Robert T. Preys - Tajemnice Sahary.pdf

SAVE OFFLINE

ROBERT T. PREYS

TAJEMNICE SAHARY

Wydanie polskie: 2010

Redakcja i opracowanie stylistyczne Jolanta Marciniak Projekt okładkiLesław Robert Kostulski © Robert T. Preys © Wydawnictwo Central Food Technology Preys Robert Kowalczyk 05230 Kobyłka ul. Nadarzyńska 10a Tel. 22 786 07 30 www.oredzie.pl, www.tajemnicesahary.pl Warszawa 2010 Wydanie pierwsze ISBN 978-83-931358-3-7

W podziękowaniu za dar życia książkę dedykuję rodzicom, Aurelii i Ryszardowi Kowalczykom syn Robert

OD AUTORA

Zanim pochłonie Państwa powieść, chciałbym tytułem wprowadzenia napisać co nieco na temat kraju, w którym toczy się jej akcja, ponieważ tłem dla niej jest nie tylko przyroda Afryki, ale przede wszystkim budząca niepokój świata sytuacja społeczno-polityczna Sudanu. To największe terytorialnie państwo kontynentu afrykańskiego ma przeszło dwa i pół miliona kilometrów kwadratowych powierzchni. Zamieszkuje go ponad czterdzieści milionów ludzi zróżnicowanych wyznaniowo i etnicznie. Mówi się tu stu trzydziestoma językami i narzeczami (arabski jest językiem oficjalnym). Od czasu uzyskania niepodległości, czyli od 1956 roku, krajem targają wojny domowe o różnym nasileniu i obszarze działań. Ustanowiona władza, głównie złożona z większości arabskiej, wszelkimi sposobami usiłuje wprowadzić w całym kraju islam jako religię obowiązującą, a także prawo szariatu. Przeciwstawia się temu głównie ludność murzyńska południowego Sudanu, a jej radykalne ugrupowania (Sudańska Ludowa Armia Wyzwolenia i Ruch Sprawiedliwości i Równości) podjęły działania zbrojne. Wojna domowa nie pozwala na rozwój gospodarczy ani społeczny państwa. W następstwie wśród ludności cywilnej szerzy się nędza i głód. Międzynarodowa pomoc humanitarna organizowana w latach

siedemdziesiątych, osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych w znacznym stopniu poprawiła podstawowe warunki życia ludności. Polacy także mieli w tym swój udział. Pod przewodnictwem Janiny Ochojskiej zbudowali tam wiele tak potrzebnych do życia studni. Jednak rząd w Chartumie zakazał organizacjom humanitarnym działalności na terytorium południowego Sudanu. Przyczyniło się to, wraz z klęską suszy, do masowych migracji ludności. Jednym z obszarów o największej liczbie obozów dla uchodźców był Darfur. Tysiące ludzi umierało tam z głodu i chorób. Rząd Sudanu do zwalczania buntowników (niezależnie od wykorzystywania regularnej armii) utworzył również oddziały milicji arabskiej składające się głównie ze zwerbowanych koczowników nazywanych dżandżawidami, czyli „jeźdźcami”, którzy ze szczególnym okrucieństwem mordowali mieszkańców prowincji, palili wioski. Milicja ma za zadanie utrzymanie władzy i wprowadzanie prawa szariatu. Dokonuje też czystek etnicznych i porwań ludności w niewolę. Sudan, pomimo zaprzeczeń rządu, należy do krajów o największej liczbie uprowadzeń ludzi w celu handlu żywym towarem. Akcje milicji arabskiej i działania wojenne pochłonęły ponad dwa miliony ofiar wśród ludności cywilnej. To największa liczba od czasu zakończenia II wojny światowej. W kwietniu 2007 roku Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze wydał nakaz aresztowania lidera milicji arabskiej Aliego Kushayba oraz ówczesnego ministra spraw wewnętrznych Sudanu Ahmada Haruna. W marcu 2009 roku taki sam nakaz wydano na prezydenta Sudanu Omara Hassana Bashira. Główne zarzuty dotyczą zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości. Niestety działania ONZ w celu wymierzenia sprawiedliwości napotykają zdecydowany sprzeciw Ligi Arabskiej i stałych członków Rady Bezpieczeństwa, do których należą Chiny i wstrzymująca się od poparcia tych działań Rosja. Głównie dzięki administracji amerykańskiej za prezydentury Buscha udało się doprowadzić do podpisania w 2005 roku porozumienia

pokojowego, na mocy którego Południe otrzymało autonomię i swoje miejsce we władzach centralnych. Jednak porozumienie nie jest realizowane w sposób zapewniający równość stron. Niemniej jednym z najważniejszych postanowień układu jest plan przeprowadzenia w 2011 roku referendum na temat podziału państwa i utworzenia niezależnego Południowego Sudanu. Istnieją jednak obawy, że bez względu na wynik referendum zawsze będzie strona niezadowolona i dążąca do zmiany sytuacji w państwie. Czy Arabowie pozwolą na oderwanie się Południa, gdzie występują największe w Sudanie złoża ropy naftowej? Międzynarodowi eksperci są zgodni. Referendum doprowadzi do kolejnej wojny domowej, a światu niepotrzebna jest następna Somalia. Dlatego są propozycje przełożenia referendum o kolejne trzy lata. Panuje przekonanie, że rodząca się demokracja i względna stabilizacja, która zaistniała w ramach dotychczasowego porozumienia pokojowego, może stworzyć klimat do prowadzenia społecznego dialogu i w konsekwencji porozumienia. Nie odwracajmy się od Sudanu. Ta sprawa nie jest wyłącznie problemem Afryki, to dotyczy nas wszystkich, którzy jesteśmy obywatelami świata. Robert T. Preys

ROZDZIAŁ I

LOT W NIEZNANE

Kadłub samolotu znów zadrżał, a nad głowami ponownie zapalił się napis: ZAPIĄĆ PASY. „To dzieje się zbyt często, coś się chyba psuje” – pomyślała kobieta i spojrzała przez okno. Pogody na zewnątrz nie udało się ocenić, przynajmniej z perspektywy pasażera. Było ciemno, co normalne w środku nocy. Czuła się jak w studni bez dna, jak w czarnej dziurze. – Możesz zasnąć? – dziewczyna wtulała się w ramię siedzącego mężczyzny. – Cholerne oparcie! – walnęła dłonią w wystającą poręcz fotela, która uciskała ją w żebro. – Nawet koala by nie zmrużył oka. Wszystko się we mnie trzęsie, jakbym sunął deskorolką po kocich łbach. Wiesz, czytałem gdzieś, że nad Afryką są takie silne prądy powietrzne, że huragan to przy tym pestka. – W górze? – Tak, przechodzą na wysokości ponad dziesięciu tysięcy metrów. Zdaje mi się, że gdy nas tak rzuciło, to było właśnie coś takiego. Od tamtej pory nie możemy odzyskać płynności lotu. – Wiktor, przestań! To wcale mnie nie uspokaja. Porozmawiajmy o

czymś przyjemniejszym. Nagle samolot opadł w dół niczym winda zerwana z liny. Trwało to sekundę, może dwie. W tym czasie pułap lotu obniżył się o kilkadziesiąt metrów. – O jasna…! – chłopak zatkał dłonią usta, a żołądek jego znalazł się gdzieś pod językiem. – Już dobrze, ale takie skoki mnie wykończą – złapał kilka oddechów i próbował wykrzywić usta, aby choć trochę przypominały uśmiech bohatera. – To już dwa tygodnie od naszego wesela. Jak się Czujesz w nowej roli? – spytała kobieta. Wiktor starał się opanować mdłości. Oddychał głęboko. Próbował podkręcić jeszcze mocniej nawiew powietrza, ale się nie udało. Był już nastawiony na maksimum. – Powiem szczerze, że bardziej odpowiedzialnie. Choć jeszcze do mnie to nie dotarło. Twój ojciec dosadnie mi zasugerował, abym się tobą opiekował. – Tata zawsze miał bzika na moim punkcie. No cóż, jestem jego oczkiem w głowie, ale Olga nadal traktuje cię jak młodszego braciszka. – Olga! Olga to… to indywidualność, klasyka nadopiekuńczej miłości siostrzanej. Mogłaby być prawnikiem, idealnie się do tego nadaje, a ja powinienem się zająć czymś bardziej luzackim. W końcu to ona pchnęła mnie na prawo, a sama zajęła się reklamą. – No nie gadaj, zrobisz aplikację i będziesz miał dobry zawód. – Tak, tylko trzeba się na nią dostać, przeżyć i zdać egzamin. Potem załapać się do kancelarii, a później, jak będzie trochę szczęścia, założyć własną i szukać, szukać klientów. Na razie rozwijamy ten biznes, na którym mamy trochę zarobku. Jak widzisz, nie wychodzimy na tym tak źle. Ludzie chętnie piją rano mleko i chrupią ciepłe bułki. Jak tak dalej pójdzie, zaczniemy dostarczać pod drzwi każdego ranka nie tylko mleko, ale i wędlinę, gazety i wszystko, czego będą chcieli. Dostawa o poranku. Jesteś w kapciach, w pieleszach? A może w piżamie? Śniadanie czeka pod drzwiami – Wiktor na poczekaniu układał slogany przydatne w działalności, jaką prowadził.

– Tylko że wstajesz o drugiej w nocy i chodzisz smętny do wieczora. – Kochanie, hurtownie pracują właśnie o tej porze, nic na to nie poradzę. Ty przecież, jak wrócisz z pracy w banku, masz całą papirologię na głowie. A obiecałem twojemu ojcu, że dokończysz studia. Więc nie lituj się nad moim losem, twój wcale nie jest lepszy. – Muszę się o ciebie troszczyć, abyś miał siłę na wszystko. – Taaak. To troszcz się, troszcz – położył dłoń na jej udzie, przycisnął, aż poczuł puls. Chciał ją pocałować, ale w tym momencie samolotem targnęła jakaś siła i oboje zamarli w bezruchu. – Mam już dość. Wujek miał gest z tą wycieczką do RPA, tylko szarpnął się nie za zbytnio. Znalazł najtańszą z możliwych. Na samo dotarcie na wybrzeże południowej Afryki i z powrotem stracimy połowę czasu, jaki mamy na cały wyjazd. – A chwalił się na weselu swym prezentem, jakby to miała być podróż do raju. Lidka, masz wspaniałego wuja. To nic, że znalazł najtańsze w Niemczech biuro podróży. Sam fakt, że lecieliśmy z przesiadką we Frankfurcie, to widocznie dla niego już coś znaczącego. Doceń i korzystaj – delikatnie poklepał dłoń ukochanej. – Wiktor, zobacz! – szeroko otwarte oczy dziewczyny wpatrywały się w okienko samolotu. – Pewnie światło sygnalizacyjne… chyba – mężczyzna próbował wyjaśnić, co to za błyski odbijają się łuną od skrzydeł maszyny. Drżenie kadłuba wzmagało się, a wstrząsy sprawiały wrażenie, że tylko jakaś magiczna siła trzyma wszystko w kupie. – To dlatego, że siedzimy na samym końcu. Jak chcesz, przesiądziemy się gdzieś bliżej. Jest parę wolnych miejsc. – Nie, przynajmniej lecimy sami, tam też na pewno nie jest lepiej – odpowiedziała Lidka. Napis: ZAPIĄĆ PASY migał bez ustanku. Samolotem targała kolejna fala wstrząsów, drgań i Bóg wie, czego jeszcze. Nagle światła zgasły i nastała kompletna ciemność, przerywana jedynie impulsami sygnalizacyjnego światła zewnętrznego. Po chwili i ono znikło.

– Wiktor! – palce dziewczyny wpiły się nerwowo w ramię męża. – To tylko chwilowe, proszę się nie bać – świecąc niewielkimi latarkami, stewardessy przechodziły między fotelami i próbowały uspokajać pasażerów. W końcu zapaliło się awaryjne oświetlenie podłogowe, a z głośnika dobył się głos: „Tu mówi kapitan. Mamy niewielką awarię systemu elektrycznego. Proszę o zachowanie spokoju, nie ma żadnego powodu do obaw. Pozostałe najważniejsze systemy są sprawne, również awaryjne. Działają bez zastrzeżeń. Przepraszamy za chwilowe niedogodności. O wszystkim będą państwo informowani na bieżąco przez personel pokładowy. Obecnie jesteśmy nad terytorium Czadu. Przelecieliśmy nad Saharą, gdzie wystąpiły silne jak na tę porę roku prądy powietrzne wywołujące turbulencje. Przewidujemy lądowanie na lotnisku w Johannesburgu za około pięć godzin.” – Zrozumiałeś, co mówił? – zapytała Lidka. – Dobrze, że powtarza po angielsku, bo po niemiecku ani trochę nie rozumiem. – Mógłby po polsku, przecież leci tu trochę naszych. – Kochanie, to niemiecki samolot, więc nie wymagaj cudów. Zresztą jak nie rozumiesz, to najlepiej obserwuj pasażerów. Póki nie wpadają w panikę – jest dobrze. – A jak zaczną? Zimno mi. – Chcesz koc? – Wiktor potarł ramię Lidii, przykręcił nawiew, który już nie działał, po czym rozejrzał się za obsługą. Nikogo nie widział. Kilka osób narzuciło już koce na siebie i wyglądało na to, że z otrzymaniem kolejnego może być problem. Nacisnął kilka razy przycisk przywołujący obsługę, ale wszystko wskazywało na to, że nie działa. Odpiął pas fotela i ruszył w kierunku kokpitu. Nim dotarł do połowy drogi, z boku wyskoczyła stewardessa i stanowczo nakazała wrócić na miejsce. Na sugestie o kocu odpowiedziała coś, kręcąc przecząco głową. Już miał wracać, gdy nagły skok wysokości spowodował, że podłoga umknęła mu spod stóp i uderzył boleśnie barkiem o schowek pod sufitem. Po chwili wyczuł, że samolot z wysiłkiem próbuje się wznieść.

Szybko dotarł do swojego miejsca z grymaśną miną, która mówiła, że nie załatwił nic ciepłego. Huk, wstrząs i szarpnięcie. Samolot przechylił się na lewe skrzydło i zaczął opadać. – Co się dzieje? – oczy Lidki wyrażały przerażenie. – Chyba nie jest tak dobrze, jak mówił kapitan. Wiktor wczuwał się całym sobą w każde drgnienie maszyny. Chciał wniknąć swym systemem nerwowym w system czujników i aparatury samolotu. Nasłuchiwał stukotów, łomotów i wszelkich niepokojących odgłosów. Było tego jednak za dużo. – Słyszysz? Tak jakby… Mam wrażenie, że lecimy z wyłączonym jednym silnikiem, a drugi pracuje na wyższych obrotach. – Nie wiem, chyba dla mnie za dużo tych wrażeń. Wiktor, najchętniej wysiadłabym z tego latającego pudła. Samolot wyrównał lot, położył się delikatnie na lewej burcie i miarowo nabierał prędkości. Po chwili ponownie z głośników pasażerowie usłyszeli głos kapitana. – Co on mówił? – upewniała się Lidia. – Kair! Zawracamy do Egiptu. Tam mają serwis i po drobnej naprawie polecimy dalej. – Drobnej! Ten złom ledwo się trzyma kupy. Dalej nie lecę, z Kairu wracamy do domu. – Kochanie, zapewne to naprawdę coś drobnego. Lepiej sprawdzić niż ryzykować. Może dadzą jakiś inny samolot. – Ja wracam! – Szkoda wycieczki. Lidka, naprawią i polecimy dalej. – Jak chcesz, leć sam. Ja wracam. To ty chciałeś do tej zakichanej Afryki. – Teraz to moja wina. – Nie, ale tak naprawdę to ja nie lubię wyjeżdżać. Wolę być z tobą w naszym mieszkanku. Teraz byśmy sobie leżeli w łóżeczku i… – Ty moja sardynko. I za to cię kocham. – Olga, jak nas odwoziła na lotnisko, miała jakieś złe przeczucia.

Próbowała nas odwieść od tej podróży. Chciała, abyśmy razem z jej chłopakiem pojechali w góry. – Ona zawsze jest taka. We wszystkim widzi zagrożenie. Najlepiej wprowadziłaby się do nas i nadzorowała nasze małżeństwo. – Nie mów tak. Chciałabym mieć taką siostrę. Obaj piloci w pełnym skupieniu starali się dotrzeć do najbliższego lotniska, które mogłoby dysponować jakimikolwiek warunkami umożliwiającymi odpowiednie zajęcie się pasażerami i maszyną. Byli doświadczonymi lotnikami, a częste trasy do Afryki nauczyły ich wiele. – Ludwig, nie dolecimy do Kairu. Nie na tym, co nam pozostało. Muszę zmniejszyć moc, bo przeciążę silnik i będziemy jak szybowiec. – To coś nad wybrzeżem północnej Afryki nie było tylko wiatrem. Szkoda, że nie mogę przyjrzeć się z bliska uszkodzeniom. Większość systemów albo nie pracuje, albo jesteśmy na awaryjnych. Nigdy nie spotkałem się z czymś takim. – Nawet dokładnie nie mogę ustalić, gdzie jesteśmy – stwierdził Hans. – Chyba gdzieś nad północnym Sudanem – dodał. – Nawiąż łączność z Al-Chartumem, muszą nas przyjąć. – Wolałbym nie tam. – Hans, nie mamy wyboru. Nieliczne pracujące wskaźniki dały znać o kolejnym problemie. Sytuacja stawała się trudna. Można by rzec, że nawet tragiczna. Temperatura silnika szybko wzrastała. Kapitan zdawał już sobie sprawę, że może dojść do eksplozji, toteż zmniejszył moc do minimum zapewniającego w miarę stabilny lot. – Personel, proszę przygotować pasażerów do awaryjnego lądowania. Lądujemy w Sudanie na… na terenach pustynnych. „Chyba” – dodał w myślach. Jak tylko personel pokładowy przystąpił do działania, kapitan w komunikacie dla pasażerów oznajmił, gdzie obecnie się znajdują. Że lądowanie, choć awaryjne, nie powinno być trudne i że tuż po nim należy opuścić jak najszybciej pokład samolotu. Lidka po raz kolejny nerwowo wpiła paznokcie w Wiktora. Ludzie

głośno rozmawiali. Jedni wyciągali coś ze schowków, inni siedzieli przerażeni, może się modlili. Oboje śledzili ten cały zgiełk ze świadomością, że sami, będąc z tyłu, nie są przez nikogo obserwowani. – Warto było – rozmarzył się Wiktor – choć dla tych kilku chwil warto było być z tobą. – I będą jeszcze nie tylko te. Przytul mnie. Objął ją najczulej, jak tylko potrafił, spróbowali schylić maksymalnie głowy do kolan. Gdyby się dało, zamieniliby się najchętniej w jeden kłębek. Samolot schodził coraz niżej i niżej. Za oknem – czarna dziura. Wewnętrznie czuli, że maszyna powinna już lądować. Ale było inaczej. Wydawać by się mogło, że samolot jest tuż nad ziemią, a on jeszcze leci i leci. „Niech to się już skończy. Gdzie ta cholerna ziemia?” – myślał Wiktor. „Przecież lądowanie nie może trwać wiecznie. A może już nie żyjemy i tak wygląda czyściec dla tych, co spadają?” Nagle samolot uniósł w górę kokpit, a z silników wydobyło się ostatnie tchnienie mocy. Chciał przyśpieszyć, wznieść się, ale było za późno. Pilot najwidoczniej dojrzał jakąś przeszkodę i próbował w ostatniej sekundzie poderwać maszynę, aby nad czymś przelecieć. Uderzenie było tak gwałtowne, że pasażerami szarpnęło we wszystkich możliwych kierunkach. Przeciążenie spowodowało, że Wiktor w ułamku sekundy poczuł wszystkie kości i kosteczki. Stracił orientację. Adrenalina wybuchła w jego organizmie z taką siłą, że nie miał świadomości własnego ciała. Uderzenie, gniecenie, wstrząs, utrata jakiejkolwiek równowagi – wszystko naraz. Ponowne uderzenie – i znów to samo. Pustka w mózgu. Zanim zrozumiał, co się dzieje, odczuł nienaturalność pozycji swego ciała. Zwisał głową w dół uczepiony na pasach od fotela. Żył, chciał otworzyć oczy, ale… miał je otwarte. Ciemność. Lidka! Co z Lidką? Trzymał ją przed chwilą tak kurczowo, a teraz nie wie, gdzie jest. Huk eksplozji, blask ognia i uderzenie rozgrzanego powietrza. W

