla — stwierdziłem z goryczą. Po twarzy Leacona przemknął grymas głębokiej niechęci. — Dotarłszy na przedmurze Boulogne, przemaszerowaliśmy przed królem Henrykiem we własnej osobie. Był w obozie; na wzgórzu rozstawiono wspaniałe namioty. Widziałem go, potężną postać od stóp do głów odzianą w zbroję, jak obserwował bitwę z grzbietu największego konia, jakiego w życiu spotkałem. Naturalnie stał bezpiecznie poza zasięgiem francuskich armat, które waliły z murów miasta w naszych ludzi — dodał z pogardą. — Nasz oddział maszerował

pod górę ostrzeliwany przez Francuzów. Boulogne, jak ci, panie, może wiadomo, leży na wzgórzu. Nie pozostawało nam nic innego, tylko, przycupnąwszy za szańcami z błotnistej ziemi, odpowiadać ogniem z naszych dział i posuwać się do przodu cal za calem. Widziałem, jak Boulogne rozpadło się w gruzy. — Spojrzał na mnie przejmującym wzrokiem. — Nie wiesz, panie, jak to jest zabić drugiego człowieka. — Zabiłem raz — wyznałem nie bez oporów. — Nie miałem wyjścia, inaczej on by mnie zabił. Utopiłem go, trzymając pod wodą w błotnistym stawie. Do dziś pamiętam tamten bulgot. Później sam omal nie utonąłem w wezbranym kanale. Odtąd zawsze panicznie boję się wody, choć czuję, że gdybym utonął, sprawiedliwości stałoby się zadość. — Nie ma czegoś takiego jak sprawiedliwość — powiedział cicho Leacon. — To słowo bez znaczenia. Tego właśnie lękam się najbardziej. Błagam Boga, by pozwolił mi zapomnieć o wszystkim, ale On nie chce mnie wysłuchać. — Spojrzał na pozłacaną figurę Matki Boskiej na ołtarzu, niedosiężną w mistycznej zadumie, po czym podjął dalej swą wstrząsającą opowieść. — Kiedy z najbliższego odcinka murów Boulogne pod naszym ostrzałem nie został kamień na kamieniu, padł rozkaz, by przypuścić szturm. W tym czasie król odpłynął już do Anglii; był wyjątkowo błotnisty i deszczowy wrzesień. Setki naszych brnęły pod górę w błocie pod nieprzerwanym gradem francuskich kul. Wreszcie, gdy dotarliśmy pod same mury, ich łucznicy i arkebuzerzy zaczęli ostrzał, obrzucając nas jednocześnie kamieniami. Im bliżej podchodziliśmy, tym śmierć zbierała pośród naszych większe żniwo. Mój oddział łuczników zestrzelił wielu francuskich strzelców i kanonierów, ale widać nas było jak na dłoni i wielu moich ludzi kule armatnie rozerwały na kawałki. Kawałki, to mało powiedziane. — Zaśmiał się dziko, wzbudzając upiorne echo w mrokach kościoła. — Całe wielkie, śliskie zbocze usiane było dłońmi, fragmentami nóg, ochłapami mięsa w strzępach mundurów, kałużami lepkiej krwi w błocie i kamieniami miotanymi z góry. Głowa mojego przyjaciela poniewierała się w kałuży, a hełm wciąż tkwił na niej. — Zwiesił ciężko głowę, zaraz jednak wziął się w karby. — Przeżyło jednak dostatecznie wielu, by dostać się do miasta przez wyrwę w murze. Tam dopiero rozpętała się walka wręcz, na miecze i kosy, rąbanie, miażdżenie, krew wszędzie, gdzie spojrzysz. Francuzi, a jest to naród nieustępujący naszym w dzielności, wycofali się w najwyższe dzielnice Boulogne i odpierali nas jeszcze przez tydzień. Zostałem lekko ugodzony w bok, straciłem przytomność, a gdy ją odzyskałem, miałem dreszcze i zwijałem się z bólu w przemakającym namiocie, odganiając szczury od rany. — Zaśmiał się ochryple. — Powiadomiono mnie, że za moją dzielność zostanę nagrodzony stopniem młodszego kapitana. — Bo też wykazałeś się odwagą, i to w warunkach tak strasznych, że przechodzi ludzkie wyobrażenie. — Ale nie walki w mieście dręczą mnie po dziś dzień we wspomnieniach, choć zabiłem wielu Francuzów i sam byłem w ciężkich opałach — ciągnął Leacon — lecz jatka na zboczu pod murami. Trup słał się gęsto. Po nocach śni mi się, że znów tam jestem. Brnę przez ten krajobraz, próbując wypatrzyć strzępy moich ludzi, by móc ich poskładać z powrotem. — Umilkł, aby nabrać tchu. — Jeśli dojdzie do bitwy morskiej i abordażu, będziemy znowu walczyć wręcz. Drugiego dnia marszu poprosiłem Snodina, który też był pod Boulogne, by zrobił wykład naszym ludziom, czego się mogą spodziewać, bo sam nie potrafiłem się do tego zmusić. Z braku słów położyłem mu dłoń na ramieniu. — Ładny ze mnie dowódca, co? Skoro mam takie myśli… — zaśmiał się z goryczą. — Jesteś dobrym dowódcą. Widać, że twoi ludzie darzą cię respektem. — Gdyby wiedzieli, co czuję, straciłbym cały ich szacunek. Przez większość czasu panuję nad sobą, ale potem nagle osaczają mnie myśli, dokąd prowadzę tych mężczyzn, czy wręcz chłopców. Niektórzy, jak Sulyard, rwą się do walki, ale nie mają żadnego wyobrażenia, co ich

czeka. — George, gdybyś nie stanął na ich czele, dowodziłby nimi ktoś, kto by się o nich tak nie troszczył, nie zawracał sobie głowy butami dla nich. — Nie znoszę bębnów. — W głosie Leacona zabrzmiała rozpacz. — Gdy pięliśmy się pod górę w Boulogne, na czele oddziałów zawsze szli dobosze, próbując werblem zagłuszyć huk armat. Nienawidzę tego dźwięku, wciąż go słyszę we snach. — Spojrzał na mnie żałośnie. — Gdybym tylko mógł wrócić do domu, na gospodarstwo rodziców. Ale złożyłem przysięgę, jak wszyscy. Dziękuj, panie, Bogu, że jesteś cywilem.

Rozdział piętnasty Tamtej nocy spałem jak zabity. Gdy o piątej zbudził mnie właściciel zajazdu, pamiętałem niejasno, że śniłem o Ellen, a sen zasiał we mnie głęboki niepokój. Kiedy oddział Leacona pojawił się na głównej ulicy miasteczka, czekaliśmy już we czterech konno przed zajazdem. Dyrick znów był w posępnym nastroju, może dlatego że poprzedniego wieczoru pogardziłem jego towarzystwem. Sir Franklin Giffard jechał na czele oddziału z wyniosłą miną, natomiast twarz Leacona miała wyraz martwy i nieodgadniony. Znów zajęliśmy nasze miejsce na tyłach oddziału, który konsekwentnie zmierzał na południe. Wielu rekrutów, znużonych monotonią marszu, patrzyło tępo przed siebie, ale tych paru, którzy kuleli najmocniej, miało nowe buty na nogach. Gwizdkowy Snodin znów jechał tuż przede mną; zajeżdżało od niego na milę browarem. Wkrótce po wyjeździe z Godalming przekroczyliśmy granice Hampshire. Byliśmy na zachodnich obrzeżach Weald, nizinnej krainy porośniętej lasami pełnych wielkich, starych dębów, wiązów i buków. Ostoje myśliwskie były ogrodzone ostrokołami z wysokich, grubych pali. Maszerowaliśmy w mrocznym gąszczu zielonym tunelem pod splecionymi gałęziami drzew; gdzieniegdzie tylko plamy słońca padały na leśny dukt. W powietrzu unosiła się aromatyczna woń ściółki leśnej. W jednej z plam świetlnych dostrzegłem wirujący kłąb barwnych motyli. Nieustannie towarzyszył nam świergot ptaków, które na nasz widok zrywały się z łopotem skrzydeł, ale tamte motyle nie zwróciły na nas żadnej uwagi, za to wielu żołnierzy odwracało za nimi głowy. Znów w południe zrobiliśmy popas nad potokiem przy szerokim, leśnym dukcie. Konie poprowadzono do wody, ludzie zaś obstąpili wozy, z których wydawano im racje kupionego w Godalming prowiantu. Słyszałem utyskiwania, że znów wikt sprowadza się do chleba, sera i owoców, pomimo wyjaśnień otyłego intendenta, że wartość nabywcza nowych monet jest niewielka. — Mamy łuki, więc zapolujmy sobie na prowiant — zaproponował ktoś. — Dalejże, Potępieńcy, huzia na króliki, kuropatwy, a może i sarenkę! Posypały się okrzyki entuzjazmu. Sir Franklin Giffard, który, podobnie jak Leacon, siedział jeszcze w siodle, patrzył na nich ze zgrozą. Leacon zeskoczył z konia i podszedł do ludzi. — Nie wolno! — krzyknął. — To jest ogrodzony teren łowiecki należący do jakiegoś wielmoży, o ile nie Najjaśniejszego Pana! Nie dopuszczę do łamania prawa! — Spokojnie, kapitanie! — odkrzyknął ktoś. — My, wsiowe chłopaki, raz-dwa coś wypatrzymy. — Dobrze mówi! Pan intendent chce nas głodem zamorzyć. Jak będziemy walczyć z pustymi żołądkami? — A co będzie, jeśli was zdybie leśniczy? — spytał Leacon. Ku memu zaskoczeniu głos zabrał Pygeon, choć z nerwów plątał mu się język. — Bóg stworzył lasy i zwierzynę na użytek człowieka, panie kapitanie, a nie po to, by je grodzić dla zabawy tych, którzy i tak mają pełne brzuchy! Znów rozległy się okrzyki entuzjazmu i po raz pierwszy zdawało się, że autorytet Leacona został nadwerężony. Gwizdkowy Snodin, siny z wściekłości, podszedł do Pygeona. — Przeklęty podżegaczu! — ryknął mu w twarz, opluwając ją kropelkami śliny.

— Pieprzony stary ochlajtus — mruknął Sulyard. Część ludzi zachichotała, ale Leacon zgasił ich spojrzeniem. Wielu spuściło oczy, lecz niektórzy, wsparłszy się pod boki, nadal patrzyli hardo przed siebie. — Może i macie rację — powiedział donośnie Leacon. — Sam jestem tylko synem ubogiego rolnika i nie podoba mi się grodzenie pól! Ale jeśli ustrzelicie zwierzynę i najdzie was leśniczy, skończycie na szubienicy; wojsko was nie wybroni. Nie przysporzycie chwały naszemu oddziałowi Potępieńców! Przyrzekam, że gdy dojdziemy do Liphook, dopilnuję, byście podjedli suto, choćbym miał intendenta obrócić do góry nogami i wytrząsnąć z jego dubletu ostatniego pensa! — Czy będę mógł trząść z tobą, kapitanie? — spytał Carswell. Podobnie jak poprzedniego dnia we wsi, jego żart rozładował napięcie i wszyscy wybuchnęli śmiechem. Podjadłszy, część żołnierzy demonstracyjnie wysikała się na płot z chrustu wokół ostoi myśliwskiej. Sam, posiliwszy się chlebem z bekonem, podszedłem do siedzącego Leacona. Zręcznie zapanował nad sytuacją i wierzyć się nie chciało, że to ta sama udręczona postać, z którą rozmawiałem wieczorem. — Jak ty, panie, i twoi towarzysze znoszą jazdę? — Wyczułem w jego głosie rezerwę, której dawniej nie było. — Trochę zesztywnieliśmy i jesteśmy obolali, ale można się było tego spodziewać. — Młody asystent pańskiego kolegi chyba goni resztką sił. — Wytrzyma, nie ma obaw. — Zerknąłem bacznie na Leacona, domyślając się, że żałuje wczorajszych wynurzeń. — Podsłuchałem, jak twoi ludzie kłócą się, czy miska jest własnością żołnierza, czy też należy do króla — powiedziałem, aby coś powiedzieć. — Niektórzy przyszli z własną miską i łyżką, ale reszta musiała je pobrać z magazynu. Drewniana miska w biednej rodzinie to drogocenna rzecz. Podobnie jest z łukami; tylko takim jak Llewellyn, którzy mają przyzwoity sprzęt, pozwalamy zatrzymać własny oręż. Reszcie wydaliśmy typowe wojskowe łuki ze zbrojowni. Choć brak przyzwoitej broni jest skutkiem ubóstwa, potrącają im wynajem z żołdu. Dziwne. — Uśmiechnął się gorzko. Podszedł do nas Dyrick; skinął głową Leaconowi, po czym zwrócił się do mnie: — Kolego Shardlake, jeśli można, chciałbym zamienić parę słów na osobności. Usiedliśmy na skraju drogi. Wszyscy zdążyliśmy już ogorzeć, ale szczupła twarz Dyricka była spieczona, a z jednego policzka nad ryżym zarostem zaczynała łuszczyć się skóra. — Pan Hobbey zamienił część ziem klasztornych w ostoję myśliwską, niepokaźną, ale obfitującą w zwierzynę. — Poczęstował mnie, jak zawsze, nieprzyjaznym spojrzeniem. — Za dziesięć dni urządza pierwsze polowanie, na które przybędzie wielu przedstawicieli okolicznego ziemiaństwa. To bardzo ważne wydarzenie dla mojego klienta. — Mam nadzieję, że do tego czasu już nas tam nie będzie. — Gdyby jednak sprawy potoczyły się inaczej, liczę na to, że nie zdradzi pan nikomu z towarzystwa prawdziwej przyczyny naszej wizyty. — Jak już wspomniałem przy okazji rozmowy o gruntach gminnych, nie zamierzam przysparzać panu Hobbeyowi kłopotów. Ale nie mam najmniejszego zamiaru zobowiązywać się na temat tego, co powiem, a czego nie powiem, kolego Dyrick. — Będę miał cię na oku, kolego Shardlake — warknął Dyrick, patrząc na mnie groźnie. — Mój klient daleko zaszedł w życiu, od profesji handlarza wełną do obywatela ziemskiego. Może nawet zostanie kiedyś sir Nicholasem. Nie pozwolę na to, by ktoś zdeptał jego nadzieje. — Ile razy mam ci, panie, powtarzać, że chcę tylko sprawdzić, czy Hugh Curteys i jego ziemie są pod należytą opieką? — Wkrótce przekonasz się, kolego, że wszystko jest w porządku.

— Oby, kolego Dyrick. — Polowałeś kiedyś, Shardlake? — spytał Dyrick po chwili milczenia. — Raz, za młodu. Przyznam, że szczucie zwierząt, aż padną, nie jest rozrywką w moim guście. Szanse są nierówne. — Typowy adwokat z Sądu Próśb — zaśmiał się pogardliwie Dyrick. — Nawet sarny darzy współczuciem. Cóż, dla mnie to będzie pierwsze polowanie, jeśli dotrwamy w Hoyland do tej chwili, a mam nadzieję, że nie. — Kaszlnął. — Nie pochodzę z warstwy, w której się poluje. Jestem synem ubogiego urzędnika i musiałem się przepychać przez życie łokciami. Od szkoły kościelnej przez stypendium Temple i skromną posadę w Sądzie Królewskim… — Pracowałeś, panie, na dworze? Mam tam kilku znajomych. Znasz, na przykład, Roberta Warnera? — Doradcę królowej? Nie, odwalałem tam czarną robotę jako pisarz. Odszedłem, by spróbować sił w sprawach majątkowych. — Znów spojrzał na mnie wrogo. — Nicholas Hobbey też jest skromnego pochodzenia. Za to pański ojciec, kolego Shardlake, był ponoć zamożnym właścicielem ziemskim — syknął. — Niespecjalnie zamożnym, zwykłym wolnym chłopem z kawałkiem ziemi. Mówiono mi, że dziadek mojego dziadka był chłopem pańszczyźnianym, z których zresztą większość z nas się wywodzi. — Podziwiam tych, którzy zaczynając od niczego, zaszli daleko. — Jesteś żywym dowodem na istnienie awansu społecznego, kolego Dyrick — skwitowałem uprzejmie. — I jestem z tego dumny. Tym się różnimy od Francuzów, że jesteśmy krajem możliwości. Spojrzeliśmy na żołnierzy. Mała grupka skupiona wokół Sulyarda konferowała przyciszonymi głosami, śmiejąc się złośliwie, zapewne z kogoś, Barak z kolei wdał się w pogawędkę z Carswellem i młodym Walijczykiem. Dyrick wstał, otrzepując pludry. — Jeszcze jedno — dorzucił. — Ten pański Barak, podobnie zresztą jak mój Feaveryear, będzie musiał trzymać się z dala od domu. Pan Hobbey nie lubi, gdy służba zbyt się spoufala. Odszedł. Patrzyłem za nim kpiąco, myśląc o tym, że najgorsze snoby wywodzą się z parweniuszy. * Po południu zaczęły z zachodu napływać chmury i zrobiło się chłodniej. Zauważyłem, że Leacon popatruje na niebo. Ostra ulewa, jedna z tych, jakie widzieliśmy w czerwcu, mogła w parę minut zamienić zakurzony gościniec w błotniste koryto. Leacon dał znak doboszowi, który przyśpieszył rytm, żeby dodać maszerującym animuszu. Koło czwartej zrobiliśmy krótki postój na kolejnym leśnym dukcie, by napoić konie w oczku wodnym i dać im wypocząć. Z rąk do rąk podawano kufel z piwem, a ja skorzystałem z okazji, by zrelacjonować Barakowi moją rozmowę z Dyrickiem. — Hobbey prawdopodobnie ulokuje nas z Feaveryearem w stodole. — Skinął głową w stronę asystenta Dyricka, który oddaliwszy się nieco, usiadł nad wodą i studiował psałterz. — Myślę, że trzy dni zejdą nam na spisaniu zeznań i ocenie stanu Hugh Curteysa. Potem ruszymy w drogę powrotną. — A co zrobimy, jeśli okaże się, że go tam źle traktują? — Weźmiemy go z powrotem do Londynu, a Dyrick może… — Wsadzić sobie w tyłek rozgrzany pogrzebacz. Podsłuchałem, jak jeden z żołnierzy opisywał ze szczegółami, jak by potraktował Snodina.

— Jezusie, patrzcie! — rozległ się trwożny okrzyk. Odwróciliśmy się. Któryś z łuczników wyciągał rękę w stronę wierzchołków drzew po wschodniej stronie. — Pożar! Las płonie! W odległości około mili ujrzałem wznoszący się w niebo słup dymu. Dym gęstniał i swąd spalenizny zaczynał już docierać do nas. — To nie pożar — uspokoił nas młody Llewellyn. — To węglarze wypalają węgiel drzewny w mielerzach. Jesteśmy na zachodnim krańcu zagłębia hutniczego. — Skąd wiesz? — spytałem zaciekawiony. — Znam tamte okolice. Kiedy skończę terminować, chcę poszukać roboty w Sussex. Z doświadczeniem w kuźni można zarobić niezłe pieniądze w hucie. W zeszłym roku pojechałem do Sussex zbadać sprawę — odlewnie są na każdym kroku. Robią tam wszystko: od grotów strzał po zdobione ścianki kominków. Byłem w Buxted, gdzie odlewają armaty. Niesamowity widok. Dziesiątki ludzi pracują w wielkich halach. Łomot jest taki, że słychać w promieniu paru mil, za to płacą dobrze. — W zadumie zaczął skubać źdźbło trawy. — Moi rodzice i Tess nie chcą, żebym jechał. Ale dla kogoś, kto, jak ja, nie umie pisać, to jest szansa, by poprawić swój los. Co o tym sądzisz, panie? — spytał z powagą. — Uważam, ze masz rację. Ale twoi bliscy mogą mieć odmienne zdanie. Oczywiście, łatwo mi tak mówić… — Pójdę do Buxted i już. — W zadumie zerwał kolejne źdźbło trawy. — Więc jesteśmy blisko granicy z Sussex? — Tak. Odlewnie tu, na zachodzie, są mniejsze i bardziej staroświeckie, ale nadal roboty nie brakuje. — Jego niebieskie oczy spojrzały na mnie niespokojnie z ogorzałej twarzy. — Nie popierasz, panie, mojego pomysłu? — Słyszałem, że praca w hutach jest niebezpieczna. — Na pewno bezpieczniejsza od wojaczki — odparł z przekonaniem. * Koło szóstej oddział zatrzymał się pod miasteczkiem Liphook, gdzie ktoś z miejscowych czekał już na nas przed wyznaczonym pastwiskiem. Żołnierze wkroczyli na pole i zaczęli pod okiem Snodina rozładowywać wozy. Gęste chmury kłębiły się nisko na niebie, było zimno, ulewa wisiała w powietrzu. Leacon znów poinformował nas, że będzie spał ze swoimi ludźmi, ale nam radził poszukać czym prędzej zajazdu; właściciel łąki twierdził, że do wieczora będzie lało. Leacon nadal traktował mnie chłodno, co mnie zasmuciło. — Nigdy nie wypuszczasz swoich ludzi na miasto? — zagadnąłem. — Nigdy. Mam bardzo wyraźne rozkazy. Upiliby się, a zawsze znajdzie się ktoś, kto narozrabia. — A sir Franklin Giffard? — Też zostanie. Uważa, że jego miejsce, jako kapitana, jest przy oddziale, choć łamie go w kościach od spania w namiocie. A teraz muszę już iść, żeby doglądnąć rozbijania obozu; później przyjadę z intendentem do miasteczka i spróbuję załatwić jakiś przyzwoity wikt dla naszych. Spotkamy się na rynku jutro rano o siódmej. Jak chcecie, możecie zostawić konie w obozie. Przyprowadzimy je ze sobą. — O siódmej. Czemu tak późno? — Obiecałem ludziom, że będą się mogli jutro ogolić przed wymarszem. Jeden z rekrutów jest golibrodą. — Też by mi się przydało ogolić. — Dla łuczników strzyżenie to sprawa honoru. Długie włosy i broda przeszkadzają

w strzelaniu. — Może moglibyśmy spotkać się potem w Liphook, napić czegoś mocniejszego? — Muszę wrócić z prowiantem do obozu. Dobranoc. — Oddalił się. * Liphook było mieściną bardziej podobną do wsi niż do miasta, tak więc miało tylko dwa zajazdy. Podobnie jak w Cobham, wszędzie było pełno wozów. W lepszej gospodzie był tylko jeden pokój, który odstąpiłem Dyrickowi i Feaveryearowi, a sam, za drobną wziątkę, załatwiłem dla nas z Barakiem pokój w drugiej. Barak runął na łóżko, wzbijając obłok kurzu z ubrania. — Ciekawe, co powie Dyrick, kiedy Feaveryear zacznie się modlić z wypiętym tyłkiem. Dobry Boże, mam nadzieję, że pan Hobbey nie każe mi z nim mieszkać. — Może nawróci cię na drogę cnoty. — Obyśmy zastali Hugh Curteysa radosnego jak skowronek. — Amen. — Wyciągnąłem nogi na łóżku. — Jezu, słyszałeś, jak mi strzela w stawach? Chyba pójdę się przejść, rozprostować kości. Może też uda mi się znaleźć jakiegoś cyrulika… — Nie odpoczniesz ani chwili? — Wrócę niebawem. — Wybiegłem nękany wyrzutami, że zataiłem przed Barakiem prawdziwy powód mej wyprawy. Liphook wydało mi się właściwym miejscem, by wszcząć dochodzenie w sprawie Ellen. Uznawszy, że nie powinienem wciągać Baraka w tę historię, od wyjazdu z Londynu nie wspomniałem jej imienia. Barak też nie poruszał tego tematu, choć czułem, że nie zapomniał o moich planach, by zgłębić przeszłość Ellen Fettiplace. * Postanowiłem przeprowadzić moje prywatne śledztwo w większym zajeździe, najpierw jednak wstąpiłem do cyrulika w bocznej uliczce, żeby się ogolić. Dyrick wspomniał o tym, że w Liphook rozejrzy się za golibrodą; przyłapałem się na tym, że życzę mu, by go nie znalazł i pojawił się w Hoyland niechlujnie zarośnięty. Czyżby zaczynał mi się udzielać jego duch niezdrowej rywalizacji? W izbie jadalnej zajazdu było rojno i musiałem łokciami torować sobie drogę do szynkwasu, gdzie pulchny, znużony karczmarz serwował piwo. Kiedy nadeszła moja kolej, zamówiłem kufel, po czym położyłem czteropensówkę na ladzie. — Chciałbym się czegoś dowiedzieć o przygranicznej miejscowości, która leży w Sussex. Rolfswood — odezwałem się półgłosem. Przyjrzał mi się z ciekawością. — Pochodzę z tamtych okolic. — Daleko to będzie stąd? — Na południe od Horndean trzeba odbić z drogi na Portsmouth i jechać na wschód koło pięciu mil. — Czy to duża miejscowość? — Nie, małe miasto targowe. Co pana ciągnie do Rolfswood? Nic się tam nie dzieje, odkąd zamknięto odlewnię. — Dalej tam wytapiają żelazo? — Już nie. Na północy jest niewielkie złoże. W Rolfswood była mała huta, ale odkąd spłonęła, wożą rudę na wschód. — Spłonęła? — Nagle stanęła mi przed oczami twarz Ellen i jej słowa: „Płonął! Nieszczęsny, cały stanął w płomieniach!”. — Kiedy byłem młody, właściciel z pomocnikiem zginęli. Musiało to być ze dwadzieścia

lat temu. — Jakiś wypadek, podczas tego, jak się to mówi, spustu? Karczmarz wziął do ręki monetę, po czym oparł się o kontuar. — Nie, to było w lecie. Stare dymarki pracują tylko zimą. Co chciałbyś, panie, wiedzieć? — Czy pamięta pan nazwiska tych, którzy zginęli? — Od dawna już tam nie mieszkam, ale pamiętam, że właściciel huty nazywał się Fettiplace. Zacząłem gorączkowo dodawać dwa do dwóch. Dwadzieścia lat temu, zatem dokładnie wtedy, gdy Ellen została napadnięta, a następnie umieszczona w Bedlam. A zatem w Rolfswood doszło do czegoś więcej niż tylko gwałtu. Dwóch ludzi zginęło. „Płonął!” Czułem, jak serce mi łomoce. Odwróciłem się gwałtownie od szynkwasu, by ujrzeć nagle za sobą Feaveryeara z tłustymi kosmykami opadającymi na spalone słońcem czoło. Trzy dni irytacji docinkami Dyricka i kwaśna fizjonomia Feaveryeara sprawiły, że przebrała się miarka. — Na rany Chrystusa! Przyznaj się, podsłuchiwałeś? — Nie, stałem w kolejce za tobą, panie. Przyszedłem się napić piwa — wybąkał. Rozejrzałem się wokół. — Gdzie Dyrick? Szpiegowałeś mnie, pisarzyno! — Nic podobnego, panie Shardlake! — uniósł się, aż mu zadrżała wydatna grdyka. — Pan Dyrick chciał już spać, kazał, żebym sobie poszedł, więc przyszedłem tutaj. Klnę się na Boga, żem nic nie słyszał prócz tego, że jakiś człowiek spłonął w hucie. Święte oburzenie Feaveryeara wydało mi się szczere. Zauważyłem zmęczenie na jego twarzy, ciemne koła pod oczami. — Wybacz, poniosło mnie. Chodź, gdzieś usiądziemy. Feaveryear opornie ruszył za mną w stronę ławy. — Przepraszam za tamte słowa. Prowadzę drugą sprawę w Sussex, dotyczącą kogoś innego. — Przepraszasz mnie, panie? — zdumiał się. — Dziękuję bardzo. Zapadła męcząca cisza. — Podróż jest cięższa, niż myślałem — powiedziałem w końcu. — Oddział posuwa się bardzo szybko do przodu. Jego twarz z powrotem przybrała obcy, skwaszony wyraz. — Mój pan mówi, że jedziemy tam na próżno — odparł z dezaprobatą. Zastanawiałem się parę razy, czy Dyrick nie próbował przez Feaveryeara wyśledzić naszych planów przed rozprawą. Może nawet udał się do Sądu Opiekuńczego, by przekupić Myllinga. Przypomniałem sobie czeladników warujących na rogu i worek, który mi naciągnięto na głowę. — Cóż — odrzekłem obojętnie — przekonamy się na miejscu, czy na próżno. — Przyjrzałem mu się uważnie. — Od dawna pracujesz u pana Dyricka? — Od trzech lat. Mój ojciec pracował w kuchni w Temple, posłał mnie do szkół, a potem próbował znaleźć dla mnie posadę pisarza. Pan Dyrick mnie zatrudnił. — Wróciła mu pewność siebie. — Zatem pracujesz czasem w Sądzie Opiekuńczym. — Tak, panie. — Zawahał się. — Zdaje się, że uważasz, panie, jak wielu, to miejsce za przybytek zła. Nie zaprzeczyłem. — Może i masz, panie, rację, ale Vincent Dyrick walczy tam o słuszne sprawy, podobnie

jak we wszystkich sądach, w których występuje. — Nie rozśmieszaj mnie, Feaveryear. Adwokat bierze każdą sprawę, jaka mu się trafi, słuszną lub nie. — Przypomniała mi się rozmowa z lady Elżbietą. Feaveryear stanowczo pokręcił głową. — Mój pan zawsze dochodzi sprawiedliwości. Tym razem też. Jestem uczciwym chrześcijaninem, panie, nie mógłbym pracować dla adwokata, który reprezentuje złych ludzi. — Zaczerwienił się. — Nie chcę przez to powiedzieć, że jesteś, panie, zły, tylko że w tej sprawie akurat się pan myli. Przyjrzałem mu się uważnie. Co kazało mu sądzić, wbrew oczywistości, że Vincent Dyrick reprezentuje jedynie prawych ludzi? Najwyraźniej wierzył w to, co mówi. — Cóż — westchnąłem — muszę wracać do mojego zajazdu, załatwić jakiś prowiant na drogę. — Mnie mój pan kazał znaleźć golibrodę. Wyszliśmy na ulicę. Zapadał zmierzch, w oknach rozbłyskiwały świece. Część woźniców nocowała w swoich wozach. — Pewnie wszyscy jadą do Portsmouth, w tym samym kierunku, co nasz oddział — zauważyłem. — Nieszczęśnicy — powiedział ze smutkiem Feaveryear. — Widziałem, jak na mnie patrzyli w drodze, wiem, że mają mnie za słabeusza. Ja za to myślę o tym, co ich czeka, i modlę się za nich. To podłość, że nie mają kapelana. Większość z nich się nie wyspowiadała. Nie dociera do nich, że śmierć w bitwie może oznaczać, że zaraz znajdą się w piekle. — Może do bitwy nie dojdzie. Może Francuzi nie wylądują. — Modlę się o to. Poczułem na dłoni kroplę deszczu. — Zaczyna się. — Tamci w obozie całkiem zmokną. — Niestety. Muszę już wracać do mojego zajazdu. Dobranoc, Feaveryear. — Dobranoc, panie Shardlake. — A, byłbym zapomniał. Powiedz swojemu panu, że cyrulik urzęduje za rogiem. * Kiedy dotarłem do zajazdu, lało już na całego. Rozpętała się letnia burza. Będąc tylko w koszuli i kaftanie, przemokłem na wylot. Człowiek, którego przekupiłem, by znalazł dla nas pokój, zaprosił mnie do kuchni i posadził przy kominku, licząc zapewne na kolejny datek. Skwapliwie przyjąłem jego propozycję; chciałem przemyśleć gdzieś w spokoju informacje od karczmarza z tamtego zajazdu. Zapatrzyłem się w buzujące płomienie. Przed dwudziestu laty spłonęła huta w Rolfswood; zginęło dwóch mężczyzn. Wnosząc z jej słów, Ellen była świadkiem pożaru i widziała przynajmniej jednego z mężczyzn, jak płonął. Czy możliwe, by tamte wydarzenia doprowadziły ją do obłędu? Jak się miał gwałt do tego wszystkiego? Choć siedziałem przy kominku, wstrząsnął mną dreszcz. A co, jeśli śmierć właściciela huty i jego pomocnika nie były dziełem przypadku? Jeśli Ellen była świadkiem morderstwa i dlatego zamknięto ją w Bedlam? Wyglądało na to, że Barak miał rację, ostrzegając mnie przed tą sprawą. Przemknęło mi przez myśl, czyby nie zrezygnować z wyprawy do Rolfswood. Mógłbym wrócić do Londynu i wszystko znów potoczyłoby się jak zawsze. W końcu Ellen przez dziewiętnaście lat włos nie spadł z głowy; jeśli zacznę rozgrzebywać przeszłość, mogę ściągnąć na nią niebezpieczeństwo.

Płomienie sięgały coraz wyżej; nagle ogień podświetlił od dołu napis na żeliwnym płaszczu kominka: Nie płacz po mnie, twe serce na zawsze w moim. Podskoczyłem z wrażenia. Szykująca zupę w garze na kuchennym stole kobieta spojrzała na mnie zdumiona. — Nic ci, panie, nie jest? — Pośpieszyła w moją stronę. — Zbladłeś, panie, jak płótno. — Co znaczą te słowa, o, tutaj? Widzi je pani? Przyjrzała mi się dziwnie. — W tych stronach często widuje się słowa i całe zdania wykute na tyłach paleniska. — O co tutaj chodzi? Czyje serce? Wydawała się coraz bardziej zaniepokojona. — Pojęcia nie mam, może żona umarła temu, kto to robił, czy coś w tym rodzaju. Wyglądasz, panie, jakbyś był chory. Biły już na mnie poty, twarz mi płonęła. — Po prostu dostałem… dziwny znak. Pójdę na górę. Kiwnęła głową ze zrozumieniem. — To wszystko przez tych Francuzów, co tu do nas płyną. Na samą myśl człowieka biorą dreszcze. Aleśmy czasów doczekali.

Rozdział szesnasty Następny dzień, czwarty dzień naszej podróży, minął bez większych zdarzeń. Znów słońce piekło i było parno. Spadł deszcz, na tyle krótki jednak, że nie rozmył drogi. Posuwaliśmy się pośród łąk i pastwisk, w południe docierając do Petersfield, gdzie zrobiliśmy postój. Później okolice zaczęły się zmieniać; wapienne skały, pokryte głównie pastwiskami, wznosiły się stopniowo, w miarę jak pięliśmy się coraz wyżej na Hampshire Downs. Na gościńcu ruch wzmógł się jeszcze bardziej, wozy przystawały, przepuszczając nas przy dźwiękach trąbki dobosza. Raz mijaliśmy ćwiczący w polu miejscowy oddział samoobrony; machali nam, wiwatując. Na szczytach wzgórz zaczęły się pojawiać dozorowane przez strażników wysokie, grube słupy z żelaznymi koszami wypełnionymi nasmołowanym drewnem — były to latarnie ostrzegawcze, które miały zapłonąć, gdyby flota nieprzyjacielska pojawiła się w polu widzenia; ciąg latarni biegł przez wszystkie hrabstwa na wybrzeżu. W pewnej chwili minął nas posłaniec w barwach królewskich; ten jeden raz to my musieliśmy ustąpić drogi. Barak odprowadzał wzrokiem jeźdźca, który zniknął w chmurze pyłu; czułem, że duma o tym, kiedy przyjdzie list od Tamasin. Mój asystent zerkał na mnie spod oka. Poprzedniego wieczoru zauważył rozgorączkowanie, w jakim wróciłem do pokoju w zajeździe, ale udawał, że daje mi wiarę, gdy wmawiałem mu, że mam dreszcze, bo zlało mnie do suchej nitki. Na wspomnienie napisu w kominku z trudem hamowałem drżenie. Niezwykłe zrządzenie losu sprawiło, że natknąłem się na te słowa akurat wtedy, gdy byłem już bliski rezygnacji z badania przeszłości Ellen. Choć zazwyczaj nie wierzę w znaki, byłem roztrzęsiony. Koło szóstej ponownie zatrzymaliśmy się na skraju pastwiska. Tym razem wydelegowany miejscowy czekał na nas przy stercie chrustu przeznaczonego na posłania dla żołnierzy. Dobosz już od godziny podawał wolne, monotonne tempo, bo ludzie byli wykończeni. Powiodłem wzrokiem na czoło kolumny — Leacon, prosty jak trzcina, patrzył w dół z wyżyn siodła. Zamieniwszy parę słów z czekającym na nas mężczyzną, polecił Snodinowi wprowadzić oddział na łąkę, a następnie podjechał do nas. — Obawiam się, panowie, że przyjdzie wam dziś nocować w obozie. Jesteśmy pod Buriton; miejscowy twierdzi, że miasto pęka w szwach od podróżnych i woźniców. Nie ma szans na wolne miejsce w zajeździe. — Chcesz powiedzieć, kapitanie, że będziemy spać na tym klepisku? — spytał oburzony Dyrick. — Możesz spać na drodze, skoro tak wolisz, panie — zbył go krótko Leacon — ale gdybyś jednak zmienił zdanie, zapraszam do obozu. — Będziemy zobowiązani — wtrąciłem pośpiesznie. — Spróbuję zorganizować wam jakiś namiot. — Leacon skinął mi głową i odjechał. — Jutro rano, jeśli wszystko pójdzie dobrze, powinniśmy dotrzeć do Hoyland — rozmarzył się Dyrick. — Nie mogę się już doczekać, kiedy zostawię za sobą ten śmierdzący wojskowy prymityw. — Sam wspomniałeś, że wywodzisz się z gminu, kolego Dyrick. W tej podróży wszyscy jednakowo śmierdzą.

* Godzinę później siedziałem przed naszym namiotem rozstawionym wśród kęp wełnianki, masując strudzone nogi. Z wozów wydzielono nam koce, ale perspektywa nocy na gołej ziemi nie była zbyt ekscytująca. Czułem ulgę na myśl, że podróż dobiega już końca; byłem coraz bardziej zmęczony jazdą bez wytchnienia. Spojrzałem na obozowisko. W świetle zachodzącego słońca żołnierze siedzieli w małych grupkach obok swoich namiotów. Wielu cerowało katany. Kolejny raz byłem pod wrażeniem sprawnej organizacji całej kompanii. Na skraju łąki dostrzegłem Dyricka, który przechadzał się statecznie wraz z powłóczącym nogami sir Franklinem Giffardem. Zauważyłem, że Dyrick, choć ignoruje Leacona, nie przepuści okazji, by porozmawiać ze starszym wojskowym. Awans społeczny zawdzięczał zapewne umiejętności podlizywania się. Kto wie, czy nie to właśnie zbliżyło go do Nicholasa Hobbeya; swój zawsze wyczuje swego. Leacon przechadzał się od namiotu do namiotu, przystając, by zamienić parę słów ze swoimi ludźmi. W odróżnieniu od Giffarda czuł się zobowiązany do kontaktu z podwładnymi i wysłuchiwania ich skarg. Snodin siedział samotnie przed namiotem, sącząc piwo z pękatego dzbana, i każdemu, kto spojrzał w jego stronę, odpowiadał mrocznym spojrzeniem. Na skraju łąki, przy ognisku, siedział Barak z grupą żołnierzy z pododdziału maszerującego na tyłach kolumny. Zazdrościłem mu swobody, z jaką obcował z młodymi rekrutami; od czasu incydentu z zakupem żywności w wiosce odnosili się do mnie uprzejmie, ale z rezerwą należną osobie z wyższej sfery. Wśród rozmówców Baraka byli kapral Carswell i młody Walijczyk Llewellyn. Zauważyłem, że ci dwaj przyjaźnią się ze sobą, choć różnią się skrajnie od siebie: młody Llewellyn był miłym chłopakiem, ale dość markotnym, podczas gdy Carswell tryskał humorem — cóż, każdy trefniś potrzebuje swojego widza. Zaczepny Sulyard też siedział z nimi w jaskrawej brygantynie. Właśnie szturchnął swojego sąsiada w głowę. — Masz do mnie mówić „panie” — oznajmił flegmatycznym głosem, który dotarł do mnie wyraźnie pomimo odległości. — Odwal się, tępa pało! Postanowiłem dołączyć do nich; wolałem mieć na oku Baraka, kiedy w pobliżu był alkohol, poza tym miałem parę pytań do Llewellyna. Przechodząc przez obozowisko, zauważyłem Feaveryeara, który siedział przed namiotem z Pygeonem; Boże, ależ ten nieszczęśnik miał odstające uszy! Gdy Feaveryear przemawiał z ferworem, Pygeon, wytężając wzrok, bo zmierzch już zapadał, wyrzynał coś na rękojeści swego noża. Na mój widok Feaveryear zerwał się i odszedł. — Ty także, panie, przyszedłeś mnie nawracać? — powitał mnie bez entuzjazmu Pygeon. — Nie wiem, o czym mówisz, chłopcze. — Wasz pisarz żądał ode mnie, bym przyznał, że w hostii nie ma krwi Chrystusa. Lepiej, żeby się miał na baczności, bo za mniejsze bluźnierstwa można wylądować na stosie. U nas, w Harefield, trwamy przy wierze naszych ojców. Westchnąłem ciężko. Bogu dzięki, że mieliśmy się rozstać jutro z oddziałem. Feaveryear wziął się najwyraźniej do głoszenia swych radykalnych poglądów. — Nie, Pygeon, nie obawiaj się żadnych kazań z mojej strony. Pygeon wziął się z powrotem za rzeźbienie na trzonku noża, jednego z tych długich noży, których żołnierze używali jako narzędzi i broni. Wprawnie i z wielką precyzją wycinał napis POD TWĄ OBRONĘ, MARYJO. — Dobra robota — pochwaliłem go.

— Proszę Najświętszą Panienkę, by nas chroniła w boju. — Idę się przysiąść do ogniska. Pójdziesz ze mną? Pygeon pokręcił głową i wrócił do rzeźbienia. Pewnie miał dość złośliwości Sulyarda. Podszedłem do ognia, siadając ostrożnie na ziemi obok Llewellyna i Carswella. Widziałem, że pieką na rożnie kilka królików i kurę. — Napijesz się, panie, piwa? — zwrócił się do mnie Carswell. Przyjąłem kufel z jego rąk, rozglądając się za Barakiem, który jednak był głęboko zaabsorbowany rozmową z młodymi żołnierzami. — Dziękuję. Co pieczecie? Jeśliście kłusowali, lepiej, żeby kapitan Giffard was nie przyłapał. — Miejscowy pozwolił nam zapolować na króliki — odparł wesoło. — Za bardzo się tu rozmnożyły i atakują pola. Niektórzy z naszych potrafią użyć łuku w lesie. — Ale to coś mi wygląda na kurę. Mam nadzieję, że nie podprowadziliście jej z czyjejś zagrody. — Mylisz się, panie. — Twarz Carswella przybrała wyraz komicznej powagi. — To jest miejscowa odmiana królika. — Ze skrzydłami? — Hampshire to dziwne miejsce — odparł rozbrajająco. — Chciałem cię o coś spytać — zwróciłem się półgłosem do Llewellyna, żeby nas Barak nie słyszał. — Tak, panie? — Wspomniałeś wczoraj o hutach w Weald. Czym się różnią nowe piece od starych, zwanych, o ile wiem, dymarkami? — Nowe piece hutnicze są o wiele większe, a żelazo wypływa z nich strugą, a nie w postaci miękkich grud. Żelazo z wielkich pieców wpuszcza się wprost do gotowych form. Ostatnio w ten sposób odlewają armaty. — Czy to prawda, że dymarki nie działają w lecie? — Tak. Dymarki zatrudniają głównie miejscowych, którzy w lecie są zajęci w polu. W nowych hutach natomiast po kilkudziesięciu robotników pracuje przez okrągły rok. — Dziękuję, Llewellyn — odparłem, widząc, że Barak popatruje w moją stronę. — Chcesz, panie, rzucić palestrę dla hutnictwa? — rzucił za mną żartem Carswell, gdy wstałem, by przysiąść się do Baraka. Zmierzch zapadał szybko i nagle w powietrzu zaroiło się od szarobiałych ciem, które zataczały koła w półmroku. * Barak obrzucił mnie podejrzliwym spojrzeniem. — O czym tam szeptaliście z Llewellynem? Mam nadzieję, że nie miało to żadnego związku z Ellen. Więc jak? — Skupmy się teraz lepiej na Hugh Curteysie — uciąłem. — Wywiedziałeś się już, gdzie jest Rolfswood, dobrze mówię? Przy najbliższej okazji zamierzasz się tam wybrać na przeszpiegi. — Muszę to zrobić. — Uważam, że powinieneś dać sobie z tym spokój. — To sobie uważaj! — wybuchnąłem, nie panując nad sobą. — Będę robił, co uznam za stosowne! Sulyard znów ryknął ochrypłym śmiechem.

— Kłótnia kochanków! — zawołał, pokazując wzrokiem mnie i Baraka. Miał już mocno w czubie, bełkotał niewyraźnie, a na jego twarzy malował się złośliwy grymas. — Zamknij jadaczkę albo sam ci ją zamknę — zagroził Barak, udając, że wstaje z ziemi. Sulyard wycelował we mnie palec. — Wszyscy wiedzą, że garbus przynosi nieszczęście! Choć i bez tego jesteśmy już skończeni, mając nad sobą starego kuternogę i rozjuszonego ochlajtusa. — Rozejrzałem się po twarzach zebranych; dym szczypał mnie w oczy. Wszyscy odwracali wzrok z zakłopotaniem. Sulyard wstał, chwiejąc się i nadal mierząc we mnie palcem. — Nie próbuj tylko rzucić na mnie uroku, ty… — Zamknij się! — Oczy wszystkich powędrowały w stronę, skąd dobiegł gniewny głos. Pygeon przyjął jednak moje zaproszenie i stał w odległości paru stóp. — Zamknij się, durniu! To, co robisz, hańbi nas wszystkich! Nie jesteś u siebie na wsi, tylko w wojsku! Nie możesz kraść zwierzyny i kaczek Bogu ducha winnym ludziom i zanudzać wszystkich żądaniami, żeby cię tytułowali panem! — Zaraz ci urżnę jaja! — ryknął Sulyard. Pygeon stał niepewnie, patrząc, jak Sulyard, wyrwawszy się z trzymających go rąk, sięga po nóż. Nagle pomiędzy adwersarzami wyrosła wysoka postać w białej kurcie, wymierzając Sulyardowi siarczysty policzek. Mężczyzna zachwiał się, ale odzyskał równowagę i znowu chwycił za nóż. — Dźgnij mnie, bezczelny ordynusie, a wlepią ci wyrok za bunt przeciw dowódcy! — krzyknął Leacon. — Możemy to jednak załatwić na osobności, jeśli sobie życzysz — dodał natychmiast łagodniejszym tonem. Sulyard, brocząc krwią z rozciętej wargi, opuścił ręce. Przez chwilę giął się jak szmaciana lalka. — Nie chcę się buntować. — Zatoczył się. — Chcę tylko żyć! Ży-yć! — To nie chlaj i bądź dobrym kolegą. To zwiększy twoje szanse na przeżycie. — Tchórz! — krzyknął ktoś w ciemnościach. Sulyard spojrzał groźnie w tamtą stronę, jednak po chwili zrezygnował i chwiejnym krokiem wyszedł z kręgu światła. — Zaraz się gdzieś przewróci. Niech go któryś znajdzie i wepchnie do namiotu — zwrócił się Leacon do ludzi. — Publiczne przeprosiny pana Shardlake’a odkładam do jutra rana. — Odwrócił się, by odejść, ale go dogoniłem. — Dziękuję ci za wszystko, George, ale błagam, żadnych publicznych przeprosin. I tak nie będą szczere, a nie chciałbym żegnać się z wami przykrym akcentem. — Rozumiem, ale należy ci się, panie, zadośćuczynienie. — Przeżyłem już nie takie historie i pewnie znów przeżyję. — Zawahałem się. — On się boi tego, co go czeka. — Wiem. W miarę zbliżania się do Portsmouth wielu opadnie strach. Ale jak już wspomniałem, na polu walki dyscyplina i współpraca są strategią przetrwania, choć ostatecznie wszystkim rządzi chaos i przypadek. — Zapadło długie milczenie. — Dziś wieczór chciało mi się wyć, gdym słyszał bęben. Po tym wszystkim, co wyznałem w Godalming, czy… czy nadal sądzisz, panie, że nadaję się na dowódcę? To ja będę musiał prowadzić ludzi, bo sir Franklin Giffard już nie podoła. Jest dobry w przywracaniu morale; zeszłej nocy paru ludzi upiło się i wszczęło burdę, ale on ich potrafił ukrócić paroma celnymi słowami. Ale sam, panie, widzisz, że jest za stary, by iść na czele w bój. — Już ci mówiłem wczoraj, że nie mogli trafić na lepszego dowódcę niż ty. — Dziękuję — odparł cicho. — Bałem się, że tylko tak, panie, mówisz.

— Klnę się na moją duszę, że tak uważam szczerze. — Módl się, panie, za nas, gdy się rozstaniemy. — Obiecuję. Choć sporo czasu minęło, odkąd Bóg po raz ostatni raczył wysłuchać moich modlitw. * Dziwnie mi się spało w jednym namiocie z Dyrickiem. Chrapał okropnie, nie dając mi zasnąć. Następnego poranka ruszyliśmy obolali jeszcze od wczorajszej jazdy; mnie dodatkowo dokuczał kręgosłup. Był to ostatni dzień naszej podróży. Po wieczornym chlaniu twarz Sulyarda była równie obrzękła, jak jego pęcherz. Kiedy zajął miejsce w szeregu, część żołnierzy patrzyła na niego z niechęcią — kto wie, czy nie dlatego że przyznał się do strachu. Snodin, jako rasowy pijus, nie zdradzał oznak wczorajszej libacji. Znów ruszyliśmy w drogę. Przywykliśmy już do stukotu butów, łoskotu jadących za nami wozów, wszechobecnego kurzu. Jednak nasza wspólna podróż dobiegała końca; żołnierze mieli maszerować dalej do Portsmouth, nas natomiast, o ile wierzyć Dyrickowi, dzieliło raptem parę mil od wsi Horndean, z której mieliśmy odbić na Hoyland. Był kolejny gorący i parny dzień. Żołnierze od rana śpiewali cięgiem sprośne przeróbki znanych pieśni miłosnych, tak przy tym dowcipne, że mimo woli uśmiechałem się pod nosem. Znowu jechaliśmy przez leśne okolice, przecinane pasmami wapiennych wzgórz i łąk. Kiedy mijaliśmy wioskę, w której ludzie szli do kościoła na niedzielną mszę, pieprzne kuplety umilkły na chwilę. Po jakichś dwóch milach, w miejscu, gdzie droga zwężała się i biegła głęboką leśną koleiną, napotkaliśmy wielki wóz, który zgubił koło i zatarasował drogę. Wóz transportował wielką, żeliwną armatę, długą na piętnaście stóp, która wymknąwszy się z uprzęży grubych lin, spadła na ziemię. Cztery ciągnące wóz perszerony pasły się pod ścianą wąwozu. Woźnica ubłagał żołnierzy, by przystanęli i pomogli mu nastawić koło; wiózł konno armatę z Sussex, choć według jego opinii powinna do Portsmouth płynąć statkiem. Gdy część ludzi wzięła się do dźwigania wozu, a inni próbowali nasadzić zapasowe koło na oś, reszta oddziału rozproszyła się, przysiadając na brzegach koleiny. Dyrick przechadzał się wte i wewte z Feaveryearem, rozglądając się po lesie, po czym podszedł do mnie i Baraka. — Można? — Usiedli przy nas. Dyrick machnął odzianą w rękawiczkę dłonią w stronę drzew. — Ten las, podobnie jak las pana Hobbeya, jest częścią starożytnej puszczy Bere. Słyszał pan o niej? — Niewiele, poza tym, że była to królewska knieja już w czasach królów normańskich. — Widzę, że jesteś dobrze zorientowany, kolego. Jednak las był rzadko używany: późniejsi królowie woleli Nową Puszczę. Puszcza Bere kurczyła się z upływem wieków, ludzie osiedlali się, zdobywając ziemię przez zasiedzenie, proceder, którego tak zawzięcie bronisz, przysiółki rozrastały się w wioski, ziemia była wyprzedawana przez kolejnych królów lub oddawana w użytkowanie Kościołowi, jak to miało miejsce w Hoyland. Drzewa podobne do tych tutaj rosną na dziesiątkach mil. Zadarłem głowę. Potężne dęby i wiązy, chyba bardzo stare, wyrastały z gęstego, splątanego poszycia. Pomimo upałów czuło się wilgoć ziemi. Od strony wozu dobiegł głośny trzask: wprawdzie nasadzono nowe koło, ale ledwie ludzie odsunęli się, koło ponownie spadło i wóz znów przechylił się na bok. — Będziemy tu pokutować cały dzień — zeźlił się Dyrick, wstając. — Chodź, Feaveryear, pomożesz mi poprawić uprząż konia. — Ruszył, a Feaveryear zerwał się i popędził za nim.

— Boi się, żeby jego pisarczyk nie wypaplał nam czegoś — parsknął Barak. — Niepotrzebnie, bo Feaveryear patrzy w niego jak w obraz. — Udało ci się go trochę poznać? — Potrafi rozmawiać tylko o swoim zbawieniu, zgniliźnie doczesnego świata i o tym, że nasza podróż jest stratą czasu jego czcigodnego pana. Podnieśliśmy głowy, widząc zbliżającego się Carswella; na twarzy wesołka malowała się niecodzienna powaga. Skłonił się. — Przykro mi, panie, z powodu wczorajszego incydentu. Chciałem, panie, żebyś wiedział, że prawie nikt nie podziela opinii Sulyarda. — Dziękuję. Zawahał się. — Mogę spytać o coś? — Bardzo proszę. — Skinąłem, by usiadł przy nas, szykując się w duchu na pytania z zakresu prawa. — Słyszałem, że prawnicy londyńscy mają własną trupę teatralną — powiedział ku memu zaskoczeniu. — To prawda, że w Inns of Court często wystawia się sztuki, ale same trupy teatralne są niezależnymi kooperatywami. — Jacy to ludzie? — Banda utracjuszy, ale muszą ciężko pracować, żeby grać na poziomie. — Dobrze im płacą? — Marnie. A życie w Londynie jest teraz drogie. Czyżbyś chciał zostać aktorem, Carswell? Zarumienił się. — Chciałbym pisać sztuki, panie. Chadzałem oglądać misteria religijne, kiedy były jeszcze dozwolone, a w dzieciństwie sam pisałem krótkie sztuki. Pisać nauczyłem się w szkole przykościelnej. Chciałem kształcić się dalej, ale mojej rodziny na to nie stać. — Większość współczesnych sztuk, choćby Johna Bale’a, poświęcona jest dylematom wiary. To może być ryzykowny zawód. — Chciałbym pisać komedie, żeby rozśmieszać ludzi. — Czy aby nie ty jesteś autorem sprośnych piosenek, które dziś śpiewacie od rana? — Wiele z nich ułożyłem — przyznał nie bez dumy. — W Londynie zwykle wystawia się zagraniczne komedie, głównie włoskie. — Trochę angielskich by nie zawadziło. W rodzaju starego, dobrego Chaucera. — Na Boga, Carswell, jesteś nieźle oczytany. — Łuk i książka, panie, to moje ulubione rozrywki, zresztą ku zgryzocie rodziców, którzy chcieliby mnie widzieć na gospodarstwie. — Skrzywił się. — Chciałem się stamtąd wyrwać. Chętnie poszedłem do wojska. Umyśliłem sobie, że gdy wojna się skończy, wybiorę się do Londynu. Może uda mi się zarobić na chleb, grając, a przy okazji dowiem się, jak się pisze sztuki. — Jak widzę, masz wszystko starannie przemyślane. Przyznam, że Anglii brakuje dobrego komediopisarza… Naszą rozmowę przerwało nadejście Snodina. — Rusz się, Carswell — warknął. — Będziemy trenować na polanie obok. Przestań zanudzać panów swoim ględzeniem. — Wcale nam nie przeszkadza — ujął się za nim Barak.

— Jest żołnierzem i ma robić, co mu każę. — Oczy Snodina się zwęziły. — Tak, panie Snodin. — Carswell pośpiesznie zerwał się i ruszył za gwizdkowym. — Jak będziesz w Londynie, zapytaj o mnie w Lincoln’s Inn! — zawołałem za nim. — Bystry chłopak — zwróciłem się do Baraka. — Lepiej uważaj, żeby się nie narazić kolejnemu oficerowi, bo już jeden nieźle ci dopiekł. — Nadęty dureń. Wracając do Carswella, lepiej go nie zachęcaj do teatru. Połowa tego bractwa rozpija się i kończy w rynsztoku. — Humor niezbyt ci dzisiaj dopisuje. Tęsknisz za Tamasin? — Gryzę się nieustannie myślami o niej. — Spojrzał na mnie z ukosa. — A ty co planujesz w związku z tą całą Ellen? Milczałem z godnością. * Tymczasem minęło południe, więc posililiśmy się przy drodze, nim wóz został wreszcie zreperowany. Trzeba było dwudziestu ludzi, żeby na linach wciągnąć z powrotem armatę. Wóz zjechał na pobocze, żeby nas przepuścić. Jechaliśmy na południe, zagłębiając się w puszczę Bere. Podjechałem na czoło oddziału, który Leacon prowadził z sir Franklinem Giffardem. — Wkrótce się rozstaniemy, George. — Wielka szkoda. — Ja też żałuję. Zanim to jednak nastąpi, chciałem spytać, czy mógłbym cię prosić o pomoc w pewnej sprawie? — Zrobię, co w mojej mocy. O co chodzi? — Skoro w Portsmouth roi się od żołnierzy, jest też chyba niemało żołnierzy zawodowych. — Tak. Portsmouth przejmuje rolę głównego ośrodka działań wojennych. — Chciałem cię prosić, byś w miarę możliwości popytał, czy ktoś nie zna weterana o nazwisku William Coldiron. Jest moim służącym, rzekłbym… jeszcze. — Opowiedziałem mu historię o Coldironie i Josephine, i że z tego, co podsłuchałem w tawernie, wynika, iż nigdy nie miał żony. Chętnie porozmawiam z kimś, kto wie coś o nim. Nie wierzę w jego przechwałki, że zabił króla Jakuba pod Flodden, ale nie wątpię, że był żołnierzem. — Popytam przy okazji. — Może mógłbyś napisać do mnie do Londynu? — Tak zrobię. A gdyby pana rzuciło do Portsmouth, proszę rozejrzeć się za mną. Co prawda będę miał pełne ręce roboty, żeby utrzymać moich ludzi w ryzach. W mieście szerzy się chaos, wszędzie pełno cudzoziemskich żołnierzy i marynarzy. Nasi ludzie ucieszą się na pewno, widząc pana. — Nie wszyscy uważają mnie za garbusa, który przynosi nieszczęście? — Najwyżej paru bęcwałów pokroju Sulyarda. — Dzięki, George, lejesz balsam na moją duszę. Zawróciłem na koniec oddziału, do naszych. Droga prowadziła pod górę i tempo marszu osłabło. Zdrzemnąłem się w siodle, gdy Dyrick potrząsnął mnie obcesowo za ramię. — Tu odbijamy w prawo. Z mroków leśnego gąszczu wyłaniała się wąska droga. Zjechaliśmy na pobocze. — George! Tu was zostawiamy! Obaj z sir Franklinem spojrzeli za siebie. Kapitan dał znak doboszowi, żeby umilkł. Oddział stanął, a Leacon podjechał do nas.

— Szczęśliwej drogi. — Uścisnął mi dłoń. — Dziękuję, żeście wzięli nas ze sobą. — Gdyby nie pan, kapitanie, jechalibyśmy ze dwa dni dłużej — dodał Dyrick z niespotykaną u niego uprzejmością. Spojrzałem w znużone, udręczone oczy Leacona. — Cieszę się, żeśmy się znów spotkali — powiedziałem szczerze. — Ja też. Teraz musimy już ruszać w drogę, by przed nocą dotrzeć do Portsmouth. Dyrick krzyknął: „Do widzenia” sir Franklinowi Giffardowi, który w odpowiedzi skinął lekko dłonią w rękawiczce. Żołnierze zaczęli wykrzykiwać pożegnania w naszą stronę. Carswell pomachał nam wesoło ręką. Leacon zawrócił na czoło oddziału. — Niech was Bóg prowadzi! — rzuciłem w ich stronę. Zagrała trąbka, wozy dostawcze wyminęły nas z turkotem i oddział pomaszerował dalej; tupot żołnierskich butów stopniowo cichł w oddali. Odbiliśmy w las. * Jechaliśmy we czterech w głębokiej ciszy przerywanej tylko śpiewem ptaków. W końcu dotarło do mnie, jak bardzo jestem skonany, brudny i cuchnący. Nagle wyrósł przed nami wysoki, kamienny mur. Wjechaliśmy przez bramę na ogromny, wypielęgnowany trawnik ocieniony drzewami; nieco z boku rzucał się w oczy piękny klomb z wielu gatunków wonnych kwiatów. Na środku wznosiła się imponująca budowla — dawny kościół normański z wielkimi wrotami i charakterystycznym stromym dachem. Obecni właściciele po obu stronach wrót wykuli prostokątne okna, podobnie zresztą jak w ścianach przyległych zabudowań klasztornych, których dachy zdobiły smukłe kominy. Z psiarni na tyłach niosło się niespokojne ujadanie psów. Na progu wyrosło trzech młodych mężczyzn w fartuchach służby. Skłoniwszy się, zeszli do nas. Zza nich wyszedł starszy mężczyzna w czerwonym dublecie. Podchodząc do Dyricka, zdjął beret z głowy. — Witamy znów w naszych progach, panie Dyrick. — Miło mi. Czy mój list dotarł do twego pana? — Tak, ale nie sądziliśmy, że dotrzecie tak szybko. — To Fulstowe, majordomus pana Hobbeya — zwrócił się do mnie Dyrick. — Fulstowe, to jest pan Shardlake, o którym wspominałem w liście — powiedział znaczącym tonem. Fulstowe odwrócił się do mnie. Był to mężczyzna po czterdziestce z płaską, pobrużdżoną twarzą i krótką, siwiejącą brodą. Patrzył na mnie usłużnie, ale jego przenikliwe oczy taksowały mnie bacznie. — Witam, panie. Nasi ludzie zajmą się waszymi końmi. — Obrócił się w stronę wejścia do domu. — O, widzę, że pan Hobbey z rodziną też wyszli państwa przywitać. Na schodach wyrosły tymczasem cztery postacie: mężczyzna, kobieta i dwóch nastoletnich młodzieńców: krępy brunet i wysoki, smukły szatyn. Stali sztywno, jakby połknęli kij, patrząc pytająco w naszą stronę.

Część trzecia DWÓR HOYLAND

Rozdział siedemnasty Zsiedliśmy z koni. — Jak tam samopoczucie, panie pisarzu? — zwrócił się Fulstowe do Feaveryeara z „urzędowym” uśmiechem. — Dziękuję, panie Fulstowe — odparł Feaveryear z ukłonem. Fulstowe spojrzał na Baraka. — A ty, panie, jesteś zapewne pisarzem komisarza Shardlake’a? — Jack Barak, do usług. — Stajenny pokaże wam wasze pokoje, a ja dopilnuję, by bagaże waszych panów dotarły do ich pokojów. Kiwnąłem głową Barakowi. Poszli obaj z Feaveryearem za stajennym, a pozostali słudzy zabrali konie do stajni. — Czuję, że będziesz tęsknił, panie Shardlake, za swoim asystentem — zadrwił Dyrick. — Cóż, pora powitać naszych gospodarzy i ich wychowanka. Ruszyłem za nim w stronę czekającej nas czwórki. Kątem oka spostrzegłem w głębi ogrodu, pod murem, wysokie pryzmy ziemi z sukiennymi tarczami strzelniczymi, a kawałek dalej kilka nagrobków. Pokonałem parę schodków przed wejściem. Nicholas Hobbey był chudym, niepozornym mężczyzną po czterdziestce z burzą siwych włosów nad wąską, surową twarzą. Nosił niebieski letni dublet z cienkiej bawełny, a na wierzch krótką opończę. Serdecznie uścisnął dłoń Dyricka. — Cieszę się, że znów cię widzę, Vincencie — rzekł czystym, dźwięcznym głosem. — I nawzajem, Nicholasie. — Proszę się czuć jak u siebie w domu, panie Shardlake — zwrócił się do mnie Hobbey znacznie chłodniej. — Chętnie uspokoję tych, którzy pana tutaj przysłali. — Małe piwne oczka szacowały mnie czujnie. — To moja żona, pani Abigail. Złożyłem ukłon niewieście, którą Michael Calfhill nazwał obłąkaną. Była wysoka i miała chudą twarz, podobnie jak jej małżonek. Puder z bieli ołowianej na policzkach nie potrafił już ukryć zmarszczek. Abigail miała na sobie szarą, jedwabną suknię z szeroką spódnicą, bufiastymi rękawami i krótkim kapturem obszytym perłami, pod którym wypatrzyłem jasne, lecz siwiejące włosy. Skłoniłem się, czując, że przygląda mi się bacznie. Dygnęła nerwowo. — Mój syn, David, i podopieczny mojego męża, Hugh Curteys — przedstawiła piskliwym głosem stojących obok niej chłopców. David był dość niski, krępy i przysadzisty. Spod brunatnego dubletu wystawała biała koszula z długim koronkowym kołnierzem. Czarne włosy miał ostrzyżone krótko przy skórze, za to z rozcięcia koszuli wystawały czarne włoski. Wielebny Broughton wspominał, że David był nieładnym dzieckiem, które przepoczwarzało się teraz w brzydkiego mężczyznę; okrągła twarz o topornych rysach i pulchnych wargach była gładko wygolona, mimo to na policzkach chłopca kładł się siny cień. Po rodzicach odziedziczył jedynie wypukłe, niebieskie oczy Abigail. Patrzył na mnie, a z jego oczu wyzierała pogarda. — Witam — powiedział zwięźle, podając dłoń; była gorąca, wilgotna i całkiem niespodziewanie pokryta odciskami. Przeniosłem wzrok na chłopca, w którego sprawie przemierzyłem ponad sześćdziesiąt

mil. Hugh Curteys też miał ciemny dublet i białą koszulę, a jego włosy też były ostrzyżone na jeża. Przypomniałem sobie opowieść pani Calfhill o tym, jak ogolony z powodu wszy beztrosko ganiał się z siostrzyczką po pokoju. Uświadomiłem sobie, że mam na szyi krzyżyk Emmy — wolałem go mieć przy sobie, żeby nie zginął w podróży. Hugh był całkowitym przeciwieństwem Davida. Wysoki, o wysportowanej sylwetce, miał szeroką pierś i wąską talię. Do tego drobny podbródek i orli nos nad pełnymi ustami. Pomimo kilku pieprzyków byłby najprzystojniejszym młodzieńcem, jakiego widziałem w życiu, gdyby nie blizny i dzioby po ospie szpecące dolną część twarzy, a jeszcze bardziej szyję. Był mocno opalony, przez co jasne blizny wyraźniej odcinały się od twarzy. Jego oczy, o niespotykanym błękitnozielonym odcieniu, były świetliste, ale dziwnie pozbawione wyrazu. Chociaż wyglądał krzepko, wyczuwałem w nim tajony smutek. — A więc zna pan panią Calfhill, panie Shardlake? — powiedział niskim, lekko ochrypłym głosem. Ujął moją dłoń i uścisnął mocno. Jego dłoń była sucha i też pokryta odciskami. — Znam. — Pamiętam ją. Poczciwa, miła starsza pani. — Nadal patrzył obojętnie, ale na dnie jego oczu tliła się czujność. Majordomus Fulstowe wszedł po schodach i stanął obok swego pana, obserwując nas bacznie. Odniosłem dziwne wrażenie, że przypatruje się rodzinie gospodarzy jak reżyser swoim aktorom. — Dwa listy przyszły dziś do pana — zwrócił się do mnie. — Znajdzie je pan w swoim pokoju. Jest też list do pańskiego asystenta Baraka. Przywiózł je w drodze do Portsmouth posłaniec królewski, wyglądało, jakby jechał po nocy. — Spojrzał na mnie kątem oka. — Jeden z listów nosi pieczęć królowej. — Mam zaszczyt cieszyć się przyjaźnią radcy królowej, który załatwił, że korespondencja dla mnie będzie dostarczana przez posłańca i w ten sposób odbierana z Cosham. — Mogę wyznaczyć służącego, który będzie odwoził pańskie listy. — Dziękuję. — Zanotowałem w pamięci, by je dobrze przedtem zapieczętować. — Panu Shardlake’owi skromność nie pozwala wspomnieć, że jego zleceniodawczynią bywa również królowa, o czym pisałem ci w liście. — Dyrick spojrzał znacząco na Hobbeya. — Zapraszam do środka. Moja żona źle znosi słońce — powiedział gładko Hobbey. * Weszliśmy przez wrota do dawnego kościoła. Wewnątrz unosił się specyficzny zapach starości i świeżego drewna, wzbogacony ledwie wyczuwalną nutą kadzidła. Południowy transept przerobiono na szerokie schody prowadzące do dawnych budynków klasztornych, a nawę na imponującą salę paradną z wyeksponowanym starym sklepieniem wspartym na gąszczu skrzyżowanych belek. Na jasnych ścianach wisiały kobierce przedstawiające cykl scen myśliwskich. Stare okna gomółkowe zastąpiono nowymi, o gładkich szybach, dodano też parę nowych okien, zapewniając doskonałe oświetlenie. Wielką komodę przy wejściu zdobiły misy ze szkła weneckiego i wazony z misternymi kompozycjami z kwiatów. W głębi, od zachodu, z dawnych czasów pozostało wielkie, półokrągłe okno witrażowe z postaciami świętych i apostołów. Pod oknem stał masywny stół z tureckim obrusem. Stara służąca nakrywała do kolacji. Na jednej ze ścian dorobiono kominek. Przebudowa musiała pochłonąć niemało czasu i pieniędzy. Same kobierce przedstawiały sporą wartość. — Widzę, Nicholasie, że od mojej ostatniej bytności roboty się posunęły — zauważył z podziwem Dyrick.

— Tak — odparł Hobbey swym cichym głosem. — Jeszcze tylko wstawię przezroczyste szyby w okno od zachodu i koniec, jeśli nie liczyć tych rozpadających się nagrobków zakonnic. — Widziałem coś jakby cmentarzyk w głębi ogrodu, za pryzmami — wtrąciłem. — Miejscowi nie chcą ich wykopać za żadne pieniądze. Zabobonne wsioki — cmoknął z dezaprobatą Hobbey. — Podżegane przez tego łobuza Ettisa — dodała z goryczą Abigail. Spojrzałem na nią; wydawała się napięta jak struna, dłonie drżały jej lekko. — Wezmę kogoś z Portsmouth, moja droga, jak tylko się tam sytuacja unormuje — uspokoił ją Hobbey. — Widzę, że podobają się panu moje kobierce, panie Shardlake. — Poprowadził nas obu z Dyrickiem do ściany. Cztery kobierce przedniej roboty układały się w ciąg scen myśliwskich. Pierwsza tkanina przedstawiała wypłoszonego z matecznika jednorożca, druga i trzecia ukazywały jeźdźców ścigających zwierzynę, a na ostatniej, zgodnie ze starożytną legendą, jednorożec tulił łeb do łona młodej dziewczyny, która z niewinnym uśmiechem siedziała na polanie. Czar dziewczęcia był jednak pułapką, gdyż zza okolicznych drzew wychylali się myśliwi, celując z łuków. Podziwiałem misterny splot tkaniny i piękne, żywe kolory. — Pochodzą z Niemiec — wyjaśnił z dumą Hobbey. — Szlak moich interesów prowadził wzdłuż Renu. Kupiłem je po okazyjnej cenie od kupca, który splajtował podczas wojny chłopskiej. Są moją dumą i radością, tym, czym ogród jest dla mojej żony. — Musnął z czcią łeb jednorożca. — Szkoda, żeś, panie, nie widział miny wieśniaków, kiedy przychodzą się tu sądzić w Sądzie Ziemskim. — Zaśmiał się pogardliwie. — Wytrzeszczają oczy, jakby się bali, że ktoś na nich ze ściany wyskoczy. Chłopcy też dołączyli do nas. David studiował przez chwilę mierzących do jednorożca łuczników. — Trudno chybić z tej odległości — powiedział z lekceważeniem. — Jeleń nigdy by się nie dał podejść tak blisko. Przypomniałem sobie odciski na dłoniach Hugh i Davida. — Ćwiczycie, chłopcy, strzelanie z łuku? — Codziennie — odparł z dumą David. — To nasz sport narodowy, bardziej nawet niż sokolnictwo. Rozrywka godna prawdziwego mężczyzny. Prawda, Hugh? — Klepnął Hugh po ramieniu, boleśnie, jak zauważyłem. W zachowaniu Davida czuło się jakiś skrywany niepokój. Jego matka obserwowała go bacznie. — Prawda. — Hugh posłał mi znów nieodgadnione spojrzenie. — Mam nowiutki egzemplarz Toxophilusa, który mistrz Ascham zadedykował w tym roku królowi. Pan Hobbey podarował mi tę książkę na urodziny. — Coś takiego. — Ta sama książka, którą według słów królowej czytała z zapałem lady Elżbieta. — Chętnie zobaczę. — Interesujesz się, panie, łucznictwem? — Raczej książkami — odparłem z uśmiechem. — Z moją posturą nie kwalifikuję się na łucznika. — Chętnie pokażę ci, panie, mój egzemplarz. — Po raz pierwszy na twarzy Hugh dostrzegłem błysk ożywienia. — Może później — przerwał nam Hobbey. — Nasi goście są od pięciu dni w drodze. W pokojach czeka już na panów ciepła woda do odświeżenia po podróży. Szkoda, żeby wystygła. Zapraszam potem do nas na dół. Poleciłem służbie przygotować sutą wieczerzę. — Pstryknął na starą służącą. — Ursula, zaprowadź panów do ich pokojów. Zaprowadziła nas na górę, gdzie z półokrągłych okien korytarza mogłem podziwiać

dawny klasztor, który w świetle późnego popołudnia rzucał długi cień na kwietne rabaty. Służąca otworzyła drzwi do wielkiego pokoju gościnnego, w którym stało łóżko z baldachimem. Na stoliku, obok trzech listów, czekała miska z parującą wodą. — Dziękuję. Kiwnęła głową niechętnie. Dyrick wsunął się do mojego pokoju. — Sam widzisz, panie, jak dobrze miewa się panicz Curteys. — Z pozoru tak. Dyrick westchnął i pokręcił głową z rezygnacją, po czym odwrócił się i ruszył za Ursulą. Zamknąłem drzwi, pomknąłem do stolika i wziąłem do rąk pocztę. Jeden list był zaadresowany niewprawną ręką do „Jacka Baraka”. Wziąłem się za lekturę dwóch pozostałych. Pierwszy, od Warnera, opatrzony datą sprzed trzech dni, był zwięzły. Warner raz jeszcze przepraszał za to, że nie udało mu się znaleźć dla mnie na podróż służącego, a także informował, że król z królową wyruszą do Portsmouth czwartego lipca. Był piąty lipca, co znaczyło, że para królewska jest już w drodze. Spodziewali się dotrzeć na miejsce piętnastego i zatrzymać się na zamku Portchester. Warner zlecił przebadanie historii finansowej Hobbeya, ale jeszcze nie otrzymał na ten temat raportu. W drugiej kolejności otworzyłem pochodzący z tego samego dnia list napisany drobnym, wyraźnym pismem Guya: Drogi Matthew, w domu wszystko w porządku. Coldiron, choć z kwaśną miną, posłusznie robi, co mu każę. Nastroje przeciwko cudzoziemcom zaostrzają się; dziś, gdy poszedłem odwiedzić Tamasin, która miewa się dobrze, Bogu dzięki, po drodze zostałem obrzucony inwektywami. Simon mówi, że przez Londyn wciąż ciągną wojska zmierzające na południowe wybrzeże. Odkąd mieszkam w Anglii, czyli od ponad dwudziestu lat, jeszcze mnie podobna rzecz nie spotkała. Myślę, że lud pokrywa strach agresją. Byłem świadkiem dziwnego wydarzenia: wchodząc wczoraj do salonu, spłoszyłem odkurzającą Josephine. Podskoczyła, upuszczając wazonik, który się stłukł. Dałbym głowę, że z jej ust wyrwało się słowo „merde”, które, o ile wiem, jest przekleństwem francuskim. Była przerażona i przepraszała pokornie, jak zawsze, więc nie złajałem jej, jednak rzecz zdała mi się dziwna. Dzisiaj jadę odwiedzić Ellen w Bedlam. Dam ci znać, jak się miewa. Przemyślałem dogłębnie sprawę i nadal uważam, że lepiej będzie dla Ellen, jeśli zostawisz ją w spokoju. Ale, rzecz jasna, decyzja należy do ciebie. Szczerze miłujący cię przyjaciel

Guy Malton

Złożyłem list z powrotem na czworo. Wbrew sugestiom Guya trwałem w niezłomnym postanowieniu, by zajechać do Rolfswood w drodze powrotnej; coś ciągnęło mnie tam nieodparcie. Westchnąłem ciężko i wyjrzałem przez okno. W dole zobaczyłem kilka wyszczerbionych nagrobków wśród niekoszonych traw. Musiałem przyznać Dyrickowi rację, Hugh tryskał zdrowiem. Nicholas Hobbey zwracał się do mnie nieodmiennie z wyszukaną uprzejmością. Wierzyć się nie chciało, by był zdolny nasłać na mnie tamtą bandę czeladników. A jednak jakiś głos mi mówił, że coś w tym wszystkim nie gra. * W sali paradnej czekała na nas suta wieczerza. Zmierzch zapadł i wszędzie paliły się świece w lichtarzach. Hobbey siedział na końcu stołu z Hugh i Dyrickiem po jednej ręce, a Davidem i Abigail po drugiej. Usiadłem na wolnym miejscu obok Abigail. Majordomus stał za Hobbeyem, dyrygując wnoszącą potrawy służbą, której kroki odbijały się echem od wytartych przez stulecia płyt posadzki dawnego kościoła. Poza Ursulą służba składała się z samych prawie młodych mężczyzn. Zastanawiałem się, ilu ich może być, i doszedłem do wniosku, że Hobbeyowie mają około tuzina sług. Przez cały czas słyszałem gdzieś w pobliżu dziwne sapanie. Spojrzałem w dół: na kolanach Abigail dostrzegłem kłębek futra, a chwilę później dwa lśniące paciorki lustrujące mnie z przyjaznym zaciekawieniem. Był to mały spaniel, podobny do ulubieńca królowej, jednak w odróżnieniu od Riga straszliwie spasiony. Abigail spoglądała na psinę z zaskakującą czułością. — Ojcze, matka znów trzyma Lamkina na kolanach — powiedział David z dezaprobatą. — Pozwolisz, moja droga, że Ambrose go zabierze — odezwał się spokojnie Hobbey. — Nie chcemy chyba, żeby znów się gramolił na stół, zgodzisz się? Abigail oddała psa Fulstowe’owi, odprowadzając go wzrokiem, gdy wynosił jej ulubieńca z sali. Nagle w jej oczach dostrzegłem coś, jakby błysk nienawiści. Po chwili Fulstowe wrócił, by znów warować za krzesłem swego pana. Ursula postawiła na stole misę wonnego sosu imbirowego. Dyrick studiował jadło rozanielonym wzrokiem. Hugh obojętnie patrzył przed siebie. — A teraz zmówmy modlitwę — zarządził Hobbey. * Wieczerza okazała się istną ucztą: podano pieczoną gęś na zimno w wyśmienitych sosach i przednie wino w srebrnych dzbanach. Obaj z Dyrickiem, nieźle wygłodniali, rzuciliśmy się na jadło z zapałem. — Co słychać w Londynie? — zagadnął Hobbey. — Czy to prawda, że pieniądz dalej się psuje? — Prawda. Stąd zresztą wiele zamieszania i kłopotów. — Rad jestem, że wyprowadziłem się na wieś. Jak wam minęła podróż? My tutaj mieliśmy burze, ale wiem, że w Londynie były groźniejsze. Niepokoiłem się, czy całkiem nie rozmyło dróg i czy są przejezdne, gdy tyle wozów dostawczych ciągnie do Portsmouth. — Były zatory na drogach — potwierdził Dyrick — ale dzięki koledze Shardlake’owi udało się nam je ominąć. Spotkaliśmy jego dawnego klienta, młodszego kapitana, który zaprosił nas, byśmy podróżowali z jego oddziałem łuczników. Gdy ich dobosz dął w trąbkę, wszyscy musieli zjeżdżać na bok. Zobaczyłem, że Hugh przygląda mi się bacznie. — Wdzięczny klient? — domyślił się Hobbey. — Jaką sprawę wygrał pan dla niego? — Prawo własności do ziemi.

Kiwnął głową, jakby niczego innego się nie spodziewał. — I jego oddział zmierzał do Portsmouth? — Tak, to były wiejskie chłopaki z Middlesex. Jeden z nich chce spróbować sił w Londynie jako komediopisarz. — Pierwsze słyszę, by wiejski rekrut pisał sztuki! — zaśmiał się drwiąco Hobbey. — To zdaje się on był autorem sprośnych kupletów, które żołnierze śpiewali w marszu — wtrącił Dyrick. — Za przeproszeniem, pani Abigail. Abigail uśmiechnęła się nerwowo. — Miejsce wiejskich chłopaków jest za pługiem — zawyrokował Hobbey. — Nawet wtedy, gdy zostali powołani do obrony nas wszystkich? — spytał, nie podnosząc głosu Hugh. — Najpierw muszą dorosnąć. — Hobbey zgromił podopiecznego wzrokiem. — Kolejne oddziały ciągną na południe — podjął Dyrick. — Ponoć też król z królową zmierzają w stronę Portsmouth na przegląd floty. — Ci żołnierze byli łucznikami, panie? — zwrócił się do mnie Hugh. — Tak, paniczu Curteys. Trzebaż było widzieć biegłość, z jaką szyli z łuku! — Powinieneś, panie, zobaczyć, jak z Hugh strzelamy do celu — włączył się, wyglądając zza matki David. — Jestem silniejszy od niego — dodał z dumą. — A ja mam lepsze oko — odparł spokojnie Hugh. — W młodości byłem dobrym łucznikiem — oświadczył chełpliwie Dyrick. — Teraz uczę mojego syna, jednak dziękuję Bogu, że ma dopiero dziesięć lat, więc jest za młody, by go wzięto do wojska. — Nie sądzę, by pan Shardlake palił się, by was oglądać, jak trenujecie tę niebezpieczną dyscyplinę — odezwała się Abigail. — Jeszczeście gotowi postrzelić kogoś ze służby. — To im grozić będzie dopiero, gdy Francuzi tu wylądują, droga pani — odparł Hugh lodowatym tonem. — Podobnież płynie do nas aż dwieście okrętów. — Ach, te plotki — prychnął Hobbey. — Sto, dwieście. Wielka mi rzecz. Trzy tysiące mężczyzn powołano pod broń w północnym Hampshire i wysłano do Portsmouth. Wieś Hoyland, jak wszystkie nabrzeżne wioski, nie podlega poborowi, gdyż mężczyźni służą w oddziałach samoobrony, które ruszą natychmiast w stronę wybrzeża, gdy zapłoną pierwsze latarnie ostrzegawcze. — W Londynie biorą do wojska wszystkich jak leci — wtrącił Dyrick. — Towarzyszyłem miejscowemu sędziemu w przeglądzie mężczyzn w naszej wsi. Choć nie brak wśród nich nicponi, są to krzepkie, sposobne do walki chłopaki. Jako właściciel włości muszę ich zaopatrzyć w zbroje. Na szczęście w dobytku zakonnic znalazłem stare piki i katany, a nawet parę zardzewiałych hełmów, więc mogłem się wywiązać z moich obowiązków obronnych — zarechotał Hobbey. Przy stole na chwilę zapadła cisza. Myślałem o ludziach Leacona naprawiających zetlałe stare katany, w których przyjdzie im walczyć. W oczach Hobbeya w świetle świec dojrzałem wrogi błysk. — Słyszałem, że zna pan osobiście królową, panie Shardlake. — Mam ten zaszczyt — odparłem z rezerwą. — Znałem Jej Królewską Mość, gdy była jeszcze lady Latimer. — Ja, niestety, pomimo awansu na obywatela ziemskiego nie mogę się poszczycić protekcją wysoko postawionych osób. — Hobbey z ironicznym uśmiechem rozłożył bezradnie ręce. — Awansu, który zawdzięczasz, panie, tylko sobie, podobnie jak ten piękny dom —

przypochlebił się Dyrick. — Resztę zabudowań klasztornych można przerobić na piękną rezydencję. Sęk w tym, że ten budynek służył miejscowym za kościół, więc w niedzielę musimy chodzić do sąsiedniej parafii. — Razem z prostakami z naszej wsi — dorzuciła cierpko Abigail. — Z naszą pozycją nie wypada nam się nie pokazać w niedzielę w kościele — wyjaśnił Hobbey zblazowanym tonem. Nie wyglądali na pobożnych ludzi. — Ile zakonnic tu mieszkało, Nicholasie? — zagadnął Dyrick. — Tylko pięć. To była filia klasztoru Wherwell w zachodniej części hrabstwa. W gabinecie mam portret ostatniej przeoryszy, jutro wam go pokażę. — Szyję ma strasznie ciasno omotaną welonem — wzdrygnęła się Abigail. — Tutaj zsyłano grzeszne zakonnice — zachichotał David. — Takie, które pozwalały mnichom wsadzać łapy pod welon, o ile nie gdzie indziej… — Fe, Davidzie, wstydź się — ofuknął go dobrotliwie ojciec. — Czasem, gdy siedzę tutaj w nocy, zda mi się, że słyszę szmer ich modlitw i psalmów, czuję też powiew kadzidła — szepnął Hugh. — Nie ma ich co żałować — stwierdził beznamiętnie Hobbey. — Żyły tu jak pijawki z dzierżawy lasów. Prawdę mówiąc, sam teraz robił dokładnie to samo. — Przy obecnych cenach drewna dopiero miałyby dochody — ożywił się Dyrick. — Owszem. Warto teraz sprzedawać, dopóki trwa wojna. — Rozumiem, że spodziewasz się, panie, zysków ze swoich ziem i ziem panicza Hugh — zauważyłem. Dyrick skarcił mnie wzrokiem. — Pan Hobbey pomnaża majątek Hugh. — Chętnie dam panu wgląd w moje księgi rachunkowe — dodał Hobbey. — Dziękuję — odparłem obojętnie, bo wiem z doświadczenia, że rachunki to coś, co łatwo sfałszować. — To wszystko do czasu, gdy skończę dwadzieścia jeden lat i będę dorosły — wtrącił Hugh, po czym zaniósł się dziwnym, gorzkim śmiechem. Abigail westchnęła głęboko. Była tak napięta, jakby miała zaraz wybuchnąć. Hobbey zaczął dolewać wina. Dyrick zakrył swój kielich dłonią. — Dziękuję, na dzisiaj wystarczy. Wolę zachować jasny umysł. — Znacząco wskazał mnie wzrokiem. — Jaki był los zakonnic, kiedy stąd odeszły? — spytałem. — Dostały niezłą odprawę. — Stara Ursula była służącą zakonnic — odezwała się nerwowo Abigail. — Chciałaby ich powrotu, to się czuje. — Potrzebowaliśmy kogoś, kto się orientował w tym domu — wyjaśnił Hobbey z rosnącym zniecierpliwieniem. — Patrzy na mnie bezczelnie. Reszta służby z kolei pochodzi z naszej wsi. Nienawidzą nas, gotowi nas wymordować w łóżkach którejś nocy! — Daj spokój Abigail z tymi twoimi fobiami i fantazjami — ofuknął ją Hobbey. Znów weszli słudzy, wnosząc na tacy budynie i cukierki. Nagle zauważyłem, że światło jakoś dziwnie mruga, jakby świece gasły. Dopiero po chwili dostrzegłem, że wokół płomieni kłębią się roje ciem, jak przy ognisku zeszłej nocy. Biedaczki, zawadziwszy skrzydłem o ogień, padały martwe, a na ich miejsce natychmiast nadlatywały nowe.

— Któryś z tych gapowatych służących zostawił okno otwarte — wyjaśniła Abigail. Hobbey patrzył jak zafascynowany w migocące płomienie świec. — Nigdy jeszcze nie widziałem tylu ciem co tego lata. Musi to mieć coś wspólnego z tą dziwną pogodą w czerwcu. — Wieczerza była wyśmienita, może jednak powinniśmy przejść do omówienia spraw, które nas tu sprowadzają — zagaił Dyrick, patrząc na Hobbeya i na mnie. — Dobrze — zgodził się Hobbey. — Abigail, chłopcy, bądźcie tak dobrzy i zostawcie nas samych. — Nie sądzisz, panie, że Hugh powinien zostać? — zdziwiłem się. — Nie — odparł stanowczo Dyrick. — Jest jeszcze chłopcem, a to są męskie sprawy. Jutro nie zabraknie sposobności, by z nim porozmawiać. Zerknąłem na Hugh, który z obojętną twarzą wstał i w towarzystwie Abigail i Davida wyszedł z sali. Gdy tylko drzwi zamknęły się za nimi, Abigail zaczęła przywoływać Lamkina. Fulstowe nadal stał za swym panem na baczność, jak żołnierz na posterunku. — Chciałbym, żeby Ambrose został z nami. Zarządza moimi sprawami w Hoyland — powiedział Hobbey. — Nie widzę przeszkód. Hobbey rozsiadł się wygodnie. — Cóż, panie Shardlake, przyznam, że cała ta sprawa jest podejrzana i przykra dla mojej rodziny. Od czasu śmierci Emmy moja żona podupadła na zdrowiu… — Współczuję. — Zawsze chciała mieć córkę. Niestety oficjalny, chłodny ton Hugh zdradzał brak jakichkolwiek uczuć do Abigail, do której zresztą zwracał się „pani”. David z kolei traktował swoją matkę pogardliwie. — Obecnie jest podenerwowana z powodu polowania — dodał Hobbey nieco lżejszym tonem. — Urządzam w moich lasach polowanie, panie Shardlake. Duże święto z okazji otwarcia zwierzyńca. — W jego głosie pobrzmiewała duma, jak wtedy, gdy pokazywał mi kobierce. — Miało się odbyć w tym tygodniu, ale przełożyłem je na przyszły poniedziałek, gdy już będziemy mieli tę sprawę za sobą. Wszystko przez tę nieproszoną wizytę Michaela Calfhilla ostatniej wiosny… — Mógłbym spytać, na razie prywatnie, co się wtedy wydarzyło? Hobbey spojrzał pytająco na Dyricka, który kiwnął głową. — Nie ma tu wiele do opowiadania. Któregoś kwietniowego popołudnia chłopcy strzelali do tarcz, odkąd wojna się zaczęła, tylko łucznictwo im w głowie. Siedziałem w gabinecie, gdy nagle przybiegł służący, donosząc, że na zewnątrz jakiś dziwny osobnik wywrzaskuje coś do Hugh. Wezwałem Ambrose’a i wyszliśmy razem przed dom. W pierwszej chwili nie poznałem Calfhilla, ale też pięć lat minęło już, odkąd u mnie nie pracował. Bredził coś, wzywając Hugh, by uciekł z nim z Hoyland. Krzyczał, że kocha go jak nikogo pod słońcem. — Puścił oko do Fulstowe’a. — Nic, tylko boki zrywać. Przyznasz, Ambrose? Fulstowe potaknął z powagą. — Panicz David też był przy tym i zdawał się przestraszony. — Jak zareagował Hugh, panie Hobbey? — Też się wystraszył. Obaj chłopcy mówili później, że Calfhill nadszedł od strony grobów. — Pewnie się tam ukrywał w wysokich trawach — podrzucił Fulstowe. — Sam więc widzisz, panie, że Michael Calfhill był zboczony — podsumował Dyrick. — Skryte fantazje o tym, co mógłby wyczyniać z Hugh, po latach doprowadziły go do szaleństwa.

— Walnął w stół, zabijając trzepoczącą się rozpaczliwie ćmę z przypalonym skrzydłem, i strzepnął szczątki na serwetę. — Przepraszam, działała mi na nerwy. No więc, kolego Shardlake, kogo zamierzasz przesłuchać? — Chciałbym przesłuchać naturalnie Hugh, pana i pańską żonę — zwróciłem się do Hobbeya. — Pod warunkiem że przy składaniu zeznań obecny będzie Dyrick. — Również panicza Davida. — Nie — sprzeciwił się stanowczo Dyrick. — David jest jeszcze nieletni. Hugh również, ale sąd pomimo młodego wieku będzie domagał się jego zeznań. David to zupełnie co innego. — Fulstowe’a i tych ze służby, którzy mają do czynienia z chłopcami — wyliczałem dalej. — Na mękę Pańską, będziemy siedzieć tutaj do jesieni — zgrzytnął zębami Dyrick. — Fulstowe, proszę bardzo. Ale reszta służby zna chłopców tylko jako swoich dziedziców — zaoponował twardo Hobbey. — Sąd Opiekuńczy nie pozwala bez konkretnej potrzeby przesłuchiwać służby, ponieważ to podważa autorytet pana — poparł go Dyrick. Miał rację; chciałem tylko wybadać ich reakcje. Nie mogłem zmusić służących ani Davida do złożenia zeznań, o ile nie zachodziło domniemanie, że są w posiadaniu istotnych dowodów. Niemniej chętnie porozmawiałbym z Davidem; pod maską durnego rozwydrzenia młokosa wyczuwałem w nim niepokój. Z kolei Abigail obawiała się, że służba może ich dopaść we śnie; Dyrick wspominał, że Hobbey planuje zagarnąć grunta gminne. Jeśli służba pochodziła z Hoyland, obawy Abigail mogły być uzasadnione. Za to może mógłbym znaleźć kogoś skłonnego do rozmowy ze mną. — Wobec tego na razie odstąpię od przesłuchania Davida i służby. — Nie na razie, tylko raz na zawsze — poprawił z naciskiem Dyrick. — Pozostaje jeszcze feudariusz, sir Quintin Priddis. — Napisałem do niego: dziś przyszła odpowiedź — oznajmił Hobbey. — Chwilowo jest w Christchurch, ale w piątek wraca do Portsmouth. Proponowałbym wyjechać i tam się z nim spotkać. — Wolałbym widzieć się z nim tutaj. W najbliższych dniach obejrzę lasy Hugh, a potem będę chciał się wybrać na objazd po nich w towarzystwie sir Quintina Priddisa, aby spytać go o dochody z poszczególnych wyrębów. — Wątpię, czy to możliwe. Sir Quintin jest w podeszłym wieku, wątłego ciała, choć w pełni władz umysłu. Jazda po lesie byłaby dla niego zbyt wyczerpująca. W razie konieczności zastępuje go jego syn, Edward, ale nie wiem, gdzie aktualnie przebywa. — Moim zdaniem sąd będzie za tym, byś stosował się, panie, gdzie to możliwe, do sugestii pana Hobbeya — poparł go Dyrick. — Co panu szkodzi spotkać się z sir Quintinem w Portsmouth? Jeżeli syn mu towarzyszy, będzie mógł wrócić z nami, oczywiście jeśli po rozmowie wciąż będziesz, panie, obstawał przy inspekcji lasów Hugh. Po namyśle stwierdziłem, że orszak królewski pojawi się w Portsmouth nie prędzej niż za dziesięć dni, więc do tego czasu mogę bezpiecznie pokazywać się w mieście. — Zgoda. Pod warunkiem, panie Hobbey, że napiszesz do sir Quintina, zaznaczając wyraźnie, iż mogę zażądać od niego lub syna dodatkowej wizyty w Hoyland. Hobbey spojrzał na mnie z powagą. — Panie Shardlake, gorąco pragnę współpracować z panem w zakresie sensownych postulatów — oświadczył, kładąc nacisk na słowie „sensownych”. — Każę przesłać księgi rachunkowe do pańskiego pokoju.

— Dziękuję. — Wstałem. — Wobec tego do jutra, panie Hobbey. Fulstowe, chciałbym zanieść list Barakowi, bo jego żona wkrótce spodziewa się dziecka. Czy mógłbyś mi wskazać drogę do jego izby? — Naturalnie. — Fulstowe zszedł z posterunku za plecami pana. — Zakwaterowaliśmy go w jednym ze starych budynków gospodarczych. Pójdę z panem. — Nie trzeba. Sam znajdę drogę. — Na dworze jest ciemno — ostrzegł Hobbey. — Dam sobie radę. Wychowałem się na wsi. * Wyszliśmy z sali paradnej. Hobbey życzył nam dobrej nocy i oddalił się po schodach na górę. — Do jutra — pożegnał mnie Dyrick. Wyszedłem na zewnątrz z Fulstowe’em. Przystanął na schodach i spojrzał na gwiazdy. — Ładna noc, panie — powiedział uniżonym tonem. Oto prawdziwy majordomus — pomyślałem — lojalny wobec swego pana, nie jakiś gbur jak Coldiron. Ale za grosz mu nie ufałem. — Ładna. Miejmy nadzieję, że pogoda się utrzyma. Fulstowe pokazał mi rząd solidnych budynków na tyłach przylegających do muru posiadłości. — Znajdziesz, panie, służącego w czwartym budynku, idąc od nas. Jesteś, panie, pewien, że chcesz iść sam? — Tak, dziękuję. Do zobaczenia jutro. Zszedłem ze schodów i odetchnąłem z ulgą. Wreszcie byłem przez chwilę sam. Upajałem się zapachem wsi, trawy i kwiatów z ogrodu Abigail. Po dniach spędzonych w drodze, wciąż nie mogłem się nacieszyć ciszą. Nagle usłyszałem za sobą czyjeś kroki. Obejrzałem się. Teren był oświetlony tylko przez księżyc i migotanie świec zza okien dworu. Nie zauważyłem nikogo, ale na trawniku rosły drzewa, za którymi ktoś mógł się schować. Znów padł na mnie strach, ten sam, który towarzyszył mi od czasu napaści w pobliżu domu Michaela. Dałbym wiele, by mieć przy sobie oddział Leacona. Ruszyłem szybko, co rusz oglądając się za siebie, by ten, kto się czaił w mrokach, wiedział, że zdaję sobie sprawę z jego obecności. Doszedłszy do niskich budynków gospodarczych, załomotałem w czwarte drzwi. Otworzył mi Barak, rozebrany już do koszuli. — A, to ty. Myślałem, że ktoś próbuje drzwi wyłamać. Wejdź. Nędzną, małą izdebkę z zapadniętym wyrkiem w kącie oświetlał tylko lichy, kopcący ogarek z łoju. Wyjąłem list. — Od Tamasin — rozpromienił się. — Guy pisał do mnie, że wszystko z nią jak trzeba. Barak rozdarł list i zaczął czytać. — To prawa, dobrze się czuje. — Uśmiechnął się od ucha do ucha. — Pisze, że stosuje się do zaleceń Jane Marris. Prawdę mówiąc, nie do końca w to wierzę. — Czy mi się zdaje, czy list wyszedł spod ręki Guya? — zaciekawiłem się. — Tamasin prawie nie umie pisać, nie wiedziałeś? — speszył się Barak. — Nie. — Zrobiło mi się głupio. — Tamasin pochodzi z prostej rodziny, z trudem potrafi się podpisać — powiedział

szorstko, wyraźnie zły na mnie. — Czy Guy pisze, jak się miewa Ellen? — odciął się. — Gdy pisał list, jeszcze jej nie odwiedził. Chrząknął znacząco. — Nie dzielisz pokoju z Feaveryearem? — spytałem, żeby rozładować atmosferę. — Na szczęście nie. Mieszka za ścianą. Jakiś czas temu słyszałem, jak się modli. — Cóż, trudno go winić za pobożność. — Winię go za ślepe uwielbienie dla Dyricka. Gotów wąchać jego bąki i mówić, że to kwiaty. — Hmm, mówią, że dobry sługa to głupi sługa. Barak przyjrzał mi się nagle bacznie. — Co się stało? Wyglądasz, jakbyś się czegoś zląkł. — Wydawało mi się, że słyszę, jak ktoś za mną idzie. Może to były tylko zwidy. Raczej się tu nie obawiam bandy czeladników z workiem na podorędziu. — Nadal nie wiemy, kto ich nasłał na ciebie. Myślisz, że mógł to być Hobbey? — Sam nie wiem. Pomimo dobrych manier to nieprzyjemny człowiek. Ale miał za mało czasu, by zorganizować napad. — A Hugh Curteys? Jak ci się widzi? — Przy kolacji miałem okazję mu się przyjrzeć. Chyba marzy o tym, żeby wstąpić do wojska. — Droga wolna, zwłaszcza na moje miejsce. Wiesz już, kiedy wracamy? — Musimy w piątek jechać do Portsmouth spotkać się z Priddisem, miejscowym urzędnikiem Sądu Opiekuńczego, a potem się zobaczy. — W piątek? Myślałem, że będziemy już w drodze do domu. — Rozumiem cię. Posłuchaj, chcę, żebyś jutro towarzyszył mi przy odbieraniu zeznań i wyrobił sobie zdanie o rodzinie. Spróbuj też zaprzyjaźnić się ze służbą i pociągnąć, kogo się da, za język. Dyskretnie, jak to ty potrafisz. — To raczej nie będzie łatwe. Fulstowe zabronił mi wchodzić do domu bez pozwolenia. Strasznie zadziera nosa. Przechadzając się po obejściu, pozdrowiłem kilku ogrodników, ale ledwie raczyli mi skinąć głową. Ot, parobki z Hampshire. Zapadła cisza. — Ta rodzina… — zawahałem się. — Co? — Coś ukrywają, czuję to wyraźnie. Boją się i nienawidzą. — Kogo? — Mnie. I siebie nawzajem.

Rozdział osiemnasty Po kolacji spędziłem dwie godziny, przeglądając księgi rachunkowe Hobbeya. Dostarczył mi do pokoju księgi prowadzone od roku tysiąc pięćset trzydziestego dziewiątego, czyli roku przeprowadzki do Hoyland. Wszystko było dokładnie zapisane starannym pismem, zapewne Fulstowe’a. W ciągu ostatnich sześciu lat wycięto sporo lasów, osiągając z tego tytułu pokaźne zyski. Włości Hugh rozliczano osobno, starannie odnotowując gatunek drewna — dębina, buczyna, wiąz — oraz ceny za sąg. Niestety, wiedziałem z doświadczenia, że nawet tak staranne rachunki mogą rozmijać się z prawdą. Przypomniałem sobie stare porzekadło, że w mętnej wodzie ryba bierze. Wróciłem myślami do wieczerzy i silnego napięcia przy stole. Czułem, że coś jest nie w porządku, w dodatku nie dotyczy to wyłącznie czerpania bezprawnych zysków z ziem podopiecznego. W końcu poszedłem do łóżka i spałem jak zabity. Tuż przed przebudzeniem przyśniła mi się Joan, która w ciemną, zimną noc witała mnie w domu, mówiąc, że strasznie długo mnie nie było. Usiadłem na łóżku i się zadumałem. Przyszło mi do głowy, że skoro do Portsmouth jedziemy dopiero w piątek, to zamiast zajrzeć do Rolfswood w drodze powrotnej, odesławszy Baraka pod jakimś pretekstem do domu, powinienem skorzystać z okazji i wybrać się do Sussex w najbliższych dniach. Odległość oceniałem na jakieś piętnaście mil; musiałbym tam zanocować, żeby koń mógł wypocząć. Z dworu dobiegły mnie młodzieńcze głosy. Otworzyłem okno i wyjrzałem na zewnątrz. W pewnej odległości — zapewne przepisowych dwustu dwudziestu jardów — stali Hugh z Davidem i strzelali z łuku. Właśnie Hugh wypuścił strzałę, która śmignęła w powietrzu, trafiając w sam środek tarczy. Chłopak był nie mniej szybki i celny od ludzi Leacona. Choć moim plecom przydałyby się poranne ćwiczenia przepisane przez Guya, za dużo mnie czekało roboty. Ubrałem się w togę komisarza i zszedłem na dół. Czułem się marnie; poranek znów był parny. W sali paradnej nie zastałem nikogo, ale kierując się głosem Baraka, trafiłem do wielkiej kuchni, gdzie zobaczyłem go przy stole z Feaveryearem; jedli chleb z serem, zwracając się do siebie nawzajem nieoczekiwanie przyjaznym tonem. Stara Ursula stała w kącie, a na jej zasuszonej twarzy perlił się pot. Ulubieniec Abigail, Lamkin, pałaszował kawał sera u stóp Feaveryeara. Spojrzał na mnie, merdając kudłatym ogonem, jakby chciał powiedzieć: zobacz tylko, jaki szczęściarz ze mnie. — Tamasin jest pod dobrą opieką, ale wciąż się o nią niepokoję — mówił Barak do Feaveryeara. — Obawiam się, że piele ogródek, zamiast siedzieć w domu. — Nie wiedziałem, że jesteś żonaty. Brałem cię za hulakę. — To już przeszłość. O, dzień dobry — powitał mnie Barak. Feaveryear wstał i się ukłonił. — Czemuście mnie nie zbudzili? — spytałem, dosiadając się do nich. — Zbudzono mnie dopiero pół godziny temu — odparł wesoło Barak. — Zresztą starzy muszą pospać dłużej. — Ja ci dam starych, nicponiu. Feaveryear przyglądał się naszej poufałości w osłupieniu. Przez otwarte okno kuchenne mogłem się lepiej przyjrzeć ćwiczącym chłopcom. Akurat strzelał David; napinając cięciwę, odgiął ramię do tyłu, po czym wrócił do pionu, jednocześnie

wypuszczając strzałę. On również trafił w tarczę, ale nie w sam środek. — Jak tu ładnie. Nigdy jeszcze nie byłem na wsi — wyznał Feaveryear. — Nie wyjeżdżałeś nigdy z Londynu? — To moja pierwsza podróż. Nie mogłem się już doczekać. Powietrze tu jest takie czyste, pachnie zupełnie inaczej. — Rzeczywiście, nie zalatuje jatką ani rynsztokiem — przyznał Barak. — Tak tu cicho. Wierzyć się nie chce, że raptem parę mil stąd, w Portsmouth, grupują się wojska. — To prawda — przytaknąłem. — Pan Hobbey urządził wspaniały dom. No i dobrze, że na tych włościach nie tuczą się już zakonnice, mamrocząc pacierze do heretyckich bożków — dodał moralizatorsko Feaveryear. Stara służąca odwróciła się i spojrzała na niego koso. — Chłopcy naprawdę są w tym dobrzy — stwierdził Barak, podziwiając przez okno Hugh i Davida. David znów strzelił; obserwowałem lekko zakrzywioną trajektorię strzały, która wbiła się w cel. — Widzisz, wygrałem! — wrzasnął. — Jesteś mi winien sześć pensów! — Akurat! — zaprotestował Hugh. — Trafiłem bliżej środka. Feaveryear przyglądał się chłopcom z tęskną miną. — Strzelasz z łuku? — spytałem. — Nie, panie. Bóg poskąpił mi siły. Zazdroszczę chłopakom krzepy. — Cóż za urocza scena — wycedził jakiś głos. Odwróciliśmy się, by ujrzeć Dyricka, który stał w progu, a za nim Hobbey. Dyrick miał na sobie togę. — Kto tu karmi psa? — spytał ostro Hobbey. — Ja, panie — odparł nerwowo Feaveryear. — Strasznie wesoła psina. — Odechce ci się wesołości, kiedy moja żona się o tym dowie. Tylko ona karmi psa. Uważa, że ma delikatny żołądek. Lamkin, do pani! — Pies odwrócił się i posłusznie podreptał w stronę drzwi. — Jak mogłaś pozwolić na to, żeby karmił Lamkina — ofuknął Ursulę. — Wybacz, panie, ale niedowidziałam z powodu unoszącej się nad kuchnią pary. — Sądzę, że widziałaś aż nadto wyraźnie. Lepiej się miej na baczności, dobra kobieto. A więc, kolego Shardlake, może dowiem się teraz, jaki zamierzasz, panie, przyjąć tok działań — zwrócił się do mnie uprzejmie, jakby nic się nie stało. — Jak widzisz, Hugh jest obecnie do dyspozycji. Wolałem najpierw przesłuchać innych, żeby się lepiej połapać w stosunkach panujących w tej dziwnej rodzinie. — Chciałbym najpierw wysłuchać pańskich zeznań, a potem Fulstowe’a i pańskiej małżonki. Hobbey spojrzał pytająco na Dyricka. — Co ty na to? Dyrick kiwnął głową. — Zgoda. — Wobec tego powiem chłopcom, że mogą już zapolować z jastrzębiem, bo czekali na moją zgodę. Zatem do roboty. Zapraszam do mojego gabinetu. — Chcę, by towarzyszył mi Barak, który będzie notować. — Mam ze sobą papier i pióro, panie Hobbey — oświadczył promiennie Barak. — Prosiłbym tylko o inkaust. — Pisarze nie będą nam potrzebni — syknął Dyrick. — O ile wiem, przy przesłuchaniach zwykle obecni są pisarze, aby nic nie umknęło

pamięci. Wytrzymałem twarde spojrzenie Dyricka. — Skoro to konieczne — ustąpił niechętnie. — Szykuj się, Feaveryear. Skoro Barak notuje, to ty też. Pan Shardlake tylko niepotrzebnie wpędza w koszty swoją klientkę. * Urządzony z przepychem gabinet Hobbeya mieścił się w wielkim pokoju na parterze. Stało w nim szerokie biurko z wieloma szufladami, nad nim półki, a pod ścianami kilka pięknie zdobionych, drewnianych skrzyń. Krzesła ustawiono w półkole, tak by móc na nich usiąść twarzą do okien. Na jednej ze ścian dostrzegłem portret benedyktynki, której szyja i głowa wyłaniały się z białej, krochmalonej chusty i czarnego welonu. — Przedostatnia przeorysza Wherwell — wyjaśnił Hobbey. — Interesująca twarz — musiałem przyznać. — Trzeźwe oczy w uduchowionej twarzy. — Zdaje się, że lubisz malarstwo, panie Shardlake. — Twarz Nicholasa rozluźniła się niespodzianie w zaskakująco nieśmiałym uśmiechu. — Powinniśmy już zaczynać — rzucił ostro Dyrick. Wziął z biurka dwa kałamarze i wręczył je Barakowi i Feaveryearowi. Hobbey poprosił nas, byśmy siedli, a sam zajął miejsce za biurkiem, na którym stała wypełniona bielutkim piaskiem wielka klepsydra z zielonego kwarcu i przezroczystego szkła. Hobbey przekręcił klepsydrę i piasek zaczął się przesypywać. — Na początek chciałbym cię, panie, wypytać o twoją przeszłość. Wspomniałeś, panie, że mieszkałeś w Niemczech? Hobbey zerknął na klepsydrę, po czym złożył na kolanach szczupłe, wypielęgnowane dłonie. — Gdy byłem mały, pracowałem w kantorach hanzeatyckich w Steelyard jako posłaniec, kursując między handlarzami wełny a niemieckimi kupcami. Potem wyjechałem do Niemiec uczyć się rzemiosła, by w jakiś czas po powrocie wstąpić do gildii kupieckiej. — Kiedy poznałeś, panie, rodzinę Curteysów? — Siedem lat temu — odparł cichym, spokojnym głosem. — Klasztory padały jeden za drugim, wszyscy starali się upolować jakąś okazję w Sądzie Wywłaszczeniowym. Marzyłem o tym, żeby wycofać się z handlu. — Tak wcześnie? — Nie spytałem go, czy był zadłużony; zostawiałem sobie to pytanie na potem. — Pracowałem w tej branży od dziesiątego roku życia i nieźle mnie to już nudziło. Gdy dowiedziałem się, że są na sprzedaż ziemie klasztorne, przyjechałem tutaj. Johna Curteysa, świeć, Panie, nad jego duszą, poznałem w miejscowym zajeździe. Był zainteresowany kupnem części lasów klasztornych. Nie stać mnie było na zakup całych terenów leśnych jako dodatku do budynków klasztornych, więc zawarliśmy umowę z Johnem, że weźmie większą część. Obaj paraliśmy się handlem wełną i wkrótce zostaliśmy przyjaciółmi. Potem jednak, jak pan wie, John z żoną zmarli. — A pan wystąpił o kuratelę nad Hugh i Emmą? — Nie robiłem z tego żadnej tajemnicy. Znałem dzieci. A ponieważ tereny, które odziedziczyli wraz z moimi, stanowiły całość, prosty rachunek wskazywał, że warto zarządzać Hoyland jako całością. Zapłaciłem dobrze i zyski, co do pensa, odprowadzałem na konto Hugh i Emmy w Sądzie Opiekuńczym. Spojrzałem na Dyricka, który kiwał głową z namaszczeniem. Domyśliłem się, że poprzedniego wieczoru odbyli próbę generalną. Po wielu latach spędzonych w zawodzie miałem szósty zmysł do takich historii.

— Tak więc w przejęciu kurateli nad dziećmi kierowały panem motywy finansowe? — W żadnym wypadku — nastroszył się Hobbey. — Zrobiło mi się ich żal, dzieci zostały osierocone i nie było nikogo, kto by się nimi zajął. Któż mógł lepiej zadbać o nie niż my z Abigail? Zawsze chcieliśmy mieć więcej dzieci, ale dwoje urodzonych po Davidzie zmarło. — Cień przemknął po jego twarzy. — A Hugh i Emma nie mieli żadnych krewnych, z wyjątkiem ciotki na północy, której proboszcz Curteysów chciał ich powierzyć, co zresztą okazało się niewykonalne, bo już nie było jej wśród żywych — dodał pogardliwie. Czułem, że wielebny Broughton musiał zostać potraktowany w ten sam sposób, kiedy przyszedł zorientować się, co Hobbey knuje. Do tego atakująca skrzekliwym głosem Abigail, łatwo sobie wyobrazić! Urwałem na chwilę, by Barak zdążył wszystko zapisać. Pióra asystentów głośno skrzypiały. — Wracając do Michaela Calfhilla — drążyłem dalej — zatrzymał go pan na stanowisku guwernera. Był wtedy z dziećmi już od kilku lat. Jednak po przeprowadzce do Hampshire oddalił go pan. Dlaczego? — Po pierwsze, dzieci nie były naprawdę przywiązane do Calfhilla. Po śmierci rodziców zamknęły się w sobie, znajdywały pocieszenie wyłącznie w swoim towarzystwie. Nim minął rok, Emma też zmarła. — Westchnął, zdawałoby się, szczerze. — Po przeprowadzce zwolniłem Michaela Calfhilla, bo Hugh był już sam, a miałem podejrzenia, że Michael ma na niego niezdrowy wpływ. Szczerze mówiąc, obawiałem się, że może chłopca sprowadzić na manowce. Mam na myśli nieprzystojne zachowania — dodał, jakby z oporem. — Jakie masz, panie, na to dowody? — Proszę nie zapominać, kolego Shardlake — wtrącił się Dyrick — że odpowiedź pana Hobbeya może zostać odczytana w sądzie w obecności matki Michaela Calfhilla. — Wiem. — Patrzyłem twardo na Hobbeya: nie zamierzałem ugiąć się przed szantażem Dyricka. — Chodziło o spojrzenia i gesty. Przyłapałem go kiedyś, jak dotykał Hugh po pośladkach. — Rozumiem. A skoro mowa o przyzwoitości, Michael wspominał swojej matce, że David odezwał się kiedyś nieprzystojnie do Emmy, za co Hugh go pobił. — Bardzo możliwe, że Hugh kiedyś zareagował ostro na słowa Davida. Mój syn… cóż, nie zawsze panuje nad swoimi emocjami. Pewnie się powadzili o coś, jak to dzieci. Ale teraz David i Hugh to para wiernych kompanów. — Snułeś, panie, plany wyswatania Davida z Emmą? Gdyby do tego doszło, Emma swoją część włości wniosłaby w posagu mężowi. — Naturalnie, myśleliśmy o tym, zamierzaliśmy jednak pozostawić sprawy naturze. — Czy znalazł pan innego guwernera dla Hugh i Davida? — Do zeszłego roku przez nasz dom przewinął się korowód guwernerów — uśmiechnął się cierpko Hobbey. — Wszyscy byli dobrymi łucznikami. Hugh dzięki nim zapalił się do łucznictwa, a David poszedł w jego ślady. — Korowód? To znaczy ilu? — Chyba ze czterech. — Na przestrzeni pięciu lat? To rzeczywiście sporo. — Nie zawsze okazywali się dość dobrzy, poza tym wielu guwernerów uważa swoje zajęcie za przejściowe, a nie za posadę docelową. — Ale nie Michael Calfhill. — Mógł mieć po temu swoje powody — stwierdził jadowicie Dyrick. — Zresztą David nie jest łatwym uczniem. — W głosie Hobbeya znowu zabrzmiała nuta

smutku. — Ostatni nauczyciel był zacny, ale odszedł, by podróżować po Europie. To było jeszcze przed wybuchem wojny. — Czy mogę prosić o ich nazwiska? — Oczywiście, choć pojęcia nie mam, gdzie ich teraz szukać. — Wracając do chwili obecnej, chłopcy są już chyba wystarczająco dorośli, by studiować czy kształcić się w jakimś fachu? — Chcę, żeby David został w domu i wdrożył się w zarządzanie majątkiem. Co się tyczy Hugh, ma lotny umysł i ciągnie go do książek. Jednak, jak to chłopak, rwie się do broni, więc wolę trzymać go tutaj, póki się wojna nie skończy. Chyba przyznasz mi rację, panie Shardlake? — Zgodzisz się, panie, że to w najlepiej pojętym interesie Hugh — wtrącił Dyrick. — Być może. Panie Hobbey, opowiadałeś wczoraj przy wieczerzy o niespodziewanym pojawieniu się Michaela Calfhilla na Wielkanoc. Czy mógłbyś raz jeszcze zrelacjonować tę historię, byśmy ją mogli zapisać? Hobbey powtórzył opowieść o pojawieniu się na cmentarzyku zakonnym Michaela, który miał wołać do Hugh, że kocha go jak nikogo pod słońcem. Liczyłem na to, że Hobbey zdradzi się z czymś, powie coś, co by przeczyło jego wczorajszej relacji, ale albo mówił rzeczywiście prawdę, albo Dyrick dobrze go przygotował. — Jak długo jeszcze będziemy wałkować ten pożałowania godny incydent? — spytał Dyrick, gdy Hobbey skończył. — Jeszcze jedna sprawa, panie Hobbey. Sprzedawał pan drewno z lasów, które Hugh otrzymał w spadku? Hobbey rozłożył ręce. — Byłbym marnym kuratorem jego interesów, gdybym tak nie zrobił. Przy obecnym zapotrzebowaniu na drewno do budowy okrętów i zapotrzebowaniu na węgiel drzewny dla hut w Sussex ceny osiągają rekordowy poziom. — Znów mowa o hutach w Sussex, przemknęło mi przez myśl. — Część moich lasów też przeznaczyłem na wyrąb. W tej okolicy to podstawowe źródło utrzymania. Renty gruntowe z wioski Hoyland i paru chat w lesie przynoszą góra siedemdziesiąt funtów rocznie, których wartość nabywcza stale spada przy obecnych podwyżkach cen. Widziałeś, panie, moje księgi. — Widziałem. Chciałbym objechać lasy Hugh, zanim w piątek spotkamy się z sir Quintinem Priddisem. — Proszę bardzo. Jest to jednak rozległy obszar, miejscami położony parę mil w głąb lasu. Obecnie na obrzeżach trwa wyrąb, ale trafić do matecznika nie jest łatwo. — Niech się pan lepiej nie zgubi, panie kolego — zarżał Dyrick — bo pani Calfhill będzie sobie musiała znaleźć nowego adwokata. — Bez obaw — odparłem gładko, jak Hobbey. — Dziękuję ci, panie, bardzo. Myślę, że na razie skończyliśmy. — Jak to na razie? — zjeżył się Dyrick. — Nie masz prawa żądać zeznań w nieskończoność, Shardlake! — Będę prosić o nie tylko w razie konieczności — odparłem grzecznie. — A teraz, jeśli można, chciałbym porozmawiać z majordomusem Fulstowe’em. — Nie widzę przeszkód. Jest w psiarni, dozoruje karmienie moich wyżłów. Hobbey spojrzał na klepsydrę, w której piasek nie skończył się jeszcze przesypywać. — Sam go znajdę. Chętnie odetchnę świeżym powietrzem. Barak, mógłbyś mi towarzyszyć? Myślę, że objazd lasów Hugh odłożę do jutra.

* Kiedy znaleźliśmy się przed domem, ogarnęła nas świeżość poranka. Na trawniku paradował paw, połyskując w słońcu piórami. Na nasz widok wydał z siebie żałosny okrzyk i odszedł z godnością. Kierując się szczekaniem psów, ruszyliśmy w stronę zabudowań gospodarczych; kolejny raz zauważyłem, jak łatwo byłoby się zaczaić za którymś z rosnących na trawniku drzew. — Co sądzisz o Hobbeyu? — spytałem. — Nie jest głupi, ale nie ufam mu: jego opowieść brzmiała podejrzanie gładko. — Zgadzam się z tobą. Jednak Hugh Curteys z pewnością nie jest maltretowany. — Ale chcieli Emmę wydać za Davida. — To typowe postępowanie wobec podopiecznych. Niemniej dałbym głowę, że coś ukrywają. — Zadumałem się. — Ciągle myślę o moich napastnikach. Przyjmijmy, że przy sprzedaży drewna jednak dochodziło do nadużyć. W tej sytuacji sir Quintin Priddis bądź jego syn, będąc w Londynie, kręcili się zapewne wokół Sądu Opiekuńczego. Tam mogli wywęszyć, że jestem związany z tą sprawą. — I bojąc się, że ich szwindle wyjdą na jaw, próbowali cię nastraszyć? — Mogli wtedy jeszcze nie wiedzieć, że cieszę się protekcją królowej. Choć tymczasem Hobbey zapewne nie omieszkał powiadomić ich o tym listownie. Nie mogę się doczekać piątkowego spotkania. Jednakowoż wcześniej, jeśli mi starczy czasu, wybiorę się chyba na zwiad do Rolfswood. Sam — dodałem wyzywająco. — Nie powinieneś tam jechać, a już na pewno nie sam. — Mały urlop od Hoyland dobrze mi zrobi. — Nie zamierzałem zdradzać Barakowi, że słyszałem o śmierci dwóch mężczyzn w hucie. — Poza tym chcę, żebyś tu został i powęszył trochę. Ze służby przynajmniej Ursula nie przepada za Hobbeyami. Mógłbyś spróbować pociągnąć ją za język. Przyglądał mi się bacznie. — Czy ty ukrywasz coś na temat Ellen? Zaczerwieniłem się. — Na mękę Pańską, Jack, daj mi święty spokój. Pozwól, że sam będę decydować o sobie. Po rozmowie z Fulstowe’em zamierzam odpisać na list Warnera. Może chciałbyś skorzystać z okazji i przez tego samego posłańca przekazać list do Tamasin? — Jasne. — No to bierzmy się do roboty. — Ruszyłem w stronę uporczywego hałasu dochodzącego z budynku obok stajni. Przez otwarte drzwi zajrzałem do psiarni, gdzie na grubej podściółce ze słomy ujadało kilkanaście czarno-białych wyżłów przykutych długimi, żelaznymi łańcuchami do ścian. Dojrzałem też na uwięzi dwa największe charty, jakiem w życiu widział; ich smukłe sylwetki zdawały się składać wyłącznie z muskulatury. Młody mężczyzna pod czujnym okiem Fulstowe’a karmił psy ochłapami z wiadra. Majordomus obejrzał się za siebie i skłonił, nie kryjąc zaskoczenia. Skinąłem w stronę chartów. — Duże bestie. — To charty Hugh i Davida, Ajaks i Apollo. Chłopcy wkrótce tu przyjdą po nie. Panie Avery, proszę ich nie karmić, bo zaraz będą polować. — Odwrócił się do mnie. — Podczas poniedziałkowego polowania wyżły będą ścigać łanie. — To, jak rozumiem, będzie pierwsze polowanie pana Hobbeya? — Tak jest. Głodzimy psy, żeby tym bardziej były wyczulone na zapach mięsa. To pan

Avery, który jest naszym łowczym. Młody mężczyzna wstał i się ukłonił. Był szczupły i żylasty jak chart, a z jego twarzy o ostrych rysach biła inteligencja. Skórzany fartuch łowczego miał zbryzgany krwią z ochłapów. — Pan Shardlake przybył do nas w sprawach służbowych. — Słyszałem. — Avery przyjrzał mi się bacznie. — Avery współpracuje z naszym leśniczym — powiedział Fulstowe, siląc się na ton swojaka. — Wypatrzyli w naszym zwierzyńcu wielkiego jelenia. — Tak jest, panie. Piękna sztuka. Nie mogę się już doczekać poniedziałku — wyznał Avery. — Chłopcy też pewnie rwą się do polowania? — A jakże — potwierdził Avery. — Tropili ze mną jelenie. Ale jak już wspomniałem panu Fulstowe’owi, wolałbym, żeby panicz David został w domu. Jest zbyt hałaśliwy. Za to panicz Hugh to urodzony tropiciel, porusza się bezszelestnie jak lis. Ma zadatki na świetnego myśliwego. Jak go, panie, poprosisz, to pokaże ci swoje kamienne serce. — Swoje co? — Kawałek kości z okolic serca jelenia — wyjaśnił Fulstowe. — Panicz Hugh pojechał w zeszłym roku na polowanie w sąsiedztwie i własnoręcznie ustrzelił dorosłego samca. — Nie znasz, panie, starodawnego zwyczaju ofiarowywania kamiennego serca temu, kto zabił jelenia? — spytał z niedowierzaniem Avery. — Niestety, jestem mieszczuchem. — Ponoć amulet ten ma niezwykłe właściwości lecznicze. — Hugh nosi go w małym woreczku na szyi — powiedział Fulstowe, krzywiąc się lekko. Przypomniało mi to, że mam na szyi krzyżyk Emmy. Byłbym zapomniał, po co tu jestem. — Fulstowe, chcielibyśmy teraz przesłuchać pana. — Nic nie stoi na przeszkodzie — odparł, zagryzając wargi. * W drodze do domu majordomus nie odezwał się już słowem. Gdy przechodziliśmy obok stajni, David i Hugh minęli nas konno. Każdy z nich miał na ręce skórzaną rękawicę, na której tkwił nieruchomo zakapturzony jastrząb. Słońce uwydatniło blizny na twarzy Hugh, więc pośpiesznie przeniosłem wzrok gdzie indziej. Chłopcy przypatrywali się ciekawie mojej todze komisarza. David zarechotał szyderczo. Hugh zdjął czapkę z głowy, mijając nas w drodze do bramy. Weszliśmy do gabinetu Hobbeya. Na widok Dyricka na twarzy Fulstowe’a odmalowała się ulga. Hobbeya już nie było. — Dzień dobry, panie Fulstowe — powitał go wylewnie Dyrick. — Proszę się nie denerwować, dopilnuję, by kolega Shardlake nie odbiegał od tematu. — Zobaczyłem, że klepsydra została przed chwilą przekręcona i piasek sypie się od nowa. Fulstowe usiadł, patrząc na mnie równie spokojnie, jak jego pan. — Proszę mi powiedzieć, Fulstowe, jak doszło do tego, że zostałeś, panie, majordomusem Nicholasa Hobbeya — zacząłem od niechcenia. — Byłem majordomusem w jego londyńskim domu. Zanim pan Hobbey przeprowadził się na wieś. — Aby zostać ziemianinem. — Nie ma w Anglii bardziej szlachetnego stanu — odparł Fulstowe uszczypliwie. — Pamiętasz, panie, tamte chwile sprzed sześciu lat, gdy w domu pana Hobbeya w Londynie pojawił się Hugh z siostrą? Jak również pan Calfhill?