efekcie to coś, w czym jeszcze tkwili, zmieniło swoją pozycję i szarpnęło znacząco, przypominając o bólu, który był tłumiony przypływem adrenaliny. Zrobiło się dość jasno. – Wiktor, Wiktor jesteś? Wiktor! – Jestem – próbował podciągnąć Lidię do siebie, ale fotel zawisł na czymś. – Odepnij pas! – krzyczał do niej. Po chwili oboje wypełzli z czegoś, co do niedawna było ogonem maszyny. Stali obok potrzaskanego fragmentu wraku. Byli sami. Reszta samolotu po oderwaniu się tylnej części poleciała jeszcze kilkaset metrów dalej. Wspięli się z trudem na niewielkie wzgórze, z którego rozprzestrzeniał się okropny widok. Płomienie sięgały kilkunastu metrów. Dym zasłaniał wszystko, co mogło jeszcze przedstawiać resztki maszyny. Obejrzeli się za siebie. W dole widać było ocalałą część samolotu, w której przeżyli katastrofę. Dalej było kolejne wzniesienie. – Pewnie maszyna zahaczyła o ten wzgórek – powiedział Wiktor. W blasku ognia wydmy wyglądały jak bezkresne fale na oceanie, tylko że tu wszystko było z piasku. – Zostań. Ja pójdę zobaczyć, może komuś trzeba pomóc. – Nie, idę z tobą – nie czekając na odpowiedź, Lidka ruszyła. Jeszcze przez długi czas nie mogli zbliżyć się do wraku samolotu. Duszący dym wgryzał się w gardło jak rozgrzana smoła. Krążyli wokół miejsca katastrofy. Wybuch rozrzucił szczątki maszyny w promieniu kilkuset metrów. Widok był okropny: palące się i dymiące kawałki kadłuba, opon, bagaży, ciał. Nieopodal usłyszeli jęki. Podbiegli. Spod tlącego się kawałka obudowy wystawały czyjeś nogi. Po strzępach ubrania można było sądzić, że to jeden z pilotów. Oboje z trudem wyciągnęli rannego i odwlekli na bezpieczną odległość. Mężczyzna cierpiał. Z jego barku wystawała potrzaskana kość. – Co z nim zrobimy? – Uciskaj ranę, a ja spróbuję wepchnąć kość do środka, inaczej wda

się zakażenie – zdecydował Wiktor. Ranny jęknął z bólu i zemdlał. – I co teraz? – Nic, przynajmniej przez jakiś czas nie będzie czuł bólu. Poszukajmy, może ktoś jeszcze przeżył. Lidka, rozejrzyj się za czymś, co może się przydać na opatrunki, za jedzeniem. Zanim ktoś tu przybędzie z pomocą, może upłynąć wiele godzin. – Godzin? – To nie Ameryka, tutaj wszystko może trwać dużo dłużej… Wkrótce oboje, wyposażeni w niewielką ilość przydatnych przedmiotów, zajęli się dokładniejszym opatrywaniem rannego. – Co tu się stało? – usłyszeli zza pleców czyjś głos. Wiktor poderwał się natychmiast i ujrzał stojącą nieopodal na wydmie smukłą postać odzianego w ciemną tunikę Araba. – Katastrofa, była katastrofa – mówiąc to, chłopak próbował ręką zakreślić cały obszar z porozrzucanymi szczątkami. – Czy ktoś jeszcze przeżył? – dopytywał się nieznajomy, nie wykonując żadnego kroku naprzód. – Nie, raczej nie. Sprawdzaliśmy, zresztą nie wiem. Na skinienie głowy przybyłego kilka postaci wyłoniło się z ciemności i pobiegło na miejsce katastrofy. Do Araba dołączyło jeszcze trzech mężczyzn. Podeszli wszyscy bliżej i przypatrywali się dokładnie ocalałym. – A co z nim?– nieznajomy wskazał na rannego pilota. – Nieprzytomny, stracił dużo krwi. Ma złamane ramię i obojczyk. I chyba obrażenia wewnętrzne. Dłuższą chwilę wszyscy przypatrywali się poczynaniom grupy, która kręciła się wśród porozrzucanych części samolotu. – Oni plądrują ocalałe bagaże – wzdrygnęła się Lidka. Wiktor chciał coś powiedzieć, ale zanim to uczynił, przybysz oznajmił: – Idziecie z nami. – Lepiej zostaniemy tutaj, zapewne pomoc jest już w drodze.

– Nie przeżyjecie nawet jednego dnia. Nim ktokolwiek tu przybędzie, minie tydzień. Chartum jest daleko. – Chartum! Zabierzecie nas do Chartumu? – zapytała Lidka. Nieznajomy nic nie odpowiedział. Spojrzał tylko z pogardą na kobietę i dał znać, aby się zbierali. – A co z nim? – zapytał Wiktor. Arab podszedł do nadal nieprzytomnego pilota i przyjrzał się mu dokładniej, po czym rozejrzał się po okolicy i wyciągnął wbitą nieopodal w piach metalową rurę przypominającą długą laskę. W mgnieniu oka wykonał zamach i ze świstem uderzył w głowę rannego, wgniatając rozłupaną część czaszki do wewnątrz. Rannym mężczyzną targnęły drgawki. Po chwili poruszył się jeszcze dwukrotnie i skonał. Lidka otworzyła usta, nie mogąc wydobyć słowa. Wiktor spojrzał na sprawcę okrucieństwa i zdał sobie sprawę, że każdy uzna, że śmierć tego człowieka nastąpiła z powodu katastrofy. Tylko oni byli świadkami morderstwa. – Jemu już nikt nie mógł pomóc. Niech Allah ma go w opiece – z całkowitym spokojem Arab odwrócił się od zwłok i ruszył w kierunku wydm. – Widziałeś, co on zrobił? – Lidia z niedowierzaniem kręciła głową, idąc z mężem za prowadzącym ich nieznajomym. Wkrótce, za kolejną wydmą, ujrzeli w blasku księżyca orszak ludzi i wielbłądów. Na polecenie prowadzącego ich człowieka zrobiło się niewielkie zamieszanie. Poderwano siedzące wielbłądy, poprzenoszono pakunki i niebawem jedno z mniej obładowanych zwierząt było do dyspozycji gości. – Ja mam na to coś wsiąść? – Lidka wskazała dużego wielbłąda, który klęczał nieopodal. Arab dał im znać, że pora w drogę i nie czas na dyskusje. Karawana ruszyła. Przez jakiś czas posuwali się spokojnie, czekając na przybycie pozostałych członków grupy. Gdy tamci już dołączyli, wielbłądy ruszyły szybciej. –

Mam wrażenie,

że uciekamy –

Wiktor

ledwo

wybełkotał,

uważając, aby przy kolejnym podskoku nie ugryźć się w język. Lidka, przytulona do jego pleców, trzymała się i jego, i wielbłąda ze wszystkich sił. Zwierzak, przyzwyczajony do dźwigania ciężarów, nawet nie stwarzał wrażenia zmęczonego. Po kilkugodzinnej jeździe tempo zmalało prawie do zera. Powoli snuli się po falach piasku. Karawana składała się z ośmiu ludzi i kilkunastu wielbłądów. Każde ze zwierząt objuczone było dużymi torbami, skórami i bukłakami. Nikt się nie odzywał. Arabowie okrzykami i bacikami popędzali wielbłądy, jeśli te zwalniały. – Może niedługo staniemy. Tak mi się klejnoty poobijały, że czuję, że straciły na wartości – narzekał Wiktor. – Kiedy postój? – zapytał wyprzedzającego go jeźdźca. Ten nawet nie spojrzał na niego. Popędził zwierzę na czoło karawany. Lidia ocknęła się z półsnu i rozglądała się po okolicy. Słońce już wschodziło i czuło się z każdą minutą wzrost temperatury. – Wszystko się we mnie trzęsie – stwierdziła. – A ten wielbłąd coraz gorzej cuchnie. Jak myślisz, długo jeszcze? Może spytasz? – Próbowałem, jak drzemałaś, ale oprócz tego, z którym rozmawialiśmy, chyba nikt tu nie mówi po angielsku. – Ja drzemałam? Chyba żartujesz, za skarby nie mogłabym usnąć na tym wehikule. Tak buja, że szybciej nabawię się choroby morskiej niż zasnę. – Skoro tak mówisz… – skomentował Wiktor. Z tyłu rozległo się zawołanie, po czym wyprawa stanęła. Kilku mężczyzn podjechało do wzywającego ich i coś pokazującego Araba. Padły krótkie komendy i cała karawana zatoczyła krąg. Chwila odpoczynku nastała nieoczekiwanie. Wiktor i Lidka z wielką ulgą zeskoczyli z wielbłąda. Podeszli do małego zgromadzenia i przypatrywali się wszystkiemu z pewnej odległości. – Wygląda na to, że garbus zachorował. Cały jest mokry, jakby miał gorączkę, a wywalony jęzor sięga mu do kolan. – Szkoda go – ubolewała Lidia – mam wrażenie, że jest bardzo

zmęczony. Kilku mężczyzn zaczęło zdejmować pakunki z chorego zwierzęcia. Nikt na nim nie jechał, ale ilość towarów, jaką dźwigał, była bardzo znaczna. Dało się zauważyć, że Arabowie mocno przejmowali się wydarzeniem. Lamentowali, biadolili, drapali się po brodach. Przywódca grupy miał zapewne uzasadnione pretensje do odpowiedzialnego za zwierzę człowieka, że ten nie dostrzegł wcześniej objawów choroby. Wiktor ruszył kilka kroków i wyciągnął ręce, aby pomóc w zdejmowaniu bagaży. Dwaj najbliżsi ludzie spojrzeli groźnie na niego, ale na znak przywódcy dali spokój. Złapawszy pakunek, zachwiał się i upadł na kolana. Nie spodziewał się, że w niewielkim tobołku może być coś tak ciężkiego. Zerwał się jednak na nogi i zaniósł go we wskazane miejsce. Zanim przepakowano towar, upłynęła prawie godzina. Wiktor, zlany potem, padł przy siedzącej na piasku Lidii. – Wody! – zawołał. – Masz, ale wypij tylko trochę. To zapas na dwa dni. – Ten bukłaczek? Przecież tu nie ma nawet połowy zawartości. Pewnie ktoś wcześniej z niego już pił, no i ta skóra. Łee! – Dostałam go od niego – kobieta wskazała głową na przywódcę grupy – a na imię ma Abdul. – Oni wszyscy to Abdule – odpowiedział ze zgryźliwością Wiktor. – Wiesz co? Tak w świetle to nawet przystojny ten Arab. Wysoki, postawny, urokliwy w tej swojej szacie. – I śmierdzący mieszaniną najmodniejszych perfum wielbłądziocapich w wersji full wypas. Podróż trwała jeszcze parę godzin. Słońce, nawet dla tubylców, piekło zbyt mocno. Gorąc, który lał się z nieba, był nie do zniesienia. Oboje jeszcze przed ruszeniem w drogę otrzymali galabije i chusty. Przywódca kazał im się przebrać. Teraz dopiero mogli ocenić, jak przydatny jest przy takiej spiekocie strój noszony przez Arabów. Skwar dokuczał niewyobrażalnie. Oczy bolały od blasku, a powietrze było tak suche, że parzyło przełyk przy każdym oddechu. Cały zapas

otrzymanej wody wypili w przeciągu paru godzin. W końcu zarządzono postój i rozbito prowizoryczny obóz. Wiktor poszedł na stronę. Nie miał siły, więc nawet ta zwykła czynność sprawiała mu wiele problemów i zajmowała sporo czasu. Czuł, że nagrzany piasek parzy go, wsypując się do środka butów jak lawa. Dotknął dłonią ziemi: przypominała rozgrzany do maksimum kaloryfer. Była twarda, zbita, wysuszona i jałowa. Tylko tam, gdzie widniały wydmy, zapadała się, ale w większości nie przypominała piaszczystej pustyni. Jedna skorupa z niewielką ilością startej skały na powierzchni. Podczas całej podróży zaledwie w kilku miejscach zauważył sterczące niczym powbijane patyki pojedyncze rośliny cierniste. Suche, brzydkie, szare lub brązowe. Na sam widok już kłuły. Z wielkim trudem powłóczył nogami w stronę miejsca, gdzie kilka minut temu pozostawił Lidię. Prowizoryczny baldachim z kawałka szmaty dawał odrobinę osłony. Plecami do niego przysiadł na stopach Abdul i mówił coś do siedzącej bokiem kobiety zapatrzonej w skraj padającego na stopy cienia. Wiktor, pochylony, podchodził powoli, gdy nagle zauważył dużą popielatą ropuchę zagrzebaną w piasku. Wyglądała tak, jakby za chwilę miała skoczyć na plecy Araba. Kiedyś w ogrodzie rodziców otwierał studzienkę, aby włączyć wodę. Jakie było jego zdziwienie, gdy zamiast zaworu chwycił właśnie takiego obrzydliwego płaza. Żaby często chowają się w wilgotnych, zacienionych miejscach. W umyśle Wiktora pojawiło się pytanie: „Co taka wielka ropucha robi na pustyni?” Podszedł jeszcze dwa kroki, nim dotarło do niego, że to nie płaz, a gad. Wąż uniósł nieco łeb, cofając go. Teraz dopiero mężczyzna zauważył spiralnie naprężone ciało przygotowujące się do ataku. Nie było czasu na ostrzeżenie. Padł jak długi, łapiąc gada oburącz za głowę i przygniatając własnym ciężarem. Arab, przekonany, że ktoś się na niego rzuca, odwrócił się błyskawicznie i jednym ruchem wydobył spod galabii długi nóż w rodzaju kindżału. Wiktor trzymał węża ze wszystkich sił. Uniósł się na kolana i wyciągnął ręce przed siebie. Gad nawet w połowie nie zademonstrował swojej długości. Abdul jednym cięciem przeciął węża

tuż pod dłońmi znieruchomiałego chłopaka. Ten czuł, że chociaż została mu w rękach tylko głowa i kawałek jego tułowia, gad nadal próbował wyrwać się z dłoni. Mężczyzna był sparaliżowany strachem. Paszcza z charakterystycznymi dwoma rogami nad oczami otwierała i przymykała się delikatnie. Chłopak mógł sobie tylko wyobrazić jadowe zęby, jakie szczerzyły się nadal w kierunku Araba. Po chwili wszyscy zbiegli się wokół nich. Wiktor z obrzydzeniem odrzucił węża jak najdalej od siebie. Teraz uzmysłowił sobie, że coś takiego widział kiedyś w telewizji: żmija rogata należąca do najbardziej jadowitych węży na świecie. Abdul patrzył to na Wiktora, to na truchło gada. Po chwili schylił się, pochwycił je i wyciągnął z piasku metrowe cielsko. – Będziesz miał kolację – powiedział do Europejczyka, który powoli próbował opanować strach. – Głowę zakopiemy. Nawet martwa jest zabójcza, jak się na nią nadepnie. Taki duży okaz to rzadkość. Postój miał potrwać jeszcze kilka najgorętszych godzin. Wiktor i Lidka otrzymali dodatkowy bukłak wody. Abdul, zgodnie z obietnicą, zabrał się za przyrządzanie gada. Arabowie rozmawiali głośno i namiętnie. Młodzi wyczuli, że omawiano dzisiejsze wydarzenia, a oni sami są głównym tematem rozmów. Jednak nikt nie zbliżał się do nich i nie nawiązywał bliższego kontaktu, niż tego wymagała sytuacja. Abdul podszedł i usiadł koło małżonków. Przyniósł ze sobą placki, pieczonego węża i mleko. Szybko uporali się z przygotowaniem prowizorycznego miejsca na biesiadę. Zanim Arabowie zakończyli modły, Lidia zgrabnie poukładała cały przyniesiony posiłek. Było tego sporo, a w szczególności pieczonego gada. – Może zjedzą – Wiktor wskazał na węża i gromadkę mężczyzn siedzących we własnym gronie. – Arabowie nie jadają węży – wyjaśnił Abdul – ale ja skosztuję, to rytuał, on chciał mnie zabić. – Spróbuj – zachęcał Wiktor, wgryzając się w mięso – trochę przypomina rybę.

Czuł taki głód, że gdyby gad był o wiele gorszy w smaku, to i tak by mu smakował. Całą jego niedoskonałość kamuflowała zresztą bardzo ostra mieszanka przypraw z odrobiną oliwy. Lidka nieśmiało ugryzła kęs, który popiła od razu wielbłądzim mlekiem. – Hmm… Przypomina krowie, tylko bardziej zagęszczone. Kiedyś podobne podpłomyki jadłam w tureckiej knajpie – stwierdziła po spróbowaniu placków. Rozmowa podczas posiłku była wymianą informacji. Wiktor opowiedział, skąd są, jak doszło do katastrofy lotniczej. Młody Arab okazał się wykształconym w Arabii Saudyjskiej najmłodszym synem przywódcy klanu rodzinnego. – Jak długo jeszcze będziemy wędrować? Czy tu nie ma jakiejś drogi lub kolei? Może powinniśmy jak najszybciej kogoś powiadomić? – dopytywał się Wiktor. – Spokojnie. Znajdujemy się na najgorętszej z pustyń Sahary. – To Sahara ma swoje pustynie? A dokładnie gdzie jesteśmy? Mieliśmy kierować się do Chartumu. – My tam nie idziemy. Chartum to „długa trąba”. A Sudan to wielki kraj. Do Chartumu jest około osiemset kilometrów. – Ile? – wykrzyknęli razem Wiktor i Lidia. – Jesteśmy w północnej części Sudanu. Na północ mamy Egipt i Kair, jakieś tysiąc kilometrów. Na zachód leży Libia, a na wschód Morze Czerwone. W drodze do niego, za około czterysta kilometrów, trzeba się przeprawić przez Nil, a potem jeszcze drugie tyle. Wiktorowi opadły ręce. – Ale musi gdzieś być jakaś administracja, wojsko. O! Przecież właśnie tu stacjonują jednostki UN! – ożywił się nagle. – Tylko w Darfur. Osłaniają uchodźców na granicy z Czadem. To też daleko. Zanim byś tam dotarł, milicja zabiłaby cię. – Jak to zabiła? Przecież są jakimś organem władzy. – Najczęściej to grupy niewykształconych wieśniaków wyposażonych przez rząd w broń i maczety. Zaraz uznano by cię za

szpiega albo, co gorsza, za dziennikarza – Abdul roześmiał się głośno, wyobrażając sobie jedną z takich sytuacji. – Jesteś Beduinem? – zapytała Lidka. – Nie, pochodzimy z plemienia Dżuhajniin, wraz z Dzaalijinami i Beduinami tworzymy grupę Arabów negrosemickich. U nas kobieta nie wtrąca się do rozmów mężczyzn. – Wybacz mojej żonie, ale żyjemy trochę w innym świecie. Powiedz mi, co wy tu robicie na tym pustkowiu? – Jak widzisz, zajmujemy się handlem. – Różnorodności towarów to raczej nie macie. Do tego jesteście uzbrojeni, ale jakoś mnie to nie dziwi. – Wiktor, większość rodzin zajmuje się tutaj transportem i handlem. Dróg, jak widzisz, nie ma, a i na piasku rosnąć nie ma co. Prowadzimy stały handel. Teraz akurat jesteśmy na szlaku i dostarczamy potrzebny towar młodzieży z Arabii Saudyjskiej. – Mówisz o narkotykach? – Jakich tylko sobie życzysz. To bardzo chłonny rynek. I bogaty. – Myślałem, że sprowadzają z Pakistanu. – Z Pakistanu, Afganistanu i wielu innych miejsc. Niezgłębione są drogi Boga, którymi prowadzi oddane mu sługi. – Dokąd więc jedziemy? – Teraz wracamy z Libii. Za dwa dni dojdziemy do osady mojego ojca. On zdecyduje, co dalej. Na razie jesteś pod moją opieką i niczego się nie musisz obawiać. Potem ruszam dalej, a ojciec postanowi, co z wami zrobić. – Rozumiem, ale może pojedziemy z wami dalej do jakiejś… nie chciałbym ciebie urazić, ale… cywilizacji. – Wyglądasz na mądrzejszego, więc sam się nad tym zastanów. Ruszamy, zapada zmierzch!– Abdul szybko wstał i bez dalszych wyjaśnień poszedł poganiać pozostałych. – Co on ma na myśli? Wiktor, mam dziwne przeczucia. – Ten towar to nie tylko narkotyki. Jak im pomagałem, zauważyłem wojskowe pochodzenie opakowań. Moim zdaniem to materiały

wybuchowe, może plastik lub C4. Myślę, że wystarczyłoby tego, aby wysadzić pół Warszawy. – Słuchaj! To może uciekniemy? Weźmiemy wielbłąda, wodę i… – Kochana, sama słyszałaś. Do czegokolwiek jest kilkaset kilometrów. My i teraz na wielbłądzie ledwie siedzimy, a już nie mówmy o ucieczce. Do tego każdy z nich ma broń. Sama widziałaś. Za kradzież wielbłąda by nas zabili albo pozostawili na tym pustkowiu na żer słońca. Na to samo by wyszło. – Więc co? Mamy tak z nimi jechać? – Na razie. „Cokolwiek zrobimy, możemy tylko sobie pogorszyć sytuację” – myślał Wiktor. „Jeżeli Abdul uznał, że uratowałem mu życie, na razie nam nic nie grozi. Inna sprawa to ojciec. Abdul najwyraźniej dał do zrozumienia, że jego władza kończy się z momentem dotarcia do osady. Dlaczego nie widzieliśmy żadnego samolotu? Przecież ktoś powinien rozpocząć poszukiwania. Katastrofa lotnicza to nie byle wypadek” – rozmyślał nad zaistniałą sytuacją. „A może Abdul ma rację, że to wielki kraj?”