— Pamiętam. Moi państwo traktowali nieszczęsne sieroty jak własne dzieci. Lojalność Fulstowe’a wobec chlebodawcy była nieugięta. Nie udało mi się go przyłapać na niczym. Przesłuchiwałem go przez dwadzieścia minut, ale jego wspomnienia pokrywały się z zeznaniami jego pana. Powtarzał, że Hugh i Emma byli bardzo przywiązani do siebie i nie zaprzyjaźnili się z nikim innym. Niewiele pamiętał na temat Michaela Calfhilla, twierdząc, że Michael przy służbie zadzierał nosa. Raz tylko stracił opanowanie, kiedy spytałem o ospę. — Cała trójka zachorowała jednocześnie. Musieli gdzieś pójść i zarazić się od kogoś, ospa szalała tamtego roku w Londynie. — Głos mu drgnął nieznacznie. — Pamiętam, jak pani Abigail powiedziała mi, że wszystkie dzieci boli głowa i są tak zmęczone, że ledwie się snują po domu. Od razu czułem, co się święci. — Pomagałeś, panie, zajmować się nimi? — Nosiłem na górę wodę i czystą pościel. Reszta służby bała się pomagać. Medyk kazał owinąć dzieci w czerwone szmatki, żeby wypędzić z nich miazmat choroby. Pamiętam, ile się nabiegałem po Londynie za czerwonym materiałem, bo był rozchwytywany. — O ile wiem, pani Hobbey uparła się, by osobiście zajmować się Davidem? — Tak, chociaż nieustannie zaglądała do Hugh i Emmy. Od czasu śmierci Emmy moja pani zmieniła się nie do poznania. — Zaraz potem oddalono Michaela? — Mój pan nie chciał, by kręcił się przy Hugh. Niech pan go spyta dlaczego. — Znacząco zmrużył oko. — Czy dużo masz, panie, teraz do czynienia z Hugh? — Głównie obcuję z paniczem Davidem. Próbuję wdrożyć go w sztukę prowadzenia ksiąg rachunkowych. — Jego ton sugerował, że nie była to wdzięczna robota. — Jednak nadzoruję garderobę obu chłopców. — Rozumiem. A co z dobrami Hugh? — Nie interesuje się nimi zbytnio, utrzymując, że po osiągnięciu pełnoletniości sprzeda swoje ziemie. Marzy o tym, by się zaciągnąć do wojska. — Tak więc masz, panie, niewiele do czynienia z Hugh? — Mieszkamy wszyscy pod jednym dachem. Poza tym, odkąd skończyli czternaście lat, golę obydwu co parę dni, a także strzygę krótko, jak zawodowych łuczników. Mój ojciec był cyrulikiem. Panicz Hugh z uwagi na stan twarzy i szyi nie pójdzie do byle golibrody, bo ten mógłby go zaciąć. — Musiałeś się chyba przestawić na wiejskie życie, Fulstowe. Sądząc z akcentu, jesteś, panie, londyńczykiem. — Trochę wody upłynęło, nim zostaliśmy zaakceptowani przez wieśniaków. Większość miejscowych nie popiera konfiskaty klasztorów. Zresztą chłopi rzadko lubią swych panów. — Masz też, panie, dużo nowych zajęć. Zarządzanie majątkiem to pański obowiązek? — Owszem. Jestem prawą ręką mojego pana. Ale w handlu zawsze obowiązuje ta sama zasada: chwała groszowi, który rodzi dwa grosze. To jest dewiza mojego pana, jak również moja. Uśmiechnąłem się pod nosem. — Wierzę bez zastrzeżeń. Cóż, to wszystko. Na razie — dodałem jak zwykle. * Dyrick powiadomił mnie, że Abigail wciąż ma migrenę, która dokucza jej często, nieraz całymi dniami. Przebrałem się u siebie w lżejszy strój, po czym odpowiedziałem na list Warnera, prosząc go, by przekazał mi informacje o stanie interesów Hobbeya. Wspominałem też, że w drodze na południe widziałem sir Richarda Richa. Później siadłem do stołu z Dyrickiem, który

przez cały obiad wbijał mi do głowy rzekomą nieposzlakowaną uczciwość pana Hobbeya i Fulstowe’a. Chłopcy mieli wrócić dopiero późnym popołudniem. Opuściłem dwór, zabrawszy ze sobą mapę posiadłości, i udałem się do izdebki Baraka. Wręczył mi list do Tamasin, który właśnie skończył pisać. — Co byś powiedział na to, żeby rzucić okiem na wioskę Hoyland? — Dyrickowi się to nie spodoba. Gotów pomyśleć, że podburzasz wieśniaków — odparł szorstko; wciąż był zły na mnie, że nie chcę go wziąć do Rolfswood. — Do diabła z Dyrickiem. Chodźmy. — Dobrze. Feaveryear wyszedł ode mnie przed chwilą. Przeglądał nasze zapisy zeznań, próbując tu i ówdzie nanieść jakieś poprawki. Nie zdziwiłbym się, gdyby jego pan kazał mu specjalnie szukać dziury w całym. — Tym bardziej potrzebujesz przewietrzyć głowę. Idąc w stronę bramy, przyjrzałem się ogrodowi Abigail, który służący pielił na klęczkach; uderzył mnie kunszt, z jakim pani domu dobrała rozmaite gatunki kwiatów. Zauważyłem też, że rabaty układały się w kształt litery H, jak Hobbey. Wyszliśmy za ogrodzenie i ruszyliśmy pylistą ścieżką. Po jednej ręce mieliśmy łąkę, na której pasły się owce i pojedyncze sztuki bydła; zauważyłem charakterystyczną pryzmę ziemi do ćwiczeń strzeleckich. Przemknęło mi przez myśl, czy Leacon ze swoim oddziałem dotarli już szczęśliwie do Portsmouth? Po drugiej stronie drogi zaczynał się las. — Czyj to las? — spytał Barak. Zerknąłem w mapę. — Hobbeya. A łąka należy do wsi. Swoją drogą, co sądzisz o zeznaniach Fulstowe’a? — Wykute na pamięć, podobnie jak zeznania jego pana. — Też tak sądzę. Zastanawiam się, czy nie dlatego pozwolili nam się dzisiaj tak wyspać, żeby Dyrick miał czas zreferować im sprawę. Cóż, zastrzegłem sobie prawo zadania dodatkowych pytań na tematy, których nie przećwiczyli. Szliśmy teraz pośród szerokich, zaoranych pasów pól uprawnych, na których pracowicie krzątały się całe rodziny. Myślałem o moich przodkach, niezliczonych pokoleniach mężczyzn i kobiet, którzy spędzili całe życie, harując w polu. Kilkoro wieśniaków podniosło głowy i patrzyło na nas. — Ciężka robota w taki upał! — zawołał przyjaźnie Barak. Wieśniacy pospuszczali głowy, udając, że nie słyszą. W końcu dotarliśmy do wioski Hoyland; składała się najwyżej z dwu tuzinów krytych strzechą domów rozrzuconych wzdłuż drogi. Wiele domów było niskimi chatynkami z trzciny obrzuconej gliną — ludzie mieszkali w nich pospołu z trzodą. Część chałup była jednak większa i miała pięterko, a kilka wzniesiono na solidnych zrębach drewnianych belek. Starzy ludzie i dzieci pracowali w warzywnikach przed domem. Oni też obrzucali nas obojętnymi spojrzeniami, a w jednym z obejść trójka dzieci na nasz widok czym prędzej umknęła do domu. Dotarliśmy na środek wsi. W dużej kuźni przez otwarte drzwi widać było kowala, który się trudził przy kowadle. Przez opary dymu przeświecało rozżarzone do czerwoności palenisko. Pomyślałem o młodym Tomie Llewellynie. — Idzie komitet powitalny — mruknął Barak. Trzech potężnie zbudowanych mężczyzn z wrogimi minami szło drogą w naszą stronę. Dwóch miało na sobie przaśne fartuchy, ale trzeci, trzydziestokilkuletni, odziany był w skórzaną kamizelę i spodnie z dobrej wełny. Miał ciemne włosy i czujne niebieskie oczy w nieprzychylnej, kanciastej twarzy. Zatrzymał się parę stóp od nas. — Co was tutaj sprowadza? — spytał, warcząc na nas swoim dźwięcznym „r”

z Hampshire. — Jesteśmy gośćmi dworu Hoyland — odparłem uprzejmie. — Chcieliśmy się trochę przejść po okolicy. — A nie mówiłem, panie Ettis — zwrócił się do mężczyzny jeden z towarzyszy. Ettis postąpił do przodu. — Nie radzę zbliżać się za bardzo — ostrzegł Barak, dotykając swego miecza. — Jesteście prawnikami? — spytał bez ogródek Ettis. — Ja jestem prawnikiem. Komisarz Shardlake — przedstawiłem się. — Patrzcie go, przylazł tutaj wyrugować nas z gruntów gminnych — odezwał się drugi. — Przeklęty garbus, jeszcze gotów ściągnąć na nas nieszczęście. Ettis przygwoździł mnie spojrzeniem. — Dobrze mówi? Po toś pan tu przyjechał? Wiedz pan lepiej, że my tutaj w Hoyland nie boimy się żadnych jurystów. Jeśli będziecie nam próbowali ukraść ziemię, pójdziemy do Sądu Próśb. Znamy ludzi z innych wiosek, którzy obronili swoje prawa. A jeśli drwale pana Hobbeya znów wkroczą na grunta gminne, nie damy im ciąć naszych drzew. — Ja nie zajmuję się tą sprawą. Przysłał mnie Sąd Opiekuńczy, bym sprawdził, jak żyje panicz Curteys. — To ten ospowaty chłopak — wyjaśnił Ettisowi jego kompan. Ettis nadal przyglądał się nam czujnie. — Gadano, że we dworze jest dwóch prawników. — Owszem, jest też osobisty adwokat pana Hobbeya. W tej samej sprawie co ja. Możliwe, że przywiodły go tutaj również inne sprawy, ale ja nie mam z tym nic wspólnego. Ettis pokiwał z namysłem głową. — Zatem jesteś tu, panie, tylko w sprawie panicza Curteysa? — Tak. Znacie go? — Nie bywa u nas. Tylko panicz David pojawia się czasem i puszy się smarkacz tak, że boki zrywać. — Rozumiem, że część ludzi od was jest na służbie we dworze. — Niewielu. Nikt się do tego nie pali. — Służba nie chce z nami rozmawiać. A szkoda. Wymiana informacji bywa przydatna dla obu stron. Nawiasem mówiąc, adwokat pana Hobbeya nazywa się Vincent Dyrick. — Leonard Ettis. Wolny chłop. — Wierzcie, nie mamy wobec was złych intencji. Będziemy już wracać. Może jednak porozmawialibyśmy jeszcze kiedyś? — Może — odparł niezobowiązująco Ettis. Zawróciliśmy w stronę dworu. Barak obejrzał się za siebie. — Ciągle patrzą za nami. — Są źli i się boją. Potrzebują gruntów gminnych do wypasu i dla drewna — wyjaśniłem. — Ale mają przywódcę i wiedzą o istnieniu Sądu Próśb. Nie dadzą się zjeść z kaszą Hobbeyowi i Dyrickowi. — Mogłeś im powiedzieć, że pracujesz w Sądzie Próśb. Zaskarbilibyśmy sobie ich przychylność. — Nie chcę drażnić Hobbeya i Dyricka bez potrzeby. Jeszcze nie. Chodźmy, bo Hugh wraca niebawem.

Rozdział dziewiętnasty Kiedy dotarliśmy do domu, okazało się, że chłopcy właśnie wrócili. Dwóch stajennych odprowadzało ich konie. Hugh z Davidem stali przed wejściem, pokazując Feaveryearowi swoje sokoły. Każdy z chłopców trzymał wielkiego charta na smyczy; kiedy nadeszliśmy z Barakiem, psy zaczęły nerwowo węszyć. Chart Davida warknął i szarpnął się na smyczy. — Spokój, Ajaks! Feaveryear patrzył zafascynowany na cętkowane pióra ptaka, którego Hugh trzymał na wyciągniętym przedramieniu. Sokół spojrzał na nas groźnie, a dzwonki na rzemieniach, którymi był przywiązany do rękawicy Hugh, zabrzęczały. Chłopiec delikatnie położył drugą dłoń na grzbiecie ptaka. — Sza, Jenny, sza! Z torby przewieszonej przez ramię Davida kapała krew. — Jak tam zdobycz? — zagadnąłem. — Pęk tłustych leśnych gołębi i trzy bażanty. Gołębie złapaliśmy w locie — dodał z dumą, a jego ciężkie rysy się rozjaśniły. — Będzie uczta na kolację, no nie, Hugh? Uderzyło mnie, że David Hobbey wygląda bardzo młodo jak na osiemnastolatka. Przypomniałem sobie, jak jeden z wiejskich mężczyzn wspominał, że David puszy się jak smarkacz. — Byłyby cztery, gdyby twój Ajaks nie schrupał pół bażanta, aportując — odparł Hugh. Feaveryear wyciągnął rękę do sokoła Hugh. Na jego uśmiechniętej twarzy malował się zachwyt. — Nie za blisko, panie Feaveryear — ostrzegł Hugh. — Jenny nie toleruje nikogo poza mną. — Sokół zaskrzeczał i zaczął trzepotać skrzydłami, a Feaveryear odskoczył jak oparzony. Potknął się i o mały włos byłby się wywrócił; chudymi ramionami zakręcił młyńca, próbując odzyskać równowagę. David ryknął śmiechem. — Wyglądasz jak strach na wróble, kiedy wiatr powieje, panie pisarzu. Hugh delikatnie ułożył skrzydła ptaka wzdłuż tułowia. Wolną dłonią wyjął z dubletu skórzany kaptur i nasunął sokołowi na głowę. — Czy sam wytresowałeś tego ptaka, panie Hugh? — Nie. — Hugh spojrzał chłodno na Feaveryeara. — Ptak tresowany jest przez sokolnika. Jako pisklę zostaje oślepiony przez zaszycie powiek i odtąd musi polegać na ludziach w kwestii pożywienia. Po roku rozpruwa mu się szwy na powiekach i uczy polowania. — Przecież to jest okrutne. David klepnął Feaveryeara po ramieniu tak mocno, że biedak mało nie runął na ziemię. — Widzę, że mieszczuch z pana. — Zdaje się, że chciałeś, panie, spisać moje zeznania? — zwrócił się do mnie Hugh z bacznym spojrzeniem. — Tak, bardzo chętnie. Feaveryear, powiedz swemu panu, że zaczynamy. — Posadzimy ptaki na grzędach i odprowadzimy psy — powiedział Hugh. — Pani Abigail nie lubi, jak się kręcą w pobliżu domu. Znów ten chłodny, oficjalny ton w stosunku do Abigail. Chłopcy ruszyli w stronę zabudowań gospodarczych, a Feaveryear wszedł z nami do domu.

— Ten gnojek David działa mi na nerwy. Przydałoby mu się porządne lanie — odezwał się Barak. — Jest dziecinny i niezbyt rozgarnięty. Mimo to ojciec z konieczności lokuje w nim wszystkie nadzieje. Hugh natomiast raczej dawno się rozstał z dzieciństwem. Może uda się nam dowiedzieć dlaczego. * W gabinecie Hobbeya zastaliśmy już Dyricka z Feaveryearem. Parę minut później wszedł Hugh pewnym siebie, by nie powiedzieć hardym, krokiem. Popołudniowe słońce uwydatniało blizny na jego twarzy i szyi. Przypomniałem sobie słowa Bess o jego oszpeceniu. Nie było może aż tak źle, ale też nie wyglądało to za dobrze. — Proszę spocząć, paniczu Hugh — powiedział Dyrick. Przekręcił klepsydrę na biurku. — To dla porządku. Mierzę czas, żebym mógł wystawić później odpowiedni rachunek. Hugh usiadł, patrząc na mnie; smukłe ręce o długich palcach splótł przed sobą. Feaveryear wydawał się skrępowany. — Chciałbym przejść od razu do rzeczy, a nie kluczyć jak przysłowiowy prawnik — powiedziałem na wstępie. — Dziękuję. — Jesteśmy tutaj z powodu oskarżeń Michaela Calfhilla, świeć, Panie, nad jego duszą, który twierdził, że podczas wizyty w Hoyland wiosną tego roku odkrył, iż spotyka cię wielka krzywda. Czy wiesz, co mógł mieć na myśli? Hugh spojrzał mi prosto w oczy. — Nie, panie. Na twarzy Dyricka rozbłysnął triumfalny uśmiech. — No cóż, przyjrzyjmy się waszym stosunkom bliżej — kontynuowałem. — Powiedz, jak wiele pamiętasz z okresu, gdy oboje z siostrą zostaliście oddani pod kuratelę? — Bardzo mało. Byliśmy tak pogrążeni w żalu, że nie zwracaliśmy uwagi na to, co się wokół nas dzieje — odparł Hugh bezbarwnym tonem. — Michael Calfhill był waszym guwernerem przez ponad rok. Czy byliście sobie bliscy? — Lubiłem go i szanowałem, ale nie nazwałbym tego bliskością. — Czy wiesz, że Michael próbował przeszkodzić panu Hobbeyowi w uzyskaniu kurateli nad wami? — Wiedzieliśmy, że trwa spór o to, co z nami będzie, ale było nam wszystko jedno. — Prawie nie znaliście Hobbeyów. Hugh wzruszył ramionami. — Wiedzieliśmy, że przyjaźnili się z rodzicami. Jak już mówiłem, mało nas to obchodziło. — A chcieliście, żeby Michael Calfhill zamieszkał z wami? Przez chwilę się zastanawiał. — Był dla nas dobry, ale w tamtym okresie myśleliśmy z Emmą tylko o sobie. — Jego głos zadrżał. Mocniej splótł dłonie. Było mi przykro z powodu cierpień, jakie mu zadawałem, choć próbował nie dać nic poznać po sobie. — Z Emmą porozumiewaliśmy się bez słów, samym spojrzeniem, jakbyśmy byli mieszkańcami osobnego świata — powiedział ledwie dosłyszalnie. — Chyba męczymy panicza Curteysa — wtrącił Dyrick. — Może powinniśmy przełożyć zeznania na później… — Nie — uciął ostro Hugh. — Chciałbym to mieć już za sobą. Kiwnąłem głową.

— Chcę zatem spytać cię, Hugh, czy byliście dobrze traktowani z siostrą przez państwa Hobbeyów? — Karmili nas i odziewali, dali nam dach nad głową i zapewniali naukę. Ale nikt nie mógłby nam zastąpić rodziców. I nikt nie przeżył ich śmierci tak jak my oboje, chciałbym to zaznaczyć. — To się rozumie samo przez się — wtrącił skwapliwie Dyrick. Przesłuchanie przebiegało po jego myśli. — Jeszcze jedno pytanie na temat twojej biednej siostry — podjąłem cicho. — Michael Calfhill wspominał, że pobiłeś Davida, gdy odezwał się do niej ordynarnie. Hugh się skrzywił. — David stale odzywa się ordynarnie. Sam, panie, słyszałeś. Kiedyś złożył Emmie nieprzystojną propozycję. Rąbnąłem go i odechciało mu się raz na zawsze. — Czy była kiedykolwiek mowa o wydaniu Emmy za Davida? W oczach Hugh mignął gniewny błysk. — Nigdy by do tego nie doszło. Emma go nie lubiła. — Mimo to przyjaźnicie się teraz z Davidem? Wzruszył ramionami. — Polujemy i strzelamy z łuku razem. — Matka Michaela Calfhilla mówiła, że to Michael nauczył ciebie i Emmę strzelać z łuku. — Tak. Jestem mu za to bardzo wdzięczny. — Mimo to pan Hobbey odprawił go, ponoć z obawy przed niestosownymi relacjami między wami. Hugh pokręcił stanowczo głową. — Nigdy nie zdarzyło się między nami nic niestosownego. — Ale pan Hobbey musiał mieć jakiś powód, dla którego go odprawił — zareagował ostro Dyrick. — Może panu Hobbeyowi coś się przywidziało. Osobiście nie mam żadnego powodu do skargi na Michaela Calfhilla. — Posłał wyzywające spojrzenie Dyrickowi. — Może wolisz tego nie pamiętać — zasugerował adwokat. — Po prostu nie ma niczego do pamiętania. — Myślę, że w tej sprawie mamy jasność, panie kolego — powiedziałem. — Wracając do guwernerów, słyszałem, Hugh, że po odejściu Michaela pojawili się jego następcy. O ile wiem, żaden długo nie zagrzał miejsca. — Jeden się ożenił, drugi udał się w daleką podróż. A David też nie ułatwiał im życia. — A potem, ostatniej wiosny, Michael pojawił się nagle, biegnąc ku tobie w ogrodzie? Hugh milczał, przez chwilę przymknąwszy oczy. — Nic z tego nie rozumiem — rzekł w końcu. — Pojawił się, jakby wyrósł spod ziemi. Musiał się ukryć za nagrobkami na starym cmentarzu i patrzył, jak trenujemy z Davidem. Złapał mnie za ramię, żądając, bym z nim odjechał, bo to nie jest dobre miejsce dla mnie. — Według pana Hobbeya Michael twierdził, że kochał cię jak nikogo pod słońcem. Hugh podniósł wzrok; znów patrzył wyzywająco. — Niczego takiego sobie nie przypominam. Przemknęło mi przez myśl, że stara się chronić Michaela. Byłem ciekaw, czy mówi prawdę. — Byłeś zdenerwowany. Może nie dosłyszałeś — zasugerował Dyrick. Zimna niechęć w spojrzeniu Hugh zbiła go z pantałyku na chwilę, zaraz jednak odzyskał kontenans. — Pan

Hobbey wspomniał, że chcesz iść do wojska? — rzucił lekkim tonem. — Bardzo — ożywił się. — Niecałe dziesięć mil stąd nasze okręty i ludzie szykują się do walki. Który Anglik nie chciałby służyć krajowi w tej godzinie? Jestem młody, ale strzelam jak doświadczony łucznik. Gdybym sam decydował o sobie, dawno byłbym już w wojsku. — Zapominasz, paniczu Hugh, że podlegają ci wielkie włości. Jesteś właścicielem ziemskim, a to zobowiązuje. — Zobowiązuje? — zaśmiał się gorzko Hugh. — Lasy, borsuki i lisy? Nie interesują mnie te sprawy, panie. David ma pewne obowiązki rodzinne, ale ja żadnych. — Nie opowiadaj takich rzeczy — zganił go Dyrick. — Jesteś członkiem rodziny Hobbeyów. — Rodzina, którą kochałem, nie żyje — zwrócił się do mnie Hugh. — Hobbeyowie… nigdy mi ich nie zastąpią. — Ale przecież jesteś młody i zamożny — perswadował Dyrick. — Z czasem ożenisz się i założysz własną rodzinę. Hugh znowu zwrócił się tylko do mnie. — Wolę bronić mojego kraju. — Szczęśliwie Sąd Opiekuńczy i pan Hobbey mają nad tobą władzę, młody człowieku. Chyba zgodzisz się ze mną, kolego Shardlake? — Chwali ci się twoją szlachetność i honor, paniczu Hugh — odparłem. — Jednak wojna to śmierć i morze krwi. — Myślisz, panie, że ja o tym nie wiem? Zapadła cisza. — Są jeszcze jakieś pytania? — przerwał milczenie Dyrick. — Na razie nie. Hugh wstał, skłonił się i wyszedł z gabinetu. Dyrick posłał mi triumfalne spojrzenie. Hugh nie oskarżał o nic Michaela, ale też w najlżejszym nawet stopniu nie obciążył Hobbeyów. * Po wszystkim zaprosiłem Baraka do pokoju na rozmowę. — A więc tyle miał do powiedzenia główny świadek — stwierdził. Krążyłem w zadumie po pokoju. — Nic z tego nie pojmuję. Hobbey i Fulstowe przećwiczyli zeznania, ale Hugh… — Chwilami miałem wrażenie, że jest mu wszystko jedno. — Jednak nie potwierdził oskarżeń Hobbeya pod adresem Michaela. Ani tego, że Michael zachowywał się niestosownie, kiedy Hugh był mały, ani też, że na wiosnę wyznał mu miłość. — Nie powiedział również nic złego o Hobbeyach. Widać, że uważa Davida za głupca, ale nie jest w tym odosobniony. — Dlaczego nie interesują go jego dobra? Barak spojrzał na mnie z powagą. — Może nigdy nie przestał opłakiwać rodziców i siostry. — Po tylu latach? A skoro tak pogardza Davidem, dlaczego spędza z nim tyle czasu? — Nie ma tu żadnych rówieśników. Człowiek nie wybiera krewnych, nawet przybranych. — W tym tkwi coś więcej. — Nie chciałem dać za wygraną. — Wyraźnie walczył z emocjami, kiedy wspomniałem o Michaelu. — Może chciał uszanować pamięć o nim. Ze względu na panią Calfhill. — Prawie jej nie znał. Dałbym głowę, że on coś ukrywa, podobnie zresztą jak wszyscy. To tylko podejrzenie, ale ufam mojej intuicji.

— Mam podobne wrażenie — odparł po namyśle Barak. — Jeśli jednak Hugh nie oskarży ich o nic, będziemy bezsilni. — Muszę to przemyśleć. Proponuję przechadzkę po kolacji. Przyjdę po ciebie. — Tymczasem będę pewnie znów musiał tłumaczyć się przed Feaveryearem z każdego przecinka i kropki w mojej kopii zeznań. Barak poszedł do siebie, a ja położyłem się, by wypocząć, ale zbyt dokuczała mi gonitwa myśli. Postanowiłem udać się na dół, by sprawdzić, czy podano już do stołu. Wyszedłszy na korytarz, zauważyłem uchylone drzwi. W pokoju było ciemno, widać domknięto żaluzje. Dobiegły mnie przyciszone głosy Nicholasa i Abigail: — Wkrótce pojedzie sobie stąd — mówił Nicholas ze zniecierpliwieniem. — Nie mogę patrzeć na te jego koślawe plecy. — W głosie Abigail brzmiała udręka. — I ten obmierzły, wyszczekany burek, Dyrick. Zresztą nie mam najmniejszej ochoty na polowanie. — Żono, nie mogę tutaj żyć jak na pustyni — rozeźlił się Hobbey. — Mówiłem ci już, że nic nam nie grozi. — Nigdy nie będziemy bezpieczni. Podskoczyłem na widok małej mordki, która wyrosła na progu. Lamkin dreptał w moją stronę, merdając ogonem. Czym prędzej wycofałem się do swojego pokoju, bezszelestnie zamykając drzwi przed nosem psa. Przystanąłem, myśląc gorączkowo. * Choć ptaki ustrzelone przez chłopców podano w aromatycznych sosach, co było specjalnością kuchni Hobbeyów, przy stole panowała ciężka atmosfera. Abigail przyszła ostatnia, blada i zbolała od nieustającej migreny. Na jej widok Fulstowe skłonił się zza krzesła Hobbeya. My z Dyrickiem wstaliśmy na powitanie, Hobbey też uniósł się lekko, natomiast ani Hugh, ani David nawet nie drgnęli. Dla pani domu był to afront, ale Abigail zdawała się nie zwracać na to uwagi. Tego dnia nie poświęciła uwagi swojemu wyglądowi i długie, siwiejące kosmyki wymykały się jej spod kaptura na plecy. Milczała, jedząc niewiele i podskakując przy każdym szczęknięciu talerzy. Hobbey zabawiał Dyricka opowieściami o przebudowie klasztoru. Próbował wciągnąć Davida do rozmowy, ale chłopak nie interesował się domem ani trochę. Widziałem, że Hobbey patrzy na swego jedynaka z miłością, lecz zarazem i ze smutkiem. Hugh siedział naprzeciwko mnie. Korzystając z okazji nachyliłem się w jego stronę. — Przykro mi, paniczu Hugh, jeśli moje pytania obudziły w tobie smutne wspomnienia — powiedziałem. — Niestety do obowiązków prawnika należy zadawanie trudnych pytań. — Rozumiem, panie Shardlake — odparł melancholijnie. — Obiecałem ci, panie, pokazać swój egzemplarz Toxophilusa. Przyślę go przez służącego do pokoju. Ciekaw jestem pańskiej opinii o tym dziele. — Dziękuję, bardzo to uprzejme z twojej strony. Zauważyłem, że David przysłuchuje się nam z dziwnym wyrazem na tępym obliczu. — Skąd wracałeś wcześniej ze swoim sługą, panie Shardlake? — spytał donośnie, widząc moje spojrzenie. — Czyżby ze wsi? — Tak. Hobbey spojrzał na mnie czujnie. — Spotykasz się, panie, ze zbuntowanymi parobkami? — zarżał David. — Chcieliśmy się po prostu przejść po okolicy. Ursula właśnie wyciągała rękę, by zabrać pusty talerz. David odchylił się do tyłu, zawadzając łokciem o jej rękę; staruszka upuściła talerz z brzękiem. Abigail jęknęła głośno, zatykając uszy.

— Uważaj, stara fajtłapo! — zaskrzeczała. — Abigail — zmitygował ją Nicholas. Przez twarz Fulstowe’a przemknął grymas okrutnej uciechy, który zresztą natychmiast powściągnął. Abigail spojrzała wrogo na męża, po czym wstała od stołu i wyszła. — Bardzo przepraszam, ale żona fatalnie się czuje — powiedział Nicholas ze spokojem. Spojrzałem na chłopców. Twarz Hugh była jak zwykle pozbawiona wszelkiego wyrazu. David zrobił skruszoną minę. * Po kolacji udałem się za dom, do kwatery Baraka. Zaczął się już letni wieczór i na trawniki padały długie cienie. Stare mury poklasztorne nabrały ciepłych, dojrzałych barw. Barak czytał w swej izdebce kolejny raz list od Tamasin. Przeszliśmy obok frontu domu, gdzie Lamkin pod drzewem drzemał brzuchem do góry. Minęliśmy pryzmy strzelnicze, kierując się w stronę zarośniętego wysokimi trawami cmentarzyka zakonnic. Pośród zieleni mignęło coś kolorowego. Bukiet, który ktoś złożył na grobie. Siostra Jane Samuel, 1462—1536. — Pewnie jedna z ostatnich zakonnic, które tu zmarły — domyśliłem się. — Ciekawe, kto położył kwiaty. — Pewnie Ursula. Hobbey raczej nie byłby tym zachwycony. — Też tak sądzę. Wyobraź sobie, coś dzisiaj podsłuchałem. — Zreferowałem mu rozmowę Hobbeyów. — Abigail się czegoś boi, twierdzi, że nigdy nie będą bezpieczni. Nie wiem, czemu się tak boi polowania. — Jesteś pewien, że dobrze słyszałeś? — Tak. Moim obowiązkiem jest dociec, co się tu dzieje — stwierdziłem stanowczo. — I sądzę, że królowa by sobie tego życzyła. — Ty i ta twoja królowa — westchnął Barak. — Dajcież wy mi wszyscy powrócić nareszcie do domu! * Kiedy wróciłem do pokoju, znalazłem na łóżku kopię Toxophilusa Rogera Aschama. Wyciągnąłem się na łóżku z lekturą, która zaczynała się od kwiecistej dedykacji dla króla i jego najszlachetniejszej, zwycięskiej wyprawy do Francji. Zwycięskiej, akurat! Skąd wobec tego stoimy w obliczu inwazji Francuzów? Najszlachetniejszej — przypomniałem sobie opowieści Leacona o traktowaniu szkockich kobiet i dzieci. Przewertowałem książkę. Pierwsza część była dialogiem, w którym Toxophilus, czyli jak się łatwo domyślić, Ascham, wychwala pojętnemu uczniowi zalety łucznictwa. Łucznictwo, jako ćwiczenie wszystkich części ciała, przeciwstawione zostaje pułapkom i szkodliwości hazardu. Ascham to piewca wojny: Solidna broń jest narzędziem, które pozwala Bogu rozprawić się z nikczemnymi. Wróciłem myślami do dzieciństwa. Raz jeden tylko próbowałem strzelać z łuku na naszej wioskowej łące; miałem dziesięć lat i poszedłem z ojcem uzbrojony w mały łuk, który dla mnie kupił. Niestety, kalectwo uniemożliwiało mi przyjęcie prawidłowej pozycji strzeleckiej; moje strzały od razu spadały na ziemię. Chłopcy wiejscy ryczeli z uciechy, więc uderzyłem w bek i uciekłem do domu. Później ojciec powiadomił mnie z zawodem w głosie, że moja budowa nie pozwala na uprawianie tej dyscypliny, więc dalszych prób nie będzie. Wróciłem do lektury. Przeszedłem do części drugiej, w której rozmówcy dyskutują na temat umiejętności i techniki niezbędnych w łucznictwie: jak się ubrać, jak stać, typy łuków i strzał — była to wiedza rozległa i szczegółowa. Odłożyłem książkę, wstałem i przez otwarte okno wyjrzałem na trawnik. Co się tu działo?

Hobbey pewnie tuszował dochody z wyrębu drzew w lasach należących do Hugh, ale to jeszcze nie było wszystko. Jednak Hugh na pozór cieszył się całkowitą swobodą. Lata doświadczenia nauczyły mnie, że w wielu rodzinach ktoś pełni rolę kozła ofiarnego, na którym wyładowuje się niezadowolenie pozostałych członków, ale wszystko wskazywało na to, że w Hoyland funkcję tę pełni nie Hugh, lecz Abigail. Przed czym jednak tak strasznie drżała? * O dziwo, spałem dobrze. Służący zbudził mnie o siódmej, jak prosiłem. Wyglądało na to, że ładna pogoda się skończyła: ciężkie chmury wisiały nisko nad ziemią, panował lepki upał. Znów przywdziałem togę komisarza. Ciągle jeszcze miałem na szyi krzyżyk Emmy, który zobowiązałem się przekazać Hugh. Przypomniałem sobie słowa Avery’ego o makabrycznym talizmanie z kości jelenia. Rozległo się stukanie i w progu stanął Dyrick. On też miał na sobie togę; ryże włosy zaczesał na mokro. — Fulstowe mówi, że do wieczora może być burza. Może powinieneś, panie, zrezygnować z wyprawy? — Mam w planach wybrać się tam dzisiaj. Wzruszył ramionami. — Jak uważasz, kolego. Przychodzę zawiadomić, że pani Hobbey czuje się lepiej i wyraziła chęć złożenia zeznań. Chyba że po rozmowie z Hugh postanowiłeś, panie, skończyć już z tym absurdem. — Ani myślę. Czy mógłbyś, panie, poprosić Fulstowe’a, żeby posłał po Baraka? Dyrick prychnął gniewnie i wyszedł. * Ponownie zebraliśmy się w gabinecie Nicholasa. Abigail czekała już na nas, siedząc pod portretem przeoryszy Wherwell. Tego dnia zadbała bardziej o siebie, upinając włosy i pudrując twarz. Na małym kilimku na jej kolanach leżał Lamkin. — Mam nadzieję, że czuje się pani lepiej — powitałem ją. — Lepiej niż wczoraj. — Nerwowo zerknęła na Baraka i Feaveryeara, którzy czekali w pogotowiu z piórami. — Wobec tego przejdę do rzeczy. Czy mógłbym spytać, co pani czuła, gdy mąż zasugerował wykupienie kurateli nad Hugh i Emmą? Spojrzała mi w oczy. — Ucieszyłam się, bo nie mogłam już mieć więcej dzieci. Z radością przyjęłam pod mój dach Hugh i Emmę. Zawsze marzyłam o córeczce. — Westchnęła ciężko. — Jednak te dzieci nie dopuszczały mnie do siebie. Straciły rodziców. Ale czyż wiele dzieci nie traci rodziców przedwcześnie? — Spojrzała na mnie ze smutkiem. — Niestety, to się zdarza. Jak rozumiem, wielebny Broughton, proboszcz Curteysów, sprzeciwiał się kurateli. Doszło między wami do sprzeczki. — Tak jest. — Abigail zadarła dumnie podbródek. — Znieważył mnie i mojego męża. Procedura przyznania nam kurateli została przeprowadzona prawidłowo. — Komisarz Shardlake nie zamierza tego kwestionować — uspokoił ją Dyrick. Przyglądał się uważnie Abigail, jakby się bał, że może stracić panowanie nad sobą. — To musiało być straszne, gdy wszystkie dzieci złapały ospę. O ile wiem, nie bacząc na niebezpieczeństwo, zajmowała się pani osobiście Davidem. Na twarzy pani Hobbey wykwitł rumieniec gniewu.

— A zaniedbywała Hugh i Emmę, to chce pan zasugerować, tak? Nie wiem, co Michael Calfhill naopowiadał, ale prawda jest inna. Co rusz zaglądałam do Hugh i Emmy, ale oni nie zwracali na nikogo uwagi, tak byli zajęci sobą. — Spuściła głowę; zauważyłem, że płacze. Lamkin zaskomlał, wpatrując się w swoją panią, która sięgając po chusteczkę, pogładziła go po łebku. — Straciłam Emmę — wyszeptała. — Straciłam dziewczynkę, która miała być moją córką. To moja wina, niech mi Bóg wybaczy. — Jak to pani wina, Abigail? Rysy zapłakanej twarzy Abigail nagle stwardniały. Oczy jej uciekły w bok. — Ja… ja posłałam po czerwony materiał, który wypędza złe miazmaty, ale przypomniałam sobie o tym za późno i nigdzie już nie było… — Jak to? Fulstowe mówił mi wczoraj, że udało mu się zdobyć materiał. Dyrick zerknął nerwowo na Abigail. — Może miała pani na myśli, że było już za późno, by uratować Emmę? — Tak, właśnie to miałam na myśli — poprawiła się skwapliwie. — Kupiliśmy materiał, ale było już za późno. — Podpowiada pan świadkowi, panie kolego — rozzłościłem się. — Nie zapomnij odnotować interwencji pana Dyricka, Barak. — Przepraszam bardzo — powiedział gładko adwokat. Abigail odetchnęła parę razy głęboko, wyraźnie próbując się opanować. Ciekawiło mnie, co jest prawdziwym powodem, dla którego obwinia się o śmierć Emmy. Spytałem, jak układają się obecnie jej stosunki z Hugh. — Poprawnie — odparła krótko. Na koniec zapytałem ją o Michaela Calfhilla. — Nigdy go nie lubiłam — rzekła wyniośle. — Próbował wbić klin pomiędzy mnie a moje dzieci. — A to po co? — Po to, by były przywiązane do niego, a nie do mnie i męża. — I Hugh, i Emma? — Tak — odparła cicho, zaraz jednak targnęła nią znów fala emocji. — Ale zmarł taką przerażającą śmiercią! Niech Bóg się nad nim zmiłuje — dodała drżącym głosem. — Czy orientuje się pani, dlaczego został zwolniony? Znów musiała odetchnąć głębiej, żeby się opanować. — Wiem tylko, że zrobił coś nieprzystojnego. Mój mąż nie chciał mi zdradzić szczegółów, mówiąc, że nie nadają się dla niewieścich uszu. — Są jeszcze jakieś pytania, panie Shardlake? — spytał Dyrick. — Nie. — Miałem dość informacji do przetrawienia. — Może z czasem będę miał dodatkowe pytania. — Pan Shardlake zawsze tak mówi — skrzywił się Dyrick. — Dziękujemy pani, Abigail. Abigail owinęła Lamkina w kilimek, wstała z krzesła i wyszła, tuląc do piersi ulubieńca. Przypomniały mi się jej lęk przed służbą, złośliwości ze strony syna, zniecierpliwienie męża i chłodna obojętność Hugh. Zrobiło mi się jej żal. Ten piesek był jedyną istotą na świecie, która darzyła Abigail uczuciem.

Rozdział dwudziesty Po obiedzie dosiedliśmy z Barakiem wynajętych w Kingston koni i wyruszyliśmy na objazd lasów. Jechałem na Odmieńcu, silnym, statecznym koniu, tym samym, na którym przebyłem drogę z Londynu. Całun szarych chmur gęstniał, w powietrzu panowała nieznośna duchota. Ruszyliśmy na południe drogą do Portsmouth. Hobbey wyjaśnił nam, że w tym kierunku wycinka drzew odbywa się zarówno na jego włościach, jak i na terenach należących do Hugh. Na prawo gminny grunt, podzielony na wąskie pasy różnobarwnych upraw, opadał łagodnym stokiem. Wieśniacy pracujący w polu odrywali się od roboty, żeby odprowadzić nas wzrokiem. Po pewnym czasie lasy po lewej stronie ustąpiły miejsca szkółce leśnej na terenach wyrębu; jakieś pół mili dalej widniała równa linia lasu. Młode, zielone drzewka przebijały się przez poszycie, z reguły ogłowione, po to, by z jednego pnia wyrosły dwa drzewa. Zatrzymaliśmy konie. — Drzewa zostały tu wycięte dość dawno temu — zauważył Barak. — Ścinali wszystko jak leci, nie tylko dojrzałe okazy. Minie wiele dziesiątków lat, nim las odrośnie. To są włości Hugh. Cena drewna zależy od gatunku drzewa, czy jest to pierwszorzędny dąb czy tylko wiąz lub buk. W tej kwestii łatwo o oszustwo. Za nami nagle rozległ się dźwięk trąbki. Zjechaliśmy na bok, przepuszczając oddział piechoty maszerujący w obłoku pyłu. Żołnierze wyglądali na wyczerpanych, wielu kulało. Gwizdkowy wędrował wzdłuż szeregów, nawołując maruderów do szybszego marszu. Wyminął nas korowód wozów transportowych i oddział zniknął za zakrętem. Znów nasunęło mi się pytanie, jak też się wiedzie Leaconowi w Portsmouth. Ujechaliśmy kolejną milę, dwie. Szkółka leśna skończyła się i znów po lewej mieliśmy las. Po prawej też; z mapy wynikało, że jest to las gminny, a więc ten właśnie, na który ostrzył sobie zęby Hobbey. Droga zaczęła prowadzić lekko pod górę i w oddali zamajaczył grzbiet wzgórz Portsdown, z których ponoć widać już morze. Po chwili wjechaliśmy w obszar, na którym właśnie prowadzono wycinkę. Ścięto wszystko w promieniu stu jardów. Paru mężczyzn piłowało ścięty dąb, inni odzierali z liści stos gałęzi. Na wóz zaprzężony w wołu ładowano długie pnie. — Chodź, pogadamy z nimi — zaproponowałem. Konie lawirowały ostrożnie pośród pni, których jasnożółte, świeże przekroje wskazywały, że ścięto je niedawno. Przystanęliśmy w niewielkiej odległości od robotników. Od grupy odłączył się wysoki, chuderlawy mężczyzna. Zdjął czapkę i ukłonił się. — Dobry wieczór panom. — Jestem komisarz Shardlake, adwokat Hugh Curteysa, do którego należy ta część lasów. Zatrzymałem się u pana Hobbeya we dworze Hoyland. — Pan Fulstowe uprzedził mnie o pańskiej wizycie. Jak widać, praca wre. Peter Drury, nadzorca. — Lustrował nas podejrzliwymi oczkami. — Wygląda, jakbyście tu wycieli spory kawał lasu. Jakie drzewa idą pod topór? — Wszystko jak leci, panie. Trochę dębów, ale na obszarze wyrębu rośnie głównie jesion i wiąz. Dąb pojedzie do Portsmouth, gałęzie pójdą do dymarek. — Nieprędko wyrosną tu następne drzewa nadające się do ścięcia.

— Nieprędko ceny osiągną znów taki poziom jak teraz, panie. Tak mówi pan Hobbey. — Wynajął was do tej roboty? — Tak. Jest chyba opiekunem chłopaka? — W jego głosie pojawiła się nuta agresji. — Owszem. Jesteście z okolicznych wsi, na przykład z Hoyland? — Te warchoły nie tknęłyby tej roboty — parsknął pogardliwie Drury. — Kiedy część moich ludzi dobrała się do ich gminnych lasów, zaraz podnieśli raban. Nie, moi ludzie są aż zza Horndean. A więc spoza zasięgu lokalnych układów — pomyślałem. Podziękowałem Drury’emu, po czym ruszyliśmy dalej na południe, na obszary, do których nie dotarła jeszcze wycinka. Zauważyłem wąską ścieżkę prowadzącą w głąb lasu. — Chodź, sprawdzimy, jakie gatunki drzew rosną tu naprawdę — zaproponowałem. — Mam wrażenie, że jest więcej dębiny, niż chciałby to przyznać Drury. Barak zerknął niepewnie na niebo zaciągnięte czarnymi chmurami. — Chyba będzie padać. — No to zmokniemy. Zagłębiliśmy się w las, jadąc gęsiego wąską ścieżynką. Wśród drzew duchota była jeszcze dotkliwsza. — Nosisz wciąż ten starożytny żydowski talizman na szyi? — zagadnąłem Baraka. — Starą mezuzę odziedziczoną po ojcu? Tak, a czemu pytasz? — Ja mam na szyi krzyżyk, który należał do Emmy Curteys. Chcę go oddać Hugh, ale nie na oczach Hobbeyów. Nie wiem, czy wiesz, że on nosi amulet z kręgu, który jeleń ma na wysokości serca? — Kamienne serce? Tak, wczoraj wieczór rozmawiałem z łowczym, panem Averym. Wygląda na przyzwoitego gościa. Rozejrzałem się czujnie na boki. — Wspominał coś o Hobbeyach? — Kiedy spytałem go o nich, nabrał wody w usta. Moim zdaniem takie dostał wytyczne od Fulstowe’a. — Barak zatrzymał się znienacka, dłonią nakazując ciszę. — Co się stało? — Zdawało mi się, że słyszę z drogi tętent kopyt końskich, ale umilkł nagle. — Nic nie słyszę. — Wokół panowała cisza, jeśli nie liczyć brzęczenia owadów i szelestu spłoszonych drobnych stworzeń w poszyciu. — Może masz jakieś zwidy? — Nie mam żadnych zwidów — żachnął się Barak. — Wracajmy, zanim nas zleje. Ścieżka zwężała się, przechodząc w wydeptany szlak pomiędzy drzewami. Znajdowaliśmy się w sercu prastarej puszczy, wokół nas pełno było olbrzymich drzew liczących sobie parę setek lat. Różne gatunki rosły gęsto jedne przy drugich, jednak z przewagą rozłożystych dębów. Bujne poszycie składało się z pokrzyw, jeżyn i drobnych krzewów. Wyzierająca spośród nich ciemna, spulchniona ziemia kontrastowała pięknie z soczystą zielenią lata. — Gdzie kończą się ziemie Curteysów? — spytał Barak. — Według mapy za trzy mile stąd. Podjedziemy jeszcze z pół mili i zawrócimy. Tu głównie rośnie dąb, dwa razy droższy od innych gatunków. Nadzorca łgał; rachunki Hobbeya są moim zdaniem sfałszowane. — Na różnych obszarach mogą rosnąć różne gatunki drzew. — Dlatego trudno mu cokolwiek udowodnić. Jechaliśmy dalej. Byłem zauroczony ciszą panującą w gęstwinie potężnych drzew. Jeśli wierzyć rzymskim kronikarzom, cała Anglia kiedyś tak wyglądała. Przypomniałem sobie, jak we

wczesnej młodości ojciec wziął mnie na polowanie i jechaliśmy podobną ścieżką, tylko w Lesie Ardeńskim. Nagle zobaczyłem przed nami przemykający brunatny kształt; dałem Barakowi znak, by się zatrzymał. Znajdowaliśmy się na skraju niewielkiej polany, na której pasła się płowa łania w towarzystwie dwóch cieląt. Na nasz widok łania podniosła głowę i spłoszona czmychnęła w zarośla; cała trójka błyskawicznie pomknęła w gęstwinę płynnym galopem. Zaszeleściło poszycie, potem zapadła cisza. — Więc tak wygląda łania na wolności — powiedział Barak. — Nigdy jeszcze nie widziałeś łani? — Jestem chłopcem z Londynu. Ale mimo to umiem poznać, że ścieżka się kończy. Miał rację. Tu, gdzieśmy byli, ścieżka zarosła mchem i trudno ją było wypatrzyć z konia. — Jeszcze trochę. Barak westchnął. Minęliśmy potężny pień wiekowego dębu. Nagle wiatr powiał, wprawiając liście w drżenie, i na mojej dłoni wylądowała ciężka kropla. Po chwili niebiosa otworzyły się i spadła na nas ściana deszczu, w jednej sekundzie zlewając nas od stóp do głów. — Czułem, że tak się to skończy! — sierdził się Barak. Zawróciliśmy do olbrzymiego dębu, zmuszając konie do brnięcia przez gęste poszycie, żebyśmy mogli się schronić przy grubym pniu. Przystanęliśmy, czekając, aż skończy się ulewa i towarzysząca jej wichura, która rozkołysała gałęzie. — Będziemy brodzić w błocie — zżymał się Barak. — Ulewa zaraz się skończy, a to są dobre konie. — Czy jeśli dostanę zapalenia płuc, będę to mógł wliczyć w koszty… Urwał w pół zdania; coś stuknęło i zabrzęczało. Zadarliśmy głowy. Tuż nad nami z pnia drzewa wystawała strzała, której koniec drżał jeszcze. — W nogi! — wrzasnął Barak. Spiął konia ostrogami. Wypadliśmy na ścieżkę, która tymczasem zrobiła się śliska. Spodziewałem się w każdej chwili oberwać strzałą w plecy lub ujrzeć, jak Barak osuwa się z konia na ziemię, bo na dróżce byliśmy równie łatwym celem, co pod drzewem. Nic się jednak nie stało. Po dziesięciu minutach jazdy na złamanie karku przystanęliśmy na polanie. — Wyprzedziliśmy go już — stwierdził Barak. Mimo to obaj przez strugi deszczu czujnie lustrowaliśmy pobliskie drzewa, zdając sobie sprawę, że w konfrontacji z ukrytym strzelcem nasze szanse są równe zeru. — Jedźmy — zarządził Barak. Z ulgą wyjechaliśmy z powrotem na gościniec. Ulewa już zelżała. Przystanęliśmy, oglądając się za siebie. — Kto to był? — W głosie Baraka pobrzmiewała histeria. — Ktoś, kto chciał nas odstraszyć? To było ostrzeżenie; pod drzewem nawet nędzny łucznik mógł nas zabić bez trudu. — Kolejne ostrzeżenie. Po czeladnikach z workiem. Pamiętasz, jak słyszałem tętent kopyt na drodze? Ktoś jechał za nami, ktoś, kto zna te lasy. — Będziemy musieli powiedzieć o tym Hobbeyowi i złożyć skargę miejscowemu sędziemu. — I co na to poradzą? Mówię ci, im szybciej się stąd zwiniemy, tym lepiej. Mam tego powyżej uszu! Ruszyliśmy z powrotem do dworu w Hoyland. Kiedyś Barak rzuciłby się za strzelcem na złamanie karku, ale teraz musiał myśleć o Tamasin i dziecku…

* Dotarliśmy szczęśliwie do domu. Deszcz przestał padać, ale w powietrzu wciąż królowała świeżość. Stara Ursula nacierała woskiem stół w sali paradnej; zwróciłem się do niej, by poprosiła Hobbeya. — Wyszedł, panie. Pojechał do wsi z panem Dyrickiem. Pani Hobbey znów zaniemogła i leży w łóżku. Z psem — dorzuciła z odrazą. — Wobec tego sprowadź majordomusa. Po chwili w sali pojawił się Fulstowe. Z przejęciem wysłuchał relacji o naszej leśnej przygodzie. — Kłusownik, ani chybi — zawyrokował. — Może dezerter z wojska, podobno wielu takich zaszyło się w lesie, gdzie żyją jak zwierzęta. Zatrudniamy gajowego do patrolowania lasów panicza Hugh, ale to leń skończony. Odpowie za to. — Po cóż kłusownik miałby zwracać uwagę na siebie? — zdenerwował się Barak. — Wspominaliście o spłoszonym stadku jeleni. Może był na ich tropie? Dla dezertera czy któregoś z tych wsiowych knurów to zdobycz nie lada. Mógł strzelić, żeby wygonić was z lasu. Ale to nie są żarty i trzeba zawiadomić sędziego. — Zasępił się. — Szkoda, że nie wiecie, jak wygląda. Gdybyśmy posłali jednego z tych chamów z Hoyland na szubienicę, reszta nabrałaby rozumu. — Barakowi zdawało się, że słyszy tętent kopyt na drodze za nami. — Ucichł w chwili, gdy odbiliśmy w las. — Barak spojrzał groźnie na Fulstowe’a. Czułem, że zastanawia się, podobnie jak ja, czy łucznik został nasłany przez mieszkańców tego domu. Fulstowe pokręcił głową. — Kłusownicy nie jeżdżą konno. — To prawda — przytaknąłem. — Zaraz po powrocie powiadomię o wszystkim pana Hobbeya. Przykro mi, że przytrafiło się to panu u nas w gościnie. — Skłonił się i wyszedł. — Przepraszam, że pomimo obietnic złożonych Tamasin ściągnąłem na ciebie niebezpieczeństwo — zwróciłem się do Baraka. Westchnął ciężko. — Gdybym tu nie był, trafiłbym do wojska, a ten łucznik w lesie strzelał tak, żeby chybić. — Zerknął na mnie spod oka. — Dalej wybierasz się jutro do Rolfswood? — To może być moja jedyna szansa. — Jeśli chcesz, pojadę z tobą. — Nie — odmówiłem stanowczo. — Chcę, żebyś został tutaj, wypytał służbę. Może uda ci się wydobyć coś z Ursuli. Spróbuj się wybrać jeszcze raz do wsi. — Dobrze — przystał niechętnie. Odwróciłem się i ruszyłem po schodach, czując na plecach jego niespokojne spojrzenie. * Przejrzałem zapisy zeznań w moim pokoju, po czym podszedłem do okna zwabiony odgłosami z dworu. Hugh stał z Davidem przy pryzmach strzelniczych. Towarzyszył im Fulstowe, a do tego Barak z Feaveryearem. Zszedłem na dół, by dołączyć do nich. Słońce wyszło zza chmur i mokra trawa lśniła pięknie w ogrodzie. Wciąż wiał lekki wiatr, pchając wysokie, białe chmury po niebie. Hugh, na oczach Davida i Baraka, uczył Feaveryeara, jak się naciąga cięciwę. Fulstowe też się przyglądał z pobłażliwym uśmiechem. Wbite w ziemię strzały z białymi

piórami przypomniały mi o incydencie w lesie. Feaveryear założył długą, grubą rękawicę łuczniczą, ujął piękny łuk, nieco krótszy i smuklejszy niż te, które widziałem u żołnierzy Leacona, złoty na zewnątrz, od środka barwy kości słoniowej, wypastowany na wysoki połysk. Ozdobne nakładki na obu końcach miały kształt łzy. Feaveryear zatknął strzałę z metalowym ostrzem w cięciwę i zaczął ją co sił napinać. Choć chude ręce drżały mu z wysiłku, nie udało mu się odciągnąć konopnej liny dalej niż na kilka cali. Pot lał mu się po czerwonej twarzy. Stojący obok Hugh podniósł strzałę, sprawdzając, w którą stronę kłonią się od wiatru pióra w lotce. — Przechyl się nieco w lewo, panie Samuelu — mówił spokojnie. — Trzeba wziąć poprawkę na kierunek wiatru. Teraz cofnij, panie, lekko lewą nogę do tyłu, a sam wychyl się do przodu, jakbyś coś rzucał. Zaraz to pokażę — dodał, widząc niepewną minę Feaveryeara. Wziął łuk do ręki, przenosząc ciężar ciała do tyłu i jednocześnie napinając cięciwę. Pod koszulą zarysowały się twarde, napięte mięśnie. — Trzeba się koncentrować na celu, nie na strzale. Proszę pomyśleć o celu i wypuścić strzałę. No już! Feaveryear wziął z powrotem łuk, spojrzał na nas, po czym przyciągnął go lekko do siebie i wypuścił z brzękiem strzałę, która ledwie się wzbiła, a już spadła na ziemię. David ryknął śmiechem, klepiąc się z uciechy po udzie. Fulstowe uśmiechnął się szyderczo. — Widzę, że robi pan postępy, panie Feaveryear — szydził David. — Poprzednim razem strzała wypadła panu z rąk! — Małom sobie rąk nie wyłamał, a odniosłem tak marny skutek — westchnął ponuro Feaveryear. — Straszny ze mnie niedorajda. — Nie przejmuj się Davidem — pocieszał go Hugh. — Trzeba lat ćwiczeń, żeby wzmocnić mięśnie rąk tak, by właściwie napinały łuk. Jednak każdy może się tego nauczyć, sam też u siebie chyba zauważyłeś nieznaczną poprawę. — To ciężka praca. — W łucznictwie, jak w każdej ze sztuk, do doskonałości dochodzi się ciężką pracą — zacytowałem Toxophilusa. — Widzę, że przeczytał pan książkę — ucieszył się Hugh. — Parę zdań wyszło autorowi bardzo zgrabnie. — To wspaniała książka — powiedział Hugh z powagą. — Nie byłbym o niej aż tak wysokiego mniemania. — Zauważyłem, że chłopcy byli świeżo ogoleni. Czarny meszek Davida zniknął, pozostawiając tylko ciemny cień na policzkach, a pośród blizn na szyi Hugh wypatrzyłem niewielkie zacięcie. — Może kiedyś podyskutujemy o tym dziele. — Bardzo chętnie, panie Shardlake. Tak mało mam okazji rozmawiać o książkach. David jest półanalfabetą — palnął bez zastanowienia. David uśmiechnął się kwaśno. — Za to strzelam lepiej od ciebie. Zaraz panu pokażę, panie Feaveryear, jak strzelają prawdziwi łucznicy. — Podniósł swój łuk z trawy. Łuk Davida był też dobrej roboty, ale nie lśnił aż tak jak łuk Hugh. — Taki młody, a taki zdolny — zakpił Barak z kamienną twarzą. David nachmurzył się, węsząc kpinę. Napiął łuk, pochylił się do przodu, wygiął w tył i wypuścił strzałę, która przeleciała ze świstem, trafiając co prawda w tarczę, ale ładnych parę cali od jej środka. — Gorzej nieco niż Hugh — zauważył spokojnie Fulstowe. — Jestem silniejszy od niego! — zaprotestował gniewnie David. — Gdyby tarcza była

dalej, pokonałbym go bez trudu. — Moim zdaniem wasz spór jest jałowy — pozwoliłem sobie zwrócić uwagę. — Według Toxophilusa nośność i celność liczą się tak samo. Każdy z was przoduje w jednej z tych kategorii, a to, że jeden przewyższa w jakimś aspekcie drugiego, nie ma znaczenia. — David od pięciu lat przy każdej okazji toczy ze mną pojedynek ambicjonalny — westchnął Hugh. — Lepiej powiedz mi, panie, co ci się nie podoba w Toxophilusie? — Jego pochwała wojny. Czuję też służalczą nutę w jego komplementach pod adresem króla. — Czyż nie powinniśmy doskonalić sztuk wojennych w celu samoobrony? — spytał Hugh z żarem. — Uważasz, panie, że mamy pozwolić, by Francuz nas najechał i robił, co mu się żywnie podoba? — Nie. Ale powinniśmy zadać sobie pytanie, co do takiej sytuacji doprowadziło. Gdyby król nie napadł na Francję w zeszłym roku… — Gaskonia i Normandia od wieków należały do nas. — Po raz pierwszy widziałem Hugh rozprawiającego o czymś z ożywieniem. — To było nasze normańskie dziedzictwo, zanim francuskie szlachetki z wątpliwym rodowodem nie okrzyknęły się królami… — Mówisz jak król Henryk. — Bo też nasz władca słusznie prawi. — Nie wspominaj nawet o tym ojcu — odezwał się David. — Wiesz, że nie puści cię do wojska. Poza tym bez ciebie z kim bym polował? — dodał dziwnie miękkim głosem. — Dziś rano nasze charty złowiły kilka zajęcy — zwrócił się do mnie. — Co prawda mój złapał więcej… — Zamknij się — ofuknął go z nagłym zniecierpliwieniem Hugh. — Niedobrze mi się robi od twoich ciągłych przechwałek! — Przecież rywalizacja nadaje życiu rumieńca — żachnął się David. — Gdy ojciec prowadzi interesy… — O ile wiem, jesteśmy teraz ziemianami. Wiesz, co to jest hobby, panie Shardlake? — Sokół kobuz? — Dokładnie. Mały ptak, ale wyjątkowo drapieżny. W oczach Davida odbiła się zniewaga. Czułem, że z trudem hamuje łzy. — Dosyć tego dobrego — ofuknął ich Fulstowe. Z zaskoczeniem zauważyłem, że traktuje ich stanowczo, po ojcowsku. Chłopcy umilkli jak na rozkaz. — Proszę, nie kłóćcie się — zaczął do nich przemawiać Feaveryear z takim przejęciem, aż drżała mu wydatna grdyka. — Jesteście przecież braćmi w Chrystusie Panu… Przerwał mu donośny głos wykrzykujący jego nazwisko. Dyrick sadził przez trawnik w naszą stronę. Jego twarz mieniła się czerwienią pod kolor miedzianych włosów. — Kto ci pozwolił strzelać z paniczami z łuku? A ty, Barak? Miałeś zdaje się nie pętać wokół dworu. Panie Fulstowe, chyba słyszałeś zalecenia pana Hobbeya? Fulstowe milczał, patrząc chłodno na Dyricka. — Chłopcy nas zaprosili — warknął Barak. — Tak było, panie — potwierdził Hugh. — Brakuje nam tutaj towarzystwa. Dyrick udawał, że nie słyszy. — Zbieraj się, Sam! No już, szybko! Ettis z bandą miejscowych ćwoków pomstuje na pana Hobbeya w jego własnym gabinecie. Trzeba zanotować ich słowa! — Tak jest, panie — odparł Feaveryear. Dyrick odwrócił się na pięcie i odszedł, a pisarz potulnie za nim. — Chodźcie, chłopcy, pora na nas — powiedział Fulstowe. — W dodatku nie wypada się

kłócić przy gościach. — Spojrzał na Hugh i Davida; między nim i chłopcami panowało jakieś milczące porozumienie. Ruszyli w ślad za Dyrickiem i Feaveryearem. Barak przez chwilę taksował dwór przez zmrużone powieki. — Moglibyśmy przejść się pod oknami gabinetu. Może coś podsłuchamy. Zobacz, otworzyli okna, żeby wpuścić trochę świeżego powietrza. Pomimo pewnych wątpliwości kiwnąłem głową. — Przez tę sprawę nabieram brzydkich nawyków — mruknąłem, podążając za nim na tyły domu, gdzie pod starym murem klasztornym rozpościerał się trawnik. Z gabinetu Hobbeya dobiegały podniesione głosy. Rozpoznałem Ettisa, którego spotkaliśmy podczas przechadzki do wsi, po jego akcencie z Hampshire. — Chcecie nas okraść z gruntów gminnych! — protestował. — Skąd ubodzy wieśniacy wezmą drewno i pokarm dla świń? — Bacz, co mówisz, Ettis! — osadził go ostro Dyrick charakterystycznym, ochrypłym głosem. — Twoje chamskie maniery mogą ci jeszcze napytać biedy. Racz pamiętać, że część miejscowych sprzedała już swoje ziemie panu Hobbeyowi, więc przysługuje wam mniej gruntów gminnych. — Tylko czterech sprzedało, i to pod groźbą wywłaszczenia, bo zalegali z dzierżawą. Mamy akt własności! Klasztor nadał lasy wsi Hoyland prawie czterysta lat temu. — Macie tylko kulawy przekład aktu na angielski… — Nie wyznajemy się w normańskich gryzmołach! — krzyknął inny głos, też z akcentem z Hampshire. Staliśmy z Barakiem pod samym oknem. Na szczęście parapet zasłaniał nasze głowy. Rozglądałem się wokół nerwowo, sprawdzając, czy ktoś ze służby nie wyjdzie zza winkla. — Akt nadania stwierdza tylko, że wieś powinna mieć możliwość używania lasu dla zaspokojenia swoich potrzeb. — Obszar gminny został wyraźnie wytyczony! — To było przed czarną śmiercią, po której liczba ludności Hoyland, jak zresztą każdej wsi w Anglii, poważnie zmalała. W tej sytuacji obszar gminnych lasów powinien się proporcjonalnie skurczyć. — Wiem, co knujecie! — ryknął Ettis. — Wytniecie nasze lasy, zbijecie fortunę, a potem zagrabicie grunta gminne i zasiejecie nowy las. Żaden pyskaty prawnik nie odbierze nam naszych praw! Pójdziemy do Sądu Próśb! — To się lepiej pośpieszcie — wycedził Hobbey. — Zakontraktowałem drwali, którzy już w przyszłym tygodniu wkroczą na tereny, które mylnie uważacie za swoje. Nie radziłbym wam wchodzić im w drogę. — Pisz, Feaveryear, że zostali ostrzeżeni — polecił Dyrick. — Na wypadek gdyby sprawa trafiła do sędziego. — Który siedzi u pana w kieszeni — stwierdził rozgoryczony Ettis. Nagle rozległ się huk otwieranych drzwi, które musiały chyba walnąć w ścianę. — Łobuzy i darmozjady! — zaskrzeczała Abigail. — Nicholasie, Fulstowe doniósł mi, że w lesie strzelali do garbatego prawnika! Łotry! — zapiszczała cienko. — Strzelali? Co masz na myśli, Abigail? — Hobbey był wyraźnie zaszokowany. — Widziałem przed chwilą pana Shardlake’a — oświadczył Dyrick. — Wyglądał tak jak zawsze. — Nie trafili go. Ale strzelali! Nagle dotarł do mnie głos Fulstowe’a, który zapewne wszedł do środka, słysząc dochodzący z gabinetu harmider.

— Strzelano do Shardlake’a, gdy ze swoim asystentem jechał przez lasy panicza Hugh. Po drodze spłoszyli łanię: może kłusownik chciał ich postraszyć? Nikt nie został ranny, zapewne celowo — stwierdził bagatelizującym tonem. — Durna niewiasto! — Po raz pierwszy słyszałem, by Hobbeya tak poniosło. Abigail wybuchnęła płaczem. W gabinecie zapadła cisza. Pochyliłem głowę i chyłkiem zacząłem wycofywać się za róg domu. — Ciekawie się zapowiadało — stwierdził z żalem Barak. — Boję się, żeby nas kto nie nakrył. Myślę, że usłyszeliśmy wystarczająco dużo. — Zadumałem się. — Ta kobieta żyje w ciągłym strachu. — To wariatka. — Nie byłbym taki pewien. Swoją drogą, czy zauważyłeś, jak chłopcy słuchają Fulstowe’a? Z tego, cośmy słyszeli, wynika, że Fulstowe też odnosi się do Abigail bez większego szacunku. — Kto ma rację w kwestii lasów? — zaciekawił się Barak. — Musiałbym zobaczyć akt nadania. Ale jeśli obszar jest wytyczony, to raczej dobrze rokuje dla mieszkańców wsi. — Gdybym się udał do wsi pod twoją nieobecność, może już pora, by powiedzieć im, że jesteś adwokatem w Sądzie Próśb. Może to by im rozwiązało języki. — Zgoda — zadecydowałem po chwili namysłu. — Idź do Ettisa i powiedz mu, że jeśli napiszą do kancelarii, zaraz po powrocie postaram się o zakaz sądowy. Pod warunkiem że nie zdradzą mnie przed Hobbeyem. Sam go o tym zawiadomię w dniu naszego wyjazdu. — Odkąd przyjąłeś sprawę w Sądzie Opiekuńczym, wyznajesz maksymę, że cel uświęca środki. — Poproś Ettisa, by w zamian powiedział nam wszystko, co wie o Hugh. Dałbym głowę, że w tym domu coś przed nami ukrywają.

Rozdział dwudziesty pierwszy O siódmej rano następnego dnia zdążyłem już ujechać milę od dworu Hoyland, kierując się na Londyn. Jak zwykle jechałem na Odmieńcu. Kłusował rączo wyraźnie rad z następnej podróży. Pogoda była ładna, w powietrzu, wciąż chłodnym o tej porze, unosił się zapach pokrytych rosą traw. Dzień zapowiadał się upalny, ale na razie miałem na sobie wełniany dublet; z ulgą zostawiłem togę w Hoyland. Jadąc, odtwarzałem w myślach rozmowę, którą tuż przed wyjazdem odbyłem z Hugh. Poprosiłem, żeby obudzono mnie o szóstej. Fulstowe zastukał do drzwi i wsunął głowę do pokoju. — Śniadanie czeka na dole. Jak rozumiem, jedziesz, panie, do Sussex i wrócisz dopiero jutro pod wieczór. — Tak. Mam tam sprawy związane z innym klientem. — Dokładnie to samo powiedziałem Hobbeyowi. Nie zamierzałem wtajemniczać nikogo w perypetie Ellen. Wstałem i ubrałem się, po czym wziąłem ze stolika nocnego piękny krzyżyk Emmy i egzemplarz Toxophilusa Hugh. Cicho przemknąłem korytarzem do jego pokoju. Zawahałem się, jednak zdecydowałem się zastukać. Byłem pod tymi drzwiami poprzedniego wieczoru, ale albo Hugh nie było w pokoju, albo mi nie chciał otworzyć. Nadarzała się wyjątkowa okazja, by porozmawiać bez zbędnych świadków. Tym razem mi otworzył. Mimo wczesnej pory miał już na sobie dublet i koszulę. — Wybacz, że niepokoję cię z samego rana, ale wyjeżdżam do Sussex, więc chciałem ci oddać książkę. Z lekkim wahaniem zaprosił mnie do środka, jak nakazywała grzeczność. W pokoju stały łóżko, skrzynia i stół; na ścianie wisiała tkanina w biało-zielone pasy — barwy Tudorów. Na półce nad stołem z zaskoczeniem zauważyłem księgozbiór liczący co najmniej ze dwadzieścia książek. W powietrzu unosił się wyraźny zapach wosku, a łuk Hugh stał ze spuszczoną cięciwą oparty o zagłówek łóżka. Zauważyłem na podłodze puszkę wosku i szmatkę. — Pastuję łuk — wyjaśnił z uśmiechem. — Pani Abigail chce, bym robił to na zewnątrz, ale o tej porze nikt się nie dowie. — To prawda, że jest jeszcze bardzo wcześnie. — Lubię wstać przed wszystkimi i mieć trochę czasu dla siebie, zanim oni się zbudzą. Słysząc nutę pogardy w głosie Hugh, przyjrzałem mu się bacznie. Zarumienił się, a jego ręka pobiegła do szyi. Jest bardzo wyczulony na punkcie swoich blizn po ospie — przemknęło mi przez myśl. — Masz dużo książek. Mogę rzucić okiem? — Zapraszam. Wypatrzyłem klasyków rzymskich i greckich, podręcznik dobrych manier dla młodzieńców z wyższych sfer, kopie Pana Gawena i Zielonego Rycerza, Księgi łowów i Zdrowej diety Boorde’a, a także Utopię sir Thomasa More’a. Rzecz interesująca, w zbiorze nie było żadnych dzieł religijnych, oprócz Nowego Testamentu. — Piękny księgozbiór — pochwaliłem. — Niewielu chłopców w twym wieku może poszczycić się taką kolekcją.

— Część książek należała do mojego ojca, a pan Hobbey przywiózł mi kilka dzieł z Londynu. Jednak odkąd odszedł nasz ostatni nauczyciel, nie mam z kim o nich dyskutować. Wziąłem do ręki Księgę łowów. — O ile wiem, to klasyczna pozycja z zakresu myślistwa. — Tak. Francuski oryginał został przełożony przez księcia Yorku, który zginął pod Agincourt. Tam, gdzie dziewięć tysięcy angielskich łuczników pokonało potężną armię wroga — dodał z dumą. Przysiadł na łóżku. — Cieszysz się na polowanie w przyszłym tygodniu? — spytałem. — Bardzo. To będzie dopiero moje trzecie polowanie w życiu. Nasze życie towarzyskie jest dość ubogie. — Rozumiem, że musiało upłynąć trochę czasu, nim okoliczna szlachta zaakceptowała Hobbeyów. — Ściągnie ich tutaj wyłącznie perspektywa polowania. Tak w każdym razie twierdzi pani Abigail. — Dotarło do mnie, że Hugh, podobnie zresztą jak David, żyje tu jak na pustyni. — Na ostatnim polowaniu ustrzeliłem dojrzałego samca jelenia — dorzucił z dumą. — Słyszałem, że dostałeś w nagrodę kamienne serce, które odtąd zawsze nosisz na szyi. Znów jego dłoń powędrowała w stronę szyi. — Kto ci, panie, o tym powiedział? — zjeżył się. — Pan Avery. — Wypytywałeś go, panie, o mnie? — Jedynym powodem mojego przyjazdu tutaj, Hugh, jest obowiązek sprawdzenia, czy nie spotyka cię jakaś krzywda. Poczęstował mnie znów nieodgadnionym spojrzeniem niebieskozielonych oczu. — Mówiłem już wczoraj, że nie skarżę się na nic, panie. — Gdy wyjeżdżałem z Londynu, Bess Calfhill dała mi coś dla ciebie, pewien drobiazg, który pani Hobbey podarowała Michaelowi. Przedmiot ten należał kiedyś do twojej siostry. — Podsunąłem Hugh misterny krzyżyk na otwartej dłoni. Odwrócił głowę, bo łzy zaczęły mu się cisnąć do oczu. — Michael przechowywał go aż do śmierci? — spytał ze wzruszeniem. — Tak — odparłem, kładąc krzyżyk na łóżku, obok Hugh, skąd chłopiec porwał go natychmiast. Wyjął chusteczkę, otarł łzy, po czym spojrzał na mnie. — Pani Calfhill pamięta moją siostrę? — Wspomina ją czule. Milczał, ściskając w dłoni krzyżyk. — Co nowego w Londynie? — spytał w końcu. — Siedzę tutaj od lat. Niewiele pamiętam oprócz hałasu, gwaru na ulicach i ciszy naszego ogrodu. — Znów wyczułem w jego głosie melancholię, niespotykaną u tak młodych ludzi. — Gdybyś studiował na uniwersytecie, miałbyś znajomych w twoim wieku i mógłbyś dyskutować o książkach całymi dniami. Pan Hobbey ma obowiązek opłacać twoje studia. — Podczas nauki wszystkie członki w ciele pogrążają się w bezczynności, co sprzyja zgubnym humorom i wychłodzeniu ciała — odparł, siląc się na uśmiech. — Toxophilus? — W rzeczy samej. Jak ci, panie, wiadomo, nie chcę iść na uniwersytet, tylko na wojnę, robić użytek z mojego kunsztu strzeleckiego. — Obawiam się, że pan Hobbey ma prawo cię nie puścić. — W piątek w Portsmouth będzie się pan widział ze swoim przyjacielem, kapitanem łuczników?

— Liczę na to. — My też z Davidem się tam wybieramy zobaczyć okręty i wojska. Powiedz mi, panie, czy wśród łuczników zdarzają się młodzieńcy w moim wieku? Widziałem maszerujące oddziały na drodze do Portsmouth i część żołnierzy wyglądała na moich rówieśników. Pomyślałem o Tomie Llewellynie. — Prawdę mówiąc, Hugh, najmłodszy z poznanych przeze mnie rekrutów był jednak chyba z rok starszy od ciebie. Krzepki, barczysty chłopak. — Jestem wystarczająco silny i wytrenowany, by szyć strzałami z metalowym grotem w serca Francuzów. Niech Bóg ześle zarazę na tych drani! — dodał z zawziętością. Musiał wyczytać na mojej twarzy zdumienie, bo zarumienił się i spuścił głowę, pocierając pieprzyk na twarzy. Nagle wydał mi się taki bezbronny. Zaraz jednak wyprostował się dumnie. — Proszę mi powiedzieć, czy pan Dyrick jest pańskim przyjacielem? Mówi się, że prawnicy spierają się w sądzie, ale poza murami sądu trzymają sztamę. — Zdarza się. Ale pan Dyrick i ja… nie, nie jesteśmy przyjaciółmi. — To dobrze. Bo ja go nie lubię. Jednak w życiu często jesteśmy zmuszeni obcować z ludźmi, z którymi nie mamy się ochoty przyjaźnić, czyż nie tak? — Zaśmiał się z tajoną goryczą. — Czas ucieka. Nie chcę pana zatrzymywać. — Może, jak wrócę, pogawędzimy o Toxophilusie i innych twoich książkach. — Może — odparł, odzyskując opanowanie. — Z góry się na to cieszę. Zostawiłem Hugh ściskającego krzyżyk Emmy w dłoni. * Jadąc, rozważałem słowa Abigail, że perspektywa polowania budzi w niej lęk, i odpowiedź jej małżonka, że nie mogą żyć jak na pustyni. Czego się bali? Czy miało to jakiś związek ze strzałą posłaną poprzedniego dnia w naszą stronę? Nie wiedziałem, co w Hoyland ukrywają przed nami, ale czułem, że Hugh uczestniczy w jakiejś zmowie. Do tego dochodził konflikt z miejscowymi. Uświadomiłem sobie, że wydarzenia w Hoyland stanowią typowy przykład praktyk właścicieli ziemskich, którzy poprzez zajęcie gruntów gminnych doprowadzają wsie do ruiny. W Sądzie Próśb po wielekroć byłem świadkiem podobnych sytuacji. Tutejsza wieś zareagowała typowo: wolni chłopi w rodzaju Ettisa nawoływali do buntu, lecz najubożsi byli zmuszeni do odsprzedania dzierżaw, które dołączano do gruntów dworskich. Zanim dotarłem do miejsca, w którym odbija droga na Rolfswood, słońce było już wysoko na niebie i zaczynało się robić gorąco. Spodziewałem się nędznej, nieubitej drogi, tymczasem gościniec, po wjeździe do Sussex, był w całkiem przyzwoitym stanie. Przejechałem około mili, gdy poczułem w powietrzu swąd i przypomniały mi się napotkane w drodze do Hoyland mielerze. Po prawej ujrzałem szeroki trakt prowadzący do lasu. Zaintrygowany skierowałem konia w tamtą stronę. Po kilkuset jardach dotarłem do polany, na której stała gliniana konstrukcja w kształcie wysokiego ula, z której górą wydobywał się dym. Na polanie piętrzyły się sterty drobnych gałęzi. Na mój widok dwóch mężczyzn wstało z kopczyka ziemi. — Wypalacie węgiel drzewny? — Tak, panie — odparł jeden z nich. Obaj mieli usmolone twarze. — Zwykle w lecie nie pracujemy, ale teraz nie możemy nastarczyć węgla dla hut. — Podobno huty odlewają armaty. — To bardziej na wschód, panie. Ale nawet małe huty w zachodnim Sussex mają pełne ręce roboty.

— Wojna przynosi spore zyski, choć nie trafiają raczej do naszej kieszeni — dodał jego towarzysz. — Zmierzam do Rolfswood. O ile wiem, była tam kiedyś dymarka, która spłonęła. — To musiało być dawno temu. Tu, w okolicy, długo już nie wytapiają żelaza. — Nagle się ożywił. — Napijesz się z nami piwa, panie? — Dziękuję, ale muszę już jechać. Wyglądali na zawiedzionych. Wyraźnie byli spragnieni towarzystwa, którego hałdy węgla drzewnego nie mogły im zaoferować. * Minęła trzecia, kiedy dotarłem do Rolfswood, które okazało się miasteczkiem mniejszym, niż przypuszczałem. Przy głównej ulicy stało kilka przyzwoitych domów z cegły, reszta zabudowy składała się jednak z nędznych ruder. Kręta dróżka prowadziła do mostu na niewielkiej rzece i dalej, pośród pól, do wiekowego kościoła. Ucieszyłem się, widząc spory zajazd przy głównej ulicy, a przed nim dwa wozy wyładowane świeżo ściętymi gałęziami, które roztaczały żywiczny aromat. Zsiadłem z konia. W zajeździe znalazł się dla mnie pokój z podstawowymi wygodami. Udałem się do izby jadalnej zobaczyć, czy uda mi się czegoś dowiedzieć; miałem w zanadrzu zmyśloną historyjkę, która miała tłumaczyć moją ciekawość. W pustej izbie na ławie siedział tylko stary mężczyzna. U jego nóg spoczywał posokowiec, wielki pies myśliwski, który widząc mnie, uniósł ciężki łeb z posępnym pyskiem. Podszedłem do szynkwasu, żeby zamówić piwo u leciwej szynkarki. Pulchna, pomarszczona twarz kobiety wyzierała przyjaźnie z białego czepca. Pociągnąłem porządnie z kufla, bo byłem mocno spragniony. — Z daleka droga prowadzi, panie? — Z okolic Portsmouth. — To dobry dzień jazdy stąd. — Oparła się łokciami o kontuar. — Co tam słychać nowego? Mówią, że król ma zawitać do Portsmouth. — Też tak słyszałem. Ale nie jestem stamtąd. Jestem prawnikiem z Londynu. Przyjechałem w sprawie klienta mieszkającego po północnej stronie wzgórz Portsdown. — Co pana sprowadza do Rolfswood? — Mój przyjaciel z Londynu przypuszcza, że ma tutaj krewnych. Obiecałem mu, że zajadę tu i popytam. Przyjrzała mi się ciekawie. — Dobry z pana przyjaciel, że chce się panu tak nadłożyć drogi. — Nazywają się Fettiplace. Dowiedział się od starej ciotki, że mieli w okolicy hutę. — To już należy do przeszłości, panie — spochmurniała. — Huta spłonęła prawie dwadzieścia lat temu. Pan Fettiplace zginął wraz z jednym ze swych robotników. Umilkłem, udając, że trawię wiadomość. — Miał jakąś rodzinę? — spytałem po chwili. — Był wdowcem. Miał córkę, której losy są nie mniej tragiczne. Po pożarze straciła rozum. Zabrali ją stąd, podobnież do Londynu. — Że też mój przyjaciel nic o tym nie wiedział. Dopiero od niedawna wie, że ma krewnych w Sussex. — Ich dom i ziemie, na których stała huta, kupił właściciel młyna, pan Buttress. Musiałeś, panie, mijać jego dom przy głównej ulicy, ten, którego odrzwia zdobią pięknie rzeźbione zwierzątka.

Kupił, ale od kogo? Prawnie dom na pewno należał się Ellen. — Są w okolicy jeszcze jacyś Fettiplace’owie? — Nie, panie. Fettiplace pochodził z północnych stron hrabstwa. Przyjechał tu, żeby postawić hutę. — Skinęła przez kontuar na starego. — Pozwól no tutaj, Wilf, ten pan jest ciekaw dziejów huty Fettiplace’a. — Mężczyzna podniósł głowę. — To Wilf Harrydance, były robotnik huty — poinformowała mnie szeptem. — Jeśli postawisz, panie, piwo staremu biedaczynie, to wszystko panu opowie. — Dziękuję. Poproszę wobec tego dwa piwa. Wziąłem kufle i udałem się do stołu. Wilf kiwnął głową, gdy postawiłem kufel przed nim, po czym przyjrzał mi się z zainteresowaniem. Był już mocno posunięty w latach, miał na sobie stary fartuch, a z łysej głowy sterczało mu raptem parę smętnych kosmyków. Ogorzała twarz staruszka była poryta zmarszczkami, ale z niebieskich oczu wyzierały inteligencja i ciekawość. Pies zamachał ogonem, pewnie licząc na to, że mu coś skapnie ze stołu. — Chcesz, panie, posłuchać historii Fettiplace’ów? Słyszałem wszystko, co pan mówił poczciwej Bell. — Może i jestem stary, ale nie głuchy. — Będę wdzięczny. Nazywam się Shardlake. Wilf, pracował pan w hucie? — Pracowałem u pana Fettiplace’a od dziesięciu lat, kiedy wybuchł pożar. To był porządny człowiek. — Umilkł na chwilę, zanurzając się we wspomnieniach. — To była ciężka robota. Trzeba było ładować rudę i węgiel do pieca, zaglądać przez rurkę, czy wytop idzie jak trzeba. Dobry Jezu, gdy się tam patrzyło, oczy z żaru mało nie wyciekały z głowy. Potem wydłubywało się grudę wytopionego żelaza i kładło do ognia… — Zdało mi się, że znów słyszę głos Ellen: „Płonął! Nieszczęsny, cały stanął w płomieniach!”. Wilf urwał, widząc, że go nie słucham. — Przepraszam, proszę mówić dalej. Co to była za huta? Jedna z tych tak zwanych dymarek? Potaknął. — Nieduża, chociaż miechy były napędzane wodą. Pan Fettiplace przybył do Rolfswood jako młody człowiek, dorobiwszy się już trochę na wytopie we wschodnim Sussex. Mamy tutaj niewielkie pokłady rudy, Rolfswood leży na zachodnich obrzeżach Weald. Pan Fettiplace kupił kawał lasu do produkcji węgla drzewnego. Przepływa tamtędy rzeczka, którą przegrodził tamą, tworząc zbiornik napędzający koło młyńskie; obok postawił piec hutniczy. Koło napędza miechy, rozumiesz, panie? — Rozumiem. — Potem dowozi się rudę żelaza; w naszej hucie akurat z pokładów położonych kawałek w górę rzeki. Rudę sypie się do pieca z węglem drzewnym. Żelazo wytopione z rudy spływa na dół. Czy to jest jasne? — spytał belferskim tonem. — Chyba tak. Napijesz się jeszcze, Wilfie? Kiwnął dostojnie głową. — Chętnie. Przyniosłem kolejne dwa kufle i postawiłem na stole. — Jaki był pan Fettiplace? — William Fettiplace nie miał szczęścia w życiu. Piec w Rolfswood nigdy nie przynosił dużych zysków, ruda była niskiej jakości, a wraz z pojawieniem się hut nowego typu ceny węgla drzewnego podskoczyły w górę. Potem żona, którą bardzo kochał, zmarła młodo, zostawiając go z małą córeczką. W końcu sam zginął w pożarze, razem z moim przyjacielem, Peterem Gratwyckiem. Tajemniczym pożarze — dodał konspiracyjnym szeptem. — W tajemniczym? Z tego, co wiem, w tego rodzaju miejscach pożary często się

zdarzają. Pokręcił głową. — Było lato i piec był wygaszony. — Zaparł się mocniej o stół. — Było to tak. Piec stał na podwórzu otoczonym szczelnym, drewnianym ogrodzeniem. Huta była w większości zadaszona, z wyjątkiem środkowej części, bo po rozpaleniu pieca robiło się strasznie gorąco. Główny budynek z piecem i wielkimi miechami napędzanymi kołem wodnym stał na końcu ogrodzonego terenu, a pozostała część służyła do składowania rudy, koksu i materiałów budowlanych. Dymarka była mała, przestarzała. Pan Fettiplace nie był dość zamożny, by postawić nowoczesny piec hutniczy. Zatrudniał tylko kilku robotników. W lecie pracowaliśmy w polu, a w zimie odlewaliśmy żelazo. Mówię jasno? — Tak. — W lecie ktoś tam musiał zawsze siedzieć, żeby odbierać dostawy koksu i rudy na zimę i mieć oko na zbiornik i na koło. Zwykle zajmował się tym Peter, który mieszkał w pobliżu. Ale tamtego lata… a było to w tysiąc pięćset dwudziestym szóstym, na rok przed wielkim głodem, gdy zboże z powodu deszczu nie obrodziło. Był sierpień, ale chłodny i wietrzny, jak październik… — Pożar… — ponagliłem go. Przysunął się do mnie tak blisko, że czułem na twarzy jego oddech przesączony piwem. — Tego lata Peter był stróżem dymarki. Jego żona, stara jędza, wyrzuciła go z domu, mówiąc, że za dużo pije. Pewnie tak było, ale co komu do tego. Peter spytał pana Fettiplace’a, czy mógłby trochę pomieszkać w hucie, na co tamten się zgodził. Było tam wąskie wyrko z siennikiem, na którym w zimie czasem ktoś nocował podczas wytopów, ale tamtej nocy Peter był sam. — Wilf pociągnął kolejny łyk piwa i się wyprostował. — Nijak tego nie mogę zapomnieć, panie — westchnął. Pies zadarł łeb i zaskomlał do wtóru. — Tamtej nocy, koło dziewiątej, byłem u siebie w domu, w Rolfswood. Sąsiad zaczął walić do moich drzwi, krzycząc, że huta płonie. Wybiegłem na zewnątrz. Ludziska pędzili w stronę lasu. Po chwili zobaczyłem płomienie pośród drzew, a później zbiornik wodny jarzący się czerwienią od odbitych płomieni. Gdy dotarłem na miejsce, cały teren huty stał w ogniu. Ogrodzenie było z drewna, rozumie pan. Ellen Fettiplace obwiniła potem Petera o to, że zapalił ognisko, żeby się ogrzać, wzniecając niechcący pożar. — Ellen? Córka? — Musiałem udawać, że nie bardzo wiem, o kim mówi. — Tak, córka. Była jedynym świadkiem tej tragedii. Wraz z panem Fettiplace’em wybrali się na wieczorną przechadzkę do huty. Pan Fettiplace chciał sprawdzić, czy dotarła już dostawa rudy, i zastał Petera pijanego przy palenisku. Zaczął na niego krzyczeć, na co tamten się zerwał i nieszczęśliwym trafem jego ubranie zajęło się ogniem. Runął na siennik, który też zaczął płonąć. W powietrzu było pełno miału koksowego i po chwili wszystko stanęło w płomieniach. Peter i pan Fettiplace spłonęli żywcem; tylko młodej Ellen udało się uciec, ale straciła rozum tak doszczętnie, że nie mogła się nawet stawić jako świadek w sądzie. Jej zeznania zostały odczytane. — W uszach słyszałem słowa Ellen: „Widziałam, jak jego skóra topi się, czernieje i pęka! Próbował wstać, ale runął”. — To był koniec mojej pracy w hucie — ciągnął Wilf. — Mojej i pozostałych robotników. Huta nie została odbudowana, bo nie przynosiła wystarczających zysków. W lesie ciągle jeszcze straszą zgliszcza. Następnego roku zbiory były nędzne i cienkośmy przędli… — Powiódł wzrokiem po pustej izbie. — Peter Gratwyck był moim najlepszym kumplem. Za młodu przesiadywaliśmy tutaj co wieczór nad kuflem. — Czy wiesz, Wilfie, co się stało z córką? — spytałem. — Tamtej nocy schroniła się u miejscowego księdza, starego Johna Seckforda, który ciągle jeszcze jest naszym wikarym. Pomieszały jej się zmysły. Nie chciała wyjść za próg

plebanii. Po procesie zabrano ja stąd, ponoć do krewnych w Londynie. I mówi pan, że ten pański przyjaciel nigdy jej nie spotkał? — Nie. — Prawdę mówiąc, spodziewałem się całkiem innej historii. Wilf nie wspomniał nawet słowem o gwałcie. — A Ellen, jaka ona była? — Całkiem niebrzydka. Miała wtedy z dziewiętnaście lat. Ale była rozpuszczona przez ojca, robiła, co jej się podobało. Szkoda jej, bo właśnie poszła wieść, że ma się wydać za mąż. — Za kogo? — Za panicza Philipa Westa, którego rodzina ma w okolicy majątek. On sam po wszystkim zaciągnął się do wojska, służył na okręcie królewskim. — Jak rozumiem, w tej sprawie orzeczono, że była to śmierć przypadkowa? — Dokładnie tak. — Wilf nagle się ożywił. — Chciałem zadać na procesie parę pytań na temat pożaru. Nijak nie mogłem pojąć, czemu panu Fettiplace’owi nie udało się uciec. Ale nie zostałem wezwany w ogóle na świadka. Pan Quintin Priddis dołożył wszelkich starań, by jak najprędzej zamknąć sprawę. Aż podskoczyłem z wrażenia. — Priddis? — Zna go pan? — spytał nieufnie Wilf. — Tylko z nazwiska. Jest teraz feudariuszem Hampshire. — Wtedy był jednym z koronerów w Sussex. — Czy panna Fettiplace wspomniała, jak doszło do tego, że nie uratowali się ani jej ojciec, ani pański przyjaciel? — Ponoć przyodziewek Petera zajął się ogniem i iskra przeskoczyła na pana Fettiplace’a. Tak mówiła Ellen, a była jedynym świadkiem. Huta poszła z dymem, z biednego Petera i pana Fettiplace’a została tylko kupka kości. Na pewno nie jest pan znajomym Quintina Priddisa? — spytał wyraźnie zaniepokojony. — Nigdy go nie spotkałem. — Muszę już iść — powiedział nerwowo. — Żona będzie się niepokoić. Jak długo zostanie pan w Rolfswood? — Do jutra rana. — Wobec tego życzę szczęśliwej podróży — powiedział z nieukrywaną ulgą. — Dziękuję za piwo. Idziemy, Cezar. Wstał i pies też dźwignął się z podłogi. — Porozmawiaj, panie, z wielebnym Seckfordem — rzucił Wilf na odchodnym. — Wielu ludzi jest zdania, że zatajono przed nami część prawdy. To wszystko, co miałem ci, panie, do powiedzenia. Pośpiesznie ruszył do drzwi.

Rozdział dwudziesty drugi Powlokłem się pod górę, do kościoła. Byłem szary od kurzu, nogi i plecy miałem sztywne i zbolałe, więc marzyłem tylko o jednym — żeby wypocząć. Ale nie mogłem zostać długo w Rolfswood. Myślałem o tym, co powiedział stary Wilf. Wydawał się podchodzić sceptycznie do oficjalnej wersji wydarzeń w hucie, wyraźnie jednak nie słyszał o gwałcie. W uszach dźwięczały mi słowa wypowiedziane przez Ellen tamtego tragicznego dnia, gdy wywołałem u niej atak szaleństwa: „Byli potwornie silni! Nie mogłam się ruszyć!”. Kościół okazał się niskim, przysadzistym reliktem architektury normańskiej. Niewiele zmienił się od czasów papieskich; posągi świętych wciąż stały w niszach, przed głównym ołtarzem płonęły świece. Wielebnemu Broughtonowi nie spodobałoby się to — pomyślałem. Stara kobieta usuwała wypalone świece. Podszedłem do niej. — Szukam wielebnego Seckforda. — Znajdziesz go, panie, na plebanii, zaraz przy kościele. Udałem się do sąsiedniego budynku z wikliny obrzuconej gliną; ze ścian obłaziła stara farba. Seckford był miejscowym wikarym, podlegającym proboszczowi, który zwykle obsługiwał kilka parafii. Miałem wyrzuty sumienia na myśl, że go będę musiał okłamać jak Wilfa, ale nie chciałem, by ktokolwiek z miejscowych dowiedział się, gdzie przebywa Ellen. Zastukałem do drzwi. Rozległo się człapanie i otworzył mi jegomość po pięćdziesiątce, w komży, której przydałoby się pranie. Niski i tęgi, zdawał się mierzyć tyle samo wzdłuż, co wszerz. Nalane policzki wikarego pokryte były siwą szczeciną. Patrzył na mnie zaspanym wzrokiem. — Wielebny Seckford? — zagadnąłem. — To ja — odparł łagodnym głosem. — Czy zechciałby wielebny zamienić parę słów na temat schronienia, jakiego przed laty udzielił Ellen Fettiplace? Przychodzę tu za poradą Wilfa Harrydance’a. Przyjrzał mi się bacznie, po czym skinął głową. — Zapraszam. Znalazłem się w obskurnym pokoju. Zaprosił mnie, bym usiadł na drewnianej skrzyni przykrytej zakurzoną narzutą. Sam usadowił się naprzeciwko mnie na krześle, które głośno zatrzeszczało pod jego ciężarem. Przyglądał mi się z zaciekawieniem. — Pan pewnie prosto z drogi? — Tak. Proszę mi wybaczyć, że jestem zakurzony. — Wziąłem głęboki oddech i poczęstowałem go tą samą historyjką, co Wilfa, o przyjacielu, który szuka spokrewnionych z nim Fettiplace’ów. Seckford słuchał mnie uważnie, chociaż chwilami wzrok biegł mu to w stronę okna za moją głową, to wielkiego dzbana na kredensie ozdobionego zaśniedziałym srebrnym talerzem. Gdy skończyłem, spojrzał na mnie z głębokim smutkiem. — Wybacz, panie, że spytam, czy pańskim przyjacielem nie kieruje aby czcza ciekawość? Losy Ellen są bardzo smutne i zatrważające. — Mój… mój przyjaciel, jestem pewien, zrobi dla niej, co będzie w jego mocy. — O ile Ellen żyje. — Seckford umilkł na chwilę, by uporządkować myśli. — William Fettiplace, ojciec Ellen, był bardzo przyzwoitym człowiekiem. Huta nie przynosiła mu wielkich dochodów, mimo to był szczodry, wspierał ubogich i kościół. Elizabeth, jego żona, zmarła

młodo. Hołubił Ellen, może trochę za bardzo, bo wyrosła na samowolne dziewczę. Ale była dobra i uczynna, jak ojciec. Lubiła przebywać w kościele: stawiała kwiaty na ołtarzu, czasem też przynosiła bukiet do mnie, by rozjaśnić to smętne wnętrze. — Zapatrzył się przed siebie niewidzącym spojrzeniem. — Pożar wybuchł przed dziewiętnastu laty. — Wilf mówił, że w sierpniu tysiąc pięćset dwudziestego szóstego. — Tak. Następnego roku zboże nie obrodziło i zapanował wielki głód. Pochowałem wielu moich parafian. — Jego wzrok znów powędrował za okno. Odwróciłem się, ale ujrzałem za sobą tylko ogródek z drzewkiem czereśni. — Dzień był chłodny i pochmurny, co często się zdarzało tamtego lata. Siedziałem tutaj. Zapadał zmierzch; pamiętam, że właśnie zapaliłem świecę, kiedy ktoś załomotał do drzwi. Myślałem, że wzywają mnie do ostatniego namaszczenia, ale do środka weszła, zataczając się, nieszczęsna Ellen, bez kaptura, ze zmierzwionym włosem, w podartej sukni utytłanej trawą, widać upadła, biegnąc tu z huty w ciemnościach. Mógł też być inny powód — dodałem w myślach. — Nie wiedziałem, co się stało. Oczy wychodziły jej z orbit, dyszała spazmatycznie, ale nie mogła wydusić z siebie słowa. W końcu udało jej się powiedzieć: „Pożar. Huta płonie”. Wybiegłem na zewnątrz, wzywając pomocy, i wkrótce pół Rolfswood pognało w stronę lasu. Zostałem z Ellen, ale później opowiadano mi, że kiedy ludzie dobiegli na miejsce, wszystko już stało w ogniu. Z pana Fettiplace’a i jego robotnika, Petera Gratwycka, zostały tylko zwęglone kości. Oby Bóg przyjął ich dusze na spoczynek wieczny. — Harrydance mówił, że Ellen zamieszkała u wielebnego. — Tak — przyznał z dumą wikary. — Ale nie było w tym nic nieobyczajnego, sprowadziłem dla niej zaraz służącą Fettiplace’ów, Jane Wright. — Ile czasu spędziła tutaj? — Prawie dwa miesiące. Po tamtej nocy nie była już sobą. Z początku jakby jej odebrało mowę, a już o tym, co się wtedy wydarzyło, nie chciała wspomnieć słowem. Gdy ją pytano, wybuchała płaczem, a nawet krzykiem, co bardzo nas niepokoiło. Gdy ktoś stukał do moich drzwi, zamykała się w pokoju i szlochała. Po pewnym czasie była w stanie zamienić parę słów na temat pogody i tym podobnych nieistotnych spraw, ale tylko ze mną i z Jane Wright. Nie chciała też pod żadnym pozorem wyjść za próg, gdy próbowałem ją namówić, potrząsała z przerażeniem głową. Odmawiała widzenia z kimkolwiek, nawet z tym młodym człowiekiem, którego miała poślubić, paniczem Philipem Westem, choć przychodził do niej nie raz i nie dwa. Wyglądał na udręczonego. Moim zdaniem bardzo ją kochał. — Harrydance wspominał, że młodzieniec zaciągnął się potem na okręt królewski. — Tak, niebawem. Moim zdaniem miał złamane serce. Wiesz, panie, ludzie gadali, że Philip West chce prosić o rękę Ellen. Jego rodzina załatwiła mu jakieś stanowisko na dworze. Często bywał w Londynie, ale tamtego lata król wybrał się z wizytą do Sussex i panicz West właśnie w dniu pożaru zajechał z wizytą w te strony. — Pokręcił ze smutkiem głową. — Pan Fettiplace byłby przychylny temu małżeństwu, bo Westowie są zamożną ziemiańską rodziną. A panicz West był przystojnym, młodym człowiekiem. — Rodzina Westów mieszka tu nadal? — Ojciec Philipa zmarł kilka lat temu. Jego matka, pani Beatrice West, w dalszym ciągu zarządza majątkiem. Philip West posiada tutaj spore włości, ale administrowanie nimi pozostawił matce, sam zaś zagląda tu tylko wtedy, gdy schodzi na ląd. Beatrice to silna kobieta. Mieszka w wielkim dworze pod Rolfswood. Syn odwiedził ją w zeszłym miesiącu, kiedy jego okręt przybił do Portsmouth. — Spojrzał na mnie. — Mówi się, że wszystkie okręty królewskie ściągają do Portsmouth, a król też jest już w drodze na przegląd floty. Co za czasy. — Wikary

pokręcił smutno głową. — Ciężkie czasy w istocie. — W zeszłym miesiącu widziałem Philipa Westa, jak jechał konno główną ulicą. Wciąż jest przystojny, ale lat mu przybyło, a jego twarz nabrała surowości. — Seckford zerwał się nagle z miejsca. — Wybacz mi, panie. Przysiągłem sobie nie pić niczego mocniejszego, dopóki cień czereśni nie padnie na furtkę ogrodu. Ale te wszystkie wspomnienia… — Podszedł do kredensu i wyjął dwa cynowe kubki. — Napijesz się ze mną piwa, panie? — Z przyjemnością. Nalał z dzbana do kubków. Swój opróżnił natychmiast kilkoma haustami, westchnął głęboko i nalał sobie znowu. Dopiero potem podsunął mi mój kubek, a sam opadł z powrotem na krzesło. — Kiedy zabrali stąd Ellen, rozpiłem się. Czułem, że jest coś nieludzkiego w tym, że huta spłonęła, a ta biedna dziewczyna postradała zmysły. Tymczasem miałem obowiązek głosić, że Bóg jest miłosierny. — Nalana twarz wikarego oklapła, wyrażając głęboki smutek. — Czy Ellen była jedynym świadkiem tych wydarzeń? — spytałem cicho. — Tak — spochmurniał Seckford — więc koroner uparcie próbował wydusić z niej dokładne zeznania w sprawie pożaru w hucie. — W jego głosie zabrzmiała nuta gniewu. — Pani West dążyła do jak najszybszego zakończenia procesu, żeby jej syn nie musiał wciąż rozpamiętywać tamtych wydarzeń i żeby ukrócić plotki. No i Westowie mieli koneksje, dzięki którym koroner Priddis mógł dostać awans. A nasz ówczesny koroner był ambitnym człowiekiem — zakończył z goryczą. — Znam Priddisa. Jest teraz sir Quintinem, feudariuszem Hampshire. To funkcja, która daje sporą władzę. — Też tak słyszałem. Priddisowie byli zaledwie wolnymi chłopami, ale wiązali z synem wielkie nadzieje i posłali młodego Quintina na prawo. — Wikary osuszył kubek do dna. — Uważam, że ambicja jest przekleństwem. Przez nią ludzie stają się zimni i bezduszni. Człowiek powinien zostać tam, gdzie go Bóg raczył postawić. — Westchnął. — Nie wiem, czy zgodzisz się, panie, ze mną? — Zgadzam się, że ambicja potrafi popchnąć do strasznych czynów. — Priddisowi zależało na tym, żeby być ze szlachtą za pan brat. Obrotny karierowicz, zwijał się jak fryga. Od następnego dnia po pożarze zaglądał tutaj, żądając spotkania z Ellen w celu spisania zeznań. Ale Ellen, jak już wspomniałem, nikogo nie chciała widzieć. Priddis musiał kilkakrotnie przesuwać termin procesu w sprawie śmierci pana Fettiplace’a i Petera. Moim zdaniem był wściekły, że nie mógł nic wskórać, choć Ellen była tylko młodą dziewczyną. Nie miał cienia współczucia dla stanu jej umysłu. — No cóż, wykrycie przyczyn należało do jego obowiązków. — Nikczemnik w końcu zdobył swoje zeznanie. Powiem ci, panie, w jaki sposób. — Seckford pociągnął znów solidny haust piwa. W przeciwieństwie do Wilfa nie wykazywał wobec mnie żadnej podejrzliwości, może dlatego, że sprawiał wrażenie, jakby był do pewnego stopnia nieobecny duchem. — Po paru tygodniach stan Ellen, jak już mówiłem, poprawił się, ale dalej nie chciała powiedzieć, co widziała, i odmawiała wyjścia, nawet do kościoła za ścianą. Zaczęła wymyślać wymówki, zrobiła się… przebiegła. Ta Ellen Fettiplace, która przedtem była taka otwarta i szczera. Smuciło mnie to. Myślę, że w końcu zgodziła się spotkać z Priddisem, żeby dał jej święty spokój. Chciała tylko jednego: siedzieć tutaj ze mną i Jane Wright i nie wystawiać nosa za próg. — Czy wielebny był obecny przy rozmowie Ellen z Priddisem? Pokręcił głową.

— Priddis uparł się, że nie może być przy tym nikogo, z wyjątkiem Jane. Weszli do mojej kuchni, o, tam, i wyszli po godzinie. Priddis wyglądał na zadowolonego z siebie. Następnego dnia przesłał zapis zeznań do podpisu Ellen. Według relacji Ellen jej ojciec tamtego wieczoru udał się na przechadzkę do huty, żeby sprawdzić, czy dotarł już transport koksu. Na miejscu zastał pijanego Petera, po czym tamten wpadł do ogniska, które rozpalił, żeby się ogrzać. Ubrania Petera zajęły się ogniem, który nie wiedzieć jak przeniósł się na Williama Fettiplace’a. Ze względu na stan umysłu Ellen Priddis zdecydował się na odczytanie zeznań na rozprawie pod jej nieobecność. Sąd wydał orzeczenie o śmierci na skutek nieszczęśliwego wypadku. — Seckford gniewnie walnął pięścią w poręcz swego krzesła. — Sprawę uznano za zamkniętą, przewiązano czerwoną wstążką i odłożono do archiwum. — Myśli ksiądz, że zeznania Ellen były niezgodne z prawdą? Spojrzał na mnie przenikliwie. — Moim zdaniem Priddis pozbierał strzępy tego, co mówiła Ellen, i ułożył ciąg zdarzeń w logiczną całość, a Ellen złożyła pod tym podpis, żeby się go pozbyć. Jak już wspomniałem, stała się przebiegła, co zdarza się podobno chorym umysłowo. Marzyła wyłącznie o tym, żeby mieć święty spokój. — A księdza zdaniem co się wydarzyło naprawdę? — Nie mam pojęcia. Ale skoro pożar dopiero co wybuchł, nie rozumiem, dlaczego nie udało się uciec choćby tylko panu Fettiplace’owi. — Miał jakichś wrogów? — Żadnych. Nikt mu nie życzył źle. — Jak to się stało, że Ellen stąd wyjechała? Z wikarego nagle jakby uszło powietrze. — Zmuszasz mnie, panie, bym wydobył na jaw to, co najchętniej wymazałbym z pamięci. — Ksiądz wybaczy, nie chciałbym go zmuszać do czegokolwiek. — Nie, teraz już musisz mnie, panie, wysłuchać do końca. — Seckford wstał, wziął mój kubek, chwiejnym krokiem podszedł do kredensu i nalał mi piwa. — Nie wiedzieliśmy z Jane Wright, co począć z Ellen. Nie miała krewnych, odziedziczyła po ojcu dom, kawałek ziemi i zgliszcza huty. Chciałem zatrzymać ją tutaj, bo liczyłem, że w końcu wyzdrowieje i będzie mogła zadecydować o swoim losie. Ale Quintin Priddis kolejny raz wziął sprawy w swoje ręce. Niedługo po zakończeniu procesu znowu pojawił się tutaj. Usiadł tu, gdzie ty siedzisz, panie, i oznajmił, że pobyt Ellen u mnie jest niestosowny. Zagroził, że powiadomi proboszcza, a ten na pewno każe mi ją wystawić za drzwi. — Seckford znów osuszył kubek do dna. — Harrydance mówił, że krewni zabrali ją do Londynu. Zauważyłem, że ręka z pustym kubkiem drży. — Spytałem pana Priddisa, co z nią będzie. Powiedział, że drogą poszukiwań znalazł jej krewnych w Londynie i załatwił, że wezmą ją do siebie. — Sposępniał i spojrzał na mnie groźnie. — Mówiłeś, panie, że pański przyjaciel mieszka tam, ale jej nie zna? — Nigdy o niej nie słyszał. — Przykro mi było okłamywać starszego człowieka, ale gdy raz się wejdzie na ścieżkę kłamstwa, trudno z niej zejść. Na szczęście Seckford przełknął tę odpowiedź. — Podejrzewam, że pani West zleciła Priddisowi wyszukanie jakichś krewnych i coś mu za to zapłaciła. Za darmo nie kiwnąłby palcem. Tak, ale ten, kto umieścił Ellen w Bedlam, nie miał z tego tytułu żadnych zysków, a tylko niekończące się wydatki — pomyślałem. Musiał usunąć ją z oczu dla własnego bezpieczeństwa. Czyżby pani West chroniła swego syna? — Priddis posunął się do nieczystego chwytu — podjął Seckford. — Jane Wright od

czasu pożaru nie dostawała swojej zapłaty, podobnie jak reszta służby w domu pana Fettiplace’a, bo niby kto miał im zapłacić? Priddis powiedział jej, że gdy Ellen zostanie ulokowana u krewnych, sprawy się uregulują: dom pana Fettiplace’a zostanie sprzedany, a Jane dostanie zaległe pieniądze. Twierdził, że załatwi z nabywcą domu, że zatrzyma ją na służbie. Tym wszystkim zaskarbił sobie współpracę starej. Nie winię jej, nie miała żadnych dochodów, wszyscy żyliśmy z moich skromnych poborów. — Spytał go ksiądz, kim są ci krewni? — Priddis nie chciał mi tego powiedzieć. Wiem tylko, że mieszkali w Londynie i mieli się nią zaopiekować. Powiedział mi, że reszta nie powinna mnie obchodzić. Jestem tylko skromnym wikarym, panie — westchnął Seckford. — Jakże miałem walczyć z Priddisem, człowiekiem znaczącym i wpływowym, w dodatku bezwzględnym? — Rzeczywiście, stał pan na straconej pozycji. — Może i mógłbym coś wskórać, ale zawsze byłem słabym człowiekiem. — Zwiesił głowę. — Po tygodniu przyjechał kocz, taka skrzynia na kołach, którą jeżdżą bogacze. Priddis uprzedził mnie, że ktoś przyjedzie zabrać Ellen do Londynu. Radził nic jej nie mówić, żeby nie sprowokować ataku szaleństwa. Jane Wright przekonywała mnie, że tak będzie najlepiej dla Ellen. Ach, jak łatwo mnie wywiedli w pole. Priddis przyjechał wczesnym rankiem w towarzystwie dwóch ludzi, wielkich, odrażających zbirów. Weszli do pokoju Ellen i wywlekli ją siłą. Wyła jak nieszczęsne zwierzę schwytane we wnyki. Mówiłem jej, że to dla jej dobra, że jedzie do poczciwych krewnych, ale nie chciała mnie nawet słuchać. Patrzyła na mnie jak na zdrajcę i miała rację. Kocz odjeżdżał, a ja wciąż słyszałem jej krzyki. Do dziś mam je w uszach. — Seckford wstał i się zatoczył. — Napijesz się, panie, jeszcze? Ja czuję, że muszę sobie dolać. — Nie, dziękuję. — Też wstałem. Seckford spojrzał na mnie błagalnym wzrokiem. — Niech się pan ze mną napije. Od piwa lżej się robi na sercu. Proszę nie odmawiać. — Przejechałem dziś szmat drogi — wymówiłem się grzecznie. — Jestem bardzo zmęczony i muszę odpocząć. Jednak dziękuję księdzu, że zechciał mi opowiedzieć tamte dzieje, choć to bolesny temat. Domyślam się, jak się ksiądz musiał czuć po wszystkim. — Czy pański klient będzie próbował odszukać Ellen? — Na pewno poczyni kroki w tej sprawie. Nie kryjąc wzruszenia na twarzy, ruszył do kredensu i nalał sobie kolejny kubek. — Jeszcze jedno pytanie, jeśli można. Co się stało z domem Fettiplace’ów? — Zgodnie z zapowiedzią Priddisa został sprzedany właścicielowi młyna zbożowego, Humphreyowi Buttressowi, który mieszka tam do dziś. Był jednym z dawnych popleczników Priddisa, dałbym głowę, że dom poszedł za grosze — stwierdził z goryczą wikary. — Buttress wprowadził się z własnymi służącymi, a Jane Wright i reszta służby Fettiplace’a wylądowała na bruku. Jane zmarła następnego roku, podczas klęski głodu, nie ona jedna zresztą. Była stara i została bez pracy. — Seckford wsparł się ręką o kredens. — Będę modlić się, by pański przyjaciel odnalazł Ellen w Londynie i pomógł jej, jeśli zastanie ją wśród żywych. Błagam jednak, niech pan nikomu nie powtarza, co mówiłem o Priddisie, Westach i panu Buttressie, bo mógłbym sobie napytać biedy. Mój proboszcz chciałby się mnie pozbyć, jest radykalnym reformistą, podczas gdy ja… nie bardzo umiem się już przestawić na nowe porządki. — Obiecuję. — Potrząsnąłem drżącą dłonią wielebnego Seckforda i wyszedłem z plebanii. * Kiedy wracałem krętą drogą z kościoła do miasteczka, opadły mnie wyrzuty sumienia.

Chętnie powiedziałbym wikaremu, że Ellen żyje i że wiodła egzystencję, którą można było od biedy nazwać życiem, dopóki go nie zakłóciłem od nowa. Moim zdaniem tamtej nocy sprzed lat przeżyła nie tylko pożar, ale także gwałt. Pamiętałem słowa Ellen: „Byli potwornie silni! Nie mogłam się ruszyć! Niebo nade mną było tak wielkie — tak przepastne, że bałam się, iż mnie pochłonie!”. W dodatku suknia Ellen była podarta i pobrudzona trawą. Kim jednak byli jej oprawcy? Pogrążony w myślach nie rozglądałem się wokół. Wzdłuż drogi biegł żywopłot z głogu i nagle dwóch mężczyzn wyłoniło się z zarośli, zastępując mi drogę. Obaj byli po trzydziestce; wyglądali na najemnych robotników rolnych. Było coś znajomego w ich twarzach. Jeden z nich skłonił się: — Dobry wieczór jaśnie panu. — Dobry wieczór. — Słyszałem, że wyciągasz, panie, z naszego ojca stare dzieje. — W ich chudych, drapieżnych twarzach poznałem rysy Wilfa. — Owszem, pytałem go o pożar w hucie Fettiplace’a. — Rozejrzałem się wokół. Byliśmy sami na osłoniętej ścieżce. Nagle zatęskniłem za Barakiem. — Gadałeś, panie, też ze starym Johnem Seckfordem? — Tak. Za namową waszego ojca. — Ojciec to stary bajarz. Latami plótł na temat pożaru, utrzymując, że werdykt sądu był bez sensu i coś zostało przemilczane. Mówimy mu, że co było, minęło, i żeby sobie lepiej nie napytał biedy. Westowie to wpływowi ludzie, są właścicielami ziem, na których pracujemy. Zapamiętaj sobie, panie, dobrze: ojciec o niczym nie wie, w ogóle go przy tym nie było. — Syn Wilfa mówił spokojnie, czy wręcz z szacunkiem, ale w jego głosie wyczułem nutę pogróżki. — Ojciec mówi, że wyjeżdża pan jutro z Rolfswood — dorzucił jego brat. — Radzilibyśmy panu nie wracać tutaj, a w każdym razie nie nagabywać więcej starego, o ile nie szukasz, panie, guza — dodał, zniżając głos. — Oczywiście nigdy panu tego nie powiedziałem, a to dlatego, że nigdyśmy się nie spotkali. — Ukłonił się, patrząc wymownie, po czym odwrócił się i zanurkował w wyrwę w żywopłocie. Musiałem głębiej odetchnąć, nim mogłem ruszyć dalej. * Noc w zajeździe zeszła mi na gorączkowych rozmyślaniach. Co się tutaj zdarzyło przed dziewiętnastu laty? Leżałem w łóżku, a w mojej przemęczonej głowie kłębiło się od domysłów. Czy jednym z gwałcicieli był Peter Gratwyck? Czy to on z Philipem Westem zaatakowali Ellen i jej ojca, a potem wzniecili pożar w hucie, żeby pozbyć się ciała? Czy Gratwyck po wszystkim uciekł? Nie było żadnych dowodów na poparcie tej teorii, podobnie zresztą jak każdej innej. Coraz bardziej zaczynałem jednak podejrzewać, że tamtej nocy doszło do morderstwa. Udział Priddisa w tej sprawie był dla mnie zaskoczeniem. Za dwa dni miałem się z nim spotkać w Portsmouth, gdzie prawdopodobnie przebywał również Philip West, co nie było niczym nadzwyczajnym, ponieważ wszyscy okoliczni oficjele mieli się spotkać w Portsmouth z wojskami i flotą królewską. Sam król miał pojawić się za tydzień. Jutro miałem wrócić do dworu Hoyland i dziwnej rodziny jego właścicieli. Zauważyłem, że od przyjazdu do Rolfswood prawie o nich zapomniałem. Przewracałem się z boku na bok, wciąż słysząc w uszach słowa, jakimi Seckford podsumował Ellen: „jak nieszczęsne zwierzę schwytane we wnyki”. * Następnego ranka wstałem wcześnie. Czasu miałem akurat tyle, by przed wyjazdem

złożyć jeszcze jedną wizytę. Wyszedłem z zajazdu i ruszyłem główną ulicą. Bez trudu znalazłem dom, o którym mówiła szynkarka Bell. Był to największy z domów, świeżo malowany na niebiesko, z szybami z cienkiego szkła i drzwiami o framugach pięknie rzeźbionych w zwierzęce motywy. Zastukałem. Na progu wyrósł służący. Chcąc rozbudzić ciekawość Buttressa, kazałem mu przekazać, że chcę porozmawiać o rodzinie Fettiplace’ów. Poproszono mnie do salonu. Był to elegancki pokój, w którym główną ozdobą okazał się obraz przedstawiający debatujących przed gmachem senatu rzymskich urzędników w togach. Na stole stał wielki wazon z kwiatami. Patrzyłem na kwiaty, wspominając słowa Seckforda o tym, jak Ellen przynosiła mu kwiaty. To był dom, do którego powinni byli ją przewieźć, tu powinna toczyć swe życie po tamtej tragedii. Rozglądałem się wokół na próżno, czy nie dojrzę gdzieś śladów jej dawnego życia. Drzwi otworzyły się i stanął w nich wysoki, krzepki mężczyzna o krętych, szpakowatych włosach, ubrany w koszulę z pięknymi koronkowymi aplikacjami i wełniany dublet ze srebrnymi guzikami. Ukłonił się. — Pan Buttress? — spytałem. — Do usług. Doniesiono mi, że szukasz, panie, informacji o rodzinie Fettiplace’ów, która niegdyś tu mieszkała. — Pod powłoką uprzejmości kryły się czujność i nuta agresji. — Przepraszam, że niepokoję o tak wczesnej porze, ale a nuż mógłbyś mi, panie, pomóc. — Poczęstowałem go moją opowiastką o poszukiwaniach w imieniu przyjaciela. — Kto ci powiedział, panie, że tu mieszkam? — Słyszałem, jak mówiono o tym w zajeździe. Buttress kaszlnął. — To plotkarska mieścina. Nie znałem prawie tej rodziny. — Rozumiem. Tak sobie po prostu pomyślałem. Pani Fettiplace musiała umieścić swój londyński adres na akcie sprzedaży domu, który pomógłby mi ją odnaleźć. Chyba że uznano ją za niepoczytalną; w tamtych latach dokument musiałby przejść przez nieistniejący już Urząd Opiekuńczy. Buttress spojrzał na mnie kątem oka. — O ile pamiętam, sprzedawała dom osobiście. Miała już skończone szesnaście lat, więc zgodnie z prawem mogła to zrobić. — Nie wątpię, że miała do tego prawo. Gdyby pan jednak był tak uprzejmy i poszukał aktu, być może znalazłbym na nim jej adres — odezwałem się pokornym tonem, licząc, że tym coś wskóram. Ściągnął brwi, w końcu jednak się wyprężył. — Proszę zaczekać, może uda mi się odnaleźć ten dokument. Wyszedł, by po paru minutach wrócić z papierem opatrzonym na dole czerwoną pieczęcią. Strzepnął lekko palcami kurz z aktu i położył dokument na stole. — Proszę — rzekł niechętnie. — Sam zobaczysz, panie, że wszystko jest jak trzeba. Przystąpiłem do lektury aktu, który piętnastego grudnia tysiąc pięćset dwudziestego szóstego roku przekazywał dom i prawo własności do kawałka lasu Humphreyowi Buttressowi. Dwa miesiące później wywieziono Ellen z Rolfswood. Nie znałem ówczesnych cen ziemi w tej części kraju, ale na moje oko cena była poważnie zaniżona. Adres sprzedającej był zastrzeżony i przekazany do wiadomości adwokata, Henry’ego Fowberry’ego z Warwick Lane, za bramą Newgate. Podpis nad jego pieczęcią, „Ellen Fettiplace”, nagryzmolony kulfoniastym, dziecięcym pismem, w niczym nie przypominał jej podpisu, który widziałem w Bedlam, a więc był podrobiony. Spojrzałem na Buttressa. Uśmiechał się uprzejmie. — Może ten adwokat prowadzi jeszcze kancelarię i uda ci się go, panie, odnaleźć.

Jakoś nie bardzo na to liczyłem. — Dziękuję za dobrą radę. — A jeśli nie, to radziłbym pańskiemu przyjacielowi zaniechać dalszych poszukiwań. — Nie wiem, czy posłucha. — Słyszałeś, panie, że król zażądał spłacenia drugiej części nowej daniny teraz, a nie na świętego Michała? Każdy zamożny obywatel musi uiścić cztery pensy od funta swych dochodów. — Nic o tym nie wiem. — Ten sążnisty podatek ma pójść na żołd i zaopatrzenie wojsk. Skoro przyjechałeś, panie, z Londynu, musiałeś widzieć wielki ruch na drogach. — Tak, istotnie. — Jeśli planujesz, panie, zabawić dłużej poza domem, powinieneś zlecić komuś spłatę swoich zobowiązań w Londynie, bo inaczej będą cię, panie, ścigać poborcy podatkowi. — Moje interesy pod Portsmouth zatrzymają mnie najwyżej na kilka dni. — A potem wracasz, panie, do siebie? — Patrzył na mnie groźnie. — Mam nadzieję. Buttress wyraźnie się rozluźnił. — Jestem sędzią pokoju — wyjaśnił z dumą. — Do moich obowiązków należy pomoc w ściąganiu danin w okolicy. Cóż, nie możemy dopuścić do tego, by Francuzi tu wylądowali, banda przeklętych papistów. Ceny zboża rosną, więc nie mam powodów do narzekań. — Masz, panie, szczęście, jeśli w tym roku więcej zarabiasz, niż wydajesz. Uśmiechnął się półgębkiem. — Wojna wymaga dostaw. Cóż, chętnie bym zaprosił cię, panie, na śniadanie. Lepsze niż w zajeździe… — Będzie mi miło. — Zamierzałem skorzystać z okazji, by przyjrzeć się lepiej, co to za jeden. — …niestety jednak muszę jechać. W młynie nie wiadomo, w co ręce włożyć. Brakuje mi ludzi, a jednego z moich robotników tydzień temu byk rozniósł na rogach. — To smutne. — Dureń zapomniał zamknąć zagrodę i zwierzę wybiegło za nim. — Uśmiechnął się znacząco. — Byki, pożary, ta okolica raczej nie należy do bezpiecznych. * Śniadanie zjadłem w zajeździe. Stara szynkarka, która mnie poznała z Wilfem, przyjęła mnie ozięble; czułem, że moja długa konferencja z Wilfem wzbudziła jej podejrzenia, więc ostrzegła jego synów. Wyprowadziłem Odmieńca ze stajni i wyjechałem z Rolfswood, które właśnie budziło się do życia w kolejny pogodny lipcowy ranek. Poklepałem konia, moszcząc się w siodle. — Wracamy do Hampshire, stary. Następnym punktem docelowym miało być Portsmouth.

Rozdział dwudziesty trzeci Była czwarta po południu i cienie zaczynały się już wydłużać, gdy wjeżdżałem ponownie przez bramę wiodącą do posiadłości Hoyland. Miejsce spowijał leniwy spokój. Przy rabatach Abigail krzątał się ogrodnik. Owady bzyczały, z lasu niosło się stukanie dzięcioła. Dwa pawie przechadzały się po trawniku pod okiem Lamkina, który leniuchował pod drzewem. Zacząłem objeżdżać dom z boku. Czując bliskość żłobu, Odmieniec przyśpieszył. Poinstruowałem stajennego, jak ma oporządzić i wyczesać konia. Był skwaszony i milkliwy, jak cała służba Hobbeyów. Gdy wychodziłem ze stajen, otworzyła się furtka na tyłach ogrodzenia i ukazał się w niej łowczy Avery. Miał na sobie zieloną kamizelę, zielone pludry, zielone getry, a do tego zielony kapelusz nad szczupłą, mocno ogorzałą twarzą. Ukłonił się. Ruszyłem w jego stronę. — Jeszcze tylko… zaraz, ileż to będzie? Cztery dni do polowania — zagadnąłem go. — Tak jest. — Z psiarni dobiegło ujadanie; psy usłyszały kroki swojego karmiciela. — Pora karmienia. Zawsze mnie wyczują — powiedział ze znużonym uśmiechem. — Musicie być nieźle zajęci teraz. — Jeszcze jak. Przy psach jest zawsze mnóstwo roboty: trzeba je karmić, dbać o czystość, wyprowadzać dwa razy dziennie. A w zwierzyńcu nie wiadomo, w co ręce włożyć, jak to przed polowaniem. Pan Hobbey chce, żeby wszystko było jak trzeba, więc będzie musiał zatrudnić ludzi z wioski — Uśmiechnął się sceptycznie. — Duży ten zwierzyniec? — Około mili w jedną i w drugą stronę. Zakonnice hodowały tam sarny i dzierżawiły teren miejscowemu ziemiaństwu. Ale przez ostatnich parę lat wszystko mocno podupadło. — Ciekawe, czemu pan Hobbey dotąd nie korzystał ze zwierzyńca? — Cóż, to już jego sprawa, panie — odparł z nagłym chłodem Avery. Najwyraźniej jego też musieli przede mną ostrzec. — Oczywiście bardzo przepraszam za to pytanie. Czy mógłbyś, mi, panie, jednak powiedzieć, co się będzie działo w dniu polowania? — Goście i członkowie rodziny zajmą pozycje wzdłuż wcześniej przygotowanych tras, a jeleń będzie naganiany w ich stronę. Widziałem go wczoraj. Imponujący okaz. — A ten, kto go ustrzeli, otrzyma kamienne serce? — Otóż to. — Ciekawe, czy zdobywcą będzie znów Hugh? — Albo on, albo któryś z gości. Nie wiem, jak dobrze strzelają. Albo i panicz David, bo jest dobrym łucznikiem, choć nijak go nie można nauczyć, że tropiąc, trzeba być niewidzialnym i niesłyszalnym. — Właśnie dlatego nosicie się na zielono? Żeby być w lesie niezauważalni? — Tak. Myśliwi zawsze chodzą w zieleni i w brązie. — Czy jeździsz po kraju, żeby organizować polowania, panie Avery? — Teraz tak. Przedtem opiekowałem się zwierzyńcem klasztornym, ale zamknięto go przed ośmiu laty, a ziemie rozparcelowano i sprzedano. — Przy którym klasztorze? — Lewes, kawałek stąd, w Sussex. — Lewes, powiadasz? Specjalna ekipa, która na rozkaz lorda Cromwella zburzyła Lewes,

zrównała też z ziemią inny dom zakonny, w Scarnsea. Poznałem tych mnichów. Avery pokiwał smutno głową. — Widziałem, jak Lewes wali się z potężnym hukiem w chmurze pyłu. Straszny widok. A widziałeś, panie, burzenie domu? — Nie, wolałem tego nie oglądać. — Westchnąłem ciężko. — Z ulgą wyjadę stąd po polowaniu — wyznał Avery z wahaniem. — We wsi panują wrogie nastroje, we dworze z kolei wszyscy syczą na siebie jak żmije. Przyjechałeś tu, panie, po to, by sprawdzić, jak się wiedzie paniczowi Hugh? — Właśnie tak. — On jest z nich wszystkich najlepszy. Świetny chłopak. — Zreflektowawszy się chyba, że powiedział za dużo, Avery skłonił się lekko i oddalił się w stronę psiarni. * Ruszyłem w zadumie obok budynków gospodarczych, kierując się do izdebki Baraka. — Panie Shardlake — usłyszałem nagle za sobą czyjś głos. Fulstowe wychynął z budynku pralni. — Przestraszyłeś mnie, panie Fulstowe. — Przepraszam bardzo — powiedział uniżonym tonem. — Zobaczyłem pana przez otwarte drzwi. Dopiero co wróciłeś, panie? — Tak. — Czy czegoś panu trzeba? — Muszę się tylko umyć i wypocząć. — Każę podać do pokoju gorącą wodę. Przyszły do ciebie, panie, nowe listy, są u Baraka. — Dziękuję. Wszyscy w domu zdrowi? — Tak, nic specjalnego się tu nie działo. — Przyjrzał mi się badawczo. — Czy załatwiłeś, panie, pomyślnie swoje sprawy w Sussex? — Nie obyło się bez pewnych… komplikacji. — Jutro wczesnym rankiem ruszymy do Portsmouth, jeśli nie masz, panie, nic przeciwko temu. — Jedziesz, panie, z nami? — Tak. Panicz Hugh i panicz David też jadą. Uparli się, że muszą zobaczyć flotę, jak to chłopcy. — Prawdę mówiąc, to już prawie dorośli mężczyźni. Pogładził się po schludnej, jasnej brodzie. — Słuszna uwaga. — Zanim pójdę do siebie, chciałbym zamienić parę słów z moim asystentem i odebrać listy. Fulstowe pobiegł wzrokiem w stronę rzędu budynków gospodarczych. — O ile wiem, jest u siebie w pokoju. — Znasz, panie, dokładnie ruchy wszystkich domowników — zauważyłem. — Na tym polega moja praca. — Skłonił się i odszedł. * Zastukałem do drzwi Baraka. Otworzył niezwłocznie. — Dobrze, żeś już wrócił. — Czemu kisisz się w domu w tak piękne popołudnie? — zaciekawiłem się. — Mam dość tego przeklętego majordomusa i jego fagasów, którzy śledzą każdy mój

krok. Jezu, ależ jesteś zakurzony. — Pozwól, że spocznę. — Przysiadłem na sienniku, na którym dostrzegłem dwa listy: jeden od Warnera, drugi od Guya. — Masz jakieś wiadomości od Tamasin? — Napisała następny list, tego dnia, gdyśmy tutaj dotarli. — Oparł się o drzwi i wyjął list z kieszeni. — Guy pisze, że Tammy nadal czuje się dobrze, a ona wciąż obstaje przy tym, że dziecko jest dziewczynką. Tęsknię za Tamasin. — Wiem. Za tydzień będziemy w domu. — Modlę się o to. — Co tam u Hobbeyów? — Nie widziałem Hobbeya ani Abigail. Wolno mi jeść posiłki w kuchni, poza tym mam zakaz poruszania się po domu. Chłopcy znów rano ćwiczyli strzelanie z łuku, a my z Feaveryearem dotrzymywaliśmy im towarzystwa. Potem nadszedł nadęty Dyrick, twierdząc, że Feaveryear jest mu potrzebny, a poza tym nie wypada nam spędzać wspólnie czas z paniczami. Najchętniej wzułbym buty do jazdy i kopnął go w tyłek, aż poleciałby na księżyc. — Też chętnie bym mu dokopał. Ale byłoby mu na rękę, gdybym stracił nad sobą panowanie. — Żal mi było małego Feaveryeara. Taki z niego łucznik jak z koziej dupy trąba. David się z niego wyśmiewa, ale Hugh jest bardzo cierpliwy. Mam wrażenie, że ma ochotę pogadać z kimś nowym, a nie tylko wiecznie z Davidem. — Hugh to chyba jedyny człowiek pod słońcem, który ma cierpliwość do Feaveryeara. — Mam dla ciebie trochę nowin z wioski. — Opowiadaj. — Poszedłem tam wczoraj pod wieczór, wymknąwszy się furtką na tyłach. W miejscowej karczmie powiedziałem, że chcę pogadać z Ettisem. Ktoś go przyprowadził, napiliśmy się, a potem poszliśmy do jego domu. To najokazalszy dom we wsi. Ettis przewodzi grupie wieśniaków, która chce walczyć o grunta gminne. Zdradziłem mu, że pracujesz w Sądzie Próśb. — Potrafi to zachować dla siebie? — Myślę, że tak. Pomogłem mu napisać list do sądu. Powiedziałem, że po powrocie do Londynu możesz się zająć tą sprawą, o ile dostarczy nam odpowiednich informacji. — I co on na to? — Że poderżnie mi gardło, jeśli go oszukuję. Blefował; przyznał mi się później, że mają w domu swojego szpiega, który potwierdził, że faktycznie jesteśmy w Hoyland w sprawie Hugh. Właśnie zabierałem się do otwarcia listu od Warnera, ale ta wiadomość mnie zelektryzowała. — Kogo? — Starą Ursulę, która służyła u zakonnic. Ludzie Ettisa są wściekli. Hobbey nie dość, że odgraża się, iż zgodnie z prawem normańskim przejmie połowę ich lasów, to jeszcze próbuje wykupić grunta miejscowych. Fulstowe proponuje biednym chłopom niezłe ceny za ich poletka, jeśli zgodzą się je odsprzedać. W dodatku niektórym stworzono szansę zarobku przy organizacji polowania. — Dziel i rządź. Jakie są nastroje wśród reszty mieszkańców Hoyland? Myślisz, że zdecydują się wnieść pozew? — Raczej tak. Większość popiera Ettisa. Zdają sobie sprawę, że odebranie gruntów gminnych to śmierć dla wsi. Hobbey popełnił błąd, odgrażając się, że wyśle swoich drwali na gminne lasy. Przebrała się miarka. Fulstowe zrobiłby swoje bez uprzedzenia. Zdaniem Ettisa to on jest mózgiem całego przedsięwzięcia. — Ciekawe.

— A co Ettis mówi o rodzinie Hobbeyów? — To, co wszyscy. David jest rozwydrzonym gnojkiem. Kiedy Hobbey czasem zabiera go ze sobą do wsi, David robi awanturę, jeśli któryś ze starych, schorowanych wieśniaków nie zdąży uchylić czapki w porę. Jednak ani Hugh, ani Abigail nigdy się tam nie pokazują. Ettis mówi, że Hugh przechadza się czasami samotnie po wsi, ale na widok wioskowych przyśpiesza kroku i bąka coś, odwracając głowę. — Wydaje mi się, że wstydzi się swojej twarzy. — Kobiety we wsi szepczą, że Abigail jest wiedźmą, a Lamkin czarcim pomiotem. Nawet służba Hobbeyów boi się Abigail, bo nigdy nie wiedzą, kiedy zacznie się na nich wydzierać tym swoim skrzeczącym głosem. Nie jest też prawdą, że okoliczna szlachta odcięła się od Hobbeya, gdy kupił dawny klasztor. Ta rodzina sama się izoluje. Nigdy nigdzie nie bywają, najwyżej Hobbey z rzadka udaje się do Portsmouth bądź do Londynu. — Ciekawe, czego Abigail tak się boi? — Pytałem o to Ettisa. Pojęcia nie ma. Powiedziałem mu też o strzale, która świsnęła nam nad głowami w lesie. Jego zdaniem był to kłusownik, który próbował nas odstraszyć. — Chwała Bogu, że nic gorszego się nie stało. — Rozmawiałem też z Ursulą. Powiedziałem jej, że znam się z Ettisem, i dała się namówić na zwierzenia. Nienawidzi Hobbeyów. Mówiła mi, że pan Hobbey natarł jej uszu za tamte kwiaty na cmentarzu. Oburza ją, że poświęcona ziemia znajduje się w takim stanie. Twierdzi, że Abigail zawsze była spięta i wybuchowa, ale ostatnio jakby zamknęła się w sobie. A dokładnie, odkąd dowiedziała się, że tu przyjedziesz. — Co mówi o chłopcach? — Nic poza tym, że David to bydlak. Odniosłem wrażenie, że wie więcej, niż chce powiedzieć. Uważa, że Hugh jest dobrze wychowany, ale zbyt spokojny jak na chłopca w tym wieku. Nie lubi nikogo z rodziny. Pytałem ją, czy może widziała coś tego dnia, gdy zjawił się tu Michael Calfhill. — I co? — Niestety, nie. Jak raz była czymś zajęta po drugiej stronie domu. — Niech to diabli! — Tu roi się od szpiegów i stronnictw jak na dworze królewskim. — Owszem. Idąc tu, rozmawiałem z Averym, który jest podobnego zdania. Swego czasu pracował w klasztorze w Lewes, który Cromwell kazał zburzyć tej samej ekipie, która zburzyła Scarnsea, dokąd wysłał mnie, gdy zamordowano jego namiestnika. A pamiętasz dom Wentworthów, gdyśmy prowadzili dochodzenie w sprawie greckiego ognia? Kolejny skłócony dom pełen tajemnic. Dziwne. — Westchnąłem. — Zeszłej nocy miałem jeden z tych snów, w których tonę; zawsze potem dopadają mnie wspomnienia tajemniczego morderstwa w Yorku. Dziwne, jak przeszłość potrafi człowieka znienacka doścignąć. — Jak mogę, staram się do tego nie dopuścić. — Spojrzał na mnie przenikliwie. — Co się zdarzyło w Rolfswood? Czuję wyraźnie, że stało się tam coś złego. Spojrzałem mu w oczy. Wydawał się zmęczony napięciem panującym we dworze Hoyland, a do tego niepokojem o Tamasin. Ja też miałem już dość tego wszystkiego; zwłaszcza kłamstw. Pod wpływem chwilowej słabości postanowiłem mu się zwierzyć z wizyty w Rolfswood. Opowiedziałem Barakowi o pożarze i wszystkim, czego dowiedziałem się od Seckforda, Buttressa, a także o pogróżkach ze strony synów Wilfa. — Ciekawe, że po dziewiętnastu latach ludzie wciąż boją się o tym mówić — skomentował. — Jak myślisz, do czego tam mogło dojść? — Do gwałtu. Niewykluczone też, że do morderstwa. Jutro jedziemy do Portsmouth

spotkać się z Priddisem, który prowadził dochodzenie w tej sprawie. Czuję, że lepiej nie wspominać o Rolfswood. — Myślisz, że jest powiązany z ludźmi, którzy mogliby zaszkodzić Ellen? — Tak. Co więcej, Philip West też przebywa w Portsmouth. Prosiłem Guya, by odwiedził Ellen i zapłacił Hobowi Gebonsowi za doglądanie jej, ale wciąż się o nią niepokoję. To wszystko się ze sobą wiąże w zadziwiający sposób. Jeśli tam doszło do morderstwa, życie Ellen wisiało na włosku przez dziewiętnaście lat. A co jeśli w kolejnym ataku obłędu zdradzi coś więcej? Ten, kto opłaca jej pobyt, może ją uznać za zbyt niewygodną. A skoro stać go na kocz i zafundowanie jej pobytu w Bedlam, raczej powinno mu wystarczyć na wynajęcie płatnego zabójcy. — Moim zdaniem nie powinieneś był w ogóle w to wchodzić. — No ale już wdepnąłem — uciąłem krótko. — O pożarze i jego ofiarach dowiedziałem się dopiero, gdyśmy się szykowali do wyjazdu. Przysiągłem sobie, że nie będę cię w to mieszał. Przebacz mi, że złamałem słowo. — Co ci mam przebaczać? Nie chcesz chyba powiedzieć, że znów się tam wybierasz? — Sam nie wiem. — Obawiam się, że tak czy owak, stało się — parsknął. — Jeśli ten cały Buttress maczał palce w tamtej historii, najprawdopodobniej powiadomił już ludzi Westa, że ktoś węszy dokoła sprawy Fettiplace’ów. — Tak. Myślałem o tym przez całą drogę do Hoyland. Rzuciłem się na głębokie wody bez zastanowienia, tak bardzo chciałem się dowiedzieć, co się tam wtedy stało. Nie spodziewałem się, że akt sprzedaży został sfałszowany. Myślę, czyby w Portsmouth nie spróbować odnaleźć Philipa Westa — wyznałem z wahaniem. — Skoro sprawy zaszły już tak daleko, to raczej powinieneś. Leacon pewnie będzie wiedział, gdzie go szukać. Ale zastanów się dobrze nad tym, co temu Westowi powiesz. — Tak. — Uświadomiłem sobie, że role się odwróciły i teraz Barak doradza mi, jak się zachować, nawołując do powściągliwości. Ale Barak, w odróżnieniu ode mnie, nie czuł dręczącego przymusu wyświetlenia faktów z przeszłości Ellen, by zagłuszyć poczucie winy, że nie odwzajemnia jej uczuć. Z westchnieniem wziąłem się do lektury listów. Pierwszy był od Guya, datowany szóstego lipca, a więc sprzed trzech dni, co znaczyło, że rozminął się z moim. Drogi Matthew, znów nastał suchy, upalny dzień. Konstable zgarniają z ulic zdrowych żebraków, by ich wysłać do Portsmouth, gdzie ich posadzą u wioseł na królewskich okrętach. Będą niewolnikami i nie mogę przestać o tym myśleć, gdy Coldiron rozprawia o angielskiej wolności, przeciwstawiając ją francuskiej niewoli. Odwiedziłem Ellen. Wydaje mi się, że już odzyskała panowanie nad nerwami; znów zajmuje się pacjentami, ale czuję w niej jakąś głęboką melancholię. Przyjęła mnie w Bedlam bez entuzjazmu. Najpierw odbyłem rozmowę z tym całym Gebonsem, który był w miarę uprzejmy, bo go opłaciłeś. Mówi, że zarządca Shawms kazał obsłudze związać Ellen i trzymać pod kluczem, gdyby znowu dopadł ją atak. Niestety, gdy powiedziałem Ellen, że odwiedzam ją na Twoją prośbę, wyglądała na

rozgniewaną. Stwierdziła z goryczą, że uwięzili ją z Twojej winy i ani myśli ze mną rozmawiać. Zachowywała się dziwnie, trochę jak dziecko. Myślę, że odczekam parę dni i znów się do niej wybiorę. W domu posprzeczałem się z Coldironem. Wstaję wcześnie, więc podsłuchałem, jak wymyśla w kuchni Josephine, nazywając ją w obecności chłopców durną krową i suką z wyłupiastymi oczami, tylko dlatego że zaspała i nie zbudziła go o tej porze co zawsze. Odgrażał się, że ją wytarga za uszy. Wszedłem do kuchni i kazałem mu zostawić ją w spokoju. Posłuchał mnie z kwaśną miną. Jedno dobre, że kiedy zakazałem mu wyrażać się brzydko przy córce, dostrzegłem na twarzy Josephine uśmiech. Wciąż zachodzę w głowę, czemu klęła po francusku. Tamasin, Bogu dzięki, miewa się dobrze — dokładam posłańcowi list od niej do Jacka. Odłożyłem list z westchnieniem. Czułem wielką ulgę, że Ellen miewa się lepiej, ale jej pretensje pod moim adresem nie dawały mi spokoju. Miała prawo mieć żal, bo to moje niezręczne posunięcie doprowadziło do przykrości, jakie ją potem spotkały w Bedlam. Złamałem pieczęć na liście Warnera. O dziwo, zdążył już dostać mój list. Esher, 7 lipca 1545

Drogi Matthew, posłaniec przywiózł Twój list, więc piszę wcześnie rano, zanim ruszymy dalej. Tym razem królowi w podróży towarzyszy wyjątkowo nieliczna świta, dzięki czemu posuwamy się bardzo szybko. Jedziemy przez Godalming i Fareham, więc powinniśmy już czternastego lub piętnastego dotrzeć do Portsmouth. Flota pod wodzą lorda Lisle stoi teraz u wybrzeży Wysp Normandzkich, by dać do wiwatu francuskim psom, gdy tylko się pojawią na horyzoncie. Potem wszystkie nasze niezwyciężone okręty dopłyną do Portsmouth, gdzie będą czekać na przybycie Jego Królewskiej Mości. Jest prawie pewne, że Francuzi zaatakują od tamtej strony. Oni mają swoich szpiegów, ale my też mamy swoich. Otrzymałem raport od osoby, którą prosiłem o dyskretne wybadanie spraw Nicholasa Hobbeya. Okazuje się, że Hobbey rzeczywiście poniósł wielkie straty z powodu chybionych inwestycji w handlu kontynentalnym siedem lat temu — a więc w czasie, gdy kupował dom i las w Hampshire, wskutek czego zadłużył się potężnie u londyńskich lichwiarzy. Podejrzewam, że kupił kuratelę nad dziećmi w nadziei, że wżeni syna w ich włości, a tymczasem nielegalnymi zyskami z ich lasów spłaci wierzycieli. Sir Quintin Priddis bardziej niż inni feudariusze znany jest ze swej przekupności, więc mógł mu pomagać w fałszowaniu ksiąg. Przyszła dziwna wiadomość z Sądu Opiekuńczego. Starszy pisarz, Gervase Mylling, został znaleziony w archiwum, które ponoć znajduje się w wilgotnej piwnicy pełnej trujących wyziewów.

Zamknął się tam niechcący we wtorek wieczór; odnaleziono go we środę rano, czyli w dniu, w którym wyjeżdżałeś z Londynu. Ponoć miał słabe płuca, które nie wytrzymały stęchłego powietrza. Tego dnia byłem akurat w sądzie w sprawach królowej, i ta nowina była na ustach wszystkich. Mówi się jednak, że był człowiekiem ostrożnym. Cóż, tylko Bóg decyduje o tym, kiedy wybije czyjaś ostatnia godzina. Jej Królewska Mość prosiła mnie, bym Ci przekazał Jej najlepsze życzenia. Ma nadzieję, że czynisz postępy w dochodzeniu. Chce Cię widzieć jak najprędzej w Londynie. Twój przyjaciel Robert Warner Odłożyłem list na kolana i spojrzałem na Baraka. — Mylling nie żyje. Znaleźli go zatrzaśniętego w śmierdzielni. Udusił się. — Podałem mu list. — Zatem Hobbey miał długi — skomentował, ukończywszy lekturę. — Tak. Ale wracając do Myllinga, nigdy nie wchodził do śmierdzielni, dopóki nie wsunął kamienia pod drzwi, żeby się przypadkiem nie zatrzasnęły. Bał się tam chodzić, bo go potem męczyły duszności. — Jesteś pewien, że ktoś go zatrzasnął w środku? Musieli przecież wiedzieć, że ma słabe płuca. — Nie wyobrażam sobie, żeby zaniedbał zablokowania drzwi. — Sugerujesz, że Priddis bądź Hobbey wysłali kogoś, żeby go zabił? Ale po co, skoro i tak widziałeś papiery? — Może Mylling wiedział jeszcze o czymś. A Michael Calfhill? To już druga związana z tą sprawą osoba, która nagle rozstała się z życiem. — Sam mówiłeś, że Michael popełnił samobójstwo — zniecierpliwił się Barak. — Na gwoździe z krzyża pańskiego! Jeśli nawet Hobbey defraudował majątek Hugh, wyprzedając drewno, zarabiał na tym nie więcej niż sto funtów rocznie. Nie jest to suma, dla której warto zabijać, narażając się na stryczek… Przerwało nam stukanie do drzwi. Barak otworzył. Na zewnątrz stał jeden z młodych służących Hobbeya. — Pan Hobbey z panią Abigail i panem Dyrickiem zapraszają do ogrodu na kieliszek wina przed kolacją — zwrócił się do mnie. — Czy zechcesz, panie, dołączyć do nich? * Udałem się do mojego pokoju, gdzie obmywszy twarz i szyję w przysłanej przez Fulstowe’a misce wody, przebrałem się w czyste szaty i wyszedłem na zewnątrz. Hobbey, Abigail i Dyrick siedzieli na krzesłach wystawionych przed domem, a na stole pomiędzy nimi stała pękata karafka wina. Właśnie pojawił się Fulstowe z półmiskiem słodkich przekąsek. Na mój widok Hobbey wstał z uśmiechem na twarzy. — Czuję, panie Shardlake, że po tak długiej podróży z przyjemnością wysączy pan kielich wina, napawając się urokiem leniwego popołudnia — rzekł z wyszukaną uprzejmością. — Ty, Fulstowe, też porzuć swoje zajęcia i przyłącz się do nas.

Fulstowe się skłonił. — Dziękuję, panie. Napijesz się, panie Shardlake? — Wręczył mi kielich i obaj usiedliśmy. Abigail obrzuciła mnie wrogim spojrzeniem, po czym się odwróciła. Dyrick chłodno skinął głową. Hobbey w zamyśleniu wodził wzrokiem po swej posiadłości. W ogrodzie kładły się coraz dłuższe cienie. Lamkin drzemał pod ulubionym drzewem. W gałęziach pobliskiego dębu zagruchał grzywacz. — Proszę spojrzeć w górę. Siedzą tam oba. Spojrzałem na dwa tłuste gołębie siedzące na gałęzi. — Inaczej się tu żyje niż w smrodliwym Londynie — zauważył Dyrick. — Otóż to — potaknął Hobbey. — Ileż to razy podczas odpływu, patrząc z okna mojego kantoru na zwały śmieci na brzegu Tamizy, marzyłem o sielskim życiu na wsi. — Potrząsnął głową z westchnieniem. — Wierzyć się nie chce, że niedaleko stąd trwają przygotowania do wojny. A ja przez całe życie marzyłem tylko o jednym: by żyć spokojnie w gronie najbliższych. — Spojrzał na mnie ze szczerym smutkiem na twarzy. — Gryzę się tym, że Hugh i mój syn tak bardzo rwą się do wojaczki. — W tej kwestii doskonale pana rozumiem — odparłem. Zaczęło do mnie docierać, jaka jest druga strona natury Hobbeya. Ten chciwy i zapewne skorumpowany snob był jednocześnie przywiązany do swojej rodziny i cichego, wiejskiego życia, które, niestety, mogło zostać wkrótce zmącone. Tak czy inaczej, nie był człowiekiem, który byłby zdolny zaaranżować dwa morderstwa. — Vincent też dostał dzisiaj list — powiedział Hobbey. — Jakie wieści od żony i dzieci? — zwrócił się do Dyricka. — Żona pisze, że moje córki z tęsknoty za mną stały się niesforne. — Dyrick spojrzał na mnie nieprzyjaźnie. — I choć twój dom jest piękny, panie, chciałbym już wracać do siebie. — Cóż, wkrótce będzie pan już u siebie. — Jeśli pan Shardlake pozwoli — wtrąciła z rozgoryczeniem Abigail. — Dajże spokój, moja miła — ofuknął ją Hobbey. Nie powiedziała nic więcej, tylko, spuściwszy oczy, upiła mały łyk wina. — Jak panu poszło w Sussex, kolego Shardlake? — spytał Dyrick. — Wiem od Fulstowe’a, że napotkał pan jakieś komplikacje. — Uśmiechnął się, dając do zrozumienia, że jest wtajemniczony w obieg informacji w tym domu. — Sprawy okazały się bardziej zawiłe, niż przypuszczałem. Ale to się często zdarza, że dokopujemy się do faktów, których istnienia nikt nie podejrzewał. — Spojrzałem mu hardo w oczy. — Znowu jakiś dzierżawca będzie włóczył swojego pana po Sądzie Próśb? — Niestety, panie kolego, tajemnica profesji prawniczej nie pozwala na wyjawianie szczegółów sprawy — upomniałem go. — Naturalnie. W razie czego może pan nieszczęsnego właściciela ziemskiego przysłać do mnie po radę. — Panie Shardlake, czy przewiduje pan zakończenie dochodzenia przed polowaniem? — spytał Hobbey. — Nie jestem pewien. Najpierw muszę zobaczyć, co Priddis będzie miał do powiedzenia. Dyrick pociemniał na twarzy. — Człowieku, prawie już skończyliśmy. Nie masz chyba zamiaru przeciągać tego… Hobbey uniósł dłoń, by mu przerwać. — Panowie, dość tych kłótni. Patrzcie, nasi chłopcy wrócili. W bramie posesji pojawili się Hugh i David z potężnymi chartami na smyczy. David niósł

na ramieniu wypchaną sakwę ze zdobyczą. — Proszę ich zawsze, by wprowadzali charty przez bramę na tyłach — zaskrzeczała gniewnie Abigail. Nagle wszystko potoczyło się w okamgnieniu i zostaliśmy skazani na to, by obserwować z bezsilną zgrozą rozwój wypadków. Oba charty zwróciły wąskie pyski w stronę Lamkina. Psiak poderwał się na nogi. Nagle chart Davida wyrwał się swemu panu i ciągnąc za sobą smycz, rzucił się potężnymi susami w stronę Lamkina, który pomknął jak strzała w kierunku klombu — niewiele gatunków na świecie może dorównać chartom prędkością. Chart Davida dopadł małego spaniela na środku klombu; spuścił głowę, by zaraz ją podnieść z Lamkinem w zębach. Ujrzałem płowe wierzgające łapki, a potem chart domknął szczęki i ciałko spaniela zadrgało konwulsyjnie, tryskając krwią. Chart pognał z powrotem do Davida, by złożyć bezwładną kupkę zakrwawionego futra u stóp swego pana. Abigail wstała, drapiąc twarz paznokciami w rozpaczy. Z jej ust wydobywał się przeraźliwy odgłos, ni to krzyk, ni to zwierzęcy skowyt. David z Hugh patrzyli na krwawą miazgę u swych stóp, którą psy właśnie zaczynały szarpać na sztuki. David wydawał się wstrząśnięty, ale dobrze widziałem uśmieszek, który mu przemknął po obliczu, gdy puszczał smycz. Twarz Hugh była opanowana i pozbawiona wszelkiego wyrazu. Zastanawiałem się, czy obaj to zaplanowali, czy tylko David. Żałobne wycie Abigail umilkło, jak nożem uciął. Zaciskając pięści, ruszyła zdecydowanym krokiem przez trawnik, z suchym szelestem ciągnąc tren sukni po trawie. David zatoczył się, gdy oburącz zaczęła go okładać pięściami po głowie. — Ty podły, nikczemny bydlaku! Za co mnie tak dręczysz? Ty wynaturzone monstrum! David próbował osłonić twarz rękami. Hugh zrobił krok do przodu, żeby odciągnąć Abigail, ta jednak strząsnęła jego rękę z siebie. — Wynoś się! — wrzasnęła. — Jesteś równie wynaturzony, jak on. — Abigail! — krzyknął roztrzęsiony Hobbey. — Uspokój się, na Boga! To był wypadek! Wymieniliśmy spojrzenia z Dyrickiem. Wyjątkowo byliśmy zgodni w jakiejś kwestii: żaden z nas nie wiedział, czy wtrącać się, czy nie. Abigail odwróciła się w naszą stronę. Niewiele razy w życiu widziałem równie silny gniew i rozpacz na czyjejś twarzy. — Nicholas, głupcze, nie widziałeś, że on specjalnie puścił smycz? To czarcie nasienie! Mam dość was wszystkich i waszych pretensji! Fulstowe podszedł szybko do Abigail, żeby ją wziąć za rękę. Odwróciła się, wymierzając mu siarczysty policzek. — Puszczaj mnie, ty fagasie! Ty draniu! Hobbey, biorąc przykład z majordomusa, złapał Abigail za drugą rękę. — Cicho, żono, na litość boską, uspokój się! — Puść mnie! — Abigail zaczęła szamotać się wściekle. Kaptur spadł jej z głowy, a długie jasne, przetykane siwizną włosy rozsypały się po ramionach. David oparł się o drzewo. Ukrył twarz w dłoniach, becząc jak małe dziecko. Nagle Abigail osłabła. Nicholas i Fulstowe puścili ją. Unosząc czerwoną, zalaną łzami twarz, spojrzała mi prosto w oczy. — Durniu! Nie widzisz, że masz pod nosem to, czego szukasz! — zaskrzeczała łamiącym się głosem. Omiotła wzrokiem Fulstowe’a i męża, a potem Hugh i szlochającego Davida. — Niech Bóg ukarze was i okryje hańbą! — krzyknęła, po czym odwróciła się plecami do tamtych i wymijając nas z Dyrickiem, wbiegła do domu. Z każdego okna wyglądały twarze służby. Hobbey podszedł do Davida. Chłopak osunął się w jego objęcia. — Ojcze! — załkał bolesnym głosem. Hugh patrzył obojętnie na charty, których długie pyski były skąpane w czerwieni, gdy

warcząc, wydzierały sobie ochłapy zakrwawionego futra.

Część czwarta PORTSMOUTH

Rozdział dwudziesty czwarty Po godzinie siedziałem w pokoju Baraka. — To był tylko piesek pokojowy. Jesteś pewien, że to nie był wypadek? — Nie widziałeś uśmieszku na twarzy Davida, gdy puszczał smycz. Abigail jest jego matką, a jednak odnoszę wrażenie, jakby jej nienawidził, z kolei Hugh traktuje ją jak powietrze. — Chart Hugh też zaatakował spaniela? — Chyba wyrwał mu się z ręki. Abigail uwielbiała tego psa. David nie mógł wymyślić dla niej gorszej tortury. Ale co Abigail miała na myśli, wyzywając mnie od głupców, którzy nie widzą tego, co mają tuż pod nosem? Czego według niej nie widzę? — Może to ma coś wspólnego z Fulstowe’em? Zachowuje się tak wyniośle, jakby to on był gospodarzem. — Moim zdaniem Dyrick też nie miał pojęcia, o co chodzi Abigail. Kiedy zaczęła na mnie krzyczeć, zbaraniał. Co się tu dzieje, na Boga? — Przeczesałem włosy dłonią, jakbym liczył, że znajdę jakąś odpowiedź w przegrzanej głowie. — Czas na kolację. — Wstałem z westchnieniem. — Strach pomyśleć, jaka będzie atmosfera przy stole. — Z radością jutro stąd wyjadę. Choćby tylko do Portsmouth. Zostawiłem Baraka i ruszyłem z powrotem do domu. Słońce zaczynało zachodzić za wysoki, nowiutki komin dawnego klasztoru. Służący wycierał trawnik ścierką pod kierunkiem Fulstowe’a, usuwał ślady krwi Lamkina, żeby pani nie natknęła się na nie. Majordomus podszedł do mnie. — Panie Shardlake, właśnie miałem iść po pana. Pan Hobbey prosi pana na chwilę do swojego gabinetu. * Hobbey, znękany i blady, siedział na krześle przy biurku, obserwując przesypujący się w klepsydrze piasek. Dyrick siedział naprzeciwko z chmurną miną. Domyśliłem się, że ci dwaj zdążyli się już naradzić ze sobą, a wynik narady nie ucieszył Dyricka. Po raz pierwszy dojrzałem niepokój na jego twarzy. — Proszę usiąść, panie Shardlake — powiedział Hobbey. — Mam panu coś do wyjawienia. Posłusznie usiadłem. — Moja żona niedomaga od lat, od czasu śmierci biednej Emmy. Dręczą ją bezpodstawne lęki i urojenia. Proszę o wybaczenie za jej dzisiejszy wybuch. Przyznam, że nie uprzedziłem pana o tym, jak bardzo zdarza jej się… tracić opanowanie. — Na bladą twarz Hobbeya wpłynął rumieniec. — Pan Dyrick też nie zdawał sobie sprawy ze… stanu jej zdrowia. Spojrzałem na Dyricka. Siedział ze wzrokiem wbitym ponuro w podłogę. — Abigail kocha chłopców, ale miewa zmienne nastroje i czasami zachowuje się dziwnie. Z tego właśnie wynika dystans, jaki ma do niej Hugh, podobnie zresztą jak David. Dziś po południu… Abigail była chyba głęboko przekonana, że David poszczuł Lamkina Ajaksem. Spojrzałem na niego z niedowierzaniem. Czyżby nie zauważył uśmieszku Davida? Odwróciłem się w stronę Dyricka, który uciekł wzrokiem. Byłem pewien, że widział to samo, co ja. — Co pana zdaniem żona miała na myśli, nazywając mnie głupcem, który nie widzi tego,

co się dzieje pod samym jego nosem? — Nie wiem. Żona miewa dziwne… urojenia. — Rozłożył bezradnie chude, blade dłonie. — Klnę się na wszystkie świętości, że nigdy, aż do dzisiejszego popołudnia, nie uderzyła ani Hugh, ani mojego syna. Byłem w to skłonny uwierzyć, zważywszy na szok Davida, gdy matka zaczęła go okładać pięściami; co prawda, po tym, co zrobił, jej reakcja nie powinna go zbytnio zaskoczyć. — Co mogła mieć na myśli, wyzywając Hugh i Davida od wynaturzonych monstrów? — Nie wiem. — Oczy umknęły mu w bok. Czułem, że kłamie. Powrócił wzrokiem do mnie, a jego twarz znów nabrała melancholijnego wyrazu. — To przez Abigail tak rzadko widujemy się z sąsiadami. Nie chce ich w ogóle oglądać. — Zacisnął usta. — Ale nie odwołamy polowania. — Bardzo mi przykro z powodu tego nieszczęścia. Strata pieska na pewno nie poprawi jej nastroju. — Tak, Lamkin był jej ulubieńcem — powiedział Hobbey z nutą goryczy. Wstał, dziwnie ociężale i niechętnie. — Cóż, kolacja gotowa. Jeść trzeba. Prosiłbym o zachowanie twarzy przed służbą. Abigail nie będzie jadła z nami, udała się już do swojego pokoju. * Kolacja upłynęła w ponurym nastroju. Fulstowe siedział z nami przy stole i choć w zamożnych domach nie należało do rzadkości, że przy kolacji majordomus dołączał do domowników, było coś zastanawiającego w tym, jak przenosił wzrok od Hobbeya do Hugh i Davida, jakby pilnował, czy poprawnie się zachowują. Przypomniały mi się słowa Baraka, że można odnieść wrażenie, jakby to Fulstowe był właścicielem dworu Hoyland. Rozmowa się nie kleiła. Przyglądałem się wszystkim, szukając czegoś, co mogłem przeoczyć, ale niczego nie wypatrzyłem. David miał czerwone, opuchnięte oczy; był skruszony, wydawał się jakby młodszy. Hugh siedział ze wzrokiem wbitym w talerz, a jego twarz była pozbawiona wyrazu, choć czuło się w nim napięcie. Pod koniec kolacji David nagle odłożył łyżkę i ukrył twarz w dłoniach. Jego barczyste ramiona zadrżały, gdy zaniósł się suchym szlochem. Ojciec wyciągnął rękę i dotknął jego ramienia. — To był wypadek — rzekł łagodnie, jak do dziecka. — Twoja matka z czasem to zrozumie. Wszystko będzie dobrze, zobaczysz. Hugh, siedzący po drugiej stronie Davida, odwrócił wzrok. Czyżby był zazdrosny o to, że Hobbey faworyzuje Davida? Mało prawdopodobne, bo obaj byli mu wyraźnie obojętni. Po kolacji udałem się do pokoju Dyricka. Zastukałem, a on swym srogim głosem kazał mi wejść. Siedział przy małym biurku, czytając w świetle świecy list. Spojrzał na mnie z niechęcią. — List od małżonki, kolego? — zagaiłem uprzejmie. — Tak. Prosi, żebym już wracał. — Byliśmy dzisiaj świadkami strasznych scen. Śmierć pieska, a do tego histeryczna reakcja pani Hobbey. — Nawet nie tknęła Hugh — zaznaczył nerwowo Dyrick. — Ale mówiła dziwne rzeczy. Nazwała Hugh i Davida wynaturzonymi monstrami, twierdziła, że nie widzę czegoś, co mam pod samym nosem. Dyrick machnął lekceważąco ręką. — W głowie ma nie po kolei. — Czy Hobbey powiadomił pana o czymś, zanim mnie wezwał, kolego? Wydajesz się,

panie, zmartwiony. — Martwię się o moje dzieci! — parsknął. — Ale co ty, panie, możesz wiedzieć o miłości rodzicielskiej? — Walnął pięścią w list. — Powinienem być w domu z dziećmi i żoną, a nie tutaj. — Spojrzał na mnie bykiem. — Obserwowałem cię, panie, w podróży. Masz miękkie serce, wiecznie szukasz jakiegoś biedaka, żeby mu iść z pomocą. Grzebiesz, panie, bez końca w tej sprawie, chociaż niczego się dotąd nie dogrzebałeś. Porzuć, panie, ten zgubny upór i wracaj do domu. I znajdź sobie następną wdowę do zalecanek! Zatkało mnie z wściekłości. — Co mam przez to rozumieć?! — Wszyscy w sądach wiedzą, że straciłeś, panie, głowę dla wdowy po Rogerze Elliardzie, ledwie tamten zamknął oczy, a kiedy opuściła Londyn, miesiącami warczałeś na każdego, kto… — Co ty wiesz o tym, bezczelny gburze! — No, wreszcie udało mi się ciebie, panie, sprowokować, byś się zachowywał jak mężczyzna! — zatriumfował Dyrick. — Posłuchaj mojej rady, kolego: ożeń się, załóż rodzinę i troszcz się o nią, a nie o obcych. Zrobiłem krok do przodu. Miałem ochotę zdzielić Dyricka, ale czułem, że właśnie o to mu idzie. Po pierwsze, udało mu się skierować rozmowę na inny temat, a po drugie, gdybym go zaatakował, mógłby naskarżyć na mnie w Sądzie Opiekuńczym i miałbym kłopoty. Cofnąłem się. — Nie uderzę cię, kolego Dyrick, bo mi szkoda ręki. Pójdę już. Ale jestem pewien, że wiesz, panie, co miała na myśli Abigail. Pański klient wyjawił to panu. — Porzuć, panie, tę sprawę — odezwał się Dyrick dziwnie łagodnym głosem. Nagle dostrzegłem znękany wyraz jego twarzy. — Jedźmy już do domu. — Mowy nie ma! — odparłem. Wyszedłem, trzasnąwszy drzwiami. * Następnego ranka znów wstałem wcześnie. Zaczynał się kolejny piękny, letni dzień. Był dziesiąty lipca, a więc dziesięć dni już minęło, odkąd wyjechaliśmy z Londynu. Wkładając togę na spotkanie z Priddisem, rozpamiętywałem słowa Dyricka z poprzedniego wieczoru. Choć przywykłem do jego złośliwości, tym razem wytrącił mnie z równowagi. Nie zmieniło to jednak mojego przeświadczenia, że Hobbey zdradził mu jakąś tajemnicę — od spotkania w gabinecie Dyrick stale wyglądał na strapionego. Śniadanie zjadłem w kuchni z Barakiem. Ursula też tam była, ale jeśli nie liczyć niechętnego skinienia głową, lekceważyła naszą obecność. Przeszliśmy przez salę paradną do wyjścia, mijając zawieszone na ścianach kobierce ze scenami polowania na jednorożca, które w świetle dziennym oszałamiały gamą kolorów. Patrząc na skradających się z łukami myśliwych, zastanawiałem się, czy zdążymy uporać się ze sprawą do poniedziałkowego polowania? — Czemu milczysz? — zaniepokoił się Barak. — Sam nie wiem. Chodźmy. Gdy wyprowadzono konie, z radością zauważyłem, że znów przydzielono mi Odmieńca. Dwóch młodych służących siedziało już w siodłach; mieli nam towarzyszyć w podróży. Hobbey z Dyrickiem nachylali się nad jakimiś dokumentami; czarna toga adwokata lśniła w słońcu niczym skrzydło kruka. Nieopodal Hugh z Davidem konwersowali z Feaveryearem. Hugh, podobnie jak Dyrick, miał na głowie kapelusz z szerokim rondem. Podszedłem do nich. David zarumienił się i odwrócił głowę. Czyżby wstydził się swojego postępku? — Gotowi do drogi? — zwróciłem się do Hugh.

— Tak. Pan Hobbey chciał nas z Davidem zostawić w domu, ale nie dam się pozbawić okazji obejrzenia floty królewskiej. W końcu pan Hobbey pozwolił nam przejechać na drugą stronę wzgórz Portsdown, skąd widać już zatokę i okręty. Spojrzałem na dwóch młodych służących. — Też jadą z nami? — Szanujący się ludzie nie powinni podróżować bez służby, a Fulstowe zostaje, by opiekować się matką Davida. — Wyczułem pogardę w głosie Hugh. Poczułem nagły gniew, że tak bardzo za nic ma biedną Abigail. — Cieszysz się, że zobaczysz Portsmouth? — Jestem bardzo ciekaw tego miasta — odparł powściągliwie. — Jesteśmy już gotowi, panie Shardlake! — zawołał Hobbey. — Jedźmy. Nie wypada, by Sir Quintin Priddis na nas czekał — zaczął zrzędzić Dyrick. Jeden ze służących przyniósł schodki i najpierw pomógł Hobbeyowi wsiąść na konia, a potem nam z Barakiem. Poklepałem Odmieńca po grzbiecie. Nagle doszło do dziwnego wydarzenia. Hugh właśnie miał dosiąść konia. — Co będziemy oglądać w Portsmouth, paniczu Hugh? — zwrócił się do niego Feaveryear, trącając go delikatnie w ramię; w geście tym nie było nic nadzwyczajnego, choć zważywszy na różnicę stanu, mógł się wydać zbyt odważny. Tymczasem Hugh gwałtownie odepchnął Feaveryeara, omal nie przewracając chuderlaka. — Jak śmiesz! Ręce przy sobie! — syknął z nieoczekiwaną złością i wskoczył na swojego konia. — Żeby mi to było ostatni raz! — naskoczył Dyrick na Feaveryeara. — Za kogo ty się masz, nędzny chłystku? Ładuj się na konia, ale to już! — Feaveryear posłusznie wdrapał się na konia z płaczliwą miną. Gdy przejeżdżaliśmy przez bramę, przypomniałem sobie zeznania Hobbeya, w których oskarżał Michaela o dotykanie Hugh w sposób, w jaki mężczyzna nie powinien dotykać chłopca. Czyżby to jednak była prawda? I czy dlatego Hugh zareagował teraz tak ostro? * Jechaliśmy w chmurze pyłu, słońce piekło. Zostawiwszy za sobą tereny leśne, gdzie co krok natykaliśmy się na drwali, skierowaliśmy się na południe drogą coraz stromiej wspinającą się na grzbiet wzgórz Portsdown. Minęliśmy jedną z latarń sygnalizacyjnych, które miały zapłonąć w razie ataku Francuzów; był to wysoki, gruby słup; z jego wierzchołka wisiała na łańcuchu żelazna klatka z chrustem nasączonym smołą. Latarni pilnował strażnik. Podjechałem do Hugh, który z Hobbeyem i Davidem jechali na czele. Mijając Dyricka, zauważyłem, że wciąż coś go trapi; rude brwi ściągnął w mrocznej zadumie. — Dziękuję bardzo za pożyczenie Toxophilusa. Hugh odwrócił do mnie twarz ocienioną dużym kapeluszem. — Czy teraz, po głębszych przemyśleniach, nabrał pan o książce lepszego mniemania? — Przyznam, że autor jest człowiekiem nad wyraz uczonym. Nie znam się na łucznictwie, ale wiem, że sport ten ma wielu wielbicieli. — Przypomniałem sobie nagle lady Elżbietę i to, jak siedząc przy Katarzynie Parr, indagowała mnie o moralność i sumienie jurystów. — Mimo to uważam, że w pierwszej części dyskursu pan Ascham zbyt się przechwala i schlebia przesadnie królowi. Zdarzało mi się też czytać lepsze dyskursy. Taki Christopher St. Germain, to jest pisarz z prawdziwego zdarzenia, choć jego dzieła traktują o polityce i prawie. — Nie znam go. — Albo Thomas More. Weźmy taką Utopię. More, pomimo wielu wad, nigdy nie traktuje

własnej osoby z namaszczeniem. — Utopia jest czczym wymysłem — zaśmiał się Hugh. — Świat, w którym wszyscy żyją w pokoju i zgodzie, gdzie nie ma wojen, nie tylko nie jest prawdziwy, ale wręcz niemożliwe, by kiedykolwiek istniał. — Gorzkie słowa jak na tak młodego człowieka. Nie możesz tego pamiętać, ale nim król wyprawił się na Francję, Anglia cieszyła się pokojem przez lat dwadzieścia. — Słuchajcie pana Shardlake’a, bo dobrze mówi — odezwał się Hobbey z drugiej strony Hugh. David, milczący dotąd, zwrócił się nagle do ojca: — Mam pomysł. Weźmy w Portsmouth jakiegoś szczeniaka i przywieźmy matce. — Nie, jeszcze za wcześnie na to — stwierdził kategorycznie Hugh. — Nie można po prostu zastąpić ulubionego pupila innym, tak jak nie sposób zastąpić zmarłej osoby. — Co ty wiesz na ten temat? — spytał ze złością David. — Nie zapominaj, głupcze, że wiem jak mało kto, co to jest żałoba — odparł Hugh z lodowatą nienawiścią, od której aż przeszedł mnie dreszcz. — Może później przywieziesz matce nowego psa — powiedział pojednawczo Hobbey. Kolejny raz zwracał się do Davida jak do dziecka. Czyżby dlatego David wciąż zachowywał się tak dziecinnie? Nagle jeden ze służących krzyknął ostrzegawczo i zjechaliśmy na pobocze, ustępując dwóm turkoczącym wozom wyładowanym skrzyniami pełnymi żelaznych kul armatnich — jechały pewnie z Sussex do Portsmouth. — Spróbujmy wyminąć je gęsiego, bo inaczej będziemy się wlec za nimi cały dzień — rzucił Dyrick. Za jego radą ostrożnie wyprzedziliśmy wozy. Jechałem zaraz za Hugh. Patrząc na jego pobliźniony kark, dumałem o tym, ile bym dał, by dowiedzieć się, co się dzieje w tej głowie. Gdy wysforowaliśmy się do przodu, znów podjechałem do Hugh. — Czy w Portsmouth zastaniemy pańskiego przyjaciela, kapitana łuczników? — Mniemam, że tak. Panie Hobbey, po spotkaniu z sir Quintinem Priddisem zostaniemy w mieście z Barakiem, żeby spotkać się z moim przyjacielem. Hobbey kiwnął głową. — Wedle życzenia. Ostrzegam jednak, że w Portsmouth roi się od żołnierzy i marynarzy, dlatego nie jest to teraz bezpieczne miasto. — Chciałbym poznać pańskiego przyjaciela — wtrącił Hugh. — Mowy nie ma — powiedział stanowczo Hobbey. — Boisz się, panie, że skorzystałbym z okazji, by zbiec do wojska? — zadrwił Hugh. Hobbey odwrócił się gwałtownie w jego stronę. — Spróbuj tylko, a przekonasz się, że dowództwo w pięć minut odeśle cię do mnie, robiąc z ciebie pośmiewisko na oczach dzielnych żołnierzy. Hugh spojrzał na mnie z kpiącym uśmieszkiem. — Pan Shardlake pewnie by ci pomógł. — Możesz być tego pewien — odparłem z przekonaniem. Jechaliśmy dalej w milczeniu. W miarę jak zbliżaliśmy się do grzbietu wzgórza, droga stawała się coraz bardziej stroma, ale tuż przed granią skręciliśmy w lewo. Po mniej więcej mili dotarliśmy do jakiejś mieściny, gdzie obok wielkiego wiatraka odbiliśmy na szczyt wzgórza. Zaparło mi dech z wrażenia. W dole rozciągała się wystrzępiona linia brzegowa, a za nią morska toń. Wzgórze opadało gwałtownie w stronę kawałka płaskich terenów wokół wielkiej zatoki uchodzącej do cieśniny Solent, za którą leżała wyspa Wight. W południowym słońcu zatoka lśniła jak srebrne

zwierciadło. Odpływ odsłaniał brązowe, muliste nabrzeża. Wprost przed nami, w najdalszym punkcie zatoki, wznosił się wielki czworobok okolony białym murem — pewnie zamek Portchester. W kierunku zachodnim rozciągała się kolejna wielka zatoka z piaszczystymi plażami. — To port Langstone — wyjaśnił Hobbey, wiodąc w ślad za mną wzrokiem. — Jest zbyt płytki dla większych statków. Wyspa oddzielająca Langstone od Portsmouth to Portsea. Spojrzałem na wąski pas ziemi między obiema zatokami. Na południowo-zachodnim krańcu wyspy, w okolicach wejścia do portu, zobaczyłem ciemną plamę, w której domyślałem się Portsmouth. W porcie stało mnóstwo okrętów. Większość z nich, widziana z góry, wyglądała jak małe przecinki, ale było też kilka ogromnych okrętów wojennych z postawionymi białymi żaglami. Na kotwicy w cieśninie Solent stało jeszcze więcej — ze czterdzieści albo i pięćdziesiąt — jednostek różnych rozmiarów. — Flota — powiedział David z zachwytem. — Gromadzą się w oczekiwaniu na króla. — I Francuzów — dorzucił trzeźwo Barak. Hugh spojrzał na mnie oczarowanym wzrokiem. — Widział pan kiedyś coś takiego? — Jak żyję, nie widziałem — odparłem, szczerze poruszony. — Ci tam, w cieśninie Solent, stoją na głębokich wodach, ale dookoła wszędzie piaszczyste brzegi, więc jest nadzieja, że Francuzi ugrzęzną na mieliźnie. — Najpierw, tak jak my to zawsze robimy, wyślą swoich zwiadowców — ostudził go cierpko Hobbey. — Nie spodziewałem się, że port w Portsmouth jest tak wielki, a brzegi ma tak zamulone. — Przy wejściu do portu wody są bardzo głębokie. — W razie czego cała flota może się tutaj schronić, a armaty po obu stronach portu skutecznie odstraszą Francuzów — stwierdził David z zadowoleniem. Spojrzałem na grzbiety wzgórz Portsdown, należących do długiego łańcucha South Downs. Na szczytach wzgórz, po horyzont, ciągnął się rząd dozorowanych przez strażników latarń sygnalizacyjnych. Za ostatnią latarnią z prawej rozpościerało się wielkie obozowisko żołnierskich namiotów. — Jedźmy dalej — ponaglił Hobbey. — Do Portsmouth zostały jeszcze prawie cztery mile. Uważajcie, bo droga w dół jest bardzo stroma. Ruszyliśmy ku wyspie.

Rozdział dwudziesty piąty Zjeżdżaliśmy powoli po stokach Portsdown. Przed nami dwa wozy ciągnięte przez woły i załadowane długimi pniami drzew z trudem posuwały się po stromym terenie. Ponieważ i tak nie mogliśmy ich bezpiecznie wyminąć, zwolniliśmy. Nagle zza moich pleców dobieg hałas. Koń Feaveryeara potknął się i omal nie wysadził pisarczyka z siodła. — Ty ciamajdo. Gdybym wiedział, że nie umiesz porządnie jeździć, w życiu bym cię nie wziął ze sobą. — Przepraszam — wymamrotał Feaveryear, kolejny raz przyjmując stoicko zniewagi z ust Dyricka. Hobbey przyglądał się rozciągającym się w dole polom na Portsea. — Spójrz, ile tu dobrych ziem pod zasiew — zwrócił się do syna. David nie wydawał się zainteresowany. Podobnie jak Hugh był pochłonięty widokiem okrętów, które rosły w miarę jak zbliżaliśmy się do nich. — Zamek Portchester wydaje się ogromny, ale w obrębie murów nie ma wielu budynków — zwróciłem się do Hobbeya. — Tak właśnie Rzymianie budowali swoje zamki. Twierdza miała kluczowe znaczenie dla obrony portu Portsmouth, dopóki zamulenie nie odcięło jej od wody. Spojrzałem na wyspę Portsea, szachownicę pól i łąk, na których pasło się bydło i owce. Wyobraziłem sobie ruch na drogach, ludzi i wozy zmierzające w stronę miasta. Przeniosłem wzrok z powrotem na port; chwilami drzewa i budynki zasłaniały widok, ale stopniowo zaczynałem rozpoznawać okręty. Kilka długich, niskich jednostek płynęło szybko po wodzie, a na kotwicy stały cztery olbrzymie okręty wojenne, choć z tej odległości wyglądały wciąż jeszcze jak zabawki. Zastanawiałem się, czy Leacon ze swoimi ludźmi znalazł się już na jednym z okrętów wojennych. Zauważyłem, że przy burtach mniejszych okrętów porusza się coś, jak odnóża insektów. — Co to jest? — spytałem Hugh. — Galeasy, okręty, które mają i żagle, i wiosła. Pewnie właśnie wioślarze trenują. Droga powoli stawała się coraz mniej stroma. Był kolejny bezwietrzny, parny dzień i okropnie pociłem się w todze. Rząd drzew zasłaniał widok na morze, ale wyspę było już widać wyraźniej. Wzdłuż brzegu wypatrzyłem skupiska białych plam, w których domyślałem się żołnierskich namiotów. Przy wąskim ujściu portu leżało miasto otoczone murami, pod którymi też stały białe namioty. Po obu stronach murów dostrzegłem spore jeziora sprawiające wrażenie zabagnionych. Portsmouth posiadało naturalne warunki do obrony. Hugh wskazał białą budowlę w pół drogi między nami a brzegiem. — Zamek Southsea — oznajmił z dumą. — Nowa twierdza królewska. Jej armaty mają potężny zasięg. Spojrzałem na cieśninę Solent, wspominając moją podróż z Yorkshire w tysiąc pięćset czterdziestym pierwszym i wszystko, co się później wydarzyło. Zadrżałem.. — Coś się stało? — Nic, nic, tylko chłód przeszedł mi po kościach. * Na dole droga zaczęła prowadzić po nasypie ziemnym przecinającym obszar bagna

i mułu z wąskim paskiem wody pośrodku, przez który przerzucono kamienny most. Po drugiej stronie, gdzie teren znów zaczynał się podnosić, znajdował się obóz wojskowy. Przed namiotami siedzieli rekruci, szyjąc, rzeźbiąc albo grając w karty lub w kości. Na moście żołnierze zatrzymali jadący przed nami wóz, by zbadać jego zawartość. — To jedyne połączenie między Portsea a lądem — wyjaśnił Hobbey. — Gdyby Francuzi zdobyli most, wyspa zostałaby odcięta od reszty Anglii. — Nasze działa poślą ich flotę na dno, nim zdążą zejść na brzeg — oznajmił butnie David. Pochłonięty widokiem, zdawał się nie pamiętać już o Lamkinie i ataku histerii matki. Mimo to jego twarz miała znękany wyraz. Żołnierz podszedł do nas, pytając o cel naszej podróży. — Sprawy prawne w Portsmouth — zbył go krótko Hobbey. Żołnierz spojrzał na togi moją i Dyricka i kiwnął, że możemy przejeżdżać. Kopyta naszych koni zastukały na moście. Jechaliśmy teraz po wyspie zakurzoną drogą wysadzaną drzewami. — Czy moglibyśmy przejechać na drugą stronę i przyjrzeć się statkom w porcie? — zwrócił się Hugh do Hobbeya nieoczekiwanie pokornym głosem. — Błagam, ojcze — poparł go podekscytowany David. Hobbey spojrzał na niego z miłością. — Zgoda. Skręciliśmy w jedną z bocznych dróg. Dojechaliśmy nią do wody, mijając przy okazji stocznię, gdzie uwijały się rzesze robotników. Zobaczyliśmy kilka drewnianych żurawi i szereg niskich, drewnianych konstrukcji, wśród których wypatrzyłem miejsce, gdzie splatano z pojedynczych sznurów grube liny, niektóre długie nawet na dziesiątki stóp. Piętrzyły się sterty pni, a cieśle pilnie wykrawali z drewna różne elementy, mniejsze i większe. W zamulonym doku wcinającym się w brzeg stał wsparty na grubych palach niewielki okręt, wokół którego uwijała się brygada remontowa. Wokoło nieprzerwanie rozchodził się w powietrzu stukot młotków. Kawałek za stocznią zjechaliśmy na bok z drogi i zatrzymaliśmy konie niedaleko łachy mułu przy brzegu morza, od którego wiało upragnioną bryzą. Wokół unosiła się woń soli i zgnilizny; w szlamie pływały zielone wodorosty. Z tego miejsca mieliśmy dobry widok na okręty. Osiem sześćdziesięciostopowych galeasów z okutymi żelazem taranami na dziobach i lufami armat wystającymi z otworów w burtach pomimo topornych kształtów płynęło szybko i pewnie po spokojnej, błękitnozielonej wodzie, używając zarówno żagli, jak i szeregu długich wioseł. Z pokładów dobiegały uderzenia bębnów wybijających rytm dla wioślarzy. Statki sunęły w imponującym tempie. Podskoczyliśmy, gdy jeden z galeasów odpalił działa i z luf wydobyły się kłęby czarnego dymu przy akompaniamencie głośnego huku, który poniósł się echem. Po wszystkim galeas nadspodziewanie zwinnie wykonał zwrot do tyłu. Widząc zaniepokojoną twarz Dyricka, Hugh roześmiał się drwiąco. — Proszę się nie bać, panie, to tylko manewry. W armacie nie ma prawdziwych kul. — Dyrick odpowiedział niechętnym spojrzeniem. — To właśnie zwrotność tych okrętów sprawia, że są tak groźne dla nieprzyjaciela — dodał Hugh z dumą. Moją uwagę przykuły cztery wielkie okręty wojenne stojące na kotwicy w pewnej odległości od siebie. Ze zrefowanymi żaglami kołysały się łagodnie na spokojnych wodach. Były tak wielkie, że wyglądały jak twierdze, a galeasy wydawały się przy nich śmiesznie małe. Z rufy każdego z okrętów wisiała na linach łódź z wiosłami, służąca pewnie do przewozu ludzi i zaopatrzenia z lądu. Był to niezwykły widok i tylko nieliczni mogli go podziwiać — uświadomiłem sobie. Okręty miały piękną linię i były doskonale wyważone. Wysokie boki achter- i forkasztelu, jak również śródokręcie zostały pomalowane na jaskrawe kolory, wśród

których przeważały zieleń i biel Tudorów. Każdy okręt miał cztery ogromne maszty, przy czym największy liczył sobie sto pięćdziesiąt stóp wysokości, a na jego szczycie powiewały flagi Anglii i dynastii Tudorów. Żeby obejrzeć najwyższy z okrętów, musiałem porządnie zadrzeć głowę; domyśliłem się, że jest to Great Harry, królewski okręt flagowy. Z achterkasztelu powiewała wielka flaga z królewskim herbem. Widziałem malutkie postaci uwijające się na pokładach i ludzików pnących się po takielunku jak mrówki. Jeszcze wyżej, na przyczepionych do masztów platformach, też wypatrzyłem ludzkie sylwetki. — To są bocianie gniazda — wyjaśnił David. — Tam mogą trafić pańscy łucznicy. Nawet z tej odległości i z grzbietu konia musiałem zadrzeć głowę, by obejrzeć stengi masztów. Krążące między okrętami stada mew nurkowały, wydając z siebie głośne, smętne krzyki. — To wszystko jest dziełem człowieka — zauważył z zachwytem Hugh. Dwa galeasy podpłynęły do Great Harry’ego. Z imponującą szybkością ustawiły się równolegle, a ich wiosła prawie znieruchomiały. Bębnienie umilkło. Zatrzymały się w takiej pozycji, jakby miały ostrzelać burtę okrętu wojennego, po czym bęben odezwał się ponownie; galeasy zrobiły zwrot, strzelając w stronę wylotu portu. Inne galeasy powtórzyły ten sam manewr wobec pozostałych trzech okrętów wojennych. Ćwiczcie, bo Francuz może być już w drodze — pomyślałem. David z entuzjazmem pokazywał drugi pod względem wielkości okręt, który znajdował się najbliżej, o jakieś ćwierć mili od nas. Miał długi i wysoki forkasztel, z którego sterczał pięćdziesięciostopowy bukszpryt, podtrzymujący liny takielunku. Pod bukszprytem wisiało wielkie koło pomalowane na koncentryczne białe i czerwone kręgi. — Róża — powiedział David. — Ten okręt to Mary Rose. — Ulubiony okręt króla — dodał Hugh. — Strasznie chciałbym zobaczyć, jak płynie. To musi być niesamowity widok. Na tylnej nadbudówce Mary Rose wypatrzyłem coś, co wyglądało jak klatka z siatki na drewnianych pałąkach. Zastanawiałem się, co też to może być. — Co to jest? — spytał Dyrick Hobbeya, pokazując na coś, co przypominało żebra olbrzymiego stwora wystające z pobliskiego szlamu. — Wręgi okrętu, który tu zatonął. Tutejsze mielizny są zdradliwe, wielkie okręty muszą w tym porcie uważać. Dlatego większość stoi na kotwicy poza portem, w cieśninie Spitbank. — Pokręcił głową. — Jeśli Francuzi przypłyną, wprowadzenie wszystkich naszych jednostek do portu będzie trudne, o ile w ogóle możliwe. Słyszałem, że do wykonania obrotu na kotwicy potrzebują aż dwustu jardów. — Czyli muszą być w odległości strzału z łuku od siebie — zauważył Hugh. — Za parę tygodni może tu być więcej sterczących z morza żeber — zauważył złowieszczo Feaveryear. — Widzę, że jesteś w radosnym nastroju — zakpił Barak. — Śmiejesz się ze mnie — uniósł się Feaveryear — a przecież wojna to grzeszny proceder, Bóg zaś karze grzeszników. — Mylisz się. Nasze okręty poradzą sobie z Francuzami nie gorzej niż Henryk Piąty — włączył się Hugh. — Przyjrzyjcie się im… to cudo, istny majstersztyk. Gdy Francuzi się zbliżą, zrobimy abordaż i wykończymy ich. Chciałbym być przy tym. — Potrafisz pływać? — spytałem. — Ja umiem — odezwał się chełpliwie David. Lecz Hugh potrząsnął tylko głową. — Nigdy mnie nie nauczono. Ale słyszałem, że niewielu marynarzy potrafi pływać.

Większość poszłaby na dno, nabrawszy wody w ubranie. Przyjrzałem mu się uważnie. — Nie ogarnia cię strach na myśl o tym? — Ani trochę. — Jak zwykle jego oczy były bez wyrazu. — Nie boi się, bo chroni go kamienne serce, które nosi na szyi — wtrącił drwiąco David. — Nie rozumiem? — Ponoć dzięki temu kręgowi jeleń nie umiera ze strachu — wyjaśnił niechętnie Hobbey. — Może to i prawda — zadumał się Hugh. Spojrzałem nad krótko strzyżonymi głowami chłopców na Hobbeya. Uniósł brwi. W tej jednej kwestii, wyjątkowo, byliśmy zgodni. * Dojechaliśmy pod mury miejskie, ustawiając się na końcu kolejki czekających na wjazd wozów. W pobliżu wypatrzyłem szubienicę z wisielcem. Na lekkim wzniesieniu między drogą a jednym z graniczących z miastem rozlewisk zauważyłem kolejny obóz wojskowy, w którym wznosiło się około setki stożkowatych namiotów. Żołnierze siedzieli na dworze. Jeden z nich łatał swoją brygantynę; klęczał, zszywając leżącą na ziemi ciężką, pancerną kurtkę. Dalej od wybrzeża panowała, jak wszędzie, duchota; większość rekrutów zdjęła kamizele, zostając w samych koszulach. Wyjątek stanowiła niewielka grupka w białych kurtach z aplikowanym na plecach podwójnym czerwonym krzyżem; jakaś wieś najwyraźniej wyprodukowała lokalną wersję oficjalnego munduru. Uwagę Hugh i Davida przykuł widok, z którym nawet ja zdążyłem się już oswoić; w odległości kilkuset jardów wzniesiono pryzmy ziemi i grupa żołnierzy trenowała strzelanie z łuku do muszli ostryg przytwierdzonych w charakterze tarcz. — Ruszamy — przerwał im Hobbey i chłopcy niechętnie oderwali wzrok od łuczników. Dojeżdżaliśmy do wysokich na trzydzieści stóp, otoczonych fosą murów miejskich. Mury ku memu zaskoczeniu były zbudowane nie z kamieni, lecz z ziemi. Kamienne okazały się tylko gęsto wycinane blanki na szczycie murów i rozmieszczone w równych odstępach wielkie baszty. Na murach wciąż krzątali się zawieszeni na linach murarze, dokładając kolejne warstwy ziemi, które szalowali kratownicami z desek. Główną bramę otaczał masywny kamienny bastion najeżony lufami armat na patrolowanym przez żołnierzy tarasie. Z bliska Portsmouth bardziej wyglądało na pośpiesznie wzniesioną twierdzę niż miasto. Dołączyliśmy do długiej kolejki wozów czekających na przejazd przez bramę na lekkim wzniesieniu, na które podjeżdżało się przez most nad fosą. Portsmouth istotnie było fortecą. — Ten mur z ziemi nie może się nawet równać murom Yorku — rzekłem do Baraka. — To część fortyfikacji, które lord Cromwell wzniósł wzdłuż wybrzeża w trzydziestym dziewiątym, gdy obawiano się, że Francuzi i Hiszpanie mogą nas wspólnie zaatakować, by nas z powrotem uczynić poddanymi papieża. Sklecono je w pośpiechu. Pamiętam, że spędzało mu to sen z powiek — dodał z nostalgią. — Ależ tu cuchnie — skrzywił się Hobbey. Rzeczywiście, wokół unosił się gęsty fetor szamba. Hobbey powiódł wzrokiem w stronę namiotów. — To żołnierze załatwiają się do stawu młyńskiego. Cóż za bydło! — A gdzie niby mają to robić? — mruknął pod nosem Barak. Przyznałem mu w duchu rację. Bagnista równina otaczająca miasto nie umożliwiała odpływu nieczystości. Z biegiem czasu smród wzmoże się, tylko grożąc epidemią. Odwróciliśmy się, słysząc głośny, gniewny ryk zwierzęcia. Za nami zatrzymał się właśnie wielki wóz ciągnięty przez cztery konie. W ciężkiej, żelaznej klatce ryczał potężnie umięśniony

byk. — Będą szczuć byka — powiedziałem do Baraka. — Pewnie psami, dla uciechy żołnierzy. Znów spojrzeliśmy przed siebie. Brama wewnętrzna była wymyślnym, zamkniętym barbakanem. Wóz wyładowany beczkami pełnymi kul utknął w przejściu. Za nami gromadziły się kolejne wozy. — Będziemy tutaj tkwić do końca świata — irytował się Dyrick. — Panie Shardlake! Odwróciłem się na dźwięk swojego nazwiska. Od strony namiotów biegł do nas młody człowiek. Ucieszyłem się, poznając Carswella, rekruta z oddziału Leacona, tego samego, który marzył o tym, by zostać komediopisarzem. Jego żywa, wesoła twarz była spalona słońcem. Ukłonił się naszej grupce. — A więc zawitałeś, panie, do Portsmouth? — Tak, w sprawach służbowych. Przed chwilą podziwialiśmy okręty w porcie, a ja zastanawiałem się, czy na którymś z nich cię aby nie ma. Carswell pokręcił głową. — Jeszcze nie byliśmy ani razu na pokładzie. Cały czas kiśniemy w obozie. Jest tu nieopodal kapitan Leacon. Mogę cię, panie, do niego zaprowadzić, jestem pewien, że się ucieszy. Nieprędko przejdziecie przez bramę — stwierdził, obrzucając doświadczonym spojrzeniem mężczyzn szamocących się z wozem w bramie. Byk znów zaryczał gniewnie; klatka zachwiała się niebezpiecznie. Koń jednego z naszych służących stanął dęba, po czym rzucił się do ucieczki; jeździec rozpaczliwie próbował opanować sytuację. W tłumie poniósł się śmiech. — Dla koni będzie lepiej zaczekać obok drogi, dopóki wóz z bykiem nie przejedzie — zauważył Carswell. Hobbey kiwnął głową, zszedł z siodła i wyprowadził konia z kolejki. Reszta poszła za jego przykładem, zostawiając służącego, żeby pilnował naszego miejsca w kolejce. — Myślę, że Carswell ma rację — zwróciłem się do Hobbeya. — Pójdę spotkać się z moim przyjacielem; wrócę za parę minut. Do spotkania z sir Quintinem Priddisem zostało nam jeszcze sporo czasu. — Dobrze, ale nie więcej niż parę minut, proszę. Ruszyliśmy z Barakiem w stronę namiotów Carswella. To była szansa, żeby zobaczyć Leacona i wypytać go o Philipa Westa, z którym chciałem porozmawiać, jeśli by się taka szansa pojawiła. — Czujecie, jak tu śmierdzi? — powiedział Carswell. — Gorzej niż na brzegach Tamizy — potaknął Barak. Carswell spojrzał na mnie. — Czy pamiętasz, panie, jeszcze, że mi obiecałeś pomóc po powrocie do Londynu. — Nie zapomniałem — zapewniłem go z uśmiechem. — Chciałbym już wrócić do domu. Nie cierpię tego całego czekania, siedzenia w gnoju jak wieprze w chlewie. Nie da się wejść do miasta bez przepustki, słyszałem też, że marynarze muszą tkwić na okrętach. Boją się, że możemy się wdawać w bijatyki albo przeszkadzać kupcom zdzierać skórę za nasze nędzne racje żywnościowe. Ale mówią, że czekanie jest głównym składnikiem żołnierskiej doli. — Nie byłeś więc jeszcze na okręcie? — upewnił się Barak. — Nie. — Po raz pierwszy w głosie Carswella brzmiała powaga. — Jeden z naszych

ludzi omal nie zemdlał, widząc okręty z bliska… wielu nigdy jeszcze nie widziało morza. — Roześmiał się niepewnie. — Ciekawe, jakby tak napisać sztukę o tym, że okrętami wojennymi i galeasami dowodzą przestępcy i żebracy, zbyt słabi, by podołać swym zadaniom. Niektórzy mdleją i umierają, a ich ciała po zmroku wynosi się na brzeg. — W jego głosie znów zabrzmiała żartobliwa nuta. — Jak uważasz, panie, czy gdybym zaprowadził cię w tej todze przed oblicze naszego głównodowodzącego, księcia Suffolk, potrafiłbyś, panie, wywalczyć dla mnie zwolnienie z wojska? Choćby argumentując, że nie mam natury ryzykanta? Roześmiałem się. — Niestety, Carswell, uprawnienia adwokata nie sięgają aż tak daleko. Szliśmy teraz między namiotami, przekładając ostrożnie nogi nad linkami odciągów. Niektórzy chłopcy z oddziału machali do nas, wykrzykując słowa powitania. Sulyard, który siedział przed namiotem, wyrzynając coś na rękojeści swego noża, obrzucił mnie wrogim spojrzeniem. Carswell zatrzymał się teraz przed największym namiotem, z którego masztu powiewała chorągiew z krzyżem świętego Jerzego. Leacon właśnie wyszedł na zewnątrz. — Mamy gościa, panie kapitanie — zaanonsował Carswell. Leacon miał na sobie okrągły hełm, półzbroję wdzianą na surkot i miecz u pasa. Klapa namiotu otworzyła się i ze środka wyłonił się młody Walijczyk, Tom Llewellyn, niosąc kasetę z dokumentami. Leacon sprawiał wrażenie przygnębionego, ale na nasz widok uśmiech rozjaśnił jego twarz. — Pan Shardlake! Jack Barak! — Przyjechaliśmy do Portsmouth służbowo. Przy bramie utworzył się zator, więc Carswell, który nas wypatrzył, przyprowadził nas tutaj. — Świetnie! Jak się miewa twoja żona, Jack? — Wnosząc z jej ostatniego listu, bardzo dobrze. — Chciałbym z tobą o czymś porozmawiać, George — odezwałem się. — O twoim służącym, który bił się rzekomo pod Flodden? Znalazłem kogoś, kto coś wie na jego temat. — Naprawdę? Chętnie posłucham. Szukam też z ważnych powodów pewnej osoby, która może być w Portsmouth, niejakiego Philipa Westa. Jest oficerem na jednym z okrętów królewskich. — To znaczy, że na pewno tutaj przebywa. Słyszeliście, że właśnie wróciły okręty lorda Lisle? Doszło do potyczki w okolicach Wysp Normandzkich. Niestety, zaraz muszę jechać do miasta na naradę dowódców, na którym oczekują nas z sir Franklinem Giffardem. Wezmę ze sobą naszego Toma — skinął na Llewellyna — bo wielu dowódców jest z Walii, a jego ojciec nauczył go walijskiego. To taki chwyt dyplomatyczny. — Llewellyn miał nietęgą minę. — Moglibyśmy spotkać się później w mieście? Na przykład po południu? — Nie widzę przeszkód. Mamy spotkanie o dziesiątej, ale potem jesteśmy wolni. — Wobec tego może zjemy obiad w tawernie Pod Czerwonym Lwem? Co powiesz, panie, na dwunastą? — Bardzo chętnie. — Poproszę jednego z oficerów, którzy będą na spotkaniu, żeby został i porozmawiał z panem. Ma w zanadrzu ciekawą historię o tym Coldironie. — Coś nowego w oddziale? Jak się miewasz, Llewellyn? — Dobrze, panie. Ale okręty przeraziły nas, gdyśmy je ujrzeli z dala. — Otóż to — potaknął Leacon. — Skoro moi ludzie mają wsiąść na okręty, najpierw powinni się oswoić z przebywaniem na morzu. Ale ci tam, u władzy, wciąż się spierają, jak nami najlepiej zadysponować, i tkwimy bezczynnie pomimo nieustannych zapewnień, że bardzo cenią

nasze łuki. — Westchnął ciężko. — Muszę już iść. Odprowadzicie mnie do drogi? Ruszyliśmy między rzędami namiotów. — Są jakieś wiadomości o Francuzach? — spytałem półgłosem. Leacon wysforował się nieco przed Llewellyna. — Są, niedobre. We francuskich portach stoi ponad dwieście okrętów z trzydziestoma tysiącami żołnierzy na ich pokładach. W zeszłym tygodniu lord Lisle w pobliżu Wysp Normandzkich natknął się na flotyllę galer, niestety pogoda się zepsuła i nie doszło do uczciwej bitwy. Jeśli Francuzi tu wylądują, będziemy potrzebować każdego żołnierza. — Spojrzał na mnie z powagą. — Ich galery są wielkie i szybkie, o wiele lepsze od naszych galeasów, w dodatku u wioseł siedzą niewolnicy zaprawieni w bitwach na Morzu Śródziemnym. Mają dwadzieścia cztery okręty tego typu. — Spochmurniał. — Wiesz, panie, ile my mamy takich galer? — Pokręciłem przecząco głową. — Jedną. — Kiedy się ich tu spodziewacie? — Za tydzień lub dwa. Wiele będzie zależeć od pogody, jak to na morzu. Miałem wielką ochotę pogadać o Coldironie, ale czułem, że Leacon zaczyna się już śpieszyć. Wyszliśmy spomiędzy namiotów. Nagle Barak wyciągnął rękę w kierunku grupy żołnierzy ćwiczących strzelanie z łuku. — Kogoż my tu widzimy! — zaśmiał się. Hugh i David, wbrew zakazowi Hobbeya, zsiedli z koni i przyłączyli się do łuczników. Hugh wychylił się właśnie do przodu z długim łukiem, który musiał pożyczyć od kogoś, i strzelił. Strzała wbiła się w muszlę ostrygi, rozbijając ją w drobny mak. Rozległy się oklaski. W grupie żołnierzy wypatrzyłem Sulyarda, który stał w niewielkiej odległości od swojego adwersarza, Pygeona. Z drugiego końca szeregu wystąpił żołnierz, podszedł szybkim krokiem do pryzmy i umocował na środku kolejną muszlę. — Kapitanie, proszę spojrzeć na tego chłopaka! — Zwrócił się Llewellyn z podziwem do Leacona. Hugh podał łuk Davidowi. Strzała Davida chybiła o włos. Nadął się gniewnie. — Co to za chłopcy? — zaciekawił się Leacon. — Jeden jest synem, drugi podopiecznym mojego gospodarza. Zobaczyłem, że Hobbey z Dyrickiem perswadują coś gwizdkowemu Snodinowi, który wziął się pod boki z taką miną, jakby chciał im dołożyć. Ruszyliśmy w ich stronę. Hugh przejął łuk z rąk Davida i znów napiął cięciwę. — Zabierz ich pan stamtąd! — wrzeszczał Hobbey do Snodina z furią, o jaką go nawet nie posądzałem. — Każ pan swoim ludziom odłożyć łuki i to już. — Kiedy właśnie dostali rozkaz, by ćwiczyć — odparł Snodin basowym głosem — w dodatku od samego sir Franklina Giffarda. — Łapą jak bochen machnął w stronę idącego z nami Leacona. — Jeśli chcesz, panie, możesz sobie porozmawiać z tym tu oto kapitanem. Leacon skłonił się lekko Hobbeyowi i Dyrickowi, ale zapatrzył się na Hugh, który wypuścił kolejną strzałę, rozbijając następną muszlę. Hobbey złapał Leacona za ramię. — Pan jesteś dowódcą tej zgrai? Moi chłopcy mają natychmiast odejść od tarcz. Złamali mój stanowczy zakaz… Leacon odepchnął rękę Hobbeya. — Proszę się zachowywać uprzejmiej, panie — rzucił ostro. — Może i są chłopcami, ale niewielu znam dorosłych, którzy potrafiliby tak napiąć cięciwę, nie mówiąc już o strzelaniu. Musieli przejść świetny trening. — Znakomicie nadają się na rekrutów — powiedział złowróżbnie Snodin. — Zwłaszcza

ten wyższy chłopak. — Zamilcz, zuchwały psie! — rozsierdził się Hobbey. — Kapitanie Leacon, mamy w mieście spotkanie z przedstawicielem Sądu Opiekuńczego na Hampshire — próbował ratować sytuację Dyrick. — Nie możemy się spóźnić. — Zerknął w stronę bramy. Usunięto przeszkodę i wozy powoli zaczynały ruszać. Klatka z bykiem właśnie znikała w bramie. — Chyba lepiej, żebyś wezwał tu Hugh i Davida — szepnąłem do Leacona. — Dla ciebie, panie Shardlake, chętnie to zrobię, bo jesteś, panie, uprzejmym człowiekiem. Przestańcie strzelać! — zawołał do łuczników. — Poproszę do nas obu chłopców! Hugh niechętnie oddał łuk właścicielowi, po czym obaj z Davidem podeszli do nas. Leacon uśmiechnął się do nich. — Brawo, chłopcy. Wspaniale strzelacie. Trafiłeś dwa razy z rzędu, młody człowieku — zwrócił się do Hugh. — Co dzień ćwiczymy. — Hugh patrzył na Leacona z nieskrywanym podziwem. — Czy pogonimy Francuzów, panie? — Już ty ich na pewno nie będziesz gonił. — Hobbey, wciąż jeszcze rozjuszony, złapał go za ramię. David zamrugał i odskoczył do tyłu z przestrachem, co znaczyło, że jednak nie zapomniał wczorajszej lekcji. — Puszczaj mnie! — krzyknął Hugh do Hobbeya czerwony na twarzy z furii. Przez chwilę wyglądało, jakby chciał go uderzyć. — Hugh — zmitygowałem go półgłosem. Ku mojej uldze chłopiec strząsnął z siebie rękę Hobbeya i podszedł do koni. — Zobaczymy się później — rzuciłem do Leacona. — Wybacz nam ten cały incydent. Kiwnął głową. — Brać się do łuków, Potępieńcy! — krzyknął do swoich ludzi. Dosiedliśmy z powrotem naszych koni i ruszyliśmy w stronę bramy: Leacon z Llewellynem zdążyli już zniknąć w murach miasta. Znów musieliśmy opowiedzieć się wartownikom z celu naszej wyprawy, by otrzymać zezwolenie na wjazd. Gdy z mroków barbakanu wychynęliśmy na światło dzienne, do naszych uszu dotarł rytmiczny stukot werbla…

Rozdział dwudziesty szósty Wewnątrz murów Portsmouth jeszcze bardziej przypominało twierdzę. Miasto ze wszystkich stron otaczały ziemne szańce opadające łagodnie po wewnętrznej stronie, gdzie obkładano je murawą, żeby zapobiec osypywaniu się ziemi. Znaczna część przestrzeni miejskiej była zajęta przez warzywniki, a obszar zabudowy okazał się zaskakująco skromny. Ulica, którą jechaliśmy, była jedyną w pełni zabudowaną ulicą ze sklepami i domami; co zamożniejsze miały nadwieszone piętra. Wypatrzyłem tylko jeden kościół, dalej w stronę nabrzeża; na dachu czworokątnej wieży zamocowano jedną z latarń sygnalizacyjnych. — Jesteśmy na High Street — wyjaśnił Hobbey. — Z sir Quintinem Priddisem spotkamy się w ratuszu w połowie ulicy. Jezdnia High Street była niewybrukowana i pełna unoszącego się nad nią pyłu od ciągłego ruchu. W powietrzu czuć było ciężki, dokuczliwy odór warzonego piwa. Mijaliśmy zmęczonych robotników, ogorzałych marynarzy w bluzach z wełny, ale bez butów, żołnierzy w okrągłych hełmach, zapewne na przepustce. Minął nas na koniu elegancki kupiec w koszuli z wykwintnym koronkowym kołnierzem; do nosa przytykał puzderko z wonnościami, towarzyszący mu zaś pisarz z siodła wywoływał kolejne pozycje z listy zamówień. Kupiec, jak wszyscy tutaj, trzymał rękę na sakiewce u pasa. Ludzie targowali się głośno przy sklepach z otwartymi witrynami. Wokół panowała istna wieża Babel; moich uszu dobiegał walijski, hiszpański, flamandzki… Na każdym rogu stała grupka przypatrujących się uważnie przechodniom żołnierzy w półzbrojach i z halabardami, budząc w mojej głowie wspomnienie młokosów, którzy wystawali na rogu obok mieszkania Michaela Calfhilla. Ulicą przechadzał się herold w czerwonym mundurze paradnym. — Każda kobieta, która do jutra nie zdobędzie świadectwa zamieszkania, zostanie wydalona z miasta za prostytucję! — wołał. Na ulicę wytoczył się pijak, pociągając z bukłaka ze świńskiej skóry. — Wstępujcie do armii króla Henryka! — bełkotał. — Sześć szylingów i sześć pensów miesięcznie, a do tego piwa, ile zmieścisz! — Zatoczył się w stronę Feaveryeara, który ściągnął cugle, by go ominąć. — Obmierzły bezbożnik — mruknął gniewnie. — A ty nie lubisz sobie chlapnąć raz na jakiś czas? — zaczął się z nim przekomarzać Barak. — Mój wikary kazał mi się trzymać od szynków z dala. — To zupełnie tak jak moja żona. — Hugh i David dali świetny popis swoich umiejętności łuczniczych w obozie — powiedziałem do Feaveryeara. — Zazdroszczę paniczowi Hugh jego kunsztu — westchnął pisarczyk. — Nie ma mu czego specjalnie zazdrościć. Jego życie nie jest usłane różami. — Mylisz się, panie. Hugh odebrał staranne wychowanie. Jest silnym, zręcznym i uczonym młodzieńcem z wyższych sfer. Słusznie mówi mój pan: ta rodzina obchodzi się z nim bez zarzutu. — Spiął konia i wysforował się do przodu. * Ratusz okazał się dużym dwupiętrowym budynkiem z drewna pomalowanego na

krzykliwe kolory. Chłopiec stajenny odprowadził nasze konie do stajen na tyłach. Hobbey kazał Davidowi czekać do naszego powrotu na zewnątrz z oboma służącymi, surowo nakazując im trzymać się z dala od tawern. — Domyślam się, że chce pan wziąć ze sobą Baraka — powiedział Dyrick. — Zgadza się, kolego. Dyrick wzruszył ramionami. — Wobec tego też z nami idziesz, Feaveryear. Weszliśmy do wielkiego holu, z którego drewniane schody prowadziły na piętro. Wszędzie kręcili się zaaferowani ludzie, urzędnicy królewscy i mieszczanie w strojach cechowych. Hobbey zaczepił jakiegoś zagonionego urzędnika, by zapytać o Quintina Priddisa. — Jest na górze, panie. W pokoju naprzeciwko schodów. Czy to ty, panie, jesteś osobą, na którą czeka? Obawiam się, że spóźniłeś się trochę. — Wszystko przez to wasze strzelanie z łuku — naskoczył na Hugh zeźlony Hobbey. — Dżentelmen nie każe dżentelmenowi czekać na siebie. Hugh wzruszył ramionami. Ruszyliśmy na górę. Barak rozglądał się z pobłażliwym uśmiechem. — Drewniany ratusz? — Na co dzień mieszka tu najwyżej paruset mieszczan. Muszą się czuć nieźle przytłoczeni. Zastukaliśmy do wskazanych przez urzędnika drzwi. Wytworny męski głos poprosił nas do środka. Znaleźliśmy się w skromnie urządzonej sali przyjęć, w której głównym meblem był wielki dębowy stół. Przy stole siedziało dwóch mężczyzn; przed nimi piętrzyły się schludnie złożone sterty dokumentów. Młodszy miał na sobie togę prawnika; musiał być trochę po czterdziestce. Miał ciemne włosy do ramion i przystojną, kwadratową twarz, z której bił chłód. Starszy, siwy, w brunatnej szacie, mógł mieć lat sześćdziesiąt parę. Nachylał się i jedno ramię miał wyraźnie wyżej od drugiego, tak że przez chwilę sądziłem, iż podobnie jak ja jest garbusem. Dopiero po chwili spostrzegłem, że jego twarz po lewej stronie jest nieruchoma, a lewa ręka, którą trzymał na stole, jest trupio bladą uschłą szponą, co wskazywało na to, że dotknął go paraliż. To właśnie on jako koroner w Sussex kazał wrzucić wyjącą Ellen do kocza. Wielebny Seckford wspominał, że Priddis zwijał się jak fryga. O tym już można było raczej zapomnieć. Ukłoniliśmy się, a gdy podnieśliśmy głowy, napotkaliśmy dwie pary identycznych, jasnoniebieskich oczu, które taksowały nas przez stół. — Witam panów — odezwał się starszy bełkotliwym, sepleniącym głosem. — Nie spodziewałem się tak licznej delegacji. Do tego sam komisarz we własnej osobie. Mam przyjemność z panem Shardlakiem? — Tak, panie. — Quintin Priddis, feudariusz Hampshire. A to mój syn, Edward, który jest moim asystentem. — Spojrzał na młodszego mężczyznę, niezbyt ciepło, w moim odczuciu. — Pana Hobbeya znam, a ten postawny młodzian to pewnie Hugh. — Uważnie przyjrzał się chłopcu, który uniósł dłoń, by przysłonić blizny. — Urosłeś, chłopcze, odkąd cię ostatnio widziałem. Czemu się jednak tak krótko strzyżesz? Młodemu dżentelmenowi przystoi bujniejsza fryzura. — Jestem łucznikiem, panie, i noszę się jak oni — odparł chłodno Hugh. Ironiczny uśmiech na chwilę wykrzywił prawą połowę twarzy sir Quintina Priddisa. — To jest pan Vincent Dyrick, adwokat, który mnie reprezentuje. Ci dwaj panowie są asystentami adwokatów — przedstawił pozostałych Hobbey. — Obawiam się, że w tej skromnej sali nie ma dość krzeseł, nie mogę więc prosić panów,

by usiedli — rzekł Priddis. — Ale nie zabawimy tu długo; o jedenastej mam niecierpiące zwłoki spotkanie. Jakie masz zatem pytania do mnie, panie Shardlake? — Znasz, panie, dobrze tę sprawę… — Nie z perspektywy aktualnego pozwu — wtrącił Edward Priddis. — Dla mojego ojca jest to jedna z wielu kuratel, które podlegają mu jako feudariuszowi. To ojciec dokonał wstępnej wyceny ziem, a później z urzędu udzielał panu Hobbeyowi rutynowych porad. — Widzisz, panie, mój syn też jest prawnikiem, podobnie jak ja na progu mojej kariery. — Połowa twarzy sir Quintina Priddisa wykrzywiła się w pozbawionym radości uśmiechu. — Ma rację, ale ty, panie Shardlake, znajdujesz ponoć jakieś powody do niepokoju. Zajrzałem w jasnoniebieskie oczy feudariusza, ale nie byłem w stanie wyczytać z nich niczego poza tym, że nie brakło mu sił ani władzy. — Czy mówiąc o standardowych poradach, ma pan na myśli wyrąb lasów panicza Hugh? — W rzeczy samej. Pan Hobbey był zdania, że należy skorzystać z wielkiego popytu na drewno. Wyjaśniłem mu, że zgodnie z prawem zyski powinny przypaść w udziale Hugh. Eksploatacja zasobów w tych warunkach nie jest nadużyciem, wręcz przeciwnie: mądrym wykorzystaniem sytuacji rynkowej. Edward położył dłoń na stercie dokumentów. — Tu mamy zapisy rozmów mojego ojca z panem Hobbeyem. Zapraszam do lektury. — Obawiam się, że ilość dębiny w księgach rachunkowych pana Hobbeya jest zaniżona w stosunku do częstości występowania znakomitych gatunkowo dębów, jaką zaobserwowałem w zachowanych lasach. Hobbey przeszył mnie złym spojrzeniem. — W lasach, które poszły pod wyrąb, rosło o wiele mniej dębów niż w tych, które pozostawiono — powiedział Dyrick. — Mniemam, że oglądał pan lasy przed wycinką — zwróciłem się do Priddisa. — Pamiętam, że rosły w nich różne gatunki drzew. Było to jednak pięć lat temu, kiedy zaczynał się wyrąb. Obecnie podróżowanie po lesie jest dla mnie zbyt uciążliwe. — Wskazał wzrokiem bezwładną rękę. — Pan Hobbey mówił, że syn robi za pana objazdy w terenie. — Zgadza się — potaknął Edward. — Jestem też pewien, że mój ojciec prawidłowo ocenił gatunek lasu. Jednak będziemy w Portsmouth jeszcze przez kilka dni, więc możemy się wyprawić do Hoyland. Nie mam nic przeciwko temu, by przejechać się z panem po okolicznych lasach, abyś mógł mi, panie, wyjaśnić, co cię niepokoi. A ty, panie, potem postąpisz według uważania — odparłem w duchu — ponieważ nie ma żadnych prawdziwych dowodów; za późno, by kogokolwiek przyłapać na gorącym uczynku. Tak czy owak, chciałem lepiej poznać tych dwóch, choćby z powodu Ellen. Edward Priddis w czasie pożaru musiał być dwudziestolatkiem, jego ojciec był po czterdziestce. — Dobrze, pojadę z tobą do Hoyland — przystał sir Quintin bez oporów. — Chętnie wyrwę się na dzień z tego cuchnącego miasta. Jeszcze jako tako trzymam się w siodle, ale będę musiał potem wypocząć w pięknym domu pana Hobbeya. Sam widzisz, panie Shardlake, że nie uchylamy się od współpracy z sądem. Możemy zajrzeć do Hoyland w najbliższy poniedziałek, trzynastego, po południu. — W poniedziałek odbędzie się u nas polowanie — przeraził się Hobbey. — Zapowiadane od wielu tygodni, więc dziwnie by wypadło, gdyby… — Ach, polowanie — westchnął melancholijnie Priddis. — Uwielbiałem polować. Niestety, poniedziałek jest jedynym dniem, kiedy mogę was odwiedzić. We wtorek wyjeżdżam do Winchesteru. Nie będziemy wam jednak wchodzić w paradę. Według mojego rozeznania

polowanie powinno się skończyć około trzeciej. — Nie widzę większego sensu, by tłuc się po ściętym dawno lesie, próbując odgadnąć, co tam ongiś rosło — wtrącił Dyrick. — Jesteśmy tutaj w związku z pozwem, oskarżającym pana Hobbeya o dotkliwe krzywdzenie panicza Curteysa. Jednak Hugh, o ile wiem, nie skarży się na nic. — A ty, chłopcze, co powiesz na ten temat? — zwrócił się sir Quintin do Hugh. — Czy ze strony pana Hobbeya lub jego rodziny spotkało cię coś złego? — pytał bez cienia napięcia, bo z góry znał odpowiedź. — Nie, panie — odparł cicho Hugh. — Poza tym, że nie wolno mi wstąpić do wojska, czego pragnę. — Gdy tylu próbuje się wymigać od poboru, ten oto przykładny młodzian śni o służbie wojskowej — zaśmiał się skrzekliwie Priddis. — Niestety, młody człowieku, twoje miejsce jest w domu. Za trzy lata odzyskasz swoją spuściznę i zostaniesz panem na własnych włościach. — Machnął zdrową ręką w stronę Hugh. — Odejmij ręce od twarzy; już kto jak kto, ale ja akurat nie zważam na drobne niedoskonałości urody. Zachowuj się jakby nigdy nic! Nie ma innego wyjścia, gdy człowiek przyciąga wzrok uszczerbkiem swej urody. Dobrze mówię, panie Shardlake? Nie raczyłem odpowiedzieć. Hugh spuścił rękę i Priddis przyglądał mu się jeszcze przez chwilę. — Pomimo blizn chłopak ma miłą powierzchowność — zwrócił się do Hobbeya. — Macie na oku jakąś partię dla niego? — Zostawiam Hugh wolną rękę w doborze małżonki. Na razie nie ma kandydatki. — Hobbey pokręcił głową. — Obawiam się, panie Shardlake, że wyprawiłeś się nadaremnie. Gdy sprawa wróci do Sądu Opiekuńczego, pańska klientka nieźle się wykosztuje. — Priddis spojrzał na mnie srogo. — Moim obowiązkiem jest sprawdzenie wszystkiego. — Nazwałbym to raczej uprawnieniem — zauważył sceptycznie Priddis. — Nie zdziwię się, jeśli kolega Shardlake każe zrywać podłogi we dworze Hoyland, by sprawdzić, czy nie ma tam jakiej myszy, która mogłaby pogryźć Hugh — zakpił Dyrick. — Teraz już pan trochę przesadził, panie Dyrick. — Sir Quintin pogroził mu dobrotliwie palcem. — Musimy jeszcze przed jedenastą przyjrzeć się dokumentom sprawy sir Martina Osborne’a — mruknął Edward do ojca. — Racja — zreflektował się sir Quintin Priddis. — Dziękuję wam, panowie, i do zobaczenia w poniedziałek. — Puścił oko do Hobbeya. — Gdyby pańscy goście mnie wypatrzyli, powie im pan, że jestem starym przyjacielem, który jak raz zajechał z wizytą — zarechotał. Skłoniliśmy się i wyszliśmy. — Na krew Pańską, kolego Shardlake, dałbyś już wreszcie spokój — napadł na mnie za progiem Dyrick. — Widziałeś, co sir Quintin myśli o tym wszystkim. Chcesz narobić panu Hobbeyowi wstydu w dniu polowania? — Uspokój się, kolego. Sir Quintin powiedział przecież, że nie roztrąbi powodu swej wizyty. W milczeniu ruszyliśmy na dół. Ci sami urzędnicy, którzy wcześniej wskazali nam drogę, płaszczyli się przed stojącymi w drzwiach ratusza dwoma mężczyznami. Obaj przybyli, pomimo lipcowych upałów, mieli szaty i czapki oblamowane futrem; zarówno jeden, jak i drugi nosili na szyjach złote łańcuchy. Gdy odwrócili się nagle, poznałem sir Williama Pauleta i sir Richarda Richa. Z wrażenia skamieniałem u stóp schodów i Hobbey wpadł na mnie z tyłu. Paulet obrzucił mnie srogim spojrzeniem, Rich z kolei zachichotał złośliwie.

— Proszę się nie bać, nie zjemy cię, panie Shardlake. Przebóg, zrobiłeś się, panie, nerwowy, odkąd posiedziałeś trochę w Tower. Na wzmiankę o Tower szmer rozmów w holu umilkł. Głowy wszystkich zwróciły się w moją stronę. — Wciąż jeszcze prowadzisz dochodzenie, kolego Shardlake? — spytał wyniośle Paulet. — Siedzisz już tutaj chyba od… zaraz, ileż to będzie… tygodnia? — Od pięciu dni dopiero, sir Williamie. Rich uśmiechnął się anemicznie, jak miał w zwyczaju. — O, tak, pan Shardlake zawsze był uparty, nie bacząc na to, że jego upór może napytać mu biedy. — Zawsze trzymam się ściśle litery prawa — odparłem, nie tracąc opanowania. — To obowiązek każdego. — Rich wzruszył ramionami. — Wracacie ze spotkania z sir Quintinem? — spytał Paulet. — Tak jest, panie. — Quintinem Priddisem? — W szarych oczach Richa rozbłysła ciekawość. — Feudariuszem Hampshire — wyjaśnił Paulet. — Poznałem go, gdy studiowałem prawo przed trzydziestu laty. Podsunął mi parę ciekawych kruczków prawnych. Cóż, świat wyższych sfer jest taki mały. A każdy, kto się liczy, jest teraz w drodze do Portsmouth, tak więc mój widok nie powinien być dla ciebie większym zaskoczeniem, panie Shardlake. — Wiedziałem, że tutaj będziesz, sir Richardzie. W zeszłym tygodniu wyminąłeś nas, panie, na drodze z Londynu. — Nie zauważyłem cię, panie. — Podróżowałem z oddziałem żołnierzy. — Żołnierzy, powiadasz? Tak się składa, że nadzoruję finanse na zaopatrzenie wojsk, tak jak w zeszłym roku we Francji. Pilnuję, żeby dostawcy nie oskubali króla. — Wtulił szpiczasty podbródek w futrzany kołnierz, napawając się swoją władzą. — Gubernator Paulet właśnie zasięgał mojej rady w kwestiach bezpieczeństwa — ciągnął. — Noc w noc dochodzi do bójek żołnierzy z marynarzami, którzy zakradają się do miasta. Chętnie powiesilibyśmy jeszcze kilku… — Mamy za mało ludzi, żeby wieszać tych, których przyłapaliśmy — odparł Paulet. — Porozmawiam jeszcze z oficerami. A teraz wybacz, sir Richardzie, ale burmistrz czeka na nas za… — Chwileczkę, sir Williamie, chciałbym zamienić dwa słowa z moim przyjacielem Shardlakiem. Tamci niech sobie pójdą. — Machnął w stronę moich towarzyszy. — Ty też, Jacku Barak — syknął, widząc, że Barak się zawahał. — Wiecznie tylko wtykasz nos w nie swoje sprawy, odkąd służyłeś lordowi Cromwellowi, temu, którego skrócono o głowę. Barak odwrócił się niechętnie, dołączając do reszty wychodzących. — Słuchaj mnie teraz uważnie, Matthew Shardlake. — Rich przysunął się do mnie tak blisko, że widziałem grube, złote ogniwa jego łańcucha, gładko wygolone chude policzki i czułem z jego ust czosnek. — Zrób, panie, co masz zrobić, i zmiataj do Londynu. Królewska para jest już w Godalming, dotrą tutaj w połowie przyszłego tygodnia. Moim zdaniem król nie wie, że jesteś, panie, przyjacielem królowej Katarzyny. Ale gdyby wiedział i spotkał cię tutaj, mogłoby mu się to znów nie spodobać. Komu w drogę, temu czas. — Szturchnął mnie w pierś cienkim palcem. — Dlaczego interesuje cię, panie, gdzie jestem i co robię? Przekrzywił małą główkę. — Bo cię nie lubię, panie. Mierzi mnie widok pańskiego garbu, długiego nosa

i wścibskich oczek, które wszystko mają za złe. A że jestem członkiem Tajnej Rady Królewskiej, to możesz mi, panie, ufać, gdy mówię, że czas się stąd zabierać. — Odwrócił się i ruszył w stronę Pauleta, powiewając długą szatą. Wróciłem do naszych, czując przykry ucisk w żołądku. Dyrick przyjrzał mi się z zaciekawieniem. — Czy to aby nie był sir Richard Rich? — Owszem. — Wygląda, jakby za tobą nie przepadał, kolego Shardlake. — Zgadłeś, kolego Dyrick. * Stajenny przyprowadził konie. Na ulicy panował ścisk i trudno było dosiąść konia; jeden z nich, cofając się, omal nie wjechał w nosiwodę zgiętego wpół pod wielkim szpiczastym koszem. — Czego chciał ten nędzny wypierdek? — spytał szeptem Barak. — Nie teraz. Powiem ci, jak będziemy sami. Hobbey spojrzał na Davida i Hugh. — Pojedziemy teraz w dół Oyster Street, skąd powinien być widok na największe okręty, które kotwiczą na końcu półwyspu. Ale potem zostawimy pana Shardlake’a, który jest umówiony ze swym przyjacielem, i wrócimy do domu. — Nie moglibyśmy pojechać na Southsea? — spytał David. — Obejrzeć nowy zamek? — Na jego twarzy wciąż malował się smutek; czułem, że szuka czegoś, co pozwoliłoby mu zapomnieć o wczorajszych wydarzeniach. — Muszę się zająć przygotowaniami do polowania. Wolę też, chłopcy, żebyście już wracali do domu. Od tej parchatej ciżby możecie jeszcze złapać pcheł, o ile nie czegoś gorszego. Byłem ciekaw, czy chłopcy będą dalej protestować, ale Hugh wzruszył tylko ramionami, a David się nadął. Jechaliśmy High Street, mijając kościół, przysadzistą normańską budowlę z ciężkimi przyporami. W niewielkiej odległości zobaczyłem mury czegoś, co wyglądało jak zabudowania klasztorne; zza muru wystawały wysokie, wąskie budynki i okrągła wieża dużego kościoła. — To stary szpital — wyjaśnił Hobbey. — Dawny szpital klasztorny i schronisko dla podróżnych. Teraz używany jest jako sala obrad i magazyn sprzętu wojskowego. Musimy skręcić tutaj. Zatrzymaliśmy się na poszerzeniu u zbiegu ulic. Przed nami mury kończyły się wielką kwadratową basztą. Armata z mosiądzu i żeliwa celowała w morze, słońce połyskiwało na mosiężnych beczkach. Na szerokim placu paru żołnierzy ćwiczyło musztrę. Hugh i David patrzyli na nich z głębokim podziwem. Skręciliśmy w prawo, w brukowaną uliczkę wychodzącą na małą zatokę, prawie domkniętą płaskim, sierpowatym półwyspem. — Ten mały port to Camber — wyjaśnił Hobbey. — Na mękę Pańską, ależ tu dzisiaj cuchnie. — Bagnisty półwysep to Point — dodał Hugh. — Chodźcie, zjedziemy na drugą stronę i obejrzymy statki za Pointem — rzucił Hobbey. Przejazd przez Oyster Street zajął nam raptem parę minut. Mury miejskie ciągnęły się wzdłuż wschodniej części półwyspu, w oddali kończąc się wysoką okrągłą basztą zwieńczoną tarasem z ustawionymi na nim masywnymi działami. Oyster Street była ulicą sklepów i tawern. Robotnicy stali na jezdni, sącząc piwo. Przeciskaliśmy się ostrożnie między żołnierzami i marynarzami, woźnicami i robotnikami; minęliśmy grupę kupców debatujących o czymś

zajadle. Na końcu ulicy przez prześwit widać było zaokrąglony cypel zanurzony w morzu. Wcześniej, w miejscu gdzie półwysep odchodził od Oyster Street, zaczynało się szerokie kamienne nabrzeże otoczone magazynami. Zajeżdżały tam wozy z towarem, który jedni tragarze wnosili do środka, podczas gdy inni wynosili towar, ładując go na małe łodzie dostawcze. Podjechaliśmy do nabrzeża, mijając grupę dostatnio ubranych kupców wykłócających się z urzędnikiem o ceny sucharów. Wzrok Hugh pobiegł za dwoma tragarzami niosącymi w stronę nabrzeża długie, lekko zakrzywione pudło. — To łubia. W środku jest łuk — westchnął tęsknie. * Przystanęliśmy kawałek za nabrzeżem, gdzie pod murami miejskimi zaczynał się deptak. Z tego miejsca przez wąskie wejście do portu mieliśmy widok na wybrzeże od strony Gosport, na którym stało jeszcze kilka uzbrojonych w armaty fortów. Hugh zatoczył ręką wokół. — Widzisz, panie Shardlake, port z każdej strony jest pod osłoną armat, od baszty na półwyspie po forty w Gosport. Ale moją uwagę przykuł widok jeszcze bardziej niezwykły — las wysokich masztów na cieśninie Solent, gdzie na kotwicy stało ze czterdzieści okrętów, od ogromnych po trzy razy mniejsze, takie, jakie widzieliśmy wcześniej w porcie. Górne partie większych okrętów zdobiły malowane tarcze herbowe i inne emblematy, a z pokładów sterczały lufy armat. Na wielkim okręcie podnoszono właśnie żagle; marynarze uwijali się z takielunkiem w rytm bębna, którego dźwięk niósł się daleko po wodzie. Nagle, na naszych oczach, w stronę stojących w cieśninie jednostek nadpłynął niecodzienny statek, jednomasztowiec długości około dwustu stóp. Miał postawiony żagiel, a jednocześnie z każdej strony po dwa tuziny wioseł. Na dziobie statku stała olbrzymia armata, a na rufie rozpięto daszek z lśniącej w słońcu złotej tkaniny. Pod daszkiem stał poganiacz, rytmicznie uderzając w bęben. Zauważyłem głowy wioślarzy, kiwające się szybko w tył i w przód. — Chryste, co to? — wymamrotał spokorniały nagle Dyrick. — Słyszałem, że król wybudował wielką galerę i nazwał ją Galley Subtle — odparł Hobbey. Niestety, wiedziałem od Leacona, że Francuzi mają dwa tuziny galer. — Piękna — szepnął Hugh. Wielka galera zmieniła kurs i przepłynęła obok zacumowanych okrętów wojennych w stronę ujścia portu, pozostawiając za sobą wstęgę piany. — Będziesz miał co opowiadać londyńskim przyjaciołom po powrocie do domu, kolego Shardlake — zadrwił Dyrick. — Oby wspomnienie tego widoku przyniosło ci pociechę, gdy ujrzysz, panie, rachunek, jaki ci wystawię! — O ile dotrzemy do domu — mruknął pod nosem Barak. Hobbey zawrócił konia. — A teraz, chłopcy, pora wracać do Hoyland. — Musimy? — zaczął marudzić David. — Tak. Pojedziemy teraz bocznymi ulicami, tam będzie mniejszy tłok. Do zobaczenia, panie Shardlake. — Spojrzał na mnie przeciągle. — Jak słusznie zaznaczył Vincent, wiemy już, co sir Priddis sądzi o całej sprawie. Prosiłbym, żeby w poniedziałek było po wszystkim. Jedziemy, chłopcy. *

Hobbey odjechał ze swoimi, zostawiając nas z Barakiem na deptaku. — Chyba już dochodzi dwunasta. Pora jechać — powiedziałem. Miałem wrażenie, że widok tych wszystkich okrętów nie robi Barakowi dobrze. Ruszyliśmy z powrotem w stronę molo. — Hobbeyowi strasznie zależy na tym polowaniu, mimo że Abigail uważa je za niebezpieczne. W dodatku wciąż nie wiemy, czy… — Co to było z tym Richem? — przerwał mi szorstko Barak. Czułem w jego głosie niepokój. Powtórzyłem mu moją rozmowę z Richem. — To dziwne, że akurat tu go spotykam, podobnie jak wtedy w Whitehall. Na domiar złego z Pauletem. Richard Rich to typ człowieka, który mógłby nasłać na kogoś chłopców z workiem. Znienacka Barak zawrócił konia, zajeżdżając mi drogę. Odmieniec zarżał niespokojnie, zadzierając łeb do góry. — Co ty wyprawiasz? — Próbuję cię zmusić, żebyś mnie posłuchał! — W oczach Baraka płonął gniew. — Bredzisz jak najęty. Spotykasz Richarda Richa i od razu próbujesz go łączyć z tą sprawą. Wojsko jest tutaj, cała flota królewska jest tutaj, każdy niemal, kto znaczy cokolwiek, ściąga do tego miasta. Rich jest członkiem Tajnej Rady, a Paulet gubernatorem Portsmouth. Gdzie u diabła mieliby być, jak nie tu? Nie mają z tą sprawą żadnego związku. Hugh miewa się dobrze, a jeśli nawet pani Hobbey wypatruje duchów pod łóżkiem, to kogo to obchodzi?! Nie spodziewałem się po Baraku aż takich emocji. — Sadzę, że przez te wszystkie lata Hobbey z Priddisem tuszowali dochody z lasów Hugh — odparłem z godnością. Zdesperowany Barak zerwał beret z głowy i cisnął na zapyloną drogę. — Ale nie jesteś w stanie tego dowieść, a Hugh i tak ma to wszystko w nosie! Co ci każe sądzić, że Richarda Richa obchodzą sprawy jakiegoś nic nieznaczącego majątku w Hampshire? Obawiam się, że nie tylko pani Hobbey wszędzie dopatruje się zjaw. Barakowi zdarzało się już złościć na mnie, ale nigdy aż tak. — Chcę tylko mieć pewność, że Hugh jest bezpieczny — odparłem spokojnie. — Poza tym nie uchodzi, byś się tak do mnie odzywał. — Sam widzisz, że włos dotąd nie spadł gówniarzowi z głowy. — Czemu tak brzydko o nim mówisz? — Słyszałeś, jak wydziwiał nad tą galerą. A kim są wioślarze, jak sądzisz? Ludźmi zgarniętymi z londyńskich ulic, jak ci, o których mówił kapral Carswell, że wynoszą ich zwłoki na brzeg. Wychowałem się na ulicy, która mnie nauczyła przynajmniej jednego: że przeżycie jest sztuką. Wielu się to nie udaje. Mrą powaleni chorobą, jak Joan czy moje dziecko, które nigdy nawet nie ujrzało światła dziennego. Ale gnojkom pokroju Hugh marzą się tylko śmierć i rozlew krwi, choć żyje sobie pod kloszem w tym przeklętym dawnym klasztorku, a służba mu dogadza na czworakach. — Gdyby mógł, służyłby w wojsku! — Do diabła z wojskiem! I do diabła z tym całym Hugh! Musimy się stąd wydostać i dotrzeć do domu, zanim dotrą tu cholerni Francuzi i rozbiją naszą flotę w drobny mak! Właściwie miał rację. Moje myśli tak bardzo były pochłonięte Hugh i Ellen, że zapomniałem, co się wokół nas dzieje. — Zgoda — odparłem cicho. — Jeśli nie znajdę dowodów na to, że Hugh dzieje się krzywda, wyjedziemy we wtorek, po wizycie obu Priddisów. Może masz rację. Ale chcę posłuchać, czego Leacon dowiedział się o Coldironie i o Philipie Weście.

— Gdybyś miał choć trochę oleju w głowie, nie tykałbyś też sprawy Ellen. Lepiej nie budzić licha. Tak czy owak, wyjeżdżamy we wtorek. — Masz moje słowo. Oczywiście, o ile nie odkryjemy straszliwej krzywdy dziejącej się Hugh, o której wspominał Michael Calfhill. — Obawiam się, że to jakiś wymysł. Barak zawrócił konia. Minąwszy molo, wjechaliśmy z powrotem na Oyster Street. Dwaj podchmieleni żołnierze odepchnęli na bok robotnika, który posłał za nimi wiązankę przekleństw. Barak machnął ręką w stronę szyldu karczmy, na którym krzykliwą czerwienią wymalowany był lew — godło Anglii. — Jesteśmy na miejscu. Załatw, co trzeba, i zabierajmy się stąd.

Rozdział dwudziesty siódmy Barak znalazł stajennego, który zabrał nasze konie. Weszliśmy do tawerny. W środku panował zgiełk i zaduch, podłoga była posypana brudną słomą. Grupka woźniców sprzeczała się o to, co jest cięższe: wiązka chmielu czy snopek pszenicy. Przy jednym stole siedzieli w pasiastych kamizelkach Włosi, grając w kości. Leacon pomachał nam z małej wnęki pod oknem, gdzie siedział w towarzystwie Toma Llewellyna i starszego mężczyzny. Poprosiłem Baraka, żeby przyniósł parę piw, i podszedłem do nich. Leacon zdążył zzuć półzbroję i hełm, rzuciwszy je na słomę na podłodze. — Jak narada? — Bez zmian. Wciąż jeszcze nie zapadła decyzja, czy nas skierować na okręt, czy też z lądu będziemy przeganiać Francuzów. — Na lądzie lepiej się sprawdzają pikinierzy — zauważył starszy mężczyzna. Leacon klepnął Llewellyna po ramieniu. — Tom właśnie wypróbował swój walijski z dwoma kapitanami ze Swansea. — Dobrze, że ojciec nie słyszał, jak dukam — odparł speszony Tom. — Znalazłem Philipa Westa — zwrócił się do mnie Leacon. — Jest zastępcą intendenta na Mary Rose. Oficerowie tego okrętu też mają dziś naradę, tyle że w Godshouse, miejscowym szpitalu. — Widzieliśmy ten budynek, wjeżdżając do miasta. — Zabiorę was tam później, ale najpierw pozwólcie, że przedstawię wam pana Johna Saddlera, gwizdkowego oddziału pikinierów stacjonującego w Portsmouth. Kiwnąłem głową Saddlerowi. Był niski i barczysty, miał srogie niebieskie oczka i zapadnięte policzki okolone krótką, siwą brodą. Usiadłem, zdejmując z ulgą kapelusz i czepek. Barak przyniósł kufle i rozdał zebranym. — Chciałbym cię prosić, panie — zwrócił się Leacon do Saddlera — byś podzielił się z moim przyjacielem pańską wiedzą na temat niejakiego Williama Coldirona. Saddler obrzucił mnie chłodnym, taksującym spojrzeniem. — Jeśli mowa o tym samym człowieku, to on wcale nie nazywa się Coldiron. Oczywiście miał wiele powodów, by zmienić nazwisko. Na świat przyszedł jako William Pile. Kapitan Leacon wypytywał o niego wszystkich starych żołnierzy. Poznałem go po opisie. Wysoki, chudy, będzie już koło sześćdziesiątki, bez jednego oka i z blizną na twarzy. — Zgadza się. — Jak go poznałeś, panie? — zaciekawił się Saddler. — Na moje nieszczęście przyjąłem go na służbę. — To proszę dobrze pilnować sreber. — Saddler w uśmiechu odsłonił pożółkłe pieńki. — A jak wrócisz, panie, do domu, to spytaj go, co zrobił z pieniędzmi oddziału, z którymi zdezerterował. — Zdezerterował? Mnie mówił, że był pod Flodden, gdzie zabił króla Szkocji. — Uwierzyłeś mu, panie? — zaśmiał się szyderczo Saddler. — Ani trochę. Byłbym go też zwolnił, ponieważ jest leniwym, kłamliwym ochlajtusem, gdyby nie było mi żal jego córki, którą ze sobą przyprowadził. — Córki? A ile ta córka ma wiosen? — spytał podejrzliwie Saddler. — Ze dwadzieścia parę. Wysoka, jasnowłosa. Zwie się Josephine.

— To ona! Nasza maskotka! — ryknął śmiechem Saddler. — Wasza co? Saddler oparł się wygodniej, splatając ręce na brzuchu. — Pozwoli pan, że opowiem o Williamie Pile’u, podobnie jak ja pochodzącym z Norfolk. Obaj zostaliśmy wzięci do wojska podczas wojny ze Szkocją w tysiąc pięćset trzynastym. Mieliśmy wtedy koło dwudziestki. William był wprawdzie pod Flodden, w tej kwestii akurat nie łgał, ale w przeciwieństwie do mnie nie było go wcale na bagnie, gdy ze wzgórza pędzili na nas szkoccy pikinierzy. Ojciec Williama był zarządcą i załatwił mu pracę w magazynach. Tamtego dnia tkwił tam, gdzie zawsze: głęboko na tyłach. Zabił króla Szkotów, trzymajcie mnie! — Zaśmiał się nieprzyjemnie. — A to dopiero początek. Po wojnie z tysiąc pięćset trzynastego, przez którą znaleźliśmy się w beznadziei, jak zawsze, gdy nasz król wszczyna wojnę, obaj zostaliśmy w wojsku. Stacjonowaliśmy z garnizonem albo w Berwick, albo w Calais. Nudy na pudy, zwykle nic do roboty, co zresztą odpowiadało Williamowi, który najchętniej spędzał czas, chlając i rżnąc w kości. — A więc znasz, panie, nieźle Coldirona, znaczy: Pile’a? — Jak zły szeląg. Nigdy nie lubiłem drania, ale zawsze zdumiewało mnie, że wszystko uchodzi mu płazem. Służyliśmy razem przez wiele lat, ja awansowałem na gwizdkowego, a William wciąż był tylko pisarzem wojskowym i nie miał żadnych celów w życiu poza podbieraniem ile wlezie żołnierskich racji i kantowaniem w kości. Z taką gębą nie miał co liczyć na ożenek. Niech no zgadnę, wciskał panu, że odniósł te rany pod Flodden. — Nie inaczej. Saddler zaśmiał się drwiąco. — Posłuchaj więc, panie. Pewnego wieczoru na zamku Caernarfon William grał w karty. Był z nami taki potężny chłop z Devonu, miał sześć stóp i nie warto było z nim zadzierać, kiedy wypił. Tamtej nocy pili wszyscy, inaczej William oszukiwałby ostrożniej. Gdy drab z Devonu zorientował się, że został bez suwerena, wstał, złapał miecz i rozpłatał twarz Pile’a. — Znowu się roześmiał. — Szkoda, żeś, panie, nie widział, jak się zalał krwią! Myśleli, że już po nim, ale na takie żyły, jak te Williama, nie ma mocnych. Wylizał się i po dwu latach wyruszył z nami na Francuza. — Pamiętam tamtą wojnę. Byłem wtedy na studiach. — Kampania w dwudziestym trzecim była żałosna, praktycznie sprowadzała się do łupienia okolic Calais i podpalenia paru wiosek. — Zarechotał. — Kobiety wypadały z chałup i biegły po błocie, zadzierając spódnice na tłustych francuskich zadach. — Przez chwile napawał się wyrazem odrazy na mojej twarzy. — Była jedna wioska, w której wszyscy mieszkańcy, widząc, jak nadciągamy drogą, zaczęli czmychać jak zające. Wzięliśmy z chałup, co się dało, zanim puściliśmy je z dymem. Nie patrz tak na mnie, panie, złupiony po wsiach dobytek często jest jedyną zapłatą, jaką żołnierz dostaje na wojnie. Francuzi też nie będą sobie żałować, jak tu wylądują. Tak czy owak, w tamtym błocku niewiele było do wzięcia, oprócz kilku świń i kur. Właśnie podkładaliśmy ogień pod dom, kiedy wybiegła mała dziewuszka, drąc się wniebogłosy. Mogła mieć ze trzy latka, porzucili ją, uciekając. Cóż, wśród żołnierzy też zdarzają się miękkie serca. — Wzruszył ramionami. — Wzięliśmy ją więc ze sobą do Calais. Oddział opiekował się nią, żołnierze dzielili się racjami żywności. Była wesołym dzieckiem, uszyliśmy jej sukienkę w barwach naszego oddziału i kapelusik z krzyżem świętego Jerzego. — Saddler łyknął piwa. — Trzeba było widzieć, jak biegała po koszarach, wymachując drewnianym mieczykiem, któryśmy dla niej wystrugali. Była naszą, jak już mówiłem, maskotką. — Leacon patrzył z nieprzeniknioną twarzą na Saddlera. Osobiście zmagałem się z odrazą do tego człowieka. — Nazywała się Josephine. Wołaliśmy na nią Jojo. Od naszych nauczyła się trochę angielskiego. Cóż, po jakimś

czasie nasze wojska dostały rozkaz, by wracać do domu, jak zawsze z podkulonym ogonem. Mieliśmy ją zamiar zostawić, poszukać w Calais kogoś, kto ją weźmie do siebie. Ale William Pile, pański Coldiron, powiedział, że zabierze Jojo ze sobą. Myślał o tym, żeby przejść w stan spoczynku i wychować ją, by mu prowadziła dom. A może i do innych celów, jeśli wyrośnie na ładną dziewczynę. — Łypnął lubieżnie okiem. Tom Llewellyn wyglądał na wstrząśniętego. Leacon patrzył na Saddlera, jakby miał przed sobą diabła wcielonego. — Ledwie żeśmy wrócili do Anglii, ukradł pieniądze przeznaczone na wyżywienie oddziału i zniknął, zabierając ze sobą Josephine. Odesłano nas potem do Berwick i morzono głodem, bo oficerom ani było w głowie zmniejszyć własne racje. Odtąd wszelki słuch przepadł o Williamie. Gdyby go złapano, skończyłby na szubienicy — stwierdził Saddler z uciechą. — Oto i cała historia. A tak na marginesie, czy Josephine wyrosła na ładne dziewczę? — Niebrzydkie — odparłem ozięble. Saddler nagle sposępniał. — Nigdy nie zapomnę głodowych racji, jakie przez trzy miesiące wydawano nam na szkockiej granicy. Jeśli doprowadzisz, panie, do tego, że William Pile zawiśnie, wyświadczysz mi przysługę. Leacon wstał, włożył hełm i napierśnik, Llewellyn zrobił to samo. — Dziękuję ci, panie Saddler — powiedział chłodno Leacon. — Musimy już jechać z panem Shardlakiem na spotkanie, a potem wracać do obozu. Doceniamy pańską pomoc. Saddler podniósł kufel, szczerząc się do mnie: — Do widzenia, panie. Ukłony dla mademoiselle Josephine. * Kiedy wyszliśmy, na ulicy panował jeszcze większy zgiełk i tłok niż przedtem. — Pójdę z wami do Godshouse — powiedział Leacon. — Może okazać się, że potrzebne jest moje poręczenie, żeby wpuścili was do środka. Wcale nie muszę już wracać do obozu, chciałem się tylko pozbyć Saddlera. — Rozumiem. — Co myślisz o tej historii? — Pasuje do mojej opinii o Coldironie. Mam go teraz w saku. Planuję go wyrzucić, ale zostawić Josephine, jeżeli zechce zostać. — Jak ją traktuje? — Źle. Ale ona robi pilnie wszystko, co jej każe. Uważa go za ojca. — To może nie chcieć się z nim rozstać. — Myślisz, że mogę narobić więcej szkód niż pożytku? — zażartowałem. — Niewykluczone — potwierdził Barak, drapiąc się zawzięcie po głowie. — Obawiam się, że mam wszy. Wzdrygnąłem się. — Ja chyba złapałem pchły. W tawernie roi się od robactwa. — Radziłbym ci ściąć włosy, Jack — powiedział Leacon. — W obozie wszyscy mają wszy — dorzucił ponuro Llewellyn. — W dodatku przepadł mi grzebień. — Nie tobie jednemu — stwierdził Leacon. — Trzeba bacznie strzec swego dobytku. Barak pobiegł wzrokiem ponad cuchnącymi wodami Camber, basenu portowego, na majaczące w oddali maszty okrętów stojących w cieśninie Solent. — Zgniłe miazmaty niebawem doprowadzą tu do jakiejś zarazy. — Nie mamy wyjścia, musimy tutaj czekać na Francuzów — oznajmił twardo Leacon. —

Idź do obozu i powiedz sir Franklinowi Giffardowi, że wkrótce wracam — zwrócił się do Llewellyna. — Tak jest, panie kapitanie. — Idź z nim, Jack, po drodze odbierz konie i czekaj na mnie w obozie — poprosiłem Baraka. — Czuję, że będzie lepiej, jeśli porozmawiam w cztery oczy z Philipem Westem. — Dobrze — zgodził się niechętnie. Zawrócili z Llewellynem do tawerny, a my z Leaconem ruszyliśmy dalej Oyster Street. — Saddler w zeszłym roku brał udział w kampanii szkockiej, raczył mnie historiami o talerzach i suknach, których nagrabił w Edynburgu. Ma jednak rację, żołnierze zawsze uważali łup na wojnie za słuszną nagrodę i czekali tylko na okrzyk „Bierz, ile wlezie!”. Zresztą ludzie pokroju Saddlera… żaden widok nimi nie wstrząśnie, nie znają litości. Chwała Bogu, mam najwyżej jednego czy dwóch takich pod sobą, w tym Sulyarda, który cię, panie, znieważył. Kiedy Saddler opowiadał o wieśniaczkach uciekających w pole… — Przypomniała ci się tamta kobieta, która stała przy drodze we Francji ze zmarłym dzieckiem? Niebieskie oczy Leacona znów uciekły w dal. — Najdziwniejsze, że wtedy niewiele o tym myślałem. Na wojnie człowiek napatrzy się niejednego. Ale potem znienacka zaczęło mnie nawiedzać wspomnienie tej kobiety z martwym dzieckiem. Zmieńmy temat — powiedział znużony. — Rozpamiętywanie tamtej historii mi nie służy. — Swoją drogą, dziękuję, żeś go tak szybko odnalazł. Czego się dowiedziałeś o Weście? — Po dotarciu do Portsmouth każdy żołnierz stara się dowiedzieć co się da o oficerach floty, bo może się okazać, że będzie służyć pod nimi. — Przyjrzał mi się uważnie. — O co chcesz go spytać, Matthew? — Reprezentuję interesy jednego z moich klientów. — Powiadają, że West jest doświadczonym dowódcą, surowym, lecz sprawiedliwym dla swych podwładnych. Kiedy dotrą tu Francuzi, czeka go najcięższy egzamin w życiu. — Spojrzał na mnie bacznie. — Czy sprawa dotyczy jego kwalifikacji jako dowódcy? Jeśli tak, powinienem o tym wiedzieć. — Nie, George, to całkiem inna sprawa. Z ulgą kiwnął głową. * Wróciliśmy na otwartą przestrzeń przed czworokątną wieżą. Przeszliśmy przez wartownię i znaleźliśmy się na ogrodzonym murami terenie szpitala. Uzbrojeni w halabardy strażnicy obserwowali wjeżdżający do Godshouse wóz ze skrzynkami, z których wydobywał się głośny gęgot. — Czy zebranie oficerów floty królewskiej trwa nadal? — spytał Leacon jednego z halabardników. — Tak, panie kapitanie. Siedzą tam już od dawna. — Ten pan ma wiadomość dla jednego z oficerów. Wartownik zauważył moją togę. — Czy to sprawa niecierpiąca zwłoki, panie? — Możemy zaczekać, aż skończą. Wartownik kiwnął głową. — Radzą w głównym holu. Weszliśmy do środka i znaleźliśmy się na rozległym podwórzu wokół wielkiego

normańskiego kościoła otoczonego grupą wysokich budynków. Na tyłach, w miejscu dawnego ogrodu, wzniesiono zagrody dla trzody: świń, krów i owiec. — Pójdę teraz na salę i zostawię wiadomość, że ktoś chce po naradzie rozmawiać z Philipem Westem. Widzisz tamte ławki w ogrodzie? Powiem urzędnikowi, że tam czekasz. Udał się do największego budynku, a ja ruszyłem w stronę kamiennych ławek w cieniu murów, pewnie postawionych tam kiedyś dla pacjentów i gości, by mogli wypocząć, patrząc na ogród. Teraz ogród bynajmniej nie był oazą spokoju. Właśnie przy akompaniamencie syków i gęgania wyładowywano gęsi z wozu, by je zamknąć w ogrodzonych kojcach. Obok piętrzyła się sterta wiklinowych koszy, z których wyzierały buńczucznie barwne łebki kogutów sprowadzonych najpewniej, by walczyły ze sobą ku uciesze żołnierzy. Leacon wrócił po chwili. Usiadł przy mnie, z ulgą zdjął hełm i przeczesał palcami jasne kręcone włosy. — Też musiałem złapać te cholerne wszy. Ścinam dziś włosy. Kazałem urzędnikowi pośród wychodzących z narady odszukać pana Westa. Ponoć jest wysoki i ma siwą brodę. — Siwą brodę? Przecież nie ma wiele ponad czterdziestkę. — Zanim wojna się skończy, może osiwieć do cna. — Jak to widzisz? — spytałem cicho. — Może być nieprzyjemnie, Matthew. Widziałeś flotę? — A jakże. Nigdy przedtem czegoś takiego nie widziałem, nawet w Yorku. Gigantyczne okręty. Widzieliśmy dzisiaj olbrzymią galerę napędzaną wiosłami. Hugh Curteys twierdzi, że to Galley Subtle. — Ten chłopak, który tak celnie strzela? Nadzwyczajny. Tak, słyszałem o tym, że ma się tu pojawić Galley Subtle. Obawiam się, że niewiele zdziała przeciwko dwudziestu dwu francuskim galerom, o których donosi lord Lisle. Są uzbrojone w potężne działa, a u wioseł siedzą niewolnicy zaprawieni w bitwach na Morzu Śródziemnym. Jeśli dotrą tutaj, mogą zatopić nasze największe okręty, nim zdążą dać ognia. Nasze galeasy są niezdarne w porównaniu z ich galerami. Do tego Francuzi mają ponad dwieście okrętów wojennych; nawet jeśli naszym okrętom uda się podpłynąć na tyle blisko, by przejść do abordażu, mają przewagę liczebną. Słyszałem dzisiaj pogłoski, że nasz oddział może wylądować na Great Harrym, ale to nic pewnego. Nie byłoby najgorzej, bo jest to jeden z niewielu okrętów wyższych od francuskich. Jeśli postawimy naszych łuczników na nadbudówkach, ostrzelają ich pokłady. Może się jednak okazać, że będziemy musieli strzelać przez ich siatki ochronne. — Widziałem coś na kształt sieci nad górnym pokładem achterkasztelu Mary Rose. — Wszystkie duże okręty mają sieci rozpięte nad pokładem, żeby powstrzymać napastników. W razie abordażu, gdy francuscy żołnierze będą chcieli wedrzeć się na nasze pokłady, wpadną w sieci. Nasi pikinierzy będą ich z dołu dźgać, dopóki się nie wyswobodzą, przecinając siatkę nożami. Gdy dwa okręty sczepią się ze sobą, dochodzi do zażartej, okrutnej bitwy. — Hugh twierdzi, że armaty z fortów nie dadzą Francuzom wpłynąć do portu. — Jeśli Francuzi rozprawią się z naszą flotą, francuskie galery będą mogły wysadzić swoich ludzi na brzeg Portsea, dlatego właśnie postawiono tam tylu naszych. Trzydziestu tysiącom francuskich żołnierzy możemy przeciwstawić sześć tysięcy chłopa, w znacznej mierze cudzoziemskich najemników. Nikt nie wie, jak spiszą się oddziały samoobrony. Nie brak im zapału, ale są słabo wyćwiczeni. Jest obawa, że Francuzi mogą wysadzić desant gdzieś na Portsea i odciąć wyspę od lądu. Sam król może zostać uwięziony w Portsmouth. Gołym okiem widać, że miasto szykuje się na oblężenie. — Czyżby było aż tak źle?