URZĄD DO SPRAW WSZELKICH

Olga już po raz tysięczny próbowała połączyć się z Wiktorem. Ani jego komórka, ani Lidki nie odpowiadały. Głos automatyczny w słuchawce wciąż informował o niedostępności abonenta. „Gdzie oni są?” – zadawała sobie bez przerwy to samo pytanie. Nie mogła uwierzyć w krótkie komunikaty telewizyjne, że gdzieś w Sudanie rozbił się samolot niemieckich linii lotniczych z ośmioma Polakami na pokładzie. „A niech to jasna cholera!” – pomyślała ze złością. „Te dupki z linii lotniczych nie wiedzą nic. Organizator wycieczki umywa ręce, a jego turecki akcent zniekształca słowa, które z wielką trudnością cedzi po niemiecku.” Wyjazd do Niemiec też nie ma sensu. Zastałaby biuro z kompletnie bezradnym pracownikiem, który swego tureckiego szefa widuje od wielkiego dzwonu. Myśli, że jak wyjazd był ubezpieczony, to już nie jego zmartwienie. Prawdę mówiąc, kilka rozmów telefonicznych przekonało ją, że cała sprawa poczucia winy ze strony organizatora wyjazdu ograniczy się wyłącznie do załatwienia wypłaty odszkodowania przez firmę ubezpieczeniową. „Te blondyny z linii lotniczych też uprzejmie nalegają, aby tylko czekać. Na co?” – dumała bezradna. Przeszła na drugą stronę ulicy. Spojrzała na tablicę i przeczytała napis: „Ministerstwo Spraw Zagranicznych”. – Pani do kogo? – usłyszała zapytanie ochroniarza. – Do pana Piotra Kazimierskiego z wydziału yyy… – W sprawie zaginięcia czy innej? – mężczyzna spisujący dane z dowodu osobistego zdawał się zorientowany, jaki typ spraw trafia do urzędnika. – Mój brat wraz ze szwagierką zaginęli w katastrofie lotniczej –

odpowiedziała. Po chwili jakiś człowiek prowadził ją korytarzami wprost do pokoju. Na drzwiach zobaczyła numer: 318. – Proszę poczekać, zaraz panią poproszą – odwrócił się na pięcie i poszedł, może po nowego gościa. Zapewne funkcja w jego dokumentach brzmiała: „doprowadzacz gości”. – Pani Olga Galicka? Witam panią, Piotr Kazimierski. Zajmuję się tą sprawą. Proszę do środka. – Tak – ledwie odpowiedziała, gdy usłyszała zachętę do skorzystania z fotela. – Przyszłam w sprawie katastrofy w Sudanie. Dostałam informację na lotnisku, żeby się tu zgłosić. – Nie poznaje mnie pani? – Zaraz, zaraz… Czy pan, to znaczy… Czy ty to Piotr? Ten Piotr? – Ten sam. Cztery lata w podstawówce. Potem rodzice, z powodu przeprowadzki, przenieśli mnie do innej szkoły. – Teraz ciebie pamiętam. Nadal zaglądasz dziewczynom pod spódnice? – No nie. Nie, to chyba jakiś inny Piotr – z powodu nagłych rumieńców na twarzy można by sądzić, że jednak coś w tym było. – Zresztą to takie dziecinne wygłupy. – Wiem, żartowałam. Mam inny poważny problem – mina Olgi zmieniła się diametralnie. Po kilku minutach wprowadzenia Piotr próbował nakreślić plan sytuacyjny: – Twój pomysł wyjazdu do Sudanu nie jest najlepszy. Poczekaj, aż będzie oficjalny komunikat. – Nie mogę, to mój brat. Ledwie się ożenił. I to ma się tak skończyć? Minęły trzy dni, a tam nie dotarła żadna pomoc, żadna komisja, żadna… – Nieprawda. Były początkowo problemy, ale śmigłowce ratunkowe dotarły tam w ciągu dwudziestu czterech godzin. Musiały odlecieć.

Zanim przybędzie oficjalna pomoc z Chartumu, upłynie kolejna doba. Przykro mi, ci pierwsi stwierdzili, że nikt nie ocalał. Gdy kolejni ludzie dotrą tam drogą lądową, dopiero wtedy będzie można ustalać przyczyny katastrofy. Nie mam przekonania, że uda się to zrobić dokładnie i szybko. To specyficzny rejon świata. Niemcy robią, co mogą, aby naciskać na rząd w Chartumie. – Dlaczego to problem? Przecież tam zginęli ludzie? – dziewczyna nie dawała się spławić takimi wyjaśnieniami. – Olga, to Sudan. Tam od przeszło dwudziestu lat trwa wojna domowa. Teraz jest bardzo napięta sytuacja, ponieważ to czas referendum, w którym południowa część kraju ma się opowiedzieć za niepodległością. Spodziewamy się, że każdy wynik doprowadzi do kolejnej wojny. Większość członków rządu jest pod obserwacją Międzynarodowego Trybunału Karnego, tak zwanego ICC. W marcu 2009 roku został wydany nakaz aresztowania prezydenta Sudanu, Omara Hassana Bashira. Jest on oskarżony o zbrodnie wojenne za kierowanie atakami przeciw cywilom, o grabieże, jak również zbrodnie przeciw ludzkości: morderstwa, eksterminacje, przymusowe wysiedlenia ludzi, tortury, gwałty. Zabrakło dowodów, aby oskarżyć Bashira o zamiar zniszczenia grup etnicznych Fur, Masalit i Zaghawa, a to jest już ludobójstwo. W szczególności za działalność w Darfurze, to północno-zachodni region Sudanu. Bardzo biedny. Tam, w zamian za bezkarność rządzących, może docierać światowa pomoc humanitarna, mogą stacjonować ludzie z UNAMID, czyli pokojowych sił Afrykańskiej Unii i ONZ. Jakakolwiek wyprawa w głąb terytorium państwa jest traktowana jako próba kolonizacji. Nikt się nie zdecyduje na taką misję bez wiedzy i zgody rządu Sudanu. Przepraszam, ale tam prawdopodobnie nikt nie przeżył, a w Darfur umierają dziesiątki. Po pierwsze ONZ nie chce utracić tego przyczółka ze względu na to, że choć trochę można pomóc uchodźcom, a po drugie jest to bufor dający ludziom względne bezpieczeństwo i zażegnujący wojnę z Czadem. Ponadto Sudan ma duże poparcie Ligi Państw Arabskich, Iranu, Turcji, Chin i Rosji.

– Piotr, ty sam rozumiesz, że muszę się tam dostać! – Nie popieram, ale jesteś dorosła. Musisz zwrócić się o wizę do ambasady Sudanu. Najbliższa jest w Berlinie. Jeżeli znasz kogoś w Sudanie, to musisz się skontaktować poprzez nasze ministerstwo z naszą ambasadą w Kairze. – Nie, nie znam tam nikogo. Pojadę do Niemiec i załatwię formalności. Zobacz, mam wizę amerykańską, czy to coś pomoże? – wyciągnęła z torebki paszport. – To nie ma znaczenia – powiedział Piotr, kartkując dokument. – O! Z tym to cię nie wpuszczą. Twoja wiza do Izraela blokuje wiele dróg w krajach arabskich. Byłaś w Izraelu? – Tak, tydzień. Pojechałam w sprawach zawodowych i trochę pozwiedzać. – Musisz zmienić paszport. – Jak długo to potrwa? – Z moją pomocą i tak miesiąc. Nie mam wpływu na urzędników ambasady w Sudanie. Zresztą istnieje małe prawdopodobieństwo otrzymania wizy. Może lepiej załap się z wycieczką. Jest jakaś szansa, że ktoś organizuje w tamten region wyjazdy turystyczne i otrzymasz wizę tranzytową. Dam ci kontakt na jednego człowieka. Specjalizuje się w wyprawach ekstremalnych. Lodowce, dżungla, pustynie. To wariat, ale ma chętnych. Tylko to sporo kosztuje. – Dzięki. Muszę spróbować. – Powodzenia, będę cię informował o sprawie i pomogę w załatwieniu nowego paszportu. Zgłoś się do pokoju czterysta sześć. Wypełnij wnioski, dołącz zdjęcia i swój stary paszport. To wszystko, co mogę dla ciebie zrobić. – Do zobaczenia – Olga wyszła i szybko skierowała się korytarzem w poszukiwaniu wskazanego pokoju.

PUSTYNNA NOC

Karawana dotarła w środku nocy do miejsca, które nie dało się określić jednym słowem. Za małe jak na wioskę, osadę, za duże jak na obóz. Kilka zabudowań, niektóre przypominające czworaki, tylko bardzo niskie. Namioty, szałasy, zagrody. Świeciło się kilka lamp naftowych. Widać było w ich blasku paręnaście par oczu bacznie obserwujących wjeżdżającą w zabudowania grupę. Wiktor zeskoczył z wielbłąda i ruszył, aby pomóc przy rozładunku. Drogę zastąpił mu Abdul, który nakazał wrócić na swoje miejsce i zaczekać. Po chwili jakiś starszy człowiek, najwyraźniej na polecenie Abdula, poprowadził ich do zabudowań. Pomieszczenie, jakie im przydzielono, było bardzo małe i niskie, z klepiskiem zamiast podłogi. Ściany zbudowano z glinianych cegieł, a dach stanowiły kawałki blachy, kartonu i spróchniałej sklejki. Na podłodze miejscami rozłożono matę, która zapewne była przeznaczona do spania. Wejście zakrywała gruba tkanina. Stary człowiek pozostawił im lampę, więc mogli na początek wytłuc dziesiątki różnorodnych karaluchów, pająków i innych robali, które zadomowiły się w tej lepiance. – Aj! – potrząsnął głową Wiktor, próbując strzepać z niej kurz. Musiał się wciąż schylać, ponieważ zahaczał o prowizoryczny dach, a za każdorazowym jego ruszeniem sypał się piach i dziesiątki różnorakich stworzeń. Jedne uciekały, inne odfruwały, jeszcze inne były już w stadium rozkładu, a bardziej zasuszenia. – Hilton to to nie jest – westchnęła Lidka. – Trochę to małe – Wiktor próbował rozciągnąć się na macie, ale głowa i nogi wbijały mu się w ściany, obsypując glinę. – Zobacz, mamy prawdziwy gobelin – wskazał na kawałek starego płótna z namalowanym wzorem, wiszący na kawałku zardzewiałego gwoździa. – To był kiedyś ręcznik – Lidia usiadła obok Wiktora, wyciągając

nogi, które nie mieściły się w środku i wystawały na zewnątrz kotary wiszącej w wejściu. – Łaaj! – poderwała się nagle, gdy z kotary coś spadło na jej nogawkę. Z obrzydzeniem utłukła natręta, który stracił życie pod jej butem. – Nienawidzę skorpionów. – Ten był mały, ale za to tamten pod ręcznikiem to okaz – chłopak wskazał na kawałek tej samej szmaty, którą uznał za gobelin. – Kochanie, weź go! – Kobieta raptownie odsunęła się, jak tylko mogła najdalej. Pac! Kawałek kija, z którym Wiktor się nie rozstawał od chwili spotkania z „żabą”, służył mu wielokrotnie do wsadzania w miejsca, gdzie ręki ani innej części ciała nie należało wsadzać. Skorpion spadł na ziemię tuż przed wchodzącą przez kotarę kobietę. Spojrzała to na Wiktora, trzymającego kij do kolejnego zamachu, to na pajęczaka. Bez słowa położyła na ziemi miskę, dzban z wodą i zawiniątko. Jej oczy zatrzymały się na Lidce. Przez moment badały ją dokładnie, a czarna twarz kobiety podkreślała biel gałek okalających źrenice. – To nie była typowa niania – stwierdziła Lidka, gdy tamta już wyszła. Zawiniątko zawierało w sobie trochę arabskiej pity, ser kozi i daktyle. Próbowała nie spać, obawiając się kolejnych nieproszonych gości, ale zmęczenie wzięło górę. Spojrzała tylko na chrapiącego już Wiktora i padła jak nieprzytomna. Przez cały dzień nikt nie zajmował się parą przybyłych gości. Prawdę powiedziawszy, wszędzie tam, gdzie się pokazali, byli traktowani jak zabłąkane psy. Wszyscy ich odpędzali i byli bardzo opryskliwi. Dawano im aż nadto do zrozumienia, aby nie opuszczali komórki, w której ich zakwaterowano. Jedynie ta sama Murzynka przynosiła im wodę i coś do jedzenia. Wieczorem nastąpiła zmiana. Arab, którego wcześniej nie widzieli, kazał im się zbierać. – Ty pójdziesz ze mną. Musimy porozmawiać. Jutro wyruszamy,

trzeba się przygotować. – Dokąd? – w Wiktora wstąpiła nadzieja na rychłe dotarcie do cywilizacji. – Abdul ci wszystko wyjaśni. Niewiasta pójdzie do domu kobiet. Tam będzie czekała na twój powrót. – Jak to? Jadę z wami – zaprotestowała przerażona Lidka. Arab nie zwracał na nią uwagi. Chwycił Wiktora za ramię i pchnął go przed siebie. Lidka chciała protestować, ale nie miała siły. Dni wędrówki, odwodnienie, przegrzanie organizmu – wszystko to dawało o sobie znać. – Kochanie, wrócę! – zapewnił Wiktor, po czym przytulił ją do siebie, ucałował i niepewnym krokiem poszedł za człowiekiem, który zdążył już go wyprzedzić i znikał za rogiem budynku. Kobiety zaopiekowały się nią sprawnie. Nie było ani miło, ani uprzejmie. Mówiły wyłącznie po arabsku i mogła się tylko domyślać, o co aktualnie im chodzi. Przynajmniej mogła się porządnie umyć. Do tego posłużyła niewielka balia, do której można było wejść i jakoś w kuckach doprowadzić się do czystości. Pachnącą oliwkę wcierała w suchą skórę. Jeszcze nigdy dotąd nie odczuwała takiej przyjemności. Jej ciało wręcz chłonęło esencję balsamu. Na koniec otrzymała czyste ubranie i jakiś naszyjnik dla dekoracji. Gdyby nie jej blond włosy, w tym ubraniu, z zakrytą twarzą, nie różniłaby się od innych przebywających tu kobiet. Piła gorący napój przypominający herbatę z owoców dzikiej róży. Z każdym łykiem naparu odzyskiwała siłę i poczucie pewności siebie. Po godzinie, gdy na zewnątrz zrobiło się już ciemno, jakaś kobieta zaprowadziła ją do niskiego domu z glinianej cegły, który miał połączenie z dużym rozłożystym namiotem, typowym dla ludów Wschodu. W kilku miejscach poustawiane były lampy, a na ziemi porozkładano dużą ilość poduszek i dywanów. Pomimo że namiot stał na ziemi, nie było widać ani odrobiny piasku. Chodzenie po podłodze przypominało stąpanie po materacu. – No, w haremie to ja jeszcze nie byłam – pomyślała Lidia. Spoglądała na mężczyznę, który z uwagą przypatrywał się jej,

zanim jeszcze go zauważyła w tym gąszczu kanap, poduch i wszystkiego, co wypełniało przestrzeń. – Nazywam się Ismail Ahmad Pasha – nie wstając, mężczyzna wskazał Lidce miejsce do spoczynku. – Lidia Galicka – odpowiedziała, siadając na wskazanym miejscu. – Pani wybaczy, że nie podaję ręki, ale my, muzułmanie, nie możemy sobie pozwolić na dotyk kobiety nie będącej muzułmanką. „No to mam spokój” – pomyślała, przypominając sobie niedawną myśl o haremie. – Powinnam być wdzięczna, że w ogóle pan ze mną rozmawia i zaprosił mnie tu – powiedziała z lekkim przekąsem. – Przebywałem kiedyś kilka tygodni we Francji. Nie obca jest mi kultura zachodnia. Jak pani zapewne wie, Sudan był kiedyś kolonią. Ostatnia władza angielsko-egipska pozostawiła po sobie więcej złej niż dobrej spuścizny. Do tego, co cenne, należy zaliczyć język urzędowy arabski i angielski. Jeżeli więc ktoś nie jest analfabetą, można mieć dużą nadzieję, że mówi po angielsku. Pani angielski nie jest dość dobry. „Też się czepia, może powinniśmy pogadać po polsku” – pomyślała. – Sierść szczenięcia stroszy się na szczycie nastroszonych uszu – wypaliła znienacka. – Przepraszam, słucham? – Arab wytrzeszczył oczy. – Nic takiego, powiedziałam po polsku komplement na temat pana eleganckiej brody. – Aha – Ismail nie był do końca przekonany, czy warto nadal ciągnąć ten zakamuflowany spór. – Proszę się częstować, czekałem na panią z wieczerzą. Mam nadzieję, że jest pani głodna. „Nie będę się dawać długo prosić” – pomyślała i z udawaną obojętnością sięgnęła po kawałek pieczonego mięsa. Arab najwyraźniej też miał ochotę coś przekąsić. – Jak smakuje? – odezwał się po dłuższej chwili, czekając aż dziewczyna zaspokoi pierwszy głód. – Jest niezłe. Jaki to ptak? Przypomina w smaku indyka. „A raczej indyka smażonego na tłuszczu po rybach” – dodała w myślach.

– To krokodyl. Przywieźli nam dziś z dostawą. Pochodzi z Nilu. Kazałem go przyrządzić specjalnie na dzisiejszą kolację. – W sumie niezły i naprawdę smakuje jak modyfikowany genetycznie indyk. Białe mięso, włókniste, tylko ten tłuszcz jak z ryby. – Och, jaki tłuszcz? Posiada dziesięć razy mniej tłuszczu niż mięso wołowe. Prawdziwy rarytas dla pań dbających o linię. Przecież to modne w krajach Zachodu. – No może i modne, tylko trochę inaczej to realizujemy. Lepsze warzywa i owoce, ale tego macie zapewne deficyt. Rozmawiali dość długo o Europie, zwyczajach. Arab w szczególności próbował dowiedzieć się jak najwięcej o jej rodzinie i czym zajmują się jej najbliżsi. W końcu kobieta, nie mogąc doczekać się Wiktora, spytała o niego. – Zapewne niebawem do nas dołączy – odpowiedział Ismail z wyraźnym niezadowoleniem. – Ma wiele pracy, muszą się przygotować jeszcze dziś do drogi. Opowiedz mi o twoich rodzicach. Lidia czuła na sobie wzrok licznych oczu Arabek, które krzątały się za kotarami lub w pobliżu. Wiedziała, że nie przepuszczą okazji, aby nie zerknąć na nią i nie komentować sytuacji. Nie odczuwała jednak przychylności ze strony tych kobiet. – Dlaczego mnie wiążecie? – Wiktor wyrwał nadgarstki z rąk przytrzymujących go Arabów. Rozpychał się ramionami, ale opór był trudny wobec trzech napastników. Nie wiedział, co robić. Nagle jakieś obce łapska złapały go za barki i uniosły kilka centymetrów nad ziemię. Zanim zorientował się, kto to, potężne uderzenie w sam splot słoneczny przygniotło mu żołądek do kręgosłupa. Próbował coś powiedzieć, ale był w stanie wydukać tylko jakieś monosylaby typu: ech, eeech, ołchch, eygyyy. Czuł brak powietrza, robiło mu się ciemno przed oczami. Zanim doszedł do siebie, związano mu już dokładnie z tyłu nadgarstki, z kijem pomiędzy łopatkami. Posadzili go na wąskim, wysokim, drewnianym stołku.

– A teraz nam opowiesz, czego tu szukasz. Tylko dokładnie – napomniał go jakiś osiłek i kopnięciem przewrócił stołek, na którym siedział Wiktor. Skrępowane ciało padło na klepisko jak kłoda. Po chwili ponownie siedział na swoim miejscu za sprawą pomagierów mężczyzny, który zadał mu pytanie. „Góra mięsa” – pomyślał Wiktor. – „Nie pasuje do pozostałych. Wysoki, ponad sto czterdzieści kilogramów żywej wagi, z dziwnym akcentem. Złota korona na zębie nie daje cienia wątpliwości. Ruski” – skonstatował. – Jestem gościem Abdula, ocalałem z katastrofy lotniczej. Wszystko wie Abdul. – Ale ja nie wiem, a jestem tu po to, aby wiedzieć. – Przyprowadź Abdula. Proszę – dokończył Wiktor, nie chcąc, by jego słowa zabrzmiały jak rozkaz. Niestety, kolejne kopnięcie w taboret było jedyną odpowiedzią na jego prośbę. Tym razem przytrzymano mu głowę, a do ust wpychano garściami piach. Bronił się i próbował ugryźć. Gruba lina na szyi, przytrzymana butem, przygwoździła go do podłogi. Tułów wyginał się w górę za sprawą wepchniętego pomiędzy ramiona kija. Teraz piach sypano wprost na jego twarz. Robił, co mógł, ale potrząsanie głową dawało mały efekt. Piach zalewał go niczym woda. Usta wypełnione piachem, zasypane piachem oczy, a na końcu ziarenka dostające się do nosa wraz z ostatnimi skrawkami powietrza. „Jeżeli tak ma wyglądać mój kres, to okropne. Utonę w kilku garściach piachu. Wodę bym wypił, ale piachu nie da się przełknąć w większej ilości. Nie mogę, to zbyt głupie” – intensywnie myślał Wiktor. Czuł, że z każdą sekundą jego szanse na przeżycie maleją. Ze wszystkich sił szarpnął się gwałtownie, ale nie dało to żadnego efektu. Organizm zażądał tylko większej ilości tlenu, tlenu, tle… W jego umyśle zgasło światło, aby po chwili znowu się zapalić. Leżał na boku i charczał, rzęził, łkał i pluł. Torsje rzucały nim co chwila. Kilka sekund z głową w wiadrze wody pozwoliło mu oprzytomnieć.

Ponownie wylądował na stołku. Nie mógł jednak pozbyć się piasku z ust i oczu. Wciąż pluł i ledwo udało mu się uchylić jedno oko. – Czy masz jeszcze jakieś życzenia? – zapytała „góra mięsa”. Wiktor pokiwał tylko głową. Z trudem, przeplatając wypluwaniem pozostałości błota, opowiadał wszystko dokładnie. Jeszcze dwa razy lądował na podłodze, ponieważ za długo dobierał odpowiednie słowa. Natychmiast mówił, mówił i mówił. Nie chciał przeżywać ponownego koszmaru. – Więc co wieziono w transporcie? – Nie wiem. Ja tylko pomagałem przy załadunku i rozładunku wielbłądów. Widziałem jedynie napisy: pentryk i sentex. – I co to było? – Naprawdę nie wiem. Tylko się domyślam, ale to moje domysły, nic więcej, przysięgam. Opakowania wyglądały na wojskowe, więc może coś związanego z wojskiem. – Co? – Może materiały wybuchowe, ale ja się na tym nie znam. Nie byłem nigdy w wojsku. – A ja myślę, że byłeś, i to może nawet w izraelskim – powiedział rosły mężczyzna. – Przysięgam, nigdy nie byłem w wojsku i nie byłem w Izraelu. To jakaś pomyłka. Mówię prawdę. Zapytajcie Abdula. Tym razem zaprowadzili go do stołu, zerwawszy wcześniej nożami ostatnie strzępy jego ubrania. Gołego położyli brzuchem na blacie i zaczęli mocno walić po udach i pośladkach. Takiego bicia Wiktor nigdy nie otrzymał. Lali go wszystkim, co było pod ręką. Deską, prętem, pałką, kablem. Jego ciało nabierało czerwonej, potem bordowej, a wreszcie fioletowej barwy. Po kolejnej przerwie w przesłuchaniu na bicie powrócono do zadawania pytań. Wiktor miał dość. Ból jest odczuwalny do pewnej granicy, za którą albo się mdleje, albo obojętnieje. – Przyjechałeś nas szpiegować. Kto cię tu przysłał? Amerykanie? Rząd?

– Prawo człowieka. Czy wy wiecie, że są prawa człowieka?! Czy wy wiecie, że jest zakaz stosowania tortur i nieludzkiego traktowania?! – A widzisz, jednak jesteś szpiegiem. – Nie jestem. Jestem obywatelem polskim. Domagam się kontaktu z konsulatem. – No proszę, Amerykanie wysługują się teraz Polakami. – Ja gawariu prawdu, ja nie szpion. A tebie kakij zawod? – Wiktor próbował rozmawiać po rosyjsku, sprawdzając swoją wcześniejszą teorię. – Borys Wasilij i eto wsjo – odpowiedział główny oprawca. – Tutaj jest Sudan. Zapomnij o prawach. Tutaj ja jestem prawem. Mój pan jest prawem. Allah jest prawem. – Czego chcecie? Powiedziałem wam już wszystko. – Teraz o rodzinie. Co robią twoi bliscy? Czym się zajmują? Wiktor mówił i jednocześnie myślał: „Do czego to wszystko zmierza? Biją mnie tak, aby nie pozostawiać długotrwałych śladów. Dokładne informacje o rodzinie, majątku, adresy, kontakty – to wygląda na ocenę.” Tylko tu nie chodziło o ocenę zdolności kredytowej lecz cenę okupu. – To na razie wszystko – z podejrzanym uśmiechem oznajmił Borys. – Aha, jeszcze tylko jedno – podszedł do niewielkiego, zbitego z kilku desek regału. Z koszyka wyciągnął małą czarną glistę. Może to była pijawka, a może żmija. Przypatrzył się jej dokładnie, a następnie ocenił ciężar jeńca. Po chwili zakleszczył swoją ogromną dłoń na szczęce ofiary i wsunął gada wprost do jego przełyku. Przerażone, szeroko otwarte oczy Wiktora wyrażały strach, błaganie i obrzydzenie. Już na początku to coś ugryzło go w nasadę języka. Wąż utkwił mu w przełyku. Chłopak dokładnie czuł, jak małe, oślizgłe, zimne ciało pełznie w dół brzucha. Rzuciły nim wymioty. Skórcze przeplatywały się z bolesnymi ukłuciami gdzieś na wysokości płuc. W tym czasie język mu zdrętwiał i spuchł. Wiktor zaczynał mieć trudności z oddychaniem. Nie czuł już gada w przełyku. Może jest już w żołądku? „Niech cię szlag” – pomyślał.

Wyobraził sobie, jak robal parzy się w kwasie żołądkowym. A może to efekt jadu tak działa, że on sam traci czucie. Kto kogo pierwszy zabije? Osunął się na ziemię. Rozwiązano go, ubrano i położono na drewnianym wozie. Nogi zwisały mu do ziemi, a głowa oparta o kant deski bolała niemiłosiernie. Nie mógł zrobić żadnego ruchu ani powiedzieć słowa. Wydobywane strzępy dźwięków nie różniły się od charczącego oddechu. Bełkot przy tym wydawałby się anielskim śpiewem. Czuł, że cały potwornie spuchł. Właściwie lepiej powiedzieć, że nie czuł nic. Był całkowicie sparaliżowany, przypominał padniętą roślinę. Widział jak przez mgłę, a słyszał, jakby głosy dochodziły gdzieś znad powierzchni wody, a on sam był na samym jej dnie. Abdul patrzył na nieprzytomnego Wiktora. Był wściekły. Miał ochotę wypalić kulę wprost w głowę Borysa. – Czego się tak nadymasz? Jak masz problem, idź z tym do ojca. Ja tylko wykonuję swoją robotę – z niewinną miną powiedział Rosjanin. – Już ja znam te wasze gry. On, jak zwykle, nic nie będzie na ten temat wiedział. – A to już inna sprawa. – Wiesz, co on dla mnie zrobił? – Wiem. I dlatego jeszcze żyje. Musisz się pośpieszyć. Odegraj scenę, że zachorował i ruszajcie. Jak mu nie dasz surowicy w ciągu godziny, nie będzie o kogo się targować. Abdul ze złością w oczach schował przygotowaną porcję surowicy. Zajmowanie się przemytem to w pewnym znaczeniu handel, ale targowanie się o okup – to już inna sprawa. Choć robił już to wielokrotnie, tym razem czuł duży dyskomfort. Jego ojciec nie przepuści żadnej okazji do zarobienia pieniędzy. Ten biały człowiek był za biedny i wiedział za dużo. Arab miał dwa wyjścia: albo go zabić, albo uwolnić za odpłatnością, czyli pokryciem kosztów uratowania i utrzymania. Gwarantem była jego kobieta. – Jak to skorpion? – Lidia wstała na równe nogi. – Przecież poszedł wam tylko pomóc.

– Niestety. Ojcze, musimy zatem już ruszać. Do punktu medycznego daleka droga i trzeba zboczyć z trasy. Nie martw się, towar dostarczymy na czas. – Jadę z wami – powiedziała kobieta. – Muszę być przy nim. – Będzie niebezpiecznie. To kilka domów i nie ma hotelu. Ludzie są bardzo podejrzliwi. Jesteś kobietą i możesz mu tylko zaszkodzić. – Będę się nim opiekowała. Abdul, muszę jechać. – Syn ma rację. Za leczenie trzeba zapłacić. Wyrzucą ciebie i jego na pustynię. Lidia patrzyła na przygotowanego już do drogi Wiktora. Wóz był tak mały, że nie dało się nawet myśleć o ewentualnym miejscu dla niej. Chodziło o to, aby nie obciążać już i tak obładowanego wielbłąda. Pojazd przypominał bardziej nosze z podniesionym jednym kołem na wypadek twardego gruntu. Przednia część zawieszona była na dyszlu i chory leżał pod dość dużym kątem. Kobieta przyglądała się karawanie. Miała nadzieję, że znajdzie się jakieś miejsce dla niej. – Musimy ruszać, mamy bardzo mało czasu – stwierdził Abdul. Chwyciła dłoń Wiktora. W oczach miała łzy, a na jego twarzy malował się ogromny smutek. Wyglądał tragicznie. Opuchnięty, posiniaczony, w ustach miał ziarenka piasku. Wydawało jej się, że patrzy na nią tymi swoimi, teraz zamglonymi, oczami i próbuje coś powiedzieć. Wyczuwała lekkie drżenie jego palców, ale nie był to żaden uścisk. Były zimne. Bała się, że to jest ostatnie ich spotkanie. Zdawała sobie sprawę, że nie dotrze do żadnego miejsca, gdzie mogłaby liczyć na pomoc, wsparcie i kontakt z rodziną. Mąż wyglądał bardzo marnie. Ledwie wyczuwała jego oddech, ale… wciąż oddychał. Sprawdziła puls, był prawie niewyczuwalny. – Abdul, uważaj na niego – poprosiła z błaganiem w oczach. Ruszyli. Dziewczyna przez długi czas patrzyła za oddalającą się w ciemność karawaną. – Wejdźmy do środka, zrobiło się bardzo zimno – zaproponował Ismail. Lidka spojrzała na pustynne niebo usiane tysiącami jasnych gwiazd.

Dreszcz przeszedł przez całe jej ciało, spływając gdzieś w piach. Zapadła pustynna zimna noc. Dla niej najzimniejsza. Po karawanie nie pozostał ślad. Tak jakby jej nigdy tu nie było. – Twój mężczyzna będzie leczony. Jak tylko stan jego zdrowia się polepszy, przewiozą go do Dunkuli. Tam jest szpital. Musisz być silna. Jeżeli przeżyje, może pozostać w śpiączce. Jednym słowem będzie wymagał długiego leczenia, a to kosztuje. – Jak tylko skontaktuję się z rodziną w Polsce, zaraz prześlą pieniądze. – To potrwa. Ty pojedziesz za kilka tygodni z następną karawaną, gdy Abdul powróci, a tu trzeba płacić. Masz pieniądze – żyjesz. Nie masz – umierasz. – Ismail, proszę, niech mi pan pomoże. – Ja wam pomagam już od wielu dni, a teraz jeszcze to. Nie martw się, dałem Abdulowi pieniądze i zapłaci za leczenie. – Dziękuję, jak tylko skontaktuję się z rodziną, zaraz oddam. – To potrwa. A tu trzeba opłacać. Nie wiadomo, jak długo i ile. – Więc co mam zrobić? – kobieta była coraz bardziej zaniepokojona. – Pracuj tutaj. – Dobrze, ale co mam robić? – Od jutra zaczniesz uczyć dzieci. Po odjęciu kosztów wyżywienia, zakwaterowania i potrzebnych środków codziennego użytku pozostanie ci jeszcze niezła suma pieniędzy, która będzie przeznaczana na leczenie twojego męża i pokrycie moich wydatków. – Zgoda – odpowiedziała Lidka. Było jej to nawet na rękę, mogła się czymś zająć. – Będę ci liczył w funtach sudańskich. Zarobisz dziewięć funtów na dzień. To bardzo wysokie wynagrodzenie jak dla kobiety. – Dobrze, dziękuję. Ale niewiele mi to mówi, ile to dolarów? – Jakieś trzy. – To mało. – Takie są tu płace, ale i wydatki niewielkie. Jednak opieka medyczna jest bardzo droga. W Chartumie za pobyt w szpitalu płaci się

nawet trzysta dolarów dziennie, i to bez kosztów zabiegów. Oczywiście to prywatne szpitale. Na państwowe nie ma co liczyć. Albo ich nie ma, albo tylko z nazwy przypominają, że to służba zdrowia. Nie ma bandaży, leków, fachowej opieki. Wszystko i tak musisz kupić. Dlatego byłem kilka tygodni we Francji. Miałem operację, więc wiem co nieco o świecie Zachodu. Mój brat mi pomógł wszystko sfinansować. Mieszka w Arabii Saudyjskiej i nieźle mu się powodzi. Do dziś jestem jego dłużnikiem.

MISJA

Pokój, w którym przebywała, miał wystrój kolonialny. Z zewnątrz dom był niewielki, nie zwracał uwagi. Taki zwykły, z bali. Dopiero w środku zaskakiwała wielka ilość przedmiotów z różnych części świata. Maski, łuki, czarki, pudła, pudełeczka i wiele innych nic nie mówiących Oldze rzeczy. Do czego mogły służyć? W pomieszczeniu porozwieszano kapelusze. Takie w rodzaju Indiana Jones. – Już pani mówiłem, że nie mogę zrezygnować z wyjazdu. To zorganizowana grupa ryzykantów, którzy płacą ogromne pieniądze, aby przeżyć dreszcz emocji w sercu tropiku. Jutro wyjeżdżamy i nic tego nie zmieni. Pani brat, jeżeli nie zginął, przeżyje jeszcze te parę tygodni. Jeśli pani to nie pasuje, proszę poszukać kogoś innego. – Sam pan wie, że nie mam wyboru. Znajomy z Ministerstwa Spraw Zagranicznych podał mi namiar na jednego człowieka, ale ostatni wyjazd turystyczny odbył się w 2007 roku. Tamten skierował mnie do innego i tak trafiłam do pana, panie Adamie. Już nie mam siły ani czasu szukać. Zresztą wszyscy poprzednicy są zgodni, że tylko pan jest w stanie zorganizować taką wyprawę. – I mają rację, ale mam zobowiązania. Pani też. Za dwa, trzy tygodnie wracam. Za cztery możemy ruszać. Moi ludzie wszystko przygotują. Do pani należy wpłacenie zaliczki, może być w dolarach, euro lub w złotych. Wszystko jedno, ale ma być równowartość dwudziestu tysięcy dolarów. Dopiero wtedy ruszę palcem w tej sprawie. Kolejna rata na tydzień przed wyprawą. W sumie pięćdziesiąt tysięcy przed wyjazdem i drugie tyle po zakończeniu misji. – Jasne – odpowiedziała Olga. – A, jeszcze jedno. Musi mieć pani wizę i dokumenty. Bez tego nasza wyprawa skończy się na pierwszej kontroli. To pani sprawa, jak to załatwić. Fałszowanie dokumentów nie ma sensu. Zbyt mało

obcokrajowców odwiedza ten kraj. – A pan ma wizę sudańską? – To już moja sprawa. Skontaktujemy się za trzy tygodnie. Jak wrócę, mają być pieniądze na koncie i dokumenty w garści. Jakże to była odmienna rozmowa niż ta, którą przeprowadziła wczoraj u biskupa. Tam – nieskazitelna czystość i elegancja. Jak również – pełna wykrętów dyplomacja. Całe szczęście, że trafiła na młodego jezuitę, który czekał wraz z nią na audiencję w jakiejś sprawie. Właśnie dziś rano zadzwonił z informacją, że ma spotkanie w episkopacie, i to jeszcze dziś wieczorem. Przed Olgą było dobre trzysta kilometrów. Pędziła do Warszawy, aby zdążyć na czas. W dupie miała fotoradary i ograniczenia prędkości. Uświadomiła sobie przełomowe znaczenie obu dzisiejszych wizyt. – Dzień dobry, wasza eminencjo – zadyszana próbowała uspokoić oddech. – Witaj, moje dziecko – biskup z otwartymi ramionami uściskał ją tak, jakby znał Olgę od dawna. – Mój bratanek, ojciec Dominik, opowiedział mi o twoim zmartwieniu. – Tak, wasza eminencjo. Dzięki Bogu spotkaliśmy się przypadkowo, gdy czekaliśmy na przyjęcie u biskupa. Rozmawialiśmy i opowiedziałam mu… – głos Olgi zadrżał, a w oczach pojawiły się łzy. – Już dobrze, moje dziecko. Nie czas na płacz, skoro jest nadzieja. Opowiedz mi o wszystkim, co w tej sprawie zrobiono i co ty zamierzasz. Ta, jak na spowiedzi, wyjawiała fakty, jak również swoje odczucia na ich temat. – Znam dramat Sudanu dość dobrze. We wrześniu 2009 roku był w Polsce tamtejszy biskup, Edoardo Hiiboro Kussala. Niestety, jeżeli mówimy o chrześcijaństwie, to mamy na myśli jedynie południowy Sudan. Kościół katolicki stał się swoistym przewodnikiem duchowym i obrońcą ludności w tej części kraju. W październiku 2009 roku odbył się synod biskupów Afryki w Watykanie. Poświęcono na nim sporo miejsca

na omówienie sytuacji właśnie w Sudanie. Tam, jak zapewne wiesz, porywają ludzi, a chrześcijan niekoniecznie dla okupu. Morderstwa na tle religijnym stały się tak powszednie, że świat już nie zwraca na to uwagi. Kościół musi nieść pomoc tym biednym ludziom. Kolejna wojna wisi na włosku. Skontaktuję się z moimi przyjaciółmi w Rzymie i spróbuję coś dla ciebie zrobić. Czy możesz przyjść do mnie za trzy dni? – Tak, wasza eminencjo! Te trzy dni spędziła głównie na organizowaniu pieniędzy. Część środków postanowiła pożyczyć z banku pod zastaw swojego mieszkania. Jednak procedury trwają, więc zbieranie na zaliczkę stało się istną pielgrzymką po rodzinie. Następne spotkanie u biskupa było bardzo krótkie, ale rzeczowe. – Znasz włoski? – Trochę – odpowiedziała. – Pojedziesz do Rzymu. Tam obecnie organizują grupę misjonarzy i misjonarek, która udaje się na południe Sudanu. Niestety jedna z sióstr nagle zmarła, mimo młodego wieku. Nie ukrywam, będziesz musiała na miejscu podawać się za nią. To przykre, ale posiadała wszystkie wymagane dokumenty. – Żebym tylko była do niej podobna. – Jesteś, widziałem zdjęcie. Oczekuję jednak czegoś w zamian. – Tak ojcze? – Sytuacja Kościoła w Sudanie jest bardzo trudna. Watykan wspiera go swoją modlitwą, ale trzeba wspomóc go również materialnie. Grupa misyjna ma taką pomoc nieść. Z tego, co opowiadałaś, będziesz miała do dyspozycji grupę poszukiwawczą. – Tak, organizujemy kilka osób. – Jeśli staną się dodatkową ochroną również dla naszych ludzi, to sprawa jest do załatwienia. Bandy tylko czyhają na misjonarzy. Polecicie do Nairobi, stolicy Kenii. Dalej przewodnicy przeprowadzą was przez dżunglę do Sudanu. – Dobrze, postaram się wszystko zorganizować i zgrać. – A, jeszcze jedno – powiedział biskup na pożegnanie. – O całej tej

sprawie nie powinno wiedzieć za dużo osób. – Oczywiście, wasza eminencjo.