— Decydującą rolę może odegrać przypadek. W bitwach morskich wszystko zależy od wiatru, który, zdaniem marynarzy, jest nieprzewidywalny w tych stronach. Dla nas może oznaczać to wóz albo przewóz. — Urwał. — Radziłbym ci, panie, brać stąd nogi za pas. — Już ktoś udzielił mi dziś podobnej rady — powiedziałem, myśląc o Richu. — Na plażach może dojść do zażartych walk. — Sądzisz, że ostatecznie skierują was na brzeg czy na pokład? — Nie wiem. Tak czy siak, jednego możesz być, panie, pewien: będziemy walczyć w obronie Anglii. — Nigdy w to nie wątpiłem. — Zauważyłem, że wsparte na kolanach dłonie Leacona drżą. Zacisnął je w pięść. — Oby Bóg jednak nie dopuścił do wojny — szepnąłem. — Amen. — Spojrzał na mnie. — Zmieniłeś się bardzo, odkąd poznaliśmy się w Yorku, Matthew. Mam wrażenie, że dręczą cię, panie, jakiś niepokój i melancholia. — Tak mówisz? — Westchnąłem ciężko. — Cóż, mam swoje powody. Przed czterema laty utopiłem człowieka. Dwa lata po tym omal sam nie utonąłem w szambie, walcząc z szaleńcem. Od tamtego czasu… przywykłem do Tamizy, George, ale morze… Nie widziałem morza, odkąd płynęliśmy z Yorkshire. Jest ogromne; wyznam, że mnie przeraża. — Nie jesteś już młody, Matthew — powiedział łagodnie. — Masz, panie, już dobrze po czterdziestce. — Tak, mam prawie tyle samo siwych, co czarnych włosów. — Powinieneś się, panie, ożenić, osiąść, wieść spokojne życie. — Jakiś czas temu spotkałem odpowiednią kobietę, wdowę po przyjacielu. Przeniosła się do Bristolu i od czasu do czasu pisuje do mnie. Jest w moim wieku, a w ostatnim liście wspomniała, że wkrótce zostanie babką, co znaczyłoby, że nadciąga starość. Przerwaliśmy rozmowę, słysząc głosy dobiegające od strony szpitala. W drzwiach budynku pojawili się mężczyźni w barwnych dubletach, przypinając miecze. Słudzy wyprowadzali konie ze stajen. Leacon wstał. — Zostawiam cię teraz. Do zobaczenia w obozie. Uważaj na siebie. — Położył dłoń na moim ramieniu, po czym odwrócił się i ruszył w stronę bramy. Odprowadziłem go wzrokiem: szedł prosty jak trzcina, sprężystym, żołnierskim krokiem. * Przed szpitalem dwóch mężczyzn kłóciło się w otoczeniu zaciekawionych gapiów. Jeden z nich, wysoki i siwobrody, był elegancko ubrany i miał miecz u pasa; drugi nosił strój urzędniczy. — Uważam, że trzy setki żołnierzy, dwustu marynarzy, a na dobitkę działa przeciążą okręt! — perorował wysoki mężczyzna gromkim głosem. — A jeszcze trzeba do tego dodać ciężar żywności dla pięciuset gąb! Urzędnik wybąkał coś w odpowiedzi. — Bzdura! — ryknął siwobrody. Urzędnik wzruszył ramionami i odszedł. Jego rozmówca odłączył się od grupy i ruszył w moją stronę. Kiedy się zbliżył, okazało się, że Philip West nie tylko ma siwą brodę, ale i łysieje. Odziany był w krótką kurtę i zapinany na atłasowe guziki dublet z wysokim kołnierzem, na którym kładła się zgodnie z najświeższą modą kreza koszuli. Zatrzymał się przede mną. Jego opaloną, osmaganą wichrami twarz żłobiły głębokie bruzdy. Przyjrzał mi się ze zdziwieniem. — Czy to ty, panie, zostawiłeś dla mnie wiadomość? — spytał głębokim barytonem. Wstałem, skrzypiąc kośćmi. — Tak, panie, o ile mam przyjemność z panem Westem.

— Philip West, zastępca intendenta na Mary Rose. Czym zasłużyłem sobie na uwagę sądu? — Komisarz Matthew Shardlake — odparłem z ukłonem. — Przykro mi, że absorbuję pana właśnie teraz, ale poszukuję pewnej osoby. W imieniu klienta. — Przyglądałem się twarzy Westa. Jeśli miał koło czterdziestki, to znaczyło, że zestarzał się ponad wiek. Jego małe, głęboko osadzone piwne oczy patrzyły na mnie badawczo, a postura wskazywała, że przytłacza go nawał obowiązków. — Kogo, panie, szukasz? Mów szybko, bo czas mnie nagli. Wziąłem głęboki oddech. — Pewnej kobiety z Rolfswood. Ellen Fettiplace. Ramiona Westa opadły, jakby ciężar, którego mu dodałem, przekroczył jego wytrzymałość. — Ellen? — powtórzył cicho. — O co chodzi? Nie mam o niej wiadomości od dziewiętnastu lat. Dwa dni temu spotkałem wjeżdżającego do miasta Priddisa, czy też to, co z niego zostało, a teraz pan się tu zjawia. — Mój klient poszukuje swoich krewnych; dowiedział się o istnieniu Fettiplace’ów z Rolfswood. Podróżuję w interesach do Hamphsire, więc po drodze zajrzałem do Rolfswood. West patrzył teraz na mnie z natężeniem. — Zatem nie wie pan, czy Ellen żyje jeszcze? — Nie — odparłem po chwili wahania, czując, jak z każdym kłamstwem pogrążam się coraz bardziej. — Wiem tylko tyle, że od tamtego wypadku pomieszały jej się zmysły i że zabrano ją do Londynu. — Zatem przyjeżdża pan tu do mnie po to tylko, by zaspokoić czyjąś czczą ciekawość? — uniósł się. — Jestem pewien, że mój klient pomógłby Ellen, gdyby wiedział, gdzie jej szukać. — I mówi pan, że nazywa się Fettiplace? Nie zna innych osób o tym nazwisku w Londynie? Nigdy o niej nie słyszał? — Ściągnął brwi, przewiercając mnie wzrokiem. — Nie, panie. Właśnie dlatego szuka krewnych. West przysiadł na ławce, z której wstałem, zapatrzył się w dal i potrząsnął głową parę razy, jakby chciał zebrać myśli. Po chwili przemówił głosem zmienionym nie do poznania. — Ellen Fettiplace była miłością mojego życia — wyznał z cichym żarem. — Chciałem ją prosić o rękę mimo… — Urwał. — W dniu pożaru przyjechałem z Petworth, by powiadomić jej ojca o mych zamiarach. Pan Fettiplace przyrzekł nam swoje błogosławieństwo, o ile Ellen przyjmie oświadczyny. Spotkałem się z nim w cztery oczy, pod nieobecność córki. Zgodził się na nasz związek. Obowiązki wzywały mnie na wieczór do Petworth, ale miałem zamiar wrócić do Rolfswood za dwa dni, by poprosić Ellen o rękę. W tego rodzaju sytuacjach nadmierny pośpiech jest niewskazany. — Otóż to. — Następnego dnia w Petworth dotarła do mnie wiadomość od wikarego, że pan Fettiplace zginął w pożarze. — Od wielebnego Seckforda? Rozmawiałem z nim podczas pobytu w Rolfswood. — Musiał zatem powiedzieć panu, że Ellen po pożarze nie chciała mnie oglądać? — Tak, podobnie zresztą jak wszystkich innych. Współczuję panu. Westowi rozwiązał się język. — Wiedziałem, że Ellen darzy mnie sympatią, ale nie byłem pewien, czy zgodzi się mnie poślubić. Bardzo ceniła sobie swoją niezależność. Ojciec zbyt ją rozpuścił. — Wahał się przez chwilę, po czym spojrzał na mnie udręczonym wzrokiem, trochę przypominając mi w tym

Leacona. — Była… narowista. Potrzebowała kogoś, kto by ją okiełznał — wyznał z desperacką szczerością. — Uważasz, panie, że kobietę należy okiełznać? Twarz Westa z powrotem przybrała zacięty wyraz. — To insynuacja. — Przepraszam. — Byłem zdruzgotany jej stanem — kontynuował swą opowieść cichym głosem. — Nigdy już więcej jej nie zobaczyłem. W tej sytuacji, jak wielu mężczyzn ze złamanym sercem, wybrałem życie na morzu. — Uśmiechnął się gorzko, odsłaniając zdrowe, białe zęby, które zdawały się przecinać jego ogorzałą twarz na pół. — Pański przyjaciel powinien zaniechać poszukiwań. Ellen wzięto do Londynu, może jej już nawet nie ma pośród żywych. — Wiem, że sir Quintin Priddis prowadził śledztwo, po czym załatwił wywiezienie Ellen z Rolfswood. Prawdę mówiąc, wiążą mnie z nim sprawy urzędowe. Jest obecnie feudariuszem Hampshire. — Rozmawiał pan z nim o Ellen? — spytał ostro West. — Nie. — To radziłbym ci, panie, tego nie robić i ostrzec przyjaciela, żeby zaniechał poszukiwań. Z tym pożarem wiązały się okoliczności, których lepiej nie tykać, zwłaszcza po tylu latach. Priddis postąpił słusznie: dla Ellen było lepiej, że ją wywieziono z Rolfswood. — Co przez to rozumiesz, panie? — Co Seckford mówił o Ellen? — odpowiedział pytaniem na pytanie. — Mówił, że ojciec pobłażał jej we wszystkim, ale wspomniał też, że zawsze była dobrą, kochającą córką. — Ludzie z zewnątrz często nie widzą, co się dzieje za zamkniętymi okiennicami domów. — To prawda — zgodziłem się, myśląc o Hobbeyach. West splótł dłonie, wyłamując palce w stawach. — Ellen łatwo ulegała gwałtownym nastrojom i uczuciom. Gdy była zła, potrafiła rzucić w ojca doniczką albo wazonem. Robiła też inne rzeczy, o których dowiedziałem się dopiero po wszystkim — dodał z wahaniem. Dreszcz przebiegł mi po krzyżu. — Jakie rzeczy? — W dzieciństwie, kiedy się zezłościła, zdarzało jej się wzniecić pożar w lesie. Jeden ze służących Fettiplace’ów zdradził mi to po pożarze huty; sam słyszał o tym od jednego z leśniczych. — West zamknął oczy. — Rozumiesz więc, panie, ze chociaż ją kochałem, uważałem, że nie należy jej zbytnio pobłażać. Nie mam żadnych dowodów, ale przypuszczam, że tamtego wieczoru, gdy pan Fettiplace powiedział Ellen o moich oświadczynach, zezłościła się i doszło do czegoś, chociaż nie wiem do czego. — Chcesz, panie, powiedzieć, że Ellen wznieciła pożar, w którym zginęły dwie osoby? — spytałem z niedowierzaniem. — Czy to nie jest ponad możliwości jednej panny? — Na litość boską, skąd mam to wiedzieć?! Nigdy nie udało mi się rozwiązać tej zagadki. Faktem jest, że dwie osoby zginęły, więc powiedz, panie, swemu klientowi, żeby lepiej dał spokój tej historii. W Rolfswood nie ma już żadnych Fettiplace’ów. A teraz wybacz, panie, ale muszę zająć się obroną ojczyzny przed napaścią wroga. Zerwał się, rzucając mi posępne spojrzenie, a następnie odwrócił się i odmaszerował w stronę budynku szpitala, gdzie nie było już nikogo poza chłopcem stajennym, który stał milcząco, trzymając wodze mego konia. Postanowiłem posiedzieć jeszcze trochę na ławce, żeby uporządkować myśli.

Rozdział dwudziesty ósmy Wracałem przez Portsmouth z głową pełną najczarniejszych myśli. Nigdy nie wpadłem na to, że Ellen mogła sama wzniecić pożar. Ile było racji w podejrzeniach Westa? Nie wzbudzał mojej sympatii, miał w sobie jakąś szorstkość i rozgoryczenie, jednak tamte wydarzenia odcisnęły niezaprzeczalne piętno na jego dalszym życiu. Serce ścisnęło mi się na wspomnienie pamiętnych słów Ellen: „Płonął! Nieszczęsny, cały stanął w płomieniach! Widziałam, jak jego skóra topi się, czernieje i pęka!”. To mogłoby wskazywać, że to ona wznieciła pożar. Ale nie był to dowód. W dodatku pamiętałem jej inne słowa: „Niebo nade mną było tak wielkie — tak przepastne, że bałam się, iż mnie pochłonie!”. W dodatku wielebny Seckford wspominał, że miała suknię podartą i ubrudzoną trawą. Gniewne okrzyki przede mną przywróciły mnie do rzeczywistości. Kilkunastu bosonogich mężczyzn, możliwe, że marynarzy, wyległo na zapyloną ulicę, urągając czterem cudzoziemcom, którzy szli po przeciwnej stronie. Tamci, też na bosaka, mieli na grzbietach znoszone, łatane koszule i kamizele. Jadący za mną woźnica gwałtownie zahamował, by nie potrącić grupy Anglików. — Cholerne hiszpańskie kundle! — darł się jeden z nich. — Czy tego dzikusa, cesarza Karola, nie stać nawet na porządne stroje dla was? Za jakie grzechy mamy służyć z zasranymi papistami? Jesteście z tej bandy, która rozbiła się zeszłej zimy u wybrzeży Devonu, po czym nasz król wziął was na służbę, choć nawet nie potraficie żeglować! Czterej Hiszpanie zatrzymali się z wrogą miną, by stawić czoło prześladowcom. Jeden wystąpił na sam środek jezdni. — Cabrón! — wrzasnął z wściekłością. — Myślisz, że się pchamy na te wasze łajby? To nasi capitánes tak nas urządzili! — Kapytanis! Co to jest, u diabła, ten jakiś kapytanis? — Walczyłem w Nowym Świecie pod Cortésem przeciwko Meksykanom, pogańskim diabłom, jak wy! — ryknął Hiszpan. Mężczyźni z obu grup wyciągnęli noże. Nagle, jak spod ziemi, wyrosło kilku strzegących rogatek żołnierzy w półzbrojach z mieczami w garści, żeby ich rozdzielić. — Koniec rozróby! Tamujecie ruch na trasie królewskiego przejazdu! Zwaśnieni wojacy zaczęli się rozchodzić, mierząc się nawzajem wrogimi spojrzeniami. Żołnierze z patrolu dali znak, że ruch na ulicy może zostać wznowiony. Przejeżdżałem teraz obok ratusza. Przed budynkiem stali pogrążeni w rozmowie dwaj mężczyźni w togach adwokackich. Starszy z mężczyzn wspierał się na lasce. Sir Quintin i Edward Priddisowie. Odległość nie pozwalała mi usłyszeć, o czym mówią, ale twarz Edwarda miała strapiony wyraz, całkiem niepodobny do chłodnej wyższości, z jaką obnosił się do mnie podczas naszego spotkania. Ojciec próbował go chyba pocieszyć. Na mój widok Edward natychmiast umilkł. Skłoniłem się z wysokości siodła. Odkłonili się, sztywno i ozięble. * Wyjechałem z bramy miasta, kierując się w stronę obozu. Fetor uryny i fekaliów był jeszcze dokuczliwszy niż przedtem. Przed namiotem golibrody wiła się kolejka; ze środka wychodzili żołnierze ogoleni na zero. Obok utworzył się pierścień gapiów wokół dwóch

rozebranych do pasa zapaśników. Pośród widzów wypatrzyłem Baraka z Carswellem. Obaj ścięli włosy i Carswell miał teraz krótkiego jeżyka, podobnie jak Hugh i David. Zsiadłem z konia i prowadząc go, poszedłem w ich stronę. — Co miał do powiedzenia West? — spytał obcesowo Barak. Czułem, że wciąż się dąsa na mnie. — Zdradził mi wstrząsające fakty. Potem ci opowiem — rzekłem zdawkowo Barakowi i spytałem Carswella: — Musimy już wracać do Hoyland. Chciałbym się pożegnać z kapitanem Leaconem. Nie wiesz, gdzie go znajdę? — Rozmawia z sir Franklinem w swoim namiocie. Myślę, że wkrótce skończą. Spojrzałem na zapaśników. Jeden był wielkim, masywnym chłopakiem około dwudziestki, drugi okazał się Tomem Llewellynem, który jak na swój wiek miał nieźle umięśnioną klatką piersiową i ramiona. Na moich oczach Llewellyn powalił swojego przeciwnika na ziemię, gdzie tamten leżał teraz, ciężko dysząc. Część widzów wiwatowała, część miała ponure miny. Wielu sięgało do skórzanych sakiewek przy pasie, w których nosili przedmioty osobistego użytku, wyciągając różne drobiazgi. Sąsiad Carswella sprezentował mu dwustronny grzebień do wyczesywania gnid, czarny od wszy po gęstszej stronie, i miniaturową łyżeczkę z kości. — Do czego to służy? — zaciekawiłem się. — Do wydłubywania woskowiny z uszu, którą świetnie się pastuje łuk. — Carswell rzucił ścierkę Llewellynowi, który otarł sobie pot z piersi. — Dobra robota, chłopie — pochwalił go. — Widzę, że zapowiada się ciekawie — mruknął Barak, gdy na ring wkroczyli Sulyard z Pygeonem. Zrzucając koszule i kamizelki, patrzyli na siebie bykiem. Sulyard był większy i grubokościsty, biła od niego siła, za to żylasty Pygeon nie miał na sobie ani grama zbędnego tłuszczu. Sulyard wsparł się pod boki. — Nie zabawimy długo. Ci z was, którzy postawili na uszatka, niech się szykują na przegraną — zwrócił się do tłumu. Pygeon słuchał w milczeniu. Strząsnął ręce, żeby rozluźnić mięśnie, potem zaczął przenosić ciężar z nogi na nogę, żeby ugruntować pozycję. Poważnie szykował się do walki. Sulyard wyszczerzył się złośliwie. — Wiesz co, my dwaj też się załóżmy, uszatku — powiedział donośnie. — Mam pomysł: jak wygram, zabiorę ci ten różaniec, na którym cichcem odmawiasz zdrowaśki. Jego rodzina trzyma się dawnej wiary, chłopaki! — A jeśli ja wygram, oddasz mi swoją brygantynę! — wrzasnął Pygeon. Sulyard osłupiał. W tłumie poniosły się śmiechy. — Przyjmij zakład, Sulyard, skoroś taki pewien swojej wygranej! — krzyknął ktoś. — Założę się o dwa pensy, że Sulyard wygra — zwrócił się Barak do Carswella. — Dobra, zakład stoi! Przez pierwszych dziesięć minut Sulyard atakował z impetem Pygeona, który trzymał się nad podziw dobrze. Zorientowałem się, że Pygeon stara się zmęczyć Sulyarda. Powoli siły zaczęły opuszczać obozowego tyrana. Na koniec Pygeon powalił go, wprawdzie nie jednym rzutem, za to nieustępliwie przyginając przeciwnika do ziemi, aż mu bicepsy wyskoczyły w żylastych ramionach. Nogi ugięły się pod wyższym zapaśnikiem i po chwili Sulyard leżał na ziemi, dysząc ciężko, a Pygeon z uśmiechem napawał się swoją wygraną. — Podajcie sobie ręce i wychylcie kielich za waszą przyjaźń! — krzyknął Carswell. Pygeon spojrzał z góry na Sulyarda. — Przyniesiesz mi, „panie”, brygantynę, jak się pozbierasz. — Zgarnął swoje ubranie i odszedł.

Zakładający się, którzy przegrali — a była ich większość — sięgnęli ponuro do swoich sakiewek. Barak wypłacił dwa pensy. Spostrzegłem, że Leacon wychodzi z namiotu w towarzystwie sir Franklina Giffarda i Snodina. Przystanęli, rozmawiając. — Zbierajmy się, Jack, dzień chyli się ku końcowi — powiedziałem. — Musimy pożegnać się z Leaconem i wracać do Hoyland. Barak pomachał żołnierzom ręką. — Do widzenia, chłopcy, muszę odwieźć mojego pana do naszych uroczych gospodarzy. — Widzę, że zaraziłeś się dowcipem od Carswella — stwierdziłem, idąc w stronę namiotu. — Mylisz się, to mój własny dowcip. Podchodząc do Leacona, zauważyłem, że on również się ostrzygł. — Pasibrzuchy, które muszą się wyspać w piernatach. Bęcwały, wydrwigrosze, łajzy… — Już dobrze, Snodin — uciął stanowczo sir Franklin Giffard, odwracając się do mnie. — Przepraszam, że przeszkadzam, panie, ale chciałem się pożegnać z kapitanem Leaconem… Sir Franklin machnął niecierpliwie dłonią. — Za chwilę. Snodin, przekażesz wiadomość o dezerterach sir Williamowi Pauletowi. Niech zawiadomi ich hrabstwa, że mają ich szukać. — Tak jest, panie. Co za głupota — mówił szczerze zmartwiony Snodin. — Co im kazało to zrobić? Osobiście ich szkoliłem, znaliśmy się. Myśli pan, że ich powieszą? — Król kazał wieszać wszystkich dezerterów. Gwizdkowy zafrasowany pokręcił głową, po czym skłonił się i odmaszerował. — Wczoraj uciekło dwóch naszych ludzi — wyjaśnił Leacon. — Jeśli wrócą w swoje strony, zostaną złapani. Spojrzeliśmy na siebie z Barakiem. Gdybyśmy postąpili zgodnie z sugestią radnego Carvera, Barak też zostałby dezerterem. — Biedni głupcy. — Leacon pokiwał z politowaniem głową. — Kiedy ich złapią, urządzą publiczną egzekucję. Brakuje ludzi we wszystkich oddziałach. Podobnie na okrętach. Mówią, że na zachodnim wybrzeżu powołano nawet rybaków i kobiety muszą same wypływać w morze. — Widziałem dziś w mieście hiszpańskich marynarzy. — Biorą każdego cudzoziemca, który zna się cokolwiek na morzu, z wyjątkiem Francuzów i Szkotów. Leacon z ogoloną głową sprawiał wrażenie przedwcześnie postarzałego, jak West. Jednak wzrok Westa był bystry i przytomny, podczas gdy Leacon patrzył w dal niewidzącymi oczami. — Niestety, musimy już jechać, George. Kiwnął głową. — Przyjedziecie jeszcze do Portsmouth? — Raczej nie. We wtorek wracamy do Londynu. — Wyciągnąłem rękę do kapitana. — Ale będę się modlić za ciebie i twoich ludzi, choć nie ręczę za skutek moich modlitw. Liczę na to, że spotkamy się znów w Londynie, gdy nastaną lepsze czasy. Weź ze sobą Carswella, to mu poszukam jakiejś trupy aktorów. — Lepsze czasy. Oby takie nastały. * Barak jakby zapomniał o naszej kłótni, może pod wpływem wzmianki o dezerterach. W drodze powrotnej przez wyspę Portsea zrelacjonowałem mu moją rozmowę z Westem. — A więc Ellen mogła sama wzniecić pożar?

— Jeśli wierzyć Westowi. — A można mu wierzyć? — Nie wiem. Gdyby atak na Ellen był jego dziełem, miałby poważne powody, by poczęstować mnie, czy mojego wyimaginowanego klienta, podobną opowiastką, żeby nas zniechęcić do dalszego śledztwa. Ale nie martw się, we wtorek wyruszymy, zgodnie z obietnicą, do domu. Tu, na miejscu, nic sobie ze mnie nie robią, nie potrafię wycisnąć z nikogo żadnych informacji. Ale w Londynie może uda mi się znaleźć kogoś, żeby ich przycisnął. — Myślisz o królowej? — Może gdy wróci z Portsmouth… — A co z Hugh? Westchnąłem ciężko. — O ile coś nie wyjdzie na jaw podczas wizyty Priddisa, nie będę w stanie udowodnić, że doszło do sprzeniewierzeń. Nie mam sumienia windować kosztów w nieskończoność. — Widzę, że wreszcie nabrałeś rozumu — skwitował cierpko. Musieliśmy się usunąć na pobocze, żeby przepuścić sznur turkocących wozów konwojowanych przez żołnierzy. Wozy były pokryte płachtą, spod której wystawały bele grubego złotogłowiu w barwne wzory. — Czy mnie oczy nie mylą? — zdumiał się Barak. — Wyglądają jak królewskie namioty, które widzieliśmy w Yorku. Mijała nas kawalkada wozów kierująca się bynajmniej nie na Portsmouth, lecz w stronę wybrzeża. — Czyżby król zamierzał rozbić obóz nad samym morzem? — dociekał Barak. — Na to wygląda. Znaczy to, że chce być widoczny na linii frontu. Cóż, zawsze był skłonny do brawury. — Nawet jeśli Francuzi zejdą na brzeg, nie uda im się podbić Anglii. — Normanom się to udało. Jednak masz rację, naród da im odpór. Ale za Francuzami zaraz może nadciągnąć papież, jeśli zwęszy chociaż cień szansy odzyskania nas dla Rzymu. Cesarz Karol też może pójść ich śladem. Chryste Panie, aleśmy się wpakowali w niezłe tarapaty! — Lord Cromwell na pewno próbowałby nas z tego jakoś wydostać, ale to nie w stylu naszego monarchy. — Pierwej Anglia krwią spłynie… — No cóż, przynajmniej w Londynie będziesz mógł rozprawić się z Coldironem — stwierdził Barak, siląc się na wesołość. — Jestem ci bardzo wdzięczny za to, że gotów jesteś wracać. — Niepokoisz się o Tamasin, co? — Dniami i nocami. Ruszyliśmy w stronę wzgórz Portsdown.

Rozdział dwudziesty dziewiąty Koło siódmej, solidnie zmęczeni, dotarliśmy do Hoyland. Starannie się umyłem i wyczesałem włosy, by pozbyć się złapanych w Portsmouth wszy i pcheł, po czym zległem na łóżku, rozmyślając o Hugh i Ellen. W jednej i drugiej sprawie nie widziałem żadnego wyjścia z impasu. Byłem tak strudzony, że zasnąłem kamiennym snem. Następny dzień minął w miarę spokojnie. Abigail podczas posiłku prawie się nie odzywała; wydawała się osowiała, zrezygnowana. Dyrick jak zwykle był agresywny i nieprzyjemny. Hobbey odnosił się do mnie z rezerwą, a Hugh z uprzejmą obojętnością. David natomiast był w dziwnym nastroju, cichy, lecz nerwowy. Parokrotnie przyłapałem Fulstowe’a, jak spogląda groźnie na chłopców. W ciągu dnia wszyscy, z wyjątkiem Abigail, krzątali się na zewnątrz, dopinając na ostatni guzik przygotowania do zaplanowanego polowania. Po południu przechadzałem się trochę po obejściu, żeby przewietrzyć głowę, bo tak długo rozmyślałem o Ellen i o tym, kto wszczął pożar, że aż w moim umyśle zrobił się mętlik. W ogrodzie Abigail kwiaty omdlały ścięte uporczywym upałem. * Tego wieczoru doszło do pierwszego z wydarzeń, które miały nieodwracalnie zaważyć na życiu rodziny Hobbeyów. Siedziałem przy stole w moim pokoju, próbując skalkulować koszty, jakimi możemy zostać obciążeni podczas następnej rozprawy. Kwota była pokaźna. Zaczynało zmierzchać. Niejasno zdawałem sobie sprawę, że chłopcy są na zewnątrz, obok pryzm strzelniczych; słyszałem ich przez otwarte okiennice. Nagle usłyszałem, jak ktoś krzyknął z udręką: „Nie!”. Wstałem i wyjrzałem przez okno, konstatując ze zdumieniem, że Feaveryear gna przez trawnik. Hugh z Davidem stali w miejscu, patrząc za nim, jednak odległość nie pozwalała mi dojrzeć wyrazu ich twarzy. Feaveryear uciekał jak diabeł przed święconą wodą. Zniknął z pola widzenia, a po chwili dobiegł mnie tupot nóg na schodach i gwałtowne stukanie do drzwi Dyricka. * Następnego ranka, w kolejny duszny lipcowy dzień, udaliśmy się z wszystkimi domownikami do kościoła. Hobbey kroczył na czele pod rękę z odświętnie ubraną Abigail, która szła ze wzrokiem ponuro wbitym w ziemię. W drugim rzędzie podążali Dyrick, Barak i ja, a za nami, przed resztą służby, szedł Fulstowe. Barak nie miał ochoty iść, ale wypchnąłem go, bo jego nieobecność mogła zostać źle oceniona. Ku memu zaskoczeniu Feaveryear się nie pokazał. — Czy Sam zaniemógł? — zagadnąłem Dyricka, który szedł chmurnie pogrążony we własnych myślach. Spojrzał na mnie czujnie. — Odesłałem go do Londynu. Kiedy wróciliśmy, czekał na nas list w sprawie służbowej. Dziś wcześnie rano wyjechał wyręczyć mnie w paru sprawach. Nie ma powodu, byśmy obaj trwonili tutaj czas po próżnicy. — Dyrick nigdy nie przepuścił okazji, żeby mi dociąć. — My nie dostaliśmy żadnej poczty, choć Barak spodziewał się listu od żony. — Mój list został dostarczony przez specjalnego posłańca z Londynu. Prowadzę sprawę

wielkiej wagi. — Zdawało mi się wczoraj wieczorem, żem widział Feaveryeara biegnącego przez trawnik. Znów spojrzał na mnie bacznie. — Wołałem go. Do kościoła w sąsiedniej wsi Okedean był kawał drogi, co w jedyny wolny od pracy dzień było szczególnie uciążliwe dla wieśniaków z Hoyland, którzy za czasów zakonnic chodzili do kościoła przy klasztorze. Z bocznej drogi wyszedł wprost na nas Ettis ze śliczną żoną i trojgiem dzieci. Skłonił się i czekał, aż przejdziemy. Abigail posłała mu nienawistne spojrzenie. * Kościółek w Okedean z trudem mieścił mieszkańców obu wiosek. Tutaj, podobnie jak w kościele wielebnego Seckforda, ludzie wyraźnie przywiązani byli do dawnych obyczajów: w kościele unosiła się duszna woń kadzidła, z wykuszy nadal spoglądały posągi świętych. Zastanawiałem się, co powiedzieliby na to rodzice Hugh, reformiści. Hobbey, Dyrick i ja zajęliśmy stosownie do naszej pozycji miejsca na przodzie nawy, obok krępego mężczyzny w średnim wieku i jego wyniosłej małżonki, których Hobbey przedstawił nam jako właścicieli sąsiedniego dworu, sir Luke’a i lady Corembeck. Sir Luke, oznajmił Hobbey nie bez dumy, był sędzią pokoju i miał wziąć udział w jutrzejszym polowaniu. Po raz pierwszy w głosie Hobbeya słyszałem służalczy ton. Wikary wygłosił kazanie, wzywając do pracy i modlitwy, by kraj podołał wielkiej próbie, nawoływał też mężczyzn do ćwiczeń z miejscowymi oddziałami samoobrony. Za plecami księdza wisiało malowidło przedstawiające Sąd Ostateczny; Jezus, jako sędzia, siedział na tronie z łagodną twarzą, gdy aniołowie prowadzili cnotliwych do nieba, a bladzi, nadzy grzesznicy wpadali do morza ognia. Przypomniałem sobie słowa Feaveryeara, że żołnierze i marynarze, którzy zginą w bitwie bez rozgrzeszenia, skończą w piekle. Przed czym pisarczyk tak uciekał zeszłego wieczoru? I gdzie był teraz? Po mszy Hobbey przystanął, żeby zamienić parę słów z sir Lukiem na progu kościoła, z którego wysypywała się już służba i wieśniacy. Lady Corembeck parokrotnie zwracała się do Abigail, która jednak, pogrążona w apatii, odpowiadała monosylabami. W końcu Hobbey, kłaniając się w pas, rozstał się z Corembeckami i ruszyliśmy alejką w stronę bramy w kościelnym murze, gdzie nagle okazało się, że czeka na nas około trzydziestu mieszkańców Hoyland z całymi rodzinami, zagradzając nam drogę. Przewodził im Ettis. Słyszałem, jak Hobbey robi gwałtowny wdech. Ettis z groźnie wysuniętą szczęką odważnie zastąpił drogę Hobbeyowi. Fulstowe natychmiast stanął u boku swego pana, kładąc dłoń na rękojeści miecza. — Proszę się nie niepokoić, Fulstowe, chcę tylko coś powiedzieć twemu panu — oznajmił spokojnie Ettis. Wskazał dłonią stojących za nim wieśniaków. — Spójrz na tych ludzi, panie Hobbey. Jeśli się dobrze przyjrzysz, panie, ujrzysz wśród nich osoby, które pański majordomus próbował zmusić do porzucenia swojej ziemi. Mam coraz większe poparcie. Zamierzamy wnieść pozew do Sądu Próśb. — Tu Dyrick łypnął na mnie podejrzliwie. — Ostrzegam więc cię, panie, byś trzymał swoich ludzi od naszych lasów z dala, bo wkrótce staną się przedmiotem śledztwa. Mówię ci to, panie, w obecności wszystkich tu zgromadzonych, w tym sir Luke’a Corembecka, naszego sędziego pokoju. Abigail podeszła do niego. — Jak śmiesz nas nachodzić i naprzykrzać się, nikczemny chamie! — skrzeknęła mu prosto w twarz.

Ettis patrzył na nią z pogardą. Nagle David wybiegł przed matkę: — Bando baranów, ćwoków i jełopów, gorzko pożałujecie, gdy zostanę panem tych ziem! W tłumie rozległy się śmiechy. — Wracaj do kołyski! — zakpił ktoś. David rozejrzał się wokół z bezradną wściekłością. Nagle jego twarz wykrzywił dziwny grymas. Kończynami chłopaka zaczęły wstrząsać spazmy, oczy wywróciły mu się białkami do góry i runął na ziemię. Wieśniacy cofnęli się; kobiety zaczęły mamrotać z przestrachem. Abigail przytknęła dłonie do policzków z głośnym jękiem. David tymczasem miotał się na na ziemi jak kukiełka na sznurkach. — Co on robi?! — przeraził się ktoś. — Wołajcie księdza, opętało go! — To choroba świętego Wita — wyjaśnił ktoś inny, a Abigail jęknęła znowu. Dobrze mówił; swego czasu w Londynie byłem świadkiem ataku tej straszliwej choroby. Ludzie dotknięci nią przez większość czasu nie zdradzają żadnych objawów, po czym nagle, ni stąd, ni zowąd, padają na ziemię, miotając się dziko. Niektórzy uważają to za pewną odmianę szaleństwa, inni za rodzaj opętania przez diabła. Abigail uklękła, próbując uspokoić wijącego się syna. — Ambrose, pomóż na litość boską! Zaraz pokąsa sobie język! — krzyknęła. Łatwo odgadłem, że nie był to pierwszy taki przypadek. Fulstowe odpiął miecz od pasa i wsunął skórzaną pochwę między zęby chłopca, którego usta były teraz pokryte białą pianą. Zauważyłem osłupienie w oczach Dyricka. Hobbey powiódł wzrokiem po ludziach z wioski wpatrzonych w jego syna. — Napatrzyliście się? To idźcie już stąd, na rany Boga, i zostawcie nas w spokoju! — zakrzyknął głosem nabrzmiałym od furii i rozpaczy. Stojący obok Hugh patrzył tępo na Davida, nie okazując ani litości, ani żadnych innych uczuć. Wieśniacy ani drgnęli. — Pamiętacie tego cieślę, który sprowadził się do wioski? Też miał chorobę świętego Wita! — odezwała się jakaś kobieta. — No. Przegoniliśmy go kamieniami! — Rozkazuję natychmiast rozejść się! — ocknął się lord Luke Corembeck. Wieśniacy ruszyli z miejsca, oglądając się jednak za siebie z lękiem i odrazą. David leżał jeszcze przez chwilę bez ruchu, po czym nagle usiadł, jęcząc. — Głowa mnie boli — poskarżył się matce i wybuchnął płaczem. — Miałeś atak — wyjaśnił łagodnie Hobbey, podchodząc do syna. — Na oczach wszystkich? — spytał David ze zgrozą. Z twarzą zalaną łzami zaczął toczyć dokoła wściekłym wzrokiem. Hobbey i Fulstowe pomogli mu wstać. Hobbey ścisnął ramię syna. — Przykro mi, Davidzie, obawiałem się, że któregoś dnia może do tego dojść. To wszystko przez tego łotra Ettisa i jego ludzi. Dziękuję ci, panie, że ich przegoniłeś — zwrócił się do sir Luke’a Corembecka. Trzeba mu było przyznać, że potrafił zachować twarz. — Niestety, byliście świadkami ataku choroby mego syna. Ataki zdarzają się rzadko, musi teraz odpocząć chwilę i będzie po wszystkim. — To przez tego Ettisa i jego bandę kmiotów — pocieszył go Corembeck. — Boże, co to za czasy, gdy chłop ośmiela się grozić panu. Ruszyliśmy za domownikami w drogę powrotną. Fulstowe z Hobbeyem z obu stron trzymali Davida pod ramię. Zdawałem sobie sprawę, że dla rodziny był to poważny cios; David miał być odtąd napiętnowany zarówno w oczach ziemian, jak i okolicznych wieśniaków.

Skinąłem na Baraka, żeby został ze mną nieco w tyle. — Co ty na to? — spytał. — Moim zdaniem od lat to ukrywają. Dyrick nie miał pojęcia o niczym, dlatego całkiem zbaraniał. Na Boga, że też musiało się to akurat wydarzyć na oczach wszystkich. Choć młody Hobbey jest bezczelnym gnojkiem, nie zasługuje na taką hańbę. Swoją drogą uważam, że za wyjazdem Feaveryeara kryje się coś, co Dyrick zataił. — Opowiedziałem mu, com widział z okna zeszłego wieczoru. — Uciekał jak diabeł przed święconą wodą. A Dyrick wygląda, jakby się czymś poważnie gryzł. — Może David wczoraj też miał atak. — Nie. Widziałem, jak stał z Hugh przy pryzmach. Tam coś się wydarzyło i Feaveryear popędził donieść o tym Dyrickowi. A teraz się ulotnił. — Kiedy psy zagryzły Lamkina i Abigail krzyknęła, że nie widzisz tego, co się dzieje pod twoim nosem, mogła mieć na myśli Davida. Pokręciłem głową. — Nie, chodziło jej o coś innego. Byłaby ostatnią osobą, której zależałoby na tym, by zwrócić moją uwagę na przypadłość syna. — Spojrzałem na grupę przede mną. Abigail dreptała za synem. — Izba Feaveryeara sąsiaduje z twoją. Słyszałeś, jak wyjeżdżał? — Słyszałem, jak drzwi trzasnęły, gdy ledwie zaczęło świtać, a potem te jego drobiące kroki. Myślałem, że idzie na jutrznię. — Ciekawe, co go tak przynagliło? — Czułem, że istnieją ważne powody zniknięcia Sama Feaveryeara, ale jakie, to była zagadka.

Rozdział trzydziesty O świcie las tchnął czarownym spokojem. Wśród drzew niósł się głośny trel ptaków; wiewiórka obserwowała mnie z gałęzi buku, świecąc rudym ogonkiem spośród zielonych listków. Siedziałem na kłodzie dębu w małym zagłębieniu terenu w wygodnej luźnej kamizelce i koszuli, które uznałem za strój odpowiedni do polowania. Zza pleców, spośród drzew, dobiegały do mnie przytłumione odgłosy rozmów gospodarzy i gości, którzy zasiedli do śniadania na dużej polanie. Z głębi lasu niósł się również cichy szelest świadczący o tym, że pan Avery ze swoimi ludźmi tropią jelenia. Ja jednak czułem, że muszę choć przez chwilę pobyć w samotności. Wkrótce mieliśmy pognać ławą przez zwierzyniec. Chciałem przemyśleć wydarzenia poprzedniego dnia. * Po powrocie z kościoła Davida położono na piętrze, nie bacząc na jego protesty, że nic mu nie jest. Hobbey poprosił Dyricka do siebie. Byłem już w drodze na górę, kiedy adwokat wychynął z drzwi gabinetu, zapraszając również mnie. Właściciel Hoyland siedział przy swoim biurku z ponurą twarzą. Cichym głosem poprosił mnie, bym usiadł. Przekręcił klepsydrę stojącą na pulpicie, przyglądając się z melancholią przesypującym się ziarnkom piasku. — Tak więc, panie Shardlake, byłeś świadkiem… ataku choroby mojego syna. Próbowaliśmy to zachować w tajemnicy, co wywoływało silne napięcie u mojej żony; serce jej pęka, ilekroć musi oglądać jego spazmy. Poza rodziną jedyną wtajemniczoną osobą jest Fulstowe. Na szczęście David nigdy nie dostał ataku na oczach służby. Ukrywaliśmy chorobę syna nawet przed panem Dyrickiem. — Posłał swemu adwokatowi przepraszający uśmiech. — Wybacz, Vincencie. Teraz jednak rzecz się rozniesie. Nie dalej jak dziś wieczór Ettis i jego hałastra będą w wioskowej karczmie naigrawać się z Davida. — Odstawił klepsydrę i zacisnął dłoń w pięść. — Domyślam się, że Hugh od dawna wie o wszystkim — powiedziałem ze współczuciem. — David miał pierwszy atak jeszcze w Londynie, niedługo po tym, jak Hugh i Emma sprowadzili się do nas. — Mimo to nie zaniechałeś, panie, planów wydania Emmy za Davida. Wydanie za mąż podopiecznej za osobę z tak poważnym uszczerbkiem na zdrowiu jak choroba świętego Wita jest niedozwolone. — Dziewczynka zmarła — uciął krótko Dyrick, patrząc niespokojnie na Hobbeya, jakby obawiał się, że tamten zdradzi zbyt wiele, choć raczej nie było już nic do ukrycia. — Hugh potrafił dochować tajemnicy? — spytałem Hobbeya. Kiwnął głową. W jego oczach obudziła się czujność. — Obiecał nie powiedzieć nikomu i obietnicy dotrzymał. — Trudno wymagać dyskrecji od dziecka. — Jednakże fakt, że wywiązał się z obietnicy, świadczy o jego przywiązaniu do rodziny — wtrącił z naciskiem Dyrick. — Pańskie pojawienie się, cała ta sprawa — głos Hobbeya przez chwilę zadrżał gniewnie, ale zaraz znów stał się opanowany — wzbudziła wielkie napięcie w mojej żonie i synu. Myślę, że

właśnie stąd się wziął dzisiejszy atak. — Przez chwilę walczył ze sobą. — Chciałbym się odwołać do pańskiego sumienia, byś nie donosił, panie, o tym incydencie Sądowi Opiekuńczemu ani nie rozpowiadał o nim w Londynie. Przyjrzałem mu się uważnie. Z twarzy Hobbeya biła cicha rozpacz, usta drgnęły mu nieznacznie. — Zastanowię się — odparłem. Hobbey wymienił porozumiewawcze spojrzenia z Dyrickiem. — Muszę już iść, by zająć się przygotowaniami do polowania — westchnął. — Jesteś, panie, pewien, że obstawanie przy polowaniu ma sens? — spytał Dyrick. — Tak. Będę dumnie nieść mój krzyż — odparł Hobbey. Powoli wracała mu dawna stanowczość. — Muszę im stawić czoło. A ty, Vincencie, jako mój adwokat, powinieneś przy tym być. Zechcesz wziąć również udział w polowaniu, panie Shardlake? Zawahałem się, węsząc w tej zmianie kursu próbę obłaskawienia mnie, ale w końcu kiwnąłem głową. — Chętnie. Może to mnie trochę rozrusza, bo kości do cna mi się zastały po tych wszystkich dniach spędzonych w siodle. Hobbey wstał. — Możesz, panie, wziąć swojego asystenta, jeśli będzie miał chęć. — Wydawał się skrajnie wyczerpany. — Ledwie polowanie się skończy, zjedzie tutaj sir Quintin Priddis z synem, więc muszę zadbać o to, by ich godnie przyjąć. * Wróciłem do mojego pokoju i usiadłem ciężko na łóżku. Czy powinienem informować Sąd Opiekuńczy o chorobie Davida? Nie miałem na to ochoty. Ale pozostawało pytanie, jak wpływało na Hugh życie wśród napięcia psychicznego i tajemnic tej rodziny. Po chwili zastanowienia ruszyłem korytarzem i zastukałem do drzwi chłopca. — Proszę wejść, panie Shardlake — powitał mnie Hugh, wpuszczając do swego schludnego pokoju. W środku było ciemno, okiennice zostały przymknięte, chroniąc przed ostrym światłem popołudniowego słońca. Na biurku chłopca leżała Utopia More’a. — Kolejne podejście do More’a? — zagadnąłem. — Tak, czytam go od wczorajszego wieczoru. Niestety, w dalszym ciągu obstaję przy tym, że jest fantastą. W dodatku dowiedziałem się od Sama Feaveryeara, że jako lord kanclerz posłał na stos za herezję wielu poczciwych ludzi. — Tak, to prawda. — Jakim prawem oskarżał więc innych o zbrodnie wojenne? Chłopak ma łeb nie od parady — pomyślałem z uznaniem. — Feaveryear wyjechał — rzekłem. Podszedł do okna i wyjrzał przez szczelinę w okiennicach. — Tak, przywykłem już do widoku tej jego dziwnej, chudej twarzy. Podobno pan Dyrick odesłał go do Londynu. — Zapewne w niecierpiącej zwłoki sprawie. Wyjechał dzisiaj rano. Wczoraj wieczorem widziałem go, jak biegł przez trawnik — dodałem z wahaniem. Hugh odwrócił się do mnie, a jego twarz była pozbawiona wszelkiego wyrazu. — Pan Dyrick go wezwał. — Jakoś tego nie słyszałem. Zdawało mi się, że ktoś krzyknął: „Nie!”. — Musiałeś się, panie, przesłyszeć. Pan Dyrick wychynął z okna i zawołał go. Biedny Sam na wezwanie swego pana zawsze gna na złamanie karku. — Spojrzał na mnie przenikliwie

niebieskozielonymi oczami. — Czy w tej sprawie chciałeś się, panie, ze mną widzieć? — Nie. — Tak właśnie przypuszczałem. — Sekret Davida wydostał się na światło dzienne. — Wielka szkoda. — Pan Hobbey mówi, że przypadłość Davida ujawniła się wkrótce po tym, jak razem z siostrą zamieszkaliście w jego domu. Hugh usiadł na łóżku, patrząc na mnie z dołu. — Któregoś dnia, wkrótce po przeprowadzce do Hobbeyów, ja, David i Emma odbywaliśmy lekcję z panem Calfhillem. Nauczyciel gniewał się na Davida za to, że nie odrobił lekcji, i groził, że poskarży ojcu, na co David kazał mu iść precz i zrobić coś obrzydliwego z kozą. Nagle jednak spadł z krzesła i zaczął się trząść i toczyć pianę, tak jak dzisiaj. Byliśmy przerażeni z Emmą, sądząc, że Bóg ukarał go za grzeszne słowa. Wtedy jeszcze wierzyliśmy, że Bóg razi grzeszników — dodał z gorzkim uśmiechem. — Ale pan Calfhill odgadł, co mu jest. Posadził Davida i docisnął mu język linijką, tak jak dziś zrobił to Fulstowe skórzaną pochwą miecza. — Czy rodzice Davida prosili was z siostrą o zachowanie tajemnicy? — Prosili — odparł bezbarwnym tonem. — Nie kochasz ich jak rodziny, prawda? Żadnego z nich? Jego szczupła, pobliźniona twarz nagle skrzywiła się po dziecinnemu, Hugh zaraz się jednak opanował i spojrzał mi w oczy. — Pomimo wszystko przez następne miesiące naciskali na moją siostrę, by wyszła za Davida, nie zważając na to, że jest obciążonym chorobą świętego Wita pyszałkowatym tyranem! — Emma nie lubiła Davida? — Mierził ją! Miała zaledwie trzynaście lat, kiedy zaczął jej wkładać rękę pod spódnicę. — Twarz Hugh pociemniała. — Oberwał za to ode mnie. Pan Calfhill stanął wtedy po naszej stronie. Powiedział nam, że Emma ma prawo odmówić wyjścia za mąż za Davida, zgłaszając w Sądzie Opiekuńczym jego odrażającą ułomność. — Słusznie mówił. Sąd uznałby to za wymuszenie małżeństwa na podopiecznym. Ale pan Hobbey wciąż snuł plany przyłączenia jej części waszej ojcowizny do swoich ziem. — Mieliśmy z Emmą pewien plan — powiedział gniewnie Hugh. — Gdyby Hobbeyowie nadal naciskali na nią, zamierzaliśmy zagrozić im pozwem w ich ukochanym Sądzie Opiekuńczym. Pan Calfhill przestudiował przepisy prawa cywilnego i powiedział nam, że chociaż chłopcy muszą zostać pod kuratelą do dwudziestego pierwszego roku życia, dziewczęta mogą przejąć swoje włości już w wieku lat czternastu. — Zgadza się, o ile nie sprzeciwiają się stosownej propozycji małżeństwa. — Właśnie, stosownej. Mieliśmy zamiar zaczekać jeszcze kilka miesięcy, póki Emma nie skończy czternastu lat, a potem przejąć jej włości, sprzedać i uciec razem. — Czy zdradziliście swoje plany panu Calfhillowi? — Nie. Może powinniśmy byli mu zaufać — przyznał ze smutkiem Hugh. — Nie byłoby to takie łatwe. Musielibyście wziąć adwokata. Hugh zaśmiał się z goryczą dziwnie cienkim głosem. — Nie było okazji tego sprawdzić. Moja siostra umarła, więc reszta już nie miała znaczenia. — Usta Hugh znów wykrzywiły się w podkowę, tak jakby miał się rozpłakać, zaraz jednak na twarz wróciła mu zwykła obojętność. Wielka szkoda, że Michael Calfhill i wielebny Broughton nie wiedzieli o stanie Davida, jeszcze gdy Hobbey ubiegał się o kuratelę — pomyślałem. Hugh westchnął, po czym z nagłą

irytacją zaczął się drapać po piersi. — Mam nadzieję, że nie złapałeś pcheł — powiedziałem. — Ja przywiozłem na sobie parę sztuk z Portsmouth, ale chyba udało mi się ich pozbyć. — Nie, to nie pchły. Mam więcej blizn na ciele, które mnie swędzą. — Podrapał się znów, tym razem delikatniej. — Nosisz na piersi krzyżyk Emmy? — Nie, panie Shardlake, trzymam go w szufladzie. Nie mogę na niego patrzeć. — To przykre. — Może nie powinieneś był mi go, panie, przywozić. Stale noszę moje kamienne serce. Dobrze zgadłeś, nie kocham Hobbeyów. Umiesz wyciągnąć ludzi na zwierzenia, panie. Ale skoro nie mogę iść na wojnę, to wolę zostać tutaj. To jest moje życzenie i możesz je, panie, przekazać Sądowi Opiekuńczemu. — Ale dlaczego, Hugh? Rozłożył bezradnie swe delikatne ręce. — A dokąd niby mógłbym pójść? — zaśmiał się znów z goryczą. — Przywykłem mieszkać tutaj i nie zamierzam spierać się w sądzie z panem Hobbeyem. Za trzy lata mogę wystąpić o zwrot spadku i wynieść się stąd. — A wtedy co zrobisz? Pójdziesz do wojska? — Może. — Jeśli uznasz, że mógłbym ci wówczas w jakiś sposób pomóc, szukaj mnie w Lincoln’s Inn w Londynie. — Dziękuję ci, panie Shardlake. — Uśmiechajął się znowu smutno. Potem spojrzał na mnie uważnie. — Za trzy lata, tak, wtedy być może będę potrzebował przyjaciela, kogoś spoza Hampshire. * Trzepot ptasich skrzydeł na gałęziach nad głową przywrócił mnie do rzeczywistości. Wstałem i ruszyłem przez las w stronę wielkiej polany, na której było około trzydziestu osób. Hobbey z łowczym Averym, Fulstowe’em i sir Lukiem Corembeckiem oraz dwoma innymi eleganckimi mężczyznami w średnim wieku nachylali się nad rozłożoną na pniu ściętego drzewa mapą zwierzyńca. Na trawie rozpostarto wielkie białe płachty z rozrzuconymi poduszkami, na których usiadła pani Corembeck z dwiema paniami w średnim wieku. Wszystkie były ubrane w eleganckie suknie z jedwabiu i satyny z modnymi kapturami przysłaniającymi włosy; twarze i szyje przyprószyły białym pudrem ołowianym. Służący donosili kielichy wina i półmiski z chlebem i serem. Kawałek dalej około dwudziestu mężczyzn sprowadzonych z Hoyland do pomocy w polowaniu stało, trzymając w rękach wodze koni i smycze psów myśliwskich. Barak gawędził z nimi. Uradowałem się, wypatrzywszy wśród wierzchowców Odmieńca. Hugh z Davidem i dwoma innymi chłopcami wyglądającymi na synów przybyłych gości gawędzili z Dyrickiem. Chłopcy, podobnie jak miejscowi, mieli na sobie stroje w różnych odcieniach zieleni. Panowie rozmawiający z Hobbeyem byli odziani w dublety zdobione ażurem lub z rozcięciami, w dość bladych kolorach w porównaniu z jaskrawymi sukniami małżonek. Każdy z czterech chłopców miał łuk ze spuszczoną cięciwą i kołczan u pasa. Zauważyłem, że pióra w strzałach pochodziły od łabędzi lub pawi, co świadczyło o zamożności, poza tym wszyscy mieli rękawiczki i ochraniacze przegubów z rogu lub wytłaczanej skóry. Po Davidzie nie było znać wczorajszego ataku, jednak zerkał niespokojnie na obu młodych gości, zapewne próbując odgadnąć, czy już wiedzą. Śniadanie stanowiło tylko preludium do polowania; panie miały pozostać na polanie,

w czasie gdy panowie będą ścigać jelenia. Po ustrzeleniu zwierzę miało zostać przyciągnięte na wielkim wozie, stojącym na poboczu, obok płachty z nożami i szczypcami, za pomocą których zamierzano rozebrać mięso na oczach widzów. Kobietom zdarzało się niekiedy uczestniczyć w polowaniach; królowa wspominała, że księżniczka Elżbieta przypatrywała się już łowom. Panie prowadziły z Abigail grzecznościową wymianę zdań, ale wydawały się speszone. Wyglądało na to, że wiedzą o wczorajszym incydencie przed kościołem. Abigail próbowała podtrzymać rozmowę, ale jej głos z napięcia był piskliwy, do tego nerwowo skubała serwetę. — To będzie pierwsze polowanie mojego syna — mówiła. — Najwyższa pora, by krzepki, bystry młodzian zaznał uciech myślistwa. — Rozejrzała się wyzywająco po swoich towarzyszkach, zanosząc sztucznym chichotem. Gdy jeden z psów myśliwskich szczęknął groźnie, zamrugała trwożliwie oczami. W pamięci stanęła mi podsłuchana pod drzwiami rozmowa, w trakcie której przekonywała męża, że polowanie może być dla nich ryzykowne. Barak odłączył się od służby i podszedł do mnie. — Jesteś pewien, że masz na to ochotę? — spytał. — Byłem już kiedyś na polowaniu — obruszyłem się. — A ja nie. Mówią jednak, że warto doświadczyć wszystkiego z wyjątkiem sodomii i dżumy. — Panie Shardlake! — Hugh zmierzał w naszą stronę. Wyglądał, jakby wczorajsze wydarzenia spłynęły po nim jak woda po gęsi. — Jest pan gotów? — Tak. Co się będzie teraz działo? — Ja i trzech łuczników — skinął w stronę Davida i pozostałych chłopców — będziemy leżeć w ukryciu w trzech różnych punktach trasy. Fulstowe też. — To wielki zaszczyt dla majordoma. — Widocznie pan Hobbey uznał, że na to zasługuje. — Sądziłem zawsze, że młodzi mężczyźni raczej jadą z nagonką, niż czają się w zasadzkach po lesie. — Tak, ale my chcemy wypróbować nasze zdolności łucznicze. Ten tu pan Stannard jest zastępcą dowódcy miejscowego oddziału samoobrony, dziesięć mil stąd. Pozwólcie do nas, chłopcy! — Zamachał ręką i David nadszedł z dwoma kolegami i Dyrickiem, który sprawiał wrażenie niespokojnego. Przedstawiono mi panicza Stannarda i panicza Beltona, synów dwu mężczyzn studiujących mapę z Hobbeyem. Obaj nie mieli jeszcze dwudziestu lat, ale w wojsku nie liczył się wiek, lecz urodzenie, czego przykładem był sir Franklin Giffard, który pomimo podeszłego wieku wciąż dowodził oddziałem Leacona. — Jadąc tu przed tygodniem, widzieliśmy ćwiczenia — powitałem ich. — Staram się porządnie wytrenować ludzi z mojego okręgu — powiedział z dumą Stannard, wysoki, dobrze zbudowany młodzieniec z okrągłą twarzą; jego zachowanie cechowała duża pewność siebie. Belton był niższy i jeszcze pryszczaty. — Problemem jest wyposażenie — ciągnął Stannard. — W myśl prawa każdy powinien mieć własną broń, ale wielu nie ma nawet łuku. Jednakże gdy zapłoną latarnie, będą gotowi do wymarszu. — To będzie armia, jakiej Anglia nie widziała — stwierdził David z jakimś nienaturalnym podnieceniem. Widząc, że mu się przyglądam, uciekł wzrokiem. — W razie czego pokonamy ich choćby samą liczebnością. Ja stanę na czele oddziału samoobrony. Dzisiejszy dzień traktuję jako przymiarkę, może uda mi się ustrzelić jelenia i zdobyć kamienne serce, co tobie się udało już dwa lata temu, na polowaniu u mojego ojca — zwrócił się do Hugh. — Miałeś raptem szesnaście lat! — Zgadza się — przyznał Hugh nie bez dumy.

— Słyszałem, że ten amulet leczy wiele przypadłości. — Zwykle noszę go na szyi, ale postanowiłem dziś go wam pokazać. — Hugh zdjął rękawice i sięgnął do sakiewki przy pasie. Wyjął z niej niewielki skórzany mieszek zasuwany na rzemień, rozsupłał i wysypał ze środka mały, obły, białawy kształt. Barak skrzywił nos z odrazą, ale chłopcy oglądali talizman przejęci. — Nawet gdybym zdobył następny, nigdy nie oddam tego — powiedział Hugh z dumną determinacją, która wyraźnie imponowała chłopcom. Dyrick podszedł do mnie. — Widzę, że podstawiono ci, panie, tego samego wierzchowca, na którym tu przybyłeś. Wygląda na spokojne zwierzę. — Tak jest w istocie — odparłem zaskoczony ową próbą nawiązania ze mną przyjaznej pogawędki. — Wszystkich uczestników polowania proszę do mnie! — zawołał Hobbey. — Pomachał ręką i zaproszeni panowie oraz wieśniacy z Hoyland ruszyli w jego stronę. Dyrick przytrzymał mnie za ramię. — Feudariusz Priddis przybędzie z synem po południu — przypomniał półgłosem. — Będziesz, panie, mógł wziąć młodego Priddisa na inspekcję lasów. Chciałbym się jednak umówić, kolego Shardlake, że wyjedziemy jutro. Sprawa, w której pchnąłem Feaveryeara do Londynu, jest bardzo skomplikowana. Muszę być na miejscu. — Coś w Sądzie Opiekuńczym? — Chodzi o załatwienie zakazu sądowego. Jeśli wyjedziemy jutro, pan Hobbey zgodził się na ugodę pozasądową, w której obie strony zostaną obciążone kosztami po połowie. To bardzo korzystny układ dla pańskiej klientki, przyznasz, panie. W przeciwnym wypadku — podjął już swoim dawnym, napastliwym tonem — możesz być pewien, Shardlake, że będziemy dochodzić pełnego zwrotu kosztów. — I Hobbey na to przystał? — Zdumiałem się. Była to bardzo korzystna propozycja, jakiej żaden prawnik raczej nie składałby, zorientowawszy się, że jego przeciwnik jest na straconej pozycji. — Tak. Chce, byś, panie, już sobie pojechał. Nie widzisz, na Boga, że ten człowiek dostał za swoje? — zaatakował mnie z żarem, jakiego bym się po nim nie spodziewał. Zacząłem myśleć gorączkowo. Był tylko jeden powód, który mógł skłonić Hobbeya do podobnej propozycji; chciał mieć pewność, że wiadomość o przypadłości Davida nie rozniesie się po Londynie. — Nie wiem, co na to moja klientka. — Człowieku, wystarczy nieformalna zgoda. Przecież ona jest zdana na pańską opinię. Podobnie jak królowa — dodał z przekąsem. — Zadecyduję po obejrzeniu z młodszym Priddisem lasów Hugh. — Czułem na sobie pełen napięcia wzrok Dyricka. — Chodźmy, powinniśmy już dołączyć do reszty. * Zebraliśmy się wokół pnia dębu i Hobbey krótko przedstawił gościom mnie i Dyricka jako swoich prawników. Spojrzałem na Avery’ego. Młody mężczyzna miał na sobie strój w barwach świeżej zieleni, a na szyi zawieszony róg myśliwski. Gdy stał nad mapą, biła od niego duża pewność siebie. — Oto, jak planujemy poprowadzić nagonkę. — Mapa przedstawiała prostokąt zwierzyńca z wyrysowanymi ścieżkami przecinającymi leśną gęstwinę. Avery ujął kawałek węgla drzewnego. — Jesteśmy tutaj. — Nakreślił krzyżyk na brzegu mapy. — Będziemy jechać

tą drogą aż do miejsca, w którym dochodzi ta ścieżka. Jadąc, szanowni panowie, należy zachowywać się cicho, żeby nie spłoszyć jeleni, które są tu. — Obwiódł kółkiem odcinek ścieżki. — Moi ludzie śledzili je od dawna; w to miejsce wracają na nocny spoczynek. — I tu je dopadniemy — powiedział Hobbey zadowolonym tonem. — Niezupełnie, panie — sprzeciwił się Avery. — Tutaj właśnie zacznie się prawdziwe polowanie. Dopiero wtedy przestanie nas obowiązywać cisza. Psy zostaną spuszczone ze smyczy, a jeźdźcy muszą doprowadzić do tego, by jeleń pognał w jedną stronę, a w drugą łanie z cielętami. — Czyli tak zwana chmara — wtrącił Corembeck tonem znawcy. — Spokojnie, nieraz w życiu polowałem. — Wybacz, panie, ale nie wszyscy tutaj mają doświadczenie. — Avery rozejrzał się z powagą po zebranych. — Samiec jest spory, na oko to siedmiolatek, na rogach ma dziesięć odrostków. Ważne, by go nakierować na ścieżkę, na której będziemy do niego strzelać, ale nie zbliżać się za bardzo, aby nie umknął gdzieś w bok. Co się tyczy samic i młodych, poszczujemy je psami, za którymi ruszy sześciu mieszkańców Hoyland. Reszta miejscowych powinna czekać przy płotkach zamykających przerwy między drzewami na głównym trakcie i płoszyć krzykiem samca, gdyby próbował się przedrzeć. Chmara składa się tylko z ośmiu łań i cieląt, więc psy powinny powalić część z nich, a wasi ludzie mogą je dobić mieczem lub strzałą. — Avery spojrzał na wioskowych. — Clements, ty odpowiadasz za psy. — Do usług, panie — odparł ochoczo młody chłop. — Czy pozostali zrozumieli wszystko? — Czy jeśli ubijemy łanię lub cielę, będziemy mogli wziąć dla siebie kawał porządnego mięsa? — Już mówiłem, że tak — zniecierpliwił się Hobbey. — Weźmiemy comber dla Ettisa — powiedział któryś, a reszta wybuchnęła śmiechem. Nawet pośród ludzi zwerbowanych przez Hobbeya wyraźnie panowały buntownicze nastroje. Siedząca na poduszkach Abigail odwróciła się, łypiąc złowrogo na zuchwalca. — Nicholas, przypilnuj, by ten człowiek nie dostał mięsa za karę! — wrzasnęła. — Chciałbym prosić jaśnie panów o uwagę! — Avery pacnął w mapę dłonią odzianą w rękawicę. — Przypominam, że mamy do czynienia z bardzo silnym i dzikim zwierzęciem. — Najmocniej przepraszam. Moja żona zawsze się wyrwie z czymś nie w porę — powiedział Hobbey, karcąc wzrokiem Abigail. Słysząc, jak Hobbey publicznie znieważa swoją żonę, reszta pań głośno wstrzymała oddech. Abigail zarumieniła się i odwróciła tyłem. Hobbeyowi zadrgał mięsień policzka. — Nie przerywaj pan sobie — warknął do Avery’ego. Łowczy nabrał powietrza w płuca. — Kiedy samiec zostanie wypłoszony, zacznie się właściwe polowanie. Wyszczujemy go na główny trakt, a stamtąd na ścieżkę, przy której leżą zaczajeni łucznicy. Wy tam, przy płotkach, musicie dobrze się spisać, nie bacząc na to, że jeleń może rzucić się na was. Poza wytyczonymi ścieżkami, w gęstwinie, jeleń potrafi być bardziej rączy od konia. — To prawda — potaknął ponuro Corembeck. Teraz Avery nakreślił pięć krzyżyków wzdłuż ścieżki. — Tu będą czekać strzelcy: panicz Hugh, panicz David, Fulstowe i dwóch naszych młodych gości. Wyruszycie przed wszystkimi. Jednemu z was przypadnie zaszczyt wypuszczenia śmiercionośnej strzały, która powali jelenia. — Powiódł wzrokiem po łucznikach. — Pamiętajcie, by się dobrze zasłonić i zadbać o czyste pole strzału. Nie wolno wam drgnąć. — Przyjrzał się bacznie pozostałym. — Gdy jeleń zostanie nakierowany w stronę łuczników, zadmę

w róg… o, tak, aby ci byli już w pogotowiu. Gdybym chciał ich z jakiegoś powodu wezwać do siebie, zadmę w róg tak. — Wydał inny dźwięk. — Czy wszystko jasne? Wszyscy chóralnie potaknęli. — A więc, panowie, na koń, a szczwacze, trzymać mocno psy na smyczy! * Odprowadzaliśmy wzrokiem Davida, Hugh, Fulstowe’a i dwóch chłopców wjeżdżających gęsiego w zarośla. Po paru minutach Avery dał sygnał i wszyscy ruszyliśmy za nimi. Ciszę zakłócało tylko pobrzękiwanie uprzęży, które umilkło zaraz. Psy, chociaż rwały się ze smyczy, wiedziały, że nie wolno im szczekać. Jechałem między Barakiem a Dyrickiem, tuż za Hobbeyem, który jechał na ogonie Corembecka. Prowadził nas Avery, narzucając powolne, równomierne tempo. Czułem, że Odmieniec źle znosi tę dziwną, milczącą jazdę, więc poklepałem go po grzbiecie. Po półgodzinie Avery skinął ręką w stronę bocznej dróżki. Niełatwo było zachować ciszę, bo ścieżka okazała się wąska i gałęzie ocierały się o konie. A potem, znienacka, jak wtedy, gdyśmy z Barakiem trafili na stado łań, przystanęliśmy na brzegu polany pełnej jeleni. Zgodnie z zapowiedzią Avery’ego stado składało się z kilku łań, paru sztuk cieląt i wielkiego samca; zwierzęta pasły się spokojnie. Nagle zastygły, patrząc w naszą stronę. Samiec zadarł głowę. Wtedy zaczęło się wreszcie to, na co czekaliśmy: krew zaczęła krążyć szybciej w żyłach myśliwych, którzy ruszyli przed siebie ławą. Chmara niezwłocznie rzuciła się do ucieczki. Śmignęły obok nas spuszczone ze smyczy psy myśliwskie. Sześciu jeźdźców pognało za nimi z trzaskiem łamanych gałęzi. Reszta stanęła oko w oko z wielkim samcem. Poprzednim razem, gdy byłem na polowaniu, lata temu, jelenia zobaczyłem, dopiero kiedy był martwy. Ten okaz wydawał się znacznie większy, a jego pokaźne poroże o ostrych końcach zakolebało się groźnie w naszym kierunku. Zwierzę pochyliło głowę, kierując rogi w stronę Corembecka, który stał najbliżej. — Na bok, panie — rzucił cicho, lecz dobitnie Avery. Corembeck, uśmiechając się nerwowo, ostrożnie sprowadził konia w lewo. Jeleń w ułamku sekundy rzucił się przez powstałą lukę na ścieżkę; widzieliśmy, jak pracują podczas ucieczki mięśnie jego tylnych nóg. Avery zadął w róg i ruszyliśmy w pogoń, spinając konie. — Rany, to mi się podoba! — krzyknął zdyszany, rozpromieniony Barak. Goniliśmy jelenia po trakcie. Przy drodze stała grupa naganiaczy. Wymachując rękami i krzycząc: „Huzia!”, zaganiali go w prawo, na ścieżkę, przy której leżeli łucznicy. Zwierzę pomknęło ścieżką, a my za nim. W pewnej chwili, w miejscu, gdzie drzewa przerzedzały się, jeleń odbił w bok, ale prześwit był zagrodzony wysokim, drewnianym płotem. Jeleń zawrócił na ścieżkę i pomknął dalej, straciwszy jednak drogocenne sekundy. Kiedy odwrócił się, mignęły białka rozszalałych ze strachu oczu zwierzęcia. Samiec nabrał prędkości, wyprzedzając konie. Musiałem skoncentrować wszystkie zmysły na jeździe, uchylając się przed niskimi gałęziami. Barakowi mogło się to podobać, ale mnie nie; bałem się cwału w leśnej gęstwinie, gdzie w każdej chwili mogłem oberwać gałęzią w głowę lub goleń. Potem potężne zwierzę odwróciło głowę w stronę kolejnego prześwitu i rzuciło się w bok, znowu napotykając płotek, tym razem niski. Samiec przysiadł na tylnych nogach, szykując się do skoku, ale przy płotku wyrośli wieśniacy, z krzykiem machając rękami. Mimo to jeleń nie rzucił się do ucieczki, tylko odwrócił się w miejscu pyskiem do nas. Jeźdźcy ściągnęli ostro wodze. Nadal jechałem na przodzie, teraz obok Hobbeya. Jeleń wydał z siebie głośny pomruk przechodzący w ryk, po czym pochylił głowę, kołysząc na boki wielkim porożem. Avery zadął

w róg, dając sygnał łucznikom. Jeleń schylił łeb i zaatakował. Rzucił się wprost na wierzchowca Hobbeya, biorąc zwierzę na rogi. Koń, rżąc, stanął dęba; Hobbey krzyknął głośno i poleciał do tyłu, na mnie. Odmieniec skoczył gwałtownie i poczułem, jak spadam na ziemię, a Hobbey — na mnie. Wylądowaliśmy w gęstej kępie parzących pokrzyw, które częściowo zamortyzowały upadek, chroniąc nas przed poważniejszą kontuzją. Przywalony Hobbeyem walczyłem o oddech. Zrzuciłem go z siebie z obawy, że mnie udusi; pokrzywy parzyły mnie w kark i dłonie. Nagle dobiegł mnie wyraźny świst strzały, ciche rzężenie samca i łoskot padającego ciała. Barak rzucił się w moją stronę, żeby pomóc mi usiąść. Chwilę trwało, nim złapałem oddech. Hobbeyowi pomagał pozbierać się Avery. Dysząc ciężko, rozglądałem się wokół. Jeden z wieśniaków trzymał Odmieńca, któremu chyba nic się nie stało, za to koń Hobbeya leżał, wierzgając w ściółce leśnej. Wioskowi biegli w naszą stronę. Myśliwi otoczyli leżącego na środku ścieżki jelenia, w którego piersi tkwiła strzała. Zwierzę wydało z siebie rzężące tchnienie, drgnęło i znieruchomiało. Hugh wyszedł z zarośli z twarzą lśniącą od potu i stanął nad jeleniem z łukiem w dłoni. Panicz Stannard podbiegł do niego, klepiąc go po ramieniu. — Dobra robota, panie Curteys. Co za strzał! Uśmiech zadowolenia wypłynął na twarz Hugh. — Nie przeczę, że znów mi się udało. Hobbey dyszał ciężko, wyraźnie zszokowany. Hugh spojrzał w naszą stronę. — Skaleczyłeś się, panie — zwrócił się do mnie. — Masz krew na nadgarstku. Pomacałem się po ręce, trafiając na głęboką ranę poniżej łokcia. Skrzywiłem się z bólu. — Musiałem spaść na jakiś konar. — Pozwól, że obejrzę — poprosił Barak. Zdjąłem dublet i podwinąłem rękaw. Krew tryskała z paskudnej rany na przedramieniu. — Trzeba to opatrzyć — zawyrokował Barak. — Czekaj, urżnę rękaw, koszula i tak poszła w strzępy. Gdy Barak bandażował moją rękę, Hobbey przystąpił do swego podopiecznego. — Dzięki ci, Hugh, żeś uratował mój honor gospodarza polowania, o ile nie wręcz moje życie — rzekł drżącym głosem. — Mówiłem już, panie, że dobrze bym się spisywał na polu bitwy — odparł Hugh z chłodnym uśmiechem. Gdzieś z głębi lasu zatrąbił róg. — Musieli postrzelić łanie — powiedział sir Luke. — Ej, wy tam! — krzyknął w stronę miejscowych. — Odsuńcie jelenia na pobocze, żeby wóz mógł podjechać. I dźwignijcie konia pana Hobbeya. Wkrótce wierzchowiec stanął z powrotem na nogi, szczęśliwie cały i zdrowy, choć trząsł się jak osika. Czterech wioskowych ujęło samca za poroże i powlekło na pobocze, znacząc drogę krwią. * Polowanie było zakończone. Na rozkaz Hobbeya wszyscy, pieszo lub konno, ruszyli z powrotem na polanę. Służący prowadził kulejącego konia Nicholasa. Hugh zadowolony z komplementów odjechał z dwoma młodzieńcami. Avery ruszył ścieżką po Fulstowe’a i Davida, którzy musieli zapędzić się zbytnio i nie słyszeli rogu. Hobbey w podartym ubraniu, wytarzany w ziemi, stał, otrzepując blade dłonie. — Wybacz mi, że cię przygniotłem, panie. Nie stało ci się w rękę nic groźnego? — Oby. Jedźmy już do domu, Barak. — Wstałem, ale świat nagle zawirował. Barak

pomógł mi usiąść z powrotem. — Przeżyłeś wstrząs. Musisz wypocząć chwilę. — Uważaj, Nicholasie, bo jeszcze gotów cię pozwać za naruszenie nietykalności cielesnej — zarżał Dyrick. — Zamknij się pan — warknął Hobbey. Twarz Dyricka pociemniała; chyba miał coś na końcu języka, jednak odwrócił się i ruszył z godnością przed siebie. Akurat pojawił się Avery, prowadząc Fulstowe’a z Davidem. David wbił gniewny wzrok w jelenia, w którego piersi utkwiła głęboko strzała. — Piękny strzał — zachwycił się Fulstowe. — Dziś wieczór powinniśmy wznieść toast na cześć panicza Hugh. Zasłużył na kolejne kamienne serce. — Ten jeleń mnie się należał — nadąsał się David. — Gdyby pobiegł w naszą stronę, ja bym go ustrzelił. — Na litość boską, chłopcze, jeleń zrzucił nas obu z panem Shardlakiem z koni — zirytował się Hobbey. — Mógł nas ciężko poranić! Fulstowe ma rację, powinieneś pogratulować Hugh. David osłupiał. Pierwszy raz słyszałem, by Hobbey podniósł głos na syna. — Jasne, Hugh zawsze jest we wszystkim lepszy ode mnie! Cięgiem tylko Hugh, Hugh i Hugh! Ten sam Hugh, którego tak krzywdzicie według słów garbusa! — Spojrzał na mnie z nienawiścią. Hobbey wycelował w Davida drżący palec. — Jazda do domu! David zmełł pod nosem przekleństwo, po czym ściskając kurczowo łuk, rzucił się w zarośla. Dostrzegłem na jego twarzy łzy wściekłości. Hobbey odwrócił się znienacka, w sam raz, by przyłapać Fulstowe’a na rozbawionym uśmiechu. — Ruszże się i każ podtoczyć wóz po jelenia. — Tak jest, panie — odparł z nutą ironii w głosie Fulstowe i również odszedł. — Au, jak mnie ręce bolą — jęknął Hobbey. — Muszę narwać szczawiu. Avery, pójdziesz ze mną, bo znasz tutejsze lasy jak własną kieszeń. Łowczy skrzywił się; nie w smak mu było, że Hobbey zwraca się do niego jak do służącego, mimo to ruszył za nim ścieżką, zostawiając nas z Barakiem samych z zabitym samcem. Spłoszone wrzawą ptactwo zaczęło wracać z wolna w korony drzew, podejmując przerwaną pieśń. — Będę miał co opowiadać Tammy, gdy wrócę — entuzjazmował się Barak. — Dyrick przed polowaniem zaproponował mi równy podział kosztów — mruknąłem do niego. — Jeżeli zgodzimy się wyjechać nazajutrz po wizycie Priddisów, obie strony zapłacą po połowie. Podejrzewam, że chodzi o Davida. Myślę, że nie mam wyjścia — westchnąłem. — Tym samym sekrety tego domu nie wyjdą na światło dzienne. — I bardzo dobrze — mruknął niechętnie Barak. Zaskrzypiały koła. Kilku mężczyzn prowadziło wielki wóz, który widzieliśmy wcześniej na polanie. Ociekał krwią pozbieranych wcześniej samic i cieląt. — Już mi lepiej. Ruszajmy — rzuciłem do Baraka. Wsiedliśmy na konie. Gdy mijaliśmy wóz, słudzy ukłonili się nam, zdejmując czapki. Droga okazała się dłuższa, niż sądziłem. Rana rwała mnie nieznośnie. Kiedy byliśmy już prawie przy polanie, Barak nagle trącił mnie w ramię. — Spójrz no tam. Co to może być? — Gdzie? Niczego nie widzę. — Coś kolorowego, jakby przyodziewek. — Zeskoczył z konia i wszedł w las. Ja również

zsiadłem i ruszyłem w ślad za nim, gdy nagle stanął jak wryty, tak nieoczekiwanie, że omal nie wpadłem na niego. — Co to… Urwałem, porażony widokiem, który odsłonił się naszym oczom. Przed nami znajdowała się ta sama płytka kotlinka z powalonym pniem dębu, w której rano dumałem samotnie. W pierwszej chwili oniemiałem, sądząc, że ożył kobierzec ze sceną myśliwską z sali paradnej dworu Hoyland. Na kłodzie, wsparta o pień drzewa, z dłońmi splecionymi na podołku, siedziała kobieta o długich, jasnych włosach. Na nasz widok nawet nie drgnęła. Przez chwilę obie rzeczywistości nałożyły się na siebie i zdało mi się, że widzę wyrastający z czoła niewiasty róg jednorożca, nim dotarło do mnie, że mam przed sobą wspartą o pień Abigail Hobbey z głową przygwożdżoną do drzewa strzałą z łuku.

Część piąta UMARLI MÓWIĄ

Rozdział trzydziesty pierwszy Siedzieliśmy z Barakiem na końcu wielkiego stołu w sali paradnej dworu Hoyland. Fulstowe, Dyrick i sir Luke Corembeck stali pod starym witrażem, naradzając się nad czymś z przejęciem. Sir Quintin Priddis, ze zdrową ręką wspartą na lasce, a uschłą na kolanie, siedział w fotelu przy wygasłym kominku, przypatrując się tamtym trzem z cynicznym uśmiechem. Za nim stał Edward Priddis, w ciemnej todze, z powagą na twarzy. Zastaliśmy ich obu po powrocie do domu z tragicznego w skutkach polowania. — Ettis miał wiele powodów, by jej nienawidzić — mówił Fulstowe. — Dała mu się we znaki swym nieposkromionym językiem; dobrze wiedział, co sądzi o jego zuchwalstwie. — Byłem świadkiem, jak go zgromiła, gdy przed paroma dniami krzyczał na mojego klienta w jego własnym gabinecie — potwierdził Dyrick. Fulstowe posępnie pokiwał głową. — Znam go dobrze, to jest niezłe ziółko. Z nich wszystkich tylko on ma zawziętość i straceńczą odwagę, by ryzykować stryczek. Błagam, sir Luke, byś użył swego autorytetu sędziego pokoju i kazał go tutaj doprowadzić. Trzeba go przesłuchać; niech zeznaje, co dziś robił. Sir Luke poskrobał się po pulchnym policzku i skinął głową. — To chyba jest sensowny krok w oczekiwaniu na koronera. Wyślę po niego moich służących. Mam w domu loszek, w którym mogę go przetrzymać. — A więc macie już winowajcę, dobrze mówię? — wtrącił sir Quintin. — Wioskowy prowodyr, przeciwny waszym planom grodzenia pastwisk? W sam raz się nadaje. — Ettis to awanturnik i łobuz, panie feudariuszu, wróg tej rodziny — żachnął się Corembeck. — Należy go przesłuchać. Priddis wzruszył ramionami. — Nie mam nic przeciwko temu. Ale gdy przybędzie z Winchesteru koroner, może uznać, że należało sprawdzić z osobna ruchy wszystkich uczestników polowania. — Już się to odbywa, panie — odparł Dyrick. — Ettis nigdzie wam nie ucieknie — zapewniłem. — Ma żonę i trójkę dzieci. — Pełne przesłuchanie odbędzie się w obecności koronera — odparł wyniośle Corembeck — ale tymczasem nie zawadzi przyskrzynić Ettisa. — Kiedy możemy spodziewać się koronera? — zwrócił się Dyrick do Fulstowe’a. — Nie wcześniej niż pojutrze, nawet jeśli nasz posłaniec uniknie zatorów w drodze do Winchesteru, co jest mało prawdopodobne. Barak wyglądał na przybitego. Ponieważ jako pierwsi natrafiliśmy na zwłoki Abigail, musieliśmy czekać w Hoyland na śledztwo. Ja jednak nie mogłem powstrzymać zadowolenia. Wreszcie pęknie gruba zasłona tajemnicy wokół tej rodziny. Zaraz jednak poczułem wyrzuty sumienia, że cieszę się ze śmierci Abigail. — Prawdę mówiąc, Edwardzie, mógłbyś odbyć inspekcję włości Hugh Curteysa, skoro już tu jesteśmy — zwrócił się stary Priddis do syna. — Oczywiście jeśli nie boicie się z panem Shardlakiem zbłąkanych strzał. Fulstowe wspominał, że parę dni temu też strzelano do ciebie, panie. — Owszem — odparłem. — Był to jednak strzał ostrzegawczy, celowo chybiony. — Czego miałbym się bać, ojcze? — nastroszył się Edward.

— Będziemy jechać przez obszary wyrębu. Ścięto wszystkie większe drzewa, więc łucznik nie ma się gdzie schować. Pojedziesz, kolego, z nami? — spytałem Dyricka. — Powinienem dotrzymać towarzystwa panu Hobbeyowi. A, byłbym zapomniał, Fulstowe: chcę, by goniec do koronera wziął ze sobą również mój list do Feaveryeara. List, bez względu na koszty, musi zostać jak najszybciej przekazany do Londynu. — Przebiorę się i możemy jechać — zwrócił się do mnie Edward Priddis. * Po koszmarnym odkryciu Barak otrząsnął się pierwszy. W milczeniu przeszedł przez polankę i delikatnie dotknął dłoni Abigail. — Jest jeszcze ciepła. Podszedłem do zwłok. Oczy Abigail były szeroko otwarte, co sugerowało, że ostatnim uczuciem w jej życiu było zdumienie. Obok ciała leżał żółty leśny kwiat bez kilku płatków; musiała go zerwać w drodze. Przyjrzałem się sterczącej wyzywająco z jej bladego czoła strzale. Koniec zdobiły gęsie pióra. Pamiętałem, że chłopcy mają strzały z pawimi i łabędzimi piórami, ale nie mogłem sobie przypomnieć, czy w ich kołczanach były jakieś strzały ze zwykłych, gęsich piór. Obyło się prawie bez krwi, jeśli nie liczyć czerwonej obwódki wokół strzały. — Musimy pójść ich zawiadomić — powiedział cicho Barak. Słyszałem niewyraźny szmer rozmów po drugiej stronie drzew. Położyłem mu rękę na ramieniu. — Rozejrzyjmy się przez chwilę po okolicy, nim się tu zaroi od ludzi. — Wyciągnąłem rękę w kierunku drzew. — Musiał strzelać z tej strony. Chodźmy zobaczyć, czy uda się nam ustalić skąd. Przystąpiliśmy do wytyczenia linii strzału. Kiedy zrobiłem parę kroków w las, na mojej drodze stanął dąb. Odwróciłem się: z tego miejsca miałem doskonały widok na ciało Abigail. Spuściłem wzrok i zobaczyłem na miękkiej ziemi delikatny odcisk buta. — Musiał stać tutaj — wyjaśniłem. — Może szedł tą samą drogą co my i tak samo jaskrawożółta suknia mignęła mu między drzewami. Podkradł się tutaj, wycelował i strzelił. — Myślisz, że to nie było planowane zabójstwo? — Nie, jeśli odbyło się w ten sposób. — A jeśli umówiła się z kimś tutaj i ten ktoś ją zastrzelił? — To możliwe. Ale mogła przyjść tutaj, szukając samotności, tak jak ja. Musiała czuć się nieswojo, siedząc wśród pań, które najpewniej słyszały już o Davidzie. Barak spojrzał na zwłoki. — Nieszczęsna istota. Nie sądzę, by w życiu kogoś naprawdę skrzywdziła. Była porywcza i opryskliwa, ale mało takich ludzi chodzi po świecie? Żeby aż za to zabić? — Sam nie wiem. Może, poza Davidem, skrywała jeszcze inne tajemnice i ktoś skorzystał z okazji, żeby ją uciszyć? — Przypomniała mi się podsłuchana rozmowa między Abigail a Nicholasem. — Bała się, że podczas polowania coś może im grozić. I bała się słusznie. * Kiedy wkroczyliśmy na polanę, wszyscy już byli na miejscu. Hugh i David wraz z Hobbeyem, Fulstowe’em i Dyrickiem stali, przyglądając się z resztą towarzystwa, jak słudzy w zakrwawionych fartuchach pod okiem Avery’ego rozkrawają brzuch wielkiej łani. Obok, na stercie, leżało jeszcze pięć samic. O ile pamiętałem, nazywało się to rozbieraniem zwierzyny. Psy zostały już wzięte na smycz przez wioskowych. Rwały się w stronę zwierzyny, dysząc i machając ogonami. Avery wsunął głęboko rękę do trzewi łani i jednym mocnym szarpnięciem

wyrwał długą wstęgę jelit. Nożem pociął kiszki na kawałki i rzucił psom w nagrodę. Zacząłem od tego, że wziąłem Fulstowe’a na bok i powiedziałem mu, cośmy znaleźli. Wytrzeszczył oczy i zachwiał się z wrażenia. — Co mówisz, panie?! — krzyknął przeraźliwie, aż wszystkie głowy zwróciły się w naszą stronę. Zaraz jednak wziął się w garść, a jego twarz zastygła. — Lepiej powiedz to każdemu z osobna — doradziłem mu cicho. — Muszę powiadomić pana Hobbeya i chłopców. Patrzyłem, jak Fulstowe podchodzi po kolei do Hobbeya, Hugh i Davida, informując ich półgłosem o zajściu. Każdy z nich zareagował inaczej. Hobbey przyglądał się rozbieraniu mięsa z ukontentowaniem, wyraźnie odzyskawszy już po upadku siły i równowagę. Usłyszawszy od Fulstowe’a straszną nowinę, skamieniał, a potem ruszył na wspak; byłby upadł, gdyby służba nie złapała go w porę. Uczepiony służących patrzył, jak Fulstowe podchodzi do chłopców. Hugh zmarszczył tylko czoło z niedowierzaniem, za to David, krzycząc: „Mamo! Mamo!”, wyciągnął przed siebie rękę, kurczowo przebierając palcami, jakby chciał się złapać powietrza, by nie upaść. Fulstowe próbował go podtrzymać, ale David odepchnął go i wybuchnął rozdzierającym szlochem. Oczy wszystkich zwróciły się ze zdumieniem i zgrozą w stronę rodziny Abigail. Panie zerwały się z poduszek. — Doszło do… fatalnego incydentu — poinformował zebranych Fulstowe. — Pani Abigail, niestety, nie żyje. Sir Luke, czy mógłbyś mi, panie, towarzyszyć na miejsce wypadku? Podniosły się jęki i okrzyki. — Chciałbym też prosić pana Dyricka i pana Shardlake’a. — Fulstowe, czy ktoś ze służby był przydzielony do usługiwania paniom w czasie polowania? — spytałem. Po namyśle Fulstowe wskazał chłopca w wieku Davida i Hugh. — Moorcock, byłeś tu cały czas, prawda? Chłopak kiwnął głową ze struchlałą miną. — Kiedy pani Abigail opuściła polanę, chłopcze? — spytałem. — Jakieś dwadzieścia minut temu. Słyszałem, jak mówi do pani Stannard, że idzie do latryny. — Tak powiedziała, ale poszła w złą stronę — odezwała się jedna z pań. — Latryna jest tam. — Skinęła w stronę niknącej między drzewami ścieżynki. — Czy ktoś z polujących był już wtedy na polanie? — Prawie nikt, panie. Wrócili sir Luke Corembeck i pan Avery, który opowiedział, jak jeleń zaatakował. Reszta przyszła chyba po odejściu pani Hobbey. — Co jej się stało? — spytała pani Stannard, patrząc bacznie na Fulstowe’a. Nie odpowiedział. — Panie Avery, czy zechciałby pan również pójść z nami? Avery wstał, wytarł zakrwawione ręce w fartuch i ruszył za nami w głąb lasu. * Wokół rany na czole Abigail uwijały się już, bzycząc, muchy. Corembeck osłupiał. — Morderstwo — wyszeptał. Dyrick zaniemówił, patrząc ze zgrozą na trupa. — Myślę, że chwilowo lepiej byłoby tego nie rozgłaszać — zauważył Fulstowe. — Jesteś sędzią pokoju, sir Luke. Co powinniśmy zrobić? — Kto znalazł zwłoki?

Wystąpiłem do przodu. — Mój asystent i ja. — Musimy posłać do Winchesteru po koronera Trevelyana, i to migiem. — Corembeck przytknął rękę do czoła, na którym perliły się krople potu. — Co tu robi Avery?! — napadł na mnie Fulstowe, gestykulując w stronę zakrwawionego łowczego. — Nie uchodzi, by… — Prosiłem go, bo zna teren — uciąłem krótko. — Panie Avery, chciałbym ci, panie, coś pokazać. Proszę za mną. Zaprowadziłem go do miejsca, gdzie znalazłem odcisk podeszwy. — Zgadza się, stąd strzelał — potwierdził łowczy. — Nagiął gałąź, z której zwisała ułamana gałązka. — Widzisz, panie? Zawadzała mu, więc złamał ją, ale tak cicho, że pani Abigail niczego nie zauważyła. Moim zdaniem ten ktoś jest doświadczonym strzelcem, a nie jednym ze służby czy miejscowych, których szkoliłem na okoliczność polowania. Można by rzec, że… trafił w środek tarczy. — Dziękuję. — Wróciłem na polankę. Abigail, która przez całe życie nie mogła usiedzieć w miejscu, teraz była upiornie nieruchoma. Tymczasem do naszej grupki doszła nowa osoba. Hugh Curteys podnosił właśnie kwiat upuszczony przez panią Hobbey. Kładąc go delikatnie na jej kolanach, mruknął coś, co zabrzmiało jak: „Zasłużyłaś na to”. * Kiedy wróciliśmy na polanę, przyciągnięto już na wozie jelenia i złożono obok łań. Długa procesja zszokowanych gości i służby ruszyła w stronę domu. David, nieprzerwanie zalewając się łzami, szedł wsparty na ramieniu ojca. Wstrząśnięty Hobbey patrzył tępo przed siebie. Za nimi szli w milczeniu Hugh i Fulstowe. — Mógł to być Hugh albo David — powiedział cicho Barak. — Albo Fulstowe. Prawdę mówiąc, gdy Abigail opuszczała polanę, prawie nikt nie wrócił jeszcze z polowania. Dyrick dogonił nas. — Avery się myli. To mógł być ktoś z miejscowych. W obecnych czasach wielu młodych mężczyzn trenuje strzelanie z łuku. Starsi zresztą też. Cóż, nie uda nam się jutro stąd wyjechać — dodał z nutą goryczy. — Musimy zaczekać na koronera. Ja, jako adwokat pana Hobbeya, wy dwaj, ponieważ znaleźliście zwłoki. Do diabła, będziemy tu tkwić aż do śledztwa! Spojrzałem na niego z niedowierzaniem. Czyżby Abigail była mu aż tak obojętna? — Chcę wreszcie zobaczyć moje dzieci — mruknął gniewnie. Ty to mogłeś zrobić, kolego — pomyślałem. Gdy Hobbey cię ofuknął, odszedłeś jak niepyszny. Sam. Co więcej, wspominałeś o tym, że uczysz syna. Umiesz strzelać z łuku. Barak oklapł, zniechęcony. — Zaczynam się zastanawiać, czy będę przy tym, jak moje dziecko przyjdzie na świat — powiedział żałośnie. — Muszę napisać do Tamasin. — A ja do Warnera. Wróciliśmy do domu. Dochodziliśmy już do schodów przed wejściem, gdy drzwi otworzyły się i wyszedł z nich Leonard Ettis z chmurną twarzą. Zamarł na widok orszaku gości i bladego, wstrząśniętego Hobbeya, na którym wspierał się zalany łzami David. — Co tutaj robisz? — warknął Fulstowe, ruszając w stronę Ettisa. — Przyszedłem spotkać się z wami, by spytać, czy wasi ludzie nadal planują w tym tygodniu wkroczyć do naszych lasów — odparł tamten śmiało. — Czy, raczej, próbować wkroczyć. Ale nie zastałem tu nikogo poza starym, kąśliwym inwalidą w sali paradnej.

— Bacz na swój język! — zgrzytnął Fulstowe. — Powiem ci coś, panie: będziesz gadał innym głosem, gdy przyjdzie mi prowadzić miejscowy oddział samoobrony do walki z Francuzem. Porozumieliśmy się wzrokiem z Barakiem. — Priddis — ocknąłem się. — Całkiem o nim zapomniałem. — Dziś było polowanie. — Fulstowe spojrzał z ukosa na Ettisa. — Nie mów mi, że o tym zapomniałeś. — Myślałem, że już wróciliście, a to sprawa niecierpiąca zwłoki. Chcemy znać waszą odpowiedź. — Przebiegł wzrokiem po naszej gromadce, po czym przyjrzał się uważnie Hobbeyowi z Davidem. — Coś się stało? — Pani Hobbey nie żyje — postawił sprawę jasno Fulstowe. Ettis zgłupiał. — Co?! — Została zastrzelona z łuku przez nieznanego sprawcę. Gdzie byłeś, zanim tu przyszedłeś, Ettis? Oczy Ettisa pociemniały. — Oskarżasz mnie… panie? Corembeck wystąpił przed innych. — Skąd idziesz, Ettis? — Z wioski. — Nie szedłeś lasem? — Nie! — Sam? — indagował Fulstowe. Ettis zrobił krok do przodu i przez chwilę myślałem, że uderzy majordomusa, ale odwrócił się tylko i ruszył w stronę bramy. Dyrick spojrzał na Corembecka porozumiewawczo. Weszliśmy do holu, gdzie już czekał Priddis z synem. Fulstowe poinformował ich o zajściu. Łase sensacji oczy starego rozbłysły z podniecenia. Zapowiadały się niezłe atrakcje. * Ruszyłem na górę przebrać się na objazd lasu z Edwardem Priddisem. Czułem się winny, że chętnie zostaję. Barak tak strasznie chciał już wrócić do Tamasin. Patrząc przez okno, wspominałem z nostalgią Feaveryeara i dwóch chłopców ćwiczących strzelanie. David i Hugh po powrocie zniknęli w swoich pokojach; nie miałem pojęcia, czy i kto dotrzymywał im towarzystwa. Gdy zszedłem na dół, sir Quintin Priddis w towarzystwie syna nadal siedział przy kominku zatopiony w fotelu, skąd z niezdrowym zainteresowaniem obserwował rozwój wydarzeń. Poprosiłem Baraka, by został w sali paradnej i przysłuchiwał się rozmowom. Edward wstał i udaliśmy się po konie. W drodze odnosił się do mnie chłodno i z dystansem, choć w miarę uprzejmie. — Trafiliście najgorzej, jak się dało — zagaiłem. Kiwnął głową z powagą. — Wszystkiego się teraz można spodziewać. Takie czasy. — Co mówią o Francuzach w Portsmouth? — Podobno widziano ich flotę u wybrzeży hrabstwa Sussex. Ludzie zaczynają się bać. — Tak, ostentacyjnie dobre samopoczucie Anglików jest mocno podszyte strachem. — Mimo to musimy stawić czoło faktom — powiedział surowo. Przyjrzałem mu się uważnie. Edward miał krzaczaste brwi, jak jego ojciec, i wysuniętą szczękę, wskazującą na upór i stanowczość.

— O ile wiem, pański ojciec zna sir Richarda Richa. — Tak, jest jego starym znajomym — odparł z lodowatym uśmiechem. — Był ostatnio w Portsmouth. Spotkaliśmy go w ratuszu tego dnia, gdy przywiozłeś, panie, Hugh Curteysa. Podobno kupcy, którzy za dużo sobie policzyli od wojska albo dostarczali zepsutą żywność, są teraz wzywani na dywanik do sir Richarda. Czuję, że wkrótce dobierze się do skóry tym, którzy podnieśli ceny, rzekomo z powodu spadku wartości pieniądza. Sir Richard Rich sztuki przesłuchiwania uczył się u mistrza Cromwella. Ale pewnie o tym wiesz, panie. — Znów ten lodowaty uśmiech i przeszywające spojrzenie błękitnych oczu. — Rich o mnie wspominał? — Niewiele. — Edward uśmiechnął się ozięble. — Pytał mojego ojca o sprawę, która pana tutaj sprowadza. Ostrzegał, że potrafi pan nadmiernie… angażować się w sprawy swoich klientów. — To chyba u prawnika jest raczej zaletą. — Schyliłem głowę, by ukryć niepokój, jaki targnął mną na wiadomość, że Rich nie przestał interesować się moją osobą. — To prawda. — Czy zdobyłeś, panie, szlify adwokackie w Gray’s Inn, jak pański ojciec? — Tak. Przez jakiś czas pracowałem w Londynie w służbie państwowej. Po paru latach wróciłem do Winchesteru pomagać w pracy ojcu. — Domyślam się, że spada teraz na ciebie, panie, lwia część roboty. — Tak, ojciec wciąż trzyma wodze, a ja jestem tylko jego dobrym, wypróbowanym koniem — odparł z nutą goryczy. Zastanawiałem się, jak bardzo czeka na to, by zająć wreszcie miejsce ojca. — Proszę spojrzeć na prawo, kolego — powiedziałem. — To właśnie są lasy Hugh Curteysa, ścięte dobrych parę lat temu. Przystanęliśmy obok obszaru wycinki, który oglądaliśmy z Barakiem podczas naszej przejażdżki. Młode drzewka, nieledwie sadzonki, sterczały w gęstym poszyciu spomiędzy omszałych pni ściętych drzew. Było gorąco, bezwietrznie, cicho. — Moim zdaniem na tym terenie jest więcej dębów, niż wykazują księgi. — Masz, panie, na to jakieś dowody? — spytał ostro Edward. — Przyległe od strony południowej tereny, na których nie było wyrębu, są porośnięte głównie dębem. — Może być to związane z różnicą gleby. — Przejeżdżałem tamtędy parę dni temu i nie zauważyłem żadnej różnicy. — Tamtego dnia, gdy ktoś strzelał do ciebie, panie? — Przyjrzał mi się z zainteresowaniem. — Tak. Wszyscy orzekli zgodnie, że to kłusownik. Ale dzisiaj zacząłem w to wątpić. — Może jakiś szaleniec grasuje w tych lasach — stwierdził Edward, patrząc z lękiem w stronę linii drzew. — Sir Luke uważa, że ma podejrzanego. — Może się mylić. A nuż w lesie ukrywa się jakiś dezerter. Próbował cię, panie, zabić, potem natknął się na biedną panią Hobbey. Może chciał ją obrabować. — Nie sądzę, by miała sakiewkę ze sobą. Krewni zauważyliby jej zniknięcie. — Wybacz, panie, ale mimo wszystko poproszę o skrócenie inspekcji do minimum. — Jesteśmy tutaj na otwartej przestrzeni, za daleko od drzew, by nas dosięgła strzała. Proponuję przejażdżkę po terenie wyrębu, by sprawdzić, jaką część stanowią pnie dębów. — Skoro nalegasz, panie. — Edward zerknął nerwowo na linię lasu, odległą o dobre pięćset jardów. Podejrzewałem, że tylko duma nie pozwoliła mu odmówić ojcu, gdy ten zażądał,

byśmy udali się na inspekcję, nie bacząc na niebezpieczeństwo. Jechaliśmy, prowadząc ostrożnie konie. — O ile wiem, pańska rodzina pochodzi z okolic Rolfswood — rzuciłem od niechcenia. Postanowiłem zaryzykować, a nuż się czegoś dowiem. Edward był bystry i wygadany, ale czułem, że w odróżnieniu od ojca brak mu siły charakteru. — Zgadza się, lecz mój ojciec przeniósł się do Winchesteru, gdy został feudariuszem Hampshire. — Bywasz, panie, jeszcze w tamtych stronach? — Odkąd moja matka, świeć, Panie, nad jej duszą, zmarła przed dziesięcioma laty, już nie. To właśnie jej rodzina pochodziła z tamtych stron. Masz tam jakichś znajomych, komisarzu Shardlake? Nie wydaje mi się, bym wcześniej słyszał pańskie nazwisko. — Mam klienta, który przypuszcza, że ma rodzinę w Rolfswood. Prosił mnie, bym zajechał tam i wypytał o nich. Byłem tam przed paroma dniami. — Znalazłeś ich, panie? — spytał uprzejmie Edward, chociaż jego oczy miały, jak zwykle, czujny wyraz. — Nie. Ale nocowałem tam i dowiedziałem się o tragedii, jaka rozegrała się przed dziewiętnastu laty. Huta poszła z dymem, a w płomieniach zginął właściciel z jednym z pomocników. Córka właściciela postradała od tego zmysły. Nazywali się Fettiplace, tego właśnie nazwiska szukał mój klient. O ile mi wiadomo, pański ojciec był w tamtych latach koronerem Sussex. Edward się zamyślił. — Słabo pamiętam tamten okres. Nie było mnie wtedy w domu, bo studiowałem w Cambridge. Najpierw uzyskałem tytuł mistrza prawa, później aplikowałem w Gray’s Inn. — dodał z dumą. — Ale niejasno przypominam sobie, że mój ojciec pomagał jakiejś dziewczynie, która postradała zmysły. — To ładnie z jego strony — odrzekłem bezbarwnie. Widziałem wystarczająco dużo, by wiedzieć, że jego ojcu obce jest wszelkie współczucie. Przypomniałem sobie opowieść wielebnego Seckforda o tym, jak Priddis wyreżyserował bezwzględne usunięcie Ellen z jej azylu. — Nie jest taki okrutny, jak ludzie myślą — powiedział sztywno Edward. — Po prostu ma trudną pracę. — Jest tam też inna rodzina, którą mogłeś znać, panie. Westowie. — O, tak, to wielcy posiadacze ziemscy. Pani West zawsze trzęsła całą okolicą. Z nią też się, panie, widziałeś? — Nie, tylko słyszałem o niej i jej synu, który jest teraz oficerem floty królewskiej. Philip West. Jest bodaj w pańskim wieku. — Widziałem go raz czy dwa w dzieciństwie, ale odkąd wyjechałem do Cambridge, bywałem tam tylko od święta. Widzę, że przeprowadziłeś staranne dochodzenie, kolego Shardlake. — Bo też była to ciekawa historia. Edward ściągnął wodze konia i powiódł wzrokiem wokół. — Prawdę mówiąc, nie sposób ustalić, jakie drzewa tutaj rosły. Stare pnie są już pozarastane. Jak na mój gust, jesteśmy już trochę za blisko linii drzew. — Proszę spojrzeć na młode drzewka, które tu odbijają w górę — odparłem spokojnie. — Co najmniej połowa to dęby. Tam dalej, w lesie, te wysokie drzewa, to też dęby. Widzisz, panie? Edward udawał zaskoczenie, choć byłem pewien, że od pierwszej chwili widział to samo co ja. Odwrócił się do mnie. — Jaki masz interes w tym wszystkim, panie Shardlake?

— Zadośćuczynienie Hugh Curteysowi. Nie mam cienia wątpliwości, że na tym obszarze przeważały dęby, choć w księgach pana Hobbeya dębina figuruje zaledwie jako jedna czwarta sprzedanego drewna. — Przecież Hugh Curteys osobiście stwierdził w ratuszu, że nie narzeka na nic. — Jest bardzo młody i nie ma głowy do interesów. Był dzieckiem, kiedy wycinano te lasy. — I chcesz się, panie, udać do Sądu Opiekuńczego, by żądać… odszkodowania? To się będzie ciągnąć w nieskończoność, kolego, zresztą będzie to bardzo kosztowne postępowanie, w dodatku przykre dla rodziny, która właśnie przeżyła wielki dramat. Trzeba byłoby opłacić inspektora, a ten raczej nie znalazłby wystarczających dowodów. Zastanów się, panie Shardlake, po co to wszystko? Zwłaszcza w sytuacji, gdy pan Hobbey okazał się bardziej niż szczodry w kwestii kosztów. — Wiesz, panie, o jego propozycji? — Kolega Dyrick wspomniał mi tuż przed wyjazdem tutaj. Wydaje się bardzo przeżywać tę sprawę. Spojrzałem mu w oczy. Odcinaliście z ojcem kupony od tych matactw — pomyślałem. Mimo to skłaniałem się ku przyjęciu propozycji Dyricka. Bez współpracy Hugh byłem bezsilny. Ale nie musiałem się jeszcze deklarować, bo nasz pobyt w Hoyland się przeciągał. — Muszę to jeszcze przemyśleć — odparłem. Wzruszył ramionami. — Proszę bardzo. Ale moim zdaniem powinieneś, panie, pójść na ugodę. Czy moglibyśmy już wracać? Obawiam się, że ojciec może być przemęczony. — Jedźmy zatem do domu. Kiedy Edward zawracał konia, dostrzegłem na jego twarzy tajoną satysfakcję. W jego odczuciu sprawa była zamknięta. * W domu panowały spokój i cisza. Stary Priddis siedział samotnie przy kominku. Na nasz widok się ożywił. — I jak, Edwardzie, wszystko w porządku z lasem? — Porozmawialiśmy rozsądnie z panem Shardlakiem. Stary Priddis obrzucił mnie przeciągłym spojrzeniem. — Pomóż mi wstać, Edwardzie — zwrócił się do syna. Edward pomógł ojcu dźwignąć się i sir Quintin stanął, dysząc ciężko z bezużyteczną ręką zwisającą bezwładnie u boku. Przeszedł mnie dreszcz, gdy zauważyłem, że biel uschłej ręki przypomina odcieniem biel twarzy Abigail. — Męczy mnie ten ponury nastrój — stwierdził bezdusznie sir Quintin. — Zbierajmy się. — Zaraz każę podstawić konie — pośpieszył uspokajająco Edward. — Wyobraź sobie, ojcze, że pan Shardlake odwiedził Rolfswood — dodał od niechcenia. — Wypytywał o tamtą tragedię w hucie… Pamiętasz? Byłeś wtedy koronerem. Stary Priddis przez chwilę taksował mnie czujnym wzrokiem. — Ledwie pamiętam, to było wieki temu. — Machnął niedbale zdrową ręką. — Od tego czasu prowadziłem Bóg wie ile spraw. Chodź, Edwardzie, pomóż mi wyjść. — Zajrzał mi w twarz. — Do widzenia, panie Shardlake. Mam nadzieję, że będziesz miał, panie, dość oleju w głowie, by poniechać tej sprawy. Ci ludzie mają już i tak aż nadto zgryzot. Wróciłem do mojego pokoju i stanąłem w oknie, patrząc na pryzmy. Niczego nie wskórałem za sprawą wizyty Priddisów. Czułem bezsilność i gniew.

Rozległo się stukanie do drzwi. Do pokoju wszedł Barak z napiętym wyrazem twarzy. — Jak krewni? — spytałem go. — W sali paradnej nie zastałem nikogo. — Zaraz po twoim wyjeździe Fulstowe wyprosił mnie z domu. Gdy wychodziłem, nadjechał konny z listem do ciebie. Liczyłem na jakieś wiadomości z Londynu, ale charakter pisma wydaje mi się obcy. Sięgnął za pazuchę dubletu i wyjął kawałek lichego papieru niechlujnie zapieczętowanego woskiem. Na wierzchu nagryzmolono moje nazwisko i adres: dwór Hoyland. Rozpieczętowałem list. — Do mnie? — spytał z nadzieją Barak. — Nie. Skreślony nieporadnym pismem list nosił datę dwunastego lipca, co znaczyło, że został wysłany poprzedniego dnia. Podpis głosił: John Seckford, wikariusz Rolfswood. Panie Shardlake, wybacz, panie, że cię niepokoję, ale odwiedził mnie staruszek Harrydance. Odkrył coś okropnego, co ma związek ze sprawą, o której rozmawialiśmy. Prosimy pana, byś zechciał przyjechać i nam pomóc. Boimy się i nie wiemy, co począć.

Rozdział trzydziesty drugi Podałem Brakowi wiadomość, którą przebiegł oczyma. — O co u diabła chodzi? — zaniepokoił się, oddając mi list z powrotem. — Nie wiem — odparłem, krążąc nerwowo po pokoju. — O coś poważnego. Mógłbym pojechać tam jutro i wrócić pojutrze. Koroner pojawi się tu najwcześniej we środę. — Cieszysz się, że nie możemy jutro wracać do domu? — syknął. — To niesprawiedliwe — obruszyłem się, dotknięty do żywego, tym bardziej że miał rację. — Wracalibyśmy, gdyby nie śmierć Abigail. Skąd mogłem wiedzieć, że do tego dojdzie? Chyba nie myślisz, że cieszy mnie śmierć nieszczęsnej kobiety, choćby nawet śledztwo pomogło wyjaśnić przy okazji, co tu się dzieje naprawdę. — Rozumiem. Ale trochę się cieszysz, dobrze mówię? — Nadarza się okazja rozwiązania obu spraw. — Zapominasz o tym, że w każdej chwili osiem mil na południe stąd może dojść do wielkiej bitwy, a jeśli ją przegramy, francuskie wojska ruszą w głąb lądu i dotrą tutaj. Dla żołnierzy złupienie takiej posiadłości to niezła gratka. — Może się tak wydarzyć. Mimo to pojadę jutro do Rolfswood. Sam. — Nic z tego, jadę z tobą. Ani mi się śni tkwić samemu w domu wariatów. * Zastukałem do drzwi gabinetu Hobbeya. — Proszę — odparł cichym głosem. Siedział przy biurku zapatrzony w przesypujący się w klepsydrze piasek. Dotarło do mnie, że nigdy dotąd jeszcze nie zostaliśmy sami, tylko we dwóch. Poczułem drgnienie współczucia. W ciągu dwóch dni zaledwie wydało się, że jego syn ma chorobę świętego Wita, a żona została zamordowana. Sprawiał wrażenie załamanego. — I jak, zrobiłeś, panie, objazd lasów z Edwardem Priddisem? — spytał, wzdychając. — Tak. — Czy mógłbyś, panie, porozmawiać o tym z Vincentem, bo ja nie mogę się teraz skupić. — To zrozumiałe. Chciałbym złożyć ci, panie, wyrazy współczucia z powodu śmierci pani Abigail, świeć, Panie, nad jej duszą. Przymknął oczy. — Nikt nie lubił biednej Abigail, dobrze o tym wiem — odrzekł głosem pełnym goryczy. — Ale szkoda, żeś nie widział jej, panie, kiedy ją brałem za żonę… była taka piękna i radosna. Gdyby nie wyszła za mnie… — Głos mu się załamał. — Jak chłopcy? — spytałem, myśląc o tym, że w normalnej rodzinie Hugh i David byliby teraz z Hobbeyem, we trzech pocieszając się nawzajem. — David jest zrozpaczony. Fulstowe został przy nim. A Hugh… — westchnął — Hugh jest gdzieś w domu. Nawiasem mówiąc, sir Luke Corembeck kieruje przeszukiwaniem okolicznych lasów. Pomagają mu miejscowi, przerażeni myślą, że jakiś szaleniec może się pętać po lesie. Sir Luke radził nam, byśmy chwilowo nie wychodzili poza mur posiadłości. — Czy Ettis został zatrzymany w celu przesłuchania? — Owszem. Nienawidził naszej rodziny. — Hobbey spochmurniał. — Vincent uważa, że jeśli nie znajdą w lesie żadnego obcego, podejrzanym będzie Ettis. Raczej wie, co mówi. Zrozumiałem, że odtąd rządy tutaj sprawować będzie Dyrick, czy raczej Dyrick

w zmowie z Fulstowe’em. — Cóż, sprawy się rozstrzygną po przyjeździe koronera. Przychodzę do ciebie, panie, ponieważ dostałem przez posłańca list z miasteczka w Sussex, gdzie równolegle prowadzę drugą sprawę. Chcę się tam udać jutro i wrócić pojutrze na spotkanie z koronerem. Na pewno będzie chciał przesłuchać nas z Barakiem, ze względu na to, że znaleźliśmy zwłoki. — Rozumiem — odparł, myślami błądząc gdzie indziej. Przez chwilę zastanawiałem się nad następnym pytaniem, świadom, że powinienem je zadać w obecności Dyricka. Ale pytanie to nie dawało mi spokoju. — W zeszłym tygodniu niechcący podsłuchałem pańską rozmowę z małżonką w jej pokoju. Twierdziła, że nie życzy sobie polowania, sugerując, że może być niebezpieczne. Hobbey milczał przez chwilę. — Moja żona zaczęła się bać wszystkiego i wszystkich — rzekł dobitnie, nie patrząc jednak na mnie. — Jak już wspominałem, w głowie jej się pomieszało. Powoli zaczynała wszędzie dokoła upatrywać zagrożenia. — Wziął do ręki klepsydrę, przyglądając się przesypującym się ziarenkom piasku, po czym podniósł wzrok z dziwnym wyrazem twarzy. — Całe moje życie, wszystko, do czego doszedłem własnymi rękami, wszyscy, których kochałem, zaczynają się osypywać jak ten piasek w klepsydrze. Czy wierzysz, panie, w fatum, w nemezis? — Nie, panie. Nie wiem, w jaki sposób Bóg rządzi światem, ale nie sądzę, żeby był mściwy. — Wszystko zaczęło się od pańskiego przyjazdu tutaj — podjął z namysłem, jakby próbował rozwikłać jakąś zagadkę. — Ta przeklęta sprawa lasów. Sądzę, że to przez nią David dostał ataku. Zachęca pan moich dzierżawców do buntu; proszę się nie wysilać, mam we wsi informatorów. A teraz moja żona zginęła. Może to ty, panie, jesteś moją nemezis? — Jest to jak najdalsze od moich intencji wobec pana czy kogokolwiek innego. — Czyżby? Nie byłbym taki pewien. — Jego głos był wciąż spokojny, ale kiedy spojrzał na mnie, jego oczy wwierciły się we mnie czujnie jak dawniej. — Cóż, może się mylę, może to wszystko się zaczęło od Michaela Calfhilla, od… — Grymas bólu przemknął mu po twarzy i nagle Hobbey jakby otrzeźwiał. — Prawdę mówiąc, nie powinniśmy prowadzić tych rozmów pod nieobecność Vincenta — oświadczył chłodnym, oficjalnym tonem. — Do zobaczenia pojutrze, panie Shardlake. Skinął głową na znak, że audiencja skończona. * Następnego ranka wyruszyliśmy z Barakiem do Rolfswood. Nie paliłem się do tej jazdy; po upadku z konia bolały mnie zraniona ręka i plecy. Niebo znów było zachmurzone, panowała duchota. Jechałem w milczeniu; wczorajsze słowa Hobbeya zaniepokoiły mnie. Próbowałem sam siebie przekonać, że zachęcałem Ettisa wyłącznie do przeciwstawienia się pogróżkom dziedzica, że David w każdej chwili mógł dostać ataku, no i przede wszystkim, że nikt nie wie, kto zabił Abigail ani z jakich powodów. Mogłem jednak zrozumieć punkt widzenia Hobbeya, któremu jawiłem się jako jego nemezis. Poprzedniego wieczoru napisałem do Warnera, informując go o wydarzeniach. Przedstawiłem mu również propozycję podziału kosztów przez Dyricka. Potem napisałem do Guya, żeby nie spodziewał się prędko naszego powrotu. Następnie udałem się do budynków gospodarczych odebrać od Baraka list do Tamasin; planowałem zostawić listy w Cosham, skąd wziąłby je pocztylion. Wychodząc, mijałem pokój Davida, z którego dobiegał głośny, rozpaczliwy szloch chłopca i uspokajający głos Fulstowe’a. Wracając z pocztą do domu, ujrzałem w oddali Hugh siedzącego na rozpadającym się

murku cmentarzyka zakonnic. Podszedłem do młodego Curteysa. Na jego szczupłej twarzy malował się smutek, kąciki ust mu opadły. Spojrzał na mnie oczami, w których malowała się głęboka udręka. — Przyjmij wyrazy współczucia — rzekłem cicho. Skinął nieznacznie głową. O zmierzchu jego blizny były prawie niedostrzegalne, biła z niego uroda, ale też jakaś bezbronność. — Dziękuję — odparł — ale chcę, panie, żebyś wiedział, że nie czułem nic do pani Hobbey. Myślałem, że może choć teraz obudzą się we mnie jakieś uczucia, ale nie. — Położyłeś jej dzisiaj kwiat na kolanach. — Tak. Wtedy było mi jej żal. Spojrzałem mu w oczy. — Kiedy podeszliśmy razem do niej, usłyszałem, że mówisz coś, co zabrzmiało jak „Zasłużyłaś na to”. Milczał przez chwilę. — Mogło tak być, niech mi Bóg wybaczy. — Zapatrzył się w dal. — Dlaczego? — Na początku chyba chciała nam matkować, zwłaszcza mojej siostrze — rzekł ledwie dosłyszalnym głosem. — Ale i dla niej, i dla pana Hobbeya w tym wszystkim najważniejsze były… pieniądze. Chcieli korzystać z naszych lasów i, jak już ci, panie, mówiłem, próbowali wydać Emmę za Davida. Kiedy ujrzałem panią Hobbey, zrobiło mi się jej żal, ale poczułem jednocześnie gniew. Tak, przyznaję, że powiedziałem to, coś, panie, usłyszał. — Widziałeś już kiedyś zmarłą osobę? — Tak. Moją matkę i mojego ojca. Nie pozwolili mi zobaczyć Emmy… miała twarz zeszpeconą przez ospę. Bardzo żałuję. — Spojrzał na mnie czujnie. — Powtórzysz, panie, koronerowi moje słowa? — Myślę, że sam powinieneś mu o tym powiedzieć, Hugh. O swoich uczuciach do Abigail. Spojrzał na mnie z niechęcią. Zastanawiałem się, czy podobnie jak Hobbey myśli o tym, ile mój przyjazd wniósł w ich życie zamętu? — Kto według ciebie zabił panią Hobbey? — spytałem. — Nie mam pojęcia. Myślisz, panie, że to ja? — zjeżył się. Pokręciłem głową. — Nie mam pojęcia, podobnie jak ty. Rozejrzałem się po cmentarzyku. Ursula znów położyła bukiety na grobach zakonnic. — Ale słyszałeś, panie, moje słowa i zacząłeś mnie podejrzewać? — Hugh poczerwieniał z gniewu i blizny wystąpiły mu wyraźniej na twarzy. — Zastanawiałem się tylko, co miałeś na myśli, Hugh. — Twierdziłeś, panie, że jesteś moim przyjacielem. — Wstał, zaciskając pięści. Uświadomiłem sobie, że jest mojego wzrostu, a przy tym silniejszy. — Nikogo nie oskarżam, Hugh. Ale od samego początku czułem, że ta rodzina coś przede mną ukrywa. Coś więcej niż tylko przypadłość Davida. — Mylisz się, panie. — Objeżdżałem dziś twoje lasy z Edwardem Priddisem. Moim zdaniem pan Hobbey fałszuje księgi. Najprawdopodobniej ręka w rękę z sir Quintinem Priddisem. Sądzę, że okradli cię już na setki funtów. Na jego twarzy pojawił się wyraz pogardy. — Zrozum, panie, wreszcie, że nie ma to dla mnie najmniejszego znaczenia. A teraz

proszę zostawić mnie w spokoju, panie Shardlake. * W drodze nadal mijaliśmy jadące na południe wozy dostawcze z najrozmaitszym załadunkiem, od narzędzi ciesielskich po piki i hełmy. Zjechaliśmy na pobocze, żeby przepuścić kolejny oddział łuczników. Zastanawiałem się, jakie są losy oddziału Leacona, czy już ich zaokrętowano. Koło południa skręciliśmy na drogę do Sussex. Przystanęliśmy, by się posilić, w tej samej karczmie, w której jadłem poprzednim razem. — Dziwnie jesteś milkliwy — zauważył Barak. — Poznaję po minie, że coś cię gryzie. — Myślę o tym, że od przyjazdu do Hoyland nie zdziałałem nic, prócz tego, że narobiłem sobie wrogów. — Opowiedziałem mu o rozmowie z Hugh i o tym, że Hobbey nazwał mnie swoją nemezis. — Od rozmowy z Hobbeyem wciąż się zastanawiam, czy gdybym tu nie przybył, Abigail wciąż byłaby na tym świecie. — Prędzej czy później zdarzyłby się jakiś wypadek w Hoyland. To miejsce jest kłębowiskiem żmij. — Tak, ale kto mógł zabić Abigail, Jack? Hobbey ma rację, nikt jej nie lubił… ale żeby posunąć się aż do morderstwa? — Z radością wrobią w to Ettisa. — Czuję, że Dyrick rozważa taką możliwość. Ale nie ma żadnych dowodów. — Ławnicy na prowincji są bardzo przekupni. Jeśli chcesz się do czegoś przydać, to pilnuj, by śledztwo przebiegało zgodnie z prawem. — Masz rację. Słusznie też oceniasz tę rodzinę. Ich wzajemne stosunki są tak… chore, że nie mogę się opędzić od myśli, iż zabił ją ktoś z domowników. — Ale kto? — Fulstowe, jak na majordomusa, ma w tym domu bardzo dużo do powiedzenia. Gdy sługa ma władzę nad panem, zwykle znaczy to, że zna jakąś wstydliwą tajemnicę. Być może wszyscy bali się, że rozchwiana psychicznie kobieta wypaple ich sekret. — Jaki sekret? — Nie wiem. — Spojrzałem na Baraka. — Dzięki, że jedziesz ze mną. — Prawdę mówiąc, gdybym został, chodziłbym tylko w kółko po izbie, czekając na posłańca. Wariuję z braku wieści od Tamasin. — Teraz nawet posłaniec królewski może mieć trudności z dostaniem się tutaj. — Dałbym wszystko, byle już być w domu! Uśmiechnąłem się smutno. — Zauważ, że nawet po śmierci biedna Abigail wszystkim wchodzi w paradę. Zabił ją wprawny łucznik. Ale tych mamy wielu. Chłopcy, Fulstowe, Ettis. Nawet Dyrick wspominał, że miał kiedyś dobre oko i uczy swoje dzieci łucznictwa. — A Hobbey nie? Pokręciłem głową. — Nie jest dość biegły, czy może raczej brak mu… pasji. To było zabójstwo w afekcie, w gniewie. Ten ktoś zdawał sobie sprawę, że może za to zawisnąć na szubienicy, ale gdy znienacka trafiła mu się szansa, nie mógł się oprzeć. — Zatem nie stara Ursula. Nie cierpiała Abigail, ale jakoś nie mogę jej sobie wyobrazić, jak szarpie cięciwę. — Przestań błaznować. — Osuszyłem kufel do dna. — Chodźmy, czas ruszać w drogę. — Chciałem cię tylko trochę rozweselić. Bóg świadkiem, że obu nam tego potrzeba.