NIEOCZEKIWANA ZMIANA POŁOŻENIA

„Zimno” – to pierwsze odczucie, jakie doszło do świadomości Wiktora. Umysł odtwarzał ostatnie chwile przed utratą przytomności. „Była tak blisko” – myślał – „a ja nie mogłem nic powiedzieć. Czułem, jak mnie dotyka, słyszałem, jak mówi, widziałem zarys jej sylwetki. Pragnąłem ze wszystkich sił dać jej jakiś znak. Co się ze mną działo? Byłem bezwładny, bezsilny i bezbronny. Jest mi zimno i nic nie mogę z tym zrobić. Słyszę głosy, obce głosy. Ponoć połowa ludzi będących w śpiączce zachowuje świadomość. Jeżeli to śpiączka, to mam przesrane. Pozostaje mi tylko bycie samym ze sobą. Ciągłe myślenie, aż ktoś w kraju cywilizowanym odłączy jakieś urządzenie lub przestanie mnie karmić. A tu uschnę na tym pierdzielonym pustkowiu lub zeżrą mnie jakieś robale.” Przerażony otworzył oczy. Otaczająca go ciemność z jaskrawymi światełkami uzmysłowiła mu, że powraca do rzeczywistości. Teraz coraz mocniej odczuwał skutki podróży. Jego obolałe ciało niemiłosiernie paliło. – Ocknij się! Słyszysz? Wstawaj! – Abdul nawoływał donośnym głosem, szturchając co jakiś czas Wiktora końcem bata. Stanęli. Z pomocą dwóch mężczyzn usadowili chłopaka na wielbłądzie, pozostawiając prymitywne nosze na pustyni. Teraz mogli jechać szybciej. Podana surowica przyniosła efekty, przywróciła mu przytomność, ale chory nadal wyglądem przypominał siny sflaczały balon. Nastał dzień, a karawana bez ustanku podążała na wschód. Słońce początkowo oślepiało swym blaskiem, a teraz paliło niemiłosiernie w sam czubek głowy. Kojarzyło mu się to z przypiekaniem na rożnie. – Abdul, czy możesz mi wyjaśnić, co jest grane? Po co to wszystko? Co ja wam zrobiłem, że mnie tak traktujecie?

– To ojca sprawa. Jest mi przykro, ale nie mam na to wpływu. Dziękuj Allahowi, że żyjecie. – Odstaw mnie gdzieś, abym mógł się skontaktować z naszą ambasadą. – Za dużo wiesz. Zaraz by cię przesłuchiwali, a tego zapewne nie chcesz? – O czym ty mówisz? – Jeżeli chcesz żyć, to nie rób głupot. Ojciec pozwolił, abym przekazał cię naszym braciom. Oni mają dobre układy z Somalijczykami. Jak dobrze pójdzie, to przy wykupie jakiegoś statku znajdziesz się na jego pokładzie. – A jak źle pójdzie? – Musisz spowodować, aby twoja rodzina zapłaciła okup. Wtedy się stąd wydostaniesz i będziesz mógł wykupić żonę. – Jak to wykupić? – A co ty myślisz? Mój ojciec dokładnie liczy każdy dzień, każdy posiłek i opiekę nad twoją żoną. To normalne, że trzeba za to zapłacić. Masz szczęście. Towar, który wieziemy, jest dość kosztowny i cała operacja z tobą może przejść przy okazji. – Wiesz, że handel ludźmi jest przestępstwem? – Może i jest – odpowiedział Abdul. – Ale kto tu mówi o handlu? Chcesz żyć, to najlepsza metoda dotarcia do swoich. Nie chcesz żyć – to nie musisz. – Też mi wybór! Nagle zza wydm wychynęły dwa samochody terenowe. Jeden nadjeżdżał od czoła karawany, drugi zajeżdżał ją od tyłu. Nad głowami świsnęły kule z broni automatycznej. Abdul wydał kilka komend i karawana momentalnie zatoczyła koło, tworząc coś w rodzaju pozycji obronnej. Arabowie odpowiedzieli ogniem. Jak tylko wielbłąd ukląkł, Wiktor zsunął się ze zwierzęcia, próbując zakopać się jak najgłębiej w piach. Samochody przybliżały się, a siedzący w nich ludzie strzelali raz po raz do wychylających się postaci. Seria zraniła jedno ze zwierząt, które w panice chciało wstać. Mocno przytrzymywane, poderwało tylko

wysoko głowę. To wystarczyło. Kule przebiły szyję wielbłąda, a z tętnic bryznęła krew. Trzymający zwierzę człowiek padł jak długi na ziemię. Nie wydał nawet jęknięcia. Krew wypływała mu z ust, a odzież nasiąkała nią na wysokości klatki piersiowej. Abdul coś krzyczał po arabsku, ale Wiktor nic nie mógł zrozumieć. Wydawało mu się, że wypluwa słowa jak wściekły smok ogień. Po chwili pojawił się trzeci pojazd, większy. Przypominał bardziej półciężarówkę niż terenówkę. – Gdyby co, to nas nie znasz. Przyplątałeś się do nas przypadkiem. Uciekłeś z Europy w poszukiwaniu prawdziwego Boga. – Dlaczego? Może się poddajmy? Kto to jest? – dopytywał się Wiktor. – Milicja arabska, a za przemyt narkotyków w Sudanie jest tylko jedna kara, kara śmierci. Wiktorowi nie pomogła ta informacja. Miał tak wiele myśli w głowie, na czele z tą przewodnią – o zachowaniu życia. Czuł, że ostatnio zbyt często staje na granicy śmierci. Za którymś razem może się nie udać. Aby to nie był ten właśnie moment. Kule świsnęły tuż koło jego kolana, wyrzucając małe gejzery piasku. Pocisków nie było widać. Siła rozpędu zagrzebała je gdzieś głęboko w ziemi. Kolejna seria z karabinu przeryła leżącego wielbłąda wzdłuż garbu. Zwierzę zaryczało z bólu i próbowało się podnieść. Jakiś zabłąkany pocisk trafił je w głowę. Padło jak ścięte, jedynie w wybałuszonych oczach widać było jeszcze cień życia. A może to tylko złudzenie? Wiktor odwrócił głowę od tego widoku. Kolejna śmierć arabskiego przemytnika nie była już taka nagła i bezgłośna. Człowiek wył i skręcał się z potwornego bólu. Dostał gdzieś w okolice miednicy. Kula, może dwie, przeszyły mu podbrzusze. Dłońmi próbował podtrzymać coś, co nie dało się unieść. Gdy ukląkł, spomiędzy palców zaczęły wypływać mu jelita. Kolejne trafienie oderwało mu kawałek kości i rozgruchotało ramię. Padł i przewrócił się na bok. Zdrową ręką wyciągnął handżar, krótki nóż, który wbił głęboko w siebie. Ostatnim ruchem przygniótł ciałem rękojeść. – To był prawdziwy mudżahedin, święty wojownik! – z rozgoryczeniem i żalem zawołał Abdul.

Strzały ucichły, a po chwili nad głowami ukrywających się za wałem z wielbłądów ukazały się lufy karabinów. Krzyczano, machano bronią i szturchano wszystkich pozostałych przy życiu ludzi Abdula. Poustawiano ich w rzędzie. Klęczących z podniesionymi rękami zaczęto rewidować, sprawdzać dokumenty i przesłuchiwać. Inni strażnicy badali zawartość przewożonych bagaży. Od razu stwierdzono, że ładunek stanowi surowiec do wytworzenia dużej ilości narkotyków. Wydawało się, że milicjanci, choć nic nie wskazywało na ich funkcję, czekali na karawanę. Jeden z nich, ubrany w jakąś obdartą bluzę przypominającą przed laty mundur uśmiechał się szeroko, zadowolony z łupu, jaki mu się właśnie dostał w ręce. Spocona duża głowa, przykryta typową czapką funkcjonariusza, kręciła się w prawo i w lewo. Uśmiech uwydatniał całkowity brak przedniego uzębienia, chyba że można zębami nazwać kikuty z wielce zaawansowaną próchnicą. Abdul coś tłumaczył po arabsku, a później pokazywał na Wiktora. Oficer, bo tak wywnioskował z postawy mężczyzny, zwrócił się do niego, ale ten nic nie mógł zrozumieć. Abdul tłumaczył pytania, wtrącając swoje wyjaśnienia, aby Wiktor mógł im przytakiwać. W zarysie wyglądało to tak, że znaleziono go po drodze i zabrano z nadzieją otrzymania pokaźnej zapłaty za uratowanie. Jak się później okazało, ten niewierny człowiek uciekł ze swego kraju, bo miał iść do więzienia. Wyjechał do Egiptu i tam wynajął przewodnika, który miał go przewieźć do Chartumu, gdzie chciał dostać się do medresy – szkoły koranicznej, aby przyjąć i zgłębiać jedyną prawdziwą religię. Jego marzeniem jest przejść na islam. Później chciał poświęcić swoje życie na przekonywanie innych do przechodzenia na mahometanizm. Przewodnik jednak okazał się nikczemny, okradł go i pozostawił na pustyni. Oficer wciąż się tylko uśmiechał. Całe tłumaczenie Abdula nie robiło na nim żadnego wrażenia. Patrzył raz na Araba, innym razem na Wiktora. Ten nie wyglądał najlepiej. Opuchnięty, zzieleniały od wymiotów i odwodnienia, sprawiał wrażenie ostatniej nędzy i

rozpaczy. W końcu milicjant kazał zapakować go wraz ze zdobycznym towarem na samochód. Zakończono załadunek. Arab nadal sterczał przed dwoma więźniami. Mówiąc coś, oddał im dokumenty, a po chwili stanął za nadal klęczącym Abdulem. Wyciągnął pistolet i strzelił mu w potylicę. Kula przeszyła głowę na wylot, pozostawiając po sobie wyrwaną dziurę w twarzy. Następnie oficer odwrócił się do drugiego zatrzymanego. Ten, bardziej z nienawiścią niż strachem w oczach, chciał rzucić się na oprawcę. Nie zdążył. Kolejna kula przeszyła mu krtań, grzęznąc gdzieś w kręgach kręgosłupa szyjnego. Padł do tyłu z szeroko otwartymi oczami, w których nadal płonęła nienawiść. Płonęła przez chwilę i zgasła, tak jak ostatni neuron w jego mózgu.

ROZDZIAŁ II

WITAMY W SUDANIE

Wiktor leżał na pryczy stanowiącej namiastkę łóżka. To, co miało rzekomo być szpitalem, okazało się najzwyklejszym dużym, drewnianym barakiem. Wpatrywał się w sufit z dziesiątkami much i zawieszonymi dwoma wiatrakami, które niby to miały powodować ruch powietrza. Wisiały również dwa lepy, dokładnie pokryte przez owady. Nie wiadomo, czy straszyły tu już od długiego czasu, czy też miały po prostu nadzwyczajne powodzenie. Wiktor leżał i dumał. Myślenie przerywane było napływem silnych skurczów żołądka. „Co ja tu robię? Koszmar nocy letniej” – zastanawiał się. Stęchłe powietrze wisiało tuż nad jego nosem, a upał odejmował chęć poruszenia nawet małym palcem. Arabowie przywieźli go do jakiegoś obozu, zatargali do tego baraku i rzucili na pryczę. – Jak się czujemy? – zapytał człowiek stojący tuż obok, który podszedł tak cicho i nieoczekiwanie, że chłopak wzdrygnął się ze strachu. – Jak widać – odpowiedział bezwiednie Wiktor. – Ale chyba trochę lepiej. Gdy cię tu przywieźli, tylko coś bełkotałeś. Teraz, po kolejnej kroplówce, nawodniłeś się nieco, odzyskałeś siły i

przynajmniej możesz mówić. – Bili mnie, a potem wcisnęli mi do gardła obrzydliwego gada. – Domyśliłem się po objawach. Ale karmić takim paskudztwem to drobna przesada. Chociaż nieraz tak robią, jak chcą kogoś wprowadzić w stan bliski agonii. Toksyny zawarte w jadzie paraliżują centralny układ nerwowy. W większej ilości zabijają. – Zauważyłem, ale to niehumanitarne. – Hm. Humanista się znalazł. Masz szczęście, że żyjesz. Dałem ci zastrzyk wzmacniający. A teraz to wypij. Nie jest dobre, ale skuteczne. Wiktor wziął kubek wypełniony w części ciemną mazią, przypominającą kawę wymieszaną ze smołą. Powąchał i od razu jego zmysły wyczuły, że nie jest to coca-cola. – Co to? – Piołun, czosnek, ostre papryczki i kilka innych składników, których nazwy nic ci nie powiedzą. – A na co to? – Jeżeli zjadłeś gada, to dobrze. To też białko i nieraz na pustyni ratuje życie. Należy jednak urwać mu wcześniej łeb, bo w nim jest masa bakterii, toksyn. Później wypatroszyć, bo we wnętrznościach też roi się od wszelkiego paskudztwa i pasożytów. A napój dałem ci właśnie po to, abyś się tego świństwa pozbył. Wiktor wypił wszystko jednym haustem. Po chwili jego twarz zaczęła przybierać różne odcienie zieleni, fioletu, czerwieni i purpury. Dopiero po jakimś czasie złapał pierwszy oddech. – Aha, zawiera jeszcze spirytus – dodał opiekun rozbawiony różnymi minami, które Wiktor wykonywał w rytm zmieniania się kolorów jego twarzy. – Mocne, niedobre, ale ma swój specyficzny smak. Jesteś lekarzem? – Byłem. – Myślałem, że jak się jest lekarzem, to się nim jest. – Odebrano mi prawo wykonywania zawodu. Później porozmawiamy, teraz mam jeszcze robotę. Cieszę się, że tu jesteś, oczywiście nie z twojego stanu, ale dawno już nie widziałem

Europejczyka – „niedoktor” poklepał Wiktora po ramieniu i odszedł tak cicho, jak przyszedł. On sam ponownie zatopił się myślach. Obserwował otoczenie i słuchał jęków ludzi, którzy leżeli w baraku. Byli to głównie Murzyni. Gdzieś z boku, oddzielony kotarą, jęczał Arab z zawiniętą ręką. Prawdopodobnie po jakimś wypadku. Samopoczucie Wiktora poprawiło się, a bóle i skurcze żołądka ustały. Przynoszono mu dzbanki wody. Nie była dobra, na dodatek ciepła. Lekarz najwidoczniej kazał mu dawać jedynie wodę przegotowaną. Zbliżał się wieczór, a w tej części świata, która leży nieopodal równika, świt i zmierzch przychodzą bardzo szybko. – Nazywam się Peter Garden. – Oczywiście to nie jest moje prawdziwe nazwisko – powiedział wybawca, przysiadając na krześle obok pryczy Wiktora. – Chciałem panu podziękować. Czuję się o wiele lepiej. – To dobrze. Dużo pij, musisz uzupełniać płyny. Tutaj, na pustyni, powinieneś wypijać nawet dziesięć litrów wody dziennie. – Wiadro? – Tak, a jak maszerujesz w nocy przez pustynię, to nawet szesnaście litrów. – Tylko kanister na plecy i rurka do zbiornika. – Coś w tym rodzaju. Teraz w nocy jest zimno, ale w dzień temperatura przekracza czterdzieści stopni Celsjusza, a bywa często powyżej pięćdziesięciu. Po co tu przyjechałeś? W to najgorętsze i najbardziej suche miejsce na Ziemi? Wiktor zastanawiał się, czy powiedzieć prawdę, czy snuć dalej opowieść wymyśloną przez Abdula. – Czy mogę panu zaufać? – Tu się nikomu nie ufa. Szczególnie Arabom, choć są wyjątki. Wiktor opowiedział pokrótce historię, która przydarzyła się jemu i jego żonie. – Milicjanci podali nieco inną wersję, ale na wszelki wypadek trzymaj się tamtej, nie swojej.

– A pan? – Co ja? A w ogóle to mów mi Peter. – Dobra Peter. Jak ty się tu znalazłeś? – Hm. Jestem, a raczej byłem lekarzem w Londynie. Mówiono, że dobrym, może nawet za dobrym. Litowałem się nad cierpiącymi ludźmi i pomagałem im odejść z tego świata. Często błagali mnie tygodniami, nieraz płacili za spełnienie dodatkowych pośmiertnych życzeń, o co nie chcieli prosić nawet najbliższej rodziny. – Nie rozumiem. – Oj! Takie zwykłe… Na przykład żebym wysłał list i bukiet kwiatów do osoby, która była ich prawdziwą miłością, bo w ten szczególny sposób chciał dany człowiek pożegnać się ze swoją wieloletnią kochanką. Przecież nie poprosi o to żony ani dzieci. – Nie pomyślałem. – Lekarz bywa czasem jedynym przyjacielem umierającego człowieka. Często, wykonując eutanazję, byłem tym jedynym, który trzymał pacjenta za rękę. – To chyba nic złego. Nawet sama eutanazja nie jest karana w niektórych państwach – zastanawiał się Wiktor. – Kiedyś opiekowałem się młodym człowiekiem. Był sparaliżowany, od kilku lat znajdował się w stanie śpiączki. Sprawca, a zarazem ofiara wypadku drogowego. Rodzina przeprowadzała się do USA i poproszono mnie o dokonanie eutanazji. Przez te lata był podłączony do sztucznego płuca. Neurolog nie dawał nadziei na powrót pacjenta do zdrowia. Jak to określił, cuda się zdarzają, ale w tym przypadku zgon miał być tylko kwestią czasu. Śmierć była w nim. Przy zabiegu z rodziny była jedynie siostra pacjenta oraz personel medyczny. Podałem mu dożylnie środek zwalniający akcję serca, aż do jego zatrzymania. Kiedy strzykawka była pusta, chłopak otworzył oczy. Spojrzał na siostrę, następnie na mnie. Powiedział tylko dwa słowa. Słowa, które będą mnie prześladowały do końca mojego życia: „Błagam! Nie!” Potem próbował wymówić imię swojej siostry: „Elizab...” Nie dokończył, zgon nastąpił chwilę później. Oskarżono mnie o morderstwo, wywleczono

kilka innych spraw, zakazano wykonywania zawodu i skazano by na kilkanaście lat więzienia, na pewno nie mniej. Wokół sprawy było duże zamieszanie. Nie czekałem, aż mnie posadzą, uciekłem z kraju i dostałem się tu. – Czemu właśnie Sudan? – Mój ojciec w latach pięćdziesiątych, czyli kiedy jeszcze Sudan był kolonią, pracował tutaj jako urzędnik. Gdy byłem mały, dwa lata spędziłem wraz z matką w Sudanie. Nie miałem gdzie uciekać. Europa jest za mała. Teraz wszędzie mogą cię dopaść. Żona rozwiodła się ze mną dwa lata przed tym zdarzeniem. Nie mogła, jak to mówiła, żyć z człowiekiem, który w sposób nawet humanitarny zabija innych ludzi. Próbowałem jej tłumaczyć. Próbowałem sobie tłumaczyć. Światopogląd, nauka, mądrość, moda – wszystko wydawało się przemawiać za tym, że postępowałem właściwie. W Europie co drugi starszy człowiek jest poddawany eutanazji. Często tego sami chcą, ale to bzdura. Oni po prostu są samotni. Opuszczeni przez swoich bliskich, rodzinę. Prośbą o śmierć chcą tylko zwrócić na siebie uwagę. Potem dochodzi zobojętnienie, a resztę załatwiają takie kanalie jak ja, które w myśl nowoczesności pomagają innym odejść z tego świata. – Nie sądziłem, że to tak masowe zjawisko – powiedział Wiktor. – Dużo za duże. W Niemczech, Francji, Anglii, Danii, Belgii morduje się ludzi na ich prośbę, prośbę rodziny lub z przyczyn ekonomicznych. Bo tak jest oszczędniej i taniej. Rządzący na to patrzą i mówią, że wszystko ma się odbywać zgodnie z prawem, a z drugiej strony liczą, ile to oszczędności na nie wypłaconych emeryturach, opiece medycznej, dopłatach do leków. Oni myślą, że to ich nie dotyczy, ale się mylą. Tylko lekarze holenderscy mieli odwagę podać do informacji publicznej, ile eutanazji wykonuje się w ich kraju. Przecież tak samo wygląda to w całej zachodniej Europie. – To był przypadek. Nie mogłeś wiedzieć. – Medycyna udowodniła, że pięćdziesiąt procent ludzi w śpiączce ma świadomość. To może oznaczać, że mogą słyszeć to, co się dzieje wokół nich. Ten chłopak to przykład. Stres wywołany świadomością, że

zaraz umrze, spowodował nieoczekiwaną reakcję organizmu. Adrenalina i inne związki spowodowały przebudzenie i być może nawet mogłoby dojść do cofnięcia paraliżu. Jego neurony w mózgu zadziałały jak bomba. Tylko było już za późno. Reanimacja nie dałaby rezultatu. – Słyszałem o przypadkach niewytłumaczalnych ozdrowień. Powiedz mi, gdzie my jesteśmy? – Nigdzie. Tego miejsca nie ma na mapie. Widziałem, że milicja arabska miała jakiś ładunek? – zapytał Gordon. – Tak, narkotyki, tylko jeszcze do przerobienia. Transport był przemytem. Czy nie mogli mnie zawieźć gdzieś na posterunek? Przecież muszą to jakoś zeskładować, policzyć, zutylizować, wykonać papierową robotę. A mnie nawet wtrącić do więzienia. Miałbym prawo do adwokata i kontaktu z ambasadą. – Ha, ha, ha! Nie ubawiłem się tak od dawna. Nie bądź taki naiwny. Milicja arabska może jest jakąś namiastką władzy wykonawczej, ale pracuje dla konkretnych urzędników. To znaczy dla ich prywatnych kieszeni. Narkotyki zostaną przerobione lub sprzedane. Traktuj to jako konkurencję dla przemytników. Ty sam zostałeś towarem. Dostarczają tu siłę roboczą. – Jak to siłę roboczą?! – Sam się przekonasz, jak dojdziesz do siebie. Tutaj znajduje się stara, z początków dziewiętnastego wieku, kopalnia złota. Właściciel jest protegowanym jednego ważniaka z rządu w Chartumie. Złota jest tu jak kot napłakał, ale dla niego i urzędasa wystarczy na dostatnie życie. Kopalnia, bym powiedział, jest urzędniczo-prywatna. – Kopalnia to duże przedsięwzięcie. Niemożliwe, aby nie było jej w żadnych wykazach. – Kilka szybów, jaskiń i korytarzy. Wszystko jak w dziewiętnastym wieku. To mogłoby być zarówno skansenem, jak kopalnią. Tutaj ludzie pracują jak dawniej. Jedyna różnica to prąd elektryczny z agregatora. Jest go jednak za mało, aby uruchomić jakieś poważne urządzenia. Arab oszczędza na każdym funcie. Co ja mówię! Szkoda mu jednego piastra.

– Ale jest punkt medyczny. – I co z tego? Opatrzyć, coś podać – i to wszystko. Jak przeżyjesz, wracasz do pracy, jak jesteś poważnie chory, umierasz. Chyba że zarobisz tak dużo, że stać cię będzie na szpital. – A jednak można coś zarobić? – Sam zobaczysz. Ludzie tu są, bo muszą. Niektórzy z przyczyn osobistych, ale większość z przyczyn ekonomicznych. Mam tu na myśli ekonomię minimum socjalnego. Murzyni pracują tu, bo inaczej w swoich wioskach zostaliby zamordowani albo cierpieliby głód. Tutaj za pracę mają jedzenie, dach nad głową, względny spokój i mnie, czyli opiekę medyczną. To nie jest obóz koncentracyjny ani obóz pracy. Tu się pracuje niby z własnej woli. Jeżeli chcesz, możesz odejść. Do najbliższej oazy jest ponad dwieście kilometrów. – Nie ma wyboru. – Jest, tylko mało atrakcyjny. Jak popracujesz ze dwa lata, to dorobisz się na tyle, że stać cię będzie na zabranie się z milicją do AdDabba. Potem już tylko trzeba dostać się do Chartumu, a później dalej. – Dwa lata? – W najlepszym wypadku. Arab policzy ci dwieście dolców za każdy dzień pobytu w punkcie medycznym. Szybciej wyzdrowiejesz z taką myślą i weźmiesz się do pracy. – Dwieście dolców za ten pseudoszpital? – Z pseudolekarzem – dodaj. Oczywiście dolicz jeszcze cenę lekarstw. – To parodia, wyzysk, abstrakcja! – Witamy w Sudanie – odpowiedział Peter.

BIAŁA PANI

Lidia przypatrywała się ubogiej chacie, w której miała zacząć zajęcia. Nie przypominało to pod żadnym względem szkoły, a tym bardziej budynku, w którym można bezpiecznie przebywać. Obsypujące się ściany wykonane z gliny wymieszanej ze słomą i strzecha z liści palmowych. Jednak po wejściu do środka odczuła korzystną zmianę temperatury. Nie był to chłód, ale odczuwało się jednak różnicę na korzyść. Dwa małe przysłonięte matami okna dawały nieco światła. Ku swemu zaskoczeniu zobaczyła drewnianą tablicę i porozkładane słomianki, przed którymi stały niskie, drewniane, długie stoliczki oraz duży dzban z wodą i dwa metalowe, poobijane kubki. – I jak ci się podoba? – zapytała Ennia. – Ile dzieci się tu mieści? – Do dwudziestu. Są różne grupy. – A w jakim przedziale wiekowym? – Nieważne. Dzieci to dzieci. Grupy są podzielone ze względu na przeznaczenie. – Jak to?! – Chłopcy oddzielnie i dziewczynki oddzielnie, bo te mają się uczyć tylko podstawowych wiadomości. Ich nauka ogranicza się do praktyk w pracach domowych. Są chłopcy przeznaczeni, aby wcielić ich do grupy zbrojnej, do pracy na polu, w kopalniach. Niektórzy mają poznać podstawy liczenia i pisania. Jest też grupa przeznaczona do służby. Wybierane są do niej tylko najładniejsze dzieci. – Masz na myśli służbę w wytwornych arabskich domach? – Nie całkiem. Często w domach bogatych ludzi służą do różnych celów. Sama byłam tego świadkiem, gdy pojechałam z grupą przygotowaną na sprzedaż. Oprócz pośredników i Arabów byli też potencjalni inni nabywcy, bogaci panowie z Niemiec, Hiszpanii, Włoch.

Oglądali naszych chłopców dokładnie, a najbardziej sprawdzali im miejsca intymne. To było okropne. Dziewczynki sprzedają do domów publicznych, głównie w Arabii Saudyjskiej i w Turcji. – To niemożliwe, jaki Europejczyk ryzykowałby przetrzymywanie w niewoli dzieci? – Nie w Europie. Bogaci mają swoje posiadłości w Maroku, na Wyspach Kanaryjskich, Maderze i wszędzie, gdzie tylko rząd danego państwa nie wtrąca się za bardzo w sprawy bogatych. Ja niewiele wiem, o tym dowiedziałam się jeszcze na południu. – A skąd znasz angielski? – Miałam styczność z misją humanitarną, która działała w południowym Sudanie pod nazwą Lekarze Bez Granic, w skrócie MSF. W regionie Bahr El Ghazal pomagali oni ludziom w walce z malarią. Zajmowali się też szkoleniem sanitarnym. Głównie byli to Francuzi, ale uczyli nas angielskiego. Teraz organizacje międzynarodowe mają utrudnione możliwości działania. MSF musiało się wycofać. Potem przybyli partyzanci. Zabrali wszystko, co pozostało po akcji humanitarnej, młodych chłopców wcielili do swych szeregów, a mnie uprowadzili. Uciekłam. Kiedy wróciłam do domu, wioska była spalona. Trwała wojna, wraz z kilkunastoma sierotami dotarłam tutaj. – Długo tu jesteś? – Od dwutysięcznego szóstego roku. – A te dzieci to same sieroty? – Większość tak, ale są tu i takie, które zostały sprzedane przez swoich rodziców. – To straszne. Jak można sprzedać własne dziecko? – Nieraz to lepsze niż miałoby umrzeć z głodu lub dostać się do oddziału partyzantów. Tam mają pranie ideologiczne, dostają maczety i bez zastanowienia potrafią niewinnym ludziom obcinać ręce. Być mordercą lub ofiarą, taki mają wybór. – Chcesz mi powiedzieć, że przebywanie tutaj to dla nich zbawienie? – Tutaj mają jedzenie. Nikt w nocy nie przyjdzie i nie poderżnie im

gardła. Ismail raz na jakiś czas każe nawet wstawić do klasy telewizor i wideo. Wtedy jest święto. Ma też, jak on to nazywa, jakieś bajki po francusku, więc nikt tego nie rozumie, ale dzieci są zachwycone. – Macie tu telewizję? – Ismail ma agregat od kilku lat. Jak jest w dobrym humorze, włączy urządzenie i jest trochę prądu. Mówi jednak, że to drogie i trzeba oszczędzać. Prąd jest potrzebny do pompy, która ciągnie wodę ze studni. Dzięki temu mamy wody pod dostatkiem, a to bardzo, bardzo rzadkie w Sudanie. Nawet tylko dlatego warto tu być. – A gdzie są teraz dzieci? – W większości pracują przy zwierzętach. Mamy tu hodowlę wielbłądów, kóz. Magazynujemy sezam i orzeszki. Zwierzęta są w tamtych zagrodach – Ennia pokazała przez okno zabudowania oddalone o dobry kilometr. – Czemu tak daleko? – Muchy. Nie można się od nich opędzić. – Młodsze dzieci przebywają przy domu dla kobiet, a starsze pracują. Nauka zaczyna się zazwyczaj około południa, kiedy jest najgoręcej i nie da się długo przebywać na otwartej przestrzeni. O! Idą już twoi uczniowie. Ja będę z grupą dziewcząt koło kuchni. Jak będziesz mnie potrzebowała, przyślij kogoś po mnie. Czy wiesz, czego masz uczyć? – Tak, tak. Ismail już rano wygłosił długi wykład, co mi wolno, a czego nie wolno. Mam im opowiadać o świecie i uczyć podstaw angielskiego. – To powodzenia – Ennia pobiegła w kierunku zabudowań, znad których unosił się lekko siwy dym. Lidia otoczona gromadką zaciekawionych chłopców w wieku od ośmiu do czternastu lat przypatrywała się ich czarnym jak czekolada buziom. Tylko białe oczy i zęby szczerzące się pomiędzy uśmiechniętymi policzkami okazywały dziecinną niewinność. Reszta ich ciał to istna mapa chorób, ślady trudu pracy i ran, które odniosły podczas swojego dotychczasowego krótkiego życia. Każda szrama,

każda blizna kryła w sobie opowieść straszną i przerażającą. Dzieci nie mogły się nazachwycać białą panią. Każde chciało siedzieć jak najbliżej, a najlepiej móc dotykać lub trzymać za ręce swoją nauczycielkę. Od początku obdarzyły ją zaufaniem. Każde chciało choć przez moment dotknąć jej jasnych włosów. Nie było mowy o nauce. Najpierw Lidia musiała przebrnąć długą drogę, by nawiązać porozumienie. Dzieci mówiły w różnych językach. Była to istna przeplatanka narzeczy sudańskich, kuszyckich, nigrokongijskich, nilohamityckich, arabskich i zero angielskiego. W samym Sudanie ludność posługuje się blisko stu piętnastoma językami. Wieczorem zmęczona przygotowywała swój skrawek podłogi. Dom kobiet nie dawał poczucia prywatności. Arabki nie okazywały zbytniej uprzejmości. Odnosiły się z dystansem i bardzo podejrzliwie. Nie mogła zrobić ruchu, aby nie oceniały jej zachowania. Wyjątkiem była Ennia. – I jak po pierwszym dniu? Te małe chrząszcze nie objadły cię do kości? – Dałam sobie radę. Było gorąco, więc niektóre poszły spać. – Z reguły to dobre dzieci. Mają wiele złych wspomnień, o których chciałyby jak najszybciej zapomnieć. – Ennia, po co tu wisi tyle poplamionych szmat? – Suszą się, są potrzebne kobietom, kiedy przychodzi ten czas. Jak będziesz potrzebowała, też możesz skorzystać, są wspólne. – To trochę krepujące i, no wiesz… wspólne. – Nie rozumiem. Tutaj tak jest. Mogę ci przynieść jeszcze wysuszone glony, dobrze wciągają wilgoć i są doskonałe na pierwsze dni. A jak te dni są bolesne, to przykładamy specjalne liście. Naprawdę koją, uśmierzają dolegliwości, tylko są nieco sztywne i przeszkadzają chodzić. – Dzięki za troskę, ale mam z tym mały problem – odpowiedziała Lidia. – A co się stało? – Okres spóźnia mi się już dwa tygodnie. – Jesteś w ciąży? – zapytała Ennia.

– Raczej nie, to chyba stres, zmiana klimatu. Sama wiesz… podróż, teraz tutaj. – Przyniosę ci napar z ziół. Przygotowuje go Sara, najstarsza siostra Ismaila. To dobre lekarstwo, ale lepiej przyniosę ci też glony i kilka szmatek, mogą być potrzebne. – Sara jest siostrą Ismaila? Myślałam, że żoną. – Nie, nie, Ismail miał trzy żony, ale wszystkie umarły. Tutaj rodzenie dzieci jest ryzykowne. Umieralność wśród niemowląt też jest bardzo duża, a brak pomocy medycznej stwarza niebezpieczeństwo również dla matek. Jedna żona zmarła przy porodzie, druga od ukąszenia węża, a trzecia zachorowała. Sara jest siostrą Ismaila. Jej mąż oddalił ją od siebie, dał list rozwodowy i powróciła do rodziny. Podobno była nie do zniesienia dla męża. – Jak to? Przecież kobiety muzułmańskie są wzorem posłuszeństwa. – Widocznie Sara nie była. Ennia zrobiła tak, jak powiedziała: przyniosła do wypicia ziółka i pozostałe rzeczy na wszelki wypadek. Rano ściereczki okazały się bardzo potrzebne. Glony też.

DOKTOR ZA STO DOLCÓW

Na dworze było jeszcze ciemno, gdy Wiktor, trzymając kilof w jednej ręce, a łopatę w drugiej, schodził przez szyb wydrążony w zwietrzałych gnejsach. W tym bardzo dziwnym miejscu kopano jak się da i gdzie się da. Na pierwszy rzut oka nie było tu żadnej logiki i planu. Sztolnię oświetlono tylko w centralnych punktach. Wąskie korytarze, dla mężczyzny zbyt niskie, ciągnęły się w różnych kierunkach. Prace w kopalni prowadzone były metodą odkrywkową, ale też drążono liczne szyby i studnie. Korytarze pod ziemią wzmocniono bardzo prowizorycznie. Niektóre belki pamiętały jeszcze czasy dziewiętnastego wieku. Jednak stara kopalnia nadal funkcjonowała i przynosiła zyski właścicielom. Dolina była nieco wilgotna, dzięki czemu rosły tu liczne palmy, akacje i trawy. Środkiem jej biegło wyschnięte koryto rzeki, która w porach deszczowych zamieniała się w lewobrzeżny dopływ Nilu. Wiele sztolni usytuowanych poniżej dna koryta zalewała wtedy woda. Później, w czasie suszy, na nowo je eksploatowano w nadziei, że rzeka przyniosła wraz z osadem złoty kruszec. Wiktorowi i trzem innym pracownikom przydzielono odcinek prac. Był to koniec korytarza – przodek, który każdy powiększał w wyznaczonym sobie kierunku. Wystarczyło kilka machnięć kilofem, a Wiktor już zataczał się z wysiłku. Praca nie szła mu sprawnie. Potykał się, wbijał kilof w próżnię, potrącił lampę naftową, która nieomal spadła na ziemię. W końcu pozdzierał naskórek na dłoniach i trzymanie kilofa sprawiało mu piekący ból. Skała była twarda, ale piaskowiec z domieszką różnego rodzaju kwarcu poddawał się uderzeniom. Urobek odpadał na ziemię, więc trzeba było załadować go na taczki, które następnie pchano do wyjścia. Niektóre sztolnie posiadały wagoniki

posuwające się po pochylni, ale nie tu. Wiktor szarpnął mocno za kilof, który wbił się głęboko w skałę. Zadra jak cierń przebiła skórę i ugrzęzła głęboko w dłoni przy kciuku. Zawył boleśnie, przypatrując się ranie. Murzyni pracujący obok podeszli, przybliżając lampę do niego. Cmokali, kiwali głowami i wykrzywiali w grymasie bólu twarze. – Doktor Peter! U la la. Sto dolców – powiedział jeden z nich. – Jakie sto? – podłapał Wiktor. – Zwykła drzazga, no może trochę duża, ale zaraz sto dolców? Murzyni śmiali się jeden przez drugiego, ale zaraz się uspokoili i przybrali ponownie miny takie, jakby to ich bolało, a nie Wiktora. Ponownie cmokali, lamentowali nawet i oznajmiali: oj, aj, ajaj, uj! W końcu pokazali, aby zabrał się za wywożenie urobku, a im pozostawił kopanie i załadunek. Woził więc w tę i we w tę taczką piach i skały, pokonując dziesiątki razy tę samą drogę. Od głównego korytarza do przodka, w którym pracowali, dzieliło ich jakieś trzydzieści metrów. Cały ten odcinek był jedynie wydrążonym w skale chodnikiem, bez jakichkolwiek zabezpieczeń i wsporników. Pomyślał: „Gdyby tak coś walnęło, nikt nawet by nie wiedział, że byli tam ludzie.” Murzyni nic sobie z tego nie robili. Pracowali, głośno rozmawiali, czasami się śmiali, to znowu któryś prawdopodobnie zaklął. Wiktor nie rozumiał ich języka, ale próbował się dogadywać. W czasie pracy dźwięk dzwonka oznaczał porę modlitwy, a później przyniesiono posiłek. Dzbany z wodą, które stały na beczkach, zapewne uzupełniano przed pracą. Gdy zaczęła się dłuższa przerwa, wszyscy skupili się w korytarzu głównym. Jedni jedli, inni rozmawiali. Wiktor nie czuł się swojsko w tym towarzystwie. Był jedynym białym i jedynym, który nie rozumie ich mowy. Po posiłku postanowił rozejrzeć się trochę po kopalni, a przy okazji znaleźć dogodne miejsce na załatwienie potrzeb osobistych. Wszedł w wąskie przejście i zauważył w blasku światła z korytarza, że po kilku metrach rozszerza się on i przechodzi prawdopodobnie w sporą komnatę. Stawało się ciemno i musiał dotykać ściany, aby upewnić się, gdzie się kończy korytarz, a zaczyna wolna przestrzeń. Ze

środka dobywała się dziwna woń. Powietrze było nieco wilgotne i zawierało w sobie nieco amoniaku. Już miał dać krok, gdy jakaś dłoń przytrzymała go za ramię. – Doktor Peter, sto dolarów i oho – powiedział Murzyn, który pojawił się nagle jak zjawa za plecami Wiktora. – Chciałem, no wiesz, e! No wysrać się w spokoju – powiedział Wiktor. – Nie! Srać tu! To dużo dolarów! Tu srać! – skrawkami angielskiego czarny próbował coś wytłumaczyć. Gestem ręki kazał Wiktorowi pozostać na miejscu. Po chwili wrócił z zapaloną pochodnią i wrzucił ją w głąb ciemnej komnaty. Od ognia zapanował niezmierny ruch w jeszcze do niedawna, jak się Wiktorowi wydawało, pustej pieczarze. Setki skorpionów dużych i małych szukały zaciemnionego miejsca, nieprzyzwyczajone do nagłej jasności. Powietrze zgęstniało od smrodu, a do uszu dobiegł charakterystyczny dźwięk poruszających się pajęczaków. Wiktora oblał zimny pot. Jak najszybciej chciał wydostać się z ciasnego korytarza, tym bardziej, że kilkanaście sztuk obrzydliwych kleszczy podążało w jego kierunku. Był wdzięczny losowi i współpracownikom, którzy, pomimo że zajęci byli rozmową, bacznie go obserwowali. Skorpiony, jak się później przekonał, występowały w kopalni licznie. Chowały się w szczelinach, zakamarkach, w dawno nieużywanych przedmiotach typu skrzynki, pudła, jakieś narzędzia. Miały wyczulone na drgania zmysły, więc unikały miejsc, gdzie odbywała się praca. Skorpiony i ludzie tolerowali się wzajemnie, choć nie było dnia, aby jakiś człowiek nie został ukąszony lub jakiś skorpion nie stracił życia pod butem górnika. – Aj! Ostrożnie, doktorze! – Wiktor wznosił pod niebiosa pretensje, gdy ten usuwał mu drzazgę z dłoni. – Nie ruszaj się przez chwilę – napominał Peter. – Jesteś felczerem, a nie lekarzem – skarżył się cierpiący, patrząc na dzieło doktora. – Dziękuję. Dam ci coś, aby nie było zakażenia. Do wesela się zagoi.