Rozdział trzydziesty trzeci Do Rolfswood dojechaliśmy po południu. Chmury zgęstniały; zapowiadała się kolejna letnia ulewa. Miasteczko wyglądało tak samo sennie jak podczas mojej poprzedniej wizyty. Pokazałem Barakowi dom Buttressa. — To był kiedyś dom Ellen. Młynarz kupił go za bezcen. Jest, a przynajmniej był, znajomkiem Priddisa. — Myślisz, że w ramach jakiegoś układu opłaca pobyt Ellen w Bedlam? Pokręciłem głową. — Dom nie jest wart aż tyle. — Wyciągnąłem rękę w stronę kościoła wśród pól. — Tam, na plebanii, mieszka Seckford. Barak wytężył wzrok. — Wygląda na ruinę. — Jest ruiną. Podobnie jak wikary. — Jakaś kobieta przypatruje się nam z progu zajazdu — mruknął Barak. Spojrzałem w tamtą stronę i ujrzałem kobietę zza szynkwasu, która mnie przedstawiła Wilfowi. Stała na progu, przyglądając się nam nieprzyjaźnie. — To właśnie jest kobieta, która poznała mnie z Wilfem Harrydance’em. Obawiam się, że nie cieszę się tu zbytnią sympatią. Raczej nie znajdą dla nas dzisiaj wolnego pokoju. — To gdzie będziemy spać? Jestem skonany po podróży. — Może Seckford będzie potrafił nam pomóc. Jedźmy tędy, ta dróżka prowadzi do kościoła. Podjechaliśmy na plebanię i przywiązaliśmy konie na zewnątrz. Były nie mniej od nas zmęczone i zakurzone. Idąc ścieżką do drzwi, spojrzałem na drzewko wiśni, zastanawiając się, czy Seckford nadal trwa w swym postanowieniu, by nie pić, nim cień dosięgnie furtki. Zastukałem i zaraz rozległo się człapanie duchownego. Na nasz widok na jego nalanej twarzy odbiła się głęboka ulga. — Chwała Bogu, przyjechałeś, panie. A to kto? — spytał, popatrując nerwowo na Baraka. — Mój asystent. — Wybacz, że pytam, panie, ale bardzo się boimy. Zapraszam. Wilf siedzi tu już od rana i nie może się doczekać na… — Oddech Seckforda wskazywał na to, że zdążyli już sobie obaj popić. Wprowadził nas do obskurnego pokoju. Wilf Harrydance wstał ze stołka, a leżący u jego stóp wielki posokowiec też dźwignął się, machając ogonem. Z jasnych oczu w chudej, ogorzałej twarzy Wilfa bił niepokój. — Bałem się, że nie przyjedziesz, panie, po tym, jak moi synowie… Przepraszam za nich, ale oni po prostu lękają się o mnie… — Rozumiem, Wilfie. — Coś wiadomo na temat Francuzów? — spytał Seckford. — Podobno płyną Kanałem w stronę Portsmouth. — Niech więc nas Bóg ma w swej opiece. Siadajcie, proszę. Spoczęliśmy skwapliwie na skrzyni, wzbijając obłok kurzu. — Napiją się panowie? — spytał Seckford, sięgając po dzban na kredensie.

— Chętnie — odparł Barak. — Język nam przysechł do gardła. Seckford nalał dwa piwa. Zauważyłem, że ręce trzęsą mu się jeszcze bardziej niż zeszłym razem. Podał nam kufle i usiadł na fotelu. Wilf ponaglił spojrzeniem wikarego, który przystąpił do opowieści. Choć był pod dobrą datą, mówił z godnością i spójnie. — Po pańskiej wizycie, panie Shardlake, pan Buttress chodził od domu do domu, próbując wykryć, kto opowiedział o pożarze. Wiedział, że rozmawiałeś, panie, ze mną, i wparował tu rozjuszony, twierdząc, że kwestionujesz, panie, jego prawo własności do domu. — Nic podobnego. Poinformowałem go tylko, że opowiedział mi wielebny tamtą historię. Proszę mi wybaczyć, powinienem był przed wyjazdem powiadomić księdza o mojej rozmowie z Buttressem. Ale do rozmowy z tobą — zwróciłem się do Wilfa — się nie przyznałem. — Mimo to przyszedł do szynku, by wziąć mnie na spytki, bo wie, że zawsze podejrzewałem Priddisa o zatajenie w śledztwie niewygodnych faktów. Odparłem, że nie rozmawiałem z panem, ale się przestraszyłem. — Buttress to twardy człowiek i bardzo w naszym mieście wpływowy — dodał Seckford. — Proszę wybaczyć, ale muszę o coś zapytać. Czy naprawdę wypytywał pan o rodzinę Fettiplace’ów na polecenie klienta szukającego krewnych? Zebrałem się na odwagę. — Nie. Niech mi wielebny wybaczy, że wprowadziłem go w błąd, ale próbuję dociec, co się zdarzyło Ellen Fettiplace, z… przyczyn osobistych. — A więc okłamałeś mnie, panie. — Tak jest. Bardzo mi przykro. — Nie działasz, panie, aby na czyjeś zlecenie? Dajmy na to, Priddisa? — W żadnym wypadku, ani też żadnej innej osoby. Nie mogę nic więcej wyjawić, ale jestem gotów przysiąc na Biblię, że działam wyłącznie z pobudek osobistych, zaniepokojony uzyskaną w Londynie informacją wskazującą na zatajenie pewnych faktów w śledztwie. Nie wiem jakich, a dalszych szczegółów nie mogę ujawnić dla bezpieczeństwa Ellen. Bardzo proszę księdza, by podał mi Biblię. — A nie mówiłem, że coś przed nami ukrywał?! — zatriumfował Wilf. — Za to ja mówiłem, że pan Shardlake jest dobrym człowiekiem. Wierzę ci, panie, na słowo. — Seckford splótł pulchne dłonie. — Jesteś prawnikiem, panie, mniemam więc, że gdybyś potraktował Wilfa jak klienta i doradził mu w pewnej sprawie, obowiązywałaby cię tajemnica profesji prawniczej, tak jak mnie tajemnica spowiedzi? — Tak jest. Jeśli jednak sprawa Wilfa dotyczy wszczęcia pożaru w hucie, nie wolno mi jej zataić. — Nie — zaprzeczył gwałtownie Wilf. — Dotyczy tego, com znalazł. — Problem tkwi w okolicznościach, w jakich Wilf dokonał swego odkrycia — wyjaśnił Seckford. — Zatem dołożę wszelkich starań, by ci pomóc. — Słyszałem, że adwokata obliguje wobec klienta zapłata — wtrącił Seckford. — To nie do końca jest prawda. Mogę działać pro publico bono, dla dobra powszechnego. — Mimo to wolałbym uiścić zapłatę w obecności wielebnego Seckforda — stwierdził stanowczo Wilf. — Sięgnął do sakiewki u pasa i wyjął starą sześciopensówkę, z uczciwego srebra. — Starczy tyle? Przyjąłem pieniądz z lekkim wahaniem. — Starczy. Odtąd, Wilfie, jesteś moim klientem i w myśl prawa nie wolno mi zdradzić nikomu ani słowa z tego, co mi powiedziałeś.

Wilf schylił się i poklepał psa. Odetchnął głębiej. — O tej porze roku z Cezarem lubimy szukać trufli po lasach. Okoliczne lasy i wszystko, co w nich rośnie, należą do pana Buttressa. Choć rozpowiada, że każe je wyciąć dla zysków z drewna, zazdrośnie strzeże swojej własności. — To, co Wilf robi, można by nazwać kłusownictwem — wtrącił Seckford. — Kary są wysokie, a Buttress jako sędzia pokoju jest w stanie dopilnować ich wyegzekwowania. — Musiałby mieć dowody. — Spojrzałem na Wilfa. — Zaistniały jakieś fakty obciążające? Zajrzał mi głęboko w oczy. — Tak. — Milczał przez chwilę. — Dwa dni temu poszliśmy do lasu z Cezarem. On ma dobrego nosa do trufli. Znam rozkład zajęć leśniczych, rozumiesz, panie. Wiem, kiedy są w innej części lasu. — Rozumiem. — Jest jeszcze wcześnie na trufle i zwykle unikam okolic starej huty, bo jej widok mnie przygnębia. W oczach staje mi, jak robota szła na całego, jak kręciło się koło młyńskie. Mierżą mnie te ruiny! — wybuchnął. Pociągnął solidny haust piwa. — Ale tym razem poszedłem tamtędy. Mówiono, że po czerwcowych ulewach zbiornik huty wezbrał i woda przelała się przez tamę, ale nie chciało mi się tego oglądać. Dopiero jak mnie, panie, zacząłeś wypytywać o pożar, wszystko wróciło do mnie jak żywe i poszedłem tamtędy z Cezarem rzucić okiem na gruzy. — Rozumiem. Wilf otarł usta i kontynuował: — Nikt nic nie robił przy tym miejscu od czasu pożaru i brama w końcu musiała się wykruszyć. Tak też było, kiedy tam poszedłem: zbiornik wysechł całkiem, tylko na dnie leżał muł, który przy ostatnich upałach wysechł i popękał na wierzchu. To był dziwny, żałosny widok: pusty zbiornik i ruiny obok przerwanej tamy. Nagle Cezar rzucił się w zeschłe błoto i zaczął węszyć, wygrzebując coś spod spodu. — Wilf przymknął oczy, jakby wspominał tę chwilę. — Zacząłem go wołać, ale nie chciał przybiec do nogi, tylko szarpał się z czymś, co wyglądało jak korzeń. W końcu zdjąłem buty i ruszyłem po dnie, żeby zabrać go stamtąd. Skorupa błota okazała się tylko cienką krą na miękkim spodzie: w pewnej chwili zapadłem się aż po kolana. W końcu jednak dotarłem do Cezara i wtedy zobaczyłem, z czym się szamoce. — Stary umilkł i znów sięgnął po kubek. — To była ręka, ludzka ręka, martwa, ale dobrze zakonserwowana w mule. Leżą tam całe zwłoki. Poszedłem zaraz do wielebnego Seckforda. — Jak myślisz, panie, czyje to zwłoki? — indagowałem Wilfa. — Nie wiem. Nie miałem tego jak sprawdzić. — Popadł w zadumę. — Ktoś mógł wpaść do zbiornika już po tym, jak huta spłonęła — zauważył Barak. Wilf pokręcił głową. — To było na samym środku stawu. Ktoś musiał załadować ciało na łódkę, była tam kiedyś mała łódź z wiosłami, i wrzucić je do wody. — Może ktoś poszedł tam popływać? — Zwłoki były odziane. Na ręce widziałem coś, co wyglądało na szczątki dubletu. — Panno Święta, zlituj się nad nami! — wymamrotał Seckford. Wstał, zmierzając do kredensu. — Dość już na dziś, wielebny! — ofuknąłem go. — Musimy mieć trzeźwe głowy. Seckford spojrzał tęsknie na dzban, jednak przemógł się i wrócił na miejsce. — Wilf bał się donieść o wszystkim, bo kłusował w lesie — wyjaśnił. — Jego pies po drodze wygrzebał trochę trufli. Nie wiedział, jak wytłumaczyć, co robił w lesie. Jest z tym kłopot. W dodatku w błocie zostały ślady prowadzące do miejsca, gdzie leżą zwłoki.

— Rozumiem. — Przyszło nam do głowy, panie — zaryzykował Seckford — że mógłbyś powiedzieć, iż wróciłeś tu dokładniej zbadać sprawę i poprosiłeś Wilfa, żeby cię zaprowadził do huty. No i wtedy pies znalazł… to, co znalazł. — Namawia wielebny mojego pana do krzywoprzysięstwa — zwrócił mu uwagę Barak. Seckford spojrzał mu twardo w oczy. — To jedyna szansa dla Wilfa. Nie wybrałby się tam, gdyby pan Shardlake tutaj nie przyjechał. — Skierował się do mnie: — Tobie, panie, również zależy na tym, by wyjaśnić, co się tutaj naprawdę stało. Jako ten, który odkrył zwłoki, znajdziesz się, panie, w samym środku wznowionego śledztwa. Możesz im wmówić to samo, co nam, że szukasz, panie, członków rodziny Fettiplace’ów na prośbę przyjaciela. Z westchnieniem opadłem na oparcie skrzyni. Kolejny raz, podejmując śledztwo w dobrej wierze, by komuś pomóc, ściągałem tylko kłopoty na wszystkich zainteresowanych. Jednak Seckford mi ufał. — Zaprowadzę panów i pokażę wszystko — zaofiarował się skwapliwie Wilf. — Później powiesz, panie, że mnie o to dziś poprosiłeś. W tobie, panie Shardlake, cała moja nadzieja — dodał zdesperowany. — Nawet moi synowie liczą na pana. Spojrzałem na Baraka, który kiwnął głową, rozkładając ręce bezradnie. — Zgoda — rzekłem do Wilfa. — Weźmiesz mnie do huty i pokażesz wszystko, a potem im powiemy, żeśmy właśnie znaleźli zwłoki. Wilf westchnął z ulgą. — Dobrześ mówił, wielebny, że on mnie uratuje — zwrócił się do Seckforda. * Seckford na szczęście został w domu, bo opóźniałby tylko pochód, a ja niepokoiłem się bardzo, że ktoś tymczasem znajdzie zwłoki. Idąc do drzwi, zauważałem, że wielebny sięga znów po dzban. Gdy znaleźliśmy się przed plebanią, Wilf pokazał drogę prowadzącą do lasu. Byłem głodny, zakurzony, kości rwały mnie nieznośnie, ale nie mogłem dłużej zwlekać. Ruszyliśmy do lasu za Wilfem, u którego nogi biegł pies. Niebo zrobiło się ołowiane; w każdej chwili mogło lunąć. — Znów się ładujemy w jakąś trefną historię — mruknął Barak. — W coś, co powinno być wyjaśnione dawno temu. Ale każda tajemnica, prędzej czy później, wyjdzie na światło dzienne. Barak pokręcił głową. — Ta akurat nie wyszłaby nigdy, gdyby jej pies nie wygrzebał. Zdajesz sobie sprawę, że spowodujesz wszczęcie kolejnego śledztwa. Znów okażesz się pierwszą osobą, która ujrzała zwłoki. Tyle tylko, że tym razem sfingujesz tę sytuację. — Nie mogę zostawić starego Wilfa w opałach. Ale ty nie musisz tam jechać; nie ma potrzeby, byś się w to angażował. — Szynkarka widziała nas, gdyśmy razem jechali przez miasto. Będą później wypytywać, kto był z tobą. — Masz rację. Wybacz. — Wygląda to na kolejne morderstwo, prawda? — Prawda, Jack. Ruszyliśmy za Wilfem zarośniętą ścieżką między drzewami, wzdłuż płynącego przez miasto dużego potoku. W innych okolicznościach uznałbym to za piękną scenerię. — To jest potok, który napędzał koło — krzyknął Wilf do nas przez ramię. — Cezar, do

nogi! — zawołał psa, który wysforował się naprzód niecierpliwie. Wilf przystanął, gładząc się po spalonej słońcem czaszce. — Chodziłem tędy co dzień do roboty — wspomniał ze smutkiem. — Na drodze był wielki tłok, zajeżdżały wozy wyładowane rudą. Najpierw pokażę wam hutę, bo staw jest na tyłach. W chwili gdy dotarliśmy do polany, na której kiedyś stała huta, spadły pierwsze, ciężkie krople deszczu. Z huty zostały tylko sterta gruzów i nadpalone, czarne od sadzy drewniane ogrodzenie, po którym piął się bluszcz. Na jednym końcu ruin stały szczątki koła młyńskiego oparte o wysoką, cylindryczną konstrukcję, zapewne komin pieca, na szczycie której zagnieździły się gawrony. Przez gruzy budynku prześwitywała długa, prostokątna łacha brązowego szlamu, środkiem której płynął strumień. Na obrzeżach posesji wybrzuszały się pokaźne, porośnięte pagórki. — Co to ? — spytałem Wilfa. — Hałdy żużlu. Na widok pustego zbiornika pies rzucił się do przodu; Wilf zdążył złapać go za obrożę. — Musimy poszukać czegoś do kopania. — Wprowadził nas do ruin przez wyrwę w zniszczonym murze. Wewnątrz wielką kamienną posadzkę porastały chwasty. Na jednym końcu hali znajdował się czworak z piecem hutniczym. Ściany skruszały prawie całkiem. Wielki kamienny piec stał osmalony, lecz nietknięty, zionąc ciemnym otworem na dole — pewnie szybrem, przez który wybierano surówkę. Wilf zaczął grzebać w rupieciach na ziemi. My z Barakiem się rozglądaliśmy. Deszcz lunął na dobre, bębniąc po naszych głowach i kamiennej posadzce. — Budynek jest większy, niż przypuszczałem — zdziwiłem się. Nawet teraz w powietrzu unosił się cierpki zapach żelaza. Wilf się wyprostował. Ze złomu wygrzebał resztki na wpół przerdzewiałego szpadla. — Gdyby pożar wybuchł w tym miejscu, nieprędko strawiłby cały ogrodzony teren. Poza tym mur nie był wysoki, każdy jako tako sprawny człowiek mógł przejść na drugą stronę. Znów przypomniały mi się słowa Ellen: „Płonął! Nieszczęsny, cały stanął w płomieniach!”. A więc mowa była o jednym mężczyźnie — dotarło do mnie. Czyżby drugi znajdował się już w stawie? — To miejsce po pożarze musiało być jednym wielkim rumowiskiem — stwierdził Barak. — Spłonęło prawie do fundamentów — odparł Wilf. — Naturalnie znaleziono też kości spalone na popiół. O, tam. — Machnął ręką w stronę pieca. — Jakie kości? — zaciekawiłem się. Wilf pokręcił głową. — Trudno powiedzieć, co to były za kości, bo spłonęły do szczętu. Ale znaleziono szczątki tylko jednej miednicy. Priddis twierdzi, że pozostałe kości pożar strawił tak bardzo, że nie dało się ich rozpoznać. A teraz, proszę panów, chodźmy zobaczyć, co znalazł Cezar. Wyszliśmy ze spalonej huty. Deszcz padał nadal, więc musiałem mrugać, żeby woda nie dostała mi się do oczu. Podeszliśmy do zamulonej niecki, nad którą unosił się fetor zgnilizny. Wokół rosły trzciny, uschnięte teraz z braku wody. Wilf wyjął kawał sznura i przywiązał Cezara do drzewa. Pies zaskomlał, patrząc tęsknie w błoto. Wilf wskazał miejsce na środku stawu, mniej więcej dwadzieścia jardów od brzegu. Dostrzegłem ślady stóp prowadzące do czegoś, co wyglądało jak stercząca z mułu sczerniała gałąź. Barak gwizdnął cicho. Wilf machnął ręką w stronę wystającego spomiędzy trzcin pala. — Łódkę przywiązywało się do tego tam słupka. Weźmy się już za to, proszę panów. Kiedy córka pana Fettiplace’a była mała, przychodziła tutaj wiosłować. Ktoś mógł wziąć tamtej

nocy łódkę i wyrzucić zwłoki na środku stawu. Ellen mogła to zrobić — przemknęło mi przez myśl — ale czemu nie zostawiła zwłok w hucie? — Trzeba się brać do roboty — oznajmił stanowczo Wilf. Położył zardzewiały szpadel na ramieniu, a my z Barakiem zdjęliśmy buty i ruszyliśmy ostrożnie za nim po zeschłej warstwie mułu. W pewnej chwili skorupa pękła i Barak zapadł się do pół łydki, klnąc, ile wlezie, bo mu noga ugrzęzła. Wilf dotarł do środka stawu pierwszy. — Widzisz, panie? Spojrzałem na zmurszałe szczątki ludzkiej ręki: strzępy zmurszałej skóry i ścięgien wokół kości. Przypominały — zakazane już w naszych czasach — relikwie świętych. Wilf zdjął szpadel z ramienia i wbił go w szczelinę w zaschłym błocie. — Panowie się odsuną, sam to zrobię. — Ja to zrobię — powiedział szorstko Barak. — Jestem młodszy. — Kiedy to jest prosta robota, nawet nadgryzionym szpadlem. Muszę tylko dokopać się do mokrego mułu. Ale będziecie musieli mi go pomóc wyciągnąć. — Wbił szpadel w błoto. Przypatrywaliśmy się więc robocie Wilfa, a deszcz nieprzerwanie kapał nam na głowy. Stary dokopał się do warstwy kleistego, cuchnącego szlamu. Nagle przerwał, skrzywił się i zwiesił głowę. — Co się stało? — spytał Barak. — Zdaje mi się, żem dziabnął szpadlem nieboszczyka. — Pobladł. — Chcesz, żebym cię zastąpił? — Tak, poproszę. Po niespełna półgodzinie Barak odsłonił płat gęstego, wilgotnego mułu o rozmiarach mniej więcej siedem stóp na trzy. Wsadził rękę w szlam, szukając po omacku; po chwili delikatnie wyszarpnął drugą rękę, odwracając twarz w bok, gdy buchnął bagienny gaz. — Poszukajcie nóg — rzucił do nas. — Jeśli będziemy go ciągnąć za ręce, może się rozpaść. Uklękliśmy z Wilfem ostrożnie na mokrej skorupie, zanurzając ręce głęboko w szlam. Deszcz wciąż bębnił po nas i po sterczących z błota zmumifikowanych rękach nieboszczyka. — Mam nogę — wystękał Wilf drżącym głosem. — A ja drugą. — Była straszna w dotyku, same kości i sukno. — Raz, dwa, trzy — zakomenderował Barak i zaczęliśmy ciągnąć równocześnie. Powoli z dna zbiornika zaczęły się wyłaniać ociekające błotem zwłoki. Noga, którą ciągnąłem, stawiała szczególny opór, jak się w końcu okazało, dlatego że do uda przytroczony był żelazny obciążnik. Nie było już wątpliwości: ciało zostało wrzucone do wody. Wywlekliśmy na brzeg ciemny, ociekający wodą kształt. Cezar wyrywał się na smyczy, skowycząc. Usiedliśmy, wdychając głęboko świeże powietrze, aż deszcz padał nam do ust. Potem Wilf wstał i delikatnie przewrócił zwłoki. Wytarł ubłoconą głowę trupa szmatką wyjętą z kieszeni fartucha. Właściwie była to już czaszka obleczona strzępami skóry, jednak włosy trzymały się jeszcze. Wytarł szyję i kołnierz czegoś, co wyglądało na szczątki dubletu. Nagle schylił się, po czym podsunął mi na lekko drżącej dłoni pokaźny guzik z wygrawerowanym równoramiennym krzyżem. — Widzisz, panie, wcale nie zardzewiał. Pamiętam te guziki doskonale, pan Fettiplace często przychodził do roboty właśnie w tym dublecie. Włosy też miał jasne, jak te tutaj. To on — stwierdził wyraźnie wstrząśnięty, po czym nagle wybuchnął płaczem. — Panowie wybaczą, ale dla mnie to bardzo bolesne.

Barak położył mu dłoń na ramieniu. — Co tu się stało? — spytałem cicho Baraka. — Ellen mówiła, że spłonął jeden człowiek. To musiał być przyjaciel Wilfa, Peter Gratwyck. Jej ojca natomiast zabito i wrzucono do wody. — Spojrzałem na zwłoki, ale były zbyt zmurszałe, by dało się zauważyć ewentualne rany. — Skoro został zabity, czemu go nie pozostawiono w hucie, by spłonął? — zadumał się Barak. — I kto był przy tym? Wiemy już o Ellen, ale czy był ktoś jeszcze? — Czy w tamtym czasie nie zaginął ktoś z miejscowych, nie licząc pana Fettiplace’a i pańskiego przyjaciela Gratwycka? Ktoś, kto mógł popełnić tę zbrodnię i zbiec? — Nie, panie. — Po twarzy Wilfa spływały strugi deszczu, błota i łez.

Rozdział trzydziesty czwarty Wilf nalegał, by przykryć Fettiplace’a, więc złożyliśmy zmumifikowane zwłoki pod wypalonym murem huty i obłożyliśmy deskami. Cały proceder był dość makabryczny; bałem się, że truchło rozpadnie się na kawałki. Później poszedłem jeszcze raz rzucić okiem na dno zbiornika; wgłębienia po zwłokach i naszych stopach wypełniły się już deszczem. Ruszyliśmy z powrotem, mokrzy i ubłoceni. — Chyba powinniśmy teraz pójść do Buttressa, skoro jest miejscowym sędzią pokoju — powiedział Barak. — Zgadza się. Będzie musiał wszcząć śledztwo i zawiadomić koronera hrabstwa Sussex. W tej podróży, gdziekolwiek pojadę, tam kogoś mordują. — Wspólnym elementem obu tych spraw jest udział Priddisa. — Barak ściszył głos do szeptu, choć Wilf szedł przodem z Cezarem. — Wspomniałeś, że podpis Ellen na akcie sprzedaży został sfałszowany. Myślisz, że Buttress wie o tym? — Niewykluczone. Ten typ wcale mi się nie podoba. Przed nami zamajaczyła plebania. Położyłem łagodnie dłoń na ramieniu Wilfa. — Lepiej poślij po synów; przeżyłeś wstrząs, Wilfie — poradziłem. Otrząsnął się i spojrzał na mnie. — Nie zdradzisz, panie, nikomu, że kłusuję w lesie? — Nie. Obiecałem przecież. Powiemy Buttressowi zgodnie z umową, że prosiłem cię dzisiaj, byś mi pokazał zgliszcza huty. Seckford, który czekał na nas, wyszedł do ogrodu. — Co znaleźliście? — spytał z niepokojem. — Ciało pana Fettiplace’a. — Ująłem wikarego za gąbczaste ramię i spojrzałem mu w twarz. — Musimy wszyscy być teraz trzeźwi dla dobra Wilfa. Weszliśmy do pokoju dziennego. — Czy mógłbyś, panie, wynieść ten dzban do kuchni? — zwrócił się do mnie Seckford z nagłą stanowczością. Wyniosłem jego trunek do małego pomieszczenia za pokojem, w którym muchy bzyczały nad brudnymi talerzami. Wyglądało to, jakby Seckford z trudem dbał o siebie samego, choć kiedyś opiekował się Ellen. Wróciłem do pokoju dziennego; Wilf siedział zgarbiony na skrzyni, a Seckford w swym fotelu. — Obawiam się, wielebny, że zaraz wszyscy czterej będziemy musieli pójść do Buttressa. — Czy tym razem wreszcie prawda wyjdzie na jaw? — Mam nadzieję. Chciałem was prosić, żebyście nie wspominali o tym, że jestem tutaj z pobudek osobistych. Niech Buttress myśli, że badam powiązania rodzinne mojego klienta. Seckford spojrzał na mnie dziwnie trzeźwym wzrokiem. — Ale skoro dowiedziałeś się czegoś w Londynie, panie, to teraz wyjdzie na jaw. — Mam powody, by wciąż milczeć o pewnych sprawach. Proszę mi zaufać. Teraz jeszcze bardziej niż przedtem bałem się, by Buttress lub jego wspólnicy nie dowiedzieli się, gdzie przebywa Ellen — o ile to nie oni za tym stali. Bałem się, czy nie naraziłem jej na niebezpieczeństwo; nagle zacząłem żałować, że Wilf natknął się na zwłoki. Stary znów przypatrywał mi się podejrzliwie. — Musimy zaufać panu Shardlake’owi, Wilfie — powiedział przytomnie Seckford. —

Rozmawiając z ludźmi pokroju Buttressa, lepiej pewne sprawy zachować dla siebie. Dobrze mówię, panie Shardlake? — Doskonale. — Poczułem wdzięczność dla Seckforda za jego kredyt zaufania. Wikary wstał, podszedł do Wilfa i poklepał go po ramieniu. — Po drodze wstąpimy do kościoła. Napiszę kartkę, a zakrystian zaniesie ją twoim synom. * Po godzinie siedziałem znów w eleganckim salonie Buttressa. Na stole stał bukiet świeżych kwiatów o dusznej woni. Obok mnie siedział Seckford, którego nalane policzki lśniły lekko od potu. Za nami stali Wilf z Barakiem. Buttress podsunął krzesła tylko mnie i Seckfordowi, mimo że Wilf był w szoku i wyglądał marnie. Buttress tymczasem krążył po pokoju z rękami założonymi z tyłu, słuchając mojej relacji na temat odkrycia w stawie. Kiedy skończyłem, przejechał w zadumie dłonią wielką jak bochen po bujnych, siwych włosach. Przystanął przede mną. — Nie bardzo mogę pojąć, panie Shardlake, co kazało panu myszkować po hucie — napadł na mnie. — Z kolei podczas pańskiej poprzedniej wizyty odniosłem wrażenie, że kwestionuje pan moje prawa do domu. — Nic podobnego nie imputowałem, panie. Miałem tylko nadzieję znaleźć na akcie adres panny Fettiplace, a ty, panie, zgodziłeś się pokazać mi dokument. — Nie kwestionowałem jego prawa własności, ale na złodzieju czapka gore. Buttress zdradził się sam, co znaczyło, że nie jest zbyt inteligentny. Kaszlnął, zreflektowawszy się. — Z mojego doświadczenia wynika, że jeśli adwokat żąda wglądu do aktu własności, zwykle chodzi mu o podważenie prawa do posiadania. — Bardzo przepraszam, jeśli naraziłem cię, panie, na niepotrzebne nerwy, a tak pewnie było, skoro po mojej wizycie brałeś ostro na spytki wielebnego Seckforda i Wilfa Harrydance’a, o czym wiem od nich. — Nie wmawiaj mi, panie, że jechałeś tu z powrotem taki kawał świata po to tylko, by obejrzeć ruiny huty. — W Hampshire wypadł mi wolny dzień i naszła mnie chęć na przejażdżkę. Wiedziałem od wielebnego Seckforda, że Harrydance dobrze zna to miejsce. — To wszystko tylko dlatego, że pański klient zapragnął prześledzić swe koneksje rodzinne? Kim jest ów klient? — Wiesz dobrze, panie, że nie wolno mi odpowiedzieć na to pytanie, gdyż byłoby to naruszeniem tajemnicy profesji prawniczej. — I tak będziesz musiał to zdradzić koronerowi hrabstwa Sussex, panie, kiedy zjedzie do nas. — Przyszpilił mnie wzrokiem, zaraz jednak machnął ręką zirytowany. — Jak rozumiem, będę musiał załatwić przewiezienie szczątków cielesnych do Rolfswood. Jutro dzień targowy, więc będą miały kumy o czym plotkować. Muszę też pchnąć posłańca z listem do Chichesteru, do koronera Sussex, choć dotarcie tu może mu zająć Bóg wie ile czasu. Na szczęście sprawa nie jest zbytnio pilna. Skoro pan Fettiplace przeleżał na dnie stawu dziewiętnaście lat, może sobie jeszcze trochę poleżeć. — Z całym szacunkiem, panie, ale to jest odkrycie nowego morderstwa, które obala ewidentnie błędne orzeczenie o śmierci w następstwie nieszczęśliwego wypadku, wydane przez sir Quintina Priddisa — zauważyłem.

— Zawsze czułem, że coś było nie tak z tamtym śledztwem — wtrącił śmiało Wilf. Buttress nachylił swój masywny korpus i zajrzał gniewnie w twarz starego. — Oskarżasz jednego z najwyższych dostojników w tej części kraju o niekompetencję? Bacz, co mówisz, stary śmieciu. — Wilf jest bardzo zdenerwowany — odezwał się wikary pojednawczo. Buttress obrzucił go groźnym spojrzeniem. — Wiem, że ksiądz popija z tym starym durniem, nie wylewając za kołnierz. Chodzą też słuchy, że ksiądz w kazaniach przemyca papistyczne akcenty. Radziłbym nie prowokować mnie, bo mogę wam obu utrudnić życie. — Protestuję! Nie uchodzi, by sędzia pokoju zastraszał świadków — uniosłem się. Twarz Buttressa pociemniała, ale się opanował. — Przywołałem tylko Harrydance’a do porządku, ponieważ znieważył dawnego koronera. Swoją drogą, wielebny Seckford nie jest żadnym świadkiem w tej sprawie, bo nie był z wami w hucie. — Jednakże jestem świadkiem stanu umysłu panny Fettiplace po pożarze huty i tego, jak ją stąd wypędził pośpiesznie tenże sam sir Priddis — powiedział spokojnie Seckford. Syknąłem. Niepotrzebnie poruszał temat zniknięcia Ellen. — Skoro była świadkiem morderstwa, to wyjaśniałoby stan jej umysłu. — A jeśli ta śmierć była samobójstwem? — napadł na mnie Buttress. — Jeśli pan Fettiplace z sobie tylko wiadomych powodów wzniecił pożar, zabił tamtego człowieka, a potem wypłynął na środek stawu, przytroczył sobie kulę żelazną do nogi i rzucił się do wody? Zdarzają się takie historie; parę lat temu była tu w okolicy młoda wariatka, jak jej przyprawili brzuch, to skoczyła do stawu. Nagle pomyślałem o Michaelu Calfhillu i stryczku w pokoiku nad Tamizą. — Gdyby tak było, następnego poranka odnaleziono by pustą łódkę unoszącą się na wodzie. — Mógł nikt nie zwrócić na to uwagi, bo wszyscy byli zajęci gaszeniem pożaru. — Czemu pan Fettiplace miałby popełnić samobójstwo? Buttress wzruszył ramionami. — Któż to może wiedzieć. Cóż, trzeba będzie zebrać wszystkich świadków. Część robotników huty jeszcze żyje. — O ile wiem, Ellen Fettiplace spędziła ten dzień z Philipem Westem, młodym mężczyzną, który się ubiegał o jej rękę. Buttress spojrzał na mnie koso. — Westowie należą do miejscowych osobistości, za takich w każdym razie się uważają. Philip West jest teraz oficerem floty królewskiej. — Tak czy inaczej, będzie musiał zostać przesłuchany. — Nagle dotarło do mnie, że gdy wszyscy się zjadą, wyjdzie na jaw moje nadmierne zainteresowanie historią Ellen. Jednak najważniejsze było to, by zebrać ich razem i uczciwie przesłuchać. Miałem być przy tym. — Sporo wody upłynie, nim uruchomię te tryby — stwierdził Buttress. Czułem, że będzie grał na zwłokę do oporu. Ale dlaczego? Żeby nie wyszło na jaw fałszerstwo aktu sprzedaży? — Sądzę, że nim koronerowi Sussex uda się zebrać wszystkich świadków, będziesz, panie, już w Londynie. Dostaniesz pisemne wezwanie, panie Shardlake. Oczywiście, o ile Francuzi nie wylądują i wojna nie dotrze tutaj do nas, bo wtedy wszystko stanie na głowie. — Będę trzymać rękę na pulsie za pośrednictwem wielebnego Seckforda. — Rzuciłem wikaremu porozumiewawcze spojrzenie, a on kiwnął głową. — Nie wątpię, że tak się stanie — odparł posępnie Buttress.

* Wieczór zastał nas szykujących się do spoczynku w miejscowym zajeździe; Buttress, jak można się było spodziewać, nie zaoferował nam gościny. Na ulicy spotkaliśmy synów Wilfa, którzy czekali na nas parę domów dalej. Tym razem odnosili się do mnie przyjaźnie. W końcu łgałem po to, by ich ojciec uniknął oskarżenia o kłusownictwo. — Powinieneś był zostawić tamte zwłoki w spokoju, ojciec — łajał go jeden z braci. — Niechby go sobie odnalazł ktoś inny. Popatrz na siebie, jak ty wyglądasz: trzy ćwierci do śmierci. — Nie mogłem tak zostawić pana Fettiplace’a — bronił się Wilf. — Pan Shardlake nie da mnie skrzywdzić. — Obiecuję dołożyć wszelkich starań, by sprawiedliwości stało się zadość — odrzekłem. Miałem nadzieję, że mi się to uda. Buttress wprawdzie nie grzeszył zbytnią inteligencją, ale był przebiegły i bezlitosny. Seckford z Wilfem towarzyszyli nam do zajazdu. Kobieta, która poznała mnie ze starym, wdowa, niejaka pani Bell, okazała się właścicielką zajazdu. Zgodziła się nas przenocować. Gdy rozstawaliśmy się, ująłem zwiotczałą dłoń Seckforda. — Bardzo proszę, by wielebny, na ile to w jego mocy, opiekował się Wilfem. Zostanę wezwany tutaj listownie. — Podałem adres dworu Hoyland i mojej kancelarii w Londynie. Spojrzał na mnie załzawionymi oczami. — Boisz się, panie, że się zapiję i nie będzie ze mnie żadnego pożytku. — Uśmiechnął się smętnie. — Nie, wezmę się w karby. Bóg powierzył mi ważne zadanie, tak jak wtedy, gdy przysłał tu Ellen. Tym razem nie zawiodę. — Dziękuję — odparłem, modląc się, by wytrwał w swych postanowieniach. Zaprowadzono nas wraz z Barakiem do pokoju, gdzie legliśmy w łóżkach wyczerpani, dopóki godzinę później głód nas nie zmusił do zejścia do karczmy. Gospoda pękała w szwach; pamiętam, że Buttress wspominał o tym, iż nazajutrz miał być dzień targowy. Jedliśmy akurat, gdy ktoś przyniósł wiadomość, że w zbiorniku huty znaleziono zwłoki starego pana Fettiplace’a, co wzbudziło wrzawę podekscytowanych gości. Wycofaliśmy się z Barakiem na górę, nim ktokolwiek zdążył skojarzyć nas z pogłoską. — I co nam to wszystko dało? — spytał sceptycznie Barak. — Szansę ściągnięcia na przesłuchanie wszystkich związanych z tą sprawą. Buttress zamierza grać na zwłokę, będę go musiał nękać w tej sprawie. — Z Londynu? A Ellen? Gdy wszystko się wyda, może znaleźć się w niebezpieczeństwie. — Podjąłem pewne kroki, by zagwarantować jej ochronę. Po powrocie dołożę kolejnych starań. — W dodatku będziesz musiał przyjeżdżać tutaj. Usiadłem na łóżku. — Muszę poskładać wreszcie te wszystkie fakty w spójną całość, Jack, po prostu muszę. — Zawziętość w moim głosie zaskoczyła mnie samego. Barak spojrzał na mnie przeciągle, ale nic nie powiedział. — Buttress coś ukrywa — dodałem. — Bardzo możliwe. Ale co nam dało znalezienie zwłok Fettiplace’a? Koroner może przyjąć wersję Buttressa, uznać, że Fettiplace prawdopodobnie zamordował Gratwycka, a potem rzucił się do wody. — A co jeśli jeszcze ktoś zjawił się w hucie, zgwałcił Ellen, a potem zabił jej ojca i Gratwycka? Z jej słów wynikało, że zaatakowało ją co najmniej dwóch mężczyzn, mówiła, że byli silniejsi od niej, więc nie mogła się wyrwać. — Za dużo wagi przywiązujesz do krzyków obłąkanej.

— Tamtego dnia mówiła prawdę. — Skąd ta pewność? — Skrzyżowawszy ramiona na piersi, przyszpilił mnie wzrokiem, dziwnie przypominając mi tym pełnym dezaprobaty gestem paru znanych mi sędziów. — Nie widziałeś jej, nie widziałeś zgrozy, jaką budziły w niej te wspomnienia. — A jeśli podejrzenia Westa są słuszne i to Ellen zabiła ojca i Gratwycka, a potem wznieciła pożar? Priddis mógł ją usunąć z okolicy na życzenie Westów i dobić targu z Buttressem, który kupił tanio dom, dzieląc się z nim zyskiem. Wiesz dobrze, jacy są urzędnicy na prowincji: robią nieuczciwe interesy. — Odniosłem wrażenie, że Buttress nie lubi Westów. Być może są rywalami w lokalnych rozgrywkach o władzę. — Za nic nie chcesz dopuścić do siebie myśli, że mogła to zrobić? Przez chwilę się zastanawiałem. — Tak czy inaczej, czuję, że Philip West był też w to jakoś zamieszany. Tamte wydarzenia ciążą na nim po dziś dzień. — To, że tak myślisz, wcale nie znaczy, że masz rację. — Chcę, by przesłuchano przy okazji Westa, jak również Priddisa. Wtedy wreszcie prawda wyjdzie na jaw. Barak nie wyglądał na przekonanego. Był też wyraźnie zaniepokojony. — A ten koroner z Sussex, co to za jeden? — Nic o nim nie wiem. Popytam, gdy wrócimy do Londynu. — O ile wrócimy. — Wyruszymy, kiedy tylko puści nas koroner Hampshire. Obiecałem i obietnicy dotrzymam. Z ulicy dobiegały podniesione głosy, wrzaski i okrzyki. Barak podszedł do okna. Słysząc narastający hałas z zewnątrz, sądziłem, że to kupcy stawiają kramy na jutrzejszy targ. Barak pchnął okiennice i gwizdnął. — Chodź no tylko i popatrz. Podszedłem do okna. Na dole, na środku ulicy, spory tłum z pochodniami zgromadził się wokół stosu chrustu. Nagle gawiedź rozstąpiła się, by pośród okrzyków i wiwatów przepuścić czterech mężczyzn niosących słomianą kukłę ubraną w postrzępiony fartuch z wymalowaną na piersi jaskrawą francuską lilią. Tłum zaczął wrzeszczeć: „Ogniem Francuza! Zatłuc jak psa!”. Kukłę rzucono na stos, który wnet podpalono. Chochoł stanął na chwilę w płomieniach, ale ogień błyskawicznie go strawił. — Taki los spotka najeźdźcę! — krzyknął ktoś, wzbudzając powszechny aplauz. — Urżniemy jajca francuskim kogutom! Chrząknąłem zdegustowany. — Nikt z nich nie zastanawia się, kto jest winien temu wszystkiemu. A winien jest król, gdyż zadarł z silniejszymi. — Właśnie o to chodzi, że gdy się raz ruszy lawinę, sprawy wkrótce wymykają się spod kontroli — odparł Barak, patrząc na mnie znacząco. Nie odpowiedziałem, tylko zległem na łóżku, podziwiając roztańczone refleksy ognia na suficie. * Następnego ranka wstaliśmy wcześnie, bo czekała nas długa droga do Hoyland. Niebo było znów czyste; budził się słoneczny dzień. Na ulicy uprzątnięto popiół ze stosu i właśnie rozstawiano kramy z kolorowymi płóciennymi daszkami. Byliśmy już po śniadaniu i zbieraliśmy w pokoju nasz dobytek, gdy rozległo się stukanie do drzwi i w progu stanęła zaaferowana pani

Bell. — Ktoś chce się z tobą widzieć, panie — oznajmiła. — Kto taki? — Pani Beatrice West, wdowa po sir Johnie Weście, dziedziczka Carlen Hall — wyrzuciła z siebie przejęta pani Bell. Wymieniliśmy z Barakiem spojrzenia. — Gdzie ona jest? — spytałem. — Zaprosiłam ją do mojego skromnego saloniku. — Z ust pani Bell popłynął potok słów. — Doszły ją słuchy o nieboszczyku w stawie. Bardzo proszę, byś jej, panie, czymś nie zdenerwował. Wielu moich klientów jest jej dzierżawcami. To dumna kobieta, łatwo ją urazić. — Nie mam najmniejszego zamiaru jej urazić. — Bo przez pana wiecznie tylko jakieś kłopoty — sarknęła pani Bell i wyszła, trzaskając drzwiami. Barak znacząco uniósł brwi. — Czekaj tu na mnie — powiedziałem. * Salonik pani Bell był małym pokojem, którego jedyne umeblowanie stanowiły odrapany stół, kilka stołków i wyblakły, spękany ze starości obraz olejny przedstawiający jakąś scenkę myśliwską. Przy stole stała wysoka, postawna kobieta po sześćdziesiątce odziana w strojną niebieską suknię z kołnierzem pod szyję i staromodny graniasty czepiec, spod którego z inteligentnej, wyniosłej twarzy wyzierała para przenikliwych, głęboko osadzonych oczu, podobnych do oczu jej syna. — Pani Beatrice West? Skinęła mi krótko głową, z miejsca przechodząc do rzeczy. — Czy to ty, panie, jesteś prawnikiem, który znalazł zwłoki w stawie na terenie huty Fettiplace’a? — Tak jest, szanowna pani. Komisarz Matthew Shardlake z Londynu. — Skłoniłem się nisko. — Wreszcie mam do czynienia z kimś na poziomie. — Pani West rozluźniła się trochę. Skinęła wypielęgnowaną dłonią w stronę krzeseł. — Proszę usiąść, jeśli męczy pana stanie. Ja nie używam zydli, przywykłam do foteli, ale tu nie ma takich luksusów. Żachnąłem się na dyskretną aluzję do mego kalectwa, ale też zorientowałem się, że z tą kobietą będę mógł bez ogródek przejść do sedna sprawy. — Dziękuję, postoję. Dalej przyglądała mi się badawczo żywymi, piwnymi oczami. Pod pozorami wyniosłości tlił się niepokój. — Przybyłam wczoraj wieczorem do Rolfswood, w przededniu targu — przeszła do rzeczy. — Zatrzymałam się u przyjaciół. Ledwie dotarłam tutaj, przyniesiono mi list od tego grubianina, Humphreya Buttressa. Pisze, że ciało pana Fettiplace’a, o którym sądziliśmy wszyscy, że spłonął w swej hucie przed dziewiętnastu laty, zostało znalezione w stawie, i to przez pana. — Zgadza się, proszę pani. — Pisze też, że jako sędzia pokoju żąda… żąda, uwielbia to słowo, ujawnienia miejsca pobytu mojego syna ze względu na jego dawne… związki… z panną Ellen Fettiplace. Cóż, odpowiedź jest banalnie prosta. Philip jest w Portsmouth, szykuje się do obrony Anglii. Buttress twierdzi, że chcesz, panie, by go przesłuchano. — Urwała, by nabrać tchu. — Co masz do

powiedzenia na ten temat, panie? Dlaczego interesują cię te dawne dzieje? — Mogę pani powiedzieć tyle samo, co panu Buttressowi. Prowadzę na zlecenie mojego klienta śledztwo w sprawie rodziny Fettiplace’ów. Udałem się wczoraj ze starym Harrydance’em do huty, gdzie znaleźliśmy zwłoki. Przepraszam za wszystkie niedogodności, ale nasze odkrycie wymaga wszczęcia śledztwa, a syn szanownej pani musi zostać przesłuchany. Moim wyłącznym pragnieniem jest, by sprawiedliwości stało się zadość, więc muszę dopilnować stawiennictwa nieodzownych dla śledztwa osób. — Co sprowadza cię, panie, do Sussex? — Prowadzę sprawę w Hampshire. Zatrzymałem się we dworze Hoyland, majątku położonym kilka mil na północ od Portsmouth, dokąd przybyłem w sprawie procesu w Sądzie Opiekuńczym. — Uznałem, że lepiej przemilczeć fakt, iż na co dzień związany jestem z Sądem Próśb. Zobaczyłem lekką ulgę na twarzy pani West. — Wielebny Seckford powiedział mi, że w dniu pożaru pani syn odwiedził pana Fettiplace’a, prosząc o zgodę na małżeństwo z jego córką. — Ach, ta Ellen Fettiplace! — wybuchnęła z goryczą pani West. — To byłby mezalians, Philip nigdy nie powinien się z nią zadawać. Po pożarze postradała zmysły i wywieziono ją dokądś. Czy będziesz z urzędu uczestniczył w śledztwie, panie? — zmieniła temat. — Biorę w nim udział z racji tego, że jako pierwszy odkryłem zwłoki — odparłem, zastanawiając się, czy to nie ona zaaranżowała wywóz Ellen. Nagle powietrze jakby uszło z Beatrice West. — Myśleliśmy, że ta sprawa już dawno wybrzmiała, tymczasem okazuje się, że to było morderstwo i mój syn będzie musiał poddać się upokarzającemu przesłuchaniu. — Chcę tylko poznać prawdę, szanowna pani. Nic ponadto. Wyglądała, jakby walczyła ze sobą. — Wobec tego muszę ci coś, panie, wyznać — przemogła się wreszcie. — Ta sprawa i tak wypłynie na światło dzienne, ale wolę powiedzieć to adwokatowi z Londynu niż miejscowemu sędziemu pokoju. Musisz zrozumieć, panie Shardlake, że w małych miasteczkach często toczy się walka o wpływy między starą szlachtą, jak my, a indywiduami pokroju Buttressa. — Poznałem go i domyślam się, że potrafi być… nieprzyjemny. — Czy jeśli przedstawię dowody, że Philip nie widział się z panną Fettiplace w dniu pożaru, jest szansa, że mój syn nie będzie się musiał stawić na przesłuchanie? — Być może. — Nawet teraz nie chciałby, żeby to wyszło na jaw, muszę jednak zrobić, co w mojej mocy, aby go chronić. Powinien był się przyznać podczas tamtego śledztwa, ale też myśleliśmy wtedy wszyscy, że to był wypadek — mówiła, wyłamując palce i nagle dotarło do mnie, że boi się, jest na krawędzi załamania nerwowego. — Dziewiętnaście lat temu mój syn miał dwadzieścia dwa lata — podjęła, odzyskując panowanie nad sobą. — Jak na swój młody wiek zdążył już zajść daleko. Dwa lata wcześniej wraz z moim świętej pamięci małżonkiem załatwiliśmy mu posadę na dworze, u wielkiego łowczego Jego Królewskiej Mości. Byliśmy z tego bardzo usatysfakcjonowani. Szkoda, że nie widziałeś, panie, wtedy Philipa. — Na chwilę na jej twarz wypłynął uśmiech rozczulenia. — Był wysokim, silnym młodzieńcem, beztroskim, hołdującym wielu zainteresowaniom. To były ostatnie dni dawnych, dobrych czasów, gdy Anglia wydawała się spokojnym i bezpiecznym krajem. Król od dwudziestu lat bez mała był żonaty z królową Katarzyną Aragońską, jak się zdawało, szczęśliwie, chociaż nie mieli syna. Nie wiedzieliśmy, że jego oko spoczęło już na Annie Boleyn. — Pamiętam te czasy. — Mój syn, jak już wspomniałam, pomagał organizować królewskie polowania. Ponoć

król teraz z trudem się porusza, ale wówczas nie schodził z konia. Philip zdobył sobie sympatię króla. Nasz władca lubił młodych mężczyzn, którzy dzielili z nim upodobanie do sportu. W tysiąc pięćset dwudziestym szóstym syn zaczynał już zaliczać się do kręgu ulubionych towarzyszy króla, czasem też zapraszano go do gry w kości lub w karty z królem — oznajmiła z dumą, zaraz jednak spochmurniała. — Zdarzało się też, że król wykorzystywał go jako posłańca, by dostarczyć prywatną korespondencję. Darzył Philipa wielkim zaufaniem. Powierzał mu listy — ściągnęła usta z dezaprobatą — do Anny Boleyn. Pamiętałem egzekucję Anny Boleyn, na którą uparł się mnie zabrać lord Cromwell; ścięta głowa królowej przez chwilę leciała w powietrzu, tryskając krwią. Rzecz ciekawa, gdy spotkałem jej córkę, lady Elżbietę, w ogóle o tym nie pamiętałem. — Teraz to już nie ma znaczenia — westchnęła Beatrice — bo i Katarzyna Aragońska, i Anna Boleyn od dawna nie żyją, ale wtedy to co innego. W dwudziestym szóstym poza dworem nikt nie słyszał o żadnej Annie Boleyn. Król wcześniej miewał kochanki, ale Anna zażądała, by rozwiódł się z Katarzyną i ożenił z nią. Znasz, panie, na pewno tę historię. Przyrzekła mu urodzić syna. — Zaśmiała się gorzko. Tymczasem urodziła mu tylko Elżbietę. W oczach stanęła mi bystra dziewczynka wypytująca o moralność prawników. — Tak więc w tysiąc pięćset dwudziestym szóstym król wybrał się na jedną ze swych wypraw łowieckich do królewskich zwierzyńców w Sussex. Towarzyszyła mu królowa Katarzyna i Philip też. Anna Boleyn była w swoim rodzinnym domu w Kent, ale król stale pisywał do niej, a Philip był jednym z jego zaufanych posłańców. Co było w owych listach i jak daleko sprawy między nimi zaszły, nie wiem, ani też w owym czasie nie wiedział Philip. Ale królowa Katarzyna była zaniepokojona… — Już wtedy? Nie wiedziałem o tym… — O, królowa Katarzyna zawsze miała swoich informatorów. — Pani West zaczęła krążyć niespokojnie po pokoju, szeleszcząc spódnicą. — W tamtym pamiętnym sierpniu dwór rezydował na zamku Petworth w Sussex, dwadzieścia parę mil stąd. Musisz zrozumieć, panie Shardlake, że pozycja mojego syna wymagała, by często przebywał w Londynie; do Rolfswood przyjeżdżał rzadko. Nieraz mijały tygodnie od poprzedniej wizyty, kiedy odwiedzał Ellen Fettiplace. Teraz myślę, że gdyby ją widywał częściej, może zauważyłby, że to nie jest stosowna partia dla niego. — Nie lubiła jej pani. — Nie — potwierdziła żywo. — Ojciec dawał jej zbyt wiele swobody, bawiła się z moim synem w kotka i myszkę. Ale jej samowola tylko rozniecała w nim namiętność. Akurat działo się to wtedy, gdy król zadał się z tą wiarołomną Anną Boleyn, która również skończyła marnie — stwierdziła ponuro Beatrice. — Już wtedy w zachowaniu Ellen było coś niepokojącego, jakieś rozchwianie emocjonalne. — Co masz na myśli, pani? — Wiem swoje. Zaniepokoiłem się, przypomniawszy sobie, co Philip West mówił o skłonności Ellen do podpaleń. — Philip napisał do nas, że ma zamiar oświadczyć się Ellen Fettiplace i że dostał od wielkiego łowczego urlop, by mógł przyjechać tutaj. Ale tuż przed wyjazdem wezwał go do siebie sam król, prosząc, by po wizycie u nas zawiózł list do Hever. List z osobistą pieczęcią króla. — Czy król wiedział o planach pani syna? — Tak. Właśnie dlatego pozwolił mu przyjechać najpierw tutaj. — Pani West przybliżyła

się do mnie. Modliłem się, żeby wreszcie usiadła. — Jednak Philip podróżował z Petworth do Hampshire nie sam, lecz w towarzystwie. — Głos zadrżał jej lekko. — Miał przyjaciela na dworze, młodego prawnika, który wprosił się do towarzystwa. Miał jechać z Philipem aż do Hampshire. Poczułem suchość w gardle. A więc było ich dwóch. „Byli potwornie silni! Nie mogłam się ruszyć!”. — Kim był ten przyjaciel? — spytałem, siląc się na obojętność. — W tym właśnie sęk, że nie wiem, panie — odparła zdesperowana. — Ale skoro Philip przyjechał do was… — Zaraz wyjaśnię, jak do tego doszło. List Philipa dotarł do nas z Petworth przez szybkiego posłańca z informacją, że mój syn przybędzie nazajutrz. Ponieważ miał później jechać dalej, by dostarczyć królewski list — nie wiedzieliśmy jeszcze wówczas komu — mógł zatrzymać się u nas tylko na jedną noc. Miał zamiar od razu po przyjeździe udać się do domu Williama Fettiplace’a, by z nim porozmawiać. Jeśli ojciec przystałby na małżeństwo córki, Philip chciał jeszcze tego samego wieczoru oświadczyć się Ellen. Wersja Beatrice nie do końca pokrywała się z wersją Philipa, zgodnie z którą prosił pana Fettiplace’a o zgodę na małżeństwo, a z Ellen planował rozmówić się następnym razem. — Gdyby jego oświadczyny zostały przyjęte, planował przyjechać z panem Fettiplace’em i Ellen do nas do domu. Wspominał też, że będzie mu towarzyszyć przyjaciel, więc przygotowaliśmy, co trzeba, na jego przyjazd. Był dziewiąty sierpnia; co rok w ten dzień wspominam tamte wydarzenia. — Mówi pani o pożarze? Potaknęła, po czym ciężko opadła na zydel, poddając się nagłemu zmęczeniu. — Świętej pamięci mój mąż i ja czekaliśmy na nich z wybornym winem, choć szczerze mówiąc, mieliśmy cichą nadzieję, że Philip przyjedzie sam, że Ellen da mu kosza. Ale mijały godziny, zapadła noc i wciąż nikt się nie pojawiał. Zachodziliśmy w głowę, co się stało. Wreszcie, koło północy, Philip przyjechał. Mój biedny chłopiec, który był tak szczęśliwy, że obraca się w kręgach dworskich, tak pełen życia, tryskający energią, wyglądał teraz, jakby życie z niego uszło. Zdawał się zdruzgotany i… przerażony. Czyli jednak dała mu kosza — skonstatowałem. — Zatem odrzuciła jego oświadczyny? Pani West pokręciła głową. — Philip w ogóle nie spotkał się z Ellen, nie miał też pojęcia o pożarze, ponieważ tego dnia wydarzyło się coś, od czego włosy stanęły mu na głowie, a nam również, gdy nam wyjawił, co się stało. Otóż jego przyjaciel, panie Shardlake, okpił go. Jeszcze w drodze, parę mil przed Rolfswood, zatrzymali się w przydrożnej karczmie, by się napić, i tam też się poróżnili. Philip, gdy go rozdrażnić, potrafi być zapalczywy. Poszło o byle co, posprzeczali się na temat jakichś koni, ale kłótnia przerodziła się bójkę i zaczęli się tarzać po ziemi. — Jak to młodzi… — Po wszystkim przyjaciel w obraźliwych słowach powiadomił Philipa, że wraca do Petworth. Później mój syn domyślił się, że tamten specjalnie sprowokował kłótnię, bo w drodze tutaj zorientował się, że królewski list, który nosił przy sobie, zniknął. Rzeczony przyjaciel należał do osobistej świty królowej Katarzyny. Musiała skądś dowiedzieć się o liście i powierzyła swemu prawnikowi zadanie wyszpiegowania, co w nim jest. — Mam rozumieć, że przyjaciel skradł list do Anny Boleyn? — spytałem z niedowierzaniem. — Aby go przekazać Katarzynie Aragońskiej? Ryzykował życie. — O, królowa by go wybroniła. Słynęła z lojalności wobec swych sług. —

Przypomniałem sobie, że słyszałem podobne słowa z ust Warnera, doradcy obecnej królowej. Który w tysiąc pięćset dwudziestym szóstym był młodym prawnikiem na służbie Katarzyny. Serce zabiło mi mocniej. — Philip najpierw myślał, że list wypadł mu podczas bójki. Pognał do karczmy, ale nikt go tam nie znalazł. W tej sytuacji nie pozostawało mu nic innego, jak wrócić do Petworth i przyznać się królowi, że list zgubił. — Ale przecież mu go ukradziono… Pani West pokręciła niecierpliwie głową. — Nieboszczyk mąż kazał mu powiedzieć, że zgubił. Zastanów się dobrze, panie. Dla Philipa było bezpieczniej, by król uznał list za zagubiony, niż obawiać się, że trafił do rąk królowej. Mąż poprosił Philipa, żeby nam nie zdradzał nawet imienia swego towarzysza, po to, byśmy wiedzieli jak najmniej. Jednak w następnym śledztwie wypłynie sprawa tego, co Philip robił tamtej nocy, więc żeby oczyścić się z podejrzeń, będzie musiał wyjawić nazwisko przyjaciela. Tamten człowiek stanowi jego alibi. Może wreszcie zapłaci za swój nędzny występek — podsumowała ze złością. — Dobry Boże, ten list mógł zawierać informacje o zamiarze poślubienia Anny Boleyn przez króla. Jeśli Katarzyna Aragońska wiedziała o tych planach, wyjaśniałoby to, czemu od pierwszej chwili odmawiała wszelkich negocjacji. Gdyby kłamstwo pani syna wyszło na jaw, nawet teraz mogłoby się to dla niego źle skończyć. Pani West klasnęła w dłonie. — Lepiej, by wyszła na jaw nieostrożność mojego syna, niżby się miał naraził na oskarżenie o morderstwo. Całą noc o tym myślałam, panie Shardlake, nim podjęłam taką decyzję. — Spojrzała na mnie pytająco. Teraz już wiedziałem, czemu nie miała ochoty rozmawiać najpierw z Buttressem. — Zatem pani syn nie widział się z Ellen? — Nie. Spędził noc z nami, po czym wstał wcześnie następnego ranka i wyruszył z powrotem do Petworth. Wiadomość o pożarze jeszcze nie dotarła do nas. Powiedział królowi, że zgubił list w drodze. Naturalnie został zwolniony ze służby. Potem pojawił się posłaniec z wieścią o pożarze. Philip wrócił właśnie z Petworth, więc udał się zobaczyć z Ellen, ta jednak nie chciała go oglądać. Prosiliśmy go z mężem, by ją zostawił w spokoju, ale on nie zaprzestawał prób aż do dnia, kiedy ją wywieziono z Rolfswood. Spojrzałem na panią West, która po raz pierwszy, odkąd zaczęliśmy rozmawiać, uciekła wzrokiem. Nie miałem wątpliwości, że to ona z Priddisem uknuła plan, by zamknąć Ellen w Bedlam. — Philip podjął wtedy służbę na jednym z królewskich okrętów — podjęła. — Dla niego była to sprawa honoru, wyrzucał sobie, że zawiódł swego pana. Odtąd żyje na morzu. Jestem pewna, że jeśli prawda o liście wyjdzie na jaw, król uzna jego szczytną służbę za okoliczność łagodzącą. Prawdę mówiąc, poznawszy zawziętość króla, raczej bym na to nie liczył. — Odkąd mój mąż zmarł, Philip w zarządzaniu dobrami zdał się na mnie. Mam wrażenie, jakby nadal, po prawie dwudziestu latach, chciał siebie karać za to, że zgubił wtedy tamten list. Tak właśnie wygląda prawda — zakończyła ze smutnym uśmiechem. — Jak sam widzisz, panie, mój syn nie miał pojęcia ani o pożarze, ani o obu zgonach. Złożyłem dłonie przed sobą. To, że list zaginął akurat tego dnia, gdy wybuchł pożar, było zaiste dziwnym zbiegiem okoliczności. Pani West najwyraźniej bez zastrzeżeń wierzyła w opowieść swego syna i sądziła, że jej wiara udzieli się innym. Jednak mieliśmy tylko słowo Philipa na dowód istnienia listu oraz tajemniczego wiarołomnego przyjaciela. Przypomniałem

sobie spotkanie z Philipem w Portsmouth — sprawiał wrażenie, jakby gnębiło go jakieś wspomnienie. Czy jednak chodziło o list, czy o dużo cięższą zbrodnię? A jeśli ów przyjaciel w ogóle istniał, to czy tylko dostarczał Philipowi alibi, czy może był jego wspólnikiem? — Czy pani syn wspominał kiedykolwiek, jak potoczyły się losy jego przyjaciela prawnika? Skoro był lojalny wobec Katarzyny Aragońskiej, to znaczy, że służył przegranej sprawie. — Nie wiem. — Wzruszyła ramionami. — Przypuszczam, że zmienił front, gdy królowa popadła w niełaskę. Jak to zresztą uczyniło wielu innych dworzan. — To prawda. Zdobyła się na odwagę. — Czy sądzisz, panie, że ujawnienie w tym momencie tej historii może pomóc mojemu synowi? — Trudno orzec. — Chciałam prosić cię o jedno, panie: byś nie powtarzał pan Buttressowi tego, co tutaj usłyszałeś. Na razie. Niech mój syn ma możliwość bronić się osobiście, gdy będą go atakować. Uznałem, że chwilowe zatajenie tej sprawy da mi więcej czasu, by przeprowadzić dochodzenie na własną rękę. — Nie widzę przeszkód. Masz, pani, moje słowo. Nagle spokorniała. — Dziękuję ci bardzo, panie. Chciałam też spytać ciebie, panie, jako człowieka mądrego, a jednocześnie niezaangażowanego, czy dałoby się może… — Tak? — Załatwić tę sprawę jakoś poufnie, tak by Philipa ominęła ujma, jaką jest postawienie w stan oskarżenia? — Jak sobie to wyobrażasz, pani? — Nie wiem. Może mógłbyś użyć swoich wpływów, panie… — Zastanowię się — uciąłem. — Gdybyś chciał czegoś ode mnie, panie, proszę wysłać wiadomość do mnie, do Carlen. — Mnie natomiast znajdziesz we dworze Hoyland, pani, osiem mil na północ od Portsmouth, w bok od drogi na Londyn. Czułem jej lęk i niepokój o syna, mimo to nie współczułem jej ani trochę. Czekałem na dzień, gdy będzie się musiała wytłumaczyć z usunięcia Ellen siłą z jej rodzinnego domu. — Naturalnie mój syn może nie doczekać śledztwa, oddawszy swe życie w obronie kraju — dodała z męczeńskim uśmiechem. — Wiem, że wolałby umrzeć z honorem, niż dożyć chwili, gdy jego kłamstwo się wyda. — Usta Beatrice West zadrżały, w jej oczach zabłysły łzy. — Oddać życie za króla, zostawiwszy mnie samą jak palec.

Rozdział trzydziesty piąty Godzinę później jechaliśmy już na południe, do Hoyland. Rozmowa z panią West dała mi dużo do myślenia. — To wszystko jest wyssane z palca — zareagował bez namysłu Barak, gdy powtórzyłem mu jej opowieść. — West wcisnął matce tę bajeczkę, żeby jej zamknąć usta. Bardziej prawdopodobne jest to, że obaj z przyjacielem zaatakowali Ellen, a potem jego kompan się ulotnił. — A pożar, a oba morderstwa w hucie? — Może ojciec Ellen nadszedł z Gratwyckiem w chwili, gdy ją zaatakowali? Może odmówiła wyjścia za mąż za Westa, co doprowadziło go do furii? Doszło do walki, w której zginęli Gratwyck z panem Fettiplace’em. Nigdy nie było żadnego listu. — Spojrzał na mnie znacząco. — Nie musisz już podejrzewać Ellen o podpalenie huty. — Cóż, bez względu na to, czy ty masz rację, czy w opowieści Westa tkwi ziarno prawdy, ewidentnie w tej chwili to on trzyma klucz do zagadki tamtych wydarzeń. Tak czy inaczej, moim zdaniem to pani West przekupiła Priddisa, by zamknął sprawę orzeczeniem o przypadkowej śmierci. Całkiem możliwe, że to ona opłaca pobyt Ellen w Bedlam. — Co znaczyłoby, że Philip West zna jej miejsce pobytu. Kiwnąłem z namysłem głową. — A skoro był sprawcą tamtych wydarzeń, poczucie winy mogło go pchnąć na służbę we flocie królewskiej, gdzie grozi mu niebezpieczeństwo, a nawet śmierć. — Wkrótce może go dopaść jedno i drugie. — Ale kim był ów tajemniczy przyjaciel, który towarzyszył mu w drodze, by potem umknąć? — zadumałem się. — Król dostałby szału na wieść, że jego młody dworzanin zmyśla takie historie. Czas się zgadza: w dwudziestym szóstym Anna Boleyn już roznieciła namiętność króla, ale nikomu przez myśl nie przeszło, że będzie chciał się z nią ożenić. Istnieje tylko jeden sposób, by się tego dowiedzieć — stwierdziłem z determinacją. — Wrócę do Portsmouth i spytam o to samego Westa. Barak osłupiał. — Nie zrobisz tego! Jest już piętnasty lipca, dzień spodziewanego przyjazdu króla. Nie mówiąc o tym, że flota francuska płynie w naszą stronę. Zmiłuj się! Możesz chyba zaczekać z dochodzeniem, póki nie wrócimy do Londynu. Spojrzałem mu w oczy. — Wtedy Westa może już nie być pośród żywych. — Chyba wiesz, jakie są priorytety. Nie możesz teraz jechać do Portsmouth. — To może być jedyny sposób wydobycia prawdy na jaw. W dodatku mam pewne podejrzenie, które bardzo mnie smuci, na temat tego, kto też mógł być owym przyjacielem Westa. — Kto taki? — Od czasów Katarzyny Aragońskiej Warner jest radcą na dworze. Przeżył już pięć królowych. Pasowałby też wiekiem. — Myślałem, że Warner jest twoim przyjacielem. — Bywało już, że przyjaciele mnie zdradzali. — Królowa mu ufa.

— To prawda. A Katarzyna Parr ma intuicję, jeśli chodzi o doradców. Ale na dworze królowej nie ma zbyt wielu prawników w jego wieku. On również wypowiedział kiedyś słowa, że od czasów Katarzyny Aragońskiej nie było królowej równie przyjaznej swym sługom. — Edward Priddis też był naonczas młodym prawnikiem w Londynie — zaczął się zastanawiać Barak. — Podobnie zresztą jak Dyrick. — W dodatku Dyrick pracował na dworze. Od Priddisa też wiem, że był przez jakiś czas w Londynie, choć nie wspominał, co tam robił. — Gdyby był w to zamieszany, jego ojciec miałby istotne powody, by zatuszować całą sprawę. Odwróciliśmy się, słysząc głośne skrzypienie kół. Minęły nas dwa wielkie wozy, każdy ciągnięty przez cztery wyciskające z siebie siódme poty konie. Na wozach piętrzyły się skrzynie pełne kul armatnich świeżo odlanych w hutach Wealden. — Mam nadzieję, że zastaniemy jakąś pocztę po przyjeździe do Hoyland. — Czas najwyższy — westchnął Barak. * Po wjeździe na teren posiadłości w Hoyland, nie zauważyliśmy, by ktokolwiek ze służby krzątał się w ogrodzie. Rabaty kwiatowe Abigail zaczynały już zarastać. Hugh, wyjątkowo bez swego towarzysza, ćwiczył strzelanie do pryzm. Udał, że nas nie widzi, pochylając się, by zatknąć kolejną strzałę w cięciwę łuku. Kiedy zsiadaliśmy z koni, od strony frontu domu nadszedł Fulstowe, schludny jak zawsze, ze świeżo przystrzyżoną brodą. Teraz już zachowywał się jak pan całą gębą. Skłonił się. Spytałem go, czy przyszły jakieś listy. — Nie, panie. Ale przyjechał już koroner. Chce rozmawiać z panem. — Dziękuję. Czy mógłby któryś ze służących odprowadzić nasze konie do stajen? — Obawiam się, że mają teraz za dużo na głowie — odparł Fulstowe z kpiącym uśmieszkiem. — A teraz panowie wybaczą. — Zakręcił się na pięcie i odszedł. — Ten typ zaczyna dąć wyżej dziurki w zadku — stwierdził Barak. — Jezu, muszę wiedzieć, co z Tamasin. — Jeśli król dotarł już do Portchester, może jutro drogi będą bardziej przejezdne. Pokręcił gniewnie głową. — Odprowadzę konie do stajni, skoro nie ma komu tego zrobić. Udałem się do sali paradnej. Stanąłem jak wryty, widząc gołe ściany, z których zdjęto kobierce ze scenami myśliwskimi. Z zaskoczeniem zauważyłem starego sir Quintina Priddisa, który jakby nigdy nic siedział w fotelu przy wygasłym kominku. Jego twarz po zdrowej stronie wykrzywiła się w złowieszczym uśmiechu. — Znowu się spotykamy, panie Shardlake. Słyszałem, że bawiłeś w Sussex. — Nie inaczej. Jego niebieskie oczka spojrzały na mnie czujnie. — I z jakim skutkiem? Wahałem się przez moment, ale uznałem, że nowina i tak wkrótce go doścignie. — Byłem w Rolfswood, skąd pochodzi rodzina Fettiplace’ów. Znaleziono tam obciążone żelazem zwłoki w zbiorniku przy hucie. Stwierdzono ponad wszelką wątpliwość, że to świętej pamięci William Fettiplace. Wszystko wskazuje na to, że został zamordowany. Otwierają nowe śledztwo. Zimna krew sir Quintina zaimponowała mi. Nawet nie mrugnął. Żałowałem, że nie ma Edwarda, bo byłem ciekaw jego reakcji.

— No, no, można powiedzieć, że śmierć depcze panu po piętach — zauważył stary. — Mam nadzieję, że mój syn na coś się przydał podczas objazdu lasów panicza Curteysa — powiedział, by zmienić temat. — Tak. — Czy zdecydowałeś się już porzucić tę absurdalną sprawę, panie? Myślę, że tej nieszczęsnej rodzinie należałoby oszczędzić dalszych cierpień. — Jeszcze nie podjąłem decyzji. Nie spodziewałem się zastać tutaj pana, sir Quintinie. Roześmiał się zgrzytliwie jak zardzewiały zawias. — Sprawa, w której byłem wzywany do Winchesteru, została odwołana. Chodziło o wycenę ziem młodego podopiecznego, ale chłopiec zmarł. Człowiek, który wykupił kuratelę nad chłopcem, zrobił kiepski interes, nic więc po nas w Winchesterze aż do przyszłego tygodnia. W tej sytuacji postanowiłem w drodze zatrzymać się tutaj i przyjrzeć przebiegowi śledztwa w sprawie śmierci pani Hobbey. Zważywszy na to, że obecny koroner Hampshire to skończony safanduła, może się i na co przydam. — Krzywiąc się z bólu, przemieścił się na fotelu. Przemknęło mi przez myśl, że mógł zawrócić, by wywęszyć, co mnie naprawdę łączy ze sprawą w Rolfswood. Otworzyły się drzwi i wszedł Edward, jak jego ojciec cały w czerni; towarzyszył mu odziany w togę, mały, rozjuszony jegomość około sześćdziesiątki. Chłodne, niebieskie oczy Edwarda zwęziły się na mój widok. Kłaniając się, zachodziłem w głowę, czy ten powściągliwy mężczyzna byłby zdolny do gwałtu, wiedząc z doświadczenia, że w tych, którzy sprawiają wrażenie najbardziej wstrzemięźliwych, gdy stracą opanowanie, wstępuje demon. Sir Quintin skinął na mnie zdrową ręką. — To właśnie ten człowiek ze swoim asystentem odkryli zwłoki. Panowie, poznajcie się, proszę: komisarz Matthew Shardlake, sir Harold Trevelyan, koroner z Hamphsire. Sir Harold spojrzał na nas gniewnie. — A więc wróciłeś, panie. Jako odkrywca zwłok powinieneś zaczekać do mojego przyjazdu, o czym chyba wiesz, panie, jako prawnik. Jutro po południu rozpoczynam śledztwo. Mam dość roboty w Portsmouth w związku z niewyjaśnionymi zgonami na galeasach. Nie wiem, co kierowało królem, gdy obsadzał okręty sforą zapijaczonych wyrzutków z Londynu. Liczę jednak, że szybko uporam się ze sprawą, skoro podejrzany został już zatrzymany. — Nie byłbym pewien, czy znajdziesz, panie, wystarczające dowody — rzuciłem ostro. — Pan Dyrick twierdzi, że Ettis to mąciciel, wrogo nastawiony wobec całej rodziny — nastroszył się sir Harold. Jego jedynym alibi jest własny parobek. Cóż, wkrótce wszystko mi wyśpiewa. — Czy skompletowano już ławę przysięgłych? — Owszem. Upoważniłem majordomusa pana Hobbeya do wytypowania odpowiednich mieszkańców wioski. — Zwracam uwagę, że wieś jest podzielona w swoich sympatiach do dworu — powiedziałem twardo. — Fulstowe powoła tylko ludzi lojalnych wobec pana Hobbeya. — Zlecanie majordomusowi wyboru ławników jest przyjętym zwyczajem. A tak nawiasem mówiąc, czy mogę spytać, czemu to ciebie obchodzi, panie? Mówiono mi, że jesteś, panie, tutaj w związku ze śledztwem w sprawie lasów należących do podopiecznego Nicholasa Hobbeya, panicza Hugh Curteysa. Słyszałem też, że jesteś, panie, komisarzem w Sądzie Próśb, z racji czego możesz żywić uprzedzenia wobec ziemian. Sir Quintin zarechotał z fotela. — Sir Harold Trevelyan jest największym posiadaczem ziemskim w okolicach Winchesteru.

Zakląłem w duchu. Trudno o kogoś bardziej nieodpowiedniego do prowadzenia tego śledztwa. Sir Quintin spojrzał na mnie spod oka. — Śledztwa zaczynają być modne. Pan Shardlake wspomniał, że wkrótce rozpocznie się kolejne dochodzenie w pewnej miejscowości w Sussex, z której właśnie wraca. Co prawda, tamto raczej będzie toczyć się dłużej, a i wynik jest niepewny, bo zwłoki znaleziono niemal po dwudziestu latach. — Tak, koroner Sussex na pewno ma ważniejsze sprawy na głowie — potwierdził sir Harold. Quintin Priddis spojrzał wymownie na swego syna Edwarda, który w milczeniu przysłuchiwał się rozmowie. — Panowie wybaczą, ale chciałbym złożyć uszanowanie gospodarzowi — wymówiłem się. * Hobbeya zastałem ponownie w jego gabinecie w towarzystwie Dyricka, tym razem jednak adwokat prezydował za wielkim biurkiem, a Hobbey siedział na fotelu, trzymając na kolanach portret dawnej przeoryszy klasztoru Hoyland. Wpatrywał się intensywnie w obraz i ledwie uniósł na mój widok głowę. Twarz miał szarą, policzki zapadnięte. — A więc wróciłeś, panie Shardlake — powiedział Dyrick. — Koroner był nieźle rozsierdzony pańską nieobecnością. — Rozmawiałem z nim. Słyszałem, że Fulstowe wybrał już ławę przysięgłych spośród mieszkańców wsi. Jak się domyślam, z samych wrogów Ettisa. — O tym zadecyduje majordomus. A teraz proszę mi powiedzieć, kolego, czy zdecydowałeś się przyjąć naszą propozycję podziału kosztów? — Nadal ją rozważam — uciąłem. — Jeśli śledztwo udowodni, że mordercą jest Ettis, czeka go proces w Winchesterze, gdzie będą musieli skompletować ławę z mieszkańców miasta. Ponieważ znalazłem zwłoki, zostanę wezwany na świadka i obiecuję panu dowieść, że coś takiego jak uczciwy proces jednak istnieje. — Słyszysz, panie? — zwrócił się Dyrick do Hobbeya. — Myśli, że będzie nam rzucać kłody pod nogi podczas procesu o zabójstwo pańskiej małżonki. Ten człowiek nie ma serca! W życiu czegoś takiego nie widziałem! Hobbey podniósł głowę bez większego zainteresowania. Wydawał się pogrążony w głębokiej melancholii. — Będzie, co ma być, Vincencie. — Odwrócił obraz w naszą stronę, pokazując starą przeoryszę w ciemnym welonie i białej chuście okalającej twarz o nieodgadnionym wyrazie. — Spójrzcie tylko na jej uśmiech, jakby coś wiedziała. Może i mają rację ci, którzy mówią, że spadnie na nas przekleństwo za to, że klasztor zamieniliśmy w dwór. A gdy Francuzi nadejdą, mogą nas nawet puścić z dymem. — Nicholasie… — zniecierpliwił się Dyrick. — Może ona właśnie dlatego się uśmiecha. Jak myślisz, panie Shardlake? — zwrócił się do mnie z dziwnym wyrazem twarzy. — Uważam, że to przesąd, panie. Hobbey nie odpowiedział. Dotarło do mnie, że zapadł się całkiem w sobie. Rządy przejęli Dyrick z Fulstowe’em. A jeśli trzeba będzie posłać Ettisa na szubienicę, żeby zdławić opór przeciwko grodzeniu pastwisk, ci dwaj nie cofną się przed tym, choćby ten człowiek był niewinny.

* Kolacja tego wieczoru upłynęła w minorowym nastroju. Hobbey garbił się na końcu stołu, dłubiąc apatycznie widelcem w potrawie. Fulstowe stał za nim czujnie, co jakiś czas wymieniając spojrzenia z Dyrickiem. Hugh siedział ze wzrokiem wbitym w talerz, nie zwracając uwagi na nikogo, nawet na Davida, który zajmował miejsce obok niego. David wyglądał niechlujnie, dublet miał poplamiony jedzeniem, bladą twarz pokrytą czarną sieczką, a wyłupiaste oczy zaczerwienione od płaczu. Chwilami patrzył z udręką przed siebie, jakby próbował się obudzić z koszmarnego snu. Hugh natomiast był schludny jak zawsze i nawet ogolony. Próbowałem nawiązać rozmowę z Hugh, ale odpowiadał tylko monosylabami. Domyślałem się, ze wciąż jest na mnie zły po naszej rozmowie na temat słów, które wypowiedział nad zwłokami Abigail. Rozejrzałem się wokół; przy stole tkwili sami mężczyźni. Zastanawiałem się, czy kiedykolwiek jeszcze jakaś kobieta siądzie w miejscu, które przez lata gościło same niewiasty. Spojrzałem w górę na wielkie, zachodnie okno i przypomniałem sobie pierwszy wieczór w Hoyland i ogromny rój ciem, który przez nie nadleciał. Tego wieczoru nie było ich prawie wcale; zastanawiałem się, gdzie się podziały. Powiodłem wzrokiem po gołych ścianach. — Pan Hobbey kazał wczoraj zdjąć te kobierce — powiedział Dyrick. — Nie może na nie patrzeć po tym wszystkim. — To zrozumiałe — odparłem. Siedzący obok Dyricka Hobbey sprawiał wrażenie, jakby to nie o nim była mowa. — Ojciec wspominał mi o odkryciu w Rolfswood. Ponoć William Fettiplace nie zginął w pożarze, tylko skończył w stawie przy hucie — zwrócił się do mnie siedzący obok Edward Priddis, jak zawsze spokojnym, opanowanym tonem. — To prawda. Byłem tam, gdy znaleziono ciało. — Opowiedziałem mu o tym, jak wezbrane wody przerwały zaporę, odsłaniając spoczywające na dnie stawu zwłoki. Zauważyłem, że siedzący po drugiej ręce Edwarda stary Priddis pilnie strzyże uchem, nie zwracając uwagi na opowieść sir Harolda o tym, jak mieszkańcy którejś wsi na wybrzeżu niechcący zapalili latarnię, szykując się na lądowanie Francuzów. — Domyślam się, że sprowadzą koronera z Sussex, żeby przeprowadził nowe dochodzenie — powiedział Edward. — Tak. Znasz go, panie? — Nie, ale jest znajomym mojego ojca. Pan Shardlake pyta o koronera z Sussex — zwrócił się do ojca. — Samuel Pakenham nie będzie rozgrzebywać tak zamierzchłej historii. — Stary Priddis pokręcił głową. — Też bym tak na jego miejscu zrobił. Upora się z tym błyskawicznie. — Na pewno zwrócą się do ciebie, panie, ponieważ prowadziłeś pierwsze śledztwo. — Na to liczę. Ale nawet po dwudziestu latach niczego nowego się nie dogrzebią. Może Fettiplace zabił swojego robotnika, a potem targnął się na własne życie. W tej rodzinie szaleństwo może być dziedziczne: słyszałeś, panie, że jego córka postradała zmysły. — Wpił się we mnie szczwanymi oczkami. — Pamiętam nawet, że pomagałem ją umieścić u krewnych w Londynie, ale nie pomnę już ich nazwiska. Gdy człowiek jest stary i ułomny, wiele rzeczy wypada mu z głowy, panie Shardlake. — Uśmiechnął się kpiąco zdrową połową twarzy. Tym bardziej zdeterminowany, by obserwować proces w Sussex, odwróciłem się do Edwarda, siląc się na ujmujący uśmiech. — Będą też wzywać młodego człowieka, który w tamtym czasie związany był z panną Fettiplace. Philipa Westa, syna miejscowych posiadaczy ziemskich, o którym wspominałem

panu. — Pamiętam to nazwisko. Ojcze, czy on aby nie służył na królewskim dworze? — Owszem — potaknął stary Priddis. — Jego matka byłą dumną kobietą, lubiła się puszyć. Chwaliła się na lewo i prawo, że jej syn towarzyszy królowi w polowaniach. — A ty, panie, za młodu nie służyłeś na dworze? — zagadnąłem Edwarda. — Nie, panie. Kiedy mieszkałem w Londynie, aplikowałem w Gray’s Inn, harując jak wół, by zdobyć uprawnienia. Ojciec wprzągł mnie wcześnie w kierat. — Adepci prawa muszą harować jak woły. I uczyć się od psów, jak gryźć i szczekać, coś, co ty, panie, zresztą nieźle opanowałeś — zwrócił się do Dyricka, śmiejąc się skrzekliwie. — Pozwolisz, panie, że potraktuję to jako komplement — odparł sztywno Dyrick. — Całkiem słusznie. Przy stole zapadła cisza. Edward z ojcem taksowali mnie swoimi identycznymi, zimnymi oczami. — Musisz się bardzo interesować sprawami Rolfswood, panie, skoro się tam fatygowałeś dwa razy i dogrzebałeś tych wszystkich sensacji — odrzekł w końcu Quintin Priddis. — Jak wspominałem już pańskiemu synowi, mój klient próbuje odnaleźć swoich krewnych nazwiskiem Fettiplace. — A teraz wezwą cię, panie, któregoś dnia i będziesz się musiał telepać znów z Londynu do Sussex. Nie warto wściubiać nosa w nie swoje sprawy. Pan Dyrick opowiadał mi, jak wścibstwo już raz naraziło cię, panie, w Yorku na gniew króla. — Rozparł się wygodnie na krześle, Dyrick zaś poczęstował mnie złośliwym uśmiechem. * Nazajutrz po południu w sali paradnej rozpoczęło się śledztwo w sprawie zabójstwa Abigail Hobbey. Na zewnątrz wciąż trwał jasny, słoneczny dzień, ale w sali było ponuro i mroczno. Rozstawiono stół pod starym oknem od zachodu. Przy stole zasiadł sir Harold Trevelyan z Edwardem Priddisem po prawicy, najwyraźniej zaprzęgniętym do robienia notatek. Po lewej, wbrew przyjętym zwyczajom, siedział sir Quintin Priddis. Wsparty zdrową ręką na lasce rozglądał się dokoła. Ława przysięgłych, dwunastu mężczyzn z wioski, siedziała pod ścianą na twardych zydlach. Rozpoznałem wśród nich kilku zatrudnionych przy polowaniu. Byli to ludzie, którzy zapewne siedzieli w kieszeni u Fulstowe’a. Barak, ja, Fulstowe i sir Luke Corembeck siedzieliśmy razem. Za nami tłoczyło się paru służących, w tym stara Ursula, i około dwudziestu ludzi ze wsi, wśród nich ładna żona Ettisa, której sylwetka zdradzała napięcie, a twarz stężała w grymasie lęku i gniewu. Ze sposobu, w jaki sąsiedzi obdarzali ją słowami i gestami pociechy, domyśliłem się, że należą do stronnictwa Ettisa. Widziałem, że ława zerka na nich niepewnie. W pierwszym rzędzie zasiadła rodzina Hobbeyów z Dyrickiem. David trzymał głowę w rękach, patrząc w podłogę. Zauważyłem, że drży lekko. Obok niego siedział Hugh sztywno, jakby kij połknął. Kiedy wchodził, spojrzałem na niego surowo, by przypomnieć mu, że pamiętam jego słowa przy zwłokach Abigail. Siedzący po drugiej ręce Hugh Nicholas Hobbey wyglądał upiornie; patrzył tępo na wchodzących, jakby nie rozumiał, co się wokół niego dzieje. Ostatni pojawił się Ettis. Kiedy rozległ się szczęk łańcucha za progiem, wymieniliśmy z Barakiem spojrzenia; znaliśmy ten dźwięk z londyńskiego więzienia. Prowadziło go dwóch mężczyzn: z dumnego, pewnego siebie wolnego kmiecia zamienił się w nieogolonego nieszczęśnika o zapadniętych oczach. Pośród wieśniaków za mną poniósł się gniewny pomruk, a na twarzach kilku ławników odbił się wstyd.

— Cisza! — krzyknął sir Harold, uderzając w stół młoteczkiem. — Zabraniam wszelkiego gadania i hałasów podczas rozprawy! Jeszcze raz coś usłyszę, a każę wyprosić wszystkich z sali. Następnie sir Harold wezwał mnie, bym opowiedział o tym, jak znalazłem zwłoki Abigail Hobbey. Barak zeznawał jako drugi, potwierdzając moje słowa. Później koroner przeszedł do przesłuchania Fulstowe’a. Majordomus gładko jak z nut przedstawił Ettisa jako przywódcę frakcji miejscowych, którzy utrudniają proces grodzenia pastwisk, wroga Hobbeyów, a w szczególności Abigail, do tego jeszcze wyśmienitego łucznika. — Coś takiego — oburzył się sir Harold. — W dodatku jedyną osobą potwierdzającą alibi pana Ettisa jest jego parobek, który twierdzi, że pomagał mu cechować owce. Proszę teraz o jego świadectwo. Wezwano starego wieśniaka, który potwierdził, że spędził tamten dzień w towarzystwie swego pana. Sir Harold naskoczył na niego, żądając, by się przyznał, że służy u Ettisa od dwudziestu lat. — Zatem masz wiele powodów, by osłaniać swego pana — wycedził groźnie. — Jeśli go powieszą, jego majątek przejdzie na skarb państwa, a ty wylądujesz na ulicy — wtrącił sir Quintin. — Ja… ja tylko mówię, panie, jak było. — Oby to była prawda, bo za krzywoprzysięstwo grożą poważne kary. — Czy nie da się czegoś zrobić? — szepnął Barak. — Ten stary, sparaliżowany cap nie ma prawa zabierać głosu w przesłuchaniu. Pokręciłem głową. Sir Harold odprawił starego parobka. Sir Quintin spojrzał mi prosto w oczy, unosząc znacząco brwi. Wyraźnie chciał mi pokazać, kto tu rządzi. Sir Harold walnął młotkiem w stół, by uciszyć kolejną falę pomruków. Odczekałem, aż hałas ucichnie, i wstałem. — Uczciwie podchodząc do sprawy, panie, należałoby zadać sobie pytanie, kto jeszcze mógłby mieć powody, by zabić Abigail Hobbey. Sir Harold rozłożył ręce. — A któż inny mógłby chcieć zabić świętej pamięci nieboszczkę? Zawahałem się. Zdawałem sobie sprawę, że to, co zamierzałem powiedzieć, zabrzmi strasznie dla rodziny Hobbeyów, ale nie mogłem dopuścić do krzywdy Ettisa. — Jestem tu od ponad tygodnia, panie. Obawiam się, że prawie każdy, z kim miałem do czynienia, nie lubił pani Hobbey. Sam pan Hobbey tak twierdzi. Doszło do pewnego incydentu: zabito jej psa. Kolejny pomruk przebiegł po ławach, a David odwrócił się, patrząc na mnie ze zgrozą. Dyrick i Nicholas Hobbey też się odwrócili, wybałuszając oczy. Tylko Hugh siedział nieporuszony, patrząc przed siebie. Hobbey wstał, jakby nagle powrócił do rzeczywistości. — Koronerze, to był wypadek. Teraz wstał i Dyrick. — Doszło też do przykrego incydentu z Ettisem, który miał czelność odwiedzić pana Hobbeya w jego gabinecie, gdzie kłócił się z nami; nadeszła pani Hobbey i obsztorcowała go, jak się należy. Byłem przy tym, słyszałem każde słowo. — Sugerujesz, panie, że mógł ją zamordować członek jej własnej rodziny? — zwrócił się do mnie sir Harold. — Mówię tylko, że to możliwe. — Zawahałem się. — Mogę to uzasadnić. Nagle Hugh odwrócił się w moją stronę, patrząc na mnie ze złością, ale spokojnie wytrzymałem jego spojrzenie. Niepewnie wstał.

— Czy mógłbym coś powiedzieć? Koroner spojrzał pytająco na sir Quintina. — To podopieczny — podpowiedział stary Priddis. — Słucham, chłopcze? — Komisarz Shardlake ma rację, nikt nie lubił biednej pani Hobbey. Gdybyś chciał, panie, przesłuchać wszystkich, którzy cierpieli z powodu jej niepohamowanego języka, kolejka byłaby długa. — Też jej nie lubiłeś? — spytał sir Harold. — Też — odparł z wahaniem Hugh. — Może niesłusznie. — Głos zaczął mu się łamać. — Była dziwna, schorowana od wielu lat. Kiedy zorientowałem się, że nie żyje, powiedziałem: „Zasłużyłaś na to”. Ale jednocześnie położyłem jej na kolanach kwiat, bo przedstawiała sobą tak żałosny widok. Sir Harold z sir Quintinem spojrzeli na siebie w osłupieniu. — „Zasłużyłaś”? — powtórzył sir Harold. — Co ci kazało to powiedzieć? — Tak czułem, panie. — Kiedy rozmawialiśmy w Portsmouth w zeszłym tygodniu, mówiłeś, że nie narzekasz na swoje życie tutaj — wtrącił ostro sir Quintin. — Zgadza się, panie, ale też nie mówiłem, że jestem szczęśliwy. Pomruk z ław przybrał na sile. I nagle rozległ się zaskakujący dźwięk. Nicholas Hobbey wybuchnął płaczem. Wtuliwszy twarz w chustkę do nosa, wstał i wyszedł z sali. Dyrick odwrócił się do mnie wściekły. — Widzisz, coś narobił, panie! Zauważyłem, że Fulstowe odprowadził wzrokiem swego pana. Pierwszy raz dostrzegłem na jego szczwanej twarzy niepokój. Czy on też, podobnie jak Hobbey, zorientował się, że jego świat wali się w gruzy? Czy może miał inne powody do niepokoju? Skuty łańcuchami Ettis spojrzał na Hugh z iskrą nadziei. Doszło do kolejnej nieprzewidzianej przerwy. David wstał, odpychając krzesło z łoskotem. — Kłamiesz! — wrzasnął do Hugh. — Jesteś żmiją, która zalęgła się na łonie naszej rodziny! Zawsze nam zazdrościłeś, bo nie jesteś jednym z nas, jesteś przy nas nikim! Mój ojciec kochał moją matkę i ja też ją kochałem. Kochałem ją! — Z udręką na twarzy spojrzał po zebranych. Sir Harold Trevelyan wyglądał na zaniepokojonego. Szepnął coś do sir Quintina Priddisa. Usłyszałem słowo „odroczenie”. Stary Priddis pokręcił gwałtownie głową, po czym zastukał laską w podłogę. — Cisza! — Odwrócił się do mnie z płonącym wzrokiem. — Pańskie zachowanie jest haniebne. Robisz, panie, cyrk z przesłuchania. Jak dotąd nie przedstawiłeś żadnych dowodów. Cała ta rodzina, co chyba widać jasno, jest pogrążona w żałobie. Sir Haroldzie, proszę powrócić do swych czynności. Koroner powiódł wzrokiem po sali. — Komisarzu Shardlake, czy masz dowody wskazujące na związek jakichś innych jeszcze osób z tą zbrodnią? — zwrócił się do mnie. — Nie, panie. Chcę tylko powiedzieć, że zważywszy na to, ile osób miało… nieporozumienia z panią Hobbey, oraz brak wystarczających dowodów przeciwko panu Ettisowi, powinno zapaść orzeczenie o zabójstwie z rąk niezidentyfikowanego sprawcy lub sprawców. — O tym zadecyduje sąd. Proszę usiąść, jeśli nie chcesz, panie, zostać ukarany za obrazę sądu. Wyczerpałem wszystkie dostępne mi środki. Sir Harold nie wezwał już żadnych

świadków. Ława udała się na obrady, by niebawem powrócić z werdyktem, który brzmiał: śmierć wskutek morderstwa — co do tego wszyscy byli zgodni — popełnionego przez Leonarda Ettisa, wolnego kmiecia z Hoyland, który do czasu wznowienia obrad we wrześniu zostanie przetrzymany w więzieniu w Winchesterze. Gdy wyprowadzano Ettisa, znów spojrzał na mnie błagalnie. Kiwnąłem raźno głową. Przede mną Hugh siedział znów bez ruchu, prosty jak trzcina. Obok szlochał cicho David. Fulstowe podszedł do niego, wziął go za ramię i wyprowadził z sali. Moje bezowocne próby poszerzenia listy podejrzanych pogłębiły tylko okrutnie cierpienia tej rodziny. Siedziałem w pustoszejącej sali, trzymając się za głowę. Usłyszałem, jak stukot laski wychodzącego sir Quintina Priddisa cichnie nagle gdzieś blisko. Uniosłem głowę. Stary Priddis stał przede mną trzymany pod rękę przez syna. Pomimo oznak wyczerpania na jego twarzy malował się wyraz triumfu. — Tak to bywa, panie Shardlake, gdy ktoś robi sobie kpiny ze śledztwa — syknął.

Rozdział trzydziesty szósty Wyszliśmy z sali na słońce. Sędziowie ruszyli we trzech aleją ogrodową, podczas gdy większość miejscowych otoczyła żonę Ettisa, która stała załamana, szlochając. Podszedłem do niej. — Pani Ettis — powiedziałem cicho. Spojrzała w górę, ocierając łzy. — Próbowałeś się, panie, wstawić za moim mężem. Dziękuję bardzo. — Chwilowo nie mogę wiele zrobić, ale obiecuję ci, pani, że podczas procesu w Winchesterze dołożę starań, by sprawiedliwości stało się zadość. Nie ma żadnych prawdziwych dowodów przeciwko twojemu mężowi — próbowałem ją pocieszyć. — A co powinniśmy zrobić, żeby sprawę naszych lasów ulokować w Sądzie Próśb? Wiem, że mój mąż chce, żeby się nie poddawać. Czułem, że za mną na schodach stoją Dyrick z Fulstowe’em, obserwując nas. Powiodłem wzrokiem po wieśniakach; część sprawiała wrażenie zahukanych, ale wielu miało harde miny. — Moim zdaniem kluczowe jest wniesienie sprawy do sądu — odparłem głośno. — Nie powinniście pozwolić, by dzisiejsze wydarzenia zniechęciły was do działania. Uważam, że to było, między innymi, celem dzisiejszej pokazówki; wątpię, by sąd był w mocy skazać pana Ettisa. Wybierzcie przywódcę spośród waszych, aby pokierował wami w sprawie gruntów gminnych, zanim zostanie uwolniony pani mąż. — Odetchnąłem głębiej. — Prześlijcie do mnie dokumenty, będę walczyć w waszym imieniu. — Słuchajcie mojego pana — dodał Barak przyjaźnie. — Nie poddawajcie się. Pani Ettis kiwnęła głową. Nagle wszyscy odwrócili się na odgłos końskich podków. Od bramy jechał w naszą stronę posłaniec w królewskich barwach. Zatrzymał się przy schodach, zsiadł z konia i podszedł do Fulstowe’a. Zamienili parę zdań, po czym posłaniec wszedł do środka. Po chwili wahania majordomus zbliżył się do nas. Dyrick został na miejscu. Pomimo niechęci nie mogłem odmówić Fulstowe’owi odwagi; choć stałem otoczony dwudziestką wrogich, rozjuszonych miejscowych, podszedł wprost do mnie. — Panie Shardlake, posłaniec przywiózł pocztę dla pana. Listy czekają w kuchni. Idźcie już stąd, jeśli nie chcecie, by was zaaresztowano za naruszenie terenu prywatnego. W tłumie błysnęły wrogie spojrzenia. — Jesteś pewien, że ten szurnięty chłoptaś nie zabił swojej matki? — krzyknął ktoś. — Jak nic, jest opętany przez demona — dodał drugi. — Dajcie mu spokój, to przecież dziecko! — ujęła się za Davidem pani Ettis. — To nie chłopiec wtrącił mojego męża do więzienia, tylko pan — zwróciła się do Fulstowe’a. — Pan i ten czarny kruk! — Machnęła ręką w stronę Dyricka. W tłumie poniósł się złowrogi pomruk. Jeden z mężczyzn schylił się, podniósł kamyk z podjazdu i cisnął nim w Dyricka, który uskoczył w bok, po czym odwrócił się i wbiegł do domu. Tłum ryknął śmiechem. Podniosłem obie dłonie. — Idźcie już! Nie róbcie zamieszania! I nie dokuczajcie ławnikom. Złóżcie pozew w mojej kancelarii w Lincoln’s Inn! Panie Fulstowe, chcę pomówić z posłańcem — zwróciłem się do majordomusa. — Chodźmy — rzuciłem do Baraka.

* Posłaniec siedział przy stole kuchennym, gdzie Ursula uraczyła go piwem i chlebem z serem. Na nasz widok wstał i skłoniwszy się, podał mi pakiet listów. Po otwarciu znalazłem list zaadresowany do mnie pismem Warnera, list od Guya i list do Baraka, który niezwłocznie przekazałem mojemu asystentowi. — Dziękuję za listy. Z daleka jedziesz? — Z zamku Portchester. Król ze świtą dotarł tam wczoraj. Radca Warner wyekspediował mnie natychmiast, z uwagi na wielkie opóźnienia w korespondencji. Listy z Londynu mają już po parę dni. Podziękowałem mu ponownie. — Chodźmy do twojej izby, tam nas nikt nie podsłucha — zwróciłem się do Baraka. — Z miejscowymi mogło być gorąco — powiedział, gdy skręciliśmy za węgieł dworu. — Też tak uważam. Zaśmiał się pogardliwie. — Widziałeś, jak Dyrick odwrócił się na pięcie i dał nogę, kiedy poleciał pierwszy kamień? Jest mocny w gębie, ale na widok prawdziwego zagrożenia woli się zmyć. Szkoda, że młody Feaveryear nie mógł tego zobaczyć. — Wciąż zachodzę w głowę, dlaczego Feaveryear zniknął tak nagle. Czuję, że to miało coś wspólnego z Hugh i Davidem. — W tym domu jesteś skreślony. Nie potraktowałeś ich ulgowo. — Nie mogłem patrzeć bezczynnie, jak traktują Ettisa. Łudziłem się, że wiadomość, jaki był powszechny stosunek do Abigail, sprawi, że przypadek ten zostanie zakwalifikowany jako śmierć z rąk niezidentyfikowanego sprawcy, ale Priddis do tego nie dopuścił. Słyszałeś, co do mnie rzekł po wszystkim? — Tak. To niebezpieczny człowiek. — Owszem. Ciekaw jestem, czy pani Ettis starczy odwagi, by złożyć pozew w sprawie lasów? Myślę, że wieśniacy będą jej skłonni zaufać. — Sprawiła na mnie wrażenie silnej kobiety. Ma w sobie coś z Tamasin, tyle że jest starsza. Chodźmy szybciej, żeby wreszcie otworzyć te listy. Po wejściu do izby Barak rozdarł list od Tamasin i zaczął go pochłaniać, gdy ja wziąłem się za lekturę listu Guya. List miał datę dwunastego lipca, czyli został napisany przed czterema dniami. Drogi Matthew, Twój list dotarł do mnie. Na pewno ucieszy cię wiadomość, że Tamasin miewa się dobrze, choć męczy się coraz bardziej, bo termin już lada dzień. W domu Coldiron dąsa się, odkąd go przywołałem do porządku, ale nie posuwa się do nieposłuszeństwa. Josephine trochę przybyło pewności siebie — podsłuchałem, jak mówi młodemu Simonowi, który znów wzdychał, że chce iść na wojnę, że wojna to dzieło szatana i że modli się z całego serca, by Bóg wreszcie zaprowadził pokój między narodami. Miło mi było tego słuchać, choć nie mogłem opędzić się od myśli, że klnie po francusku. Odwiedziłem znów Ellen. Z pozoru wygląda, jakby wróciła do zdrowia, poweselała i pracuje z pacjentami, jak gdyby nigdy nic. Powiedziała mi, że miewa się dobrze i nie muszę już

więcej przychodzić. Ale nie wspominała Ciebie i czułem, że pod fasadą spokoju grają silne emocje. Gdy wychodziłem z Bedlam, Hob Gebons zaszedł mi drogę, informując, że dwa dni wcześniej gwardian Metwys złożył wizytę nadzorcy Shawmsowi. Gebons, wiedząc, że interesuje Cię wszystko, co dotyczy Ellen, próbował podsłuchiwać, ale rozmowa toczyła się półgłosem i niewiele rozumiał, dopóki nagle nie podnieśli głosów: Metwys krzyczał, że trzeba „ją” przenieść, bo wszystko wypaple, na co Shawms odparł, że nie zrobi tego, bo jesteś protegowanym królowej. Moim zdaniem, Matthew, powinieneś wracać jak najprędzej. Twój miłujący cię przyjaciel Guy Przeniosłem wzrok na Baraka. — Co tam u Tamasin? — Pisze, że się nudzi, jest zmęczona i tłusta. Chce, żebym wracał. — Westchnął. — A co u Guya? Podałem mu list od doktora, a sam wziąłem się do lektury listu od Warnera. List wysłany był dzień wcześniej, więc szedł bardzo krótko. Po otwarciu pojąłem dlaczego: w środku znajdował się liścik podpisany pismem królowej. Złamałem pieczęć. Liścik też datowany był poprzedniego dnia, piętnastego lipca, w Portchester. Drogi Matthew, doszedł do mnie Twój list i wstrząsnęła mną wiadomość o śmierci pani Hobbey. Odnoszę wrażenie, że nie sposób zarzucić uchybień panu Hobbeyowi, a jeśli nieszczęsny chłopiec nie jest zainteresowany dochodzeniem, nie powinniśmy go w tych trudnych czasach siłą wpychać w kręte mechanizmy Sądu Opiekuńczego. Pani Calfhill na pewno przychyli się do tej opinii. Właśnie dotarliśmy na zamek Portchester. Za dwa dni król jedzie do Portsmouth. Ostatnie doniesienia względem liczebności wojsk wroga i szybkości, z jaką nadciąga jego flota, są bardzo niepokojące. Powinieneś jak najprędzej wracać do Londynu. Wróciłem do listu Warnera; był krótki, pismo nie było tak staranne jak zwykle, wyraźnie kreślił go w pośpiechu. Drogi Matthew, dwór dotarł już do zamku Portchester. Załączam list od królowej; jesteśmy zgodni co do tego, że powinieneś, Panie, wracać do Londynu galopem.

Prosiłbym, żebyś przyjął, Panie, wysuniętą przez kolegę Dyricka propozycję podziału kosztów. Nie tracę nadziei, że śledztwo wskaże mordercę. Skoro już o tym mowa, to słyszałem, że w sprawie śmierci pisarza Myllinga zapadło orzeczenie o śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku. Tu u nas król bardzo przeżywa fakt, że Francuzi lada dzień dotrą do naszego wybrzeża. Obawiam się, że w naszej korespondencji może nastąpić przerwa, dopóki nie wyjdziemy z tego straszliwego impasu — z tarczą lub na tarczy. Pozdrawiam Cię, Panie, życząc wszystkiego dobrego

Robert Warner Pokazałem oba listy Barakowi. — Pierwszy raz dostaję list od samej królowej. — Cóż, możesz się czuć wybrańcem. To jednak chyba koniec sprawy Curteysa. — Wiem. Duszno tutaj, chodźmy na dwór. Powitał nas bezwietrzny lipcowy wieczór. Powiodłem wzrokiem po krytym gontem dachu, grubych, starych murach i nowych, wysokich kominach dworu Hoyland. — To już nasza ostatnia noc tutaj, chwała Bogu — westchnął Barak. — Nadal myślisz, że Warner może mieć coś wspólnego ze sprawą Ellen? — Nie wiem. — Zebrałem się na odwagę. — Jutro rano możemy wyruszyć o świcie. Ja pojadę do Portsmouth, a ty odbijesz w kierunku Londynu. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, w parę godzin załatwię, co mam do załatwienia, i następnego dnia dogonię cię w drodze. — Nie jedź. — Muszę. — Francuzi mogą nadciągnąć. — Muszę porozmawiać z Westem. To ja włożyłem w Rolfswood rękę w gniazdo os. — I co, będziesz próbował zagonić je z powrotem do środka? — Chcę wydobyć na światło dzienne, co się wydarzyło w hucie. Wyglądał, jakby bił się z własnymi myślami. — Dobra, raz kozie śmierć. Jadę z tobą jutro do Portsmouth. — Nie, wracaj do Londynu. Poszukam Leacona, może znów mi pomoże dostać się do Westa. — Nie powinieneś jechać sam. Przyjrzałem mu się bacznie. — Jesteś pewien? — Pod warunkiem że wyjedziemy, jak tylko spotkasz się z Westem. Jeśli cię puszczę samego, gotowyś zostać i wpakować się jeszcze w jakąś kabałę. Rozbawił mnie. — Skoro tak, będę zobowiązany. — A po powrocie do Londynu będziesz się musiał zmienić — oznajmił z nieoczekiwaną stanowczością. — Nie możesz tak dłużej żyć. Ja zresztą też. — Spojrzał na mnie surowo, a w

jego oczach wyczytałem troskę zmieszaną z pretensją. — Leacon prawił mi podobne morały. Że jestem już stary. — I uparty jak osioł. Ale koniec tego dobrego. — Czyżbyś, Jack, został moim mentorem? Dziękuję ci bardzo. * Wróciliśmy do domu. Czułem, że Barak ma rację, po powrocie do Londynu powinienem zadbać o własne życie, zamiast żyć tragediami innych. Dotarło do mnie, że tak właśnie postępowałem od lat: tragedia goniła tragedię wskutek obłąkańczych zmian i konfliktów zbrojnych, które król narzucał Anglii — być może uczestniczyłem w jakimś zbiorowym szaleństwie. Fulstowe stał w sali paradnej ze wzrokiem wbitym w gołe ściany po kobiercach. Odwrócił się do mnie z wrogim wyrazem twarzy. Jasne włosy i broda majordomusa kontrastowały z żałobnym dubletem, czarnym jak smoła. — Gdzie znajdę sir Quintina Priddisa z synem? — Wyjechali. — A rodzina? Majordomus spojrzał na mnie z niechęcią; po jego dawnej uniżoności nie zostało ani śladu. — Nie pozwolę ci, panie, ich niepokoić. Dosyć ich zmaltretowałeś podczas śledztwa. — Radziłbym ci się nie zapominać, sługo. — Ja tutaj rządzę w imieniu pana Hobbeya. Powtarzam raz jeszcze, nie pozwolę ich niepokoić. — A gdzie jest pan Dyrick? — U pana Hobbeya. — Wyjeżdżamy jutro. Proszę przekazać panu Dyrickowi, że chciałbym z nim porozmawiać przed wyjazdem. Wiadomość o naszym wyjeździe Fulstowe przyjął z wyraźnym zadowoleniem. — Dobrze. Dzisiaj nie będzie kolacji na dole. Wszyscy będą jedli u siebie. — Odwrócił się na pięcie i wyszedł. Wróciłem do mojego pokoju. Wkrótce rozległo się stukanie do drzwi i w progu stanął Dyrick z mroczną twarzą. — Pewnie ucieszy cię, panie, wiadomość, że Nicholas Hobbey jest zdruzgotany, a David całkiem wytrącony z równowagi. — Założę się, że w mniejszym stopniu niż pan Ettis. Przyjrzałem mu się. Miałem wyrzuty sumienia z powodu mego wystąpienia podczas śledztwa, do którego byłem moralnie zobowiązany, ale wobec Dyricka czułem wyłącznie pogardę i gniew. Przedtem, gdy był kąśliwy, sądziłem, że przynajmniej szczerze wierzy, iż niesłusznie oskarżam Hobbeya o złe traktowanie Hugh; teraz jednak, gdy widziałem, jak włącza się do nagonki przeciw Ettisowi, wiedziałem już, że mam do czynienia z człekiem okrutnym i wyzutym z sumienia. — Pan Ettis, którego żona niechybnie zostanie wkrótce pańską klientką — wycedził. — Mam dla ciebie, panie, dobrą wiadomość: zostałem upoważniony do przyjęcia pańskiej oferty, by zamknąć sprawę Hugh Curteysa, po równo obciążając obie strony kosztami. — A, stąd ten królewski posłaniec. — Uśmiechnął się złośliwie. — Zauważyłem, że pańska przyjaźń z paniczem Hugh jakby ostygła. A po tym, co mu zafundowałeś po południu, panie, pewnie ma ciebie powyżej uszu, jak zresztą wszyscy.

— Sprawa jeszcze nie jest zamknięta, kolego Dyrick — zwróciłem mu uwagę. — Wkrótce wieśniacy wniosą pozew. Nie mówiąc już o tym, że trzeba znaleźć zabójcę. — Już go mamy. — Niech mi kolega nie wmawia, że wierzy w winę Ettisa. — Na rany Chrystusa! W życiu nie spotkałem takiej zakały jak ty, panie! — Uspokój się, kolego Dyrick. — Nie uspokoję się, póki się stąd nie wyniesiesz ze swym bezczelnym asystentem, kolego Shardlake. — Mam nadzieję, że utrzymasz, panie, ten spokój, kiedy spotkamy się znów na procesie Ettisa, albo i w Sądzie Próśb. Wiem już, co z ciebie za ziółko, Dyrick. — Bzdura. Nic o mnie nie wiesz, panie. Chciałbym też zauważyć, że pan Hobbey i reszta rodziny obejdą się bez pańskich pożegnań. — Co powiedziawszy, wyszedł, trzaskając ogłuszająco drzwiami. * Następnego ranka wstaliśmy wcześnie. Zjedliśmy śniadanie w kuchni i pożegnaliśmy krzątającą się jak zwykle Ursulę; staruszka podziękowała nam za troskę o Hugh. — Ale dalej nie wiesz, panie, czemu wmawiali te wierutne kłamstwa, jakoby pan Calfhill wołał do Hugh, że go kocha? — Nie, Ursulo. Ale bez współpracy Hugh nic się nie da zrobić. Spojrzała na mnie błagalnie. — Pomożesz, panie, Ettisowi? To dobry człowiek. Nie mógłby zabić pani Hobbey. — Zgadzam się z tobą. Czy masz jakieś przypuszczenia, kto mógł to zrobić? — Nie, panie. To podły czyn, choć była przykrą osobą, niech jej Bóg wybaczy. — Amen. Nie wrócę już tutaj, gdyby jednak obiło ci się o uszy coś, o czym powinienem wiedzieć, bądź tak dobra i przekaż to pani Ettis, która wie, gdzie mnie szukać. — Dobrze, panie. O ile nas Francuzi zaraz nie dopadną. — Dygnęła głęboko, ale czułem, że mój brak sukcesu ją rozczarował. Na zewnątrz wstawał kolejny gorący, bezwietrzny dzień. Załadowaliśmy sakwy na Odmieńca i konia, na którym jeździł Barak. Dotarło do mnie, że za trzy, cztery dni będziemy oddawać nasze wierzchowce dostawcom w Kingston. — Co zamierzasz zrobić ze śledztwem w Rolfswood? — spytał Barak, kiedy dosiedliśmy koni. — Po dotarciu do Londynu skontaktuję się z koronerem Sussex. Dopilnuję, by przesłuchano Priddisa. W razie konieczności poproszę królową, by użyła swoich środków nacisku. — To potrwa. — Wiem. — Spójrz, kto tu idzie — mruknął. Powiodłem za nim wzrokiem i ujrzałem Davida i Hugh, którzy z łukami i kołczanami szli w kierunku pryzm. Hugh zauważył nas. Odłożył łuk i podszedł do mnie z chłodną miną. David stał w miejscu, obserwując nas. — Więc jednak wyjeżdża pan — powiedział szorstko Hugh. — Tak. Wkrótce zostaniesz powiadomiony o tym, że pozew w twojej sprawie został wycofany w Sądzie Opiekuńczym. — Szkoda, że w ogóle został złożony. Wyciągnąłem rękę. — Żegnaj, Hugh.

Spojrzał na moją dłoń, a potem przeniósł chłodne spojrzenie na moją twarz. — Nie pożegnasz się z moim panem, bezczelny szczeniaku, po tym wszystkim, co próbował dla ciebie zrobić?! — uniósł się Barak. Hugh spojrzał mu w oczy. — Chodzi ci, panie, o zmuszanie mnie, bym w czasie przesłuchania wyjawił, co czułem wobec pani Hobbey? Dziwna to pomoc. A teraz wybaczą panowie, ale idę trochę rozerwać Davida strzelaniem z łuku. Chociaż jesteśmy młodzi, możemy się przydać, gdy Francuzi zastukają do drzwi. — Odwrócił się na pięcie i odmaszerował. — Jedźmy, Jack — powiedziałem cicho. — Nic tu po nas. * Znów przemierzaliśmy leśne okolice. Nadal trwał wyrąb w lasach Hugh. Z bocznej drogi wyjechały dwa wozy załadowane wilgotnymi od soków pniami drzew i podskakując na wybojach, ruszyły w stronę Portsmouth. Później jechaliśmy wśród bujnych, lipcowych pól i łąk; z godziny na godzinę robiło się coraz goręcej. Wyciskając ostatnie poty z koni, pięliśmy się po stromych stokach Portsdown, aby wreszcie znaleźć się na grzbiecie wzgórz. Przystanęliśmy, kolejny raz podziwiając niezwykły widok. Teraz już prawie cała flota znajdowała się w cieśninie Solent, tylko garstka niedużych okrętów cumowała w porcie. Okręty stały w trzech długich rzędach, z wyjątkiem trzech — olbrzyma, w którym domyślałem się Great Harry’ego, i dwóch sporych jednostek płynących na wschód wzdłuż wybrzeża, w stronę Portsea. — Stoją w szyku liniowym — zauważył Barak. Spojrzałem na wschodni kraniec wyspy Wight. Hen za horyzontem, gdzie wzrok nie sięgał, nieprzyjaciel zbliżał się do nas po spokojnych, błękitnych wodach. * Tym razem z mostu łączącego ląd z Portsea widać było wielkie obozowiska żołnierzy i ciężkie działa już po obu stronach koryta, które wypełniało się wodą podczas przypływów. Miałem na sobie togę, więc strażnicy na moście przepuścili nas, gdy wyjaśniłem, że mam sprawę w mieście. W stronę długiego rzędu namiotów wzdłuż brzegu nadal sunął sznur załadowanych wozów dostawczych. — Tam, za tym małym jeziorem, stoją namioty królewskie — zwrócił moją uwagę Barak, gdy wjeżdżaliśmy na wyspę. — Widzę. — Wzdłuż linii brzegowej naliczyłem dwadzieścia wielkich, pstrokatych namiotów w najróżniejsze wzory; obok stawiano następne. — Myślisz, że jeśli dojdzie do bitwy morskiej, król będzie tam biwakował, żeby się przypatrywać? — Kto wie. Może królowa też. — Nie sposób odmówić królowi Henrykowi odwagi. — Bądź lekkomyślności. Jedźmy poszukać Leacona. * Pod murami miasta, gdzie mularze wciąż trudzili się nad umocnieniem szańców ziemnych, odbywały się manewry oddziałów: żołnierze biegli, niosąc na sztorc długie piki, pozorowali atak gizarmami, ćwiczyli oko, strzelając do zaimprowizowanych tarcz. Wszyscy byli spaleni słońcem. Oficerowie jeździli konno wzdłuż szeregów, dozorując żołnierzy, nigdzie jednak nie udało mi się wypatrzyć Leacona. Wokół stało tyle namiotów, że pogubiliśmy się kompletnie. Nad wszystkim unosił się nieznośny smród ekskrementów.

W końcu udało nam się znaleźć miejsce, w którym poprzednio stacjonował oddział Leacona. Zsiedliśmy z koni, jednak okazało się, że wszystkie namioty w tej części obozu są zamknięte i nie ma w nich nikogo, z wyjątkiem młodego żołnierza, który siedział samotnie na uboczu, jedząc z drewnianego talerza chleb z serem. Poznałem w nim jednego z ludzi Leacona. Jego twarz nad wystrzępionym kołnierzem brudnej tuniki była pokryta bąblami od ukąszeń komarów. Spytałem go, co się dzieje z resztą jego kompanii. — Wzięto ich na okręty, panie, żeby przywykli do kołysania się pokładu i ćwiczyli strzelanie na morzu — odparł. — Mnie zostawili, żebym pilnował namiotów. Wrócą pod wieczór. — Widzieliśmy okręty wojenne na otwartym morzu. — Tak, powiadają, że wypłynęły już Great Harry, Mary Rose i Murrain. Płynie na nich pięć oddziałów żołnierzy. — Rozumiem. — Jak ci się tu żyje, kolego? — zagadnął Barak. — Nigdy bym nie przypuścił, że mnie coś takiego spotka. Jutro król przyjeżdża na przegląd floty, a Francuzi ponoć mają się pokazać za parę dni. Dwa tygodnie temu byłem pomocnikiem kościelnego. Cóż, na pewno podciągnę się w strzelaniu z łuku. — Tyle że może to być niebezpieczne. — Patrz, jakim gównem nas tu karmią. Zjełczały ser i chleb twardy jak kamień. Przypomina mi się głód, gdy byłem małym dzieckiem, w roku dwudziestym siódmym, po którym mam krzywe nogi. — Pociągnął z drewnianego kufla u pasa ozdobionego wyrytą wielkimi literami łacińską dewizą: Czegóż mamy się lękać, skoro Bóg nam sprzyja? — Mam nadzieję, chłopcze, że trafisz na bezpieczny okręt — pożegnałem go. — Dziękuję. Ruszyliśmy do Portsmouth. — Co teraz? — spytał Barak. — Jedźmy do Godshouse, może tam nam powiedzą, gdzie znaleźć Westa. — Pewnie w porcie, na Mary Rose. — Myślę, że może być też na lądzie, a przynajmniej zejść na ląd wieczorem. Lepiej poszukajmy jakiegoś zajazdu w mieście. Może się okazać, że musimy zostać na noc. Westchnął ciężko. — No dobra, jedną noc, jeśli to będzie konieczne. Jezu, kiedy patrzyłem na tego żołnierza, ciarki mi przeszły po plecach na myśl, że mogłem skończyć jak on. Dlatego winien ci jestem tę jedną noc. Zbliżając się do bram, z zadartą głową podziwiałem żołnierzy patrolujących taras strzelniczy na dachu bastionu. Z baszt sterczały działa, ziejąc czernią głębokich gardzieli.

Rozdział trzydziesty siódmy Musieliśmy długo czekać u bramy miasta. Żołnierze odpytywali każdego, co go sprowadza do Portsmouth, próbując chyba wyłowić francuskich szpiegów. Powiedziałem, że mam sprawę służbową w ratuszu, co załatwiło nam wejście. W Portsmouth panował jeszcze większy ścisk, na każdej wolnej piędzi ziemi rozbito namioty, a żołnierze ćwiczyli musztrę. Jechaliśmy High Street, przeciskając się przez tłum kupców, robotników, żołnierzy i marynarzy, Anglików i cudzoziemców. Wielu wojskowych miało brudne i obdarte mundury, jak tamten chłopak w obozie. Ciężkie wozy niezmiennie toczyły się w stronę nabrzeża, a woźnice krzyczeli na ludzi, żeby im zeszli z drogi. Kwaśny odór potu mieszał się z cierpką wonią warzonego piwa. Barak poruszył się nerwowo. — Niech to diabli, chyba już zdążyłem ponownie złapać pchły. — Najpewniej w obozie. Poszukajmy jakiegoś czystego zajazdu i jedźmy do Godshouse. Skręciliśmy w Oyster Street, kierując się w stronę portu. Był przypływ i na wodach Camber roiło się od łódek czekających na towar do przewiezienia na statki. Dojechaliśmy prawie nad wodę, skąd za płaskim półwyspem widać było trzy długie linie okrętów w cieśninie Solent. Widok zaparł nam dech w piersiach jeszcze bardziej niż poprzednim razem, bo teraz na kotwicy stało ponad pięćdziesiąt jednostek wszelkich rozmiarów, od olbrzymich okrętów wojennych, po stateczki długości zaledwie czterdziestu stóp. Tylko nieliczne miały podniesione żagle; nawet z Galley Subtle sterczały nieruchome wiosła. Z zastygłej w bezruchu floty emanowała niewzruszona moc; tylko flagi na masztach okrętów wojennych łopotały na lekkim wietrze. Nad kolorowym potrójnym pokładem forkasztelu Mary Rose z fokmasztu spływała ogromna bandera z krzyżem świętego Jerzego. Potężny kadłub Great Harry’ego pod wielkimi, białymi żaglami majestatycznie wpływał do cieśniny Solent. — Może jest tam Leacon ze swoim oddziałem — podniecił się Barak. — To by znaczyło, że nieprędko ich zobaczymy. * Na Oyster Street znaleźliśmy zajazd przeznaczony dla zamożniejszej klienteli. Zakaz burd i bijatyk głosił wielki napis na drzwiach. Właściciel zażądał od nas szylinga za nocleg i obstawał przy tej cenie, mówiąc, że i tak mamy szczęście, skoro w ogóle udało nam się znaleźć dach nad głową. — Słyszałem, że jutro ma tu zjechać król — powiedziałem. — Tak, rano, na przegląd floty. Mieszkańcom nakazano wylec na ulice. — Pewnie wielu urzędników królewskich szuka teraz w mieście noclegu. Pokręcił głową. — Siedzą sobie w królewskich namiotach na wybrzeżu, jak u pana Boga za piecem. Jeśli dojdzie do oblężenia Portsmouth, wyjadą stąd. Tylko my, biedni mieszczanie, znajdziemy się w potrzasku. Odprowadziliśmy konie do stajni, zanieśliśmy sakwy do naszej izdebki i z powrotem wyszliśmy na miasto, ściskając mocno kiesy, żeby ich nam w dzikim tłumie nie oderżnęły od pasów rzezimieszki. Ruszyliśmy Oyster Street w stronę placu przed graniastą basztą, gdzie przy akompaniamencie werbla żołnierze maszerowali i wykonywali zwroty, trzymając gizarmy na

sztorc. Kibicowała im gromada wiwatujących uliczników. Nagle aż podskoczyłem, tak huknęło. Barak też zamrugał nerwowo, za to żaden z żołnierzy nie zmylił nawet kroku. — Widzieliście, jak garbus podskoczył! — wrzasnął jeden z urwisów, celując palcem w moją stronę. — Ha, ha, ha, pająk! — Jazda stąd, gnojki! — ryknął Barak. Chłopcy, rechocząc, rzucili się do ucieczki. Spojrzeliśmy do góry: ze szczytu wieży wzbijał się w niebo pióropusz sinego dymu. Grupka żołnierzy nachylała się, ładując ponownie lufę jednego z wielkich dział skierowanych w morze. Domyśliłem się, że strzał był tylko ćwiczebny. Ruszyliśmy w kierunku bramy Godshouse. Tym razem Leacon nie mógł nam pomóc dostać się do środka; powiedziałem strażnikowi, że mam pilną sprawę do starszego oficera na Mary Rose, pana Philipa Westa, i spytałem, gdzie mogę go zastać. — To kwestia prawna, przywożę ważne wiadomości od rodziny — wyjaśniłem. — Gdyby nie było to konieczne, na pewno byśmy dziś nie przyjeżdżali do Portsmouth. — Nikt tutaj teraz nie przyjeżdża inaczej jak z musu. Proszę porozmawiać z którymś z urzędników w dawnym szpitalu. Podziękowawszy, weszliśmy na dziedziniec Godshouse. — Długo tak zamierzasz wszystkich okłamywać? — mruknął niechętnie Barak. — Tylko dzięki temu uda mi się zobaczyć z Westem. — Zdajesz sobie sprawę, że on może wcale nie mieć ochoty udzielić ci odpowiedzi. — Powiem mu, że źródłem moich informacji jest jego rodzona matka, co zresztą nie mija się z prawdą. Na dziedzińcu panował gwar. Wszędzie kręcili się mężczyźni w mundurach lub barwnych szatach wyższych urzędników. Kiedy doszliśmy do drzwi starego szpitala, poczęstowałem strażnika tą samą historią, co jego poprzednika. Wpuścił nas. Szpital, wciąż ozdobiony witrażami przedstawiającymi świętych zatopionych w modlitwie lub błagalnie wznoszących do nieba złożone dłonie, podzielono teraz na szereg pomieszczeń. Przez uchylone drzwi podpatrzyłem dwóch wyższych urzędników pochylonych nad stołem zawalonym dokumentami, którzy spierali się o coś zawzięcie. — Mówię ci, panie, że nie może wziąć nadliczbowych stu żołnierzy na pokład — denerwował się jeden. — Podczas remontu został dodatkowo dociążony. — Dopłynął bez przeszkód z Deptford, tak czy nie? — prychnął drugi. Walnął pięścią w papier. — To są zatwierdzone przez króla rozmiary załóg dla każdego okrętu. Chcesz, panie, jechać do Portchester, by z nim polemizować? — Urzędnik podniósł wzrok, napotykając moje spojrzenie. Z marsem na czole podszedł do drzwi i je zatrzasnął przed moim nosem. Zauważyłem na korytarzu urzędnika w czarnej szacie, który szedł w towarzystwie mężczyzny odzianego w togę szeregowego prawnika. Zastąpiłem mu drogę. — Przepraszam, kolego, czy mógłbym prosić o pomoc? Muszę w niecierpiącej zwłoki sprawie porozmawiać z jednym z oficerów floty królewskiej, Philipem Westem. Jest, zdaje się, na Mary Rose. Urzędnik przystanął z szacunkiem na widok mojej togi komisarza. — Wszyscy oficerowie są teraz na okrętach. Nie sądzę, by wpuszczono na pokład cywila. Może powinieneś, panie, przekazać sprawę na piśmie. To była niedobra wiadomość. — Znam pewnego oficera — zaryzykowałem. — O ile wiem, jego oddział jest dzisiaj na morzu. — O zmierzchu łodziami przywiozą ich na brzeg. Na okrętach nie ma miejsca, by

nocować żołnierzy. — Rozumiem. Dziękuję panu. — Obaj mężczyźni pośpiesznie ruszyli dalej. — Chcę odszukać Leacona, kiedy zejdzie na ląd — wyjaśniłem Barakowi. — Może uda mu się wprowadzić mnie na pokład Mary Rose. — Co? Chcesz rozmawiać z Westem na jego okręcie? Jeśli to on napadł Ellen, będziesz zdany na jego łaskę. — Na okręcie wśród dziesiątek żołnierzy i marynarzy? Żartujesz. Poza tym idę sam — dodałem pośpiesznie. — Najlepiej będzie, jak porozmawiamy w cztery oczy. I nie kłóć się ze mną, bo na nic się to nie zda. A teraz wróćmy na trochę do zajazdu odpocząć od tego fetoru. Barak przyjrzał mi się badawczo. Zawróciłem i wyszedłem z powrotem na rojny dziedziniec. Obok schodów przy drzwiach szpitala stało dwóch mężczyzn około trzydziestki. Jeden z nich miał surowe rysy, czarną bródkę i długą, ciemną szatę. Twarz drugiego była mi znana; zielony dublet kontrastujący z rudą brodą, do tego beret szamerowany sznurem pereł. Sir Thomas Seymour, z którym ostatnio miałem nieprzyjemność spotkać się w przejściu w Hampton Court, gdzie wpadłem na nich obu z Richem. Teraz stał, słuchając z szacunkiem swojego rozmówcy. — D’Annebault jest wojskowym, a nie żeglarzem — wyjaśnił konfidencjonalnie czarnobrody. — Nie może dowodzić flotą tych rozmiarów… — Oddziały samoobrony stąd do Sussex szykują się, by nie wpuścić ich na ląd — odparł dumnie Seymour. Skręciliśmy czym prędzej w bok z Barakiem, żeby nas Seymour nie zauważył. — Zatem ściągnął tutaj z wszystkimi dostojnikami — mruknąłem pod nosem. — Jego rozmówca to Thomas Dudley, lord Lisle. Dzierży funkcję lorda admirała, dowódcy całej floty. Pokazano mi go kiedyś w Westminsterze. — Wygląda na tęgiego chwata. Zerknąłem przez ramię na admirała. Mówiono o nim, że jest dzielnym żołnierzem, sprawnym administratorem, a przy tym trudnym człowiekiem. Dudley przyłapał mój wzrok i przez chwilę patrzył na mnie ciemnymi oczyma osadzonymi w bladej twarzy. Pośpiesznie odwróciłem głowę. — Moim zdaniem nie powinieneś się pchać na ten okręt — obstawał Barak. — Muszę porozmawiać z Westem, chcę zobaczyć jego reakcję na wiadomość o znalezieniu ciała ojca Ellen. Wyjedziemy jutro z Portsmouth o świcie, zanim król zawita do miasta — zbyłem go. — Jeśli trzeba, popłynę na poklad Mary Rose choćby i w nocy. * Wróciliśmy do tawerny i zamówiliśmy posiłek do pokoju. Próbowaliśmy też nieco wytchnąć, ale nieustanny gwar rozmów i pokrzykiwania z Oyster Street i nabrzeża utrudniały wypoczynek: w dodatku dręczyła mnie myśl, że będę miał bardzo mało czasu na spotkanie z Westem. Potem nagle dobiegł nas strzał armatni, z tak bliska, że zagrzechotały okiennice, które zamknęliśmy, by izolować się od smrodu ulicy. Odpowiedział mu drugi wystrzał, tym razem z oddali. Barak zerwał się z łóżka i otworzył okiennice. — Chryste, czyżby Francuzi? Również podszedłem do okna, spojrzałem ponad Oyster Street na Camber. Zaczął się odpływ, odsłaniając szlam na dnie. Na okrągłej wieży mężczyźni krzątali się wokół armaty. Znów huknęło straszliwie i w górę wystrzelił pióropusz dymu. — Chodźmy sprawdzić, co się tam dzieje — powiedział Barak.

Wyszliśmy na zewnątrz, natykając się na właściciela zajazdu, który szedł z tacą kufli z izby jadalnej. — Co to były za strzały? Roześmiał się, widząc mój przestrach. — Sprawdzają armatę na okrągłej baszcie i w Gosport, czy pokryją zasięgiem wejście do portu, kiedy nadpłyną Francuzi. Widzieliście ten wielki kabestan obok wieży? — spytał ze złośliwą uciechą. — Tak. — Ponoć u wylotu portu mają rozpiąć łańcuch z wielgachnymi ogniwami, żeby nikt nie mógł wpłynąć. Ale wzięli go do naprawy w zeszłym roku i dotąd nie wrócił na swoje miejsce. Będziemy więc potrzebować armat, gdy się tu pojawią Francuzi. — Już myślałem, że się pojawili. — Jak przybędą, będzie tutaj gorąco — odparł i poszedł dalej. — Cały się jeszcze telepię — wyznał Barak. — Chodźmy już na miasto. * Po wyjściu z zajazdu skierowaliśmy się na High Street. Przed ratuszem zgromadził się tłum, przypatrując niecodziennie wyglądającemu oddziałowi wojsk. Maszerujący żołnierze zamiast zbroi nosili długie do kolan tuniki pod krótkimi, zdobionymi kamizelkami; nogi mieli gołe, a zamiast butów sandały. Na ogół byli wysocy i dobrze zbudowani, a spod hełmów wyzierały srogie twarze. — Sądząc z wyglądu, to jacyś nowi najemnicy. Ciekawe, skąd pochodzą — powiedziałem. — To piechota irlandzka, panie — wyjaśnił stojący obok chłopak podekscytowanym głosem. — Zapłacono im, żeby bili Francuza zamiast naszych. Irlandczycy przemaszerowali, nie oglądając się na żadną stronę. Tłum zaczął się rozchodzić, odsłaniając mężczyznę na progu ratusza. Był to Edward Priddis. Przyglądał się nam przez chwilę, po czym odwrócił się i zniknął w drzwiach. Barak dotknął mojego ramienia. — Spójrz — szepnął, pokazując otwarte okno budynku. Przy stole siedział sir Quintin Priddis, patrząc na nas. Obok niego rysowała się druga postać, a gdy się odwróciła, poznałem w niej Richarda Richa. — A niech to — mruknął Barak. Rich wstał i dystyngowanym krokiem wyszedł z pokoju, by po chwili wyłonić się z drzwi ratusza. Był tak rozindyczony, że na bladych policzkach wykwitły mu czerwone plamy. Przeszedł na drugą stronę ulicy, do mnie. — Co tutaj robisz, do diaska?! — syknął jadowicie, jak zwykle nie podnosząc głosu. — Czemu prześladujesz, panie, sir Quintina Priddisa? — Zauważyłem, że ma lekki tik w kąciku oka. — Słyszałem już o pańskim haniebnym zachowaniu podczas śledztwa w sprawie śmierci tej niewiasty. Zebrałem się na odwagę i spojrzałem mu w twarz. — Nie wiedziałem, sir Richardzie, że jest pan znajomym Hobbeyów. — Bo nie jestem. Ale znam sir Quintina, który właśnie wspomniał mi o pańskiej obsesji na punkcie jakiejś wydumanej krzywdy rzekomo wyrządzanej młodemu Hugh Curteysowi i o tym, jak pan prze-śla-du-je — wysyczał groźnie — tę rodzinę. Za daleko się posuwasz, panie komisarzu. Przypomnij sobie, czym się podobne zachowanie skończyło już raz dla ciebie, panie. Jeśli przybywasz znów niepokoić sir Quintina… — Moja obecność w Portsmouth nie ma z tą sprawą nic wspólnego, sir Richardzie.

— To co tu wobec tego cię sprowadza, panie komisarzu? — Sprawy służbowe. — Co za sprawy? Kto je zlecił? — Chyba wiesz, sir Richardzie, że to są informacje tajne. Szare, zimne oczy przyszpiliły mnie źrenicami ostrymi jak igły. — Jak długo zamierzasz tu zostać, panie? — Jutro wyjeżdżam. — Kiedy król zjedzie do Portsmouth, lepiej, żeby tu ciebie nie było, Shardlake. — Przybliżył twarz. — Może pamiętasz, panie komisarzu, że jestem członkiem Tajnej Rady, a to miasto sposobi się do wojny. Jedno moje słowo, a gubernator Paulet każe cię zamknąć jako podejrzanego o szpiegostwo na rzecz Francuzów.

Rozdział trzydziesty ósmy Ruszyliśmy z powrotem High Street. W głowie miałem gonitwę myśli. — Ta sprawa ma głębsze korzenie, niż przypuszczałem, Jack. Rich jest w nią osobiście zaangażowany. — Widziałeś, jak mu drgał kącik oka? Bałem się, że cię uderzy. — Pewnie zawrócił do środka, żeby go nie poniosło. Więc to tak. Tamto spotkanie z Richem i Seymourem w Hampton Court istotnie nie było przypadkiem. On je zaaranżował, podobnie jak on nasłał na mnie czeladników z workiem. Rich jest jakoś związany z tym, co zrobiono Hugh. Coś się wtedy stało i dzieje się nadal. — Westchnąłem. — A Michael Calfhill stracił życie. Podobnie jak pisarz Mylling… Skoro tak, to znaczy, że skala tego… — To znaczy, że tym bardziej należy stąd zmykać. Sam wiesz, jak niebezpiecznym człowiekiem potrafi być Rich. Zamyśliłem się. — Gdyby mu się spodobało, mógł mnie kazać zaaresztować pod byle pretekstem. Ale nie zrobił tego. Nie wiem, co go łączy z Hobbeyami i Hugh, ale teraz mam już pewność, że on nie chce, bym rozmawiał na ten temat z Pauletem czy kimkolwiek innym. — Skąd tak szybko dowiedział się, że poproszono cię o prowadzenie tej sprawy? Zamyśliłem się. — Jedyną osobą, która wiedziała, że jestem tego dnia umówiony z królową, był Robert Warner. — Który według ciebie mógł być również wplątany w historię z Rolfswood. — A także podatny na szantaż, jeśli był w to zamieszany. Szantaż to jedna ze specjalności Richa. Barak szedł, rozglądając się nerwowo. — Przy tych tłumach w mieście Rich bez trudu może znaleźć kogoś, kto ci wsadzi nóż pod żebra. — Nie sądzę. Myślę, że chroni mnie protekcja królowej. Gdyby coś mi się stało, nie zostawiłaby kamienia na kamieniu, sprawdzając, czyja to robota. Pomimo pogróżek Rich nie może mi nic zrobić. — Myślisz, że królowa aż tak cię lubi? Rich nadal ma wysokie notowania u króla; utrzymał się na stołku pomimo afery korupcyjnej w zeszłym roku. — Królowa by mnie nie opuściła. Gdyby wszczęła śledztwo, kto wie czego by się przy okazji dokopano? Rich może sobie mnie śledzić, ale nic więcej mi nie grozi z jego strony. — Myślisz, że Seymour też jest zamieszany w sprawę Curteysa? Pokręciłem głową. — Bardziej prawdopodobne wydaje mi się, że Rich spotkał Seymoura w Hampton Court tamtego dnia i namówił go, żeby zaczekał, aż będę wychodzić. Seymour miał się przy okazji zabawić, pomagając Richowi w zastraszaniu mnie. Barak stanął nagle na środku ulicy, nie bacząc na wiązankę przekleństw z ust idącego za nim nosiwody. — Wiesz co, wynieśmy się stąd natychmiast. — Możesz jechać, ale ja muszę zostać. Do jutra rana, zgodnie z umową. Westchnął ciężko.

— Na litość boską, uważaj na siebie. Chodźmy, na nabrzeżu będziemy bezpieczniejsi. Dzisiaj śpimy z mieczami na podorędziu, a jutro rano wyjeżdżamy stąd bladym świtem. — Co też może łączyć Richa z nuworyszami pokroju Hobbeyów? — zastanawiałem się na głos. — Będziesz to badał po powrocie do Londynu — uciął krótko. * Zawróciwszy na Oyster Street, ruszyliśmy w kierunku nabrzeża. Zza półwyspu wyłaniał się Great Harry płynący majestatycznie pod topslem rozpiętym na niebotycznym maszcie. Kierował się w stronę ustawionych w trzech rzędach okrętów wojennych. Olbrzym, manewrując z wdziękiem, zajął miejsce w zewnętrznym rzędzie, obok Mary Rose. Na kilku okrętach odwiązano od ruf wielkie szalupy, które teraz ostrożnie podpływały do burty potężnego flagowca. Malutkie ludziki spuszczały w stronę szalup coś na kształt drabiny. Na horyzoncie pojawiły się jeszcze dwa okręty, wielkie, choć mniejsze od Great Harry’ego, ostrożnie dobijając do rzędu za nim. — Wygląda na to, że żołnierze wracają na ląd — stwierdził Barak. Siedzieliśmy na ławce przed magazynami wsparci plecami o mur. Patrzyłem ponad portem na brzeg po stronie Gosport, gdzie naprzeciwko okrąglej baszty stał fort. Słońce było już nisko na krwistoczerwonym niebie zwiastującym nazajutrz kolejny upalny dzień. * Pierwszej grupy żołnierzy nie znaliśmy. Wysiedli na brzeg bez rozmów i dowcipkowania, niektórzy lekko potykając się na schodach. Gwizdkowy ustawił ich w szyku liniowym i odmaszerowali. Potem wysiadło jeszcze kilka grup, nim na szczycie trapu pojawiła się znajoma twarz Leacona. Za nim szło jakieś pół oddziału, wśród których poznałem Carswella i Tomma Llewellyna, Pygeona i Sulyarda. Tak jak wszyscy, jedni mieli na sobie kurty, inni skórzane lub wełniane kamizele, Pygeon zaś nosił wygraną od Sulyarda brygantynę. Snodin zamykał pochód, sapiąc i dmąc w gwizdek. Żołnierze, podobnie jak ich poprzednicy, zachowywali się zaskakująco cicho; nawet Carswell tego wieczoru jakby zapomniał języka w gębie. Tylko Sulyardowi dopisywał niewybredny humor, wróciła mu dawna buta. Mężczyźni stanęli na wybrzeżu w koślawym szeregu, nie zauważywszy nas dwóch siedzących w cieniu magazynu. Jeden z żołnierzy zdjął hełm i zaczął skrobać się po głowie. — Przeklęte wszy! — Przestań biadolić, zasrany maminsynku! — wrzasnął na niego Snodin. Gwizdkowy wyraźnie był nie w humorze. Kilku żołnierzy obrzuciło Snodina wrogim spojrzeniem. Podszedłem w ich kierunku i zawołałem Leacona. Odwrócił się, podobnie zresztą jak inni. Carswell się rozpromienił. — O, nasza maskotka! Może wejdziesz z nami jutro na pokład Great Harry’ego, panie, i przyniesiesz nam szczęście. Reszta żołnierzy była raczej moim widokiem zaskoczona. — Garbus przynosi pecha, a nie szczęście — mruknął pod nosem Sulyard. — Rozejść się! — zakomenderował Leacon. — Czekajcie, aż pojawi się reszta oddziału. — Znużeni żołnierze rozpełzli się po otwartej przestrzeni między dwoma magazynami, Leacon zaś podszedł do mnie i uścisnął mi dłoń. — Myślałem, że wyjechałeś, Matthew. — Zamierzam to zrobić jutro. — Do tego czasu przyjedzie król. Rankiem przedefilujemy przed nim u bram miasta jako

oddział wyborowych łuczników. — Nas już wtedy tutaj nie będzie. — Nawet śladu — potwierdził zdecydowanie Barak. — Wyruszamy o brzasku. Leacon powiódł wzrokiem w stronę swoich ludzi. Wyglądali na zmęczonych i wylęknionych. Pygeon zrzucił na ziemię z brzękiem brygantynę. Sulyard posłał mu mordercze spojrzenie. — Czy nie moglibyśmy już wracać do obozu i coś przetrącić? — zwrócił się do gwizdkowego Carswell. — Coś uczciwego, nie suchary, z których trzeba wystukiwać wołki! — dodał ktoś. Rozległ się szmer poparcia. — Ruszymy, kiedy dopłynie reszta z sir Franklinem! — krzyknął Snodin. — Dzisiaj był ich pierwszy dzień na okręcie? — spytałem Leacona. — Tak. W dodatku nie najlepszy. Nagle coś huknęło potężnie z okrągłej baszty, aż wszyscy podskoczyli. Gosport odpowiedziało hukiem i błyskiem. — Co oni robią? — spytałem Leacona. — Ćwiczą osłonę artyleryjską wejścia do portu, na wypadek gdyby Francuzi próbowali wpłynąć. Wygląda na to, że uda się ich zatrzymać, bo działa mają ponad milę zasięgu. Ale jeśli pokonają naszą flotę na morzu, nic ich nie powstrzyma od lądowania gdzie indziej. — Czy mógłbym cię prosić jeszcze raz o uprzejmość, George? — Tak? — To sprawa poufna. — Wskazałem oczami jego ludzi. — Chodźmy więc za róg — westchnął. Obeszliśmy magazyn, żeby znaleźć się poza zasięgiem słuchu łuczników. — Nie szło dziś dobrze? — spytałem. — Cały oddział był na Great Harrym. Rozmiar tego okrętu przerasta wszelkie wyobrażenie. Ma tyle dział, że mógłby spokojnie zmierzyć się z samym diabłem. Nikt z moich chłopców w życiu czegoś takiego nie widział. Kiedy wspinaliśmy się po drabinie sznurowej, zerwał się wiatr i zaczął kolebać nami tak, że pełzliśmy do góry jak ślimaki po rynnie. Czułem, jak moi ludzie umierają ze strachu, że spadną do morza. Ledwie morze mocniej zafalowało, zsuwali się po linach, spadając na pokład. No i nie podobało im się, że siedzą pod siatką. — Słyszałem o tych siatkach. Mocują je nad pokładem, żeby podczas abordażu nie dopuścić wroga na pokład. Pod spodem stoją pikinierzy z krótkimi pikami. — Siatki są gęste i mocne; stojąc pod nimi, ludzie czują się jak w matni. Gdyby okręt przewrócił się, nie ma się jak wydostać. — Zaśmiał się dziko, czym mnie zaniepokoił. — Co prawda i tak większość nie potrafi pływać. Powinni nam byli już dawno pozwolić ćwiczyć, w końcu jesteśmy tutaj od tygodnia. Ludzie się nudzą i są rozdrażnieni, nie mając nic do roboty, no i stąd dezercje. Nie jest łatwo zastąpić dobrze wyszkolonych łuczników. Marynarze śmiali się z nich, że spadają na pokład, co też nie poprawiało im humoru. Marynarze chodzą na bosaka z kocią zręcznością. — Jeśli dojdzie do bitwy, żołnierze i marynarze będą walczyć ramię w ramię. — Mówią, że do bitwy zostały dwa, trzy dni. — Znów patrzył przed siebie nieobecnym wzrokiem. — Powiedziano nam, że będziemy na Great Harrym. Jako flagowiec, będzie płynął na samym przodzie. Ludzie są zdenerwowani, a Snodin tylko dolewa oliwy do ognia, obrzucając ich wyzwiskami, ilekroć zaczynają narzekać. Nie tknął piwa przez cały dzień, a wtedy robi się wybuchowy. — Westchnął. — Co więc mogę dla ciebie zrobić, Matthew? — George, nie zawracałbym ci głowy, gdyby sprawa nie była ważna. Jednak ważą się

losy pewnej kobiety. Muszę znów spotkać się z Philipem Westem, tym samym, z którym rozmawiałem w Godshouse. — Zebrałem się w sobie. — Jest na Mary Rose. Czy mógłbyś mi pomóc dostać się na pokład wieczorem, żebym mógł z nim porozmawiać? — Wpuszczają teraz na pokład tylko w sprawach urzędowych — odparł mało zachęcająco. Spojrzał na morze. Na wielkich szalupach zapłonęły lampy. Wyglądały jak małe, roztańczone punkciki na tafli morza. Czarne kontury okrętów rysowały się na tle płomiennej zorzy. — Błagam. To bardzo ważna sprawa. — Znalezienie łodzi, która nas weźmie za opłatą na Mary Rose, to nie problem — zawyrokował po namyśle — ale dostanie się na pokład, nawet w moim towarzystwie, to inna sprawa. Na pewno nie wpuszczą cię beze mnie. Dobrze, popłynę z tobą, ale nie mogę zostać długo, powinienem wracać do obozu; moi ludzie są w marnych humorach, jutro rano muszą być gotowi do przemarszu przed obliczem króla. — Strzepnął z siebie komara; ledwie zmrok zapadł, zaczęły bzyczeć za uchem. — Nawet nie wiesz, jak bardzo ci jestem wdzięczny, George. — Najpierw muszę poczekać, aż reszta moich ludzi zejdzie na ląd z sir Franklinem, który może poprowadzić oddział do obozu. Potem… — Urwał, słysząc dobiegający zza węgła ryk Snodina. — Wstawać! Wstawać, leniwe ofermy! — No, teraz to już przesadził — mruknął Leacon. Ruszył szybko dokoła magazynu, a my z Barakiem za nim. Część żołnierzy leżała plackiem na ziemi. — Leniwe sukinsyny! — wrzeszczał dalej Snodin. — Brać dupy w troki! Nie jesteście w waszych zasranych chałupach! Nikt nawet nie drgnął. — Jesteśmy zmęczeni! Co szkodzi, że trochę odpoczniemy?! — odkrzyknął Carswell. — Kapitan kazał wam zaczekać, a nie rozkraczyć się na ziemi jak ropuchy! — Gwizdkowy mało nie wyszedł ze skóry, a obwisłe, czerwone policzki drżały mu z gniewu. Wszyscy, jak jeden mąż, zwrócili się w stronę nadchodzącego Leacona. — Carswell, zabraniam odzywać się do gwizdkowego Snodina w ten sposób! — powiedział ostro. Pygeon wstał, drżącym palcem celując w gwizdkowego. — Kiedy on dzisiaj znieważa nas od samego rana, panie kapitanie, a my chcieliśmy tylko rozprostować nogi po zejściu z okrętu! — Spietrałeś się, co, kłapouchu?! — wrzasnął z pogardą Sulyard. — Skoro służba na flagowcu jest takim zaszczytem, niech król sobie tutaj przyjdzie na nim służyć! — rozległ się kolejny głos. Snodin odwrócił się i przeszył wzrokiem Llewellyna. Chłopak, spokojny z natury, zerwał się i spojrzał mu prosto w oczy, rzucając mu nieme wyzwanie. — Niech król Henryk przyjdzie tu walczyć wraz z nami za sześć pensów dziennie, niewartych nawet pięciu. — A w ogóle pora wracać i brać się do żniw! — dodał ktoś. Snodin wodził głową jak słonecznik za pyskującymi, co śmieszyło niektórych. Leacon podszedł do niego i złapał go za ramię. — Spokojnie, panie Snodin. Nic złego się nie dzieje. Snodin stał, dysząc ciężko. — Muszą zachować gotowość bojową, panie kapitanie. — I zachowają! To był ciężki dzień, chłopcy! — zawołał Leacon do żołnierzy. —

Pływałem wcześniej na okrętach, dlatego wiem, że wkrótce oswoicie się z kołysaniem. Załatwiłem poza tym, że nam zarżną krowę na kolację. A teraz wstańcie, bo zaraz nadejdzie sir Franklin. O, już widać resztę naszego oddziału, schodzą na brzeg. Przez chwilę nikt się nie poruszył, z wolna jednak żołnierze zaczęli wstawać. Leacon odprowadził Snodina na bok i coś mu wyszeptał do ucha. Podeszliśmy z Barakiem do Carswella i młodego Llewellyna, którzy stali obok. — Odważny jesteś — powiedział Barak z podziwem do Llewellyna. Chłopak wyglądał, jakby jeszcze gniew w nim nie ostygł. — Miałem już tego dosyć — wyjaśnił. — Po dzisiejszym dniu wszyscy mieli dosyć. Carswell spojrzał na mnie. Z jego twarzy znikła dawna wesołość. — Teraz skończyły się gdybania, wiem, jak będzie wyglądała bitwa. Gdy Great Harry zetrze się z francuskim okrętem, będą walić do nas z armat, a przy abordażu pikinierzy z dołu będą dźgać w nasze bebechy. Zawsze sądziłem, że mi nie brak fantazji, ale nie byłbym w stanie wymyślić czegoś takiego jak ten okręt. — Choćby sam rozmiar — odezwał się Llewellyn z nabożnym podziwem. — Jest wielki jak kościół u nas, a maszty ma wysokie jak wieże. Zastanawiałem się, jak też taki kolos potrafi się utrzymać na wodzie. Za każdym przechyłem bałem się, że pójdę na dno. — Trudno przywyknąć do kołysania okrętu, ale kapitan Leacon ma rację, szybko się oswoicie — odparłem. — Trenowaliśmy strzelanie z górnych pokładów — odparł Carswell — ale okręt się przechylał na fali, więc traciliśmy równowagę. Marynarze śmiali się z nas w kułak, banda skurczybyków. Trudno jest też pod tą siatką porządnie napiąć cięciwę. — Dobrześ mu powiedział do słuchu, Tom — pochwalił Pygeon, dołączając do nas. — To wszystko po to, by ratować naszego króla Henryka, który kicha na to, czy jesteśmy żywi, czy martwi. — Tak, ale jeśli Francuzi zwyciężą, potraktują nas tak samo, jak my ich w zeszłym roku. Nie ma rady, trzeba walczyć. — A ty, co tam knujesz, Pygeon, zdradziecki papisto?! — wrzasnął nad głowami wszystkich Sulyard. — Cały dzień dodaje sobie w ten sposób odwagi — wyjaśnił pogardliwie Carswell. — Im głośniej się wydzziera, tym bardziej czuć, że się boi. — Spojrzał na mnie. — Co ściągnęło cię z powrotem w to przeklęte miejsce, panie? — Co to ma wszystko znaczyć?! — rozległ się nagle starannie modulowany głos sir Franklina Giffarda, który prowadząc ze sobą resztę oddziału, wyrósł na szczycie trapu, jak zawsze w wytwornym dublecie z koronkowym kołnierzem i mankietami. — Gdzie Leacon?! — George podszedł do niego wraz ze Snodinem, który miał kwaśną minę. — A, jesteś tutaj. Wszystko w porządku? — Tak jest. Czy mógłbym jednak prosić, sir Franklinie, byś poprowadził naszych ludzi do obozu? Komisarz Shardlake zwrócił się do mnie z prośbą o pomoc. — Sprawy prawne? — Sir Franklin przyjrzał mi się podejrzliwie. — Jeszcześ tutaj, panie? To nie pora, by mitrężyć czas z jakimiś jurystami, Leacon! — Powinno nam to zająć nie więcej niż godzinę, sir Franklinie — pośpieszyłem z zapewnieniem. — Byłbym wdzięczny, gdybyś pozwolił George’owi pomóc mi, panie kapitanie. Chrząknął gniewnie. — Tylko żeby mi to nie trwało długo. Ejże, Snodin, wyglądasz, jakbyś oberwał workiem mąki w głowę.

— Czekaj na mnie w zajeździe, Jack — poleciłem Barakowi. — Nie możesz teraz żądać od Leacona, żeby szedł z tobą, bo jego ludzie są w takich nastrojach, że o mały włos wrzuciliby Snodina do wody, gdyby dowódca ich nie powstrzymał — rzucił półgłosem. — No, ale przecież zgodził się — odparłem bez ceregieli. — Możesz znowu nadziać się na Richa. — Mogę, ale muszę załatwić tę sprawę. — Wiesz co, zaczynam cię podejrzewać, że brak ci piątej klepki. — Odszedł. Wróciłem do Leacona, który odprowadzał wzrokiem sir Franklina na czele oddziału. — Nie boisz się, że ludzie będą się burzyć? — Snodinowi natarłem uszu, a sir Franklinowi nikt się nie odważy stawiać. Co to teraz mieliśmy robić? A, racja, płynąć na Mary Rose. * Dziesiątki łodzi przywiązano na noc do nabrzeża Camber. Znaleźliśmy właściciela jednej z nich, krępego mężczyznę w średnim wieku, który zgodził się dowieźć nas do Mary Rose, zaczekać i potem odwieźć z powrotem. Zeszliśmy za nim po oślizgłych schodach do kanału. Z tawern na Oyster Street dobiegały gwar i dźwięki muzyki. Mężczyzna wsunął wiosła w dulki i wypłynął na otwarte morze, kierując się w stronę stojących w trzech szykach liniowych okrętów; las masztów rysował się wyraźnie na tle dogasającego zachodu słońca. Nagle ucichł zgiełk miasta i spowiła nas głęboka cisza. W czystym powietrzu czuło się sól. Wody były spokojne, ale będąc na morzu po raz pierwszy od czterech lat, czułem się dziwnie. Trzymając się kurczowo burty, oglądałem się za siebie. W świetle zachodzącego słońca mury miejskie, graniasta baszta i namioty żołnierskie na wybrzeżu powlekły się różem. — Dzięki, że jedziesz ze mną pomimo kiepskich nastrojów twoich ludzi — zwróciłem się do Leacona. — Chwała Bogu, załatwiłem im na kolację świeże mięso. Suchary się psują. Kilku ludzi ma już biegunkę, a jeden wczoraj zranił się niechcący nożem. Mam nadzieję, że to był wypadek. Oddział liczy sobie już tylko osiemdziesięciu ośmiu żołnierzy. Spojrzałem znów w stronę oddalającego się lądu. W polu widzenia pojawił się zamek Southsea, różowy klocek kurczący się, w miarę jak wpływaliśmy coraz głębiej do cieśniny Solent. Widok był tak piękny, że aż dech zapierało. Z wolna dopływaliśmy do okrętów; nad pokładami migotały mdłe światła latarń i świec. Nad wodą unosiły się dźwięki bębna i piszczałki. Leacon patrzył w dal zaabsorbowany swoimi myślami. — Muszę tchnąć ducha w moich ludzi — odezwał się z cichą desperacją. — Dostarczyć im jakiejś rozrywki, choć wiem, że czeka ich koszmar. — Bóg wie, że robisz, co w twojej mocy. — Wierzysz w to? Dopływaliśmy już do okrętów, z ich niebotycznie wysokimi masztami i kasztelami. Olbrzymie plecione liny kotwic nikły pod wodą. Słońce już całkiem zaszło, wielobarwne górne pokłady nabrały różnych odcieni szarości. Właściciel łodzi odbił w bok, umykając przed strumieniem fekaliów cieknącym z wychodka na dziobie. Kiedy przed nami zamajaczył ogromny kadłub Great Harry’ego, znów zabrzmiały gwar i muzyka. Coś działo się na głównym pokładzie, z którego wysunięto za burtę małą platformę z bloczkiem, ciągnąc coś na linie z dużej łodzi. Z zaskoczeniem skonstatowałem, że windowany do góry przedmiot jest obitym ceratą wielkim krzesłem z wysokim oparciem, do którego

przywiązano zarżniętą świnię. — Ostrożnie! — krzyknął ktoś. — Obija się o burtę! — Co tu się, na Boga, dzieje? — spytałem właściciela łodzi. — Jakieś marynarskie krotochwile — odparł z dezaprobatą. Wyminęliśmy flagowiec i podpłynęliśmy do Mary Rose, której dziób zdobiła wielka róża Tudorów. Chłonąłem widok z zadartą głową. Najniższa część okrętu, śródokręcie, miała ze dwadzieścia stóp wysokości; długi achterkasztel, co najmniej dwupokładowy — drugie tyle. Forkasztel był jeszcze wyższy: trzy poziomy pokładów górowały nad dziobem jak gigantyczne schody. Nagle powiał wiatr, wzbudzając dziwne zawodzenie w linach takielunku biegnących od pokładów do topu masztu. Gdy byliśmy już całkiem blisko, z bocianiego gniazda na głównym maszcie rozległ się okrzyk: „Łódź na horyzoncie!”. Właściciel skierował łódź w stronę śródokręcia, między oba kasztele. Patrzyłem struchlały na wielki, ciemny kadłub, zastanawiając się, jak też, na Boga, dostanę się na pokład. Pobiegłem wzrokiem w stronę osmalonych kwadratowych drzwiczek, zapewne furt działowych, i grubych lin biegnących z pierścieni na środku burty do pasa kwadratów powyżej, malowanych na przemian w barwy Tudorów: biel i zieleń, oraz krzyże świętego Jerzego: czerwone na białym tle. — Jakżeż się tam dostaniemy? — spytałem z powątpiewaniem. Leacon skinął w stronę kolorowych kwadratów. — To są ambrazury, zasuwane na płyty, które można odsunąć, by spuścić drabinkę sznurową. Ustawiliśmy się dziobem i łódź z łoskotem zderzyła się z kadłubem. Płyta odsunęła się i z okna wyjrzała głowa. Padło hasło, które słyszałem już w obozie: „Niech żyje król!”. — „I niech pomyślnie rządzi nami!” — odkrzyknął Leacon. — Młodszy kapitan Leacon, oddział łuczników z Middlesex! W sprawie służbowej do zastępcy intendenta, pana Westa! Głowa schowała się i po chwili na zewnątrz wyrzucono linę, która rozwinęła się w powietrzu, lądując obok nas w wodzie.

Rozdział trzydziesty dziewiąty Właściciel łodzi wciągnął drabinkę na pokład. — Ruszajcie, panowie. Po kolei — zwrócił się do nas. Leacon złapał drabinkę i podjął wspinaczkę. Patrzyłem z podziwem, jak metodycznie wspina się, przesuwając na drabince dłoń za dłonią. Nagle podskoczyłem, bo tuż nad moją głową ktoś pchnął na zewnątrz klapę w otworze strzelniczym. Ze środka dobiegł skrzyp kół i lufa potężnej armaty, chybocąc się, nierówno wychynęła na zewnątrz. — Trzeba naoliwić oś! — krzyknął ktoś ostro. Lufa zniknęła z powrotem w kadłubie okrętu i zatrzaśnięto klapę. Tymczasem Leacon dotarł już do wierzchołka drabiny. Złapał się brzegów wąskiego otworu i z trudem wcisnął do środka. — Teraz ty, panie — polecił właściciel łodzi. Zebrałem się na odwagę, chwyciłem za szczeble i zacząłem się wspinać, nie patrząc w dół. Łagodne kołysanie kadłuba utrudniało mi orientację. Kiedy dotarłem do otworu, czyjeś ręce wysunęły się i wciągnęły mnie do środka. Okazało się, że pokład znajdował się dobrych parę stóp poniżej; zeskoczywszy, małom nie upadł. — Patrzajcie go, toż to prawnik! — powiedział ktoś z niedowierzaniem. Leacon wziął mnie pod rękę. — Posłałem już marynarza po pana Westa. Rozejrzałem się wokół. Nad pokładem rozpięto splecioną z lin grubą siatkę o małych oczkach przymocowaną na brzegach do poręczy nad zasuwanymi oknami i na środku wysokości siedmiu stóp nad naszymi głowami do szerokiej belki wspartej na grubych podporach rozstawionych na pokładzie. Belka owa stanowiła pomost łączący oba kasztele; akurat szedł po niej boso marynarz. Zadarłszy głowę, podziwiałem wysoki na dwadzieścia stóp achterkasztel, z którego sterczały na boki dwie ozdobne mosiężne armaty. Z forkasztelu też wystawały dwie lufy, celując do przodu. — Majstersztyk — szepnąłem. Powiodłem wzrokiem po pokładzie, który mógł mieć ze czterdzieści stóp szerokości i prawie tyle samo długości. Jego głównym akcentem były przytroczone do lawet żeliwne działa o lufach długości dwunastu stóp, po trzy z każdej strony. Pokład tonął w mdłej poświacie łojowych kaganków w wysokich latarniach z rogu. Między działami siedziało kilkudziesięciu marynarzy, grając w karty lub w kości; byli bosi, większość nosiła koszule i kamizelki, a niektórzy wełniane czapki, bo zerwał się chłodny wiatr. Choć młodzi, twarze mieli już ogorzałe od wiatru i słońca. Obok jednej grupki siedział skundlony chart, patrząc jak zahipnotyzowany na karciarzy. Część marynarzy, błyskając białkami oczu w mroku, przyglądała mi się obojętnie, zachodząc pewnie w głowę, co tu sprowadza szczura lądowego. Marynarze jednej z grup rozmawiali po hiszpańsku, inni słuchali z przejęciem czytającego głośno Biblię kapelana: Potem wstał, rozkazał wichrom i wodzie, i nastała głęboka cisza. Spod ciężkich, drewnianych pokryw włazów w pokładzie zaczęła sączyć się woń zjełczałego mięsa. — Pierwszy raz jesteś na okręcie wojennym, panie? — Jeden z marynarzy, którzy pomogli mi wejść na pokład, towarzyszył nam nadal, chyba z ciekawości. — Tak. — Spojrzałem do góry przez siatkę na bocianie gniazdo na formaszcie, z którego nadal obserwował morze ten sam marynarz, który nas wypatrzył. Mały chłopiec wspinał się po takielunku ze zwinnością małpki, którą królowa hodowała w klatce w Hampton Court. — Czy może celem pańskiej wizyty jest załatwienie nam kolacji, panie jurysto? —

zażartował ponuro siedzący w pobliżu marynarz. Spostrzegłem, że wszyscy mają przy sobie drewniane łyżki i puste miski. — Kiszki nam grają marsza z głodu. — Oby to nadawało się w ogóle do żarcia — burknął inny, wydłubując coś spod paznokcia miniaturowym szpikulczykiem. Krzywiąc się, wyciągnął wielką drzazgę. — Zbastuj, Trevithick — włączył się nasz marynarz. — Ten pan jest tutaj w sprawach służbowych. Prowiant skisł, bo zbyt długo zalegał w beczkach — wyjaśnił ściszonym głosem. — Mdli nas od tych zapachów z dołu. Obiecano nam dzisiaj świeże dostawy, ale nie dotarły. — Żołnierze też mają kłopoty z żywnością — wtrącił Leacon, patrząc na bose stopy marynarza. — Z żywnością i z obuwiem, choć wy, marynarze, nie potrzebujecie butów. — Żołnierze powinni chodzić jak my, na bosaka, wtedy mniej ślizgaliby się po pokładzie, kiedy ich przywożą. Nagle Mary Rose przechyliła się lekko pod wpływem wiatru, i omal nie poleciałem na nos, za to marynarze niosący długą, ciężką skrzynię po belce nad moją głową szli dalej jakby nigdy nic i zniknęli w drzwiach achterkasztelu. Nasz marynarz, znudziwszy się nami, też sobie poszedł. — Teraz rozumiem, czemu twoi ludzie byli przestraszeni — mruknąłem do Leacona. — Bywałem na statkach, ale czegoś takiego… — Otóż to. Jednak nie boję się, że w ogniu walki zabraknie im odwagi. Jeszcze raz spojrzałem na achterkasztel. Na spardeku, skąd dolatywały dźwięki gry na lutni, wypatrzyłem kolejną, podświetloną mdłym światłem latarń siatkę przymocowaną do biegnącej środkiem belki. Leacon pobiegł za moim wzrokiem. — Ćwiczyliśmy dzisiaj na achterkasztelu Great Harry’ego, strzelając przez okna spardeku. Trudno trafić w takich warunkach. — Marynarzom humor nie bardzo dopisuje. — Niełatwo ich zdyscyplinować. To zbieranina z całego królestwa i jeszcze dalszych stron. Są wśród nich kaprowie. — Czyżbym słyszał w twoim głosie pogardę, George? — Oni też nam okazywali pogardę, wyśmiewając się z moich ludzi. Chudy, żylasty mężczyzna w pasiastej kamizelce zmierzał w naszą stronę, niosąc latarnię z rogu, która rzucała o wiele mocniejsze światło od latarń marynarzy, co znaczyło, że w środku tkwi porządna, woskowa świeca. Mężczyzna się skłonił. — Czy to ty masz sprawę do pana Westa, kapitanie? — zwrócił się do Leacona. — Nie, mój towarzysz. Musi pilnie z nim porozmawiać. — Jest na dole, w kambuzie, z kucharzem. Będziesz musiał zejść do niego, panie. — Rozumiem. Zaprowadzisz mnie? Przyjrzał mi się sceptycznie. — Kambuz jest na dole, w ładowni. Dasz, panie, radę? — Jakoś wszedłem na statek, prawda? — odparłem opryskliwie. — Pańska toga może ucierpieć. Lepiej ją zdjąć. — Zaczekam tutaj na ciebie — powiedział Leacon, biorąc ode mnie togę. — Liczę jednak, że nie zabawisz tam długo. Stałem w samej koszuli, drżąc lekko z zimna. — Nie martwi się, panie, na dole jest cieplej — pocieszył mnie marynarz. Poprowadził mnie pokładem w stronę forkasztelu. Mijając grupę karciarzy, niechcący potrąciłem małą kość do gry, którą jeden z nich zręcznie zgarnął dłonią. Gdy przeprosiłem, spojrzał na mnie wrogo. Kawałek przed forkasztelem w pokładzie znajdował się otwarty właz

z szeroką drabiną niknącą w mrokach. — Tutaj zejdziemy — zwrócił się do mnie marynarz. — Jak się nazywasz? — Morgan, panie. Proszę iść za mną i uważać. Postawił nogę na drabinie. Odczekałem, aż czubek jego głowy zniknie we włazie i sam zacząłem schodzić. W półmroku znajdowałem po omacku szczeble, dziękując Bogu, że statek stoi prawie nieruchomo. Robiło się coraz cieplej. Gdzieś kapała woda. Na dole było nieco jaśniej, na belach stropu co kawałek wisiały latarnie. Zorientowałem się, że jesteśmy na pokładzie bateryjnym, który miał ponad sto stóp długości i biegł pod oboma kasztelami, przez całą prawie długość okrętu. Nieco dalej pokład był po obu stronach podzielony na małe przedziały, z których wystawały tylce armat. O dziwo, było na tyle wysoko, że mogłem chodzić wyprostowany. Przyjrzałem się baterii dział na kołach. Najbliższe było z żelaza, następne z mosiądzu, z wytłoczoną wielką różą Tudorów w koronie, która połyskiwała tajemniczo w świetle latarń. Ostra woń prochu strzelniczego mieszała się z kuchennymi wyziewami; zawieszone na ścianach, żeby zabić przykre zapachy, pęki listków żarnowca i wawrzynu nie były szczególnie skuteczne. Marynarze sprawdzali rozmiary kamiennych i żeliwnych kul armatnich za pomocą desek z wyciętymi okrągłymi otworami, po czym składowali je ostrożnie w trójgraniastych pojemnikach obok każdej z armat. Nadzorowało ich dwóch oficerów: brodaty w średnim wieku ze srebrnym gwizdkiem zawieszonym na jedwabnej wstążce na szyi i drugi, młodszy. — Robota miała być skończona przed zmrokiem — burczał starszy. Ujrzawszy nas, uniósł pytająco brwi. Morgan skłonił się nisko. — Wielmożny pan przywozi ważną wiadomość z lądu dla pana Westa, który jest w kambuzie. — Tylko nie plątać mi się pod nogami — powiedział obcesowo oficer. Morgan poprowadził mnie na dół na kolejny pokład bateryjny. Doszliśmy do następnego luku z prowadzącą w dół drabiną. — Tędy schodzi się prosto do kambuza — wyjaśnił marynarz. — Kto to był? — Oficer pokładowy. Zarządza statkiem. — Myślałem, że to kapitan. Morgan się roześmiał. — Kapitan Grenville nie zna Mary Rose, chociaż przynajmniej, w przeciwieństwie do innych kapitanów, jest żeglarzem. Większość otrzymała tytuły szlacheckie, żeby w nas budzić respekt. Jak sir Franklin Giffard w żołnierzach — pomyślałem. Morgan postawił nogę na drabinie i zaczął się zwinnie po niej spuszczać. Ruszyłem za nim. Zeszliśmy na kolejny pokład podzielony na szereg magazynów. Zauważyłem beczki i skrzynie, zwoje niewiarygodnie grubych lin. Od spodu buchały kłęby gorącej pary. Okręt zakolebał się, lekko skrzypiąc i postękując. Mało brakowało, a straciłbym oparcie dla jednej nogi. Ze szpar w podłodze biła czerwona poświata, której towarzyszyła fala gorąca. Swąd nadpsutego mięsa stawał się coraz dokuczliwszy. Twarz Morgana wydawała się czerwona. — Skąd pochodzisz? — spytałem. — Z Saint David’s, panie. Mam łódź rybacką, czy raczej miałem, póki nie powołano mnie do armii, jak połowy mieszkańców zachodniej Walii. Mimo to wciąż brakuje im marynarzy i jedna trzecia załogi składa się z Hiszpanów i Flamandów.

— Ilu jest marynarzy na pokładzie? — Dwustu. Do tego trzeba jeszcze doliczyć trzystu żołnierzy, jeśli dojdzie do bitwy morskiej, przynajmniej tak nam powiedziano. Zbyt wielu, jak mówią niektórzy, okręt może się wywrócić, jeśli umieszczą wszystkich na spardekach. Spuściliśmy się do kolejnego luku. Ręce zaczynały mnie już boleć. A potem znaleźliśmy się w ładowni. Od gęstych kłębów śmierdzącej pary chwyciły mnie nudności; pot wystąpił mi na twarz. Unoszącą się stęchłą słoną woń przypisywałem przybrzeżnym kamieniom używanym w charakterze balastu. Zobaczyłem po lewej ustawione na ceglanej posadzce dwa olbrzymie ceglane piece; żółte płomienie migotały pod parującymi kadziami pełnymi zupy, w której pływały wielkie kawałki szarego mięsa. Ogień, bulgocące kotły, pokryte skroploną wodą ściany, wszystko to przypominało wizję piekieł roztaczaną przez radykalnych kaznodziejów. Dwóch młodych mężczyzn rozebranych do pasa mieszało w kadziach. Jeden na chwilę odszedł, by dorzucić do pieca bierwiono z małej sterty drewna. Po drugiej stronie pieca dwóch mężczyzn w samych koszulach pochylało się z uwagą nad chochlą. W jednym poznałem Philipa Westa, w drugim domyśliłem się kucharza. — Nie możemy tego podać — mówił kucharz. — Powinniśmy to wylać za burtę i poszukać jakiejś beczki niezepsutych sztokfiszy. — Zostały jeszcze jakieś? — spytał West z gniewnym zniecierpliwieniem. — Dziś miała nadejść dostawa świeżych ryb na cały tydzień! Jednak masz rację, nie możemy tego dać ludziom. Mięso jest zgniłe. — Nagle dostrzegł mnie, a na jego twarzy odbiły się zdumienie i coś na kształt lęku. — Co to ma znaczyć? — szczeknął na Morgana. — Wielmożny pan przypłynął porozmawiać z tobą, panie — odparł pokornie marynarz. — Mówi, że to pilna sprawa. — Zostały jeszcze trzy beczki sztokfisza, możemy spróbować otworzyć jedną z nich — przerwał im kucharz. — Zgoda — warknął West, nie odrywając wzroku ode mnie. Od gorąca i pary twarz miał w czerwonych plamach. Kucharz skinął na jednego z mieszających zupę mężczyzn i obaj zniknęli za zasuwanymi drzwiami. West odwrócił się do mnie z gniewnym spojrzeniem głęboko osadzonych oczu. — Przybywam od pańskiej matki… — Od mojej matki! Pan… — Urwał, spostrzegłszy ciekawskie spojrzenia Morgana i reszty. — Chwileczkę — rzucił. Czekałem spokojnie, słuchając postękiwań i łoskotu zza drzwi. Po chwili kucharz z pomocnikiem wtoczyli do kambuza wielką bekę. Sprawnie postawili ją w pionie i kucharz dłutem podważył wieko, odsłaniając połyskliwe od soli białe rybie mięso. Włożył do środka kościstą rękę, wyjął garść ryb i powąchał. — Jeszcze świeże — zawyrokował z ulgą. — Wylejcie wieprzowinę i weźcie się za gotowanie ryb — zarządził West. — Zostały jeszcze jakieś beczki z wodą pitną? — Zostały, panie. — Idź na górę i powiedz głównemu intendentowi, co tu się dzieje. Wyjaśnij, że musimy jeszcze dziś dostać świeże dostawy, bo nie ma już prawie co jeść. — Odprowadziliśmy wzrokiem Morgana, który wszedł po drabinie, po czym West podniósł z podłogi lichtarz i zapalił cienką świeczkę w środku. Skinął ponuro w stronę drabiny. — Chodźmy porozmawiać, panie Shardlake.

* Ruszyłem za Westem na pokład magazynowy. Kiedy wyłoniłem się z luku, dobiegł mnie odgłos pomykających szczurów. West odsunął się parę stóp od luku, postawił świecę na wieku beczki i stał, patrząc wyczekująco na mnie. W mdłym świetle nie mogłem odczytać wyrazu jego twarzy. Dokoła piętrzyły się skrzynie i pudła w sektorach oddzielonych przegrodami. Gdy tylko wydostaliśmy się z waru w kambuzie, pot obsechł mi na twarzy i poczułem chłód. Okręt zakolebał się lekko i musiałem się chwycić drabiny, żeby nie upaść. — Słucham — powiedział West. — Przywożę nowiny z Rolfswood. — Opowiedziałem o odkryciu szczątków pana Fettiplace’a, odwiedzinach jego matki i jej opowieści o zgubionym liście do Anny Boleyn. — Rozumiem, że historia listu zostanie wywleczona po latach — skwitował West moją wypowiedź gniewnie, lecz z godnością. Żałowałem, że nie widzę jego twarzy. — Trzeba będzie wszcząć nowe śledztwo — wyjaśniłem. — Według pańskiej matki ujawnienie historii listu może ochronić pana przed oskarżeniem o zabójstwo. — Nie mogą mnie teraz wezwać do sądu. Być może zauważyłeś, panie, że jestem zajęty. — Zaśmiał się gorzko. — Wkrótce mogę zginąć w obronie takich jak pan. Umrzeć za moje grzechy. — Wiem równie dobrze, jak ty, panie, co się święci — odparłem z powagą. — Dlatego właśnie przychodzę spytać, co wydarzyło się w Rolfswood przed dziewiętnastu laty. Kto był owym przyjacielem, który skradł ci list, panie West? Nagle rzucił się do przodu, złapał mnie za gardło i pchnął gwałtownie na ścianę kajuty. Był bardzo silny. — Czemu to cię tak bardzo obchodzi, panie? — wycedził przez zęby, aż mróz mi przeszedł po kościach. — Interesujesz się tą sprawą z osobistych pobudek, przyznaj się, panie! — Poluzował uścisk tylko na tyle, bym mógł odpowiedzieć. Z bliska widziałem, że jego oczy płoną. — Chcę ustalić dokładnie, co przydarzyło się Ellen Fettiplace tamtej nocy. — Wiesz, gdzie ona jest, panie? — spytał West. — A ty, panie? Milczał, a ja zorientowałem się, że wie o pobycie Ellen w Bedlam. Atak chyba wyczerpał jego siły, bo nagle puścił mnie i się cofnął. — Tamtego dnia mój przyjaciel zdradził mnie — powiedział z goryczą. — Potem dowiedziałem się, co przydarzyło się Ellen. Z obu powodów wstąpiłem do floty królewskiej. — Kim był ów przyjaciel? Proszę powiedzieć, póki jeszcze możesz, panie. — Pracujesz dla kogoś z kół dworskich, komisarzu Shardlake? — W jego głosie znów pojawiła się agresja. — Kto ma interes w odgrzewaniu starych historii? — Nie mam żadnego mocodawcy. Przysięgam. Interesuje mnie tylko, co wydarzyło się w Rolfswood. Czy owym przyjacielem był Robert Warner? — Nigdy nie spotkałem się z tym nazwiskiem. — Wahał się przez dłuższą chwilę. — Przyjaciel ów nazywał się Gregory Jackson. — Był prawnikiem królowej? — Króla. Ale opłacany był z kiesy królowej. — Co się z nim stało? — Nie żyje — odparł West bezbarwnie. — Umarł przed laty na angielskie poty. Szacowałem go wzrokiem. Kłamał? Moją nieufność wzbudziła rzekoma trudność z przypomnieniem sobie nazwiska, które powinien pamiętać doskonale. West usunął się z zasięgu światła świecy i jego twarz znów tonęła w mroku.

— Czy wiesz, co przydarzyło się Ellen Fettiplace, panie? — spytałem ponownie. — Od tamtego dnia nie widziałem jej na oczy — odparł, a w jego głosie znów pojawiła się nuta groźby. — Co tu się dzieje?! — rozległ się gniewny głos z góry. Podnieśliśmy głowy i ujrzeliśmy schodzącego po drabinie mężczyznę w średnim wieku, odzianego w żółty oficerski dublet. Spojrzał na mnie, a potem na Westa, który wyprężył się na baczność, odsuwając ode mnie. — Słucham, panie intendencie — powiedział z ukłonem. — Morgan przekazał mi pańską wiadomość. Załoga urządza kocią muzykę i wali łyżkami w talerze, domagając się kolacji. — Właśnie gotujemy świeże sztokfisze z dopiero co otwartej beczki, ale to już koniec zapasów. Wieprzowina była zepsuta. Musimy załatwić dziś świeżą dostawę. — Ty, panie, jesteś tym prawnikiem z wiadomością? — zwrócił się do mnie intendent. — Tak jest. — Przekazałeś, panie, wiadomość? — Spojrzał na Westa, który tymczasem odzyskał panowanie nad nerwami i rysy jego twarzy się rozluźniły. — Kiedy ja… — zacząłem się tłumaczyć. — To proszę wyjść. Marynarze nie powinni byli ciebie w ogóle wpuścić na pokład, panie. — Ja… — Na rany Boskie! Niechże się pan stąd wynosi! Już cię, panie, tutaj nie ma! * Na pokładzie ludzie siedzieli z ponurymi minami, trzymając na kolanach miski. Oficerowie patrolowali pokład. Z drzwi forkasztelu wyłonił się oficer pokładowy. Stanął na kładce nad nami i zadął przenikliwie w gwizdek. — Marynarze! — zawołał czystym, donośnym głosem. — Zaraz nadejdzie wasza strawa! Wieprzowina zgniła, ale gotuje się już sztokfisz! W nocy przyjdzie dostawa świeżej żywności! Otrzymałem też informację, że gdy król zawita jutro do Portsmouth, dokona inspekcji Mary Rose! Po zjedzeniu obiadu na Great Harrym przybędzie do nas! Wszyscy wiedzą, że Mary Rose jest jego ukochanym okrętem! Krzyknijmy więc, chłopcy: „Boże, chroń króla!”. Marynarze niepewnie patrzyli jedni na drugich, w końcu jednak z wielu gardeł wydobył się ochrypły okrzyk: „Boże, chroń króla!”. Część cudzoziemskich marynarzy, nie rozumiejąc o co chodzi, patrzyło po sobie w konsternacji. — Wiwatujcie na cześć króla, cudzoziemskie psy! — wrzasnął ktoś. Oficer ruszył kładką do achterkasztelu. Dotarłem do Leacona, który stał, spoglądając przez ambrazurę. Podał mi togę, którą włożyłem chętnie, bo marzłem w chłodzie wieczoru po wizycie w rozpalonym kambuzie. — Co się stało? Wyglądasz, jakbyś zobaczył ducha, Matthew? — Tam, w kambuzie, przez chwilę miałem wrażenie, jakbym zstąpił do piekieł. — Mam nadzieję, że naprawdę dostaną coś do jedzenia. — Dostaną. — Usłyszałem głos oficera pokładowego z achterkasztelu i kolejne wiwaty na cześć króla. — Jak poszło? — spytał Leacon. — Znalazłeś Westa? Udzielił ci odpowiedzi na twoje pytania? Westchnąłem. — Nie na wszystkie. Nadszedł główny intendent i kazał mi się wynosić. Ale i tak dowiedziałem się dość, żeby mieć powody do zmartwienia. — Muszę wracać do obozu — powiedział niespokojnie Leacon.

— Rozumiem. Zresztą nic tutaj po mnie. Leacon wychylił się z ambrazury, machając do właściciela łodzi. Pomógł mi się przecisnąć przez otwór. Wymacałem szczebel drabinki linowej i zaczęliśmy schodzić. Łódź podpłynęła bliżej po zalanej księżycem tafli morza. Spojrzałem za siebie na Mary Rose, potem powiodłem wzrokiem w stronę Great Harry’ego. — Już wiem, co robili z tą świnią. Ćwiczyli wciąganie króla na pokład. W życiu nie wdrapie się po tej drabince — stwierdziłem. — To prawda. Oficerowi udało się sprawnie opanować nastroje na pokładzie. Strach bierze na myśl o tym, kto zajmuje się zaopatrzeniem… cwani kupcy, sprzedajni urzędnicy. W rodzaju Richarda Richa — uzupełniłem w myślach. — Niechby już wreszcie nadpłynęli Francuzi i skończyło się to nieznośne czekanie — powiedział z żarem Leacon. — Żebyśmy to mieli już za sobą, na dobre czy na złe. Patrzyłem w milczeniu na jego przygnębioną twarz. Gdy dopłynęliśmy z powrotem do nabrzeża, z ulgą wyszedłem na ląd. Uzbrojeni w pałki konstable prowadzili grupę obdartych mężczyzn przez Oyster Street. — Mam robotę w warzelni! — protestował jeden z nich gniewnie. — Widziałem cię, jak żebrzesz pod kościołem. Dziś wieczór nie ma miejsca na żebraków w Portsmouth! — Pamiętasz żebraków wypędzonych z Yorku przed wizytą króla? — spytałem Leacona. — Pamiętam. Wiecie, o której król ma przybyć?! — zawołał do dowodzącego oddziałem. — O dziewiątej. Przyjedzie z Portchester przez Portsea i wjedzie bramą miejską w towarzystwie admirała lorda Lisle i całej Tajnej Rady. Będzie wizytował okręty, a potem zanocuje w królewskich namiotach. — Czy będzie mu towarzyszyć królowa? — wtrąciłem. — Podobno w orszaku nie będzie żadnych niewiast. A teraz wybacz, panie, ale muszę zająć się wydaleniem tych łachmytów z miasta. Leacon z ciężkim westchnieniem wyciągnął do mnie dłoń. — Tutaj muszę już cię porzucić, Matthew. — Dziękuję ci, George. Dziękuję za wszystko. — Milczeliśmy obaj przez chwilę. — Gdy się to wreszcie skończy, przyjedź do Londynu, zapraszam cię do siebie. — Chętnie. Najlepsze życzenia dla Jacka. — Powodzenia, George. — I nawzajem. — Spojrzałem raz jeszcze w jego wymizerowaną twarz. Skłonił się, a potem odwrócił i odmaszerował szybko. Było mi jakoś ciężko na sercu. W drodze powrotnej do zajazdu zmusiłem się, by wrócić myślami do informacji uzyskanych od Westa, ich znaczenia i konsekwencji. * Barak leżał na łóżku, po raz kolejny odczytując list od Tamasin. Zdjąłem buty i przysiadłem na skraju posłania, zastanawiając się, jak powiadomić go o mojej decyzji. — George Leacon przesyła ci najlepsze życzenia. Pożegnałem się już z nim. Król będzie jutro w Portsmouth o dziewiątej. Będzie wizytować jeden z okrętów. — Zatem musimy wyjechać stąd wcześniej — powiedział twardo Barak. — Bezwzględnie. — Byłeś na Mary Rose? — Byłem. — Jak tam jest?

— Niesamowicie. Pięknie i strasznie. — Widziałeś Westa? — Tak. — Potarłem kark. — Wściekł się na mnie, złapał mnie za gardło i rzucił mną o ścianę. — Ostrzegałem cię, że to może być niebezpieczne — zaperzył się. — W pobliżu byli ludzie. Pech, że główny intendent nam przerwał i kazał mi się wynosić, nim otrzymałem odpowiedzi na wszystkie pytania. — Wyciągnąłeś od niego nazwisko jego przyjaciela? — Spytałem go wprost, czy to był Warner, ale zaprzeczył. Wymienił nazwisko, które nigdy mi się nie obiło o uszy. Podejrzewam, że zmyślił je na poczekaniu. Powiem ci coś, Jack: moim zdaniem West wie o pobycie Ellen w Bedlam. — Jeśli historia z listem jest prawdziwa, czemu by miał teraz robić tajemnicę z nazwiska tamtego człowieka? — Może dlatego, że wspólnie zgwałcili Ellen. Opadł na łóżko. — Wciąż tylko domysły. — Że też ten cały intendent musiał nam przeszkodzić… — Cóż, zrobiłeś, co było w twojej mocy. Wreszcie możemy wracać do Londynu. — Najpierw muszę jutro zajechać do zamku Portchester i porozmawiać z królową. I z Warnerem. Królowa nie będzie towarzyszyć królowi, co jest dla mnie wymarzoną okolicznością. Dowiem się, czy Warner był tamtego dnia w Rolfswood. Barak poderwał się na łóżku. — Mowy nie ma! — syknął. — Zostawiasz tę sprawę i wracasz do Londynu. — A jeśli to Warner wydał mnie Richowi? Jeśli jest szpiegiem Richa na dworze królowej? — Nawet jeśli to prawda, dobrze wiesz, że na dworze nieustannie jedni szpiegują drugich. A jeżeli to nie jest prawda, możesz stracić przyjaźń i protekcję Warnera. — Jestem to winien królowej. Jeśli jeden z jej zaufanych doradców jest na usługach Richarda Richa… — Nic nie jesteś dłużny królowej — stwierdził dobitnie. — Królowa ma dług wdzięczności wobec ciebie. I to odkąd się poznaliście: może już nie pamiętasz, żeś jej uratował życie? Wielka szkoda, że po tym wszystkim nie miałeś dość rozumu, by trzymać się jak najdalej od dworu. Do Portchester, powiadasz? — zgrzytnął. — To szaleństwo. A co jeśli tam spotkasz Richa? — Cała Tajna Rada przenosi się do namiotów królewskich. Ale królowa zostaje na zamku, więc jej dwór również. — I co niby powiesz Warnerowi? — Zadam mu parę niewygodnych pytań. — Pozwól sobie powiedzieć, że to nie jest odwaga, tylko ślepy upór i samowola. — Nie musisz jechać ze mną. Spojrzał na mnie i nagle poczułem, że jest straszliwie zmęczony, niewiarygodnie wyczerpany. — To samo powiedziałeś wczoraj przed wyjazdem do Portsmouth. Ale pojechałem z tobą, żeby ci towarzyszyć, jak prawie zawsze podczas tej przeklętej podróży. Chcesz wiedzieć dlaczego? Bo odkąd spotkaliśmy na drodze ludzi Leacona, jest mi wstyd, że wykręciłem się od ich losu. Ale moje wyrzuty nie są aż tak dotkliwe, bym pchał się z tobą w paszczę lwa. Tak więc przebrała się miarka. Jeśli chcesz jechać na zamek, jedź sobie, ale beze mnie.

— Nie wiedziałem, że czułeś… — Jasne. Po prostu było ci wygodnie mieć mnie na każde skinienie. Podobnie jak biednego Leacona. — Jesteś niesprawiedliwy — syknąłem, bo ubódł mnie do żywego. — Czyżby? Dwa razy go wykorzystałeś, żeby się dostać do Westa, chociaż ma pod komendą oddział żołnierzy, o których musi zadbać. Ale ludzka uprzejmość ma swoje granice. — Padł z powrotem na łóżko, odwracając się do mnie plecami. Siedziałem w milczeniu. Nagle z dołu rozległy się wrzaski dwóch wędrujących ulicami pijaków. — Witamy króla Henryka w Portsmouth! Niech przybędzie, by pogonić Francuza!

Rozdział czterdziesty Przez resztę wieczoru niewiele rozmawialiśmy z Barakiem, co najwyżej z męczącą sztuczną uprzejmością omawialiśmy praktyczne szczegóły jutrzejszej podróży. Teraz wiedziałem już, jak wielki opór czuł, będąc moim pomocnikiem w kolejnych etapach tego, co wydawało mu się moją pogłębiającą się obsesją: przestał się nawet ze mną sprzeczać, co raniło mnie bardziej od najprzykrzejszych słów. Poszliśmy wcześnie do łóżka, ale nieprędko zasnąłem. Zamówiliśmy u właściciela zajazdu budzenie na siódmą, lecz wałkoń zapomniał o swojej obietnicy i zastukał dopiero po ósmej. Jeden z najbardziej obfitujących w wydarzenia, a zarazem najgorszych dni w moim życiu zaczął się od tego, że wbiliśmy się z Barakiem pośpiesznie w ubrania, wciągnęliśmy buty do jazdy konnej i bez śniadania pognaliśmy do stajni. Gdy wyjechaliśmy na Oyster Street, na ulicy stał już w oczekiwaniu na króla szpaler żołnierzy, siejąc blask wypolerowanymi hełmami i halabardami. U nabrzeża cumowała barka pokryta sutym baldachimem, z dwunastką wioślarzy. W oddali kołysały się na falach okręty; wielkie zielono-białe flagi w barwach Tudorów, długości dobrych osiemdziesięciu stóp, spływały ze szczytów masztów, furkocząc. Żeby zyskać na czasie, omijaliśmy główne ulice, jadąc ścieżką między łąkami miejskimi w kierunku bramy. Był kolejny, piękny letni poranek, sobota, osiemnasty lipca. Dookoła żołnierze wylegli przed namioty w hełmach i watowanych kurtach czy, rzadziej, brygantynach; kapitanowie na koniach czekali zwróceni twarzami w stronę drogi w lśniących napierśnikach i hełmach z pióropuszami, jakie oglądałem podczas przysięgi w Londynie prawie miesiąc temu. — Król będzie tędy jechał? — zdziwił się Barak. — Sądzę, że pojedzie High Street. Ale na wszelki wypadek muszą być w pogotowiu. — Ożeż ty! — szepnął. — Spójrz no tylko! — Skinął ręką w stronę brodatego mężczyzny, który z marsową twarzą stał na baczność, trzymając na sztorc halabardę, obok siedzącego w siodle kapitana. — Goodryke! — mruknąłem z niedowierzaniem. Barak odwrócił głowę, gdy jak najprędzej mijaliśmy gwizdkowego, który zawziął się, by zrobić zeń żołnierza. * Dziki tłum kłębił się na ulicach przylegających do bramy. Wielu mieszczan próbowało przecisnąć się konno — z wyglądu byli to kupcy — ale żołnierze zastępowali im drogę, nakazując zawrócić. — Odbieram dziś dostawę pięciu wozów pszenicy — awanturował się krwisty jegomość. — Muszę wyjechać im naprzeciw, za mury. — Droga musi być wolna dla króla. Nikt nie wjedzie ani nie wyjedzie, dopóki nie przejedzie król. Będzie tutaj za parę minut. — Niech to diabli! — przeraziłem się. — Wycofajmy się jak najbardziej na tyły. — Próbowałem zawrócić Odmieńca, ale zwarty tłum stał zbyt ciasno. — Jedzie! — krzyknął kapitan spod bramy. — Wszyscy mają zostać tam, gdzie są! Tkwiliśmy więc w siodłach, czekając. Spoglądając na High Street, widziałem za szpalerem żołnierzy setki mieszczan, niektórych z angielskimi chorągiewkami w ręku. Z okien na pierwszych piętrach domów wisiały barwne makaty i kobierce, a gawiedź oblegała nawet dachy kamienic. Obejrzałem się za siebie i w tłumie zauważyłem Priddisów, obu na koniach. Patrzyli na

mnie — Edward z kamienną obojętnością, sir Quintin groźnie. Odwróciłem się i spojrzałem w górę, w stronę blanków na murach, gdzie roiło się od żołnierzy. Poklepałem Odmieńca, który jak wszystkie konie w podekscytowanym tłumie zrobił się płochliwy. — Jedzie! — krzyknął z góry żołnierz przez złożone w trąbkę dłonie. Nasunąłem beret na czoło, żeby zakryć twarz. Żołnierze zaczęli wiwatować. Zadudniły nogi i z bramy wyłonił się marszowym krokiem oddział pikinierów. Za nimi konno nadciągnęła grupa dworzan w jedwabiach i futrach, wśród nich Rich. Wreszcie pojawiła się dobrze mi znana postać króla na gigantycznym koniu odzianym w czaprak ze złotogłowiu. Król Henryk miał na sobie lamowaną futrem szkarłatną szatę wysadzaną migocącymi w słońcu klejnotami i czarny beret z przybraniem z białych piór. Kiedym go widział przed czterema laty, był już opasły, teraz jednak jeszcze nabrał tuszy, a jego grube jak pniaki nogi w złotych nogawicach odstawały od boków wierzchowca. Za nim jechał lord Lisle, posępny jak wtedy, gdy go widziałem w Godshouse, i potężny mężczyzna, w którym rozpoznałem księcia Suffolk; nosił długą, białą, rozwidloną brodę; był już starcem. Z ulic posypały się wiwaty, a z Camber rozległa się powitalna salwa armatnia. Zaryzykowałem spojrzenie na twarz króla, gdy mijał mnie w odległości mniej więcej piętnastu stóp. Oniemiałem, tak bardzo się zmienił przez te cztery lata. Głęboko osadzone oczy, haczykowaty nos i małe usta oblewał teraz wielki czworokąt sadła, podnosząc całą twarz do góry. Brodę miał rzadką i mocno posiwiałą. Uśmiechał się jednak i machał ręką witającym go tłumom, wodząc czujnie małymi oczkami. Ale w tej groteskowej twarzy czytałem ból, znużenie i jak gdyby coś jeszcze. Strach? Czułem, że ten chorobliwie zadufany w sobie mężczyzna w obliczu nieuchronnej inwazji Francuzów musi sobie zadawać pytanie: „Co dalej?”, o ile nie: „Cóżem uczynił?”. Nieprzerwanie machając ręką, jechał po High Street w kierunku barki, którą miał dopłynąć do Great Harry’ego. * Pół godziny trwało, nim cały orszak królewski wjechał do miasta i mogliśmy wreszcie wyjechać. Z portu dobiegły nas kolejne salwy świadczące o tym, że król dojechał już na nabrzeże. Szpaler za bramą rozsypał się; żołnierze ocierali pot z czoła. — Rany boskie, ależ się postarzał — zdumiał się Barak. — Ile on ma lat? — Pięćdziesiąt cztery — policzyłem w myślach. — Tylko? Jezu. I pomyśleć, że królowa musi sypiać z tą kupą sadła. — Wolę o tym nie myśleć. — Wierzę ci. — Uśmiechnął się półgębkiem, ja odwzajemniłem się nikłym uśmiechem. Lody między nami stopniały. Przejechaliśmy mostem na ląd i pognaliśmy w stronę miasteczka Cosham, skąd jedna droga prowadziła na północ, nieopodal Hoyland, do Londynu, a druga odbijała w lewo, w stronę zamku Portchester. Zatrzymaliśmy konie. — Wracajmy już do domu — poprosił cicho Barak. — Nie. Jestem zdecydowany jechać do Portchester. Godzina jazdy w każdą stronę, do tego godzina czy dwie na zamku. Postaram się dogonić cię jutro. — Nie zmieniłem zdania: nie jadę z tobą. — Rozumiem cię. Wiem, że uważasz mnie za szaleńca — powiedziałem, siląc się na uśmiech. — Będę czekać na ciebie tutaj w karczmie do trzeciej, ale jeśli się nie pojawisz do tej pory, odjeżdżam.

— Zgoda. Odbiłem w kierunku zachodnim i jechałem wzdłuż wybrzeża przez parę mil; wysokie, białe, rzymskie mury zamku Portchester, który wznosił się na krańcu półwyspu położonego naprzeciw wejścia do portu w Portsmouth, zaczęły się rysować coraz wyraźniej. Dwukrotnie wyminąłem oddział żołnierzy jadących w przeciwną stronę. Mury zamku, tworząc niemal idealny kwadrat obwiedziony fosą, otaczały teren o powierzchni kilku akrów. Na środku murów wznosiła się wielka wartownia, a na zachodnim krańcu — potężny donżon o nieprawdopodobnie grubych murach. Przed zwodzonym mostem przy wartowni stała grupa żołnierzy w półzbrojach z mieczami i halabardami. Wręczyłem młodemu oficerowi w randze młodszego kapitana napisany w nocy list do Warnera z prośbą o audiencję. Spojrzał na mnie badawczo. — Jak rozumiem, królowa wraz z dworem pozostali w Portchester — zagadnąłem. — Tak jest. — Przybywam z Portsmouth, gdzie byłem w sprawie prawnej zleconej mi przez królową. Wypłynęły na jaw nowe fakty, w związku z czym muszę porozmawiać z radcą Warnerem. Spojrzał na mnie spod oka. — Mają w tej chwili zbyt wiele ważnych spraw do rozstrzygnięcia, żeby ich niepokoić jakimiś prawnymi duperelami. — To jest sprawa, która ciągnie się od dawna. Sądzę, że radca Warner będzie chciał się ze mną widzieć. Chrząknął niechętnie, jednak skinął na jakiegoś młodego żołnierza i wręczył mu list, polecając odnaleźć Warnera. Chłopak pobiegł do zamku przez most nad fosą. — Czy Jego Królewska Mość dotarł do Portsmouth? — zagadnął oficer. — Wjechał do miasta tuż przed moim wyjazdem. Spotkał się z owacyjnym powitaniem. Skinął głową w stronę murów za plecami. — Będziemy się tu bronić przed Francuzami. Ponoć jest ich trzydzieści tysięcy. — Zaśmiał się gorzko. — Prawne duperele — mruknął, zadowolony z własnego żartu. Czekaliśmy w milczeniu, prażąc się w słońcu, póki nie przybiegł młody żołnierz. — Radca Warner czeka na adwokata, panie kapitanie — zameldował przełożonemu. * Jeden z żołnierzy wziął ode mnie lejce konia, a oficer bez entuzjazmu przeprowadził mnie przez most zwodzony. Przeszliśmy przez wielką wartownię, strzeżoną również przez żołnierzy i znaleźliśmy się na wielkiej, otwartej przestrzeni, na której znowu stały wojskowe namioty. Na wystrzyżonym trawniku odbywała się musztra i ćwiczenia w strzelaniu z łuku. Przede mną wznosił się potężny magazyn. Przez otwarte drzwi zobaczyłem, że jest prawie całkiem pusty; większość zapasów wywieziono do Portsmouth. Teren w obrębie murów przecinała ścieżka biegnąca do bramy wychodzącej na port. Po murach przechadzały się patrole, wypatrzyłem też ciemne kontury armat: gdyby Francuzom udało się wpłynąć do portu, mogli spróbować wyjść na brzeg właśnie tutaj. Skręciliśmy w lewo w stronę wysokiego, wewnętrznego donżonu otoczonego grupą niższych budynków zamkniętych osobnym murem i chronionych odnogą fosy. Młodszy kapitan musiał wyjaśnić swoją misję wartownikom, nim otrzymał zezwolenie, by przeprowadzić mnie ponad wewnętrzną fosą na dziedziniec w środku. Pod nieobecność króla nie było tam zbyt wielu ludzi. Przeszliśmy przez wysokie, rzeźbione odrzwia i udaliśmy się po schodach na górę, do sali paradnej z imponującym sklepieniem wspartym na skrzyżowanych belkach. Przekazano mnie urzędnikowi, który poprowadził mnie wąskim korytarzykiem do małego przedpokoju z miękkimi

krzesłami, gdzie kazał mi zaczekać. Byłem zmęczony, więc usiadłem. W ciszy słychać było tylko tykanie zegara na starym kredensie. Słońce wpadało do wnętrza przez ostrołukowe okno. Drzwi otworzyły się i wkroczył Warner z moim listem w ręku. Wydawał się zbulwersowany. — Matthew, a cóż to znowu? Mam nadzieję, że sprawa jest rzeczywiście pilna. Wstałem i się ukłoniłem. — Muszę z tobą porozmawiać, panie. — Co tu jeszcze robisz, komisarzu Shardlake? — spytał ostro. — Królowa radziła panu wyjechać. Chyba wiesz, panie, że król jest tutaj. — Widziałem go dwie godziny temu, jak wjeżdżał do Portsmouth. — Tylko mi nie mów, panie, że znów się coś wydarzyło we dworze Hoyland. Królowa bardzo się przejęła śmiercią tej kobiety. — Jako podejrzanego o zabójstwo Abigail Hobbey zaaresztowano miejscowego wolnego chłopa. Moim zdaniem jest niewinny. Machnął ręką niecierpliwie. — Królowa nie ma teraz głowy do takich spraw. — Otrzymałem też ostrzeżenie, by nie tykać się więcej tej sprawy. Z ust, ni mniej, ni więcej, tylko samego sir Richarda Richa. Obserwowałem bacznie reakcję Warnera, ale zdawał się wyłącznie zaskoczony. — Co, u diabła, Rich ma wspólnego z Hoyland? — Nie wiem. Pamiętam jednak, że tamtego dnia, gdy królowa wezwała mnie do Hampton Court, wychodząc, natknąłem się na Richa w wyjściu z Dziedzińca Zegarowego. Towarzyszył mu sir Thomas Seymour. Nie przepuścili okazji, by naigrawać się ze mnie przez chwilę, myślałem jednak, że mam po prostu pecha i spotkałem ich przypadkiem. Teraz wcale nie jestem tego taki pewien. — Nic z tego nie rozumiem. — Pokręcił głową. — O ile pamiętam, wspomniałem, że korzystając z bytności w tamtych stronach, będę chciał zająć się jeszcze jedną sprawą. — Wspomniałeś. — Ściągnął brwi. — Jeśli sprawa ma jakiś związek ze sprawą Hugh Curteysa, powinieneś był powiadomić królową. — Dopiero ostatnio odkryłem, że obie sprawy coś łączy, a mianowicie osoba sir Quintina Priddisa. — Matthew, nie możesz teraz zawracać głowy królowej — powiedział ostro. — Król potrzebuje jej bezgranicznego wsparcia. Prosiliśmy cię, żebyś wyjechał… — Prowadziłem dochodzenie w sprawie niejakiej Ellen Fettiplace — wszedłem mu w słowo — która przed dziewiętnastu laty została umieszczona w Bedlam pomimo braku orzeczenia o obłędzie. W sprawę tę zamieszany był sir Quintin Priddis. Idąc znanym sobie tropem, dotarłem do Rolfswood, miasteczka na granicy z Sussex, gdzie parę dni temu odnaleziono ciało jej zmarłego ojca. Wygląda to na morderstwo. Rozmawiałem z mężczyzną, który ubiegał się o rękę Ellen. Jest teraz zastępcą intendenta na Mary Rose. To Philip West. Wymieniając nazwiska, obserwowałem twarz Warnera, ale wciąż malowały się na niej tylko zdumienie i zniecierpliwienie. — Pan West poczęstował mnie bardzo dziwną historią — ciągnąłem. — W młodości służył na dworze. Był ulubieńcem króla, który powierzył mu poufną misję przewiezienia listu z Petworth na zamek Hever, tego samego lata dwudziestego szóstego roku, kiedy zniknął ojciec Ellen, a ona została oddana do Bedlam. List wykradł Westowi jego towarzysz podróży, młody prawnik w służbie Katarzyny Aragońskiej.

— Co to ma wszystko do… — Jego zdaniem prawnik był szpiegiem Katarzyny Aragońskiej i ukradł list dla niej — kontynuowałem, nie dając sobie przerwać. — List ten mógł dostarczyć jej zawczasu informacji o planach króla, który chciał się z nią rozwieść. West nie wyjawił królowi, że list został skradziony, powiedział, że sam go zgubił. Twierdzi, że prawnik, który go ukradł, nazywał się Gregory Jackson i już nie żyje, ale mam podejrzenia, że zmyśla. Nagle twarz Warnera poczerwieniała, a rysy stężały. — Czy dobrze zrozumiałem? — Nic na to nie odpowiedziałem. — Dobrze wiesz, panie, że w tamtym czasie byłem młodym prawnikiem i służyłem na dworze Katarzyny Aragońskiej. Podejrzewasz, panie, że to mogłem być ja. Ładne rzeczy! — Odwrócił się i podszedł do drzwi. — Proszę tu czekać. Zanim zdążyłem wykonać jakikolwiek ruch, zamknął za sobą drzwi. Słyszałem, jak woła do strażnika, że ma pod nimi stanąć. * Czekałem, pocąc się, przez pół godziny. Może Barak miał rację, byłem w szponach jakiejś obsesji; gdyby pojechał ze mną, naraziłbym nas obu na niebezpieczeństwo. Kiedy drzwi się otworzyły, mimo woli serce skoczyło mi do gardła. Zobaczyłem Warnera, a za nim dwóch strażników z halabardami. — Proszę za mną — rzucił krótko. Ruszyłem za nim, a strażnicy za mną. Zeszliśmy po schodach, głośno stukocząc podeszwami po kamiennych stopniach. Z przerażeniem uświadomiłem sobie, że jestem w warownym zamku, a w zamkach zwykle bywają lochy. Jednak Warner zszedł tylko na parter i poprowadził mnie korytarzem, po czym ku memu zaskoczeniu otworzył drzwi prowadzące do małego, ustronnego, otoczonego drzewami ogrodu. Winorośl pięła się po treliażach, a pod murami słały się kwietne rabatki. W cieniu jednego z treliaży siedziała królowa ze spanielem Rigiem na kolanach, a za nią stały jej dwie pokojowe. Miała na sobie suknię w ulubionym kolorze — szkarłacie, z kapturem haftowanym w kwiaty wysadzane małymi diamencikami. Gdy podniosła wzrok na mnie, dostrzegłem w jej twarzy napięcie i ciemne koła pod oczami. Siedziała nienaturalnie sztywno, a na jej obliczu malował się gniew. Skłoniłem się nisko. — Matthew! — zwróciła się do mnie z wyrzutem. — Radca Warner poskarżył mi się, że pomówiłeś go o wysługiwanie się temu nikczemnikowi Richardowi Richowi. Spojrzałem na Warnera, który nawet nie mrugnął okiem. — Nie pomówiłem, Wasza Królewska Mość. Ale bałem się… — Mówił mi. Mimo wszystko to nie jest wystarczający powód, by tu przyjeżdżać i oskarżać go. To nie jest czas na takie historie. — Bałem się, że wróg może infiltrować świtę Waszej Królewskiej Mości. Królowa pokiwała głową. — Oj, Matthew, Matthew. — Spojrzała na mnie z powagą. — Wspomniałeś o tym komuś jeszcze? — Tylko Barakowi. — Cóż, jedno jest pewne, że ten cały West kłamie. Opowiedz mu, Robercie. — Skinęła ze znużeniem na swego doradcę. — Istotnie był na dworze Katarzyny Aragońskiej młody prawnik, który się nazywał Gregory Jackson — zaczął ozięble Warner. — Rzeczywiście pracował dla mnie. Zmarł jednak w tysiąc pięćset dwudziestym piątym, a więc rok przed tym, nim West zgubił list. Na angielskie poty. Pamiętam, bo byłem na jego pogrzebie. Tak więc człowiekiem, o którym wspominali West

i jego matka, nie mógł być Jackson. Podobnie zresztą jak ja. Królowa Katarzyna Aragońska miała szpiegów, to pewne, którzy próbowali wywęszyć, ile się da na temat kochanek króla. W większości jednak byli to słudzy na dworze króla. Klnę się, że nie byłem naonczas szpiegiem, tylko prawnikiem, tak jak dziś. Nie miałem też żadnych konszachtów z Richardem Richem, starałem się mieć z tym indywiduum jak najmniej do czynienia. Uznałem więc, że najlepiej będzie, jeśli pańską insynuację zgłoszę bezpośrednio królowej. — A ja ufam Robertowi — podniosła głos królowa. — Czy masz mnie, Matthew, za głupią? Chyba wiem, komu mogę powierzyć zaufaną pozycję, gdy wiadomo, jaki los spotyka królewskie małżonki w tym kraju? Patrzyłem to na Katarzynę, to na Warnera; na twarzach obojga malował się gniew. Czułem, że popełniłem fatalną pomyłkę. — Przepraszam pokornie Waszą Królewską Mość. I ciebie, panie, też. — Ciekawe, czy ten list w ogóle istniał? — zwróciła się królowa do Warnera. — Nie wiem, Wasza Królewska Mość. Nigdy o niczym takim nie słyszałem, ale też nie byłem bliskim powiernikiem Katarzyny Aragońskiej. Wiedziała, a w każdym razie domyślała się, że zaczynam skłaniać się ku reformacji. — W każdym razie West mnie okłamał, mówiąc o tym Jacksonie — powiedziałem do Warnera. Kiwnął sztywno głową. — Pozostaje też pytanie, jaki był udział Richa w sprawie Curteysa. Istnieje wspólny element sprawy Curteysa i historii w Sussex: jest nim feudariusz, sir Quintin Priddis, który był onegdaj koronerem w Sussex. To stary znajomek Richa. — Nieszczęsna pani Hobbey… Wspomniałeś Robertowi, że oskarżają kogoś? — wtrąciła królowa. — Miejscowego wolnego chłopa, który sprzeciwia się zakusom Hobbeya na gminne grunta we wsi Hoyland. — Wierzysz, że jest niewinny? — Tak. Nie ma przeciwko niemu żadnych uczciwych dowodów. — A są dowody przeciwko komuś innemu? — Nie — przyznałem z wahaniem. — To będzie musiał stanąć przed sądem, który zbada sprawę. — Wsadzili go do więzienia. Zaproponowałem miejscowym, że będę bronił ich praw w Sądzie Próśb. — Widzę, że pracowicie spędzasz czas, panie — zauważył cierpko Warner. — A zwłoki ojca twojej przyjaciółki z Bedlam odnalezione w Rolfswood… Co z tym zrobią? — Wznowią śledztwo. Nie wiem jeszcze kiedy. — To będzie pora, by wyświetlić tę sytuację. Co się tyczy Hugh Curteysa, choćby w administracji jego ziem doszło do Bóg wie jakich sprzeniewierzeń, jeśli jemu nie zależy na ściganiu winnych, nic się nie da zrobić. Matthew, wiem, że gdy raz weźmiesz się za jakąś sprawę, lubisz ją doprowadzić do końca, ale czasem w życiu trzeba się poddać. Obie te sprawy będą musiały poczekać na postępowanie sądowe. A ciebie nie powinno tutaj być. Nadciągają Francuzi, grozi nam śmiertelne niebezpieczeństwo. — Królowa uszczypnęła się smukłą dłonią u nasady nosa. — Dobrze się Wasza Królewska Mość czuje? — zaniepokoiłem się. — Jestem zmęczona, nic więcej. Król nie mógł zasnąć w nocy i wezwał mnie, żebym z nim rozmawiała. Często nie śpi, tak bardzo dokucza mu noga.

— Sam, panie, widzisz, że w chwili obecnej Jej Królewska Mość prowadzi bardzo wyczerpujący tryb życia — powiedział gniewnie Warner. — Jak myślisz, panie Shardlake, dlaczego król zostawił ją dzisiaj tutaj? Powiem ci. Gdyby w najbliższych dniach, nie daj Boże, zginął lub dostał się do niewoli, to królowa będzie regentką w imieniu księcia Edwarda, tak jak w zeszłym roku, gdy król się wyprawił na Francję, i będzie musiała radzić sobie z całą tą bandą: Gardinerem, Norfolkiem, Seymourami, Cranmerem. No i Richem. — Zrobił krok w stronę swej pani, jakby chciał ją obronić przede mną. — Przez ostatnie lata z właściwą sobie dyskrecją otaczała cię, panie, protekcją, aby nie rozdrażnić króla wspomnieniem waszego ostatniego spotkania. A teraz siedzisz w Hampshire na przekór jej życzeniom i przyjeżdżasz tutaj z jakimiś zuchwałymi oskarżeniami pod moim adresem… Dostrzegłem lekki uśmiech na twarzy królowej. Dotknęła ręki Warnera. — Uspokój się, Robercie. Można by wielu innym zarzucić zuchwalstwo, ale z całą pewnością Matthew jest ono obce. Zostaw nas samych na chwilę, a potem wyprowadzisz komisarza Shardlake’a, żeby mógł wracać do Londynu co koń wyskoczy. Warner skłonił się sztywno królowej, po czym wyszedł, nie zaszczyciwszy mnie spojrzeniem. Królowa skinęła na swoje dwórki, które wycofały się do zacienionej bramy. Spojrzała na mnie, a na jej twarzy wciąż błądził lekki uśmiech. — Wiem, Matthew, że chciałeś dobrze. Ale nie zapominaj, że Ewangelia naucza, iż droga do piekieł została wybrukowana dobrymi chęciami. — Przepraszam. Przepraszam za pomówienie radcy Warnera, a jeszcze bardziej przepraszam, że rozgniewałem Wasza Królewską Mość. — Chyba rozumiesz, że miałam powody do gniewu. Okazałeś mi nieposłuszeństwo. — Tak, tak, oczywiście. Skinęła głową i spojrzała na spaniela. — Pamiętasz tamten dzień w Hampton Court? — powiedziała lżejszym tonem. — Kiedy spotkałeś lady Elżbietę? Powiedziała mi później, że twoje odpowiedzi przypadły jej do gustu. Myślę, że zaskarbiłeś sobie jej przyjaźń. Elżbieta, trzeba ci wiedzieć, jest bardzo wybredna w stosunku do ludzi. — Też w ostatnich tygodniach wspominałem to spotkanie. Wasza Królewska Mość mówiła mi, że lady Elżbieta czyta Toxophilusa Rogera Aschama. To również ulubiona lektura Hugh Curteysa. Pożyczył mi swój egzemplarz. Przyznam, że autor sprawia wrażenie trochę zbyt zadufanego w sobie. — Poznałam osobiście pana Aschama. To… jego można by nazwać zuchwałym. — Roześmiała się. — Ale jest człowiekiem uczonym. Lady Elżbieta wyraziła chęć korespondowania z nim. To niezwykłe dziecko. Robi postępy pod okiem pana Grindala, który należy do wyznawców teorii, że kobiety mogą dorównać mężczyznom w nauce. I słusznie. Osobiście żałuję, że moje wykształcenie jest tak skromne. — Znów uśmiechnęła się, a w jej oczach pojawiło się rozbawienie. — Wolałabym jednak, żeby lady Elżbieta nie przeklinała jak chłopak. — Królowa rozejrzała się po małym ogrodzie; słońce przeświecało przez liście drzew, rzucając na ziemię splątane cienie gałęzi rozkołysanych lekkim wiatrem. — Taki tu spokój — zadumała się. — Powiedz jeszcze, jaki jest ten Hugh Curteys? — Jest nieprzenikniony. Dalej jednak cierpi po stracie siostry. Jej twarz znów spochmurniała. — Wkrótce wielu Anglików będzie opłakiwać swych bliskich. Wolałabym, żeby król nigdy… — Urwała, gryząc się w język, po czym nachyliła się i dotknęła mojej dłoni. — Wybacz, Matthew, że się na ciebie rozsierdziłam. Jestem zmęczona. — Wasza Królewska Mość życzy sobie, bym już się oddalił?

— Tak, chyba pójdę do mojej komnaty wypocząć. Mam jednak głęboką nadzieję, że spotkamy się znów, szczęśliwie, w Londynie. Skłoniłem się i ruszyłem do bramy. Czułem głęboką wdzięczność za jej wybaczenie, ale było mi przykro z powodu moich podejrzeń pod adresem Warnera. Być może zyskałem przyjaciela w osobie lady Elżbiety, ale straciłem innego. Nagle poraziła mnie pewna myśl, pod wpływem opowieści królowej o małej lady Elżbiecie. Dwórki, szeleszcząc sukniami, odsunęły się, umożliwiając mi przejście. W środku Warner czekał na mnie nadal oziębły i wrogi. — Chciałem cię, panie, przeprosić raz jeszcze… — Jedźże już wreszcie stąd, panie. — Podeszliśmy do schodów, po których niedawno schodziłem z duszą na ramieniu. — Panie Warner, czy byłbyś mi, panie, łaskaw odpowiedzieć na jedno jedyne pytanie? — spytałem, gdy doszliśmy na górę. — Słucham — odparł szorstko. — W Hampton Court powiedziałeś, panie, że królowa swoją lojalnością wobec sług przypomina Katarzynę Aragońską. — Proszę się nie obawiać — odparł pogardliwie — będziesz, panie, nadal w łaskach u Jej Królewskiej Mości. — Nie o to pytałem. Chodzi mi o to, co powiedziałeś, panie, że Katarzyna Aragońska miała swoje przywary. Co miałeś wtedy na myśli? — Odpowiedź jest prosta. Przypominała ciebie, panie, w tym, że nie potrafiła się poddać, kiedy rozum czy wręcz przyzwoitość tego wymagały. Gdy król powiadomił ją o zamiarze wzięcia rozwodu, papież napisał do niej. Czytałem ten list, bo byłem jej doradcą. Papież, któremu winna jest, jako katoliczka, bezwzględne posłuszeństwo, sugerował, by dla uśmierzenia konfliktów prowadzących do rozłamu w kraju wstąpiła do klasztoru, co w myśl prawa kanonicznego pozwoliłoby królowi ożenić się ponownie bez brania rozwodu. Wydawało się to najlepszym rozwiązaniem. Była za stara, by rodzić dzieci; król zresztą i tak już z nią nie sypiał. Mogła zachować swoją pozycję, zaszczyty, opływać w dostatek. A jej córka, Maria, którą tak kochała, zachowałaby swoje miejsce w linii sukcesji tronu i nie grożono by jej katem, do czego później doszło. Oszczędzono by wiele krwi i nieszczęść. Jak na ironię upór Katarzyny Aragońskiej doprowadził Anglię do zerwania z Rzymem, co było z pewnością ostatnią rzeczą, jakiej by mogła pragnąć. — Oczywiście. Rozumiem. Warner uśmiechnął się cierpko. — Uważała, że Bóg życzy sobie, by pozostała małżonką króla. Niestety, jak to bywa, połączenie woli boskiej i ludzkich życzeń przyniosło opłakane skutki. Sam więc, panie, widzisz, do czego prowadzi upór. Na szczęście obecna królowa mocno stoi dwiema nogami na ziemi. Mocniej niż wielu mężczyzn, chociaż należy do płci słabej. Odwrócił się na pięcie i poprowadził mnie do wyjścia. Przy jego ostatnich słowach nagle jakby jakaś klapka otworzyła mi się w głowie. Pojąłem, co się odbywa w Hoyland i jaki sekret wszyscy znają, choć ukrywają go przed światem. Warner obejrzał się zaskoczony, słysząc mój głośny jęk. * Po godzinie jechaliśmy już z Barakiem drogą na Londyn. Rozczulił mnie wyraz ulgi na jego twarzy, kiedy zjawiłem się w karczmie. Powiedziałem mu, że Warner jest niewinny, a królowa udzieliła mi słusznej nagany. — A nie mówiłem?

— Mówiłeś. Jechaliśmy w milczeniu. Barak pewnie mnie podejrzewał o to, że się biczuję w myślach, ale ja po prostu myślałem gorączkowo, rewidując przeszłe wydarzenia w świetle olśnienia, którego doznałem po rozmowie z królową. Miałem obawy, czy nie buduję znów jakichś zamków na lodzie, lecz tym razem jedno składało się idealnie z drugim. W dodatku sprawdzenie mojej hipotezy było dziecinnie łatwe. — Chciałbym zajrzeć po drodze do Hoyland. Dosłownie na chwilę. Przez moment myślałem, że Barak spadnie z konia. — Hoyland? Oszalałeś do reszty?! Nie liczysz chyba na ciepłe przyjęcie? — Wiem już, co Hobbeyowie próbowali ukryć przed światem. Co wpędziło Michaela Calfhilla w głęboką rozpacz po przybyciu tutaj i co było powodem wyjazdu Feaveryeara. — Chryste, mam już dość twoich hipotez. — Łatwo to sprawdzić w pół godziny. A jeśli się mylę, nic się nie stanie i będziemy mogli ruszyć dalej w drogę. — Wydaje ci się, że wiesz, kto zabił Abigail? — spytał ostro. — Jeszcze nie jestem pewien. Ale jeśli mam rację, zabójca jest mieszkańcem domu, a nie wioski. — Spojrzałem błagalnie na Baraka. — Jeśli mam rację, będę w stanie udowodnić niewinność Ettisa. Pół godziny. Jeżeli chcesz, możesz jechać przodem do Petersfield i znaleźć nam jakiś nocleg. Spojrzał na zapylony gościniec w cieniu drzew, potrząsnął głową. — Poddaję się — odparł ze śmiechem. — W końcu tym razem musimy stawić czoło tylko Hobbeyom.

Rozdział czterdziesty pierwszy Zdawałem sobie sprawę, że jeśli zajedziemy do dworu Hoyland od strony bramy, Fulstowe może nas wypatrzyć i odprawić z kwitkiem, skręciliśmy więc na ścieżkę biegnącą wzdłuż zwierzyńca, która prowadziła do furtki na tyłach. Jechaliśmy w milczeniu potrącani przez zwisające nisko gałęzie. Przypomniałem sobie dzień polowania i wielkiego jelenia, który zaczął nagle szarżować, jak również dzień, w którym udaliśmy cię obejrzeć lasy Hugh i strzała wbiła się w pień nieco ponad naszymi głowami. Przy furtce zsiedliśmy z koni. — Przywiążmy konie do drzewa — zaproponowałem. — Mam nadzieję, że furtka jest otwarta. — Ledwie się trzyma. W razie potrzeby możemy ją wyważyć z zawiasów. — Włamanie? — Barak spojrzał na mnie spod oka. — Nigdy bym cię o to nie posądzał. Ale furtka była otwarta i weszliśmy cichcem na dobrze znany nam teren. Przed nami rozpościerał się trawnik porośnięty gdzieniegdzie drzewami; na lewo była psiarnia i reszta budynków gospodarczych. Barak patrzył na chałupę, w której zakwaterowano go wraz z Feaveryearem. — Feaveryearowi nic się nie stało? — spytał nagle. — Nic. Wyekspediowano go do Londynu, bo coś odkrył. — Co, na Boga? — Chcę, żebyś to sam zobaczył. Patrzyłem na dawny budynek kościoła; słońce odbijało się w oknach. Panowała głęboka cisza; jak okiem sięgnąć ani żywej duszy. Podskoczyliśmy obaj, gdy nagle para leśnych gołębi z łopotem skrzydeł zerwała się z gałęzi. Było gorąco, słońce stało jeszcze prawie w zenicie. Czepek wrzynał mi się w spotniałe czoło. Dotarło do mnie, że jestem głodny; minęła już pora obiadu. Patrzyłem na cmentarzyk zakonnic, na pryzmy strzelnicze, wspominając słowa Hobbeya, że klątwa mogła go dopaść za to, że zamieszkał w dawnym klasztorze. Ze spiżarni wyszedł jeden ze służących, młody chłopak z wioski. Na nasz widok zrobił wielkie oczy, jakby zobaczył ducha. Cała służba wiedziała o tym, jak wyprowadziliśmy z równowagi rodzinę podczas przesłuchania. Podszedłem do niego z uśmiechem. — Dobry wieczór, chłopcze. Wiesz może, czy pan Hobbey jest w domu? — Nie… nie wiem, panie. Miał dzisiaj jechać do wsi z panem Fulstowe’em i z panem Dyrickiem. — Jest tu jeszcze Dyrick? — Tak, panie. Nie wiem, czy już pojechali. Wróciłeś tutaj, panie? — Tylko na chwilę. Muszę porozmawiać z panem Hobbeyem o pewnej sprawie. Pójdę poszukać go w domu. — Ruszyliśmy odprowadzani jego spojrzeniem. — Ciekawe, po co jadą do wioski — powiedział Barak. — Pewnie będą próbowali zastraszyć miejscowych w kwestii lasów. Obeszliśmy dwór wzdłuż bocznej ściany i dotarliśmy do narożnika. W ogrodzie Abigail niepodlewane kwiaty więdły w upale. — Pamiętasz, jak chart zagryzł psa Abigail? Jak powiedziała mi, że jestem głupcem, który nie widzi tego, co ma pod samym nosem? Być może, gdybym od razu pojął, co miała na myśli, Abigail żyłaby nadal. Ale byli bardzo przebiegli, wszyscy, jak jeden mąż. Chodź, miejmy

to już za sobą — rzuciłem szorstko. Wyszliśmy zza rogu przed front dworu. Hugh siedział na schodkach, woskując łuk. Miał na sobie szary fartuch i kapelusz z szerokim rondem, który rzucał cień na jego twarz. Na nasz widok zerwał się na równe nogi, wyraźnie zaszokowany. — Dzień dobry, Hugh — powitałem go. — Czego chcecie? — odparł drżącym głosem. — Nie jesteście tutaj mile widziani. — Muszę porozmawiać z panem Hobbeyem. Wiesz, gdzie go znajdę? — Chyba pojechał do wsi. — Pójdę i sprawdzę. — Fulstowe wyrzuci cię, panie. Spojrzałem Hugh prosto w oczy, tym razem przyglądając się otwarcie jego pociągłej, opalonej twarzy i lustrując blizny po ospie. Uciekł wzrokiem w bok. — Chodźmy, Jack — zakomenderowałem. Ruszyliśmy po schodach, wymijając Hugh. W sali paradnej też było cicho; nie zastaliśmy nikogo. Święci na witrażu w starym oknie od zachodu w głębi sali nieodmiennie wznosili dłonie do nieba. Ściany były gołe; zastanawiałem się, co zrobiono z kobiercami. Nagle otworzyły się drzwi w podwyższonej części pomieszczenia i pojawił się David w żałobnej czerni. Podobnie jak Hugh, a przed nim służący, patrzył na nas z niedowierzaniem. Zaraz jednak ruszył w naszą stronę, a jego krępa postać przybrała bojowy wyraz. — Ej, wy tam, co was tu sprowadza? — wrzasnął gniewnie. — Muszę się zobaczyć z twoim ojcem w pewnej sprawie. — Nie ma go w domu! — wrzasnął jeszcze głośniej. — Pojechał do wsi z Fulstowe’em rozprawić się z kmiotkami. — Więc zaczekamy, aż wróci. — O co chodzi? — O ważną sprawę. — Spojrzałem w wytrzeszczone gniewnie niebieskie oczy chłopca. — O pewne odkrycie dotyczące waszej rodziny. — David zaczął poruszać pulchnymi wargami jak ryba wyrzucona na brzeg. Na jego twarzy, w miejsce gniewu, wypłynął lęk. — Wynoście się! Ja tu rządzę pod nieobecność ojca. Rozkazuję wam wyjść! — krzyknął. Dyszał ciężko i głośno. — Dobrze, Davidzie — odparłem spokojnie — pójdziemy sobie. Do zobaczenia. — Odwróciłem się i ruszyłem do drzwi, a Barak za mną, oglądając się przez ramię na chłopca. David odwrócił się i szybko zniknął w głębi domu. Trzasnęły drzwi. Wyszliśmy z powrotem na słońce. W oddali ujrzeliśmy Hugh strzelającego do pryzm. — David wyglądał, jakbyś go na czymś przyłapał — zauważył Barak. — Bo tak jest i to dotarło do niego. Nie jest aż taki głupi, jak się wydaje. — Wyglądał, jakby mógł dostać kolejnego ataku. — Biedny dzieciak — powiedziałem ze smutkiem. — Z nich wszystkich David Hobbey najbardziej zasługuje na współczucie. — Dość już tych zagadek — zeźlił się Barak. — Powiedz wreszcie, co tu jest grane. — Mówiłem, że chcę, byś to ujrzał na własne oczy. Chodź ze mną. Wyszliśmy za róg, skąd mieliśmy dobry widok na Hugh. Stał mocno obiema nogami na trawniku z kołczanem u pasa, szyjąc do tarczy, w której tkwiło już kilka strzał. Hugh sięgnął do kołczanu, zatknął następną strzałę w cięciwę, odchylił się do tyłu, wyprostował i strzelił, trafiając w sam środek tarczy. — Przebóg, jest jeszcze lepszy niż kiedykolwiek — zdumiał się Barak. Roześmiałem się głośno z goryczą. Barak spojrzał na mnie zdumiony.

— Jest coś, czego nikt z nas nie zauważył, z wyjątkiem Feaveryeara, który z nowiną pognał do Dyricka. Myślę, że Dyrick dowiedział się o wszystkim od Hobbeya dopiero po śmierci Lamkina. Pamiętam, że wydawał się czymś bardzo zatroskany. Moim zdaniem zażądał od Hobbeya wyjaśnień, co miała Abigail na myśli, mówiąc, że nie dostrzegam czegoś. — Prawdę mówiąc, widzę tylko Hugh Curteysa strzelającego z łuku, a więc widok, który przez tydzień oglądałem codziennie — zniecierpliwił się Barak. — To nie jest Hugh Curteys — odparłem cicho. Barak wyglądał, jakby zwątpił w moje zdrowe zmysły. — Więc niby kto, do diabła?! — zirytował się. — Hugh Curteys zmarł przed sześciu laty, a to jest Emma, jego siostra. — Co ty mi tu… — Oboje mieli ospę. Przypuszczam, że zmarł Hugh, a nie Emma. Jak wiadomo, Hobbey miał spore długi. Mógł oddalić roszczenia swoich wierzycieli, podpisując cyrograf, że będzie ich spłacał przez ileś lat dzięki nielegalnym zyskom z lasów młodych Curteysów. Myślę, że dlatego właśnie wystąpił o kuratelę. — Ale przecież to chłopak… — Pozwól, że skończę. Nagle jednak Hugh zmarł. Przypomnij sobie reguły kurateli: chłopak musi mieć dwadzieścia jeden lat, by wystąpić o zwrot schedy i przejąć zarządzanie majątkiem, a dziewczęta dziedziczą od lat czternastu. Emma automatycznie odziedziczyłaby część Hugh. Hobbey niewątpliwie liczył na to, że będzie zarządzał ich majątkiem jeszcze co najmniej przez dziewięć lat, teraz jednak groziło mu, ze straci go za rok, więc o wiele za szybko, by spłacić długi. W tej sytuacji, moim zdaniem, dokonali podmiany dzieci. — Nie mogli przecież… — Mogli. Z pomocą przyszedł im fakt, że dzieci były w bardzo zbliżonym wieku i podobne do siebie, choć nikt, kto je znał osobiście, nie dałby się nabrać. Dlatego właśnie odprawili natychmiast Michaela Calfhilla i czym prędzej wyjechali z Londynu. — Ale Michael mówił, że był na pogrzebie Emmy. — W trumnie leżał Hugh. — Święci pańscy! — Michael darzył Hugh wielką przyjaźnią. A kiedy przybył tu na wiosnę, rozpoznał Emmę. Barak, wytężając wzrok, patrzył na postać na trawniku, która wypuściła kolejną strzałę. Strzała, podobnie jak poprzednia, trafiła w sam środek tarczy. — Mylisz się, to nie jest dziewczyna. Jaki by zresztą miała w tym interes? — Może gwarancję, że nie wydadzą jej za Davida. Naturalnie mogła wiedzieć od Michaela, że choroba świętego Wita, na którą cierpiał David, dawała jej podstawę, by zwrócić się do Sądu Opiekuńczego ze skargą na opiekunów, którzy próbują ją zmusić do małżeństwa z osobą nieuleczalnie chorą. Jednak po odejściu Michaela trzynastoletniej dziewczynce zdanej całkowicie na łaskę Hobbeyów trudno byłoby do tego doprowadzić. Zresztą owa podmiana dawała jej nad nimi pewną władzę. Miała ich teraz w saku. Moim zdaniem Emma zgodziła się na ten plan, bo wykluczał on całkowicie małżeństwo, a to się wtedy dla niej liczyło przede wszystkim — dodałem ze współczuciem. — Ale kiedy się to stało, wszyscy znaleźli się w matni. Barak przysłonił oczy dłonią, wpatrując się znów intensywnie w Hugh. — To nie może być dziewczyna. Mylisz się. — Mów ciszej. Na oko nie. Ale dziewczę może opanować sztukę łucznictwa i odebrać męskie wykształcenie. Pewnie dlatego wciąż wspominałem moje spotkanie z lady Elżbietą. Też jest biegła w łucznictwie. A gdy dziewczynę nauczyć, by chodziła jak chłopak, ubierała się jak

chłopak, zachowywała jak chłopak i jak chłopak strzelała z łuku, wtedy przed obcymi można latami zachowywać pozory. Dobrze, jeśli jest przy tym wysoka. — Ale piersi? Zarost… przecież Hugh jest regularnie golony. — Klatkę piersiową można spłaszczyć, bandażując ją, a chociaż nie omieszkano poinformować nas, że Hugh jest regularnie golony, nigdy nie widziałem zarostu na jego twarzy. A ty? — Ale przecież miał zacięcia od brzytwy… — Miał, czy raczej miała, zacięcia na twarzy. Nie sztuka takie zrobić. — Brak jabłka Adama… — Część chłopców ma wydatną grdykę, jak Feaveryear, a inni ledwie zauważalną. Blizny po ospie odstręczały od przypatrywania się z bliska szyi. Barak wytężył wzrok jeszcze bardziej. — Ale latami podtrzymywać tę mistyfikację… — Tak, musieli wszyscy żyć w straszliwym napięciu, które odbijało się na nerwach Abigail i Davida. Naturalnie Fulstowe należał do wtajemniczonych, a jego pomoc była nieodzowna. To dawało mu władzę nad tą rodziną. Hobbeyowie zapewne wkrótce zorientowali się, że zostaną w potrzasku… na zawsze. Wstąpili na drogę, z której nie było odwrotu. Gdyby sprawa wypłynęła na jaw, mogli skończyć w więzieniu. — Ale co każe Emmie brać udział w tej maskaradzie? Chryste, on, czy raczej ona, marzy, by iść do armii! — Możliwe, że w tej chwili sama już nie za bardzo wie, kim jest. — Przyznam, że jedno składa się z drugim, ale lepiej, żebyś miał pewność… — Pierwszy raz przyjrzałem się porządnie Hugh dziś na schodach przed dworem. Spojrzałem prosto w jego ospowatą twarz. Nagle dotarło do mnie, że z powodzeniem mógłby być dziewczyną. — Czy Hugh, to znaczy Emma… zabiła Abigail? — Powiedział to za głośno. Smukła, wiotka postać przy pryzmach właśnie się wyprostowała, żeby oddać kolejny strzał. On, czy też ona, opuścił łuk i zwrócił się twarzą do nas. Zastygliśmy na chwilę wszyscy troje, jak podczas gry w żywe obrazy. Nagle, błyskawicznie, istota, którą znaliśmy jako Hugh, wetknęła strzałę w cięciwę i podniosła łuk, celując w moją pierś. Staliśmy bezradni wraz z Barakiem; nim zrobilibyśmy parę kroków, Emma Curteys zdążyłaby strzelić, zatknąć kolejną strzałę i strzelić ponownie, kładąc nas obu trupem. Uniosłem dłonie, jakbym próbował powtrzymać strzałę o metalowym grocie. — Nie rób tego! — krzyknąłem. — Nic ci to nie da! Z oddali nie mogłem widzieć wyraźnie jej twarzy, również z powodu kapelusza, który, jak do mnie dotarło, był jedną z wielu sztuczek — w rodzaju przysłaniania ręką blizn po ospie — które Emma opanowała przez te wszystkie lata, by utrudnić widzom uważne przyjrzenie się jej twarzy. Ujrzałem, że łuk zadrżał lekko w jej dłoniach, choć nadal mierzyła we mnie. — Uciekaj! — krzyknął Barak. Chwyciłem go za ramię. — Tylko bez żadnych gwałtownych ruchów! — syknąłem. — Jestem twoim przyjacielem! — krzyknąłem do Emmy. — Nie widzisz tego? Chcę ci pomóc! Emma stała bez ruchu z drżącym łukiem w dłoniach. Całe zdarzenie trwało może dziesięć sekund, które mnie jednak zdawały się wiecznością. Nagle kątem oka dostrzegłem krępą postać biegnącą w stronę łuczniczki. — Hugh! — wołał David; wciąż nazywał ją Hugh. — Przestań! To ci nic nie da! Oni wiedzą o wszystkim! Odłóż łuk!

Emma odwróciła się, celując w biegnącego ku niej Davida. Strzała trafiła go w bok, aż się zatoczył. Runął na trawnik, jęknął i umilkł. Na to wszystko, zapewne zwabiony krzykami, w drzwiach domu pojawił się Fulstowe. Wyszedł za próg, a za nim wyległa chmara służby. Majordomus ruszył w stronę Davida. Emma sięgnęła do pasa, błyskawicznie wyciągnęła następną strzałę i wycelowała w mężczyznę. Fulstowe stanął jak wryty. Jeden ze służących podniósł krzyk. Myślałem, że Emma strzeli do Fulstowe’a, ona jednak zaczęła się tylko cofać, krok za krokiem, w stronę furtki, wciąż mierząc w majordomusa. Przelotnie rzuciła okiem na Davida, który zastygł bez ruchu na ziemi. Przez cały czas nie wydobyła z siebie ani słowa. Dotarłszy do furtki, odwróciła się i pognała przed siebie. Fulstowe ze służbą rzucili się w stronę Davida. — Morderstwo! — krzyknął ktoś.

Rozdział czterdziesty drugi Okazało się jednak, że David żyje. Z miejsca, gdzie leżał na trawie, dobiegł cichy, rozpaczliwy jęk. Fulstowe zawrócił od furtki i pobiegł w stronę chłopca, podobnie jak my obaj z Barakiem. Krew tryskała z rany w boku, z której wyzywająco sterczała strzała. — Na pomoc — jęknął David. — Spokojnie, chłopcze — odezwał się łagodnie Barak. — Szybko! Pchnijcie kogoś do Cosham po cyrulika! Podrzyjcie kilka prześcieradeł! — krzyczał majordomus na służących, którzy skupili się na skraju trawnika. — Weźcie mojego konia, jest osiodłany. Przywiązałem go zaraz za furtką — zawołałem. Fulstowe spojrzał na mnie nieprzytomnym wzrokiem. — Co tu się stało, u diabła?! Co tu robisz, panie?! — Hugh postrzelił Davida. Myślę, że byłby nas zastrzelił, gdyby David mu nie przeszkodził. — Co?! — Puść mnie! — dobiegł nas ochrypły, zrozpaczony głos od progu, gdzie stał Hobbey, a Dyrick trzymał go za ramię. Hobbey strząsnął dłoń adwokata, podbiegł do Davida i ukląkł przy nim. Czule gładził ciemne włosy syna, a łzy ciekły mu po policzkach. Chłopiec z wysiłkiem podniósł rękę, a ojciec ścisnął ją kurczowo. Poczułem, że ktoś się wpija paznokciami w moje ramię, i ujrzałem nad sobą wściekłą twarz Dyricka. — Na krzyż pański, cóżeś, panie, zrobił?! — zgrzytnął. — Odkryłem prawdę, że Emma Curteys udawała swego zmarłego brata — odparłem spokojnie. — Ale to się już skończyło, Dyrick. — Przez te wszystkie lata ze mnie też robili durnia! — wybuchnął. — O niczym nie wiedziałem, dopóki… — Dopóki chart nie zagryzł Lamkina, a ty, panie, spytałeś Hobbeya, co miała na myśli Abigail, mówiąc, że nie widzę tego, co mam pod nosem. A potem Feaveryear się domyślił. Skurcz gniewu wykrzywił ostre rysy Dyricka. — Durny chłopak poczuł w sobie taką namiętność do Hugh, że szlochając, błagał Boga o wybaczenie. A potem nagle go olśniło, co jest grane, mówił, że przyjrzał się Hugh z bliska i nagle przejrzał na oczy. — Powinieneś się, panie, wtedy wycofać z reprezentowania Hobbeya. — Spojrzałem na niego z potępieniem. — Ale nie mogłeś znieść myśli, że wystrychnięto cię, panie, na dudka, dobrze mówię? — Ty nędzny, świętoszkowaty pokurczu! — Doskoczył do mnie i zaczął okładać kościstymi pięściami, nie bacząc na to, że Hobbey łka nad synem. Nagle jednak poleciał jak długi na trawę. — Ty wymuskany gównojadzie! — sapnął stojący nad nim Barak. — Jesteś skończony. A teraz stul szczurzy pysk albo dołożę ci, o czym marzę od tygodni! Pąsowy na twarzy Dyrick leżał na wznak w rozchełstanej todze, dysząc ciężko. Spojrzałem na Hobbeya, który klęczał nad Davidem, nie rzuciwszy nawet okiem za siebie. — Biedny synku — powtarzał pieszczotliwie. — Biedny syneczku.

* Wkrótce przybył cyrulik. Obaj z Fulstowe’em wnieśli Davida do środka; orszak zamykał Hobbey ze służbą. Siedzieliśmy w sali na dole wstrząśnięci, czekając w milczeniu. — Jak myślisz, dokąd uda się Emma? — spytał Barak. — Pewnie do Portsmouth, zaciągnąć się. Wcale bym się nie zdziwił, gdyby po tym wszystkim tęskniła do chwały na polu bitwy. — Myślisz, że to ona zabiła Abigail? Pokręciłem głową. — Moim zdaniem dziś po raz pierwszy straciła opanowanie. Nie, to musiał być ktoś inny. — Gdybym nie mówił tak głośno… — zafrasował się Barak. Rozległ się dźwięk kroków. Fulstowe zbliżał się do nas z bezbrzeżną nienawiścią w oczach. — Pan Hobbey chce z tobą, panie, porozmawiać. Kiwnąłem głową. — Chodźmy, Barak. — Chciałem mieć przy sobie świadka. Ruszyliśmy za majordomusem do gabinetu. Hobbey siedział ze zwieszoną głową przy biurku, patrząc w klepsydrę niewidzącym wzrokiem. Twarz miał szarą. Dyrick siedział obok gospodarza. Fulstowe stanął przy oknie, przypatrując się nam. — Pan Hobbey chce porozmawiać z tobą, kolego Shardlake. Zaznaczam, że postępuje wbrew moim radom. — Pańskie rady — powiedział szyderczo Hobbey. — Dokąd mnie one zaprowadziły? Od dnia, kiedy mnie przekonałeś, panie, że warto się ubiegać o kuratelę nad dziećmi… — Spojrzał na mnie zapadniętymi oczami. — David będzie żył. Cyrulik wyjął strzałę. Ale podejrzewa, że doszło do uszkodzenia kręgosłupa, bo nogi nie poruszają się jak należy. Musimy wezwać medyka. — Głos mu się załamał. — Mój biedny chłopiec, skazałem go na trudne życie. Nie był w stanie tego unieść. — Spojrzał na mnie. Nie ty jesteś moją nemezis, panie Shardlake. To ja sam nią jestem. Doprowadziłem do zniszczenia własnej rodziny. — Przymknął oczy. — Vincent powiedział, że już wiesz, panie, co się tu działo. — Tak — odparłem łagodnie. — Dziś rano dotarło to do mnie. — Powiedzieliśmy wszystkim, że doszło do wypadku przy pryzmach, a Hugh przestraszył się i uciekł. Chyba nam uwierzyli… do czasu, aż im przedstawisz inną wersję zdarzeń, panie. — To David strzelał w lesie do Baraka i do mnie, prawda? Podejrzewam, że to również on śledził mnie pierwszej nocy po przyjeździe. — Pewnie tak — potwierdził słabym głosem. — A kto zabił jego matkę? Hobbey zwiesił głowę. — Nicholas… — ponaglił go Dyrick. Hobbey podniósł głowę. — Bałem się tego od samego początku. David zaczął dopatrywać się we wszystkich wrogów, z wyjątkiem mnie i Emmy, którą… kochał. Wciąż powtarzał, że zabiłby każdego, kto by spróbował nas zdemaskować. Obawiam się, że wtedy w lesie chciał pana zabić, ale chybił — dodał ponuro. — Nigdy nie miał tak dobrego oka jak Emma. — Jezu — stęknął Barak. — Dlatego uległem namowom Fulstowe’a i Vincenta, żeby oskarżyć Ettisa i próbować doprowadzić do jego skazania. Stan umysłu Davida… — Pokręcił głową. — Ale już jest po

wszystkim. Wpatrywał się w klepsydrę z żałosnym, zrezygnowanym uśmiechem. — W końcu piasek przesypał się, tak jak się tego od dawna obawiałem. — Czy kazałeś, panie, Emmie udawać brata, bo prawo zezwala dziewczynkom przejąć majątek o wiele wcześniej niż chłopcom? — Sześć lat temu, gdy kupowałem ten dom, byłem zamożnym kupcem. Nuworyszem — dorzucił cierpko. — Potem jednak Francuzi i Hiszpanie nałożyli embargo na handel z Anglią. Zainwestowałem za dużo, nie w porę, i stanąłem w obliczu ruiny. Gdy umarli rodzice Hugh i Emmy, dostrzegłem możliwość czerpania zysków z lasów chłopca. Osiemdziesiąt funtów rocznie przez osiem lat to była kwota potrzebna, by się wywiązać z umowy z wierzycielami. Kuratela nad Hugh i Emmą wydała mi się zbawiennym rozwiązaniem. Przyjaciele poradzili mi, bym zwrócił się do Vincenta. — Więc byłeś, panie, od samego początku współautorem planu, by okradać dzieci Curteysów z ich majątku? — zwróciłem się do Dyricka. — To częsty proceder — obruszył się adwokat. — Ratował pana Hobbeya i jego rodzinę od ruiny. A dzieciom, które nie miały się gdzie podziać, zapewniał dach nad głową. — A Davidowi potencjalną żonę, bez oglądania się na zdanie Emmy. — Mieliśmy nadzieję, że Emma z czasem pokocha Davida — powiedział Hobbey. Abigail uważała, że byłaby stateczną, rozsądną żoną, jakiej było mu trzeba. Miała rację. — A co z jej potrzebami? — zjeżyłem się. — Z potrzebami osieroconej dziewczynki? — Słuchaj, kolego Shardlake, możesz sobie moralizować, ile ci się podoba, ale pytanie: co teraz? — odezwał się Dyrick. — Tak. Co z Emmą i z Davidem? — spytał Hobbey. — Najpierw muszę poznać całą prawdę — odparłem. — Ze wszystkimi szczegółami. Co się stało i kto maczał w tym palce. Rozumiem, że Dyrick załatwił ci kuratelę nad dziećmi i próbowałeś, panie, skłonić Emmę, by poślubiła Davida. Jak domyślam się i Hugh, i Michael Calfhill namawiali ją, żeby się nie zgadzała. — Tak właśnie było. — Ale potem stało się nieszczęście. Hugh umarł, a jego ziemie przeszły na Emmę, która gdyby nie wyszła za Davida, dziedziczyłaby w wieku czternastu, a nie dwudziestu jeden lat. — Byliśmy przerażeni, baliśmy się, że zbankrutujemy — podjął opowieść Hobbey. — Po śmierci Hugh próbowaliśmy prośbą i groźbą zmusić Emmę do wyjścia za mąż za Davida, ale odmawiała stanowczo. Powiedziała, że może udać się do Sądu Opiekuńczego i zgłosić, że David cierpi na chorobę świętego Wita, tak więc małżeństwo przyniosłoby jej ujmę. Co prawda, zdawaliśmy sobie sprawę, że dla samotnej dziewczynki taki wyczyn graniczy z niemożliwością. — Hobbey spuścił wzrok. — I wtedy… wtedy moja żona wpadła na pomysł, żeby Emma udawała Hugh. — Emma zgodziła się na to? — Zgodziła się skwapliwie, może nawet zbyt skwapliwie. Wciąż nie rozumiem, dlaczego darzyła mojego syna antypatią, takie są jednak fakty. Prawdę mówiąc, to Davida musieliśmy z Abigail namawiać, żeby zaakceptował nasz plan. — I wtedy odprawiliście Michaela Calfhilla, przeprowadzając się tutaj, gdzie nikt wcześniej nie oglądał waszych dzieci? — Tak. Dopiero wtedy dotarło do nas, że jesteśmy w matni. Gdyby prawda wyszła na jaw, znaleźlibyśmy się w bardzo trudnym położeniu. Jedyną osobą spoza rodziny, która wiedziała o wszystkim, był Fulstowe. — Hobbey przeniósł wzrok na majordomusa. — Świetnie radził sobie z organizacją wszystkiego, z góry umiał przewidzieć zagrożenia. A Emma… zamknęła się

w sobie, oddając się lekturze i łucznictwu… — …które już wcześniej trenowała pod okiem Michaela. — I późniejszych guwernerów. — Żaden z nich nie został u nas długo. Początkowo łatwo ich było oszukać, ale w miarę dojrzewania Emmy stawało się to coraz trudniejsze. My… zaczęliśmy się o nią bać. Nie mieliśmy pojęcia, co się dzieje w jej głowie. Wcielała się w brata tak doskonale, że czasami przez szereg dni z rzędu myślałem o niej jako o Hugh, i to jakoś uspokajało moje sumienie. Abigail miała wieczne wyrzuty sumienia; jeśli przypadkiem zwróciłem się do Emmy per Hugh w jej obecności, beształa mnie. Ale straszliwie bała się, że prawda wyjdzie na jaw. A kiedy tu przyjechałeś, panie, zostały już tylko trzy lata do chwili, gdy Emma będzie mogła pójść do sądu jako Hugh i wystąpić o zwrot swych dóbr. Strach mnie bierze na myśl o tym. — Mnie też, pomyślałem. — Emma zrobiła się tymczasem całkowicie nieprzystępna. W miarę upływu lat to życie w kłamstwie kosztowało nas coraz więcej nerwów — ciągnął Hobbey. — Najbardziej jednak cierpiała Abigail. To ona musiała nauczyć Emmę, jak sobie radzić z miesięczną przypadłością, bandażować piersi. Emma odpłacała jej za to nienawiścią i… nie wiadomo kiedy zaczęliśmy wszyscy obwiniać Abigail, bo to był jej pomysł. Zwłaszcza David. Było to niesprawiedliwe, w końcu chodziło o spłatę moich długów. Ale nawet ja zacząłem oskarżać moją biedną żonę. — I wtedy pojawił się Michael Calfhill. Hobbey zamrugał nerwowo. — Natychmiast się domyślił, że Hugh jest Emmą. Wystarczyło jedno spojrzenie na jej pieprzyki. Zagroził, że doniesie na nas. Ale Emma prosiła go, żeby tego nie robił. — Popatrzył na Dyricka. — Ty zresztą miałeś jakiegoś haka na Michaela, prawda? Dowiedziałeś się o czymś kompromitującym go, właśnie wtedy gdy zachęcał Emmę, by odmówiła wyjścia za mąż za Davida. — Szedłem tropem twoich podejrzeń — odburknął Dyrick. — Prosiłeś mnie, żebym spróbował coś na niego znaleźć. Hobbey spuścił oczy. — Ktoś w Londynie powiedział mi, że chodzą słuchy, jakoby Michaela w Cambridge łączyła z innym studentem… niestosowna zażyłość. A Vincent wykrył więcej takich przypadków. — Kiedy więc się pojawił na wiosnę, zagroziliście mu, że go zdemaskujecie? — Tak. Poprosiłem Vincenta, żeby mu złożył wizytę. Niech mi Bóg przebaczy. — Za pederastię idzie się na szubienicę — parsknął Dyrick. — Powiedziałem Calfhillowi, że jeśli złoży pozew w Sądzie Opiekuńczym, wszem wobec ogłoszę, kim jest. Skąd mogłem wiedzieć, że się od razu zabije? — Więc jednak było to samobójstwo? — Do diabła! A myślałeś, Shardlake, że co?! — zdenerwował się Dyrick. — A więc odwiedziłeś go, panie, i zastraszyłeś. — Spojrzałem na adwokata z odrazą. — Doprowadzając młodego mężczyznę, który miał jedynie na myśli dobro dziecka, do grobu. — Nie wiedziałem, że jest takim tchórzem — zaczął się bronić. — Ty gnoju — wycedził Barak. Spojrzałem przeciągle na Dyricka. — Ktoś mnie napadł w Londynie, próbując zniechęcić do wzięcia tej sprawy. Czy to też wy? Dyrick z Hobbeyem spojrzeli po sobie, a potem na mnie. — Nie mamy z tym nic wspólnego.