– Wesele to ja miałem, i to dość niedawno. – To widać, ślad po obrączce na twoim palcu pozostał nieco jaśniejszy. – Ktoś mi ją zwinął, jak byłem nieprzytomny. Muszę stąd uciec. Peter, możesz mi pomóc? – To uciekaj. Jest tu tylko kilku uzbrojonych Arabów. Wymknięcie się z kopalni nie powinno ci sprawić większych trudności. – No tak, ale to mi przypomina opowieści z łagrów. – Z czego? – zapytał Peter. – Z łagrów! To takie obozy. Kiedyś w Rosji zakładano takie obozy pracy. Zsyłali tam ludzi za przestępstwa, również polityczne. To było na dalekiej Syberii. Tysiące kilometrów bezludnej tajgi. Temperatura w zimie spadała do minus czterdziestu stopni, a nawet niżej. Lasy, stepy, rzeki, jeziora. Obozy były prawie niepilnowane, a ucieczka z nich wiązała się z próbą przeżycia i zmagania się z zimnem, mrozem i śniegiem. Nawet jak dotarłeś po wielu tygodniach marszu do jakiejś ludzkiej osady, to byłeś traktowany jak obcy. Ludzie wiedzieli, że jesteś uciekinierem, więc albo się nad tobą litowali i narażali się na ten sam los, albo oddawali takiego człowieka w ręce władzy. Tak czy siak, los takiego uciekiniera był już przesądzony. Albo umierał rozstrzelany, albo przywiązywano go rozebranego na noc i zamarzał, albo wracał na Syberię do kopalni i po kilku miesiącach umierał z wyczerpania. – A, coś kojarzę. Trochę słyszałem na ten temat. Tutaj jest tak samo, tylko zamiast zimna masz upał i Arabów. – Dlatego potrzebuję twojej pomocy. Muszę mieć samochód, paliwo, zapas żywności, wodę i trochę lekarstw. – Trochę lekarstw to da się załatwić, ale resztę sam musisz zorganizować. Jak cię złapią i wyda się, że ci pomagałem, będę miał kłopoty. – Uciekaj ze mną! – Po co? Jest mi tu dobrze. Wrócę do Europy, do więzienia? O nie! Wolę zostać tu. Przynajmniej mogę się komuś przydać. Ci biedacy potrzebują pomocy lekarskiej każdego dnia.

– Mówią na ciebie, że jesteś doktor za sto dolców. – Wiem, Ahmed odlicza im za każdą wizytę i za każde lekarstwo. Jednak po okresie dwóch lat pracy każdy z nich ma prawo odejść, odejść z pewną zarobioną kwotą. To jak kontrakt. Kopalnia zapewnia egzystencję wielu ludziom. To dzięki kopalni jest tu to, co jest. Może powiesz, że tu nic nie ma, że to kpina, że to pseudoszpital, ale zapewniam cię, że jak na warunki Sudanu mamy jeden z najbardziej wypasionych punktów medycznych. Sam, chcąc pomóc ludziom, niewiele mógłbym zdziałać. Tutaj mogę wykonać nawet proste zabiegi chirurgiczne. – Przepraszam, ale ja muszę się stąd wydostać. Muszę odszukać żonę i wrócić do cywilizacji. – Wiktor! Powiedzmy, że ukradniesz ciężarówkę, zapakujesz zapas paliwa i wody. Na pewno nie obejdzie się bez zrobienia komuś krzywdy. Jeżeli cię złapią, a złapią na pewno, jak nie pościg, to milicja arabska lub pierwszy lepszy posterunek kontrolny, nie ciebie będą ścigać, ale ciężarówkę. To dla nich jest wartość. Ty ich nie obchodzisz, to równa się z pozostawieniem ciebie na pewną śmierć. Jeżeli złapie cię Ahmed, potraktuje cię jak zwykłego złodzieja. Zobacz, w zachodniej części kopalni ludzie pracują z łańcuchami na nogach. To ci, którzy chcieli coś ukraść lub kogoś tutaj zamordowali. Teraz muszą odpracować straty i zmyć grzechy. Jesteśmy w kraju muzułmańskim, tu obowiązuje jedyne prawo, prawo szarijatu. To prawo religijne, nie cywilne czy karne. – To co mam robić? Jesteś tu tyle czasu, doradź mi. – Pracuj! Za kilka dni pogadam z Ahmedem i zorganizujemy dla ciebie jakieś inne zajęcie. To swego rodzaju tutejszy biznesmen. Jeżeli zarobisz u niego odpowiednio dużo, gdy będziesz chciał odejść, sam ci zorganizuje możliwość dostania się nawet do Chartumu. Jeżeli tylko nie będzie musiał dawać ci pieniędzy, wszystko z nim wynegocjujesz. Czekaj na dogodną okazję i obserwuj otoczenie. – Nie mogę, muszę odszukać żonę. – Wiem, ale tu też żyją kobiety. Zapewne jest mądra i da sobie radę.

Nie wpadaj w panikę. Nikt tu jej nie zabije tylko dlatego, że jest z Europy. Wręcz przeciwnie, Arabowie będą próbowali się do niej podwalać. Wiktor zrobił się czerwony na twarzy i mało nie eksplodował. – No właśnie! – Odpuść sobie. Popuść pary! Fakt, że ktoś będzie się starał ją zbałamucić, nie oznacza, że zgwałcić. Ogólnie dobry muzułmanin nie powinien zadawać się z niewierną. – Już postanowiłem! Peter, możesz mi pożyczyć trochę pieniędzy? – Trochę mogę, choć nie lubię tracić gotówki. – Oddam ci, tylko się stąd wydostanę. – Co, wyślesz mi pocztą? Bzdura, zginiesz i tyle będę widział swoje pieniądze, ale dobrze, dam ci kilka funtów sudańskich. Tylko ja z tym nie mam nic wspólnego, o niczym nie wiem.

UCIECZKA

Chciał maksymalnie wykorzystać czas nieobecności w baraku, bowiem miał pretekst. Myślał, że nie wzbudzi niczyich podejrzeń z powodu przebywania w punkcie medycznym. Odczekał jakieś dwie godziny i wyposażony w dwa plastikowe pięciolitrowe kanistry wody podkradł się do części magazynowej kopalni. Plac, na którym znajdowało się wiele potrzebnych i niepotrzebnych przedmiotów, przypominał składowisko złomu. Nie było żadnego ogrodzenia. Wiktor przedzierał się od stosu poukładanych niechlujnie palet do piramidy beczek poustawianych jedna na drugiej. Jego cel był w zasięgu wzroku. Szyby dwóch półciężarówek odbijały światło pobliskiego ogniska, przy którym siedziało dwóch Arabów, na szczęście zajętych ożywioną rozmową. Przy jednym dostrzegł karabin, na którym strażnik opierał się jak na kiju. Nagle dreszcz przeszedł przez ciało Wiktora. Pomiędzy stertami rupieci, dokładnie dziesięć kroków przed nim, stał tyłem odwrócony strażnik. Wysoki, barczysty Arab zapewne przypatrywał się rozmawiającym. „No tak” – pomyślał Wiktor – „niezła strategia. Oni pilnują magazynu, a ten pilnuje pilnujących. Całe szczęście, że podchodziłem z tej strony, gdyby było inaczej, miałby mnie jak na widelcu. A co, jeżeli gdzieś po drugiej stronie jest taki sam ukryty strażnik? Cholera, nic nie można dojrzeć w tej ciemnicy. Trudno, trzeba zaryzykować.” Odstawił kanistry, chwycił porządny drąg, który przytrzymywał beczki i podchodził jak najciszej do strażnika. „Cholera!” – myślał intensywnie. „Jest większy, niż mi się wydawało. Jak go zdzielić, aby pozbawić go przytomności? Jak walnę za lekko, to on mi odda, a jak walnę za mocno, to jeszcze go zabiję, a tego mi nie trzeba. Walnąć kogoś w głowę i oszołomić – to takie proste tylko na filmach. Muszę wstrzymać oddech. Wydaje mi się, że

oddycham tak głośno, że słychać mnie przy ognisku. Wartownik nie rusza się, więc na razie nie słyszy, jak się podkradam. Jeszcze dwa, jeden metr. Czy już wstać i ruszyć na niego, czy jeszcze podpełzać?” Ubranie poruszyło się na wietrze, a Wiktor zamarł bez ruchu. „Teraz albo nigdy” – pomyślał. Zerwał się na nogi, zamachnął się i drąg uderzył wprost w tylną część głowy strażnika. Głuche uderzenie – i nic. Arab jak stał, tak stoi. Wiktor natychmiast wywinął kijem jak palantem i drugie uderzenie spadło na przeciwnika, trafiając w potylicę. Ponownie głuchy, stłumiony odgłos. Strażnik nawet nie drgnął, a Wiktor poczuł, jak kolana uginają mu się ze strachu. Arabowie nadal siedzieli przy ognisku, kłócąc się o coś. Nawet niczego nie usłyszeli. Wiktorowi krew pulsowała w skroniach. Szturchnął gościa w plecy. Usłyszał, jak od kija rozdziera się materiał i zaczyna wysypywać się jakaś zawartość. Chwycił płachtę. Okazało się, że przykrywała ona słupek worków, które do złudzenia przypominały stojącego człowieka. „No tak” – pomyślał – „jeden strażnik wyeliminowany”. To nic, że z worków, ale plan jest realizowany i to jest najważniejsze. Ostrożnie podkradł się do półciężarówek. Miał ogromne szczęście. Beczki z paliwem stały tuż obok samochodów. Z wielkim wysiłkiem podtoczył jedną do burty skrzyni ładunkowej. Chwycił i usiłował podnieść. Beczka ani drgnęła. „O jasna cholera” – pomyślał – „jakie to ciężkie. Chyba ponad dwieście kilo.” Próbował jeszcze przez moment. Potem podważał kijem, ale beczka przechyliła się zaledwie o kilka cali. O wrzuceniu jej na pakę nie było mowy. Zrezygnował. Trudno, dojedzie jak najdalej na tym, co będzie w baku. W szoferce ponowna niespodzianka. Zamiast stacyjki kilka luźno zwisających drutów. Widocznie już od dawna ciężarówkę uruchamiano na styk. „Kolejna sprawa z głowy, teraz tylko połączyć te druty i jazda.” Ciężarówka zacharczała, jakby w silniku oprócz oleju było pełno piachu. Wiktor ponownie spowodował zwarcie i przytrzymał przewody. Silnik znów zacharczał i zgasł. Wskazówki podniosły się, ale wskaźnik paliwa nawet nie drgnął, wykazywał poziom mniej niż zero. „O! Jasny gwint” – pomyślał. Szybko rzucił okiem w kierunku ogniska. Obaj strażnicy stanęli na równe nogi i gapili

się dokładnie w jego kierunku. Nie było chwili czasu. Wypełznął ze środka samochodu i szybko schował się pod podwozie. Następnie przeczołgał się jak najdalej od ciężarówek. Szybko przeskoczył do sterty, która niedawno udawała stojącego człowieka. Odszukał swoje kanistry z wodą. Dopiero teraz spojrzał na ognisko. Strażników tam nie było, za to stali przed ciężarówkami i o czymś głośno dyskutowali. Nie miał wyjścia. Ukradkiem pobiegł jeszcze kilkaset metrów. Stanął, popatrzył na obóz. Nikt nie wszczął alarmu. Noc, cisza i piach. Wiktor chwycił mocno kanistry i ruszył na wschód. Do Nilu miał jakieś czterysta kilometrów, ale to tylko przypuszczenie.

PUSTYNNA ZJAWA

Słońce paliło niemiłosiernie. W jednym z dwóch kanistrów z wodą pozostała niecała połowa zawartości. W drugi Wiktor oddawał mocz. Wiedział z oglądanych niegdyś programów telewizyjnych, że jest to metoda przetrwania i uzupełnienia płynów, choć świadomość picia własnego moczu wcale mu się nie uśmiechała. Był zmęczony, głodny i spragniony. Szedł większość nocy, a teraz wydawało mu się, że słońce nie stoi jeszcze w zenicie. „Gorąco” – myślał – „jak cholernie może być gorąco na tej pustyni! Chyba jest powyżej pięćdziesiątki. Na niebie żadnej chmurki. Pali mnie twarz, palą ramiona i uda. Choć pod ubraniem, ale piecze. Jak daleko odszedłem? Idąc marszem, pewnie robię około pięciu kilometrów na godzinę. Godzin minęło już ze dwanaście, więc przeszedłem jakieś sześćdziesiąt kilometrów. Co ja pierdolę? Może po asfalcie w wygodnych butach. Tutaj snuję się, ciągnąc noga za nogą. Mam dość dźwigania tych kanistrów. Ręce mi się wydłużyły o dobre kilka cali. W najgorszym przypadku jestem jakieś dwadzieścia kilometrów od obozu. To nawet nie dziesięć procent odległości, a już padam. Rany! Nie ma czym oddychać. Powietrze poparzyło mi już płuca. Wszędzie tylko piach, piach i piach. Przede mną piach, za mną piach, z lewej piach, z prawej też piach. Na dole piach, na górze piach. Słońce! E! Bez różnicy… Idę, idę dalej. Przede mną piach, za mną piach, z lewej piach, z prawej hiena, na dole piach… O! Kurwa! To fatamorgana” – Wiktor zatrzymał się niepewnie, nie wierząc własnym oczom. Zwierzę przyglądało mu się uważnie. – A ty tu czego?! Nie masz lepszego miejsca na tej Ziemi?! Hiena przyczaiła się. Jej szare, pasiaste futro się nastroszyło. Miała długą sierść i nie była podobna do hien, jakie pokazywali w telewizji. Zrobił w jej kierunku dwa kroki, a ta jeszcze bardziej wtuliła się w piach.

– Będziesz się przymilać czy atakować?! – Wiktor niepewnie zrobił dalsze dwa kroki w kierunku zwierzęcia, które zawarczało i nadęło nozdrza. – Hola hola, panienko. Tylko spokojnie – Wiktor nie miał ochoty na walkę z drapieżnikiem. Szczęki hieny zapewne łamały grubsze kości niż ludzkie, toteż ostrożnie obchodził ją bokiem, zarazem zwiększając odległość. Kiedy odnalazł własne ślady, spojrzał na zwierzę takim wzrokiem, aby dać do zrozumienia, że jest bardzo groźnym przeciwnikiem. Musiał się napić. Wydawało mu się, że wlewająca się do ust woda wyparowuje, zanim dotrze do żołądka. „A jeżeli ona ma koleżków? A jeżeli to tylko zwid, omam mojej chorej jaźni?” – myślał intensywnie. – „A jeżeli zaraz będę miał tu całą watahę takich wygłodniałych hien?” Pomimo gorąca dreszcz przeszedł po jego ciele. „Pocę się jak wyżymana gąbka. Drapieżniki wyczuwają mój zapach na wiele kilometrów. Pewnie i ją to zwabiło.” – Ty hieno cmentarna, idź sobie! – zawołał i wykonał gest, jakby chciał rzucić kamieniem. „I to wszystko, na co mnie stać. Jutro skończy mi się ostatnia kropla wody, a może i sików. A ta kreatura będzie tylko na to czekała. A może jeszcze dziś w nocy odgryzie mi kawał mięsa z nogi albo ręki. A może przegryzie mi gardło, po co ma skubać, skoro może mieć całą zdobycz jeszcze na późną kolację?” Wiktor nie myślał o tym, co robi. Instynkt przetrwania prowadził go po jego własnych śladach z powrotem. Hiena podążyła za nim.

GARŚĆ PIEPRZU

– Powinieneś się teraz umyć. Nie pachniesz najlepiej. Potem dam ci kroplówkę i trochę odpoczniesz. Ahmed zapewne już ci potrącił stówę za dzień w lazarecie. Pytali o ciebie, powiedziałem, że masz depresję. – I co, uwierzyli? – zapytał Wiktor. – Może i nie, ale depresja mądrze brzmi. Zrobili miny, jakby wiedzieli, o co chodzi, po czym poszli. A ty nie miałeś problemu z wejściem do obozu? – zapytał Peter. – Nie. Było właśnie jakieś zamieszanie z wyjeżdżającymi ciężarówkami i wykorzystałem sytuację. Tylko jeden Arab doczepił się i coś gderał, ale mu pokazałem, że byłem się wysrać. Splunął tylko na ziemię i dał mi spokój. – A co mu pokazałeś? – Nic nadzwyczajnego. Gest podcierania dupy i kierunek, z którego przyszedłem. – Musisz uważać na to, co robisz. Muzułmanie są na to bardzo uczuleni. Zapamiętaj, że prawa ręka jest czysta i służy do godnych czynów, zaś lewa jest nieczysta i wszystko, co brudne, powinieneś robić lewą ręką. – Nawet podcierać tyłek? – W szczególności. – A…? Zresztą nieważne. Co to były za ciężarówki i jak tu przyjechały? – Drogą przez pustynię. Zapewniam cię, że tylko oni wiedzą, jak tu przyjechać. Inni zakopaliby się na pierwszej z brzegu wydmie. Wiedzą, jak układa się piasek i gdzie jest twardy grunt. Przywieziono więźniów do pracy w kopalni. Jutro zobaczysz na własne oczy, jak wygląda niewolnictwo dwudziestego pierwszego wieku. – To legalne?

– Całkowicie. Rząd nie ma pieniędzy na utrzymanie więźniów, a Ahmed ludzi do pracy. Tania sił robocza. Co ja mówię, darmowa – poprawił się Peter. – Jakiś urzędas ma kasę z kosztów utrzymania tych, których nie utrzymuje i wszystko się kręci. Ci biedacy muszą i tak odsiedzieć swoje. – Nie wolno wykorzystywać więźniów do przymusowej pracy. To niezgodne z prawem do odbywania kary. – Jakim prawem? Co ty pieprzysz? Gdyby cię zgarnęli na punkcie kontrolnym w tym rejonie, pewnie byś tu właśnie trafił, tylko z kajdanami na nogach. Wierz mi, mało przyjemne są ropiejące obtarcia do żywej kości. Miałem dziś tego przykłady. Bez dokumentów, nielegalny pobyt, a jeszcze zaplątany w narkotyki. Chłopie, kara śmierci lub dwadzieścia lat w kopalni. – No dobrze, to by mnie zamknęli, ale musieliby sprawdzić moją wersję wydarzeń i powiadomić ambasadę – upierał się Wiktor. – Pieprzysz, pieprzysz i jeszcze raz ci powiem, że pieprzysz pieprzeniem w pieprz. I co z tego wychodzi? – popieprzony pieprz. Czy ty nie możesz zrozumieć, że twoje dokumenty, prośby i zeznania z uwagi na trudną sprawę i kosztowne dochodzenie zostaną włożone gdzieś do biurka urzędnika? I to na samo dno szuflady z napisem: „Nie otwierać.” Urzędnik po latach odejdzie z pracy. Może przyjdzie ktoś ambitniejszy, a może biurko razem z zawartością ktoś wyrzuci lub spali. – A katastrofa lotnicza? Przecież to wszystko można udowodnić. – Powiem ci tak. Jeżeli takowa była, już dawno stwierdzono, że wszyscy zginęli. Rząd zapewne zezwolił jakiejś międzynarodowej komisji na krótką wizytę. Ta odnalazła czarną skrzynkę i jak najszybciej wyjechała z Sudanu. Nikt tu nie będzie prowadził dochodzenia. Sytuacja polityczna i klimat temu nie służą. A skoro wszyscy zginęli, to koniec sprawy. Koniec i kropka. – Tak, ale ja, moja żona? – Jesteście, tylko się nie obraź, jak niepotrzebne pchły. Rząd zrobi wszystko, aby sprawa nie wyszła na światło dzienne. Po co im dodatkowe komisje, wizyty, dochodzenia, oskarżenia, że czegoś nie

dopilnowali, że źle przeprowadzili akcję ratunkową? Zaś na Zachodzie wypłacą odszkodowania rodzinom i po sprawie. Wszyscy zadowoleni z wypełnionego obowiązku. – To paskudne – Wiktor z żalu i bezradności zacisnął pięści. – Rób swoje. Klapki na oczy i do pracy. Wszystko musisz przewidzieć i być mądrym w tym, co postanowisz.

SZCZYPTA WANILII

Jako nauczycielka Lidia radziła sobie doskonale. Zapewne to z powodu dzieci, które starały się nie odstępować jej nawet na krok, choć starsi chłopcy trzymali się trochę na dystans. Próbowali demonstrować swoje predyspozycje na wojowników. Wystarczyło jednak, że Lidia znikła im z oczu, a już rozpoczynały się gorączkowe poszukiwania. Dzieci czuły się przy niej bezpieczniej. Choć sama zagubiona w pustynnej pustce, wiedziała, że jest potrzebna. Lekcje trwały po kilka godzin, a jej uczniowie z zachwytem wsłuchiwali się w opowieści o świecie. Komunikacja poprawiała się w oka mgnieniu. Dzieci w lot chwytały angielskie słówka, a nawet i polskie, gdyż Lidia nie zawsze wiedziała, jak nazwać po angielsku rzeczy, o których opowiadała. Ona sama przyswajała sobie wiele słów, które dzieci ochoczo, i to każde we własnym języku, wypowiadały. Lekcje trwały, a dzieci tłumaczyły sobie wzajemnie, zazwyczaj starsze młodszym, znaczenie słów, jeżeli któreś dokładnie nie zrozumiało. To nie było tak, jak u nas w szkole. Jak dziecko nie rozumie, to siedzi cicho, aby tylko nikt go nie zagadnął. Tutaj każde pytało odważnie o wszystko. Może dlatego, że lekcje były dla nich jak bajki, a dzieci chcą wiedzieć koniecznie, co się w każdej bajce kryje. Swoją nauczycielkę nazywały Emma. Widocznie imię Lidia było za mało popularne w ich świecie. Lidia natomiast przypisywała dziecku imię, jeśli nie mogła zapamiętać jego właściwej wymowy. I tak Olayinka to Ola, Zola to Jola, Marjani to Marysia, Berko to Bartek, Ayodele to Adela i tak dalej. Marty, Grześki, Ziutki – dopasowane tak, aby fonetycznie brzmiały podobnie do autentycznych imion. Dzieciom to bardzo odpowiadało. Były nawet dumne, że pani nauczycielka obdarowała ich jeszcze jednym imieniem. – Lidia! Lidia! – wołała Ennia, biegnąc w kierunku szkółki. – Co się stało?