Ściągnąłem brwi z namysłem. — A więc Michael znalazł w sobie dość odwagi, by złożyć skargę w Sądzie Opiekuńczym. Ale potem przestraszył się pańskich słów i popełnił samobójstwo. Musiał bardzo zmagać się ze swoim sumieniem. Może liczył na to, że matka poprowadzi dalej tę sprawę, może nawet powiadomi o niej królową, która mu zawsze sprzyjała. — Sumienie — odezwał się Hobbey z bezbrzeżnym smutkiem. — Miałem kiedyś sumienie, ale wyparła je ambicja. A później, choć w głębi serca wiesz, że robisz źle, dusisz w sobie głos przyzwoitości. — Łzy popłynęły po jego chudych, zszarzałych policzkach. — Nieszczęsna Abigail, że też nie przyszło nam na myśl, dokąd doprowadzi nas ta maskarada. Na pewno pomieszała w głowie mojemu synowi. — Schował twarz w dłoniach i zaniósł się niepohamowanym szlochem. Dyrick zaczął się wiercić nerwowo na krześle. Fulstowe obrzucił swego pana pogardliwym spojrzeniem. Po chwili Hobbey otarł łzy i spojrzał na mnie znużony. — Co teraz będzie z Davidem? Doniesiesz, panie, że zabił swą matkę? — A jak myślisz, panie? — spytał brutalnie Barak. — Mój syn miał zmącony umysł — powiedział z rozpaczą Hobbey. — To przeze mnie. — Spojrzał na mnie, a na jego twarzy nagle pojawiło się ożywienie. — Gdybym mógł, sprzedałbym Hoyland, zostawił wieśniaków w spokoju i wyjechał dokądś, gdzie mógłbym do końca moich dni zajmować się synem, próbując… próbując go wyleczyć. Choć czuję, że chętnie umarłby teraz. — Nicholas, przecież Hoyland to całe twoje życie — powiedział Dyrick. — To już przeszłość, Vincencie. — Hobbey przeniósł wzrok na sługę. — A ty, Fulstowe, którego wtajemniczyliśmy we wszystko, wykorzystywałeś swoją wiedzę, by mieć nas w szachu. Posługiwałeś się nami, nie czując przywiązania do żadnego z nas. Wiem to nie od dziś. Wymawiam ci służbę. Od zaraz. Majordomus spojrzał na niego z niedowierzaniem. — Nie możesz mnie, panie, odprawić. Zastanów się, gdyby nie ja… — Mogę — uciął Hobbey z nutą dawnego autorytetu w głosie. — Zabieraj się stąd. Fulstowe spojrzał na Dyricka, ale jego sojusznik w planach zrujnowania wioski tylko pokazał mu głową drzwi. — Nigdy nikomu słowem nie piśnij o Emmie — zagroził. — Jesteś w to zamieszany tak samo jak twój pan. — Po tym wszystkim, co dla was robiłem… — Fulstowe jeszcze raz spojrzał na Hobbeya i na Dyricka, po czym wyszedł z gabinetu, trzaskając drzwiami. Popatrzyłem na Dyricka. — Ettis ma zostać uwolniony — zażądałem. — Obaj z Fulstowe’em pozwolilibyście mu umrzeć, byle tylko przeprowadzić wasz plan. — Nie bądź głupi, Shardlake! — prychnął Dyrick. — Nigdy nie udowodniono by mu winy. Ale to, że siedzi w więzieniu, uczy wieśniaków moresu. — Panie komisarzu, bardzo bym prosił, żeby nie wnosić oskarżenia wobec Emmy — wtrącił Hobbey. — Gdyby tylko udało się ją tu sprowadzić z powrotem… — Obawiam się, że uciekła do Portsmouth zaciągnąć się do armii. Być może do oddziału mojego przyjaciela, George’a Leacona. Widzieli, jak wyśmienicie strzela z łuku. — Czy mógłbyś, panie… zechciałbyś ją odnaleźć? Usiadłem wygodniej, żeby przemyśleć sprawę. David i Emma. Los obojga był teraz w moich rękach. — O mało nas nie zabiła — zdenerwował się Barak. — Niech odpowiedzą oboje za swoje czyny.

Spojrzałem na Hobbeya. — Mam jeszcze dwa pytania. Po pierwsze, czy słusznie domniemywam, że sir Quintin Priddis wie, iż Hugh jest w rzeczywistości Emmą? — Nie odpowiadaj, Nicholas — zastrzegł pośpiesznie Dyrick. — Możemy jeszcze potrzebować Priddisa… — Tak. Wiedział — odparł Hobbey, ignorując go. — Od początku? — Nie, ale kiedyś zajechał do nas negocjować swój udział w dochodach z wyrębu lasów Emmy. Stary Priddis jest bardzo spostrzegawczy, spojrzał na nią i przejrzał mistyfikację. Zgodził się siedzieć cicho w zamian za wyższy procent od zysków. — A jego syn? — Nie sądzę. Sir Quintin jest człowiekiem, który nawet teraz lubi władzę, a znajomość tajemnic daje władzę. Oczywiście cudzych tajemnic; własne są przekleństwem. — A sir Richard Rich? Co on ma z tym wszystkim wspólnego? — zaryzykowałem. Na twarzy Hobbeya odbiło się szczere zaskoczenie. — Rich? Doradca królewski? Nigdy go nie poznałem. Pierwszy raz go widziałem na oczy, gdy zaczepił cię, panie, w ratuszu. — Na pewno, panie Hobbey? Rozłożył ręce. — Dlaczego miałbym po tym wszystkim ukrywać coś przed panem? — Dyrick też patrzył na mnie w osłupieniu. Zorientowałem się, że żaden z nich nie ma pojęcia, co sugeruję. Ale czemu wobec tego Rich był tak podminowany w Portsmouth? Dlaczego w Londynie nasłał na mnie, o czym byłem coraz bardziej przekonany, czeladników z workiem? Dlaczego zamordował pisarza Myllinga? Myślałem gorączkowo. Nagle olśniło mnie, że kolejny raz wyciągam błędne wnioski. * Musiałem teraz zadecydować, co dalej. Patrzyłem na twarze zebranych — zrozpaczoną Hobbeya, gniewną Baraka, niespokojną czy wręcz przerażoną Dyricka. Nigdy nie ufałem Dyrickowi, ale teraz miałem go w saku. — Oto moja propozycja: jeśli Ettis wyjdzie na wolność, nie powiem nikomu, że David zabił swoją matkę. Barak aż podskoczył. — Nie możesz tego zrobić! On ją zamordował, sądząc, że tak należy! Nie wiesz poza tym, czy nie są w zmowie z Richem… — Nie są i nigdy nie byli. Myślę, że znam rozwiązanie tamtej zagadki. Ale powiedz mi, Jack, czy sądzisz, że David był przy zdrowych zmysłach, zabijając Abigail? Myślisz, że narażanie go na proces, w wyniku którego zostanie prawnie uznany za obłąkanego lub zawiśnie na szubienicy, będzie z korzyścią dla kogokolwiek? — Może znów kogoś zastrzelić. — Tego już nie zrobi — wtrącił Hobbey. — Możliwe, że nawet nie będzie mógł chodzić inaczej niż o kulach. Zapewniam cię, panie, że od dziś będę baczył na niego dniem i nocą… Przerwałem mu, unosząc dłoń. — Mam trzy warunki, panie Hobbey. — Zgodzę się na wszystko… — Najpierw doprowadzisz, panie, wszystko jedno jak, do uwolnienia Ettisa. Jeśli w przyszłości będzie musiał stanąć przed sądem z racji oskarżenia o morderstwo, będę przy tym

i dopilnuję tego, by sprawiedliwości stało się zadość i został uznany za niewinnego. Chcę też, żeby natychmiast przekazano mu poufnie wiadomość ode mnie, że taki będzie wynik jego sprawy. Hobbey spojrzał na Dyricka. — Jestem pewien, że to się da załatwić, Vincencie. Sir Luke Corembeck… — Jakie są następne warunki? — przerwał mu Dyrick. — Po drugie, panie Hobbey, sprzedasz, tak jak zamierzałeś, Hoyland, uprzednio potwierdziwszy prawo mieszkańców wioski do lasów, i zabierzesz Davida gdzieś, gdzie będziesz mógł się, panie, troszczyć o niego i mieć go na oku. — Tak — zgodził się skwapliwie. — Tak. Barak spojrzał na mnie, kręcąc głową. Chociaż wątpiłem, by David był w przyszłości groźny dla kogokolwiek, zdawałem sobie sprawę, że podejmuję ryzyko. Czułem jednak, że Hobbey dotrzyma obietnicy. — Mój ostatni warunek dotyczy Emmy. Wrócę do Portsmouth i jeśli znajdę ją tam w gronie rekrutów lub usiłującą zaciągnąć się do armii, wydostanę ją. — Nie… — zaczął Barak. — Musiałby ją zdemaskować jako dziewczynę — odparł Dyrick. — Nicholas, jeśli on to zrobi, będziemy mimo wszystko zgubieni. Jeżeli udało jej się wsiąść na jakiś wóz dostawczy, może być już na miejscu. — Jeśli zgłosiła się do oddziału mojego przyjaciela, a nawet i innego, nie muszę im opowiadać całej historii. Wystarczy, gdy powiem, że dziewczyna w porywie patriotyzmu przebrała się za chłopaka. — Zgadzam się — rzekł Hobbey. — Zgadzam się na wszystko. — Ale nie przywiozę tutaj Emmy, tylko zabiorę ją do Londynu. A ty, panie, odsprzedasz mi kuratelę nad Hugh, co zresztą jest częstym procederem: kuratelami frymarczy się do woli. Naturalnie transakcja zostanie zawarta tylko na piśmie, nie dostaniesz, panie, ode mnie ani pensa. Kolega Dyrick zajmie się organizacją strony prawnej przedsięwzięcia. Nawet teraz, pomimo śmierci i nieszczęść, Dyrick nie mógł sobie odmówić okazji, żeby mi dogryźć. — Zamierza kolega odnieść osobiste korzyści… — Dopilnuję, by ziemie Curteysów zostały sprzedane za godziwą kwotę, a pieniądze zabezpieczone do czasu, gdy Emma, jako Hugh, osiągnie pełnoletniość w świetle prawa. To będzie oznaczało kontynuowanie oszustwa, przynajmniej wobec Sądu Opiekuńczego. Ale tam odchodzą setki oszustw, choć nie zawsze tak spektakularnych jak to. I znów pańska współpraca będzie nieodzowna, kolego Dyrick. — Przecież Emma próbowała zabić Davida i omal nie zabiła nas! — nie chciał ustąpić Barak. — Nie zabiła nas, choć mogła to zrobić bez trudu. Nie wierzę też, że chciała zabić Davida. Mogła go trafić w serce równie łatwo, jak nas, ale tego nie zrobiła. Moim zdaniem będzie głęboko żałować swojego postępku. Dostatecznie poznałem jego, jej, naturę podczas pobytu tutaj, by nie mieć co do tego wątpliwości. — Jego, jej, na gwoździe z krzyża pańskiego! — wściekł się Barak. — Weźmiesz ją do domu? Będziesz ją ubierał w suknię czy w surkot? — Pomogę jej urządzić się gdzieś w Londynie. Jak zadecyduje o swojej przyszłości, to już jej sprawa. To jedyny sposób, bym się wywiązał z obietnicy wobec królowej i pani Calfhill, której syn stracił życie, bo chciał Emmie pomóc. Michaelowi też się coś od nas należy. Dyrick spojrzał na Hobbeya.

— Jestem w stanie wynegocjować lepsze warunki dla ciebie. — Nie bądź głupcem, Vincencie — odezwał się z przyganą Hobbey. Wyciągnął do mnie rękę. — Raz jeszcze potwierdzam, że zgadzam się na wszystko. Co do joty. Dziękuję ci z głębi serca, panie Shardlake. Nie potrafiłem podać mu ręki. Spojrzałem mu w oczy. — Nie robię tego dla ciebie, panie Hobbey, tylko dla Emmy i Davida, żeby po tej tragedii mieli szansę na jakąkolwiek przyszłość. * Godzinę później wraz z Barakiem ruszyliśmy spod dworu. Było wczesne popołudnie, słońce stało wysoko na niebie, grzejąc niemiłosiernie. Zatrzymaliśmy konie za bramą posiadłości. — Chyba upadłeś na głowę — stwierdził Barak. — Możliwe. Ale upadłem czy nie, najwyższy czas, abyś wracał do domu. Gnając co koń wyskoczy, dojedziesz na noc do Petersfield. Postaram się odnaleźć Emmę i ruszę w ślad za tobą. Jeśli cię nie dogonię w nocy, spróbuję to nadrobić jutro w dzień. — Jak w ogóle możesz jeszcze po tym wszystkim zaufać Hobbeyowi i Dyrickowi? — Hobbey jest człowiekiem skończonym, sam widziałeś. David to wszystko, co mu w życiu zostało. A Dyrick wie, że ten układ jest dla niego korzystny. — A więc Dyrick wcale nie wierzył w racje swojego klienta. Był równie zdeprawowany, jak Hobbey. — Moim zdaniem wierzył, w każdym razie do chwili, gdy wydała się maskarada z Emmą. Część prawników potrzebuje takiej wiary. Faktem jest jednak, że po wyjściu prawdy na jaw myślał wyłącznie o własnej skórze. W dodatku jego plany wobec miejscowych… Barak spojrzał przez bramę na zarośnięte chwastem rabaty. — Biedna Abigail. Nie wiem, czy zauważyłeś, ale w jej przypadku sprawiedliwości nie stanie się zadość. — Myślę, że w głębi serca dobrze życzyła i Emmie, i Davidowi. Moim zdaniem nękało ją straszliwe poczucie winy. — A co z Richem? Myllingiem? Czeladnikami z workiem? Wierzysz zaprzeczeniom Hobbeya? — Myślę, że wiem, co się wtedy zdarzyło, a Hobbey z Dyrickiem nie maczali w tym palców. Podejmę ten wątek w Londynie. Nic więcej nie zdradzę, bo podejrzewam, że wiedza ta może być niebezpieczna. Powiem jednak królowej. Tym razem może się okazać, że Richard Rich posunął się za daleko. — Naprawdę mi nie powiesz? — Naprawdę. Tamasin wolałaby, żebyś nie wiedział. — Zaciągając się do armii, Emma realizuje swoje wielkie marzenie. Dlaczego nie pozwolić jej na to? — Była tak urabiana przez lata, że nie jest w stanie bezstronnie rozważyć wszystkich za i przeciw. Pokręcił głową. — Masz zamiar ją ratować, nie bacząc na to, czy ona tego chce, czy nie. Nie oglądając się na konsekwencje. Potraktować ją podobnie jak Ellen. — Tak. — A jeśli nie znajdziesz jej w Portsmouth? — Będzie to znaczyło, że wyczerpałem wszelkie środki, i wrócę do Londynu sam. A teraz

bywaj, Jack. — Wyciągnąłem rękę do mojego asystenta. — Do zobaczenia wieczorem albo jutro. — Wariat. Skończony wariat. Na litość boską, uważaj na siebie. Zawrócił, dał koniowi ostrogę i po chwili ujrzałem, jak skręca w drogę na Londyn. Poklepałem Odmieńca. — Wracamy do Portsmouth. * Na drodze na południe panował dziwny spokój. Najpierw myślałem, że to z powodu niedzieli, ale potem dotarło do mnie, że jest dopiero sobota. Parę razy z bocznych dróg polnych w głębokich wąwozach dobiegł mnie swąd dymu. Zdziwiłem się; czyżby węgiel drzewny wypalano tak daleko na południe? Skądś dobiegały też krzyki. Powoli zacząłem piąć się po wzgórzach Portsdown. A gdy już byłem blisko grzbietu, powietrze pociemniało od dymu i zobaczyłem zapaloną latarnię ostrzegawczą, a wokół niej gromadę ludzi. Serce zaczęło mi łomotać, gdy dotarłem do grani. Na grzbiecie wzgórz latarnie płonęły aż po horyzont. Powiodłem wzrokiem ponad Portsea w kierunku morza. Zdębiałem i musiałem złapać kurczowo wodze, żeby nie spaść z konia. Większość okrętów wojennych wciąż stała na kotwicy w cieśninie Solent, tylko nieliczne mniejsze tkwiły w porcie, wyglądając ze wzgórz jak przecinki. Wokół okrętów wojennych uwijało się kilka większych przecinków. Rozległ się podobny do łoskotu pioruna grzmot, który mógł być tylko wystrzałem armatnim. Pomyślałem, że te okręty są tak szybkie i zwrotne, że mogą to być tylko galery rozmiarów Galley Subtle. A potem zobaczyłem w oddali, na wschodnim krańcu wyspy Wight, długą ciemną smugę. Flota francuska dotarła do naszych wybrzeży. Zaczęła się inwazja.

Część szósta BITWA

Rozdział czterdziesty trzeci Przez dłuższą chwilę przyglądałem się niezwykłej scenie w oddali. Angielskie statki, na kotwicy i ze zrefowanymi żaglami, wydawały się straszliwie bezbronne. Zastanawiałem się, dlaczego potężna flota francuska nie zbliża się, i doszedłem do wniosku, że wiatr jej nie sprzyja. Kawałek dalej, obok płonącej latarni, grupa wiejskich kobiet obserwowała w milczeniu rozwój wypadków. Były niespokojne i nagle dotarło do mnie, że w tej okolicy nie został ani jeden mężczyzna. Instynkt podpowiadał mi, że jest już za późno, powinienem zrobić w tył zwrot i odjechać. Ale Emma wyprzedziła mnie najwyżej o trzy godziny; nawet jeśli dotarła do Portsmouth, na pewno nie wzięła jeszcze udziału w bitwie. Myślałem o jej przytomności umysłu, roztropnej mowie. Przy zbyt niskiej liczebności oddziałów było całkiem prawdopodobne, że udało jej się zaciągnąć, zwłaszcza że Francuzi już dopłynęli. Przypomniałem sobie słowa Hobbeya, że Abigail pomagała jej bandażować pączkujący biust, i to, jak Hugh drapał się zawzięcie po piersi. Ileż niewygód musiała znosić przez ostatnie sześć lat? Na moście łączącym ląd z wyspą Portsea od rana wiele się zmieniło. Ludzie próbowali wydostać się z wyspy, a nie dostać na nią. Od strony wybrzeża przelewała się rzeka ludzi; kobiety z niemowlętami, dzieci, starcy drepczący o laskach próbowali umknąć przed oblężeniem. Większość wyglądała na biedaków; nieśli na plecach tobołki lub ciągnęli swój dobytek na rozklekotanych wózkach. Przypomniałem sobie opowieść Leacona o mieszkańcach francuskiej wsi, którzy stali przy drodze, żebrząc z głodu. Zastanawiałem się, czy to samo powtórzy się u nas. Czekałem, aż przewali się tłum uciekinierów, którzy wlekli się pod górę na Portsdown. Para staruszków zaczęła się kłócić, czy porzucić wózek, na którym wieźli rozmontowane nędzne wyrko, stertę łachmanów, talerze z cyny i parę stołków. Napierający z tyłu tłum darł się, by zeszli na bok. Nagle usłyszałem werble i ze wzgórz szybkim krokiem zszedł oddział samoobrony z wszelkiego rodzaju bronią. Uciekinierzy szybko odskoczyli na bok. Żołnierze wyminęli mnie szybkim krokiem, szczękając półzbrojami. Strażnicy na moście zasalutowali. Oddział przemaszerował, wzbijając obłok żółtego kurzu. Kiedy przeszli na drugą stronę, podjechałem do pierwszego z brzegu strażnika, pytając o najświeższe wiadomości. Spojrzał na mnie jak na natręta. — Żabojady już dotarły, nie słyszałeś, panie? Był zwykłym poborowym, który dawniej nie ośmieliłby się tak zwrócić do kogoś mojej rangi, ale jak miałem okazję parokrotnie zaobserwować, wojna niweluje bariery społeczne. — Czy mogę wjechać do miasta? — Wszyscy właśnie stamtąd uciekają. — Chcę pomóc się wydostać pewnej bliskiej mi osobie. * Na Portsea nadal stały namioty wojskowe, ale były puste i miały odsłonięte klapy, a pilnowała ich raptem garstka ludzi. Na trawie poniewierał się dobytek osobisty w rodzaju misek, łyżek, czapek, świadcząc o tym, że żołnierze wyruszyli w pośpiechu. Gdy dojechałem do murów miejskich, na których nadal uwijali się mularze, próbując umocnić fortyfikacje, minąłem kolejną grupę uciekinierów brnących w stronę mostu, wśród nich grupę prostytutek; po ich

twarzach spływały strugi potu i kurzu. Potem znowu musiałem zjechać na bok, żeby przepuścić kolejny oddział żołnierzy; byli to cudzoziemscy najemnicy w jaskrawożółtych dubletach z rozcięciami — rozmawiali ze sobą po niemiecku. Miałem widok na flotę: okręty wciąż stały na kotwicy, wśród nich Great Harry i Mary Rose; widziałem uwijającą się między okrętami wojennymi Galley Subtle i galeasy, a o pół mili dalej wielkie francuskie galery. Zastanawiałem się, czy Leacon i jego oddział są już na pokładzie Great Harry’ego. Ciemna chmura dymu wystrzeliła z dziobu francuskiej galery, po czym łupnęło gdzieś w oddali — to angielski galeas odpowiedział ogniem. Dotarłem do namiotów pod murami miasta. Tak jak się obawiałem, też były puste. Spojrzałem na mury miejskie i zobaczyłem, że żołnierze na blankach stoją tyłem do mnie, wpatrując się w to, co się dzieje na morzu, a czego sam z powodu muru nie widziałem. Skierowałem Odmieńca w stronę namiotów, licząc na to, że są pod opieką kogoś, kto będzie mógł mi udzielić informacji, jednak nie udało mi się wypatrzyć nikogo. Czułem się dziwnie, jadąc między namiotami w absolutnej ciszy. Namioty oddziału Leacona były puste, jak wszystkie. Już miałem zawrócić, gdy usłyszałem anemiczny głos. — Komisarzu Shardlake! Tutaj! Pobiegłem w ślad za głosem do namiotu, z którego buchał kloaczny smród. Ostrożnie zajrzałem przez odsuniętą klapę. W półmroku dostrzegłem poniewierające się miski i ubrania. W rogu leżał mężczyzna przyrzucony kocem. Był to Sulyard, ten sam gnębiciel słabszych, którego tak roznosiło poprzedniego wieczoru. Brzydka, koścista twarz łucznika była biała jak chusta. — Więc to ty, panie. A już myślałem, że mam halucynacje. — Sulyard? Co ci dolega? — Wieczorem podano beczkę zepsutego piwa. Kiedy poszliśmy rano do Portsmouth, czterech z nas odesłano z powodu sraczki. — Czułem, że jest zadowolony z obrotu spraw. — Gdzie jest reszta oddziału? — Na Great Harrym. Czy mógłbyś mi, panie, przynieść coś do picia? W namiocie z zieloną flagą trzymają piwo. Poszedłem do wskazanego namiotu, gdzie stało parę beczek piwa i zapas naczyń, z których wybrałem kufel. Wróciłem do Sulyarda, który pił łapczywie, po czym obrzucił mnie chytrym, rozbawionym spojrzeniem. — Przyjechał pan po chłopca? Zastrzygłem uchem. — Jakiego chłopca? Masz na myśli Hugh Curteysa? — Tego, który był tu z tobą, panie, za pierwszym razem i tak dobrze strzelał. — Widziałeś go? Mów, błagam. — Mieliśmy rano popłynąć na okręt, ale na Great Harrym przebywał król i nie chcieli nas wpuścić, póki nie uda się na Mary Rose. Staliśmy na nabrzeżu, kiedy pojawił się ten pański chłopak, spocony i zakurzony, z własnym łukiem. Poznał kapitana Leacona i poprosił o przyjęcie do oddziału. W tamtej chwili już czterech z nas kucało pod murem, srając jak kundle, a że w oddziale wcześniej brakowało ludzi, kapitan go przyjął, a nam kazał wracać. — Muszę odnaleźć chłopca. — To raczej nie będzie łatwe. Zaraz po wszystkim zaczęło się wielkie zamieszanie i barka królewska dopłynęła co sił w wiosłach do brzegu. Potem flota francuska wypłynęła zza wyspy Wight. — Sulyard z wysiłkiem dźwignął się i wsparł na łokciu. — Wiesz, panie, co się wydarzyło od tamtej chwili? Francuzi już wylądowali? Rozumiałem powody jego niecodziennej uprzejmości; nie tylko potrzebował się napić, ale bał się też, że Francuzi nadejdą i zaszlachtują go w namiocie.

— Nie. Na razie trwa potyczka na morzu. Słuchaj, czy wzięli chłopca na pokład Great Harry’ego? — Na pewno. — Muszę go odnaleźć. Muszę jechać do miasta. — Nie wpuszczą cię, panie. Od rana wyczesują cywilów. Musiałbyś, panie, pójść do biura kwatermistrza w namiotach królewskich. — Król tam jest? — Słyszałem, że pojechał na zamek Southsea obserwować bitwę. Widziałem go, jak dobił do brzegu. Chryste, ośmiu ludzi musiało go taszczyć po schodach. Czy mógłbyś mnie, panie, stąd wydostać? Z tej wyspy? — Nie, Sulyard, nie mogę. Mówiłem ci, że jadę do Portsmouth. Skrzywił się zawiedziony. — Podoba się panu chłopiec, co? — spytał, lubieżnie łypiąc okiem. Westchnąłem. — Czy mogę coś jeszcze dla ciebie zrobić? — Nic. Dość już nam przyniosłeś pecha, panie. * Moją jedyną nadzieją było teraz znalezienie kwatermistrza. Jak wspomniałem Hobbeyowi, miałem zamiar powiedzieć, że Emma jest panną, która z pobudek patriotycznych zaciągnęła się do wojska w męskim przebraniu — w tawernach krążyły takie opowieści. Obawiałem się jednak, że mogli ją już dowieźć na pokład Great Harry’ego. Jechałem wzdłuż murów miejskich, gdzie za długim, płytkim bajorem, zwanym Wielkim Moczarem, rozbito namioty królewskie. Naliczyłem ich ponad trzydzieści, każdy rozmiarów małego domku, z ciężkiej tkaniny w olśniewających kolorach, którą zapamiętałem z Yorku. Obstawiony strażą największy i najbardziej imponujący namiot z materiału w kunsztowne wzory ze złotymi i srebrnymi aplikacjami musiał należeć do króla. Wszędzie roiło się od żołnierzy i urzędników. Ze wszystkich namiotów zwisały nieruchomo flagi Anglii i dynastii Tudorów. Przemknęło mi przez myśl, że wkrótce zapadnie zmierzch, a na morzu nie walczy się w nocy. Niebawem Emma zejdzie z pokładu Great Harry’ego. Za Wielkim Moczarem, na wybrzeżu, na porośniętym trzcinami piasku kłębiły się setki żołnierzy. Oddziały połączono w kilkusetosobowe zgrupowania patrolowane od frontu przez kapitanów na koniach. Najbliżej stał na baczność oddział trzystu pikinierów trzymających na sztorc piętnastostopowe piki; nie zamierzali oddać Francuzom plaży bez walki. Skądś dolatywał cichy, rytmiczny dźwięk werbla. Wzdłuż całego wybrzeża czekały w pogotowiu zgrupowania pikinierów i halabardników. Przed każdym ze zgrupowań stała garstka łuczników — całą resztę oddelegowano na okręty. Na wybrzeżu teren wznosił się, tworząc niewielki wał, który zasłaniał widok na morze. Na grzbiecie wału rozstawiono armaty, a żołnierze kopali dołki, wbijając w nie pale skierowane zaostrzonymi końcami w stronę morza. Rozległ się przerażający huk, a nad zamkiem Southsea wzniósł się dym, gdy bateria dział wypaliła, bez wątpienia w stronę francuskich galer. Stojący na wale żołnierze zaczęli wiwatować, co pozwalało sądzić, ze któraś z galer została trafiona. Pamiętałem słowa Leacona, że największe działa mają zasięg ponad mili. Odszedłem na bok i zauważyłem, że trzęsą mi się łydki. Znów musiałem walczyć z pokusą, by jednak wziąć nogi za pas. Pomyślałem o Baraku, bezpiecznie zmierzającym na północ; chwała Bogu, że odesłałem go do domu. Potem zacisnąłem szczęki i ruszyłem powoli w stronę królewskiego obozowiska. Słońce zaczęło znikać za horyzontem.

Jakieś sto jardów od najbliższego namiotu drogę zastąpił mi żołnierz z halabardą na sztorc. Przystanąłem. — W jakiej sprawie, panie? — spytał szorstko. — Muszę porozmawiać z kimś w biurze kwatermistrza wojsk. Sprawa jest pilna. Jestem komisarz Matthew Shardlake z Lincoln’s Inn. — Proszę tutaj zaczekać. Podobnie jak w Portchester — czy możliwe, że od mojego spotkania z królową minęło raptem parę godzin? — musiałem zostać przed wejściem, gdy żołnierz zniknął między namiotami. Patrzyłem na zamek Southsea; starożytny zlepek białych brył od wieków spoglądał w morze. W oddali rozległa się kanonada — pewnie ogień z francuskich galer w stronę naszych okrętów. Zadrżałem na myśl o tym, jak pokaźnym celem jest Great Harry, podobnie zresztą jak Mary Rose, na której urzęduje West. Spośród pobliskich namiotów wychynęli dwaj kapitanowie w półzbrojach. Minęli mnie, rozmawiając ożywionymi głosami. — Dlaczego d’Annebault posłał do ataku tak mało galer? Większość wciąż stoi u brzegów Wight… Ledwie zniknęli mi z oczu, wrócił żołnierz. — Pozwól za mną, panie — powiedział tym razem z szacunkiem. — Kolega zajmie się pańskim koniem. Drugi żołnierz przystawił schodki do Odmieńca, żebym mógł łatwiej zsiąść. Poczułem falę ulgi; nie byłem wcale pewien, czy zagoniony urzędnik znajdzie dla mnie choć chwilę. — Nie zajmę wiele czasu kwatermistrzowi — zapewniłem. Żołnierz kiwnął głową i poprowadził mnie w stronę namiotów. Część namiotów miała pozamykane klapy, ale tam, gdzie były otwarte, widziałem żołnierzy i urzędników rozmawiających z ożywieniem przy opartych na kozłach stołach. Zostałem zaprowadzony pod wielki, stożkowaty namiot na środku obozu, beżowy z niebieskimi ornamentami przy wierzchołku. Klapa namiotu była półprzymknięta. Żołnierz wskazał ręką, żebym wszedł. W półmroku ujrzałem mężczyznę w eleganckim dublecie z zielonego jedwabiu, który siedział przy stole nachylony nad dokumentami. Przed nim stały świecznik i dzwonek. Zdjąłem beret. — Dziękuję, że zgodziłeś się mnie przyjąć, panie kwatermistrzu. Mam wielką prośbę… Mężczyzna podniósł głowę. — Kogóż ja widzę — powiedział Richard Rich z kpiącą satysfakcją. — Witam w moim gabinecie polowym. A więc przybywa pan po chłopca. Czy może powinienem nazwać go dziewczyną? Ty, panie, tak pewnie byś się wyraził. — Gdzie jest Emma? Uśmiechnął się, znów pokazując ostre, małe ząbki. — Jak na razie jest bezpieczna. Przebywa w oddziale kapitana Leacona, który aktualnie korzysta z troskliwej gościny pana Philipa Westa na Mary Rose. Obawiam się, panie Shardlake, że musimy poważnie porozmawiać.

Rozdział czterdziesty czwarty Przed stołem stały zydle; Rich skinął, żebym usiadł, po czym, szeleszcząc rękawami, splótł drobne, wypielęgnowane dłonie i wsparł na nich szpiczasty podbródek. Uśmiechał się łobuzersko, choć jego szare oczy były zimne i bezwzględne. — Ponoć francuskie galery już odpływają — powiedział tonem pogawędki. — Właśnie służący przyniósł mi wiadomość. Sądzę, że dziś to była tylko przymiarka do wielkiej bitwy. Jutro sprawy mogą przybrać inny obrót. — Słyszałem, że nasza artyleria potrafi nie dopuścić ich do portu. — Tak, ale gdyby odcięli naszą flotę od brzegu, co zdaje się próbowali dzisiaj zrobić, mogą zaryzykować z galer desant na Portsea. Pewnie widziałeś, panie, armaty i palisady osłaniające naszych łuczników. W każdej chwili może dojść do walki choćby tu, na plaży. Słuchałem, nie przerywając. Myślałem sobie: niech gada, może się z czymś wygada. Czy wie, ile się już domyślam? Chyba tak, inaczej by mnie tutaj nie ściągał. Kącik oka Richa zadrgał i nagle zdałem sobie sprawę, że mężczyzna jest straszliwie napięty. — Wracając do interesów — powiedział trzeźwo. — Ta pannica, która tu przyjechała się zaciągnąć, udając chłopca. Rzecz raczej niespotykana. — Wiesz, panie, o tym, że Hugh Curteys to naprawdę Emma? — Tak, choć dopiero od wczoraj, gdy powiedział mi o tym mój stary znajomy, sir Quintin Priddis, tuż przed tym, nim pan i ja spotkaliśmy się przed ratuszem. Powiedział mi, bo bał się, że ty się już połapałeś, panie, a sam był współautorem tej mistyfikacji. — Wiem. — Odkąd? — Od dzisiaj. To właśnie ujawnienie przeze mnie prawdziwej tożsamości Emmy Curteys pchnęło ją do ucieczki do Portsmouth. Zawsze chciała się zaciągnąć. Teraz nie miała już nic do stracenia. Rich przekrzywił głowę jak jakiś drapieżny ptak. — Naprawdę dopiero od dzisiaj, panie Shardlake? Byłem skłonny sądzić, że szybciej wywęszyłeś, panie, ten zabawny szczegół. Przeceniłem cię. — Namyślał się przez chwilę. — Jak rozumiem, młody Curteys jest kolejną osobą, dla której postanowiłeś się, panie, poświęcić? W rodzaju Elizabeth Wentworth, gdyśmy się poznali, czy starego pana Wrenne’a w Yorku? — Skoro wiesz, panie, że Hugh Curteys jest w rzeczywistości Emmą, dlaczego puściłeś ją na pokład Mary Rose? Uśmiechnął się. — To była okazja, panie Shardlake, a moje życie polega na chwytaniu okazji. To właśnie pozwoliło mi zostać członkiem Tajnej Rady. W ramach obowiązków związanych z dostawami codziennie przeglądam raporty na temat liczebności oddziałów; ilu zdezerterowało, ilu zachorowało, ilu mamy nowych rekrutów. Dwie godziny temu dostałem to. — Zaczął wertować dokumenty na biurku, po czym wyciągnął jakąś listę, którą mi podsunął. Od razu rzucił mi się w oczy wpis: Hugh Curteys, 18 lat, Hoyland. Oddział sir Franklina Giffarda. — Możesz sobie wyobrazić, panie, jakie oczy zrobiłem, widząc to nazwisko. Wiedziałem od Priddisa, że on, czy raczej ona, należy do grona pańskich protegowanych, zastanawiałem się więc, czy przyjedziesz, panie, za nią. Gdybyś nie przyjechał, nie wiedziałbym, co o tym myśleć, ponieważ zlekceważyłeś, panie, moje ostrzeżenie w postaci czeladników. — Teraz mówił z powrotem

swym jadowitym tonem. — Gdybyś zginął, pański druh, Barak, wszcząłby pewnie dochodzenie, angażując w nie pańską protektorkę, królową. Trzeba uważać na Katarzynę Parr, bo nie jest głupia. — Znów drgnął mu kącik oka. — Teraz jednak, uważam, moglibyśmy dojść do porozumienia. Właśnie dlatego, znając prawdziwą tożsamość Emmy Curteys, pozwoliłem jej się zaciągnąć. — Chcesz się, panie, nią posłużyć, żeby zawrzeć ze mną pakt? Rich nachylił się ku mnie nad stołem. — Po wypatrzeniu nazwiska na liście natychmiast pojechałem do Portsmouth. Francuska flota pojawiła się na horyzoncie, król zszedł z Great Harry’ego, żołnierze plątali się po nabrzeżu, czekając, aż ich zawiozą na okręt. Część starszych oficerów zeszła na brzeg dopilnować, by na każdy okręt trafił odpowiedni kontyngent. Także Philip West. — Zerknął na mnie spod oka. — Tak — powtórzyłem cicho. — West. — Łucznicy pańskiego przyjaciela, kapitana Leacona, mieli wsiąść na Great Harry’ego, ale pogadałem z Westem i załatwiłem im przydział na Mary Rose, żeby mógł mieć dla mnie oko na Emmę Curteys. Potem wróciłem tutaj sprawdzić, czy przyjedziesz, panie, za nią. Rzecz jasna, ta dziewczyna nic dla mnie nie znaczy i nigdy nie znaczyła. Czeladnicy, których nasłałem na ciebie, nie wyrazili się dość jasno, za co oczywiście zostali ukarani. — Spojrzał na mnie. Mróz przeszedł mi po kościach. — Bynajmniej nie zależało mi na tym, byś porzucił, panie, sprawę Hugh Curteysa, tylko inną sprawę, którą się interesowałeś, o czym wiedziałem od mojego człowieka w Sądzie Opiekuńczym, Myllinga. — Ellen Fettiplace — powiedziałem ze zgrozą. — To jest pański łącznik z Westem. To ty, panie, byłeś z nim w Rolfswood przed dziewiętnastu laty. Rich rozsiadł się wygodnie. Jego twarz była teraz pozbawiona wszelkiego wyrazu. — A więc już wiesz, panie. — Gdy zorientowałem się, że nic cię, panie, nie łączy ze sprawą Curteysów, wiedziałem, że to musi być to. — Kto jeszcze wie? — spytał ostro. — Barak — skłamałem. — Odesłałem go już do Londynu. Rich siedział, dumając. Nagle rozległ się głos z zewnątrz. — Panie? Przez twarz Richa przemknął grymas zniecierpliwienia. — Wchodź, Colin — powiedział niechętnie. Klapa odchyliła się i w otworze pojawił się młody dryblas z toporną twarzą. Miał na sobie liberię z inicjałami RR i niósł płonącą świeczkę, od której zapalił świece na stole. Namiot rozjarzył się żółtym światłem. — Jakie wiadomości? — spytał Rich. — Francuzi odpłynęli. — Żołnierze zostają na okręcie na noc? — Tak, panie. Muszą być gotowi do walki z pierwszym brzaskiem. Przyszła wiadomość, panie. Tajna Rada spotyka się w królewskim namiocie za godzinę. — Na mękę Pańską! — wściekł się Rich. — Czemu mi nie powiedziałeś tego od razu? Dryblas spąsowiał. — Kiedy ja… — Wiadomości od Tajnej Rady muszą być przekazywane natychmiast. Ile razy mam ci powtarzać?! Wynoś się, ale stój w pobliżu, żebyś słyszał, gdybym dzwonił na ciebie. — Tak jest, panie. — Służący skłonił się i wyszedł. Rich pokręcił głową.

— Peel to przygłup, ale czasem dobrze jest mieć wokół siebie ludzi, którzy niewiele rozumieją, za to czują mores. — Znów przyoblekł twarz w uśmiech wzgardliwej wyższości, jednak widziałem, że kosztuje go to sporo wysiłku. — A teraz, kolego Shardlake, pozwolisz, że wyłożę moją propozycję. List polecający do Westa pomoże ci się dostać na Mary Rose, gdzie będziesz mógł, panie, powiedzieć Leaconowi, że chłopak, którego dzisiaj przyjął, jest dziewczyną, a następnie zabrać ją na ląd. Mój służący załatwi łódź, która zawiezie cię, panie, w obie strony. W zamian za to nie powiesz nikomu ani słowa na temat tego, co wydarzyło się w Rolfswood przed dziewiętnastu laty. Nawiasem mówiąc, to Philip West opłacał pobyt Ellen w Bedlam przez wszystkie lata. — Domyśliłem się tego. — Możesz, panie, wziąć te opłaty na siebie, mnie to nic nie obchodzi. — I przez cały ten czas dałeś jej, panie, święty spokój? Przecież gdyby kiedykolwiek wspomniała o gwałcie… — Nie miała pojęcia, jak się nazywam, a West zawsze się odgrażał, że opowie wszystko, jeśli jej włos spadnie z głowy. — Znowu chwycił go tik; Rich gniewnie zamrugał. — I co ty na to, kolego Shardlake? Jutro pewnie rozpocznie się bitwa, najpóźniej pojutrze. — Muszę znać całą historię — odparłem spokojnie, grając na zwłokę, by mieć czas do namysłu. — Naprawdę nie możemy sobie tego darować? — zniecierpliwił się. — Ja nie — odparłem. — Matka Westa wspomniała mi o liście od króla do Anny Boleyn, który wiózł jakoby tamtego dnia. — Mówił mi o tym. Stara, durna suka. — Chcę też wiedzieć, co się wtedy wydarzyło w hucie. — Chciałem wiedzieć, czy Ellen miała jakiś udział w śmierci ojca albo Gratwycka. — Musiałeś być wtedy koło trzydziestki, panie. Jesteś sporo starszy od Westa. Z tego, co wiem, towarzyszył mu jakiś niższy rangą urzędnik. — To ja byłem tym niższym urzędnikiem. Pomimo licznych starań, pomimo ubiegania się o protekcję Thomasa More’a nie udało mi się awansować wyżej niż do funkcji niższego urzędnika królewskiego szambelana. — Uśmiechnął się krzywo. — Wierzysz, panie, w los? W fatum? — Nie. — Lubię hazard. Świat jest jak partia kart. Czekasz na swój łut szczęścia, a kiedy się trafi, robisz, co możesz, żeby zwiększyć pulę. Tamten list dla mnie był początkiem szczęśliwej passy, która doprowadziła mnie to Tajnej Rady. — Skąd wiedziałeś, co jest w środku? — Nie wiedziałem. — Roześmiał się. — Nie odważyłbym się go tknąć, gdybym wiedział. Sądziłem, że po prostu królowa Katarzyna Aragońska próbuje zwęszyć, w jakim stadium jest romans króla z Anną Boleyn. Stare czupiradło, szkoda, żeś jej, panie, wtedy nie widział. Człapała wszędzie z tym swoim różańcem, tłusta i sflaczała od tych wszystkich ciąż, z których i tak nic nie wyszło. Włożyłem niemało wysiłku, by porobić znajomości na dworze, i udało mi się zaprzyjaźnić ze starszawą dwórką ze świty królowej, jedną z tych użytecznych starych plotkar, które zawsze wiedzą, co w trawie piszczy. Wcisnąłem jej kit, że jestem wiernym sługą królowej, który nie może patrzeć na to, jak ją znieważa ta cała Boleyn i tym podobne. — Uśmiechnął się, dumny z własnej przebiegłości. — Powtórzyła to królowej Katarzynie, a ta przekazała mi przez nią sugestię, bym zaprzyjaźnił się z Westem; królowa wiedziała, że zdarzało mu się wozić królewskie listy do Anny Boleyn. Potem dostałem poufną informację na temat listu. Szpiedzy królowej Katarzyny na dworze króla musieli jej donieść, że zawiera ważne treści. Wkręciłem się

więc w wyprawę Philipa Westa do Rolfswood. — W jaki sposób zdobyłeś list, panie? — Niech ci wystarczy, komisarzu Shardlake, to, że go zdobyłem. — Nie, sir Richardzie, jeśli mamy dobić targu, muszę wiedzieć wszystko. Proszę nie zapominać, że Barak jest w drodze do Londynu. Rich ściągnął wąskie wargi. — Widziałeś, panie, Philipa Westa. To człowiek, którym rządzą namiętności nawet teraz, a co dopiero za młodu. I, jak wiele osób, które uważają się za szlachetne, w rzeczywistości dba wyłącznie o własny honor. Jest próżny, obchodzą go tylko jego reputacja i to, co myśli o nim jego matka. — Skrzywił cienki nos z odrazą. — Tamtego dnia pojechałem z nim do Rolfswood i czekałem w pobliskiej karczmie, gdy pojechał się oświadczyć Ellen Fettiplace. — Myślałem, że doszło do bójki i że nie planował się oświadczać tego dnia, a tylko porozmawiać z jej ojcem. — Nie, nie, to było kłamstwo, które wymyślił dla swoich rodziców. Czuł silną miętę do tej dziewczyny. — Rich uniósł brew znacząco. — Nie była wielką pięknością, ale widać miała w sobie to coś. O, przepraszam, zagalopowałem się. Może ty również, panie, czujesz miętę do tej Ellen. — Nic z tych rzeczy. Wzruszył ramionami. — Cóż, Philip West był przekonany, że ona przyjmie jego oświadczyny i będzie zaszczycona. Jednak po powrocie wyjawił, że dostał od niej kosza; powiedziała, że go nie kocha. Był wściekły, oburzony, upokorzony. Bełkocząc, bluźnił jak diabeł w jasełkach. Słuchałem jego tyrady, zachęcając, by pił na umór, bo liczyłem, że nadarzy się jakaś okazja, by podprowadzić mu ten list, ale jego dłoń wciąż wędrowała do miejsca, gdzie trzymał go pod koszulą. Ani na chwilę nie zapominał o liście. Szczęście dopisało mi dopiero wtedy, gdy jego uwagę pochłonęło całkowicie coś innego. West w końcu postanowił wrócić do Petworth. Ledwieśmy ruszyli w drogę, kiedy wyciągnąłem następną szczęśliwą kartę. Była nią Ellen Fettiplace we własnej osobie. W namiocie było gorąco, mnie jednak przeszedł mróz. Przez jakąś szczelinę wleciała ćma i zaczęła krążyć wokół świec. Przypomniałem sobie, jak Dyrick w Hoyland pacnięciem zatłukł ćmę. Rich nie zwracał na owada uwagi. — Kim jest dla ciebie Ellen Fettiplace, kolego? — spytał. — Czy na pewno jest tylko jedną z tych pańskich przybłęd i sierot, nikim więcej? — Nikim więcej — powtórzyłem za nim ze smutkiem. Spojrzał na mnie złowrogo. — Spędzała mi sen z powiek przez wiele lat. — Znów dostał tiku. — Naprawdę chcesz, panie, żebym mówił dalej? — Tak, sir Richardzie. Jeśli mamy dojść do porozumienia, muszę wiedzieć o wszystkim, co wydarzyło się Ellen, podobnie jak jej ojcu i jego robotnikowi. — Zdajesz sobie sprawę, panie, że zawsze mogę wyprzeć się tej rozmowy. Nie ma żadnych świadków. — Oczywiście. Spochmurniał, potem jednak podjął starannie modulowanym głosem. — Dziewczyna zobaczyła, że jedziemy w jej stronę, i zamarła. Chyba przeraził ją wyraz twarzy Westa. Wtedy powiedziałem do niego: „Weź ją sobie, jak nie po dobroci, to siłą, nikogo nie ma w pobliżu”. Był zbyt pijany, by myśleć o konsekwencjach. Musiałem mu pomóc odpiąć miecz, jako szlachcice nigdy nie rozstawaliśmy się z mieczami, a potem pomóc mu zejść z konia.

Myślałem, że dziewczyna zacznie uciekać, ale ona stała wciąż w miejscu jak sparaliżowana, patrząc z otwartymi ustami, jak podbiegamy do niej i ją obezwładniamy. West wziął się do roboty. Ja przytrzymywałem Ellen, a kiedy leżał na niej, wykradłem mu list. Nie zauważył tego, bo był w niej, a dziewczyna biła go i drapała. Aż dziw bierze, że udało mu się dopiąć swego, bo był solidnie pijany. Porwałem list i rzuciłem się do ucieczki. Niestety, musiałem porzucić konia. — A co by było, gdyby dziewczyna zaczęła mówić? — Byłem gotów obstawać, że wszystko jej się pomieszało, że próbowałem powstrzymać Westa i pobiegłem po pomoc, widząc, że nic nie wskóram. — Zamyślił się na chwilę. — Wiele byłem gotów zaryzykować, byle zyskać protekcję królowej. — Ale w końcu awansowałeś, panie, dzięki Thomasowi Cromwellowi, który był wrogiem Katarzyny Aragońskiej. — O, Cromwell wiedział, że potrafię być użyteczny. — Proszę mówić dalej, sir Richardzie. Przeszył mnie lodowatym spojrzeniem; z trudem opanowałem dreszcz, który mną wstrząsnął na myśl o tym, jak by się ze mną najchętniej obszedł, gdyby nie to, że byłem protegowanym królowej. — Po rozstaniu z Westem zamierzałem udać się do najbliższego miasteczka i wynająć konia, ale zgubiłem się w tamtejszych lasach, a wkrótce zrobiło się tak ciemno, że w ogóle nie widziałem drogi. Nagle usłyszałem Westa błąkającego się pośród drzew; na przemian klął i mnie wołał. Wiedział już, że zgubił list. Znał tamte lasy, bo się wychował w okolicy. Udało mi się go zgubić, a potem zobaczyłem przed sobą światła, więc ruszyłem w ich stronę. Myślałem, że trafiłem na jakiś dom albo zajazd, gdzie dadzą mi schronienie. — Cień przemknął po twarzy Richa i dotarło do mnie, jak bardzo musiał się bać tamtej nocy, błąkając się sam po lesie. — To była huta? — Tak, to była huta Fettiplace’a. W środku, na sienniku, siedział, pijąc, samotny mężczyzna. Powiedziałem mu, że zgubiłem drogę, a on wyjaśnił mi, jak dotrzeć do Rolfswood. Zaprosił mnie, bym się dosiadł. Był pod wrażeniem, gdy w środku nocy wyrósł nagle przed nim szlachcic. Postanowiłem zaczekać, licząc na to, że West zaprzestanie poszukiwań albo gdzieś zlegnie pijany, co ponoć właśnie zrobił. Siedząc, czytałem list. Cholerna pieczęć pękła, gdy wyciągałem list zza pazuchy Westa. Byłem zdumiony wiadomością, że król zamierza poślubić Annę; miał nadzieję zjednać sobie papieża, gdyby Katarzyna nie chciała dać mu rozwodu. Nie wiedziałem, że treść listu jest aż tak poważna, myślałem, że w środku są jakieś czułe słówka do kochanki. — Zatem zawiosłeś list Katarzynie Aragońskiej, który zawczasu ostrzegł ją o zamiarach króla, panie. — Tak. Na śmierć Pańską, król musiał się nieźle wściec, gdy West powiadomił go o zgubieniu listu. Do dziś nie rozumiem, jakim cudem przy okazji nie poleciała głowa Westa. Następnego roku, kiedy król udał się do Katarzyny, aby jej powiedzieć, że ich małżeństwo jest sprzeczne z przykazaniami i dlatego Bóg nie pobłogosławił ich synem, ona już była uprzedzona o jego planach. Od miesięcy kipiała gniewem. — Gdyby król dowiedział się, coś pan zrobił… — Katarzyna Aragońska nigdy mu nie zdradziła, że czytała ten list. Zawsze ochraniała swe sługi, to była jej metoda pozyskiwania ludzkiej lojalności. Od tamtej nocy zaczęła się moja wspinaczka po szczeblach kariery. Gdy w konflikcie, który rozgorzał wkrótce, stało się jasne, że zwycięży Anna Boleyn, przeszedłem na drugą stronę. — Zatem to, co pomogłeś zrobić Westowi z Ellen, było początkiem pańskiej drogi na szczyty kariery.

— Można by to tak nazwać. Ale to wcale nie było takie proste. Tamtej nocy, kiedy siedziałem w starej hucie, nagle trzasnęły drzwi. Przestraszyłem się, że West mnie znalazł, ale to była dziewczyna, w rozchełstanej szacie, z obłędem w oczach. Zauważyła mnie. — Gwałciciel! — krzyknęła, pokazując na mnie palcem. Tamten człowiek, Gratwyck, w jednej chwili zapomniał o piciu, wstał i podszedł do mnie z drągiem w dłoni. Na szczęście miałem przy sobie miecz. Ciąłem go. Nie zabiłem go wprawdzie, ale wpadł do ognia i po chwili cały stanął w płomieniach, i krzycząc, biegał w koło po pomieszczeniu. — Urwał i spojrzał znacząco na mnie. — Rozumiesz, panie, to nie było morderstwo, działałem w samoobronie. Przyznam, że byłem wstrząśnięty, a kiedy znów spojrzałem na dziewczynę, już jej nie było. Wybiegłem za nią w ciemności, ale zniknęła. Musiałem się zastanowić, co dalej. Zawróciłem do huty, lecz budynek już cały płonął, tylko ze środka dobywał się przeraźliwy krzyk Gratwycka. W tej sytuacji ruszyłem ścieżką nad stawem, żeby odnaleźć Ellen. — Co byś, panie, zrobił z nią, gdybyś ją znalazł? Rich wzruszył ramionami. — Nie znalazłem. Za to wpakowałem się na starszego mężczyznę w płaszczu. — Pana Fettiplace’a. — „Coś ty za jeden?”, huknął. Myślę, że chodził po nocy, szukając swojej córki, i zaszedł do huty sprawdzić, czy jej tam nie ma, ale nigdy się tego nie dowiem. Złapał mnie, więc go przeszyłem mieczem — powiedział beznamiętnie Rich, jakby odczytywał jakiś dokument sądowy. — Wiedziałem, że muszę się go pozbyć, zanim zbiegną się ludzie do pożaru. Nie mogłem wrzucić go do budynku, bo już cały płonął. Ale noc była księżycowa, zobaczyłem łódkę na brzegu stawu i wywiozłem zwłoki na środek, zatapiając z grudą żelaza, którą znalazłem po drodze. Potem szedłem aż do samego świtu, kiedy wynająłem konia w jakimś zajeździe i wróciłem do Petworth. Musiał się bardzo bać, wędrując w ciemnościach po tym, co uczynił. — Następnego dnia West mnie odszukał — ciągnął Rich. — Zaprzeczyłem, jakobym miał cokolwiek wspólnego z pożarem, kłamiąc, że pojechałem prosto do Petworth, a chociaż podejrzewał mnie, nie miał żadnych dowodów. Co się tyczyło listu i gwałtu, powiedziałem mu, że musimy milczeć obaj. Jednak dureń pojechał z powrotem do Rolfswood, by porozmawiać z Ellen. To było niebezpieczne posunięcie, które przypłaciłem niejedną bezsenną nocą. Na szczęście jednak dziewczyna postradała zmysły, a po pewnym czasie West i jego rodzina załatwili z Priddisem wywiezienie jej do Bedlam. Priddis, jak łatwo sobie wyobrazić, wziął niezłą łapówkę za niezadawanie zbędnych pytań. — Rozumiem więc, że teraz zawarłeś nowy pakt z Philipem Westem, panie. — Tak. Jestem w tym dobry. — Uparł się, by zostawić Ellen przy życiu. Rich sposępniał. — Zagroził, że jeśli jej się coś stanie, opowie całą historię. Dręczyły go wyrzuty sumienia i postanowił zaciągnąć się do floty królewskiej. Jest na wpół obłąkany i myślę, że chętnie by umarł. Naturalnie, bez uszczerbku dla honoru — zakpił. — Dlatego właśnie, gdy go dzisiaj spotkałem, zgodził się wziąć na pokład dziewczynę Curteysów, żebym mógł zawrzeć z tobą, kolego Shardlake, pakt zobowiązujący cię do milczenia. — Moje milczenie na temat wypadków w Rolfswood w zamian za wyciągnięcie Emmy Curteys z tego okrętu, czy dobrze rozumiem? A co z Ellen? Rozłożył dziecięce rączki. — Pozwolę jej spokojnie mieszkać w Bedlam pod pańskim okiem. Rozumiem, że i tak

nigdy by stamtąd nie wyszła, nawet gdyby jej pozwolono. Myślałem gorączkowo. Niestety, Rich miał rację. Mógłbym go zniszczyć, ale wtedy nie udałoby mi się wydostać Emmy Curteys z Mary Rose. Byłem zły, że morderstwo ujdzie mu płazem, i to nie pierwszy raz. Dobrze pamiętałem, jak zdradził Thomasa More’a, jak prześladował heretyków w Essex. — Skąd możesz mieć pewność, czy nie zabiorę Emmy ze statku, nie umieszczę jej gdzieś bezpiecznie, a potem nie zdemaskuję cię, panie? — Pomyślałem i o tym. — Nie wątpię. To ty, panie, zabiłeś również Myllinga, dobrze mówię? — Płaciłem mu za to, że natychmiast poinformuje mnie, gdyby ktokolwiek pytał o Ellen Fettiplace. Doniósł mi, że węszyłeś, kolego Shardlake, w jej sprawie. A potem, wyobraź sobie, panie, próbował mnie zaszantażować, żądając dodatkowej opłaty. Nie miał pojęcia o tym, że jego młody pomocnik też jest na mojej liście płac. Nie mogłem sobie pozwolić na cień ryzyka, więc załatwiłem z pomocnikiem, że go wykończy. Zamknięcie w śmierdzielni to był dobry pomysł; gdyby przeżył, zawsze można było wmówić ludziom, że drzwi zatrzasnęły się przypadkiem. Młody Alabaster przejął już jego obowiązki. — Poszperał w dokumentach. — A teraz przejdźmy do rzeczy — oznajmił z werwą. Wyjął ze sterty jakiś papier, który mi podsunął. — Pański testament. Mało nie spadłem z zydla, bo testamenty spisuje się w przewidywaniu śmierci. Rich zaśmiał się szyderczo. — Proszę się nie obawiać. Wszyscy w obozie spisują testamenty w obliczu nadchodzącej bitwy. Proszę przeczytać uważnie. Zostawiłem wolne miejsca na zapisy spadkowe. Zacząłem czytać. Spisuję niniejszy testament w obliczu śmiertelnych niebezpieczeństw w Portsmouth, w przededniu starcia z francuską flotą. Dalej klauzula dotycząca egzekutora: Ustanawiam sir Richarda Richa z Essex, członka Tajnej Rady Królewskiej, jako wyłącznego wykonawcę mojego testamentu. Pierwszy zapis, jak się okazało, był już gotowy: Wyżej wspomnianemu sir Richardowi Richowi z prośbą o wybaczenie wieloletnich uwłaczających pomówień pod jego adresem, a w podzięce za niedawne dowody szczerej przyjaźni, 50 marek. Potem następowało miejsce na kolejne zapisy, dalej data: 18 lipca 1545 i miejsce na mój podpis oraz podpisy dwóch świadków. Rich podsunął mi dwie czyste kartki papieru. — Proszę to przepisać dwukrotnie — zaczął mną dyrygować żwawo. — Jedna kopia dla mnie do zachowania, bo coś mi mówi, że spiszesz, panie, nowy testament po powrocie do Londynu. To nie ma najmniejszego znaczenia, pięćdziesiąt marek to kwota symboliczna, co widać gołym okiem. Zależy mi na testamencie poświadczonym przez paru szacownych mężów z obozu, którzy nie znają ani mnie, ani ciebie, panie, a którzy w razie czego potwierdzą, że spisałeś, panie, testament całkowicie dobrowolnie, ponieważ zamierzam wystąpić do sądu, gdybyś kiedykolwiek wytoczył przeciwko mnie jakieś oskarżenia. — Przekrzywił mały łebek. — Prosiłbym tylko bez żadnych zapisów dla Ellen Fettiplace. Jeszcze raz przeczytałem szkic testamentu. Zwięzły, precyzyjny, jak wszystko, co Rich robił, z wyjątkiem tamtej wyprawy do Rolfswood, kiedy spanikował i zabił człowieka, potężnie ryzykując. — Jeżeli mnie wydasz, jeśli doprowadzisz mnie do tego, że będę przyparty do muru, możesz być pewien, panie, że Ellen Fettiplace przytrafi się coś złego — powiedział, podając mi gęsie pióro. — Sam więc widzisz, że trzymamy się nawzajem w szachu. Wziąłem pióro i zacząłem pisać. Nagle rozległ się gwar, szczęk zbroi, stukot kopyt: to orszak królewski wracał z zamku Southsea. Głosy osób mijających namiot Richa były ciche,

poważne. Kiedy skończyłem pisać, Rich wziął swój szkic i porównał go starannie z obiema kopiami. Pokiwał głową. — Hojne zapisy dla Jacka i Tamasin Baraków oraz dla Guya Maltona… tego się właśnie spodziewałem. Drobne zapisy dla chłopców pracujących w gospodarstwie. — Spojrzał na mnie z rozbawieniem. — A kim jest owa Josephine Coldiron, której zostawiasz, panie, sto marek? Trzymasz sobie jakąś dziewkę na Chancery Lane? — Josephine również pracuje w moim gospodarstwie. Rich wzruszył ramionami, jeszcze raz sprawdził, czy niczego nie opuściłem bądź chytrze przeinaczyłem, po czym kiwnął głową zadowolony i potrząsnął dzwonkiem. Po chwili do namiotu wkroczył Peel. — Sprowadź tutaj kilku panów, najlepiej wysoko postawionych — polecił Rich. — Samych urzędników. Nikogo z tych, którzy mogą jutro brać udział w bitwie. Muszą żyć, by móc świadczyć, że mój przyjaciel Shardlake podpisał swój testament. — Spojrzał na klepsydrę. — Śpiesz się, czas nagli. Kiedy przybędą świadkowie, będziemy udawać przyjaciół, rozumiesz, panie — zwrócił się do mnie po wyjściu Peela. — Oczywiście tylko przez chwilę. — Rozumiem — odparłem ciężko. Rich przyjrzał mi się z zainteresowaniem. — Byłeś, panie, kiedyś przyjacielem lorda Cromwella; mogłeś wysoko zajść, gdybyś, panie, z nim nie zadarł. — Stawiał zbyt wygórowane warunki. — Rozumiem. My, doradcy, jesteśmy bandą łotrów. Ty, panie, za to, moim zdaniem, lubisz się pławić w poczuciu własnej prawości. Pomagać biednym i słabym. Być człowiekiem bożym, by użyć słów radykalnych protestantów. — Uśmiechnął się kpiąco. — Zdziwisz się, panie, ale w Tajnej Radzie też zasiadają prawi ludzie. Ludzie pokroju mnie, Pauleta czy Wriothesleya siedzą z nimi przy stole obrad, słuchając ich: Hertford spiera się z Gardinerem i Norfolkiem na temat form liturgicznych. Ale zaraz potem jedni drugich najchętniej utopiliby w łyżce wody. Są jednak tacy, którzy, jak trafnie ujął to sir William Paulet, wolą, by wiatr ich przygiął, niż złamał. Ci, którzy mają sumienie, są zbyt zaabsorbowani słusznością swojej sprawy, by ostatecznie przeżyć. Ale król zna wartość prostego, chłopskiego rozumowania, dlatego tacy jak my żyją, gdy inni idą pod topór. — Ludzie, których nie można pomówić o nieczułe serce tylko dlatego, że w ogóle nie mają serca — powiedziałem. — Ależ skąd, mamy serca. Dla naszych rodzin, naszych dzieci, które kształcimy i o których dobrobyt dbamy dzięki królewskim nadaniom ziem, naszym apanażom i prezentom od klientów. Ale oczywiście ty nie wiesz nawet, co to jest rodzina, panie — dodał wzgardliwie. Na zewnątrz rozległy się kroki. Peel wrócił, prowadząc dwóch wyższych urzędników, których pierwszy raz widziałem na oczy; panowie skłonili się głęboko Richowi. Ten okrążył stół i objął mnie chudziutkim ramieniem. Z trudem opanowałem drżenie. — Dziękuję panom za przyjście — powiedział Rich. — Obecny tutaj mój przyjaciel, pan Shardlake, chciałby uporządkować swoje sprawy w obliczu tego, co się wkrótce rozpęta. Czy mógłbym prosić panów o tę uprzejmość, by zechcieli poświadczyć jego testament? Panowie się zgodzili. Podali mi swoje nazwiska i przyglądali się, jak podpisuję testament i kopię, po czym obaj złożyli podpisy jako świadkowie. Rich zgarnął ze stołu czapkę i papiery wraz z dwoma złożonymi listami i kopią testamentu. — Dziękuję panom — rzekł. — A teraz, niestety, muszę iść na zebranie Tajnej Rady. Jak to dobrze, że mój przyjaciel, pan Shardlake, zgodził się zająć tą panną — dorzucił głośno, żeby świadkowie słyszeli.

— Zrobiłeś dokładnie to, czego się po tobie spodziewałem, panie — odparłem bezbarwnie. Panowie skłonili się i wyszli. Rich, który wciąż obejmował mnie, szturchnął mnie w garb. — Zawsze miałem na to ochotę — szepnął mi do ucha. Następnie zwrócił się do Peela, szorstko i rzeczowo: — Colin, masz pojechać z panem Shardlakiem do Portsmouth, znaleźć jakąś łódź i zawieźć go na Mary Rose. — Włożył dwa listy do skórzanego tornistra i podał go Peelowi. — List niezapieczętowany to mój list polecający, dzięki któremu wpuszczą was do Portsmouth i udostępnią łódź. Drugi list należy przekazać wyłącznie do rąk własnych adresata, Philipa Westa. Gdyby któryś z oficerów na statku zażądał tego listu, powiesz mu to samo, powołując się na mnie. Potem będziesz czekał z łodzią, dopóki pan Shardlake nie wróci, i odwieziesz go na brzeg. Będzie mu towarzyszyć jedna osoba. A teraz jedź. Czy mój koń jest w stajni? — Tak, sir Richardzie. — Jesteś pewien, że zrozumiałeś wszystko? — spytał prześmiewczo. — Tak, panie. — Kolego Shardlake, proszę nim pokierować, gdyby coś pomylił. A teraz do widzenia. — Skłonił się, odwrócił i wyszedł z namiotu. Peel spojrzał na mnie. — Listy są dobrze schowane? — Tak jest, panie. — To chodźmy, bo czas nagli.

Rozdział czterdziesty piąty — Masz konia, panie? — spytał Peel. — Tak, żołnierz zaprowadził go do stajni. — Przyprowadzę go. Konno najszybciej dotrzemy na nabrzeże Camber. — Skłonił się i pośpiesznie odszedł. Czekałem obok namiotów, popatrując na morze. Słońce znikało za horyzontem; był kolejny, spokojny letni wieczór. Na zamku Southsea żołnierze kręcili się wokół działa. Koło mnie ludzie ciągnęli armatę przez zapiaszczone chaszcze nad wodą. Część żołnierzy paliła małe ogniska, na których coś pichcili; reszta rozeszła się po namiotach. W miarę obniżania się słońca temperatura spadała gwałtownie. Peel wrócił, prowadząc Odmieńca i drugiego konia. — Czy mogę pomóc ci wsiąść, panie? — spytał uprzejmie. Przyjrzałem mu się z zaciekawieniem, pamiętając, jak spokojnie przyjmował zniewagi Richa. — Dziękuję. Musiałeś, chłopcze, widzieć wiele przygotowań do inwazji, pracując z sir Richardem. Zobaczyłem czujność na jego twarzy. — Nie słucham tego, co się przy mnie mówi, panie. Jestem zwykłym sługą. Mam swoje proste obowiązki i jestem głuchy na wszystko inne. — Niezły sposób na życie — skwitowałem. Jechaliśmy do miasta wzdłuż Wielkiego Moczaru. — A co o tym wszystkim sądzisz? — spytałem. — Modlę się, by mojemu panu nic się nie stało, kiedy wylądują Francuzi. Na szczęście ma głowę nie od parady. — Nie da się ukryć. Ze spokojnych wód Moczaru zniknęło ptactwo, pewnie spłoszone salwami z dział. Zbliżaliśmy się do murów miejskich, gdzie wzmacniający fortyfikacje mularze właśnie pakowali narzędzia. — Byłeś dziś z twoim panem w Portsmouth? — zagadnąłem Peela. — Nie, panie. Siedziałem w obozie. Wszyscy wybiegliśmy z namiotów, kiedy poniósł się krzyk, że nadpływa flota Francuzów. A potem król przyjechał z Portsmouth. Jadąc wzdłuż murów, dotarliśmy do głównej bramy. Peel pokazał strażnikom list polecający od Richa i zostaliśmy bez przeszkód wpuszczeni. High Street była zupełnie wyludniona, jeśli nie liczyć patrolującej straży, a okna domów i sklepów miały pozamykane okiennice. Byłem ciekaw, czy właściciele zostawili wszystko w środku. We wnętrzu jakiegoś domu wył pies. Znacząc krwią drogę, wyprzedził nas wóz wypełniony tuszami świeżo zarżniętych wołów. Oyster Street dla odmiany była ludna; jak zawsze żołnierze wadzili się z marynarzami i robotnikami. Teraz, gdy Francuzi dopłynęli i żołnierze mieli na stałe zostać na okrętach, na nabrzeżu ładowano na łodzie dodatkowe zapasy żywności. Zatrzymaliśmy się przy magazynach. Po drugiej stronie, na półwyspie, roiło się od żołnierzy, nawet za okrągłą basztą. Angielskie okręty wojenne stały na kotwicy w cieśninie. — Uda nam się zdobyć łódź? — spytałem z niepokojem Peela. — Z listem polecającym raczej tak. Proszę zaczekać tutaj chwilę z łaski swojej, panie.

Zaprowadzę konie do stajni. — Masz drugi list? Do pana Westa? Poklepał się po tornistrze. — Siedzi tutaj bezpiecznie. Nie jestem głupi, panie — dodał urażonym tonem. — Jasne, że nie. — Spojrzałem na okręty. — Ale proszę, pośpiesz się. Zsiedliśmy i Peel odprowadził konie. Zobaczyłem olbrzymi kadłub Great Harry’ego. Musiał ich niezły strach oblecieć na widok nadpływających Francuzów. Wyszukałem wzrokiem Mary Rose, gdzie przebywała Emma z oddziałem Leacona. Przez Oyster Street maszerował oddział żołnierzy. Musieli przybyć prosto ze wsi, bo ze zdumieniem patrzyli na morze. Usłyszałem wołanie z dołu. Spojrzałem w tamtą stronę i zobaczyłem Peela, który w towarzystwie drugiego mężczyzny stał na pokładzie małej łódki u stóp schodów na nabrzeżu. — Szybko, panie, bo jeszcze gotowi nam ją zarekwirować. * Właściciel łodzi, młody mężczyzna, wiosłował szybko, wyprzedzając wyładowane towarem łodzie dostawcze. W oddali widziałem francuskie okręty; zachodzące słońce rzucało czerwoną poświatę na gęsty las masztów. Nagle od strony floty wroga, ponad cichymi wodami cieśniny Solent, zagrzmiała kanonada. Peel aż podskoczył, mrugając. — Chcą nas trochę postraszyć — wyjaśnił właściciel łodzi. — Przeklęte kmioty pańszczyźniane. Są zbyt daleko, by trafić w cokolwiek. — Skierował łódkę w stronę stojących w rzędach okrętów wojennych. Mniejsze jednostki wróciły do portu, ale około czterdziestu większych stało w dwóch rzędach odległych o dwieście jardów od siebie, okręcając się z wolna wokół swych kotwic pod wpływem odpływu. Wiosłowaliśmy w kierunku Mary Rose. Gdy pierwszy raz znalazłem się na tym okręcie, była już noc, ale teraz, w świetle gasnącego dnia, widziałem całą jego urodę i potężne rozmiary: olbrzymi kadłub i niebotyczne maszty, które przez kontrast z kadłubem zdawały się wręcz filigranowe; liny takielunku, po których wspinali się marynarze, kasztele zdobione wielobarwnymi pasami i herbami. Furty działowe były zamknięte, liny, za pomocą których otwierano je z pokładu, wisiały luzem. Jakaś łódź przybiła właśnie do kadłuba i coś, co wyglądało na skrzynię ze strzałami, wciągano na górny pokład przez ambrazury. — Podpłynę od drugiej strony — powiedział nasz przewoźnik. Opłynął dziób i potężne liny dwóch kotwic, by zatrzymać się na wysokości fokmasztu z przymocowaną biało-czerwoną różą Tudorów. Po drugiej stronie nie zastaliśmy żadnych łodzi dostawczych. Podpłynęliśmy do burty. Znów rozległ się z góry okrzyk „Łódź na horyzoncie!” i z otwartej ambrazury wyjrzała do nas twarz. — List od sir Richarda Richa do zastępcy intendenta, pana Westa! — zawołał Peel. Po chwili z góry spłynęła drabina sznurowa, wpadając z pluskiem do wody. Właściciel złapał koniec; wstaliśmy obaj z Peelem. Chłopak miał nietęgą minę. — Wchodź za mną — zaproponowałem. — To nic strasznego, po prostu trzymaj się mocno i nie przejmuj się kołysaniem. To trochę potrwa — zwróciłem się do przewoźnika. — Tak jest, panie. — On też wstał, przeciągając się, bo ręce mu zesztywniały od wioseł. Zacząłem się wspinać, a Peel za mną. * I znów marynarz pomógł mi się przecisnąć przez prostokątne okno. Tym razem udało mi się zeskoczyć na deski pokładu z nieco większym wdziękiem. Peel skoczył za mną; wyglądał, jakby był w szoku. Na pokładzie kłębił się tłum, złożony pół na pół z żołnierzy i marynarzy.

Czekał na nas młody oficer z gwizdkiem na purpurowej wstążce. — Macie ten list od sir Richarda Richa do pana Westa? — spytał obcesowo. Peel wyjął list z tornistra i podsunął oficerowi, żeby mógł sprawdzić pieczęć. — Czy list dotyczy dostaw, na które czekamy? — zwrócił się do mnie oficer. Zawahałem się. — Wybacz, panie, ale list ma być przekazany do rąk własnych pana Westa i z nim tylko wolno mi rozmawiać. Oficer odwrócił się. — Pilnuj ich — powiedział do jednego z marynarzy, po czym ruszył w stronę forkasztelu. Spojrzałem na pokład. Wielu żołnierzy siedziało, opierając się o zamknięte furty działowe między armatami, niektórzy czyścili długie arkebuzy. Wszyscy szykują się do bitwy — dotarło do mnie. Zachodzące słońce świeciło czerwonym blaskiem i siatka rzucała na pokład dziwny, koronkowy wzór. Marynarze donosili do armat po dwie kule w nosidłach, przeklinając żołnierzy, którzy wchodzili im w drogę; pociski kładli do trójkątnych szalunków z desek. Po kładce nad siatką przenoszono skrzynie z bronią z forkasztelu do achterkasztelu. Zadarłem głowę i na achterkasztelu dostrzegłem pod siatką ludzkie głowy, jednak wysokość nie pozwalała mi rozpoznać, czy są to ludzie Leacona. — Ilu żołnierzy jest teraz na pokładzie? — zwróciłem się do marynarza. Był to mały, brodaty człowieczek około czterdziestki, więc raczej stary pośród młodzieży. — Około trzystu — odparł uprzejmie z walijskim akcentem. Spojrzał na mnie nagle z nadzieją w oczach. — Wybacz, panie, ale słyszałem, że wiezie pan wiadomość od sir Richarda Richa. Czy może chcą zabrać trochę żołnierzy z pokładu? Na nasze oko, zdecydowanie ich tam za dużo; większość oficerów jest podobnego zdania, ale król wyznaczył na dowódcę statku wiceadmirała Carew, a on nie chce o tym nawet słyszeć. Dziś pierwszy raz w życiu jego noga stanęła na pokładzie okrętu. — Przykro mi, ale nie to jest tematem mojego listu — odparłem łagodnie. — Gdzie są nowi łucznicy, którzy dziś zostali zaokrętowani? — Wysoko, na kasztelach. Będą tam nocować, bo Francuzi mogą zaatakować o świcie, jeśli wiatr będzie im sprzyjać. Wielu żołnierzy nie umie nawet porządnie chodzić po pokładzie. Niedawno, gdy zerwał się wiatr, zarzygali cały pokład; achterdek już cuchnie jak diabli. Bóg jeden wie, jak sobie będą radzić na otwartym morzu. Gdybyś mógł donieść o tym sir Richardowi Richowi, panie… — Obawiam się, że nie mam na to wpływu. — Spojrzałem na Peela, który gwałtownie pokazywał coś głową. Marynarz odwrócił się w tamtą stronę. Niedaleko nas zobaczyłem małą grupę stojącą między armatami; rozmawiali w jakimś obcym języku, chyba po flamandzku. Jeden nerwowo odmawiał różaniec, przesuwając w palcach paciorki z klekotem. Dawno tego nie widziałem, modlitwa różańcowa była zakazana od czasów lorda Cromwella. Domyśliłem się, że na czas wojny złagodzono prawa dla cudzoziemskich żołnierzy. Docierały do mnie strzępy rozmów: — Widziałem dziś łabędzia, jak beztrosko przysiadł na naszym okręcie, a potem pofrunął dalej. Może to znak dany przez Pana. Królewski ptak… — Niechby Pan zesłał nam łabędzia tak wielkiego, by człowiek mógł go dosiąść i stąd odlecieć… — Gdyby doszło do abordażu, Francuzowi ładuj pikę w krocze… — O świcie znów pchną w naszą stronę galery. Tkwimy tu, jakbyśmy się prosili, żeby w nas palnąć… Spojrzałem na forkasztel z jego trzema pokładami, na których znajdowały się kajuty

starszych oficerów. Znów ogarnął mnie podziw dla tego zdumiewającego okrętu, którego wszystkie części były ze sobą tak precyzyjnie połączone. Ostry podmuch wiatru zakołysał krótko Mary Rose. Marynarze w ogóle nie zwrócili na to uwagi, ale dwaj żołnierze w pobliżu stracili równowagę, dobiegły mnie też krzyki z góry, z kaszteli. Jedni żołnierze śmiali się z tego, inni wyglądali na zaniepokojonych. Wreszcie ujrzałem nadchodzącego samotnie z forkasztelu Westa; wszyscy ustępowali mu z drogi. * West stał przed nami, zaciskając pięści. Oczy nabiegły mu krwią. — A więc to ty! — wycharczał. Peel ukłonił się i podał mu list. — Od sir Richarda Richa, panie. West złamał pieczęć, przeczytał list, po czym spojrzał na mnie zaskoczony. — Rich pisze, że przyjeżdżasz, panie, po jednego z zaokrętowanych dziś łuczników. A więc nie wiedział, że Hugh w rzeczywistości jest dziewczyną. Rich nie powiedział mu o tym, być może z obawy, że West mimo wszystko nie wpuściłby dziewczyny na pokład. Stałem oko w oko z człowiekiem, który zniszczył życie Ellen. — Tak jest, panie West. Zgodnie z waszą umową. — Muszę porozmawiać z pierwszym oficerem. To on rządzi okrętem, a nie sir Richard Rich. Trzeba go będzie przekonać, żeby wypuścił stąd zarejestrowanego rekruta. — Jeśli powiemy mu coś, co wiem o Hugh Curteysie, puści go. Ponownie spojrzał na list, a potem na mnie. — Sir Richard pisze, że doszliście do porozumienia w związku z… inną sprawą. — Owszem. Naturalnie nie z wyboru. West spojrzał na Peela. — Jesteś osobistym służącym sir Richarda? — Tak jest — odparł Peel, spuszczając oczy. — To wiesz na pewno, co znaczy trzymać gębę na kłódkę — syknął West. Nagle jakby dotarło do niego, że wokół nas roi się od ludzi. — Chodźmy, panie Shardlake, znajdźmy jakieś spokojne miejsce, żeby porozmawiać, jak najlepiej wydostać stąd tego Curteysa. Nie w mojej kajucie na forkasztelu, bo tam nie dadzą nam spokoju. Czekam na dostawę prowiantu, powinna być tu lada moment. Ale mam pewien pomysł. Ruszyliśmy zatłoczonym pokładem w stronę włazu pod achterkasztelem, w pobliżu głównego masztu; był to luk, którym schodziłem przy poprzedniej wizycie. Grupa marynarzy na pokładzie naciągała takielunek w takt bębna. Znów spojrzałem na achterkasztel, zastanawiając się, czy Leacon słyszy ten dźwięk, który przypomina oblężenie Boulogne. Marynarz klęczał, ostrożnie zapalając świece w rzędzie latarń ustawionych na deskach pokładu. West wziął jedną z latarń, spojrzał na mnie nieodgadnionym wzrokiem, po czym zaczął schodzić po drabinie. Odetchnąłem głębiej i ruszyłem za nim. Zeszliśmy na pokład bateryjny. West czekał u stóp drabiny, aż zejdziemy z Peelem. Wokół nie było żywego ducha. Ponownie przyglądałem się podwójnemu rzędowi armat skierowanych lufami w stronę zamkniętych furt działowych. Kule armatnie i akcesoria zostały ułożone schludnie w trójgraniastych skrzynkach. Do ściany przywiązano linami beczkę oznaczoną białym krzyżem, co znaczyło, że w środku jest proch. Z góry przez kratę pokrywy włazu sączyło się słabe światło; widziałem bose stopy wędrujące po pokładzie. Deski podłogi były wymiecione do czysta. — Wszystko jest przygotowane do jutrzejszej bitwy — powiedział ponuro West. — Chodźmy do spiżarni. Z powodu bałaganu na lądzie w środku jest tylko beczka zgniłej

wieprzowiny. Przyświecając sobie latarnią, zaprowadził nas na część pokładu działowego leżącą bezpośrednio pod achterkasztelem. Pomiędzy żeliwnym działem a wielkim pomieszczeniem, które zajmowało sporą część pokładu, znajdowała się mała, zamknięta na kłódkę kajuta z zasuwanymi drzwiami; West otworzył kłódkę swoim kluczem i rozsunął drzwi. Weszliśmy do składziku o rozmiarach pięć stóp na pięć, w którym nie było nic oprócz wielkiej beczki przywiązanej linami do haków w ścianach, żeby się nie turlała podczas przechyłów okrętu. Beczka miała wieko, ale i tak ze środka sączył się smród gnijącego mięsa. West przez chwilę przyglądał mi się w milczeniu. Z pokładu pod nami dobiegały przytłumione rozmowy, chroboty i przekleństwa. — Opiekowałem się nią przez dziewiętnaście lat — powiedział West. — Rich kazałby ją zgładzić. — Wiem. — Chroniłem ją — powiedział, a głos mu zadrżał z dumy. — Zgwałciłeś ją. — Sprowokowała mnie. Poczułem, jak na moją twarz wypływa mimo woli grymas obrzydzenia. — Zawarłem pakt. Pański sekret nigdy nie wyjdzie na jaw. Kiwnął głową. — Wiem. — Spojrzał na mnie przeciągle, po czym sięgnął za siebie i rozsunął drzwi. Na zewnątrz stał Peel. Jednak zamiast patrzeć tępo jak zwykle, ohydnie szczerzył się od ucha do ucha. Gdy wszedł do środka, West pchnął mnie na ścianę. Z trudem mieściliśmy się we trzech w kajucie, ale udało im się odwrócić mnie twarzą do ściany i wykręcić mi ręce za plecami. West nogą zasunął drzwi, a Peel wyjął z dubletu chustkę do nosa, którą wepchnął mi tak głęboko do ust, że omal mnie nie udusił. West dobył sztylet i przytknął mi go do gardła. — Rusz się tylko, a zginiesz — mruknął. — Zwiąż go — rzucił do Peela. Peel sięgnął do tornistra i wyjął ze środka pęto sznura. Związali mi ręce. Teraz dopiero pojąłem, dlaczego Rich uparł się, by list trafił bezpośrednio do rąk Westa. Jakiż byłem naiwny, ufając mu. Zaplanował wszystko z najdrobniejszymi szczegółami, łącznie z wmówieniem mi, że Peel jest półgłówkiem. Podcięto mi kolana i runąłem na pokład jak długi. Gdy udało mi się odzyskać oddech, spojrzałem w górę. Peel stał nade mną z szatańskim uśmiechem. Przypomniałem sobie rozmowę o aktorstwie z Carswellem; śmiało mógłby brać lekcje u Peela. Nie wątpię, że właśnie ten talent Peela szczególnie zainteresował Richa. Mężczyzna schylił się i związał mi nogi kolejnym kawałkiem sznura, sznurem również owinął mi głowę, żeby nie wypadł knebel. Posadził mnie na podłodze i dwukrotnie okręcił sznurem w pasie, przywiązując do beczki. Miałem związane ręce, byłem pozbawiony głosu i całkowicie bezsilny. West stanął nade mną, wsparłszy się pod boki z gniewną miną, jakby to jemu działa się krzywda, a nie mnie. — Mówiłem ci już, panie, że ochraniałem ją przez dziewiętnaście lat — powiedział drżącym głosem. — Może ucieszy cię wiadomość, że cały czas dręczył mnie wstyd. Ale wyrównałem uszczerbek na honorze, służąc królowi, i nie pozwolę, by odebrał mi go w przededniu bitwy jakiś nic nieznaczący adwokacina; nie dopuszczam nawet do siebie takiej możliwości. Mogę zginąć, a wtedy na co ta smutna prawda mej nieszczęsnej matce? Naturalnie, to ciebie, panie, wcale nie obchodzi. Cóż, Rich obmyślił taki, a nie inny sposób rozprawienia się z tobą, a i ja sam też z radością ujrzę cię wśród martwych. — Zabijemy go zaraz? — podniecił się Peel. — Mam sztylet… West pokręcił niecierpliwie głową.

— Nie da rady. Ma protekcję królowej, więc musimy uważać. Kiedy fale wyrzucą jego ciało na brzeg, to musi wyglądać na utonięcie. Ogłuszę go po zmroku, a potem wyniosę stąd i wyrzucę za burtę. Nikt poza mną nie ma klucza do tej kłódki. — Widzisz, panie Shardlake — wyszczerzył się do mnie Peel — na morzu nietrudno o wypadek. Cywil, który się pęta po zmierzchu na pokładzie, sam się prosi o to, by wypaść za burtę. West syknął. — Muszę jechać i załatwić jakiś prowiant na okręt, nie mamy dość jedzenia na wieczór… — Zamarł, słysząc odgłos kroków. Szybko wyszedł na zewnątrz, zamykając nas w środku z Peelem. — Co tutaj robisz, panie? — spytał ktoś. Poznałem głos intendenta, w którym brzmiało zaskoczenie, choć bez podejrzliwości. — Sprawdzałem naszą ostatnią beczkę wieprzowiny, panie intendecie. Cuchnie już. — Ciągle jeszcze nie dopłynęły dostawy. Kucharz mówi, że ledwie starczy sztokfiszy dla tej masy żołnierzy, którzy mają nocować na okręcie. Pierwszy oficer żąda, byś pojechał osobiście do magazynów i natychmiast przywiózł żywność, bo zostaniemy na lodzie i zaczną się kłopoty. Wsiądziesz, panie, na jedną z łodzi płynących z powrotem na nabrzeże. — Dlaczego ja? — Do pańskich obowiązków należy targowanie się z kupcami. No, już, ruszaj, panie! Usłyszałem oddalające się kroki intendenta, a potem drzwi się rozsunęły. — Słyszałeś? — spytał West. — Tak. — Peel kopnął mnie złośliwie w goleń. — Jeszcześ gotów nam narobić kłopotów. — Musisz natychmiast odpłynąć, nim ktoś się zainteresuje, czyja to łódka — zwrócił się West do Peela. — Później zajmę się Shardlakiem, teraz muszę już jechać. Po powrocie odczekam mniej więcej do trzeciej w nocy, a w chwili gdy nikt się już nie będzie kręcił po pokładzie, ogłuszę go i wypchnę przez furtę działową. Patrzył na mnie z góry, a na jego twarzy malował się niepokój. Czułem, że w odróżnieniu od Peela nie podnieca go myśl o zamordowaniu mnie z zimną krwią, aczkolwiek i tak nie przeszkodzi mu to pozbyć się mnie raz na zawsze. Był, jak słusznie zauważył Rich, człowiekiem chorobliwie czułym na punkcie swojego honoru. Z próżności gotów był sam zginąć i innych pozbawić życia. * Pozostawiono mnie w zupełnych ciemnościach. Z achterkasztelu nade mną dobiegały jakieś niewyraźne kroki, szmery rozmów, czasem gwizdek oficera. Myślałem o Leaconie, który był tam ze swoimi ludźmi, i o Emmie, której nie dane mi będzie stamtąd zabrać. Leżałem na podłodze jak worek. Z beczki za mną buchał ohydny fetor. Wstrząsał mną gniew na Westa i Richa, ale też i na siebie. Oto, do czego doprowadziło mnie moje obsesyjne dociekanie prawdy na temat Ellen i Hugh. Czy po tym wszystkim West będzie nadal chronił Ellen przed Richem? Żałowałem chwili, gdy wytknąłem nos poza mury Londynu. Usłyszałem jakiś ruch w sąsiedniej kajucie, ale nie miałem jak zwrócić na siebie uwagi. Nie bacząc na to, że każdy ruch przypłacałem nieznośnym bólem w wykręconych do tyłu rękach, próbowałem kopnąć w podłogę, byłem jednak związany tak mocno, że mogłem co najwyżej zaszurać piętami z mizernym zresztą skutkiem. Po jakimś czasie zauważyłem małe iskierki nad sobą i pod sobą. Domyśliłem się, że jest to światło latarń widziane przez wąskie szpary w podłodze i suficie. Widocznie zapadł już zmrok. Smród zgniłego mięsa potęgował się w upalnym, dusznym składziku. Dwa razy

usłyszałem kroki na zewnątrz, ale nikt nie przystanął przy moich drzwiach. A potem dotarły do mnie łoskot, stękanie i ludzkie głosy dochodzące od strony drabiny, po której zszedłem tutaj z górnego pokładu. Byłem ciekaw, czy znoszą do kambuza prowiant zdobyty przez Westa. — Wsadzimy część do małej spiżarni, panie? — spytał jakiś głos. — Nie! To idzie na dół do kuchni — odparł ostro West. Hałasy trwały przez dłuższy czas, jednak w końcu ustały. Potem usłyszałem znów głos Westa. — Co wy tutaj robicie? — spytał gniewnie. — Kazano nam trzem pilnować w nocy armat, panie, na wypadek gdyby okrętem zaczęło mocno kołysać — odparł głos z akcentem z Devonu. — To rozkaz pierwszego oficera. Na pokładzie jest beczka prochu. Zapadła cisza. Czułem nieomal, jak tam, za ścianą, West zastanawia się, jakby spławić tych ludzi, żeby ogłuszyć mnie i wyrzucić za burtę. W końcu z ulgą zarejestrowałem jego oddalające się kroki. Przeleżałem tak Bóg wie ile godzin, wijąc się w pętach, żeby znaleźć jak najmniej bolesną pozycję. Drżałem na myśl, że West znajdzie jakiś sposób, by pozbyć się marynarzy pełniących wachtę na pokładzie bateryjnym. Cały czas widziałem migoczące punkciki świetlne, a z góry dobiegały mnie stłumione głosy przerywane gwizdkami oficerów. Raczej nie zanosiło się na to, by tej nocy dane było się wyspać komukolwiek na Mary Rose.

Rozdział czterdziesty szósty Pomimo bólu zapadałem w męczący sen, z którego co rusz się budziłem z powodu bolesnych skurczów pleców i rąk. Parę razy aż podskoczyłem, słysząc kroki z zewnątrz; bałem się, że wraca West, ale kroki zawsze nikły w oddali. Hałas na okręcie przycichł i na godzinę, dwie zapadła niespokojna cisza przerywana tylko dzwonem na zmianę wachty. Straszliwie chciało mi się pić, usta miałem wyschnięte na wiór od knebla, który mi wepchnął Peel. Znowu przysnąłem; śniło mi się, że żołnierze maszerują do Hampshire drogami, które rzeźbią tunele w zieleni drzew. Ja jadę na czele oddziału, obok Leacona. Nagle Leacon odwraca się. „A to kto?” — pyta. Patrzę, że czwórka znajomych żołnierzy, Carswell, Llewellyn, Pygeon i Sulyard niesie mary, na których spoczywa ciało w białej żałobnej szacie. Ellen. Zbudziłem się przerażony. — Szybko! — krzyknął czyjś głos nade mną. Z góry dobiegały hałasy: tupot nóg, gwizdki, szuranie; chyba schodzono po drabinach. Ktoś krzyknął do załóg artyleryjskich, że mają zająć stanowiska; z ulgą dotarło do mnie, że obsługa dział zbiega na pokład bateryjny. Było prawdopodobne, że zostaną tu przez cały dzień, uniemożliwiając Westowi morderstwo. Przez to, że go wysłano na ląd i wystawiono straże przy działach, stracił szansę na zgładzenie mnie pod osłoną nocy. Zaświstały gwizdki, a później usłyszałem ciężki łoskot, od którego zadrżała podłoga mojej celi. Potem znów rozległ się gwizdek, po którym nastąpiła seria szczęknięć. Brzmiało to, jakby otwierano furty działowe, wysuwano lufy na zewnątrz, a potem znów cofano armaty. Czyżby ćwiczenia? Chyba tak, bo manewr powtórzono parokrotnie. Wnosząc z odgłosów, na całym okręcie zapanował ruch. Próbowałem odgadnąć, co ludzie mówią, ale udawało mi się zrozumieć tylko pojedyncze słowa. Nie wiedziałem, ile czasu minęło. Kajuta, która ochłodła trochę w środku nocy, znów nagrzała się, a fetor zgniłego mięsa stał się jeszcze dokuczliwszy. Jakiś czas później usłyszałem odległy strzał armatni — nie potrafiłem ocenić, czy z naszych okrętów, czy z galer wroga. Nagle dobiegły mnie gromkie wiwaty z górnych pokładów i okrzyk: „Galera trafiona!”. Kanonada trwała nadal, to przybliżając się, to znów oddalając. Po którymś strzale poczułem, jak pokład pode mną zadygotał głucho. — Oberwaliśmy?! — zawołał ktoś na zewnątrz. Potem usłyszałem, jak grupa ludzi zbiega szybem aż na najniższy pokład. Zdawało mi się, że słyszę słowo „Pompa!”. Serce załomotało mi z przerażenia na myśl o tym, że mógłbym być więźniem ciasnego składziku na trafionym okręcie, ale nic więcej się nie wydarzyło. Chwyciły mnie nudności, więc nie bacząc na wściekły ból w ramionach, starałem się obrócić twarz do podłogi, żeby się w razie czego nie udławić własnymi wymiocinami. W tej samej chwili usłyszałem stukanie do drzwi, delikatne i niepewne. — Matthew? — zawołał ktoś. To Leacon! Zalała mnie fala ulgi. Nie bacząc na potworny ból, próbowałem wykonać jakiś ruch, bo bałem się, że George odejdzie spod drzwi. Udało mi się zaszurać spętanymi stopami po podłodze. — Matthew? — powtórzył. Chyba mnie usłyszał. Znów zaszurałem butami. Zapadła cisza, a potem drzwi zaczęły skrzypieć, gdy Leacon naparł na nie ramieniem. — Słuchajcie, kogoś tam zamknęli! — zawołał głos za ścianą. Cienkie drzwi wkrótce ustąpiły z głośnym trzaskiem i światło zalało moją celę, boleśnie rażąc mnie w oczy. — Co się tam dzieje, na Boga?! — krzyknął znów jakiś głos z zewnątrz.

W progu stanął zdumiony Leacon. — W środku jest jakiś cywil! — odkrzyknął. Znów naparł ramieniem na drzwi, poszerzając szczelinę na tyle, by się zmieścić. Oficer, który wołał do niego, podszedł teraz i gapił się na mnie w osłupieniu. — Co, u diabla?! Wiesz może, co to za jeden?! — Tak, to mój przyjaciel. — Na rany Zbawiciela! Kto go tu wrzucił w pętach? Zajmiesz się tym! — polecił oficer. — I zabrać mi go zaraz z pokładu bateryjnego! Leacon wszedł do kajuty. Nożem rozciął moje pęta i wyjął mi knebel z ust. Leżałem na plecach, jęcząc i oddychając łapczywie, niezdolny do najmniejszego ruchu. — Na śmierć Pańską, kto cię tak urządził? — Twarz Leacona była brudna i zmęczona, poznaczona strużkami potu. Był w hełmie, watowanej katanie, z oficerskim mieczem u pasa. — Philip West — wychrypiałem jak kogut. — Odkryłem… coś… co kiedyś zrobił. — I przypłynąłeś tutaj, żeby to z nim przedyskutować? — spytał Leacon z niedowierzaniem. — Tak. Która godzina? — Po trzeciej. — Jezu, jestem tutaj od wczorajszego wieczoru. Co się dzieje? Słyszałem jakieś wystrzały… — Francuzi znów wysłali pięć galer do ataku, ale nasze działa trzymają je na bezpieczną odległość. Trafiliśmy jeden okręt, który przechylony na bok odpłynął w stronę głównego zgrupowania floty. Z braku wiatru ani nasze, ani ich okręty wojenne nie mogą wkroczyć do akcji. Francuzi podpłynęli galerami i zeszli na wyspę Wight. Z góry widać światła ich ognisk. Niemniej, gdyby skierowali galery na nas, bylibyśmy w większym kłopocie. Jeśli zerwie się wiatr podczas odpływu, postawimy żagle i popłyniemy w ich stronę. — Co się dzieje na zewnątrz? Słyszałem przesuwanie armat, ale nie było żadnych wystrzałów. — Obsługa dział trenuje dla zabicia czasu. To czekanie jest nieznośne. — Ktoś coś wołał o jakiejś pompie. Myślałem, że zostaliśmy trafieni… — Paru ludzi poszło sprawdzić na dół, ale to chyba nic poważnego. Odetchnąłem z ulgą. — A jak mnie znalazłeś? — Podsłuchałem dwóch marynarzy, którzy mówili, że wczoraj wieczorem wszedł na pokład prawnik, poszedł gdzieś na dół z Westem, a potem łódka odpłynęła bez niego. Mówili, że musisz być gdzieś na pokładzie, bo nie wróciłeś na górę. Mówili, że… — Urwał z wahaniem. — Pozwól, że zgadnę. Mówili, że garbus przynosi nieszczęście. Cóż, choć raz w życiu ten przesąd uratował mi skórę. — Zacząłem się dopytywać, a oni potwierdzili swoje słowa. Zszedłem więc tutaj, żeby cię poszukać. Zacząłem od przejścia przez pokład bateryjny, trafiłem na te drzwi i od razu cię znalazłem. — Gdzie jest West? — Gdzieś na pokładzie. Wczoraj w nocy udał się na ląd po prowiant, ale połowa piwa, które przywiózł, okazało się do niczego. Moim ludziom języki przysychają do podniebienia. Prawdopodobnie jest w forkasztelu z głównym intendentem. Powiedziałem sir Franklinowi Giffardowi, że idę sprawdzić, jak wygląda sytuacja z piwem. — Sam nie wiem, jak ci dziękować. Uratowałeś mi życie. Jak żołnierze? — Zmęczeni i głodni. Ponad połowę ustawiono na achterkasztelu, w tym nasz oddział.

Jestem z nimi. Reszta poszła na pokłady forkasztelu. Są jednak zdecydowani walczyć i jeśli będzie trzeba, zginąć. — W głosie Leacona duma mieszała się z cierpieniem. — Muszę wracać do nich. Dasz radę wstać, jeśli podam ci rękę? Dźwignąłem się, gryząc wargi z bólu. — Na śmierć Pańską, West musiał chyba postradać rozum, żeby cię tutaj uwięzić. — Chciał mnie wykończyć w nocy, ale zanim przywiózł prowiant, postawiono kilku ludzi na straży. Uknuli to wczoraj z Richardem Richem. Wierzyłem, że zawarłem umowę z Richem. Dobry Boże, ależ ze mnie dureń. George pokiwał ze współczuciem głową. — West uchodzi za uczciwego, pracowitego oficera. Powinieneś był mnie ostrzec, że jest niebezpieczny — rzekł z wyrzutem. — Nie zdawałem sobie z tego sprawy, aż do wczoraj. Ale Barak rzucił mi w twarz, że wykorzystuję cię do moich celów. Wybacz mi. — A gdzie Jack? — Pewnie ujechał już szmat drogi do Londynu. — Zebrałem się w sobie. — George, jest jeszcze jedna sprawa. Trudno w to uwierzyć, ale Rich właśnie nią się posłużył, by mnie zwabić na okręt, i z tego samego powodu wasz oddział przeniesiono na Mary Rose. Wczoraj zwerbowałeś nowego rekruta, Hugh Curteysa. — Tak — nastroszył się. — Przyszedł wczoraj po południu, chciał się zaciągnąć, więc go przyjąłem. Pamiętałem go z pierwszego spotkania i wiedziałem, że jest wyśmienitym łucznikiem. Mówił, że jego opiekun wyraża zgodę. — A ty mu uwierzyłeś? — W oddziałach powszechnie brakuje ludzi. Gdybym mu odmówił, zwróciłby się po prostu do innego dowódcy. — Hugh Curteys nie jest tym, za kogo się podaje, George. Nie jest nawet chłopcem. „On” jest dziewczyną, która od lat udaje swego zmarłego brata, Hugh. Leacon osłupiał. — Co? — Ten łobuz Hobbey z chęci zysku latami zmuszał ją do tej maskarady. Przyznał się do wszystkiego. George, proszę, weź mnie na achterkasztel ze sobą, a udowodnię ci to. — Dasz radę tam wejść? — spytał z powątpiewaniem. — Tak, jeśli mi pomożesz. Proszę. Spojrzał mi prosto w oczy. — Zdajesz sobie sprawę, że powinieneś czym prędzej opuścić okręt? Między okrętami a brzegiem wciąż jeszcze krąży kilka łódek rozwożących wiadomości. — Muszę wziąć ze sobą Emmę Curteys, skoro wbrew machinacjom moich wrogów udało mi się do niej dotrzeć. Leacon rozejrzał się po ciasnej spiżarni. Raz jeszcze pokiwał głową. — Chodźmy — rzucił. — Jeszcze raz ci dziękuję, George. Gdy ruszyłem do drzwi, zahaczyłem togą o drzazgę w ścianie. Zdarłem z siebie brudny, zakurzony łach, zrywając do kompletu czepek z głowy, i w koszuli ruszyłem za Leaconem. Ledwie wyszedłem ze spiżarni, zagrzmiało działo, w dodatku niedaleko. * Na pokładzie bateryjnym załogi złożone z sześciu mężczyzn w koszulach lub z nagimi torsami stały na stanowiskach wokół swych armat. Otwarto furty działowe. Powietrze było gęste,

duszne, wokół unosił się odór niemytych ciał. Każdy członek załogi artyleryjskiej miał wyznaczone miejsce: jeden trzymał długi wycior, drugi — drewnianą lontownicę i tlącą się świeczkę do podpalenia prochu; trzeci miał u stóp naszykowaną żeliwną kulę, którą załadowywał działo. Z tyłu za wszystkimi stał ogniomistrz, śledząc wzrokiem oficera odzianego w dublet i pludry, który z mieczem u pasa i gwizdkiem na szyi przechadzał się wte i wewte między rzędami armat. Na nasz widok żołnierze podnosili zmęczone, nerwowe twarze. Oficer podszedł do nas, patrząc na mnie wrogo. — Kim jesteś, u diabła?! Kto cię, panie, tutaj ściągnął?! — Zastępca intendenta, West. On… Rozległ się głośny gwizdek ze szczytu drabiny. Oficer machnął ręką, żebyśmy się nie ruszali. — Cofnąć się i nie ruszać! Gwizdek był sygnałem do rozpoczęcia ćwiczeń. Oficer zadął teraz w swój gwizdek: załogi zaczęły wykonywać manewry ćwiczebne, poruszając się szybko i sprawnie. Armata żeliwna została załadowana odtylcowo, a działa mosiężne odciągano, żeby załadować przednie komory. Otwory na końcu działa napełniano na niby prochem, po czym mosiężne armaty popychano do przodu, popuszczając lin, którymi były umocowane do ścian. Pokład dudnił od przesuwanych dział. Ogniomistrz przykładał lontownicę ze świeczką do tylnego otworu swojego działa, do którego wcześniej inny żołnierz markował odmierzanie szczypty prochu z prochownicy. Potem wszyscy zamierali, jak żywy obraz, na pół minuty, aż do następnego gwizdka. Działa wsuwano z powrotem w głąb pokładu, a kule wyjmowano. Artylerzyści wracali na pozycje wyjściowe. — Nieźle — pochwalił oficer. — Zgotujemy Francuzom gorące powitanie. — Kiwnął głową w naszą stronę. — Już was tu nie ma! Przeszliśmy między załogami obsługującymi działa. Zapamiętałem jednego z mijanych ludzi, który stał, trzymając w ręku lontownicę. Był niski, miał płaską, brodatą twarz, a jego nagi, muskularny tors pokrywały blizny. — Dasz radę wejść na górę? — zaniepokoił się Leacon, kiedy dotarliśmy do stóp drabiny. — Po tym, ile mnie kosztowało znalezienie się tutaj? Jak myślisz? Zacząłem wspinać się za nim, nie bacząc na nieznośny ból rąk. Z góry powiało świeżym, morskim powietrzem, aż zakręciło mi się w głowie. Leacon wyszedł na pokład i podał mi rękę. Znów przez oka grubej siatki zobaczyłem wielkie maszty wznoszące się na tle błękitnego nieba, jakie często się widywało w upalnym lipcu tamtego lata. Żagle były jeszcze zrefowane, ale marynarze i na pokładzie, i w górze, w linach takielunku, trwali na stanowiskach, gotowi w każdej chwili przystąpić do stawiania żagli. Jeszcze nigdy nie widziałem na pokładzie tylu ludzi w stanie gotowości bojowej. Podobnie jak na pokładzie bateryjnym, wokół dział stały sześcioosobowe załogi. Co druga furta była odsunięta, ukazując z jednej strony Great Harry’ego, a z drugiej, w oddali, wyspę Wight, gdzie znad kilku wielkich ognisk wzbijał się dym. Rozejrzałem się po pokładzie. Łucznicy skupili się przy otwartych ambrazurach, pięćdziesięciu pikinierów też stało razem, trzymając na sztorc dziewięciostopowe piki, których ostrza sterczały przez oka w siatce, aby w razie abordażu dźgać napastnika. Całość obserwował oficer z gwizdkiem na szyi; zadarł głowę, patrząc na bocianie gniazdo na topmaszcie, jedyne miejsce, skąd widziano wyraźnie wszystko, co się działo. Obok nas, po drugiej stronie pokładu, kłóciło się trzech oficerów. W jednym rozpoznałem intendenta, w drugim — Philipa Westa, który wyglądał na skrajnie wyczerpanego. Zwracał się do trzeciego z rozmówców, wysokiego, eleganckiego oficera po czterdziestce. Oficer był ciemnym szatynem, o końskiej, chmurnej twarzy okolonej brodą; u pasa nosił miecz i przytroczone

puzderko z wonnościami. Na szyi miał gwizdek na długim, złotym łańcuchu. Wpatrywał się w skupieniu w coś, co wyglądało na kieszonkowy zegar słoneczny. Kiedy West skończył mówić, podniósł wzrok. — Skoro piwo jest do niczego, będą się musieli obejść smakiem — prychnął niecierpliwie. — Ludzie są bardzo spragnieni. I zaczynają się burzyć… — odparł intendent. — To dajcie im to, co mamy! — Nie będą tego pić, sir George — odparł zirytowanym głosem West. — To jest do nicze… — Tylko nie takim tonem do mnie, chłystku! — obruszył się sir George Carew. — Radziłbym się nie zapominać! Król nas obserwuje z zamku Southsea, a nasz okręt ma szczególnie na oku. West odwrócił głowę. Na mój widok otworzył usta ze zdumienia i zgrozy. Odpowiedziałem groźnym spojrzeniem. Tutaj nic mi nie mógł zrobić. Leacon też przyglądał mu się gniewnie. — Chodźmy na górę — ocknął się po chwili. Przeciąwszy przestrzeń obok fokmasztu, dostaliśmy się na dolny pokład achterkasztelu, gdzie stali w hełmach strzelcy z opartymi o burtę statku arkebuzami i strzelbami miotającymi drobne kamienie. Tutaj nie było furt działowych, tylko na wysokości oczu otwory strzelnicze, przez które wystawiano lufy. Przez szerokie, otwarte drzwi widziałem kładkę łączącą ponad siatką oba kasztele. Dwóch marynarzy w kraciastych koszulach stało w drzwiach prowadzących do achterkasztelu, przyglądając się dwójce żołnierzy, którzy z forkasztelu nieśli po kładce długą skrzynię. Po obu stronach drzwi sterczały dwa długie działa, które podczas pierwszej wizyty na okręcie widziałem z odkrytego pokładu, ustawione pod takim kątem, by strzelać do tyłu, przez lukę w takielunku; przy każdym dziale stała osobna załoga artyleryjska. Działa były mosiężne i pięknie zdobione. Obejrzawszy się za siebie, zobaczyłem dwa rzędy strzelców wystawiających lufy długich, ciężkich strzelb przez małe otwory strzelnicze, z których mieli zasypać wroga gradem metalu i kamieni. — Przynieśliśmy więcej strzał — oznajmili żołnierze, doszedłszy do drzwi. — Dajcie je tutaj. — Żołnierze donieśli skrzynię do stóp drabiny prowadzącej na górę. Wnieśli zwinnie skrzynię, po czym wrócili na swoje stanowiska przy drzwiach. My z Leaconem weszliśmy na górny pokład achterkasztelu, na słońce i pod kolejną siatkę rozpiętą na drewnianych palach. Achterkasztel okazał się o wiele dłuższy od górnego pokładu i równie zatłoczony. Na górze zastałem połowę oddziału Leacona, dwudziestkę strzelców stojących po dwóch, trzech przy otwartych ambrazurach po obu burtach, by móc, w razie czego, zastąpić kolegę, gdyby padł w boju. Snodin przechadzał się po pokładzie tam i z powrotem z groźnym wyrazem nalanej twarzy. Dostrzegłszy mnie, ściągnął brwi ze zdumienia. Podobnie jak na niższym pokładzie, większość żołnierzy miała na sobie hełmy i watowane kurty, jeden tylko Pygeon wyróżniał się czerwoną brygantyną, którą wygrał od Sulyarda. Każdy miał przy sobie naciągnięty łuk, oparty ukośnie, żeby nie zawadzić czubkiem o siatkę nad głową, kołczan u pasa i mankiet na nadgarstku. Na środku pokładu leżała skrzynia ze strzałami. Pomiędzy łucznikami stali gdzieniegdzie strzelcy ze smukłymi, sześciostopowymi hakownicami zaczepionymi hakiem o poręcze nad ambrazurami. Broń chwilowo była w stanie spoczynku, wsparta końcami długich kolb o pokład, lufami celowała w niebo. Na końcu achterkasztelu, pod wielką flagą świętego Jerzego, stał sir Franklin Giffard, patrząc na pokład ze srogą miną. Przez najbliższą otwartą ambrazurę dostrzegłem czterdzieści stóp pod sobą powierzchnię morza. Przełknąłem ślinę

i zamknąłem na moment oczy. A potem odwróciłem się i dech zaparło mi z wrażenia. Z miejsca, w którym stałem, przez otwarte ambrazury na tyłach achterkasztelu zobaczyłem nie tylko nasze okręty i francuską flotę w oddali, która chyba nie zmieniła położenia od zeszłego wieczoru, ale również francuskie galery w odległości raptem pół mili od nas. W naszym kierunku posuwały się z wolna cztery wielkie, smukłe galery ustawione jedna przy drugiej. Wyglądały, jak ogromne koło o czterech szprychach toczące się po wodzie; gdyby doszło do bitwy, galery mogłyby nas ostrzelać po kolei z armat na przodzie. Widziałem szybkie ruchy wioseł i ciemne zarysy bliźniaczych dział dziobowych. Naprzeciw francuskim galerom wypłynęło kilka naszych galeasów, które wydawały się przy nich żałośnie małe. Nagle z jednej z galer, która wypaliła w stronę któregoś ze stojących za nami okrętów, wzbił się obłok dymu. Po wodzie poniósł się straszliwy huk. Odwróciłem się i spojrzałem na rzędy łuczników. Zobaczyłem Carswella i Llewellyna przy sąsiednich ambrazurach i wiele znajomych twarzy lśniących od potu. Trudno było odróżnić Emmę od innych łuczników, ale wypatrzyłem ją: stała blisko rufy w hełmie i katanie. Była uzbrojona w piękny, smukły łuk z końcówkami z rogu, który zapamiętałem z Hoyland. Gdy ujrzała mnie, jej twarz poczerwieniała z furii, a dłoń odruchowo powędrowała w stronę szyi. Leacon zaczął jej się przyglądać. Ich oczy się spotkały. Ospowata twarz Emmy drgnęła, potem jednak jej rysy stwardniały. Sir Franklin Giffard zauważył nas i gniewnie ściągnął brwi. Z dłonią na rękojeści ruszył między rzędami żołnierzy. Był bardzo zaskoczony, widząc mnie ponownie, tym razem na Mary Rose. Podążyłem za Leaconem w jego stronę. Wiatr zerwał się nagle, rozwiewając mi włosy. Okręt przechylił się lekko i kilku łuczników i strzelców straciło równowagę. Leacon podszedł do sir Franklina i zaczął mu coś szeptać do ucha dokładnie w chwili, gdy z dołu, z głównego pokładu, rozległy się krzyki i świst gwizdka. Sir Franklin aż zesztywniał; spojrzał podejrzliwie na Leacona, potem na mnie. — Jak to: dziewczyna? — To chyba łatwo sprawdzić, panie — powiedział Leacon. Sir Franklin spojrzał na Emmę, a potem kiwnął głową. Ruszyli z Leaconem w jej stronę, a ja za nimi. — Czy to prawda, co komisarz Shardlake powiedział mi o tobie przed chwilą? — spytał ostro Leacon. — Nie rozumiem, panie — odparła spokojnie Emma po sekundzie wahania. Na twarz Leacona wypłynęło zwątpienie. Emma w żołnierskim rynsztunku wyglądała bardzo wiarygodnie. — Jeżeli będę zmuszony, sprawdzę to tu i teraz, na oczach wszystkich — powiedział cicho George. — Nie mam nic do ukrycia, panie kapitanie — blefowała, ale nie sposób jej było odmówić odwagi. Leacon nabrał tchu, a potem wyciągnął rękę i podniósł jej dobrze dopasowany hełm. Przez chwilę przyglądał się krótkim, brązowym włosom, potem raz jeszcze spojrzał na twarz. — Zdejmij katanę, żołnierzu — rozkazał. Szmer przeleciał po szeregach. Żołnierze dalej stali na swoich stanowiskach, ale większość gapiła się, wykręcając szyje. Emma bez pośpiechu odpięła kołczan, po czym zdjęła watowaną kurtę i rzuciła na pokład. Stała nieporuszona, a wiatr, który się zerwał przed chwilą, rozchylał poły jej białej koszuli, ukazując kamienne serce w małym, skórzanym mieszku, a pod nim biały pas płótna ciasno owinięty wokół piersi, które jednak lekko wezbrały u góry. Przestraszyłem się, że Leacon może zażądać, by Emma odwinęła bandaże, ale na szczęście wystarczyło mu jedno spojrzenie. Wśród

żołnierzy poniósł się szmer podnieconych głosów. — Co to było? Bandaż? Czy on jest ranny? — Rany, to chyba jest kobieta. — Cisza! — ryknął sir Franklin Giffard. — Czemu to uczyniłaś? Czemu zakpiłaś sobie z mojego oddziału? — spytał cicho Leacon. Emma skrzyżowała ręce na piersi. — Chciałam walczyć, panie kapitanie. Sam widziałeś, panie, że dobrze strzelam. Sir Franklin podszedł do dziewczyny z uniesioną ręką i bałem się, że ją uderzy, ale odwrócił się do Leacona. — Da się jej jakoś pozbyć z okrętu? — spytał drżącym z wściekłości głosem. — O ile jeszcze przypłynie jakaś łódź. — Idź coś wypatrzyć. A teraz zabierz mi ją z oczu. Weź ją pod achterkasztel albo gdzie uważasz. — Powiódł wzrokiem po zaaferowanych żołnierzach. Emma patrzyła na mnie z rękoma skrzyżowanymi na piersi, a w jej oczach płonęły ból i gniew. Nagle Mary Rose zachybotała się gwałtownie. Kilku żołnierzy straciło równowagę, łapiąc się relingów lub otaczającej pokład siatki. Z dołu niósł się dźwięk gwizdków i donośne rozkazy, a potem z rufy dobiegł głośny terkot kołowrotu; podnoszono kotwice. Spojrzałem za siebie i zobaczyłem na bukszprycie i fokmaszcie wielkie białe żagle wydymające się z łopotem w porywach coraz silniejszego wiatru. Po lewej, na Great Harrym, też stawiano żagle, podobnie jak na innych jednostkach. Mary Rose zakołysała się raz jeszcze i ruszyła majestatycznie w stronę galer. Bitwa morska się zaczęła.

Rozdział czterdziesty siódmy Z dołu dobiegło kilka krótkich, przenikliwych gwizdków. — Na stanowiska! — krzyknął sir Franklin. Leacon spojrzał ponuro na nas z Emmą. — Idźcie pod achterkasztel i siedźcie tam! — rzucił, wracając do swoich ludzi. Większość żołnierzy wciąż patrzyła w naszą stronę, teraz jednak ich wzrok wędrował za forkasztel i rozpięty fokżagiel, na stojące naprzeciwko nas galery. Znów rozległy się skrzypienie i łopot płótna — to stawiano trójkątny żagiel na rufie. Choć nie czułem żadnego ruchu, z wyjątkiem łagodnego kołysania statku, Mary Rose ze znaczną prędkością zbliżała się do galer. Raz jeszcze przyjrzałem się żołnierzom; Carswell posłał mi wylękniony uśmiech i wzruszył ramionami, jakby mówił, że teraz już po równo siedzimy w tym po uszy. Pygeon, spocony w brygantynie, przeżegnał się. Leacon zatrzymał się na środku achterkasztelu przy Snodinie, gdzie wciąż jeszcze leżała katana Emmy. — Spokojnie, chłopcy — powiedział Snodin cichym, łagodnym głosem, jakiego nigdy dotąd z jego ust nie słyszałem. Pokład zachybotał się i mało brakowało, a byłbym upadł. — Zrzućcie buty i wynoście się stąd, bo tylko będziecie zawadzać! Zzułem buty i pobiegłem w stronę drabiny. Emma zawahała się, jednak poszła w moje ślady. Gdy dopadłem włazu, spojrzałem za siebie. Mary Rose wysunęła się teraz na czoło floty, zostawiając za sobą Great Harry’ego; wyglądało, jakby reszta statków też płynęła za nami. Przez otwartą ambrazurę najbliższego łucznika widziałem w oddali zamek Southsea. Spojrzałem w dół; wiele stóp pode mną spienione fale umykały spod kadłuba Mary Rose. Zakręciło mi się w głowie. Zacząłem schodzić po drabinie. Obejrzałem się na Emmę. Zawahała się znów, po czym z gniewną miną ruszyła za mną. Schodziłem powoli, starając się nie zwracać uwagi na ból rąk i pleców. Na niższym pokładzie strzelcy zastygli na szeroko rozstawionych nogach wpatrzeni w małe otwory strzelnicze, po obu stronach drabiny zaś stały w pełnej gotowości załogi do obsługi dwóch długich dział. Przez szerokie drzwi wychodzące na kładkę nad siatką i głównym pokładem widziałem, że nadal zmierzamy szybko w stronę galer. Dwóch żołnierzy stało jak przedtem, po obu stronach drzwi, i patrzyło, podobnie jak inni, przed siebie. Mary Rose zaczęła wykonywać obrót. Okręt nagle przechylił się w lewo tak bardzo, że spadłem z drabiny na plecy. Krzyknąłem z bólu. Żołnierze w pobliżu obejrzeli się w naszą stronę. Przechył pogłębił się, potem jednak okręt wrócił do pionu. Zacząłem zbierać się z pokładu. Poczułem wściekły ból ręki. W końcu udało mi się wstać. Emma stała obok mnie z niepewną miną. — Nie dam rady zejść po drabinie — powiedziałem. — Kazano nam zejść pod achterkasztel. — To idź. Ja nie jestem w stanie. Pierwszy raz widziałem w oczach Emmy niepewność, zagubienie. Zeszła z drabiny i stanęła obok mnie. Okręt nadal wykonywał manewr obrotu, wielu arkebuzerów chwytało się jedną ręką krawędzi otworów strzelniczych. Patrząc w dal, doszedłem do wniosku, że Mary Rose próbuje się ustawić do galer bokiem, by je ostrzelać z armat. Zakręciło mi się w głowie i znów osunąłem się na pokład. Emma spojrzała na swoją rozchełstaną koszulę i rozbujany mieszek z kamiennym sercem.

Wciąż nie mogłem uwierzyć, że nie jest chłopcem. Zasunęła z powrotem poły koszuli, a potem usiadła obok mnie. — Boisz się, panie Shardlake? — spytała bez emocji. — Leacon ma rację — odparłem. — Wszyscy powinniśmy się bać śmierci. Roześmiała się szorstko. — Lepiej zginąć w boju, niż zawisnąć na szubienicy. — Mówiła teraz cieńszym głosem. Dziewczęcy głos też był czymś, co musiała maskować przez te wszystkie lata. — David żyje, choć jest ciężko ranny — powiedziałem. Zwiesiła głowę. — Nie chciałam go zabić. Myślałam, że zastrzelę was z Barakiem, ale nie byłam to tego zdolna. — Wiem. Siedziała w milczeniu z opuszczoną głową. Kolejny raz spojrzałem przed siebie. Cztery galery były już blisko, widziałem ich pozłacane burty ozdobione herbami Francji. Wciąż obracały się w szyku krzyżowym, a ich działa były wycelowane w Mary Rose. — Zaczyna się — powiedziałem najspokojniej, jak mogłem, zważywszy na to, że serce łomotało mi w piersi. — Nareszcie — mruknęła ze spuszczonym wzrokiem. — Jeśli wyjdziemy z tego cało, Hobbey przekaże mi kuratelę nad tobą. Wtedy będziesz mogła zadecydować, kim chcesz być — zwróciłem się do niej. Podniosła głowę, a jej rysy znów stwardniały. — Jeśli przeżyjemy, zaciągnę się gdzie indziej. Może pójdę walczyć przeciwko Szkotom. — Narażałem własne życie, żeby cię ratować. — Po co? Wcale o to nie prosiłam. — Aby dać ci szansę wyboru… Urwałem, słysząc rozdzierający huk. Z galery przed nami wzbił się obłok sinego dymu, potem zrobiło się dziwnie cicho. — Niewiele brakowało — stwierdził jeden z marynarzy. Nagle z dołu rozległ się okrzyk: „Ognia!”, a po nim najbardziej zatrważający huk, jaki w życiu słyszałem, gdy wszystkie armaty z prawej burty Mary Rose wypaliły, jedna po drugiej, w kierunku galer, co złożyło się razem na przewlekły, ogłuszający łoskot. Drżenie pokładu przeniosło się przez moje nogi, rozwibrowując każdą kość w moim ciele. Czułem nieznośny ucisk w uszach. Pokład dygotał i trzeszczał. Odwróciłem się w stronę Emmy; podniosła wreszcie głowę, a w jej oczach dostrzegłem błysk podniecenia. Kiedy dym się rozwiał, zobaczyłem, że galery wroga wyszły z ostrzału bez szwanku. Mary Rose, skrzypiąc żaglami, zaczęła wykonywać nagły obrót w lewo. Przez drzwi wleciał na pokład gwałtowny podmuch powietrza. — Za szybko idziemy — zaniepokoił się któryś z marynarzy. Okręt przechylił się w prawo. Myślałem, że podobnie jak poprzednim razem zaraz wróci do pionu, jednak przechył się pogłębiał. Żołnierze na bakburcie, którą zanurzenie sterburty wypychało do góry, trzymali się kurczowo otworów strzelniczych; arkebuzy zaczęły wysuwać się z okienek i spadać na pokład. Przez drzwi na kładkę zobaczyłem człowieka, który spadł z topmasztu, zaplątując się w takielunek, i działa obrotowe lecące z najwyższego pokładu do morza. Spod siatki nad głównym pokładem, na której z łoskotem lądowali ludzie i broń, dobiegały przeraźliwe krzyki. Wszystko to trwało raptem parę sekund, ale w moich wspomnieniach czas ten miał ciągnąć się w nieskończoność i przetrwać z najdrobniejszymi, makabrycznymi szczegółami. Wszyscy strzelcy nieuchronnie staczali się teraz ze strzelbami

w kierunku sterburty. Długie działo na bakburcie też zaczęło się zsuwać z lawety. — W nogi! — krzyknął obok nas żołnierz do swojego kolegi. Padli na kolana i zaczęli błyskawicznie pełznąć w stronę kładki nad siatką, trzymając się burty, bo przechył okrętu był już tak wielki, że nie dało się iść normalnie. Ludzie na dole krzyczeli przeraźliwie, wystawiając ręce przez oka sieci. — Szybko! — krzyknąłem do Emmy. Zaciskając zęby z bólu, zacząłem pełznąć na czworakach za marynarzami. Przez chwilę bałem się, że Emma nie nadąża, potem jednak usłyszałem szuranie za sobą. Wydostaliśmy się na kładkę. Ludzie rozpaczliwie próbowali przeciąć nożami grube liny siatki. Ktoś złapał mnie z dołu za rękę, ktoś zawołał: „Na pomoc!”, nagle jednak chlusnęła lodowata fala, zgarniając mnie ze sobą. W ciągu tych paru sekund, gdy unosiłem się na rozpędzonej fali, zdążyłem dostrzec dziesiątki żołnierzy wylatujących z achterkasztelu przez otwarte lub strzaskane pokrywy ambrazur. Widziałem czerwoną, naszpikowaną żelazem brygantynę Pygeona, który ze zgrozą w oczach spadał ciężko jak kamień, i cielsko Snodina, który wrzeszcząc wniebogłosy, w locie przebierał rozpaczliwie kończynami. Żołnierze z głośnym pluskiem wpadali do morza, by nie wypłynąć już więcej, bo pod ciężarem ubrań i hełmów szli prosto na dno — jeden za drugim, wszyscy bez wyjątku. Z setek gardeł uwięzionych pod siecią i na dolnych pokładach dobywał się potępieńczy skowyt. Potem zimna woda zalała mi głowę; przemknęło mi przez myśl, że to jest właśnie koniec, który przeczuwałem w snach — śmierć przez utonięcie. Nagle wszystko przestało mnie boleć. * Minęło parę chwil nieopisanej zgrozy, gdy nagle poczułem, że jakaś siła wypycha mnie do góry i moja głowa wraca na powierzchnię wody. Zrobiłem rozpaczliwy wdech, przebierając zaciekle nogami. Od Mary Rose dzieliło mnie niewiele jardów. Gigant, leżąc na burcie, szybko szedł na dno. Część fokżagli dryfowała na powierzchni, a topmaszt z fokmasztem unosiły się poprzecznie na spienionych wodach. Na masztach roiło się od małych, brunatnych stworzonek, w których rozpoznałem szczury. O dziwo, paru ludzi na bocianim gnieździe fokmasztu ocalało; trzymali się kurczowo drzewca, wzywając żałośnie pomocy. Sam maszt, który jeszcze niedawno podziwiałem z zadartą głową, wystawał ledwie parę stóp nad powierzchnię wody. Przeraźliwe krzyki żołnierzy i marynarzy uwięzionych pod siatką umilkły. Rozglądałem się dokoła gorączkowo; wraz ze mną w wodzie krzyczało i wierzgało nogami paredziesiąt ludzi; kilka ciał dryfowało twarzą do dołu. Na falach przebierały łapkami kolejne stada szczurów. W pobliżu pękła ogromna bańka powietrza. Okręt schodził coraz głębiej pod powierzchnię wody. Czułem, że jakaś siła znów wsysa mnie w odmęt, co chyba wiązało się z tym, że pięćdziesiąt stóp pode mną osiadał na dnie okręt. Kiedy wciągnęło mnie już całego pod wodę, ujrzałem przez miriady baniek powietrznych majaczący kontur forkasztelu, który chwiał się, jakby odpadał od kadłuba. Zamknąłem oczy ze zgrozy i zdało mi się, że widzę twarz człowieka, którego kiedyś utopiłem, patrzącą na mnie z wyrzutem. A potem siła ściągająca mnie na dno osłabła. Zacząłem gorączkowo wierzgać nogami i moja głowa wyłoniła się na powierzchnię, a ja rozpaczliwie próbowałem złapać oddech. Nieopodal Great Harry mknął prosto na francuskie galery. Po tym, co stało się Mary Rose, nie zamierzał ryzykować skrętu. Gdy jedna z galer wypaliła, z dział dziobowych Great Harry’ego odpowiedział jej potężny huk. Nad wodą zawisł dym. Kurczowo uczepiłem się jakiegoś dryfującego przedmiotu. Był to łuk, zbyt lekki, żeby udźwignąć mój ciężar. Było mi przeraźliwie zimno, znów miałem zawroty głowy. Raz jeszcze poczułem, że tonę; ktoś mówił kiedyś przy mnie, że gdy się schodzi trzeci raz pod wodę, to znaczy, że człowiek idzie na dno.

Nagle czyjaś dłoń złapała mnie za rękę i wyciągnęła na powierzchnię. Ze zdumieniem ujrzałem Emmę. Przywarła do drewnianego koła przytwierdzonego do krótkiego bomu. Koło było pomalowane w białe i czerwone płatki róży. Poznałem godło, które zdobiło dziób Mary Rose. Udało mi się uczepić krawędzi. Całość nie była dostatecznie wyporna, żeby unieść nas oboje, ale przebierając nogami, byliśmy w stanie utrzymać głowy nad wodą. Od kurczowego ściskania deski powrócił ból w ramionach, zęby szczękały mi z zimna; nawet trzymając się godła, nie mieliśmy szansy długo pożyć. Po wodzie wciąż niosły się słabe wołania nielicznych, którzy jeszcze żyli. Zobaczyłem, że galery złamały szyk i zawracają w kierunku swojej floty. Tymczasem zniosło nas mocno w stronę francuskich okretów; byłem już w stanie rozróżnić poszczególne jednostki pomalowane na czarno, żółto i zielono. Były ich całe setki; stały w trzech długich, równoległych rzędach. Okręt na czele zdobiła olbrzymia flaga papieska z kluczami świętego Piotra. Spojrzałem na Emmę po drugiej stronie bomu i dostrzegłem rozpacz w jej oczach. — Co się z nimi wszystkimi stało? — wyszeptała. — Z żołnierzami, marynarzami? — Poszli… na dno — wyjaśniłem, zachłystując się wodą. Patrzyłem w stronę, gdzie jeszcze przed chwilą kołysała się na falach Mary Rose; na powierzchni, na której wciąż pękały bańki powietrza, nie było nic prócz dryfującego żagla i ledwie wystających z wody czubków dwóch masztów obleganych przez rozbitków. Nagle dobiegło mnie wołanie. Odwróciłem się i ujrzałem płynącą od strony naszej floty łódź, która wyławiała żywych; za nią płynęło jeszcze kilka. Łódź zrównała się z nami i czyjeś ręce wciągnęły nas na pokład. Najpierw wyłowiono Emmę, a mnie rzucono na nią, tak jak wyrzuca się na pokład ryby. Z góry patrzyła na mnie wstrząśnięta twarz marynarza. — Nie ma już Mary Rose — wykrztusił.

Rozdział czterdziesty ósmy Zbudziłem się; wokół panował półmrok. Zorientowałem się, że jestem na lądzie, bo nic się nie kołysało pode mną. W życiu nie byłem tak wściekle spragniony, suszyło mnie od płuc do nozdrzy. Przełknąłem ślinę, czując w ustach smak soli, i z wysiłkiem dźwignąłem się na łokciach. Plecy miałem boleśnie zesztywniałe i poobijane. Zauważyłem, że jestem w długiej, niskiej izbie z małymi oknami pod sufitem; na zewnątrz panował mrok. Przykryty stęchłym kocem leżałem na parcianych workach rozłożonych na brudnej podłodze. Pod ścianami leżały rzędy ludzi. Ktoś jęczał. Kilku mężczyzn krążyło po pomieszczeniu ze świecami. Chciałem zawołać któregoś z nich, ale z mojego gardła wydobył się tylko dziwny skrzek. Jeden z ludzi, mężczyzna w średnim wieku o pomarszczonej, pobrużdżonej twarzy, podszedł do mnie, wyraźnie kulejąc, i stanął nade mną ze świecą. — Pić. Błagam — wychrypiałem. Mężczyzna przykląkł przy mnie, przytykając skórzany bukłak do moich warg. — Powoli, biedaku — upominał, gdy do mojego gardła spłynęła błogosławiona strużka cienkiego piwa. — Nie pij zbyt łapczywie, panie. Opadłem z powrotem na posłanie, dysząc ciężko. — Gdzie jesteśmy? — W magazynach przy Oyster Street. Przynieśli tutaj wszystkich, którzy przeżyli. Jestem Edwin, na co dzień pracuję przy załadunku. — Ilu przeżyło? — wyrzęziłem. — Żywych wyłowiono trzydziestu pięciu. Tych, którzy byli w marnym stanie, przyniesiono tutaj. Jest was piętnastu. Jeden zmarł, świeć, Panie, nad jego duszą. — Trzydziestu pięciu — wyszeptałem. — Z ilu? — Z pięciuset. Reszta spoczywa na dnie cieśniny Solent. — Na jego ogorzałej, zniszczonej od wiatru twarzy odbił się smutek. — Znałem niektórych; byłem marynarzem, dopóki nie strzaskałem sobie nogi pięć lat temu. — Czy przeżył ktoś z żołnierzy? — Dwóm albo trzem udało się utrzymać na bocianich gniazdach i na tym koniec. Żołnierze mieli ciężkie ubrania i… — Poszli na dno. Widziałem. Słyszałem też krzyki ludzi pod siatką… — Poczułem nagle, że oczy mnie pieką, choć przecież byłem niezdolny do łez z powodu odwodnienia. — Już dobrze, dobrze — powiedział stary wilk morski. — Napij się jeszcze piwa. Zanim straciłeś przytomność w łodzi, wylało się z ciebie sporo wody, panie. — Byłeś przy tym? Widziałeś, jak okręt poszedł na dno? — Wszyscy na brzegu widzieli i słyszeli krzyki, podobnie jak król w zamku Southsea. — Król widział zatonięcie Mary Rose? — Ponoć krzyczał: „Ach, moi zacni panowie! Kwiat mego rycerstwa!”. Jak zwykle troszczył się przede wszystkim o panów — dodał Edwin z goryczą. — Ale czemu? Czemu okręt zatonął? Edwin pokręcił głową. — Jedni mówią, że gdy okręt robił zwrot, nie zamknięto dosyć szybko furt działowych. Zdaniem innych miał za ciężką górę od tych wszystkich dział i za dużo ludzi na pokładzie. Słyszałem też, że mógł zostać trafiony z galer. Tak czy inaczej, nikt już nie wskrzesi tych, którzy

zginęli. — A Francuzi… co z nimi? Great Harry strzelał przecież do galer… — Galery zawróciły do głównego zgrupowania floty. Próbowały nas wywabić na głębokie wody, ale lord Lisle nie dał się sprowokować. Mają przewagę liczebną. — Widziałem ogniska na wyspie Wight. — Francuzi wysadzili tam prawie dwa tysiące ludzi, których jednak nasi przegonili. Obie floty nadal stoją na wodach. Szczęściem dla nas francuska flota ma słabe dowództwo. Niemniej przy pomyślnym wietrze mogliby zaryzykować atak. — Znów podsunął mi bukłak, przyglądając mi się z zaciekawieniem. — Zastanawialiśmy się, skąd się wziąłeś na pokładzie, panie. Nie jesteś ani marynarzem, ani żołnierzem. Wysławiasz się jak dżentelmen. — Miało mnie tam nie być. Już miałem zejść z pokładu, gdy okręt ruszył do ataku na galery. — Gdzie byłeś na Mary Rose, panie? — Na achterkasztelu. Obok kładki nad siatką. Udało mi się wczołgać na kładkę. Edwin pokiwał głową ze zrozumieniem. — Co więcej, panie, byłeś w samej koszuli, więc nie poszedłeś na dno od razu, jak większość załogi. Położyłem się z powrotem. Opadły mnie strzępy wspomnień z tamtych chwil: okręt kładzie się na bok, jakaś ręka próbuje się mnie uczepić, gdy pełznę po kładce z Emmą… — W wodzie ktoś płynął obok mnie… Edwin wstał, krzywiąc się z bólu. Musiał złamać sobie kość goleniową, która zrosła się pod dziwnym kątem. — Zgadza się, uratowano razem z tobą, panie, chłopca. Trzymaliście się obaj godła Mary Rose. Mieliście szczęście. Wioślarze próbowali wciągnąć godło do łodzi, ale wymknęło im się z rąk… — Chłopca, powiadasz? — Tak. Słusznej postury młodzieńca z ospowatą twarzą. — Przyjrzał mi się uważnie. — To pański syn? — Nie. Ale ona… eee… on uratował mnie. Co się z nim stało? — Zniknął. Byłem wśród tych, którzy pomagali wyciągać rozbitków z łodzi. Leżał pod panem, twarzą do dna. Zdawał się nieprzytomny, ale kiedy łódź dotarła do nabrzeża, odepchnął pana, z małpią zręcznością wspiął się na nabrzeże i pomknął Oyster Street przed siebie. Wołaliśmy go. Był chyba ranny i obejmował się przez pierś jedną ręką. Mimo to biegł, nie oglądając się za siebie. To nie pański znajomy? — Nie. Zastanawiałem się tylko, co się z nim mogło stać. To on mnie wciągnął na bom. Przeżył ktoś z oficerów? — Żaden. Wszyscy byli pod siatką. Przypomniałem sobie Westa kłócącego się z Carew i pierwszym oficerem. A więc on też utonął, razem ze wszystkimi. Nagle w bolesnym przebłysku wspomnień ujrzałem ludzi Leacona, jak lecą do morza, by pójść prosto na dno. * Zapadłem w niespokojny sen. Jęczący człowiek umilkł; pewnie umarł, bo widziałem, jak Edwin z towarzyszami nieśli jakieś ciało owinięte w koc. Jawa była jeszcze bardziej męcząca; wciąż w wyobraźni osaczały mnie obrazy śmierci Leacona i jego ludzi. Potem napłynęły wspomnienia marszu wiejskimi drogami, kłótni, żartów, drobnych dowodów przyjaźni… Przypomniałem sobie, jak Leacon jechał na przodzie z sir Franklinem Giffardem, bo nienawidził

dźwięku bębnów… Edwin z kolegami poili mnie co jakiś czas, próbowali też wmusić we mnie trochę zupy, ale nie byłem w stanie jeść. Kiedy zbudziłem się po raz kolejny, wstał już dzień. Czułem się wypoczęty, w każdym razie fizycznie. Przyjrzałem się leżącemu obok mnie na workach młodemu marynarzowi. Mówił coś do mnie po hiszpańsku. Z osłabienia nie mogłem sobie przypomnieć nielicznych słów, jakie znałem w tym języku, więc pokręciłem głową przepraszająco. Próbowałem wstać, ale po trzech chwiejnych krokach zrobiło mi się słabo i musiałem złapać się słupa. Edwin pokuśtykał w moją stronę. — Jesteś jeszcze za słaby, panie. Byłeś dosyć długo nieprzytomny, musisz się, panie, położyć. Proszę spróbować coś zjeść. — Nie mogę. — Nagle targnęło mną straszne podejrzenie. — Byli tutaj jacyś królewscy dostojnicy? — A gdzieżby. — Zaśmiał się gorzko. — Świta królewska siedzi na zamku Southsea i w namiotach. — A… królowa? Jest z nimi? — Nie. Rezyduje w Portchester. Mieliśmy tylko odwiedziny z Rady Miejskiej; kłócą się z gubernatorem Pauletem, kto ma płacić za opiekę nad wami: oni czy armia. — Przyjrzał mi się bacznie. — Spodziewałeś się kogoś, panie? Pokręciłem głową. Puściłem słup i powlokłem się w stronę posłania z worków. * Kiedy zbudziłem się kolejny raz, była już noc. Poderwałem się gwałtownie, widząc jakąś postać. Na stołku siedział Barak, postawiwszy obok latarnię. — Jack? — spytałem niepewnie, bo w moich snach przewinęło się już wiele zjaw. — Tak, to ja — odparł z wyraźną ulgą. — Jakżeś mnie tu znalazł? — Kiedy nie pojawiłeś się w Petersfield, zawróciłem do Hoyland sprawdzić, czy coś wiedzą o tobie i Emmie. Powiedzieli, że żadne z was nie wróciło jeszcze, więc pojechałem do Portsmouth. Gdy dotarłem tu dziś rano, powitała mnie wiadomość, że oddział Leacona poszedł na dno z Mary Rose. Wciąż jeszcze widać czubki masztów nad wodą. Myślałem, że już całkiem po tobie — wybuchnął gniewnie — ale potem dowiedziałem się, że część uratowanych jest w magazynie, więc przyszedłem tu sprawdzić. — Byłem na achterkasztelu i udało mi się wydostać z okrętu. Emma mnie uratowała. — Ona też żyje? — Tak, ale kiedy łódź dowiozła nas do brzegu, uciekła. Tam, na okręcie, powiedziałem Leaconowi, kim jest Hugh; kazał jej zdjąć katanę i hełm i rozchylić koszulę. W pewnym sensie to, że zdradziłem, iż jest kobietą, uratowało ją. Nikt nie przeżył, Jack. Leacon, Carswell, Llewellyn, wszyscy, których znaliśmy. — Łzy trysnęły mi z oczu. — To wszystko moja wina, bo z mojego powodu Rich kazał ich przenieść na Mary Rose. — Rozszlochałem się na dobre. I wtedy Barak zrobił coś, czego bym się po nim nigdy nie spodziewał — pochylił się i wziął mnie w objęcia. * Okazało się, że już mam siłę usiąść. Opowiedziałem Barakowi wszystko — jak West mnie uwięził, co się działo na achterkasztelu, jak uciekaliśmy kładką i jak Emma pomogła mi się utrzymać na wodzie. Barak z kolei powiedział mi, że w Hoyland odebrał pocztę — Tamasin czuła się dobrze, ale martwiła się, że męża nie ma jeszcze w Londynie. Guy pisał, że odkąd stanął

w obronie Josephine, Coldiron zrobił się przykry i grubiański. — To właśnie cały Coldiron — skwitowałem. Barak walczył przez chwilę ze sobą. — Dlaczego po mnie nie posłałeś?! — wybuchnął. — Przepraszam. Nie mogłem myśleć o niczym innym, jak tylko o tym, że nasi przyjaciele zginęli przeze mnie. — Gdyby to nie był oddział George’a Leacona, byliby to jacyś inni żołnierze, którzy po prostu osierociliby inne kobiety i inne dzieci. Pokręciłem z rozpaczą głową. — Tak, ale to, że ich znałem… to, że ich znałem, wszystko zmienia. — To Richard Rich ich wsadził na Mary Rose. — Bo wiedział, że tam służy West. Widziałem, jak wpadali do wody. Nie mieli szansy przeżyć. Powinienem był zginąć z nimi: tak byłoby sprawiedliwiej. — I jaki byłby z tego pożytek? Jeszcze jeden nieboszczyk? Pewnie mnie przypadłoby w udziale powiadomienie Tamasin i Guya. Wiesz dobrze, że stale się tego obawiam. — Przepraszam — westchnąłem. — Jak się miewa David? Powinienem był o to spytać, ale mam mętlik w głowie. — Dyrick wciąż jeszcze siedział w Hoyland i nie dopuścił mnie ani do Hobbeya, ani do Davida. — Spojrzał na mnie surowo. — Powinieneś pojechać tam, powiedzieć im, że Emma żyje. Raczej dotarła już do nich wiadomość, że Mary Rose poszła na dno z pięciuset ludźmi na pokładzie, więc mają powody do niepokoju. Musisz wstać i coś zjeść. Ten jakiś Edwin mówił, że nic nie jesz. — Nie mogę. — Siedziałem przez chwilę w milczeniu. — Philip West… zginął w boju, tak jak sobie wymarzył. — W jakim boju? Zginął, bo aroganccy gnoje, którzy zarządzali tym burdelem, przeciążyli Mary Rose i powierzyli dowództwo okrętu człowiekowi, który nigdy nie był na morzu. Takie w każdym razie krążą plotki po tawernach. — Tuż przed tym, nim weszliśmy z Leaconem na achterkasztel, zobaczyłem Westa. Spojrzałem na niego groźnie, wiedział, że nie zamierzam mu popuścić. Rozpierało mnie poczucie własnej szlachetności. Jak często zresztą. — Czy Rich wie, że żyjesz? — Nie mam pojęcia. Myślałem, że może był tutaj, ale podobno nie zajrzał tu nikt z dworu. — Teraz, kiedy West nie żyje, Rich może spróbować pozbyć się Ellen. Myślałeś o tym? Chwyciłem się za głowę. — Jedyne, o czym byłem w stanie myśleć, to ludzie Leacona… Złapał mnie mocno za rękę. — Pora się wziąć w garść. Masz jeszcze sporo spraw do załatwienia.

Rozdział czterdziesty dziewiąty Minął jeszcze dzień, nim byłem gotów wyruszyć. Barak wmuszał we mnie jedzenie, wyprawił się też na miasto, żeby zdobyć dla mnie nowe ubranie. Za dnia często grzmiały działa. Wiedziałem od Baraka, że Francuzi zostali wypędzeni z wyspy Wight, ale dwie floty nadal stoją jedna naprzeciwko drugiej. Francuzi wysyłają swoje galery w naszą stronę, żeby ostrzelać nasze okręty i sprowokować nas, ale my po zatonięciu Mary Rose wysyłamy przeciwko nim tylko nasze galeasy. W Portsmouth Barakowi udało się znaleźć krawca. Ten wyszykował mi strój, w którym wyglądałem, jeśli nie na prawnika, to przynajmniej na dżentelmena. — Boją się, że Francuzi będą próbowali wylądować gdzie indziej — powiedział Barak, wręczając mi ubranie. — Wciąż napływają żołnierze. Ponoć król nałożył nowy podatek na Londyn i żąda więcej amunicji z hut hrabstwa Sussex. Pora jechać — podsumował. Wciąż jeszcze byliśmy w starym magazynie. Jedliśmy zupę, siedząc na zydlach obok sterty worków, które służyły mi za posłanie. Większość rozbitków przyniesionych do magazynu już opuściła to miejsce; oprócz mnie zostało tylko trzech ludzi z połamanymi kończynami i nieszczęsny, młodziutki marynarz, który chyba stracił rozum i większość czasu spędzał, szlochając w jakimś kącie. Nie mogłem sobie wyobrazić wyjścia na zewnątrz; bałem się na myśl, że będę musiał spojrzeć na morze. Zaniepokoiłem się: czyż nie tak właśnie zaczął przejawiać się obłęd Ellen? — Kiedy się wszystko uspokoi, spróbują wydobyć Mary Rose — ciągnął Barak. — Sprowadzą włoskich inżynierów, przynajmniej po to, żeby odzyskać działa. — Zawahał się. — Przy odpływie widać czubki masztów. — Milczałem. Barak odstawił swoją miskę. — Pamiętasz, jaki mamy jutro rozkład dnia? — spytał rzeczowo. — Tak. Pojedziemy na zamek Portchester, gdzie poproszę o audiencję u królowej. — Sprawdziłem, że wciąż jest na zamku, a król w namiotach. Porozmawiasz z królową i pojedziemy do domu. Nasze konie są w stajni w zajeździe. Jeśli chcesz, w drodze do domu możemy zajrzeć do Hoyland. Uśmiechnąłem się markotnie. — Przyznasz, że doszło między nami do zamiany ról? Teraz to ty planujesz wszystko, a ja tylko posłusznie stosuję się do twoich poleceń. — Moim zdaniem właściwie zawsze tak było. Roześmiałem się nerwowo. Wciąż miałem przed oczyma sceny z tonącej Mary Rose; niekiedy osaczały mnie tak bardzo, że traciłem zdolność racjonalnego myślenia. To Barak postanowił, że dla bezpieczeństwa Ellen powinienem udać się do królowej i wyjawić sekret Richa. — West zginąłby na Mary Rose tak czy inaczej, prawda? — Jasne, że tak — odparł Barak z lekkim zniecierpliwieniem, które ostatnio zaczęło się zakradać w jego wypowiedzi. — Był przecież starszym oficerem. — Aha. Czyli nie zginął z mojej winy? — Inni też nie zginęli z twojej przyczyny. Po prostu okręt został przeciążony żołnierzami, najniższe furty działowe były zbyt blisko powierzchni wody albo z wielu innych powodów, o których ludzie szemrzą. W każdym razie, to nie twoja wina.

— Czuję, że nigdy już nie odzyskam spokoju ducha — wyznałem cicho. — Jestem człowiekiem skończonym. — Czas leczy rany; zawsze tak z tobą było. — Oby, Jack. Oby. * Wyruszyliśmy następnego dnia o poranku. Był kolejny, upalny lipcowy dzień. Ledwie wyszedłem za próg magazynu, serce zaczęło mi łomotać. — Okręty nadal stoją, jak stały — zauważył Barak. — Francuzi nie wysłali jeszcze dzisiaj galer w naszą stronę. Powiodłem wzrokiem ponad cypel. Flota wciąż stała na kotwicy w cieśninie, przybyło nawet małych okrętów, za to z wielkich okrętów ubył jeden. Chociaż czułem, że ze strachu gniecie mnie w dołku, rozglądałem się po powierzchni morza. — Z tego miejsca nie widać masztów — wyjaśnił łagodnie Barak. — Czy wyślą zawiadomienia do rodzin tych, którzy zginęli? Oddział Leacona pochodził z Hertfordshire… Barak powiódł wzrokiem w stronę okrętów. — Teraz nie wyślą nikogo. Kiedy to się skończy, powracający żołnierze przyniosą wiadomość rodzinom. — Zawiadomię chociaż rodziców Leacona, pojadę do Kentu. Jestem im winien choć tyle. — Załatwmy najpierw nasze sprawy i zajrzyjmy do Londynu — zaoponował łagodnie. Ruszyliśmy w stronę zajazdu, gdzie w stajni czekał Odmieniec. Oddział znużonych żołnierzy minął nas, maszerując w stronę nabrzeża. Przyglądałem się uważnie ich twarzom. — Kiedy byłeś wczoraj w mieście, nie udało ci się dowiedzieć niczego o Emmie? — spytałem Baraka. — Rozpytywałem się o nią, rozmawiałem z żołnierzami przy bramie miejskiej, ale nikt nie przypominał sobie młodego szatyna w poszarpanej koszuli. Myślę, że się jakoś wymknęła. * Odebraliśmy konie i ruszyliśmy w drogę: wyjeżdżałem z Portsmouth ze zwieszoną głową, nie oglądając się za siebie. W namiotach oddziału Leacona zakwaterowano nowych żołnierzy. Spięliśmy konie i pogalopowaliśmy przez Portsea na północ do mostu nad mulistym strumieniem, który dzielił wyspę od Hampshire; stamtąd odbiliśmy w lewo, do zamku Portchester. Starałem się nie patrzeć w stronę brzegu; nie mogłem znieść widoku morskiej toni. Tym razem nie miałem listu polecającego ani protekcji żadnego dostojnika. Bałem się pytać o Warnera. Ale kiedy stanąłem twarzą w twarz ze strażnikami przy fosie, poczułem, jak opuszczają mnie lęk i nieśmiałość, a wracają adwokacka swada i maniery. Powiedziałem strażnikom — niespecjalnie rozmijając się z prawdą — że jestem prawnikiem, który pracuje dla królowej, i że byłem na Mary Rose. Jakoś udało mi się wymówić tę nazwę, chociaż znów ścisnęło mnie w dołku. Spodziewałem się, że zaimponuję dowódcy straży, ale on spojrzał na mnie sceptycznie. — Skąd prawnik na Mary Rose? W Portsmouth roi się teraz od rzekomo ocalałych z katastrofy okrętu. Większość liczy na pensyjkę od króla. Skoro jesteś, panie, prawnikiem, gdzie masz swoją togę? Nerwy mnie poniosły. — Na dnie cieśniny Solent! Klnę się, że byłem na tym okręcie; wspomnienia będą mnie prześladować do końca moich dni! A teraz proszę zawiadomić królową, bo sprawa jest

niecierpiąca zwłoki! Królowa na pewno zechce mnie widzieć, a jeśli nie, to możecie mnie wrzucić do fosy, bo i tak mi będzie wszystko jedno! Znów spojrzał na mnie sceptycznie, ale pchnął żołnierza, by przekazał moją wiadomość. Barak klepnął mnie po ramieniu. — Widzę, że wraca ci animusz — stwierdził z ulgą. Nie odpowiedziałem. Widok tych wszystkich żołnierzy przypomniał mi Leacona i jego ludzi, którzy szli na dno jak kamienie. Zacisnąłem dłonie na wodzach Odmieńca, aż mi palce zbielały. * Po półgodzinie wprowadzano mnie do urządzonej z przepychem komnaty. Barak musiał zaczekać na dziedzińcu. Królowa siedziała przy biurku, pisząc. Jak zawsze towarzyszyły jej dwie dwórki, które haftowały sobie w wykuszu okiennym. Wstały i złożyły mi ukłon. Obok biurka stał Robert Warner, patrząc gniewnie, jak kłaniam się królowej. Królowa wstała. Wciąż wyglądała na zmęczoną i niespokojną. — Strażnik mówi, że byłeś na Mary Rose. Czy tak, Matthew? — Byłem, Wasza Królewska Mość. — Czułem, że jestem bliski łez. Królowa skinęła głową na Warnera, który podsunął mi krzesło. Stała nade mną, splatając dłonie. — Co się stało? — spytała ze współczuciem. Otworzyłem usta, ale w mojej głowie panowała całkowita pustka. — Proszę o wybaczenie, Wasza Królewska Mość, jechałem tutaj co koń wyskoczy, a teraz nagle… język mnie zawodzi. — Głos mi zadrżał. — Nie ma pośpiechu. — Królowa skinęła na jedną z dwórek. — Przynieś wina, Rosamond. Po chwili udało mi się pozbierać. — Znam odpowiedź na pytanie, jaką krzywdę wyrządzano Hugh Curteysowi. I co zrobiono biednemu Michaelowi Calfhillowi, że targnął się na swoje życie. Chcę też Waszej Królewskiej Mości powierzyć wiadomość o sir Richardzie Richu i kobiecie, którą poznałem w Bedlam. Sekret, i to bardzo nieładny. — Jeśli sprawa dotyczy Richa, Wasza Królewska Mość powinna zachować ostrożność. Po raz pierwszy do rozmowy włączył się Warner. — Panie Shardlake, jesteś pewien, że ta wiedza nie zaszkodzi królowej? — Może i masz, panie, rację — odparłem po namyśle. — Bóg widzi, że ostatnio mój osąd mnie zawodzi. Twarz królowej rozjaśnił jej nieodparty uśmiech. — Ależ, Matthew, teraz, gdy już rozbudziłeś moją ciekawość, nie możesz zostawić mnie z niczym. Powiedz wszystko, a ja osądzę, co z tym dalej robić. Powiedziałem jej więc o moim odkryciu w Hoyland i o ataku Emmy na Davida, co prawda pomniejszając uszczerbek na zdrowiu chłopca i nie wspominając o tym, że David zabił Abigail. Opowiedziałem o ucieczce Emmy do Portsmouth, o moim układzie z Richem, wizycie na Mary Rose i uwięzieniu przez Westa. A także o tym, jak okręt przechylił się na bok i zaczął tonąć. W tym miejscu głos zaczął mi się łamać. Gdy skończyłem, królowa milczała przez dłuższą chwilę. Jakiś czas siedziała przygarbiona, zaraz jednak wyprostowała się dumnie. — Znasz obecne losy Emmy Curteys? — Nie. Wiem tylko, że jest bez jednego pensa i wyjechała z Portsmouth w samej koszuli. — Nikczemne łotry! — wybuchnęła królowa z furią, jakiej bym się po niej nigdy nie

spodziewał. Policzki władczyni oblał rumieniec gniewu. — Jak można przez pazerność tak skrzywdzić dziewczynkę! Co się zaś tyczy Richarda Richa, jego występek jest jeszcze bardziej odrażający. Emma nam wprawdzie umknęła, ale przynajmniej nie dopuszczę, by Rich zamordował tę kobietę z Bedlam! — Co Wasza Królewska Mość zamierza zrobić? — zaniepokoił się Warner. — Może jednak król… Królowa pokręciła głową. — Zajmę się osobiście tą sprawą. — Wstała. — O ile wiem, sir Richard Rich bawi właśnie w Portchester. Każ go wezwać. — Ależ Wasza Królewska Mość… — Każ go wezwać — powtórzyła, a w jej głosie zabrzmiała stalowa nuta. — Wyjdźcie, bo to jest ściśle tajna sprawa — zwróciła się do dwórek. Warner się zawahał, po czym ukłonił się i wyszedł, a dwórki za nim. Zostaliśmy z królową sami. Gniew w jej piwnych oczach ustąpił miejsca współczuciu. Poczułem, że znów łzy cisną mi się do oczu. — Mary Rose… to musiało być straszne. Król widział, jak szła na dno. Był wstrząśnięty. Towarzyszył lady Carew, pocieszał ją. — Tamci żołnierze przeze mnie znaleźli się na achterkasztelu. Barak mówi, że gdyby ich tam nie było, zginąłby inny oddział. Ma rację, ale… nie mogę się opędzić od wspomnień i myśli, że ci ludzie zginęli przeze mnie. — To naturalna reakcja, nawet jeśli nie do końca tak było. — Uśmiechnęła się smutno. — Ale słowa nie na wiele się zdadzą, przyznasz. Tylko czas i modlitwa mogą uleczyć twą duszę. — Modlitwa? — spytałem bez przekonania. — Tak, modlitwa. — Straciłem zdolność modlitwy. Wyciągnęła rękę i położyła na mojej dłoni. Miękką, kształtną, uperfumowaną dłoń; cofnęła ją natychmiast, gdy usłyszała stukanie do drzwi. — Proszę wejść! — rzekła ostrym tonem królowa i Warner wprowadził Richa. Jego ptasia główka tonęła w wielkim, futrzanym kołnierzu szarej szaty, na którą spływał złoty łańcuch dostojnika. Okrutne oczka zlustrowały komnatę. Nagle dostrzegł mnie, oczy wyszły mu z orbit i aż odskoczył do tyłu. Barak miał rację, Rich sądził, że nie żyję. Potknął się i byłby upadł, gdyby Warner nie chwycił go za wąskie ramiona. Rich spojrzał na królową, przypomniał sobie, gdzie jest, i złożył głęboki ukłon. Królowa odpowiedziała spojrzeniem równie bezwzględnym, jak oczy Richa. — Widzę, sir Richardzie, że nie spodziewałeś się zastać pana Shardlake’a pośród żywych — oznajmiła groźnie. Rich już się opanował. — Słyszałem, Wasza Królewska Mość, że był na Mary Rose. Ponoć przeżyła tylko garstka żołnierzy i marynarzy. — Wiem o tym, że wysłałeś go, panie, na pokład Mary Rose, by poniósł śmierć z rąk Philipa Westa, który właśnie zginął w tej katastrofie — odparła spokojnie królowa, nie spuszczając oczu z twarzy Richa. — Ów West, choć zgrzeszył ciężko, próbował przynajmniej chronić kobietę, której życie zniszczył pospołu z tobą, panie. Rich najchętniej zabiłby mnie wzrokiem. — Nie wiem, co ten człowiek naopowiadał Waszej Królewskiej Mości, ale życzy mi źle i nie cofnie się przed ni… — Wierzę jego słowom, sir Richardzie. Jego opowieść jest spójna, zwłaszcza gdy weźmie

się pod uwagę, do czego ty, panie, jesteś zdolny. Zabójstwo pisarza Myllinga… — Sam się zatrzasnął w piwnicy. — …spisek z Westem w celu zamordowania pana Shardlake’a — ciągnęła, nie zwracając uwagi na Richa — wysłanie Emmy Curteys na pokład Mary Rose, choć wiedziałeś, panie, kim jest naprawdę. Znam każdy pański krok, odkąd ukradł pan list króla do Anny Boleyn, by przekazać go Katarzynie Aragońskiej… Rich oblizał cienkie wargi. — Nie ma na to żadnych dowodów. West nie żyje… — Ale żyje jego matka, która może zaświadczyć, że list został skradziony; na dworze niewielu wprawdzie pozostało spośród ludzi, którzy byli dworzanami przed dziewiętnastu laty, ale na pewno znajdzie się ktoś, kto pamięta, że wyprawiałeś się, panie, z Westem. Mogę zarządzić dochodzenie. A król z pewnością nie zapomniał o tamtym liście… — Proszę kazać przynieść Biblię, Wasza Królewska Mość — powiedział Rich, walcząc z tikiem powieki. — Mogę przysiąc na Biblię w obecności Waszej… — Kiedyż to sprzedałeś duszę diabłu? — spytała cicho królowa. Rich poczerwieniał, otworzył usta, a potem zesznurował je ciasno, unosząc dumnie szpiczasty podbródek. Kącik oka zadrgał mu znowu. — Słuchaj uważnie, Richardzie Rich — rzekła królowa. — Ellen Fettiplace i matka pana Westa są od dziś moimi osobistymi protegowanymi. Ponieważ West nie żyje, sama będę opłacać pobyt Ellen w Bedlam, dopóki będzie miała ochotę tam mieszkać. Jeśli coś złego stanie się jej albo Matthew, przysięgam… a nieczęsto mi się to zdarza, przysięgam, że powiem królowi o wszystkich pańskich występkach, począwszy od kradzieży listu, za sprawą której Katarzyna Aragońska z wyprzedzeniem wiedziała o rozwodowych planach króla. — Rich milczał. Twarz królowej pokraśniała z gniewu. — Zrozumiałeś? Odpowiadaj, łotrze, tak czy nie!? — Zrozumiałem, Wasza Królewska Mość — wyszeptał Rich. — Jeszcze jedno — wtrąciłem, czując rozsadzającą mnie nienawiść. — Istnieje testament, do którego spisania skłonił mnie podstępem. Ma kopię, która powinna zostać zniszczona. — Robercie, pan Rich przyniesie do ciebie tę kopię najdalej za godzinę. Zniszczysz ją własnoręcznie — zwróciła się królowa do Warnera. Rich patrzył na królową wzrokiem zaszczutej zwierzyny; powieka mu drgała. Królowa spoglądała na niego z góry. — Przyniosę — wymamrotał. — To dobrze. A teraz precz z moich oczu. I żebym cię nigdy więcej nie oglądała. Rich skłonił się, a potem zaczął się wycofywać rakiem z komnaty. Od drzwi posłał mi wymowne spojrzenie, z którego wyczytałem niedwuznacznie, że jeśli kiedyś mnie dopadnie, skonam w powolnych męczarniach, a on chętnie będzie się temu przyglądał. Odetchnąłem z ulgą po wyjściu Richa. Warner też wyglądał, jakby poczuł się lepiej. Tylko królowa dalej stała ze wzrokiem wbitym gniewnie w zamknięte drzwi. * Warner w milczeniu odprowadził mnie i Baraka do bramy zamku. — Co się tyczy sir Quintina Priddisa i jego syna Edwarda, królowa pewnie będzie chciała wszcząć dochodzenie przeciwko nim, ale będę jej to odradzał — odezwał się dopiero, gdyśmy się rozstawali. — Nagłośnienie sprawy Emmy nie jest dla niej korzystne, w dodatku godzi w dobre imię Sądu Opiekuńczego. Król bardzo ceni sobie dochód z sądu, więc nieuchronnie doszłoby do starcia z królową. — Rozumiem.

— Po tym wszystkim uważam, że będzie bezpieczniej, jeśli królowa nie będzie już ci, panie, zlecać żadnych spraw — dorzucił z wahaniem. — Po tym, do jakich odkryć doprowadziła ta sprawa? — Jeżeli kochasz, panie, królową, podobnie jak ja, nie będziesz jej więcej niepokoił — powiedział cicho. — Masz rację, panie. Jeszcze raz cię przepraszam za tamte podejrzenia. Kiwnął głową i wyciągnął do mnie rękę. — Żegnaj, Matthew. — Żegnaj, Robercie. Dziękuję ci, panie, bardzo. Radzę się mieć na baczności przed Richardem Richem — dodałem po namyśle. — Obawiam się, że przeze mnie będzie wrogo usposobiony do królowej. — Będę mieć go na oku. Przejechaliśmy z Barakiem przez zwodzony most. Wzdrygnąłem się, gdy w polu widzenia pojawiło się morze. — Do Hoyland. A potem do domu — rzuciłem do Baraka. Zawróciliśmy konie, zostawiając za sobą zamek Portchester i morską toń rozpościerającą się za nim.

Rozdział pięćdziesiąty Po dwóch godzinach kolejny raz odbijaliśmy z głównego traktu w wąską drogę do dworku Hoyland. Przejechaliśmy przez bramę posiadłości. Kwiaty nieboszczki Abigail powiędły, a trawników od dawna nie strzyżono. Okiennice w oknach były pozamykane. Zniknęły pryzmy strzelnicze przy cmentarzyku zakonnic. Z ulgą zostawiłem za sobą nadmorskie okolice, niestety, gdy podjeżdżaliśmy do drzwi frontowych, łagodny ruch konia pode mną ni stąd, ni zowąd skojarzył mi się z rozkołysanym pokładem. Ściągnąłem ostro wodze Odmieńca, zamknąłem oczy i zacząłem łapać spazmatycznie powietrze. — Co się dzieje? — zaniepokoił się Barak. — Nie, nic. Zaraz mi przejdzie. — Idzie Dyrick. Otworzyłem oczy. Adwokat stał na schodach przed dworem w czarnej todze, przyglądając się nam w osłupieniu. Widok ten otrzeźwił mnie; nie zamierzałem pozwolić, by to indywiduum przyłapało mnie na chwili słabości. Dyrick odwrócił się i zawołał coś w głąb domu. Wybiegł chłopiec i wziął od nas konie. — Nareszcie — powitał nas Dyrick swoim ochrypłym głosem. — Nie było was cztery dni. Pan Hobbey odchodził od zmysłów z niepokoju. Gdzie Emma? Dlaczego jej nie ma z wami? Mimo woli rozbawiła mnie jego zadziorność, która nie opuszczała go w żadnych okolicznościach. Rozumiałem jednak powody jego nerwowości; nie mógł się nie obawiać, że krzywda, jaką Hobbeyowie zrobili Emmie, wyjdzie na światło dzienne. — Znalazłem ją, Dyrick, ale nie chciała ze mną wracać. Znowu uciekła, tym razem nie wiem dokąd. — Dotarły do nas wieści o zatonięciu Mary Rose i ataku na wyspę Wight. — Francuzom nie udało się jej zająć, ale wciąż stoją w cieśninie Solent. — Umówiliśmy się zawczasu z Barakiem, że nie będę się przyznawać do tego, że byłem na Mary Rose, bo to nie ma sensu. — Trawnik zaczyna niechlujnie zarastać — zauważyłem. Dyrick chrząknął. — Połowa służby odeszła. Nawet ta stara jędza Ursula. Twierdzi, że ten dom jest przeklęty. Wszyscy pognali do wioski podlizywać się Ettisowi. Wypuszczono go. Nicholas Hobbey dotrzymał słowa. — Gdzie jest pan Hobbey? — W gabinecie. Przesiaduje tam całymi dniami, a jeśli wychodzi, to tylko do syna. — Jak się czuje David? — Wraca do zdrowia, ale ponoć już nigdy nie będzie chodzić jak inni. W dodatku coś mu się porobiło z głową. Obawiam się, że może wypaplać wszystko — dodał Dyrick zirytowany. — Powinno się go zamknąć gdzieś i stale mieć na oku. Spojrzałem na niego przelotnie. Pamiętałem aż za dobrze, w jaki sposób Rich z Westem zapewnili sobie milczenie Ellen. Byłem zdecydowany nie dopuścić, by Davidowi przydarzyło się coś podobnego. * Nicholas Hobbey siedział za biurkiem. Od progu uderzyła mnie apatia goszcząca na jego

twarzy od śmierci Abigail. Gdy weszliśmy, stan odrętwienia zamienił się w gorączkowy niepokój. Zauważyłem, że schudł. — Emma! Coś o niej wiadomo? Nie mogliśmy się ciebie, panie, doczekać — mówił z jakąś płaczliwą, starczą nutą w głosie. — Utknęliśmy w Portsmouth. Doszło do bitwy… — Wiem. Dotarła do nas wiadomość o zatonięciu Mary Rose. Ale co z Emmą? Zebrałem się na odwagę. — Znalazłem ją, ale uciekła. Wyjechała z Portsmouth. Nie mam pojęcia, gdzie obecnie przebywa. Mina mu zrzedła. — Czy nadal udaje, że jest… swoim bratem? — Obawiam się, że zostanie przy tym. To jest jedyna tożsamość, jaką zna od lat. — Nie uda jej się być długo w drodze — wtrącił się Dyrick. — Nie ma przy sobie pieniędzy. — Niewykluczone, że wstąpi gdzieś do jakiegoś oddziału. — By po drodze spać w krzakach i kraść żywność z pól — jęknął Hobbey. — W każdej chwili też mogą ją złapać i zdemaskować — dodał gniewnie Dyrick. — Emma jest inteligentna — uspokoiłem ich. — Wkrótce zda sobie sprawę, że nie ma środków do życia i grozi jej, że odkryją jej prawdziwą tożsamość. Moim zdaniem istnieje pewna szansa, że będzie próbowała nawiązać ze mną kontakt. — W Londynie? — Powiadomiłem ją, że przejmuję kuratelę nad nią i pozwolę jej decydować o własnym życiu. — Więc módlmy się, by pojawiła się u ciebie, panie — westchnął Hobbey. — Osobiście też zamierzam wrócić do Londynu, sprzedać ten przeklęty dwór i kupić gdzieś jakiś mały domek w spokojnej dzielnicy. Tak będzie lepiej dla Davida, a przy tym będę miał dostęp do lepszych medyków. — To bardzo schorowane dziecko — rzekł ze współczuciem Dyrick. — Nie musisz mi tego mówić, bo sam wiem najlepiej — zirytował się Hobbey. — Zamierzam dobrze sprzedać ten dom i moje lasy — zwrócił się do mnie. — Sir Luke Corembeck wyraził już zainteresowanie. Wyciśnij z niego, ile możesz, Vincencie. Ufam twoim talentom negocjacyjnym. Zysk ze sprzedaży to całe nasze zaopatrzenie na przyszłość z Davidem po… spłacie długów. Panie Shardlake, czy zachowasz ziemie Emmy, jeśli nie wróci do czasu sprzedaży Hoyland? — Tak. — Dostalibyśmy więcej, gdybyśmy sprzedali też lasy gminne — zaczął zrzędzić Dyrick. — Ale ich nie sprzedamy — uciął Hobbey. — Jutro wyjedziesz, Vincencie, i dalsze rozmowy będziesz prowadzić z Londynu. Nie mogę już na ciebie patrzeć. — Twarz Dyricka pociemniała. — Chciałbym, żebyś zajrzał, panie, do Davida — zwrócił się do mnie Hobbey — i zapewnił go, że nikomu nie powiesz, co przydarzyło się jego matce. Kiwnąłem głową. Nadal czułem się zobowiązany do zachowania tajemnicy, chciałem też zobaczyć, jak David się miewa. * Ruszyliśmy się z Hobbeyem na górę. Szedł powoli, trzymając się poręczy. — Zanim zobaczysz Davida, panie Shardlake, chciałem o coś spytać. — Tak?

— Mam nadzieję, że zgodnie z pańskimi oczekiwaniami Emma odwiedzi cię w Londynie. Jak jednak myślisz, panie, czy istnieje obawa, że po powrocie ujawni, że… — zgiął się wpół, chwytając poręczy — że David zabił swoją matkę? Boję się, że się domyśla. — Spojrzał na mnie żebrzącym wzrokiem. Nadal obchodził go naprawdę tylko jego syn. — Nie sądzę. Z naszej rozmowy w Portsmouth wynikało, że dręczy ją głębokie poczucie winy w związku z Davidem. Hobbey wszedł o stopień wyżej, zaraz jednak przystanął, zaglądając mi w twarz. — Cóżem uczynił? Cośmy wszyscy czynili latami? — Moim zdaniem, odkąd to wszystko się zaczęło, nikt z was nie myślał jasno. Ze strachu. Z wyjątkiem Fulstowe’a, który korzystał z tej sytuacji bewzględnie. Hobbey rozejrzał się po sali paradnej, która ongiś była ukoronowaniem jego ambicji. — Byłem też ślepy na to, jak bardzo mój syn… zdziwaczał. Obwiniam siebie o jego postępki. Cóż, już się to skończyło — stwierdził z westchnieniem. — Dyrick namawia mnie, żebym tu został, ale ja już powziąłem decyzję. Zaprowadził mnie do pokoju Davida, w którym stało wielkie łoże z baldachimem, krzesła i sofa z poduszkami, a na ścianie wisiał stary kilim przedstawiający scenę z wojen rzymskich. W przeciwieństwie do pokoju Hugh nie było tu żadnych książek. David leżał w łóżku ze wzrokiem wbitym w sufit, ale na nasz widok zaczął się podnosić. Hobbey powstrzymał go: — Leż, leż, bo ci się zsuną bandaże. David patrzył na mnie przestraszonym wzrokiem. W tym wielkim łożu wyglądał na małego, zaszczutego chłopczyka, a ciemny zarost na policzkach jeszcze pogłębiał to smutne wrażenie. — Jak się miewasz, Davidzie? — spytałem łagodnie. — Boli mnie. Medyk musiał mnie pozszywać. — David był bardzo dzielny — wtrącił Hobbey. — Nie pisnął nawet. Prawda, synku? — Nabrał tchu. — Pan Shardlake przyszedł ci powiedzieć, że nikomu nie powie, co przydarzyło się twojej matce. Łzy napłynęły do oczu chłopca. — Musiało mi chyba odebrać rozum. Najpierw strzeliłem do ciebie, panie, a potem zabiłem moją drogą matkę. W kółko tylko myślałem o strzelaniu do kogoś. Musiałem strzec naszej tajemnicy, nie mogłem dopuścić, by ktoś odebrał nam Emmę. Nawet za cenę ludzkiego życia… — mówił bardzo szybko, język mu się plątał, ale nagle urwał i spojrzał na mnie z rozpaczą. — Czy myślisz, panie, że Bóg potrafi wybaczyć komuś takiemu jak ja? Zajrzałem w jego półprzytomne oczy. — Nie jestem autorytetem w sprawach duszy, Davidzie, ale mówi się, że Pan odpuszcza nawet największym grzesznikom, jeśli szczerze żałują za swoje grzechy. — Modlę się nieustannie — odparł przez łzy. — O wybaczenie i za moją matkę. — To tylko ci pozostało, Davidzie — powiedział smutno ojciec, biorąc go za rękę. Słowa te przypomniały mi rozmowę z królową sprzed paru godzin. Spuściłem wzrok. — Są jakieś wiadomości od Emmy? — spytał David drżącym głosem. — Pan Shardlake widział ją w Portsmouth. Bardzo żałuje tego, co zrobiła. — Zasłużyłem na to — odparł. Spojrzał na mnie i zrozumiałem, że nadal ją kocha. Włosy zjeżyły mi się na myśl o tym, co działo się w głowie tego chłopca przez tych sześć lat, które do cna wypaczyły jego umysł. — Gdzie ona jest? — spytał. Hobbey się zawahał. — Nie wiemy, ale mamy podstawy, by sądzić, że w bezpiecznym miejscu.

— Czy ją jeszcze kiedyś zobaczę? — Nie sądzę, Davidzie. Jeśli uda się do kogoś, to raczej do pana Shardlake’a. David znów spojrzał na mnie. — Kochałem ją, kochałem Emmę przez te wszystkie lata. Nigdy nie myślałem o niej jako o Hugh. To właśnie dlatego, kiedy groziło nam, że sprawa się wyda, myślę, że… owładnął mną diabeł. Ale kochałem ją. Moją matkę też kochałem, z czego zdałem sobie sprawę, w chwili gdy ją… zabiłem. — Zaszlochał, a łzy popłynęły strumieniami po jego policzkach. Hobbey siedział ze zwieszoną głową. — Pomyślałem sobie… — zawahałem się, bo już wystarczająco dużo trudnych przypadków nastręczyłem Guyow. A jednak miałem wrażenie, że kwitnie przy najciężej dotkniętych; kto wie, może coś takiego dobrze by mu nawet teraz zrobiło, a ja mógłbym mieć oko na Hobbeyów. — Kiedy zamieszkasz, panie, w Londynie, poznam cię z pewnym medykiem, człowiekiem bardzo poczciwym. Być może uda mu się pomóc Davidowi. — Myślisz, panie, że przywróci mu pełną władzę w nogach? — spytał z nadzieją Hobbey. — Tego nie mogę obiecać. — Nie jestem godzien uzdrowienia! — wybuchnął David. — To już Bóg osądzi — powiedziałem, chcąc jakoś pocieszyć biedaka. * Godzinę później opuszczaliśmy z Barakiem raz na zawsze dwór Hoyland. Przed wyjazdem zrobiłem jeszcze jedno: poszedłem do pokoju Emmy i zabrałem z szuflady przy łóżku jej krzyżyk. — Do domu. Nareszcie — westchnął Barak. — Patrzeć, jak mój synek przychodzi na świat. — Przyjrzałem mu się i zauważyłem, że brzuch, którego dorobił się w Londynie, zniknął. Barak przyłapał moje spojrzenie. — Za chwilę obrosnę sadłem z powrotem — oznajmił pogodnie. — Wystarczy trochę wypoczynku i dobrego piwa. Jednak na drodze napotkaliśmy nieoczekiwaną przeszkodę. Parę mil wcześniej minęliśmy zjazd na Rolfswood, a potem biegnącą dnem głębokiego wąwozu drogę do Sussex, gdy nagle drogę zagrodziło nam trzech żołnierzy, nie pozwalając jechać dalej. Wyjaśnili, że pobliski most zarwał się i jest w naprawie. Było już późne popołudnie i żołnierze radzili nam rozejrzeć się w okolicy za noclegiem. — Nie moglibyście nas przepuścić? Jest nas tylko dwóch, a moja żona w Londynie spodziewa się na dniach dziecka — zaczął wykłócać się Barak. — Nikogo nie przepuszczą, dopóki nie skończą naprawiać. Po drugiej stronie czekają żołnierze i wozy dostawcze w drodze do Portsmouth. — Wykorzystajmy zaletę tej nieoczekiwanej sytuacji, Jack, i zajrzyjmy do Rolfswood — zwróciłem się do Baraka, który wyraźnie nie zamierzał ustąpić. — No dobra — mruknął pojednawczo, ale ledwie znaleźliśmy się poza zasięgiem słuchu żołnierzy, puścił soczystą wiązankę. * Nad Rolfswood unosił się spokój letniego wieczoru. — Co zrobimy z tym draniem? — spytał Barak, gdy mijaliśmy dom Buttressa. — Obawiam się, że podobnie jak Priddisowi, jego występek ujdzie mu płazem. Gdybym podniósł sprawę fałszerstwa podpisu Ellen, którego dopuścili się z Priddisem, trzeba byłoby wszcząć śledztwo w sprawie o gwałt, a to raczej, po latach, nikomu by nie posłużyło.

— Przynajmniej Rich został trochę ukrócony. — Trochę. Pozwólmy też matce Westa wierzyć, że jej syn zginął jako bohater. — Ciekawe, co wykaże śledztwo w sprawie pana Fettiplace’a. — Śmierć z rąk niezidentyfikowanego sprawcy, idę o zakład. Ale niech już tak zostanie. Dojechaliśmy do zajazdu, gdzie znalazł się wolny pokój. Po kolacji zostawiłem Baraka, a sam wybrałem się z wizytą. * Plebania przypominała, jak wcześniej, ruderę, powykręcana czereśnia zieleniła się w zaniedbanym ogrodzie. Zastukałem. Otworzył mi wielebny Seckford. Pomimo komży poplamionej piwem chyba pierwszy raz wyglądał na trzeźwego. Zaprosił mnie do środka. Opowiedziałem mu wszystko o Weście i Ellen, o Davidzie i Emmie i tych, którzy poszli na dno wraz z Mary Rose. Kiedy skończyłem, zapadł zmrok; Seckford zapalił w pokoju świece. Uparł się, bym się z nim raczył piwem z dzbana; na mój jeden kubek on wypijał trzy. Wysłuchawszy mnie, siedział ze zwieszoną głową, a jego pulchne, splecione na brzuchu dłonie drżały. W końcu podniósł głowę. — Nasz król wypowiedział już trzy wojny Francji i przegrał każdą z nich. Każdą toczył dla chwały swego imienia. Może wiesz, panie, że Kościół dopuszcza prowadzenie wojny sprawiedliwej. Pisze o niej święty Tomasz z Akwinu, chociaż sama koncepcja powstała o wiele wcześniej. Państwu wolno wypowiedzieć wojnę dopiero po wyczerpaniu wszystkich innych środków, musi stać po słusznej stronie i walczyć w imię szlachetnych ideałów. Żadna z wojen Henryka nie zalicza się do tej kategorii, mimo że głosi się namiestnikiem Boga na ziemi. — Zna ksiądz jakieś wojny stoczone w imię szlachetnych ideałów? Uniósł kubek do ust drżącą dłonią. — Może i były takie. Ale na pewno nie bronił ich nasz król. Hańba mu za tych wszystkich, którzy zginęli na Mary Rose — uniósł się nagle wielebny Seckford — hańba za śmierć żołnierzy, kobiet i dzieci we Francji! Nawet za śmierć Philipa Westa, niech mu Pan odpuści jego grzechy. — Wciąż widzę twarz mego przyjaciela i jego ludzi, jak nikną w odmętach. W kółko, bez przerwy. Kobieta, którą podziwiam nieskończenie, radzi mi szukać pociechy w modlitwie — dodałem sceptycznie. — Słuszna rada. — Jak Bóg mógł dopuścić do takich okropności?! — wybuchnąłem. — Nie mogę przestać myśleć o tym, jak okręt szedł na dno. Myślę o barbarzyństwie, z jakim zwalczają się reformiści i katolicy, o Emmie, Hobbeyu i uczuciach Davida, i czasem, niech mi wielebny wybaczy, wydaje mi się, że Bóg się z nas po prostu naigrawa. Seckford odstawił kubek. — Nie dziwi mnie, że ludzi gnębią podobne myśli w obecnych czasach. I gdyby Bóg był wszechmogący, musiałbym przyznać ci, panie, rację. Ale Nowy Testament głosi coś wręcz przeciwnego. Musisz pamiętać o Krzyżu. Osobiście uważam, że Chrystus cierpi z nami. — Co z tego za pożytek, proszę księdza? W czym nam to pomaga? — Czas cudów dawno się już skończył. Proszę spojrzeć. — Uniósł kubek do ust. — Nie potrafi nawet powstrzymać mnie przed piciem, choć byłbym Mu za to bardzo wdzięczny. — Dlaczego? Dlaczego nie potrafi? — Nie wiem — odparł wikary ze smutnym uśmiechem. — Jestem tylko starym, zapijaczonym wiejskim klechą. Ale mam wiarę. Tylko wiara pozwala mi przeżyć w obliczu

tajemnicy. — Wiara jest ponad moje siły. — Nie lubisz tajemnic, czyż nie tak, panie? Próbujesz je rozwikłać, tak jak przypadek Ellen. — Zapłaciłem za to niebagatelną cenę. Przyjrzał mi się bacznie. — Będziesz się nią, panie, opiekował? — Dołożę wszelkich starań. — A ta nieszczęsna Emma i zrujnowana rodzina Hobbeyów? — Dla nich też zrobię, co będę mógł. Seckford nachylił się, kładąc mi rękę na ramieniu. — Wiara, nadzieja i miłość — zacytował. — Ale pierwsze dwie bez miłości są niczym. — W dzisiejszych czasach to staromodna filozofia. — Pomimo to się sprawdza. Proszę pozdrowić ode mnie Ellen, panie Shardlake. Dziś wieczór każę zapalić świece za George’a Leacona i jego ludzi. Tyle świec, że w kościele będzie jasno jak w dzień. Przykrył moją dłoń swoją drżącą dłonią, ale gest ten nie przyniósł mi żadnej pociechy.

Rozdział pięćdziesiąty pierwszy Do Londynu dotarliśmy z Barakiem pięć dni później, dwudziestego siódmego lipca. Nie było nas przez niemal miesiąc. Zwróciliśmy konie w Kingston i ostatni odcinek podróży, jak w przeciwną stronę, pokonaliśmy łodzią. Nawet widok wezbranych od przypływu wód Tamizy wprawiał mnie w lęk, chociaż starałem się to ukryć. Po wyjściu na brzeg ruszyliśmy przez ogrody Temple. Dyrick powinien wkrótce pojawić się w swej kancelarii; jeśli Emma się odezwie, czekała mnie współpraca z nim w sprawie przejęcia przeze mnie kurateli nad Hugh — którym Emma była nadal w świetle prawa. Gdyby Emma się nie pojawiła, nie mógłbym w żaden sposób jej pomóc. Fleet Street i Strand nic się nie zmieniły od czasu, gdyśmy wyjeżdżali. Grupki czeladników w niebieskich kaftanach zuchwale lustrowały przechodniów; afisze na murach ostrzegały przed francuskimi szpiegami. Od właściciela łodzi dowiedzieliśmy się, że nowe oddziały żołnierzy wciąż maszerują na południe; Francuzi stoją nadal w cieśninie Solent. Barak zaprosił mnie do swojego domu, ale byłem pewien, że woli przywitać się z Tamasin bez świadków, tak więc wymówiłem się pod pretekstem, że powinienem zajrzeć do kancelarii. Rozstaliśmy się u stóp Chancery Lane. Obiecał rano stawić się w kancelarii. Przeszedłem jeszcze kawałek, po czym skręciłem w bramę Lincoln’s Inn. Chciałem się dowiedzieć, co nowego, i przez chwilę zastanowić się, jak potraktować Coldirona po powrocie do domu. * Rozgrzany, zakurzony dziedziniec Gatehouse Court tonął w lipcowym słońcu. Pośród murów z czerwonej cegły panował ruch: prawnicy i pisarze śpieszyli we wszystkie strony. Wierzyć się nie chciało, że trwa wojna. Idąc do kancelarii, czułem, że dobrze znana mi sceneria działa na mnie kojąco. Wysłałem Skelly’emu wiadomość z Esher, że jestem już w drodze do Londynu, powitał mnie więc miło, choć bez wybuchu radości, gdyż nie był zaskoczony moim powrotem. — Dobrze się czujesz, panie? — Nerwowy ton jego głosu uprzytomnił mi jednak po chwili, że ostatnie przeżycia musiały odbić się na mojej twarzy. — Jako tako. A ty? Jak żona i dzieci? — Chwała Najwyższemu, wszyscy zdrowi. — A u nas wszystko w porządku? — Tak, panie. Mamy parę nowych spraw, którymi trzeba się będzie zająć podczas sesji jesiennej. — Dobrze — westchnąłem. — Chętnie zajmę się czymś nowym. — Słyszeliśmy już o próbie inwazji na wyspę Wight i o tym, jak Mary Rose poszła na dno na oczach króla; jedni mówią, że została wysadzona w powietrze przez francuskich szpiegów, inni znów, że proch nie był właściwie przechowywany… — Myślę, że raczej to drugie. Wielu ludzi zginęło? — Bardzo wielu. Nic ci, panie, nie jest? — Doskoczył do mnie, widząc, że chwytam się rogu stołu, bo podłoga zaczęła mi falować pod nogami. — Jestem zmęczony i tyle. Wracam z długiej podróży. Co się tyczy nowych spraw: położyłeś mi dokumenty w gabinecie? Muszę je przejrzeć.

— Panie? — Tak? — odparłem niecierpliwie. — Jak się miewa Jack? Wiadomo, co z jego żoną? Wydaje mi się, że wkrótce powinno przyjść na świat ich dziecko. — Jack ma się dobrze, Tamasin, o ile wiem, też. Rozstaliśmy się przed chwilą i Jack poszedł do niej. Wszedłem do mojego gabinetu, zamknąłem za sobą drzwi i oparłem się o nie plecami. Spotniały czekałem, aż podłoga przestanie się chybotać. * Przejrzawszy nowe dokumenty, pobiegłem myślą do Coldirona i Josephine. Właśnie dumałem, jak postąpić z Coldironem, gdy usłyszałem stukanie. Skelly wszedł, zamykając drzwi za sobą. — Przyszedł do ciebie jakiś młody człowiek, panie. Dwa dni temu też dowiadywał się o pana. Mówi, że zna cię z jakiegoś Hoyland. Chociaż… Podskoczyłem z wrażenia. — Dawaj mi go tutaj! — poleciłem, usiłując nie dać po sobie poznać ulgi i radości. Siedziałem za biurkiem z bijącym sercem, jednak w progu nie pojawiła się Emma, tylko Sam Feaveryear. Stanął przede mną i dobrze znanym mi gestem odgarnął tłusty kosmyk z czoła. Starałem się ukryć rozczarowanie. — A więc, Feaveryear, przynosisz mi wiadomość od swojego pana? — powitałem go bez entuzjazmu. — Nie, panie. Ja… postanowiłem rzucić pracę u pana Dyricka. Zaskoczył mnie. Nagle z Feaveryeara popłynął potok słów. — Źle postąpiłem, panie. Odkryłem coś w Hoyland. Pozwoliłem, by pan Dyrick mnie odprawił, zamiast powiedzieć to tobie, panie. Odtąd ta sprawa nie daje mi spokoju. Hugh był naprawdę… — Też już wiem. Emmą Curteys. Feaveryear zdobył się na śmiałość. — Kiedy spotkałem Hugh, od razu poczułem… poczułem do niego dziwne przyciąganie — mówił nerwowo, wykręcając chuderlawe ręce. — Bałem się, że… że szatan nakłania mnie do grzechu śmiertelnego. Modliłem się do Boga o pomoc, ale tamto uczucie nie chciało ustąpić. Hugh nie lubił, kiedy mu się przyglądałem, ale nie mogłem nad sobą zapanować. Aż nagle któregoś dnia zorientowałem się… — I powiedziałeś Dyrickowi. — Sądziłem, że on zrobi coś dla… niej. Ale on powiedział tylko, że nie wolno mi zdradzić tajemnicy jego klienta, i odesłał mnie do Londynu. Wiele myślałem o tym wszystkim, modliłem się i doszedłem do wniosku, że to, co z nią zrobili, nie było w porządku. — Hobbeyowie latami zmuszali ją dla zysku, by udawała swego zmarłego brata. No a teraz uciekła i nikt nie wie, gdzie przebywa. — Rozumiem. — Poruszył wydatną grdyką. — Mogę usiąść? Skinąłem w stronę zydla, na który opadł ciężko. Wyglądał jak kupa nieszczęścia. — Czy wiesz, co przydarzyło się Abigail Hobbey? — Wiem — odparł markotnie. — Mój pan pisał mi o tym. Ponoć ten cały Ettis siedzi w areszcie oskarżony o morderstwo. — Wypuszczono go. To nie był on. Dlaczego nie powiedziałeś mi o Hugh? — naparłem

na niego gniewnie. — Nie chciałem być nielojalny wobec mojego pana. Ale dużo rozmyślałem i modliłem się, a kiedy wczoraj dostałem od pana Dyricka wiadomość, że wraca, dotarło do mnie… — Feaveryear spojrzał na mnie błagalnie, jakby oczekiwał, że rozstrzygnę jego wątpliwości. — On nie jest zacnym człowiekiem, dobrze mówię? Wzruszyłem tylko ramionami. — Ja… przyszło mi do głowy, że może mógłbyś mnie, panie, przyjąć do siebie. Chodzą słuchy, że jesteś dobrym adwokatem, obrońcą ubogich. Spojrzałem na zbolałą twarz Feaveryeara. Zastanawiałem się, w jakim stopniu jego wizyta u mnie była motywowana wyrzutami sumienia, a w jakim — chęcią zmiany pracodawcy. — Nie mam miejsca dla drugiego pisarza, Feaveryear — odparłem. — Radziłbym ci poszukać sobie pracy u jakiegoś starego, cynicznego jurysty, który weźmie każdą sprawę, jaka się napatoczy, słuszną czy nie, bo życie go odarło z ideałów, którym ja niestety wciąż jeszcze daję się uwieść. Dopiero gdy przestaniesz polegać na cudzym autorytecie, wtedy nareszcie dojrzejesz. Spuścił głowę; mina mu zrzedła. — Może uda mi się znaleźć kogoś, kto potrzebuje pisarza — dodałem już łagodniejszym tonem. — Nie wrócę do pana Dyricka — oznajmił z nagłą determinacją. Co ma być, to będzie, ale nie chcę już pracować dla niego. — Zatem widzę, że nie jesteś całkiem stracony — ucieszyłem się. — Postaram ci się coś załatwić. * Chwilę później przemierzałem już krótki odcinek, jaki dzielił mój dom od Temple’s Inn. Wszedłem niepostrzeżenie i przystanąłem w holu. Z kuchni dobiegały głosy chłopców. Ścisnął mnie smutek na wspomnienie Joan. Nagle poczułem, że ktoś przygląda mi się ze szczytu schodów. Podniosłem głowę i napotkałem wzrok Coldirona. Ruszył w dół swoim kocim krokiem, a w jego oczach płonęła ciekawość. — Witaj w domu, panie. Widziałeś coś w Portsmouth? Słyszałem, że doszło do bitwy i Francuzi dostali łupnia na oczach naszego króla. Milczałem. Zszedł do mnie i się zatrzymał. Patrzył na mnie niepewnie, jakby coś przeczuł. — Wciąż wysyłają posiłki z Londynu. Młody Simon chce wstąpić do wojska, jeśli wojna potrwa dostatecznie długo. — Po moim trupie — odparłem, nie podnosząc głosu. — Gdzie doktor Malton? — W salonie. Ja… — Przyjdź do nas za kwadrans. — Odwróciłem się, w pełni świadom, że zasiałem w nim niepokój. * W salonie zastałem Guya nad lekturą. Spojrzał na mnie radośnie zaskoczony, zerwał się z fotela i złapał w objęcia. Ucieszyłem się, widząc go znów w dobrej formie; z jego śniadej twarzy znikł prawie wyraz ciężkiej melancholii. — Wróciłeś nareszcie! Ale wyglądasz, jakbyś był zmęczony. — Naoglądałem się strasznych rzeczy, gorszych, niż sobie wyobrażasz, Guy. Później ci opowiem.

— Z Jackiem wszystko w porządku? — zaniepokoił się. — Tak. Przez ostatnie tygodnie był dla mnie ostoją. Poszedł się przywitać z Tamasin. Jak ona się czuje? — Jest gruba, zmęczona, łatwo się irytuje. Ale ciąża przebiega prawidłowo. Przypuszczam, że urodzi za jakieś dziesięć dni. — A ty? — Dawno się tak dobrze nie czułem. Chyba wraca mi chęć do życia. Myślę, żeby się już przeprowadzić do siebie i podjąć praktykę. A jeśli znów napadną na mnie czeladnicy, przyjmę to jako siłę wyższą. — I dobrze. — Wiesz, co mi tak poprawiło humor? Ukrócanie Coldirona. Łobuz przez pierwszy tydzień odnosił się do mnie bezczelnie, ale nie dałem sobie chodzić po głowie. Tak jak wspomniałem w liście, zbeształem go za nieposłuszeństwo. Potem przez jakiś czas chodził z podkulonym ogonem, ale w zeszłym tygodniu znów zrobił awanturę Josephine… — Pisałeś o tym. — Zamachnął się na nią chochlą. Wyjąłem mu ją z ręki. — Bardzo dobrze. Kazałem mu tu przyjść za chwilę. Ale najpierw chcę ci coś powiedzieć, coś, czego wolałem nie przekazywać w liście, na wypadek gdyby się dostał w niepowołane ręce. Powtórzyłem mu, co opowiedział mi żołnierz w Portsmouth o pochodzeniu Josephine, o dezercji Coldirona i kradzieży kasy oddziału. — Jest na liście poszukiwanych — zakończyłem. — Można się było spodziewać czegoś takiego. Co chcesz z tym zrobić? — Zaraz zobaczysz — odparłem ponuro. Parę minut później rozległo się stukanie i do salonu wkroczył Coldiron. Stanął na baczność na środku pokoju. — A więc, Coldironie, czy może raczej Williamie Pile’u — zacząłem. Coldiron nie drgnął, tylko wyprężył się jeszcze bardziej. — Spotkałem twego dawnego kompana w Portsmouth. Zwykłeś grywać z nim w karty. Niejakiego Johna Saddlera. — Pamiętam Saddlera. To człowiek bez honoru. Ograłem go, to teraz o mnie łgarstwa rozpowiada. — Był pod Flodden, gdzie pracowałeś na tyłach w intendenturze. Pamiętał też, jak później porwałeś z Francji malutką Josephine. Przełknął ślinę; grdyka skoczyła mu w żylastej szyi. — Bzdury — powiedział. — Oszczerstwa i kalumnie. Dobrze mówię, kalumnie. Uratowałem Jojo z płonącej francuskiej wioski. Zawdzięcza mi życie. — Nieprawda. Wziąłeś ją jak jakąś rzecz i zdezertowałeś z ukradzionymi pieniędzmi, za co, jak wiesz, grozi stryczek. — Wierutne kłamstwa! — krzyknął Coldiron. Znów grdyka mu skoczyła, zaraz się jednak opanował. — Po co od razu dawać wiarę temu Saddlerowi, panie? — spytał przymilnie. — To wredny łgarz. Starych weteranów zawsze spotyka krzywda — stwierdził z goryczą. — Mogę popytać tu i ówdzie, a wtedy będziesz mógł żądać sprawiedliwości. Patrzył na mnie jak zaszczute zwierzę. — Czy Josephine wie, kim jest naprawdę? — naparłem ostro. — Pamięta podpalenie wioski i życie w obozie. Wie, że zawdzięcza mi życie i utrzymanie. Uratowałem ją, oprócz mnie nie ma nikogo. Traktowałem jak własną córkę. — Guy, czy mógłbym cię o coś prosić? Przyprowadź tutaj Josephine.

Coldiron zastąpił mu drogę. — Nie wierzysz chyba w te łgarstwa, panie — zwrócił się błagalnie do Guya. Ten wyszedł bez słowa. Zostaliśmy sami, twarzą w twarz, z Coldironem. Oblizał wargi. — Bardzo proszę, byś nie donosił na mnie, panie. Jeszcze sąd gotów dać wiarę oszczerstwom Saddlera. — Sąd sprawdzi kroniki oddziału. Przekonamy się wtedy, co jest prawdą. — Proszę pozwolić mi odejść z Josephine — zaskomlał. — Pójdziemy sobie, kiedy tylko zechcesz, panie, mimo że jestem starym człowiekiem, który odniósł rany, służąc królowi… — Słyszałem, że nabawiłeś się swych ran, kantując przy grze w karty. Milczał, choć grymas gniewu wykrzywił mu rysy. Znów otworzyły się drzwi i wszedł Guy, a za nim wylękniona Josephine. — Czy coś zrobiłam nie tak, panie? — spytała od progu. — Ojciec… — Zamknij jadaczkę, Jojo — powiedział ostrzegawczo Coldiron. — Ani mru-mru. — Nic złego nie zrobiłaś, Josephine — uspokoiłem ją. — Wiem jednak, że William Coldiron nie jest twoim ojcem. Nawet nie nazywa się naprawdę Coldiron. Josephine, która dotąd nerwowo przestępowała z nogi na nogę, teraz zamarła w bezruchu, patrząc na mnie czujnie. Jej oczy się zwęziły. Dotarło do mnie nagle, że jej tępota i niezdarność były w dużej mierze pozorowane, stanowiły rolę, którą latami odgrywała, by zadowolić Coldirona, tak jak Emma nauczyła się odgrywać rolę swego brata. Nie wątpiłem, że właśnie taką chciał ją widzieć Coldiron — głupią, niezdarną, całkowicie od niego uzależnioną. — Kiedy byłem w Portsmouth — podjąłem — dowiedziałem się tego i owego o panu Coldironie. Na przykład, jak nabawił się swoich obrażeń… — Pod Flodden, panie — powiedziała. — Wolne żarty. A wiele lat później zdezerterował z oddziału, zabierając cię ze sobą. Spojrzała na Guya, który kiwnął głową. — Mówiłeś, że musisz odejść z armii, ojcze, bo źli ludzie chcą nas skrzywdzić, a ty czujesz się w obowiązku mnie chronić… — Kazałem ci się chyba zamknąć, durna, niezdarna francuska oślico — syknął Coldiron. Umilkła pokornie. — Zwalniam cię natychmiast, Coldiron — oświadczyłem. — Nie doniosę na ciebie, gdyż nie chcę, by twoja hańba obciążała Josephine. Już tutaj nie pracujesz. Co się tyczy ciebie, Josephine, chciałbym, żebyś została i dalej pracowała u mnie. Jeśli taka będzie twoja wola. Usta jej zadrżały. — Ale przecież wiesz, panie… i doktor Malton też to wie… że ze mnie nie ma żadnego pożytku. — Otóż to — poparł ją żywo Coldiron. — Potrzebujesz mnie, żebym cię pilnował, robił po tobie porządek. — To nieprawda — zwróciłem się do Josephine. — Będziemy się tobą opiekować, Josephine — powiedział łagodnie Guy. Patrzyła to na mnie, to na niego i nagle coś w niej pękło; podniosła ręce do twarzy, szlochając. Guy podszedł do niej i pogładził ją po ramieniu. — Zostaw ją, ty czarna małpo! — wrzasnął Coldiron. — I ty też, przeklęty garbusie! Zawsze byłeś mi przeciwny, bo wolisz chuchra, łamagi i mazgajów od żołnierzy, prawdziwych mężczyzn… Nagle jakby coś we mnie wstąpiło. Doskoczyłem do Coldirona. Szarpnął się zdziwiony,

kiedy złapałem go za ramiona, odwróciłem twarzą do drzwi i wypchnąłem do holu. Simon i Timothy, słysząc podniesione głosy, wyjrzeli z kuchni i stali, gapiąc się z otwartymi ustami. — Otwórz drzwi, Tim! — zawołałem. — Błagam, tylko nie na oczach młodzieży! — zaskowyczał Coldiron, szamocząc się na widok podbiegającego do drzwi Tima. Wypchnąłem go za próg; przeleciał w powietrzu, lądując na zbity pysk u stóp schodów frontowych. Kwiknął jak zarzynane prosię, po czym odwrócił głowę w moją stronę. Gdy zatrzaskiwałem mu drzwi przed nosem, szczególną satysfakcję sprawiało mi to, że zdążył jeszcze zobaczyć, jak Simon z Timothym, śmiejąc się, biją brawo.

Rozdział pięćdziesiąty drugi Wróciłem do salonu. Josephine siedziała przy stole, już spokojniejsza, a Guy obok niej. Spojrzała na mnie wprost, a nie, jak zwykle, ukradkiem. — Poszedł sobie, panie? — spytała bojaźliwie. Oddychałem z trudem. Plecy bolały mnie jak diabli. — Tak, już go tu nie ma. — Pamiętasz, jakie nazwisko nosiłaś w dzieciństwie? — spytał łagodnie Guy. — Nie. Spuściła głowę. — Pamiętam, że w obozie niektórzy żołnierze byli dobrzy dla mnie. Ale potem zabrał mnie stamtąd. Jakżeż dam sobie radę bez niego? — westchnęła ciężko. — Może tego wcale nie chcesz? Zdążysz go jeszcze dogonić — zasugerował Guy. — Jestem zupełnie nikim, niczym. — Wcale tak nie uważamy, w przeciwnym wypadku nie namawialibyśmy cię, żebyś została. Nagle rozległ się łomot do drzwi frontowych. Josephine podskoczyła, chwytając Guya za rękę. — Wrócił! Będzie na mnie zły, ratuj mnie, panie. Ruszyłem do holu i nacisnąłem klamkę. Simon i Timothy wciąż jeszcze stali w pobliżu, rozbawieni. Otworzyłem drzwi na oścież. Na progu stał Coldiron. W pierwszej chwili przeląkł się mojego wyrazu twarzy, zaraz jednak wróciła mu śmiałość. — Moje rzeczy, panie. Pieniądze w kufrze, ubrania, pamiątki. To nie należy do ciebie, panie! Zalegasz mi też, panie, z wypłatą! — Jego głos wzniósł się do krzyku. — Bierz sobie Jojo, ale żądam mojej płacy! — Idźcie do pokoju Coldirona, wrzućcie jego rzeczy do kufra, znieście na dół i wystawcie przed dom — zwróciłem się do chłopców. — Nie musicie zbyt się przykładać do pakowania. Coldiron zrobił krok do przodu, próbując wejść do środka, ale ponownie zatrzasnąłem mu drzwi przed nosem. — Się robi, panie! — Timothy pognał po schodach na górę. Zaniepokoiłem się, czy aby nie daję chłopcom złego przykładu. Simon miał już ruszyć za Timem, ale położyłem mu rękę na ramieniu. — Zaczekaj. — Tak, panie? Przyjrzałem się chudej twarzy pod szopą jasnych włosów. Był już prawie mojego wzrostu. — Czy nadal chcesz być żołnierzem? — Po pańskim wyjeździe zauważyłem, że Coldiron… często kłamie. Dobrze mówię? — Dobrze. W każdym razie, Simonie, jeżeli nadal chcesz być żołnierzem, przyjdź do mnie wpierw, a ja znajdę ci kogoś, kto naprawdę się bił, żebyś mógł z nim porozmawiać. A potem, jeśli wciąż jeszcze będziesz chciał iść do armii, nie będę ci zabraniał. — Myślałem o tym, panie. Ale przed wyjazdem wspomniałeś, że mógłbyś mi załatwić terminowanie u kogoś… — Pamiętam — ucieszyłem się. — Pomogę ci, skoro tego chcesz.

Simon obejrzał się za siebie. W drzwiach salonu stanął Guy z Josephine. Drżała, na twarzy miała ślady łez. Chyba słyszała słowa Coldirona, że możemy ją sobie wziąć. — Czy Josephine zostanie? — spytał Simon, rumieniąc się. — Więc jak będzie, Josephine? — spytałem łagodnie. — Tak, Simonie. Zostanę — odparła drżącym głosem. Po chwili chłopcy z łoskotem ściągnęli po schodach kufer Coldirona. Otworzyłem drzwi. Coldiron siedział posępnie na schodach. Patrzyłem potem za nim, jak taszczy kufer przez furtkę i dalej, po Chancery Lane. Nim zniknął całkiem, odwrócił się, wygrażając mi kościstą pięścią. * Zapadał wieczór. Stałem w salonie, patrząc na ogród. Guy towarzyszył Josephine w kuchni, pomagając jej odnaleźć się w nowej sytuacji; dziewczyna wzięła się z chłopcami do przygotowania kolacji. Wrócił zamyślony. — Potrzebuję kogoś do prowadzenia domu. Co powiesz na posadę u mnie? — zażartowałem. — Obawiam się, że łatwiej będzie mi powrócić do medycyny. Myślałem o tym, żeby w przyszłym tygodniu przenieść się do siebie. — Najpierw wyślę chłopców, żeby posprzątali. Poślę ich razem z Josephine. Myślisz, że da sobie radę bez Coldirona? — Nie będzie jej łatwo. Gdybyś znalazł jakiegoś przyzwoitego starszego jegomościa na miejsce Coldirona, pomógłby jej się odnaleźć w nowej roli. Będzie tego potrzebować przynajmniej w najbliższym czasie. Poza tym potrzebny ci ktoś do prowadzenia gospodarstwa, inaczej mogą zacząć o was plotkować. — Sądzę raczej, że młody Simon byłby nią zainteresowany — odparłem rozbawiony. — Zauważyłem. Myślę, że powinieneś mu powiedzieć, że Josephine potrzebuje pomocy, ale również ciszy i spokoju. To dobry chłopak, na pewno zrozumie. Popadłem w krótką zadumę. — Cóż, policzyłem się z Coldironem, ale mam jeszcze jedno do załatwienia. — Ellen? — W trakcie podróży odkryłem, co się jej przydarzyło. Została zgwałcona. Jeden ze sprawców nie żyje, drugi został niedawno unieszkodliwiony. Królowa wzięła na siebie opłacanie pobytu Ellen w Bedlam. Spojrzał na mnie spod oka. — Co się wydarzyło w Hampshire, Matthew? — Długo by opowiadać. Niewykluczone, że będę miał dla ciebie nowego pacjenta, jeśli zechcesz go przyjąć, smutnego, nieszczęsnego chłopca, który uległ poważnemu zranieniu strzałą. Popełnił straszny czyn, i to go dręczy. Jest… jest bardzo chory na duszy. Niemniej jednak został ranny, próbując ratować życie moje i Baraka. — Czy to Hugh Curteys? — Nie. Nazywa się David Hobbey. Potem ci wszystko opowiem, ale najpierw muszę jechać do Bedlam, powiedzieć Ellen, że jest bezpieczna. I wolna. — Postępuj z nią ostrożnie, Matthew. Osobiście wątpię, czy będzie kiedykolwiek prawdziwie wolna. — Wcześniej miałem tylko pytania do niej, teraz wiozę też pewne odpowiedzi. Nikt mnie w tym nie wyręczy. — Wiesz, że ona się kocha w tobie.

— Więc powinienem postawić wreszcie sprawę jasno, że nie widzę przyszłości dla nas dwojga. * Wyprowadziłem Genesis ze stajni i ruszyłem do Bedlam, gdzie na progu powitał mnie Hob Gebons. Twarz mu się wydłużyła. — Już wróciłeś, panie… — Tak. I chciałbym porozmawiać z nadzorcą Shawmsem. Wiem wszystko o Ellen, Hobie — dodałem zniżonym głosem. Nadzorca siedział w swoim kantorze. Usiadłem, nie czekając na zaproszenie. Tłusty, nieogolony Shawms patrzył na mnie z wyrachowaniem. Miał na sobie ten sam wyplamiony kaftan, w którym widziałem go po raz ostatni. Zastanawiałem się, na co wydaje te wszystkie zarobione przez siebie pieniądze, z pewnością niemałe. Chrząknął. — Był u mnie Metwys. — Pozwól, panie, że zgadnę, co powiedział. Ellen jest teraz pod protekcją królowej, która odtąd będzie opłacać jej pobyt. Kiwnął głową. — Dokładnie. Jakżeś to wykoncypował, panie? — Ustaliłem, kto zgwałcił Ellen przed dziewiętnastu laty. Osobą tą był jej sponsor, Philip West, który już nie żyje. Był jeszcze drugi współwinny, człowiek wpływowy, ale nic nie może zrobić Ellen jako protegowanej królowej Katarzyny. Czy Metwys zdradził ci, panie, o kogo chodzi? — Nie i nie chcę tego wiedzieć. Czy Ellen teraz wyjdzie na wolność? — spytał. — Nie mam nic przeciwko temu. Jeśli o mnie chodzi, może sobie stąd iść, kiedy zechce, jeżeli królowa tak uważa. Tym bardziej że nie ma… — …orzeczenia o obłędzie. Nie ma i nigdy nie było. O tym też wiem. Beatrice West musiała nieźle przed laty posmarować gwardianowi Metwysowi, żeby przyjął Ellen. Nie wątpię, że całość zaaranżował sir Quintin Priddis. Wiem, że wolałbyś ją, panie, mieć już z głowy. Ja też chętnie bym ją widział na wolności, ale obawiam się, że do tego nigdy nie dojdzie. — Przybliżyłem twarz do twarzy Shawmsa. — Radziłbym dobrze ją traktować i płacić za pracę, którą wykonuje, albo zadbam, by królowa dowiedziała się o wszystkim. Spojrzał na mnie i potrząsnął głową. — Ty, panie, jak się raz uczepisz, to jak kleszcz. — Otóż to. — Wstałem. — Gdzie znajdę Ellen? — W jej pokoju. Słuchaj pan, nie chcę, żebyś ją znów zdenerwował. To nikomu tutaj nie służy. — Powinna wiedzieć, jak się przedstawia jej sytuacja. Żegnam, panie Shawms. * Zajrzałem przez zakratowane okno do pokoju Ellen. Siedziała spokojnie na łóżku, szyjąc. Wydawała się smutna, ale opanowana. Przypomniałem sobie zgrozę na jej twarzy, gdy ją widziałem ostatni raz. Przysiągłem sobie nigdy więcej nie doprowadzić jej do takiego stanu. Zastukałem i wszedłem do środka. Podniosła głowę, a jej twarz przybrała lodowaty, nieprzystępny wyraz. — Dzień dobry, Ellen. — Wróciłeś — odparła obojętnie.

— Tak. Dzisiaj rano. Dobrze cię traktowana, kiedy wyjechałem? — Owszem. Gebons był niezwykle miły. Podejrzewam, że mu za to zapłaciłeś. — Starałem się zadbać o to, byś była dobrze traktowana pod moją nieobecność. — Nie powiedziała nic. — Czy pan Shawms rozmawiał z tobą? — Nie. — Spojrzała na mnie podejrzliwie. — O czym? Wziąłem głęboki oddech. — Nie chciałbym znów rozgrzebywać przeszłości, Ellen. — Na jej twarzy pojawiły się napięcie i czujność. — Ale byłem w Sussex i wiem, że nic ci już ze strony tamtych mężczyzn nie grozi. — Wolałem przemilczeć fakt odnalezienia ciała jej ojca. — Królowa postanowiła osobiście opłacać twój pobyt w Bedlam. A gdybyś kiedyś chciała stąd wyjść, nie ma przeszkód. Jesteś panią swojego losu, Ellen. Patrzyła na mnie z napięciem i lękiem. — Co się z nim stało? Z… Philipem? Zawahałem się. — Mów! — zażądała. — Nie żyje, Ellen. Utonął na Mary Rose. Siedziała bez ruchu, patrząc w dal. — Zasłużył na to — powiedziała nagle z lodowatą furią. Podobnych słów użyli Emma, stojąc nad ciałem Abigail, i David, komentując swoje kalectwo. — Skrzywdził cię niewyobrażalnie. Spojrzała na mnie z głębokim znużeniem. — A człowiek, który z nim był tamtego dnia? Co z nim? Zawahałem się. — Wiesz, kto to był? — Pamiętam tylko, że był mały i chuderlawy. — Wzdrygnęła się, a potem zaczęła drżeć na całym ciele. Dotarło do mnie, ile emocji musiała tłumić w sobie przez te wszystkie zaprzepaszczone lata. — Jest teraz wysokim dostojnikiem państwowym. Lepiej, żebyś nie znała jego nazwiska. Ale on już nie jest groźny. — Bo powiedziałeś królowej, co mi zrobił? — spytała gniewnie. — Tylko w ten sposób mogłem zapewnić ci ochronę. Patrzyła w dal, a ręce jej drżały. Nagle odłożyła robótkę i spojrzała mi w oczy. — Było mi tutaj dobrze, nigdzie nie mogłoby mi być lepiej. Nie powinieneś był się wtrącać w moje życie. — Uwolniłem cię od wielkiego niebezpieczeństwa. — Zrobiłbyś to, gdybyś był w Rolfswood przed dziewiętnastu laty. Zresztą wiedz, że nie dbam ani trochę o to, co się ze mną stanie. Jest mi to teraz całkowicie obojętne. Przez chwilę chciało mi się żyć, kiedy łudziłam się, że mnie kochasz. Wiesz, kto mi pomógł to zrozumieć? — Nie. — Twój przyjaciel, Guy. Nie, nie powiedział mi tego wprost, ale jakimś sposobem pomógł mi to dostrzec. Jest bardzo przenikliwy — stwierdziła cierpko. — Ale ty pozwalałeś mi się łudzić przez dwa lata. Nie miałeś odwagi powiedzieć mi prawdy. Jesteś tchórzem, Matthew. — Mało nie przypłaciłem życiem dochodzenia prawdy o tobie! — wybuchnąłem. — Nigdy cię o to nie prosiłam! — Musiała złapać parę głębszych oddechów, żeby się uspokoić. — Zastanawiam się, czy ty w ogóle kiedyś kogoś kochałeś — powiedziała tonem gorzkiej pogardy. — Czy jesteś w ogóle do tego zdolny?

— Człowiek nie wybiera, kogo kocha. Ja kocham… — Ugryzłem się w język. — Nie obchodzi mnie to — odparła. Uciekła wzrokiem w bok. — Idź już sobie. Nie chcę cię więcej oglądać. Nienawidzę cię. — Z jej głosu wyparował gniew i został tylko osad znużenia. — Naprawdę chcesz, żebym już nigdy więcej tutaj nie przychodził? — Tak. — Nadal omijała mnie wzrokiem. — I ty też w głębi serca chcesz tego samego. Czuję to. Obłąkani widzą różne rzeczy jaśniej niż zdrowi. — Nie jesteś obłąkana. Patrzyła w przestrzeń, gdy wychodziłem, gdy zamykałem za sobą drzwi i gdy rzuciłem jej ostatnie spojrzenie przez kraty, nim ruszyłem do wyjścia. * Pojechałem do domu. W głowie czułem pustkę, nie byłem w stanie myśleć o niczym, nawet widok gromady czeladników ścigających z wrzaskiem po Cheapside mężczyznę o wyglądzie cudzoziemca mało mnie poruszył. Zaprowadziłem Genesis do stajni i wyszedłem przed drzwi frontowe. Simon, który wypatrzył mnie przez okno z piętra, wybiegł mi naprzeciw po schodach. — Panie Shardlake… — Co się stało? Czy Josephine… — Z Josephine wszystko w porządku. Ale pani Tamasin… jej położna przyszła po pana Guya. Dziecko zaczęło się rodzić przed czasem, boi się, że coś może być nie tak… Odwróciłem się na pięcie i nie bacząc na zdumione spojrzenia kolegów prawników, puściłem się biegiem po Chancery Lane, w stronę domu Baraka. * Barak otworzył mi rozczochrany, z obłędem w oczach i kuflem piwa w dłoni. Przez sień, zza zamkniętych drzwi sypialni, dobiegały okrzyki bólu. Barak wciągnął mnie do środka i opadł na drewnianą ławeczkę w sieni. — Czy Guy… — Jest z nią w środku. Pół godziny temu odeszły wody. Termin wypada dopiero za dwa tygodnie. Poprzednim razem dziecko urodziło się o czasie. — A gdzie położna Marris? — Też tam jest. Zatrzasnęli mi drzwi przed nosem. — Zaczekaj. — Wyjąłem mu kufel z ręki, bo gestykulował tak żywo, że gotów był wylać zawartość. — A co mówi Guy? — Mówi, że to tylko odrobinę wcześniej, nic groźnego. Położna Marris przestraszyła się, pobiegła po Guya… — Wiesz chyba, że drugie dziecko rodzi się trochę szybciej. Spojrzał niespokojnie na zamknięte drzwi, zza których wciąż dobiegały krzyki. — To tylko znaczy, że dziecko się rodzi… — Nie zniósłbym, gdyby jej się coś stało — powiedział dziko. — Zapiłbym się na śmierć, ona jest dla mnie wszystkim… — Wiem, wiem. — Niechby i była dziewczynka… — Urwał, bo krzyk nagle umilkł. Zapadła długa, zatrważająca cisza. A potem rozległ się inny dźwięk: kwilenie niemowlęcia. Barak słuchał z natężeniem. Drzwi otworzyły się i wyszedł uśmiechnięty Guy, wycierając ręcznikiem dłonie. — Masz pięknego, zdrowego synka, Jack. Barak zerwał się, podbiegł do Guya i zaczął trząść jego dłonią.

— Dziękuję! Dziękuję! — Oddychał ciężko, ale z ulgą. — Podziękuj Tamasin, to jej robota. Poszło dość łatwo… — Ale Barak już go nie słuchał, tylko wpadł do pokoju żony. Ruszyłem za nim, choć nieco stateczniej. Położna Marris stała przy łóżku, trzymając w rękach małe zawiniątko. Barak rzucił się na Tamasin. — Uważaj, głuptasie — powiedziała, czule gładząc go po głowie. — Idź, zobacz swojego synka. Barak podszedł do dziecka. My z Guyem też próbowaliśmy zajrzeć położnej Marris przez ramię. — Jest… cudowny — wyszeptał Barak, delikatnie biorąc do ręki piąstkę maleństwa. — To prawda — przytaknąłem, chociaż przyznam szczerze, że dla mnie niemowlęta, ze swym wyglądem małych starców, niczym nie różnią się od siebie. Jednak chłopak wydawał się krzepki i darł się wniebogłosy. Na głowie miał jasny puch: po Tamasin. Barak znów spojrzał na swojego syna. — Czy uwierzysz, że on może dożyć następnego stulecia? — powiedział w zadumie. — To się w głowie nie mieści. — Masz teraz swojego Johna — odezwała się z łóżka Tamasin. Barak zamyślił się, spojrzał na mnie i rzekł: — Tammy, czy pozwolisz, byśmy nazwali go inaczej? — Jak to? — spytała z niedowierzaniem. — Nazwijmy go George, jak nasze pierwsze dziecko — zaproponował cicho. — Chcę, by nosił imiona George Llewellyn Carswell. — Spojrzał na mnie znacząco. — Dla pamięci każdego z nich.

Epilog Listopad 1545 — cztery miesiące później Na cmentarzu obok kościoła wiał zimny wiatr. Pod nogami szeleściły ostatnie liście opadłe z drzew. W drodze owinąłem się szczelniej opończą. Powiało zimą. Przyniosłem na grób Joan ostatnią różę z mojego ogrodu. Postałem przez chwilę nad grobem, zastanawiając się, co by też Joan powiedziała o zmianach w moim gospodarstwie, jakie zaszły latem. Wciąż jeszcze nie znalazłem nikogo do prowadzenia domu; rozpatrywałem kandydatury kilku mężczyzn, ale żaden z nich nie miał delikatności, jakiej wymagała Josephine. Miewała się już o wiele lepiej, ale każda omyłka i każde słowo krytyki z powrotem wpędzały ją w dygot i niezborność. Czasem po powrocie z Lincoln’s Inn widziałem, jak stojąc w oknie, patrzy z dziwnym napięciem na ulicę. Domyślałem się, że wypatruje Coldirona z mieszaniną lęku i tęsknoty za bezpieczeństwem, które dawała jej jego obecność, o czym dotychczas nie miałem pojęcia. Rzuciłem się w wir pracy, szukając zapomnienia w rutynie obowiązków. Czasem jednak, gdy byłem zmęczony, dopadało mnie znów przerażające uczucie, że ziemia faluje i usuwa się spod moich stóp. Zajrzałem też na grób mego przyjaciela Rogera; jesienne deszcze zostawiły na marmurze brudne smugi. Zanotowałem w pamięci, że muszę przysłać któregoś z chłopców, żeby umył płytę. Simon wkrótce miał się wyprowadzić, bo szedł do terminu u kupca; miejsce załatwił mu radny Carver. Przypomniałem sobie, jak po śmierci Rogera chciałem się ożenić z wdową po nim. Od paru miesięcy nie przyszedł żaden list od Dorothy, podobnie zresztą jak od królowej i Warnera, ale od nich nie spodziewałem się raczej wieści. Wytarłem liśćmi starą ławkę i usiadłem. Patrzyłem na mur otaczający cmentarz, wspominając czerwcowy przegląd obronności na Polach Lincoln’s Inn. Tymczasem Francuzi zrezygnowali z próby inwazji na Anglię, ich flota zawróciła do Francji, gdzie nadal ślimaczyło się oblężenie Boulogne: Anglicy siedzieli w mieście otoczeni wojskami Francuzów — jedna wielka strata czasu. Krążyły plotki, że król nareszcie zorientował się, że jego wyprawa na Francję okazała się całkowitym fiaskiem i że na Nowy Rok należy spodziewać się rozejmu. Patrzyłem na furtę cmentarną. Tym razem nie przyszedłem tu rozmyślać, tylko na spotkanie, które wolałem odbyć z dala od ciekawskich oczu i uszu w Lincoln’s Inn. Nagle brama otworzyła się i w moją stronę skierowała się wysoka, smukła postać w grubej opończy i ciemnym berecie. Emma Curteys w dalszym ciągu poruszała się jak chłopak, ubierała jak chłopak i wyglądała jak chłopak. Zaprosiłem ją, by usiadła przy mnie. Posiedzieliśmy trochę w milczeniu, wreszcie spojrzała na mnie pytająco. — Załatwione — odparłem. — Były jakieś trudności? — Żadnych, wszystko poszło zgodnie z umową. Dyrick w imieniu Hobbeya wyraził zgodę na odkupienie kurateli. Edward Priddis zaakceptował wycenę. Odkąd jego ojciec zmarł we wrześniu, jest feudariuszem Hampshire. Sir William Paulet nie wniósł żadnych obiekcji, więc sprawa załatwiona. Jesteś teraz moją podopieczną, a raczej jest nim Hugh Curteys — dodałem trochę niezręcznie. — Dziękuję ci, panie — szepnęła. Emma pojawiła się w mojej kancelarii w sierpniu. Dobrze, że byłem akurat na miejscu, bo

Skelly raczej nie wpuściłby wychudzonego, brudnego chłopaka, który zjawił się, pytając o mnie. Powiedziała, że miała opory przed tą wizytą, ale miesiąc błąkania się po drogach bez grosza oraz kradzieży jedzenia z pól i ogrodów wyczerpał ją i złamał jej dumę. Dałem jej pieniądze i poszukałem pokoju w mieście, gdzie mogła się zatrzymać do czasu rozstrzygnięcia sprawy o przekazanie kurateli. — Hobbey też się pojawił, na wypadek gdyby był do czegoś potrzebny — podjąłem. — Hoyland został sprzedany sir Luke’owi Corembeckowi. — A co z Davidem? — Może już trochę chodzić, niestety nasiliły się u niego napady choroby świętego Wita. Hobbey nie spuszcza go z oczu; mój przyjaciel medyk uważa, że za bardzo się z nim cacka. Davida nieustannie dręczy wstyd i poczucie winy. — Widać pan Hobbey zawsze musi mieć kogoś pod opieką. Ale ja nie mogę przestać myśleć o Davidzie — wyznała z bólem. — Gdybym mogła cofnąć czas… — Wiem. — Myślę też o żołnierzach. Śni mi się, że lecą do wody, i słyszę krzyki uwięzionych pod siatką. — Ja też. — Nigdy nie powiedziałem Emmie, że gdyby nie machinacje Richa, na pokładzie Mary Rose znalazłby się inny oddział. Nie chciałem jej obciążać nieustannym poczuciem winy, jakie mnie dręczyło. Przypomniałem sobie moją wizytę u rodziców Leacona w Kent, by powiadomić ich o śmierci syna i zaproponować pomoc finansową. Staruszkowie byli zdruzgotani. — Dziękuję, panie Shardlake — powiedziała Emma. — Przykro mi, że nie zaufałam ci od początku. Nie wyobrażałam sobie, że komuś uda się odebrać mnie Hobbeyom i wyrwać z Hoyland, tak więc w końcu zaniechałam wszelkich myśli o ucieczce. Zajrzałem jej w oczy. — Dlaczego pozwoliłaś na to, Emmo? — Najpierw, żeby wykręcić się od małżeństwa z Davidem. Ale kiedy… stałam się chłopcem, zorientowałam się, o ile więcej może chłopak niż dziewczyna. W dodatku… miałam jakieś dziwne uczucie, że nosząc strój mojego brata i udając go, podtrzymuję go w pewnym sensie przy życiu. Potrafisz, panie, to zrozumieć? — Może i tak. Ale kiedy podrosłaś, mogłaś powrócić do swej płci i zażądać zwrotu włości. Hobbeyowie nie mogliby ci w tym przeszkodzić. Pokręciła głową. — Zbyt długo już wtedy byłam Hugh. Doszłoby do skandalu. A oszpecona młoda kobieta, samotna, nawet gdy ma pieniądze, nie ma w świecie zbyt dużo do powiedzenia. O wiele mniej niż mężczyzna. Zresztą strasznie chciałam zostać żołnierzem. — Zaśmiała się gorzko. — Zastanawiam się, kim jestem. Może jakimś nowym gatunkiem człowieka… Nie wiedziałem, co na to powiedzieć. Przez chwilę siedzieliśmy w milczeniu. — Słyszałam, że zaniechano prób wydobycia Mary Rose — powiedziała. — Maszty złamały się, a okręt osiadł w mule ze szczątkami tych wszystkich nieszczęśników. Niech spoczywają w pokoju. — Jakie masz plany na przyszłość? — zagadnąłem po chwili. — Tak jak wspomniałem, możesz postąpić, jak chcesz, ze swoim życiem. Tego właśnie życzę sobie dla ciebie. Sąd Opiekuńczy upoważnił mnie do przechowania twoich pieniędzy. Muszą być w mojej gestii jeszcze przez trzy lata, ale zwracaj się do mnie, ilekroć będziesz ich potrzebować. Dla mnie to są twoje pieniądze. Bóg sam widzi, że ci się należą po tym wszystkim, co przeżyłaś. Przechowuję je w starej monecie z uczciwego złota, więc są zabezpieczone przed postępującą dewaluacją.

— Sama nie wiem, panie Shardlake. Dobrze mi się mieszka samotnie. Bałam się początkowo, że w mieście ktoś mnie rozpozna. Ale tu jedni po drugich prześlizgują się tylko wzrokiem, łatwo się wmieszać w tłum. Swoją drogą, chciałabym podziękować za przysłanie pieniędzy na zakup książek. — Możesz sobie kupić, co tylko zechcesz. Jesteś zamożna. — Tak, ale wciąż jeszcze nie wiem, kim ani czym jestem. Wiem tylko tyle, że nie chcę być kobietą, posłuszną, uległą istotą, i nosić tych wszystkich krępujących strojów. — Powinnaś poznać żonę Baraka, Tamasin. Ona jest ostatnią osobą, którą bym nazwał uległą. A kobieta, gdy ma pieniądze, może robić, co jej się podoba. Emma westchnęła, nagle spuszczając oczy. — W domu, w którym mieszkam, wynajmuje pokój chłopak, z którym czasem wychodzę wieczorem na piwo. Ja go… lubię. Nazywa się Bernard. — Zaczerwieniła się lekko i jej blizny stały się przez to wyraźniejsze. — Boję się jednak, że może odgadnąć prawdę, jak Sam Feaveryear. Miłość to bardzo niebezpieczna rzecz — podsumowała z goryczą. — Emmo, wiem, że teraz trudno by ci było przedzierzgnąć się w kobietę. Przyszło mi jednak do głowy, że może żona Jacka, Tamasin, mogłaby ci pomóc — pokazać, jak kobieta ubiera się i zachowuje. Można jej śmiało powierzyć twoją tajemnicę, wiem też, że na pewno byś ją polubiła. — Czy ona aby właśnie nie urodziła dziecka? — Tak, ale z pewnością chętnie ci pomoże. Emma pokręciła głową. — Nie mogę nawet myśleć o nauce bycia kolejny raz kimś innym. Bez względu na to, jak miła i poczciwa jest pańska przyjaciółka Tamasin, nieuchronnie rozbudziłaby we mnie wspomnienia, jak Hobbey z Fulstowe’em uczyli mnie udawać Hugh. A gdybym założyła spódnicę, mogłoby powrócić poczucie rozpaczy i bezradności, jakie dręczyło mnie po śmierci brata. — Ale teraz masz już swoje pieniądze… — Obawiam się, że nie byłabym zdolna do tego, nawet gdybym chciała. — Ważyła coś w sobie przez chwilę. — Myślałam o udaniu się za granicę, może do Niderlandów… Może nawet mogłabym się dostać na któryś z tamtejszych uniwersytetów. Po tym, co przeżyłam, nie chcę już być żołnierzem. — Wierzę. — Myślę, że miałeś, panie, rację, doszukując się we mnie natury myśliciela. Ale kobiety nie zostają uczonymi, prawda? — Istnieją uczone kobiety. Królowa napisała książkę, a lady Elżbieta… — Im to uchodzi, bo należą do królewskiego rodu. — Czy… chcesz w ten sposób uciec od swoich uczuć do Bernarda? Przez twarz Emmy przemknęła cała gama uczuć. — Potrzebuję czasu, by sobie na te wszystkie pytania odpowiedzieć, panie Shardlake. Muszę się czymś zająć. Czy puścisz mnie za granicę? — Jesteś panią swojego życia. Za bardzo ingerowałem w los innych ludzi. Pomogę ci, kiedy tylko będziesz tego potrzebować. Ale to ty musisz się do mnie zwrócić w tej sprawie. Wstała. — Skoro tak, wyprawię się do Flandrii. Napiszę stamtąd, jak sobie radzę. — Więc jedziesz? — Tak. — Wyciągnęła do mnie dłoń o smukłych palcach. — Chciałem cię jeszcze spytać o coś, Emmo. Czy wciąż nosisz swoje kamienne serce?

Spojrzała na mnie z ciepłem, o jakie nigdy bym jej nie podejrzewał. — Nie, wyrzuciłam je do Tamizy. Było cząstką mojego starego życia pośród Hobbeyów. Noszę teraz krzyżyk, który dostałam od matki, ten, który przywiozłeś mi, panie, z Hoyland i dałeś mi w sierpniu. — To dobrze — ucieszyłem się. — Chętnie bym podziękowała poczciwej starszej pani Calfhill za to, co zrobili dla mnie oboje z Michaelem, ale nie umiałabym… — Głos odmówił jej posłuszeństwa. — Oszukiwać jej? Wiem. Ale zawiadomiłem ją, że Hugh już nic nie zagraża. — Dziękuję za wszystko, panie Shardlake, ale jestem na nowej drodze i nie wiem jeszcze, dokąd mnie ona zaprowadzi. Ująłem jej dłoń. Twarde odciski — pamiątka lat spędzonych na strzelaniu z łuku — zaczęły znikać. Odprowadziłem wzrokiem Emmę Curteys: młoda osoba o wyglądzie dżentelmena, szatyna w czarnym berecie i wytwornej opończy, szła w stronę bramy, a pożółkłe liście wirowały na wietrze u jej stóp.

Nota historyczna Wojna Henryka VIII z Francją w latach 1544—1546 była bodaj najbardziej niefortunnym posunięciem politycznym tego króla. Choć Henryk zyskał sobie miano „modernizatora”, nad jego myśleniem strategicznym ciążyła mentalność średniowieczna. Odkąd zasiadł na tronie, łaknął chwały wiążącej się z podbojem Francji, która przypadła w udziale jego średniowiecznym poprzednikom. Jednak Francja tymczasem stała się zjednoczonym, zamożnym państwem, przewyższającym znacznie ludnością Anglię. Nie wyciągnąwszy wniosków z niepowodzenia dwóch poprzednich prób, w 1544 roku Henryk najechał Francję w ramach chwiejnego sojuszu z Karolem V, głową Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Zgodnie z umową wojska Henryka i Karola miały dokonać równoczesnego uderzenia na Paryż, ale Henryk po drodze napadł na Boulogne, licząc na to, że uda mu się scalić miasto z należącym ówcześnie do Anglii Calais i tym samym powiększyć angielską enklawę na kontynencie. Gdy jednak po długim i krwawym oblężeniu Henryk zajął Boulogne, jego wojska zostały otoczone w murach miasta przez armię francuską. Cesarz Karol z królem francuskim Franciszkiem I zawarli osobny pakt i siły angielskie utknęły w Boulogne na następnych osiemnaście miesięcy, będąc z wielkim trudem zaopatrywane z kraju. Henryk został sam na placu boju; co gorsza, Francja wysłała posiłki do swego sojusznika, Szkocji, z którą Henryk również toczył wojnę. Wojna z Francją okazała się niewiarygodnie kosztowna i rujnująca dla Anglii — aby ją sfinansować, Henryk wyprzedał większość dóbr klasztornych skonfiskowanych w latach trzydziestych, żyłował poddanych złodziejskimi podatkami, posunął się nawet do dewaluacji pieniądza przez obniżenie zawartości srebra w monetach, co nakręciło spiralę inflacji na bezprecedensową skalę. Choć ucierpiały wszystkie warstwy społeczeństwa, najbardziej poszkodowani byli najubożsi, którzy z braku środków nacisku nie mogli domagać się wyższego wynagrodzenia za swe usługi. W lecie 1545 roku Francuzi postanowili rozwiązać problem, najeżdżając na Anglię. Sytuacja była bardzo poważna: Francuzi skrzyknęli flotę trzy razy liczniejszą od angielskiej floty wojennej, na okrętach płynęło około trzydziestu tysięcy żołnierzy. Również papież wystawił swój okręt. Skala przedsięwzięcia przerastała rozmiary hiszpańskiej Wielkiej Armady czterdzieści lat później. Aby stawić czoło wrogowi, Henryk zarządził masowy pobór wśród ludności cywilnej. Łącznie z oddziałami samoobrony i flotą powołano pod broń ponad sto tysięcy mężczyzn — w proporcjach do całej ludności kraju oznaczałoby to współcześnie ponad milion poborowych i, również proporcjonalnie, odpowiada liczba mężczyzn zmobilizowanych w roku 1940, w obliczu spodziewanej inwazji Hitlera na Anglię. Na szczęście dla Anglii, na czele floty wroga stanął słaby dowódca, admirał d’Annebault — Francuzi, nie inaczej niż Anglicy, woleli dowództwo wojsk powierzać arystokratom niż fachowcom. Gdyby d’Annebault podjął skoncentrowany atak, niewykluczone, że Francuzi opanowaliby wyspę Wight, a gdyby udało im się wysadzić desant na wyspie Portsea, mogliby oblegać Portsmouth, tak jak Anglicy Boulogne. Wielkie desanty morskie są bardzo trudnymi do przeprowadzenia operacjami, niemniej jednak doszłoby przynajmniej do kilku poważniejszych konfrontacji na południu Anglii. Tymczasem po opisanej w książce bitwie w cieśninie Solent, która nie przeważyła szali na żadną stronę, wojna po prostu wygasła, gdyż większość poborowych wróciła do domu na żniwa, z wyjątkiem tych, którzy zostali wysłani do pomocy w obronie Boulogne. W traktacie

pokojowym z roku 1546 pozwolono Anglii zatrzymać na dziesięć lat miasto, z którego została już tylko kupa gruzów. Henryk otrzymał również odszkodowanie za zwrot Boulogne, które było kroplą w morzu ogromnych sum, jakie roztrwonił. Wojna nie przyniosła nikomu żadnych korzyści, choć pociągnęła za sobą tysiące ofiar w żołnierzach i marynarzach z Anglii, Szkocji, Irlandii, Walii, Francji i innych krajów europejskich. Do liczby tej należy dodać rzesze cywilów francuskich i szkockich. Sześć miesięcy po zawarciu traktatu pokojowego Henryk VIII zmarł, pozostawiając swym potomnym w spadku zerwanie kontaktów z Europą, niekończącą się wojnę ze Szkocją, rozłam religijny, inflację, nędzę i zaczyn rozruchów społecznych. W latach pięćdziesiątych Boulogne zostało zwrócone Francji, a w 1558 roku Anglia straciła również Calais, swój ostatni przyczółek na kontynencie europejskim. * Zatonięcie szykującej się do bitwy Mary Rose 19 lipca 1545 roku próbowano wyjaśnić na wiele sposobów. Jest prawie pewne, że furty działowe na sterburcie były otwarte, gdy zerwał się nagły wiatr — co często zdarza się w cieśninie Solent — który targnął żaglami, powodując nagły przechył wykonującego zwrot okrętu i w efekcie wdarcie się wody na pokład. Okręt mógł też być poważnie przeciążony armatami i żołnierzami, a jego wywrotność pogłębiała zbyt liczna obsada strzelców na górnych pokładach kaszteli. Niewykluczone ponadto, że okręt został draśnięty kulą z francuskiego działa i z tego powodu zaczął nabierać wody. Bez względu na przyczynę, a może splot przyczyn, Mary Rose poszła na dno w parę minut, gdy większość obecnych na pokładzie była uwięziona pod siatką chroniącą pokład przed abordażem. Krzyki tonących słyszano z nabrzeża. Według współczesnych szacunków z pięciuset ludzi uratowało się trzydziestu pięciu. Henryk poprzedniego dnia spożył obiad na flagowcu Great Harry, ale czym prędzej opuścił okręt, gdy na horyzoncie pojawiła się flota francuska przy wschodnim krańcu wyspy Wight. Zamiar króla, by złożyć również wizytę na Mary Rose, wymyśliłem. Nie wiemy, gdzie Henryk zatrzymał się podczas swej wizyty w Portsmouth w 1545 roku, jednak najbardziej prawdopodobnym miejscem wydaje się zamek Portchester lub obóz królewski rozstawiony na gruntach gminnych Southsea. Nie wiemy też, gdzie przebywała Katarzyna Parr w lecie 1545 roku, ale pewien fakt skłonił mnie do przypuszczeń, że towarzyszyła królowi w podróży do Portsmouth. W swojej relacji z bitwy w cieśninie Solent ambasador Karola V, Francis van der Delft, wspomina, że odbył wizytację floty królewskiej w towarzystwie kanclerza królowej. Jeśli wziąć pod uwagę hierarchię dworu, jedynym powodem pobytu kanclerza Katarzyny w Portsmouth mogła być tylko obecność samej królowej. Pobyt Richarda Richa w Portsmouth wymyśliłem. Jego nazwisko nie pada w żadnych dokumentach wymieniających członków Tajnej Rady, którzy towarzyszyli Henrykowi w podróży. Natomiast udział Richa w zarządzaniu finansami w czasie inwazji na Francję w roku 1544 został przedstawiony zgodnie z prawdą, podobnie jak odebranie mu stanowiska wskutek oskarżeń, że zbyt ordynarnie przy okazji nabijał własną kabzę. Niemniej jednak pozostał członkiem Tajnej Rady i jego kariera polityczna nie ucierpiała. Robert Warner był doradcą Katarzyny Parr i w 1544 roku bronił krewnego jednej ze służących królowej, który został oskarżony o herezję. * W roku 1526 Henryk VIII z pierwszą małżonką, Katarzyną Aragońską, odbyli w lecie podróż do Petworth. W owym czasie Henryk korespondował już z Anną Boleyn;

najprawdopodobniej właśnie w 1526 roku postanowił rozwieść się z Katarzyną i poślubić Annę. Jednakowoż historia skradzionego listu jest fikcją. Prawdą natomiast jest, że papież zaproponował Katarzynie Aragońskiej, by w odpowiedzi na żądanie rozwodu ze strony króla wstąpiła do klasztoru; Katarzyna odmówiła, twierdząc, iż Bóg życzy sobie, by pozostali w stanie małżeńskim. Paradoksalnie, gdyby przystała na rozwód, prawdopodobnie nigdy nie doszłoby do rozłamu Anglii z Rzymem. * Oszukańcze praktyki Sądu Opiekuńczego generujące niebagatelne zyski kosztem szkód finansowych (a często również psychicznych) młodocianych podopiecznych to jedne z wielu sposobów łupienia obywateli, jakie wymyślił Henryk VIII. Nadużycia kompetencji sądu były kontynuowane za rządów Elżbiety I i Jakuba I, osiągając skandaliczne apogeum za Karola I. Ukrócenie wyzysku podopiecznych stanowiło jedno z głównych żądań parlamentu w latach poprzedzających rewolucję angielską, a likwidacja tego sądu jest jednym z zapomnianych osiągnięć Republiki Angielskiej 1649—1660. Oburzenie publiczne było tak wielkie, że nawet skorumpowany reżim Karola II nie odważył się odbudować tej instytucji. * Chociaż historia Emmy Curteys jest całkowicie fikcyjna, przetrwało wiele wzmianek historycznych na temat kobiet żołnierzy, które walczyły w męskim przebraniu, niekiedy przez całe lata. Istnieje na przykład kilkaset udokumentowanych tego rodzaju przypadków po obu stronach frontu amerykańskiej wojny secesyjnej; kobiety te nierzadko wsławiły się wyjątkową odwagą.

Podziękowania Jestem bardzo wdzięczny wielu osobom, które służyły mi pomocą i radą w trakcie powstawania niniejszej książki, nakierowując mnie na sfery — zwłaszcza w dziedzinie wojskowości i floty — w których moja wiedza jest niewielka. Mam nadzieję, że ta książka będzie skromnym ukłonem dla wiedzy i kompetencji moich doradców; naturalnie ewentualne nieścisłości obciążają autora. Mój agent, Antony Topping, zaproponował, by akcję książki umieścić w okresie wojny 1544—1546. Kolejny raz jestem mu bardzo wdzięczny za słowa otuchy oraz lekturę i komentarze do rękopisu. Chciałbym również podziękować Marii Rejt, która ponownie podjęła się redakcji i doskonale wywiązała się z zadania, Liz Cowen za pracochłonną korektę i Becky Smith za przepisanie rękopisu. Moim doradcą w sprawach marynistycznych był Michael Holmes, który był także moim kierowcą podczas wypraw do Portsmouth, jak również czytelnikiem i recenzentem szkicu tej książki, podobnie jak Roz Brody, Jan King i William Shaw. Jeszcze raz chciałbym im podziękować za wnikliwe uwagi. James Willoughby był uprzejmy przetłumaczyć dla mnie dewizę Sądu Opiekuńczego. Glennan Carnie z Angielskiego Towarzystwa Łucznictwa Wojskowego (www.englishwarbowsociety.com) był moim doradcą w zakresie łucznictwa — w tym przypadku wszelkie nieścisłości również obciążają moje konto. Robyn Young była uprzejma przekazać mi swoje uwagi w związku ze scenami polowania w zwierzyńcu Hoyland. Istnieje sporo znalezisk archeologicznych pochodzących z Mary Rose, natomiast dokumentacja zatonięcia okrętu jest bardzo szczupła. Po zatonięciu jedna burta Mary Rose zakonserwowała się w mule na dnie cieśniny Solent; połowa ta została wydobyta na powierzchnię w roku 1982. Nurkowie odkryli i sukcesywnie wydobywają setki przedmiotów, począwszy od armat i łuków, po odzież, buty, przedmioty osobistego użytku, jak również szczątki cielesne członków pechowej załogi. Jestem bardzo wdzięczny organizacji Mary Rose Trust, która opiekuje się owymi znaleziskami i udostępnia je zwiedzającym w Portsmouth, za czas poświęcony na lekturę projektu książki oraz uwagi i rady. Serdeczne podziękowania dla kontradmirała Johna Lippietta, Sally Tyrrell, Alexa Hildreda i Christophera Dobbsa za ich pomoc. Dołożyłem wszelkich starań, by mój opis Mary Rose i jej załogi opierał się na faktach, choć naturalnie mogłem coś przeoczyć. Mój opis okrętu, a zwłaszcza jego kaszteli, których współczesne wizerunki nie zachowały się, opiera się na pięknym obrazie Geoffa Hunta Mary Rose namalowanym w 2009 roku w pięćsetną rocznicę budowy okrętu. Muzeum Mary Rose w Portsmouth przeniesiono do nowego gmachu, w którym wystawione zostały zarówno oryginalny fragment okrętu, jak i jego „zwierciadlane odbicie” — rekonstrukcja drugiej połowy. Wyłowione z dna przedmioty (parokrotnie wzmiankowane w książce) są obecnie wyeksponowane w miejscach, gdzie rzeczywiście się znajdowały, co umożliwia szczegółowy wgląd w życie żołnierzy i marynarzy. Więcej na temat aktualnych wystaw, działalności i przyszłych planów muzeum można znaleźć na stronie www.maryrose.org. Koniuszy Henryka VIII, sir Anthony Browne, który towarzyszył królowi w wyprawie do Portsmouth, zamówił do swojej rezydencji Cowdray House w Sussex cykl wielkich obrazów, z których jeden przedstawia angielski obóz wojskowy w Portsmouth w 1545 roku. Na obrazie widać floty obu walczących państw oraz czubki masztów zatopionej Mary Rose. Jest to bardzo interesujące malowidło, wiernie oddające położenie okrętów, choć wątpliwe, by ludność miała aż tak radosne twarze, widząc na horyzoncie flotę najeźdźcy; obraz miał zapewne wymowę propagandową. Henryk VIII również został przedstawiony na płótnie młodszy i szczuplejszy, niż

był w 1545 roku. Niestety, oryginalne płótno przepadło podczas pożaru Cowdray House w roku 1793, jednak przetrwały liczne odbitki grafik na podstawie oryginału. Miedzioryt przedstawiający obóz wojskowy w Portsmouth został poddany wnikliwej analizie przez doktora Dominica Fontanę z Uniwersytetu Portsmouth, autora prac badawczych na temat tego miasta w epoce Tudorów. Jestem bardzo wdzięczny Dominicowi za pomoc i uwagi. Więcej informacji na temat miedziorytów z Cowdray, zatonięcia Mary Rose i Portsmouth w czasach Tudorów można znaleźć na stronie www.dominicfontana.co.uk. Wyprawa Henryka VIII na Francję w roku 1544 została opisana przez jej uczestnika, walijskiego oficera Elisa Gruffudda w książce na kanwie jego pamiętników: The Enterprises of Paris and Boulogne1 (Kair 1944, przekład M.B. Davies). Opowieść Leacona o grabieży francuskiej wsi inspirowana jest relacją Gruffudda. W czasie wojen prowadzonych przez Tudorów nierzadko dochodziło do rabunku ludności cywilnej, były to zazwyczaj incydenty rozgrywające się na marginesie działań strategicznych. Jednakże w roku 1544 Henryk VIII wydał rozkaz nękania cywilów we Francji, a jeszcze bardziej w Szkocji. Miasto Rolfswood w rzeczywistości nie istniało, podobnie jak klasztor lub dwór Hoyland, istniał natomiast klasztor Wherwell, przedstawiony w książce jako placówka nadrzędna. W latach trzydziestych szesnastego wieku sprzedano wiele majątków poklasztornych, a jeszcze więcej w latach czterdziestych w celu finansowania toczonych przez Henryka wojen, o czym już wspominałem. Bogatym źródłem wiedzy na temat hutnictwa tamtej epoki są: książka Jeremy’ego Hodgkinsona The Wealden Iron Industry2 (Stroud 2009), a także ekspozycja w Lewes Museum w Sussex. Ozdobna płyta z napisem, którą Shardlake widział w kominku w Liphook, jest jednym z eksponatów tegoż muzeum. Toxophilus Rogera Aschama ukazał się niedawno na półkach księgarskich (Lightning Source, UK). Na temat łucznictwa wiele się dowiedziałem z pracy Richarda Wadge’a Arrowstorm: the World of the Archer in the Hundred Years War3 (Staplehurst 2007), podobnie jak na temat Mary Rose — z książek Ann Stirland The Men of the Mary Rose: Raising the Dead4 (Stroud 2005) i Davida Childsa The Warship Mary Rose5 (Londyn 2007). Nieocenionym źródłem informacji na temat werbunku za czasów pierwszych Tudorów jest praca doktorska J.J. Goringa The Military Obligations of the English People, 1511—15586 (1955). Moje informacje na temat Sądu Opiekuńczego pochodzą z prac H.E. Bella, An Introduction to the History and Records of the Court of Wards and Liveries7 (Cambridge, 1953) i J. Hurstfielda The Queen’s Wards8 (Londyn 1958). Pomimo niezliczonych prac na temat historii Tudorów nikt dotąd nie napisał historii wojen 1544—1546, a szkoda.

1

Wyprawa na Paryż i Boulogne Przemysł metalurgiczny w Wealden 3 Grad strzał: świat łuczników w czasie wojny stuletniej 4 Załoga Mary Rose: umarli mówią 5 Mary Rose, okręt wojenny 6 Obowiązkowa służba wojskowa w Anglii w latach 1511—1558 7 Wprowadzenie do historii i archiwów Sądu Opiekuńczego 8 Podopieczni królowej 2