– Choć szybko, jesteś potrzebna! – Dzieci, zostańcie tutaj – nakazała Lidia i już biegły obie w kierunku oddalonych o jakieś czterysta metrów zabudowań. – Ale co się stało? – Brat Abdula, Baszar, wrócił z Darfuru i przywiózł dzieci. Kobiety dobiegły do zabudowań. To, co zobaczyły, spowodowało, że nogi się pod nimi ugięły. Z paki rosły Arab podnosił delikatnie dziecko i zanosił do pomieszczenia. Na ciężarówce leżało jeszcze troje dzieci, z tego dwoje już nie żyło. Lidka spojrzała na człowieka, któremu malowały się na twarzy ślady trudu, zmęczenia i bezradności. Niewiasty z domu kobiet były zajęte pracą w odległym miejscu, więc jedynie Salima zajmowała się przybyłymi dziećmi. Każde wymagało oddzielnej opieki, toteż Ennia i Lidia były bardzo potrzebne. Wszystkie dzieci były wyczerpane, chore i bardzo chude. Jedne spały wykończone, inne jęczały. Nie było łez. Łzy już dawno wyschły. Lidia wzięła na ręce chłopca. Miał może dwanaście, może trzynaście lat. Był lekki jak piórko. Trochę kości obleczonych skórą. Kilka żył, zapadnięta klatka piersiowa, nieco wydęty brzuch. Wyglądał na najstarszego z grupy. – Wracaliśmy ze wschodniego Darfuru. Natknęliśmy się na te dzieci przypadkowo. Zabrałem zapas paliwa i gnałem tu dwa dni. Reszta naszej grupy z towarem przybędzie później. – Skąd one pochodzą? – zapytała Salima. – Z jednej wioski. Najpierw Arabowie uwięzili mężczyzn, bo buntowali się przeciw prawu szarijatu i nie chcieli przyjąć nauk islamu. Potem rebelianci zabrali młode kobiety i starszych chłopców do swych oddziałów. Jak się zaczęły walki nieopodal ich wioski, reszta uciekła. Zebrała się grupa ocalałych i chcieli dostać się do obozu dla uchodźców. Niestety po drodze natrafili na stado polujących lwic. Kobiety rzuciły się w sam środek polowania, aby ochronić dzieci i dać im czas na ucieczkę. Błąkały się ponad dwa tygodnie. Z całej grupy przeżyło tylko szesnaścioro, niestety dwojga nie zdołałem dowieźć na czas. Te dzieci przeżyły koszmar.

– Idź bracie i odpocznij, a ja się już zajmę tymi biedactwami. Odwiedź tylko ojca, bardzo się martwił o ciebie. – Dobrze. A to kto? – Baszar wskazał na Lidię. – Chrześcijanka. Abdul ją ocalił z jakiejś katastrofy. – Aha. Idę do ojca, później zajrzę tu jeszcze. Salam alejkum – pokój z wami. – I z tobą pokój. Kobiety uwijały się, jak mogły. Niektóre dzieci myto, inne tylko wycierano wilgotnymi szmatkami. Rany na ich ciałach często były zaognione i zaropiałe. Większość dzieci była w stanie skrajnego wycieńczenia i załamania. Były zniechęcone, apatyczne i zmęczone. Dopiero po kilku godzinach niektóre zaczęły przejawiać zwykłą dziecięcą ciekawość i zainteresowanie. Lidia najwięcej uwagi poświęcała najmłodszemu dziecku z całej tej gromady. Mała czarna buzia teraz uśmiechała się bez ustanku. Leżało spokojnie na leżance i trzymało ją za palec. Nie chciało, aby Lidia odchodziła nawet na metr. Jak tylko dziecko nieco odpoczęło, nakarmiła uśmiechniętą buzię. Chłopiec był tak chudy, że miała obawy, że sam nie utrzyma łyżki. Oczy małego wpatrywały się intensywnie w twarz opiekunki. Chłonął ją z takim zapałem, z jakim połykał kolejną łyżkę kaszy. – Nie dawaj mu za dużo, będzie miał boleści. Zbyt długo nic nie jedli – powiedziała Ennia. – Jak mu tu nie dać? On jest taki głodny! – To nic. Daj mu resztę za godzinę lub dwie. Chłopiec z żalem wpatrywał się w miseczkę, którą Lidia odstawiła na stolik. – Później dostaniesz. Nie martw się. Jak za dużo zjesz, to będzie cię bolał brzuszek – Ennia starała się wytłumaczyć chłopcu, dlaczego nie może skończyć jedzenia. Mały, jak tylko usłyszał język zbliżony do rodzimego, tak energicznie zaczął mówić, wymachując przy tym rękami, że kobietom wydawało się, że chłopiec chce naraz wypowiedzieć wszystkie słowa

świata. Jak na chwilę przestał, Ennia próbowała przetłumaczyć Lidii główne wątki tej opowieści: – Mówi, że ma na imię Simba. Pochodzi z wioski nad zieloną wodą. Jest synem jej wodza i że on, jak dorośnie, też będzie wodzem. Jego ojca i matkę zabili ludzie, którzy przyszli z lasu. Braci zabrali, a siostry płakały w domu. Już ich nie zobaczył. Tika, bo tak nazywali starszego chłopaka, który ich poprowadził z wioski, nie pozwolił mu już wejść do domu. Wiele chat podpalono i musieli uciekać. Kiedyś widział na rysunku anioła, który fruwał nad dziećmi. Ty jesteś podobna do tego anioła. On cię nigdzie nie puści. Ty go obronisz. Mały chwycił dłoń Lidii i przycisnął do siebie. Jego buzia ponownie nie zamykała się, a do tego co chwila ukazywał swoje piękne białe ząbki. – Simba, ja teraz pójdę i przyniosę ci picie. Zaczekaj chwilę z Ennią – powiedziała powoli Lidia i ruszyła w kierunku przedsionka. Dziecku momentalnie się zmienił wyraz twarzy. Strach, trwoga, przerażenie – wszystko naraz odezwało się w tym malcu. Zerwał się gwałtownie z leżanki. Zanim Ennia zareagowała, chciał pobiec za Lidią. Nogi odmówiły mu jednak posłuszeństwa. Upadł, wydając z siebie jęk bólu. Jego małe stopki były całe pokryte wrzodami i ropiejącymi ranami. Dopiero co obmyte, z założonymi opatrunkami, nie podołały nawet kilku krokom. Lidia podniosła malca z ziemi i położyła na łóżku. – Już dobrze, nigdzie nie pójdę, spokojnie – głaszcząc chłopca, przytuliła go delikatnie do serca. Mały szlochał i żalił się, łapiąc powietrze. – Mówi, że nie chce zostać sam. Mówi, że umrze bez swego anioła. – Jak on mógł chodzić? Przecież te jego nogi to żywa rana. – Tika go niósł na swoich plecach przez dwa dni – powiedziała Ennia. – To niemożliwe. Ten chłopak nie przeszedłby o własnych siłach nawet mili – wskazała głową na leżącego w kącie najstarszego z grupy. – Możliwe, tak to było. To cud, że Baszar ich znalazł i chciał tu

przywieźć. Prawdopodobnie umarliby wszyscy za kilka dni. – Ennia, przynieś mi dla niego trochę picia. Spróbuję go uspokoić, może zaśnie. Lidia mówiła do chłopca ciepło i powoli. Miała nadzieję, że intuicyjnie ją rozumie i będzie spokojniejszy. Okazało się, że Simba zna kilka słów po angielsku i zamiast się ululać, rozpoczął na nowo nieprzerwaną gadaninę. Przy tym pokazywał na różne rzeczy i nazywał je po angielsku. Nieraz przekręcał, ale poprawiała go delikatnie. Simba pokazał na kotarę i powiedział, że jest niebieska. Potem nazywał części głowy. Na nos powiedział ucho, na oko nos, a na ucho kolano. Wymiana słów trwała jeszcze jakiś czas, a Simba sprawiał wrażenie coraz pewniejszego siebie. Jednak ani na moment nie puścił dłoni swojej opiekunki. Nastała pierwsza dla nich noc. Nie była ona spokojna. Niektóre dzieci nie spały, wypatrując czegoś w ciemności wejścia do budynku. Oczy ich chodziły nerwowo, nawet ćma nie przeleciała bez ich reakcji. Inne popłakiwały lub wierciły się, oddychając ciężko z bólu. Mały Simba spał. Był to jego pierwszy spokojniejszy sen od wielu dni. Lidia patrzyła na niego ze współczuciem. Jego gałki oczne pod zamkniętymi powiekami poruszały się co chwila. „Może coś mu się śni” – pomyślała. – „Może boi się ataku drapieżnika, a może człowieka.” Co jakiś czas nerwowo drgało jego wychudzone ciało. Dała mu chusteczkę, którą teraz kurczliwie trzymał jak dotychczas jej dłoń. Przytulił ją do policzka i wchłaniał zapach swojego anioła. Lidia rozgniotła kolejną wesz, która wskoczyła jej na przedramię. Nie można było zrobić wszystkiego od razu. Najpierw trzeba było ratować życie, opatrzyć rany, nakarmić. Na to też przyjdzie czas. Zrobiło jej się żal. Wyobraziła sobie siebie, jak była mała. Jak jej życie było cudowne i beztroskie! Nie musiała obawiać się zwierząt, ludzi, a nawet pasożytów. Wszędzie była czuwająca mama, a bliskość ojca dawała jej odwagę do zdobywania świata. Ten mały człowiek nikomu nie zrobił nic złego, a zło bez przerwy chce go dopaść. Teraz poczuła tchnienie i zdawało jej się, że jest aniołem, jak z tego wiersza „Dotyk

anioła”. – Iabasa tahurun In sza Allah – nie smuć się, niech ta choroba będzie dla niego oczyszczeniem, jeśli Allah zechce – powiedział Baszar, cicho podchodząc do Lidii. – Oczyszczeniem? Z czego? – Z grzechów. – Takie małe dziecko nie ma grzechów. – Każdy jest grzeszny. A takie małe dziecko cierpi za grzechy tych, którzy się nad nim nie litują i krzywdzą je. – To niesprawiedliwe, aby Allah na to pozwalał. – A czy Chrystus nie cierpiał za grzeszników, chrześcijanko? – Tak, ale to małe dziecko. – Dzieci są czyste. Bóg chciałby, aby wszyscy byli jak dzieci. Ty też cierpisz. Twoja rozłąka z rodziną, krajem jest dla ciebie bardzo bolesna. – Chciałabym już być w domu. – Widocznie wola Allaha była taka, abyś tu przybyła. Może dla Simby, a może dla tych wszystkich uratowanych dzieci. Nic nie dzieje się przypadkiem. – Nie wiem, ale może to tylko zbieg okoliczności. – Więc idź już spać, zrobiło się późno. – Nie, dziękuję. Posiedzę. Jeszcze się obudzi i będzie się bał. Niech pan idzie odpocząć. Jechał pan tyle godzin. – Nie, nie mogę, póki się nie upewnię, że nic im nie potrzeba. Czuję się za nie odpowiedzialny, skoro miłosierny Allah postawił te dzieci na mojej drodze. Mów mi Baszar. – Lidia – podała mu rękę na przywitanie. – To takie zachodnie – powiedział i delikatnie dotknął dłoni kobiety – skoro tak, to zaopiekujemy się nimi razem. Poproszę ciotkę Salimę, aby przyniosła jeszcze kilka koców. Noc może być zimniejsza, niż się można spodziewać. Gwiazdy na niebie świecą dziś bardzo ostrym światłem. Baszar podszedł do niewielkiego ogniska palącego się przed izbą. Wyciągnął z kieszeni sakiewkę i wysypał z niej niewielką zawartość

proszku. Całą okolicę napełnił upajający zapach wanilii.

W PODRÓŻY

Uderzenie pioruna nastąpiło w chwili oślepiającej łuny. Nie wiadomo, co było wcześniej, błysk czy huk, huk czy błysk. Trudno to rozstrzygnąć. Po chwili bus podskoczył na przewróconej kłodzie. – Ale je… dwwabiście się zrobiło! – zacięła się Olga, jednocześnie uderzając głową o półkę pod sufitem auta. – Siostro Emanuelo! – zareagował siedzący naprzeciwko ksiądz. – Przepraszam, ale to takie ekscytujące. Ten nagły deszcz, burza, kraj. – Siostro Emanuelo, pomoc misjom w krajach rozwijających się jest zawsze pełna przygód, ale też ciężkiej mozolnej pracy. – Łup! – rozległo się po chwili. – Czy te pioruny muszą tak blisko walić? – Olga patrzyła na iskrzący się ślad na drzewie. – Spokojnie, w aucie nam nic nie grozi – uspokajał ksiądz. Powiedział to dość głośno, ponieważ w blasku błyskawic dostrzegł niepokój na twarzach dwójki sióstr. W sumie misja składała się z trzech zakonnic i dwóch księży. Bus ponadto wypełniony był pakunkami, w których znajdowały się dary i rzeczy przydatne na misjach. – Myślałem, że będzie gorzej. Odprawa na lotnisku w Nairobi poszła bez problemów. Przejechaliśmy ponad sześćset kilometrów. O! Popatrzcie, most. To rzeka Turkwel, za kwadrans powinniśmy dojechać do Lodwar – ksiądz Tadeusz pokazywał na krajobraz za oknem. – Słyszałeś, co powiedział Adam? Przygoda rozpocznie się za Lodwarem. Na północ prowadzą tylko sezonowe drogi, a ten deszcz bardzo mnie niepokoi. Góry robią się coraz wyższe. Do granicy mamy jeszcze ponad dwieście kilometrów. Przenocujemy w mieście i uzupełnimy paliwo. To będzie nasz ostatni w miarę cywilizowany postój – dodała Olga.

– Nawet ci dobrze w tym habicie, siostro Emanuelo – powiedział ściszonym głosem rzekomy ksiądz. – Tylko trochę niewygodny, wuju. Mam nadzieję, że szybko dojedziemy na misję i będę mogła założyć normalne ciuchy. – Habit to dobra przykrywka, dlatego przecież i ja go wdziałem – tłumaczył wuj Tadeusz. – Nikt nie będzie się czepiał. Miałaś przykład na lotnisku. Adama i Igora dokładnie przeczesywali. – Tak, tak, ale muszę powiedzieć, że mnie zaskoczyłeś. Szczerze mówiąc, miałabym duże problemy z uzbieraniem takiej kasy na tę wyprawę. Adam już w kraju stawiał konkretne warunki. Po swoim powrocie z Brazylii miał nietęgą minę, gdy zobaczył kasę na swoim rachunku bankowym. Potem mi powiedział, że trochę nie wierzył, że dojdzie do tej ekspedycji. Gdyby nie ty wujku, to byłoby trudno. A już w ogóle mnie zaskoczyłeś, że jedziesz z nami. – Moja kasa, moje warunki. Trochę mi przykro, że prezent okazał się utrapieniem. Czuję się odpowiedzialny i nie mogłem dopuścić, aby i moja siostrzenica ugrzęzła gdzieś sama na tych pustkowiach. Twoi rodzice by mi tego nie wybaczyli. Swoją drogą masz odwagę i upór. To rodzinne. Twój dziadek też był podróżnikiem. – Doprawdy? Trochę słyszałam od rodziców, ale niewiele. – Wojenne losy rzuciły go najpierw na Sybir, potem był Iran, Włochy, Francja, Stany Zjednoczone i Korea. Przyjechał do Polski pod koniec lat pięćdziesiątych. Pamiętam jak dziś spacer po warszawskiej Pradze i tych trzech łotrów, którzy zaatakowali go, aby go okraść. Twój dziadek niósł mnie wtedy, a byłem małym chłopaczkiem, na barana. Był wieczór i wracaliśmy na Saską Kępę, gdy nagle z bramy wypadło na nas trzech zbirów. Jeden chciał nożem dźgnąć twojego dziadka, ale nie zdążył. Nie wiem, jak to się stało, zamknąłem z przerażenia oczy, a gdy je otworzyłem, wszyscy napastnicy leżeli na ziemi. Dziadek trzymał mnie wciąż na barana. Czułem, że szybuję w powietrzu, jak wymachiwał nogami we wszystkich kierunkach. Jednego musiał tak mocno kopnąć, że leżał z nietypowo przekręconą głową. Tak jakby miał twarz z tyłu pleców. Potem się dowiedziałem, że dziadek złamał mu

kark. Przyjechała milicja, dziadka zamknęli i już nie wyszedł z więzienia. – Ojciec wspominał coś na ten temat, ale raczej nie rozmawiano o tym w domu. Przecież dziadek działał w obronie własnej. Dlaczego umarł w więzieniu? – Dziadek był obywatelem amerykańskim i zarazem polskim. Służył w armii amerykańskiej i brał udział w wojnie koreańskiej jako podoficer komandosów. Jak milicja zaczęła wyjaśniać sprawę, wyszło na jaw, że był żołnierzem wrogiej, jak na tamte lata, armii. A musisz wiedzieć, że wojna w Korei była wspierana na południu przez ONZ i rząd amerykański, a na północy przez Chiny i ówczesne komunistyczne władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Dziadek bronił się, że jest obywatelem amerykańskim, ale to nic nie dało. Urząd Bezpieczeństwa się tym zajął, postawili mu zarzut zdrady ludowej ojczyzny, ponieważ jako obywatel polski miał zakaz służenia w obcej armii. Dziadek dostał piętnaście lat więzienia. Nikt go potem nie widział. Rodzina nie otrzymała zgody na widzenia. Po czterech miesiącach przyszła informacja, że umarł na zawał serca i został pochowany na więziennym cmentarzu. Tak naprawdę to zakatowali go na śmierć. – Ojciec mi niewiele mówił na ten temat. – Nie dziw się. Propaganda komunistyczna zrobiła z naszej rodziny zdrajców. Częste rewizje, kontrola korespondencji, zakaz opuszczania kraju. To wszystko mocno odbiło się na psychice twojej babci i twojego ojca. Był najstarszym synem i wiele pamiętał. Babcia przez wiele lat była sama. Dziadek walczył podczas drugiej wojny światowej w armii Andersa, potem nie mógł wrócić do domu. Wyjechał do Ameryki i jako wojskowy dobrze zarabiał. Utrzymywał nas wszystkich, przysyłał paczki, dolary. Jak już skończył służbę, chciał wrócić i tak to się potoczyło. – Nie wiedział, że może być aresztowany? – Zapewne zdawał sobie sprawę, ale bardzo tęsknił za rodziną. Upłynęło kilka lat od końca wojny koreańskiej, który nastał w tysiąc

dziewięćset pięćdziesiątym trzecim roku. W tym też roku, w marcu, zmarł Józef Stalin. Pod koniec dziesięciolecia nastąpiła pewna odwilż i dziadek uważał, że nie będzie prześladowany. Mylił się. Rewolucja na Kubie postawiła dwa mocarstwa na krawędzi ogólnoświatowego wybuch konfliktu nuklearnego. Ale rozgadałem się, jeszcze ktoś podsłucha i za szybko wszystko wyjdzie na jaw. Na razie, siostro Emanuelo. Zbieraj graty, dojeżdżamy do kościoła. – Tak, ojcze Tadeuszu – odpowiedziała Olga. Pobyt w Lodwarze okazał się pracowity. Kościół prowadził na terenie parafii istną bazę misyjną, z której organizowano pomoc dla ludności południowego Sudanu, jak też dla nielicznych placówek kościelnych, które jeszcze tam funkcjonowały. Busa przeładowano do terenówki Adama i Igora. Zabrano jeszcze wiele dodatkowych paczek. Głównie środki medyczne i leki. Tutejszy biskup osobiście nadzorował wszystkie przygotowania. Nie omieszkał również wykorzystać wolnej przestrzeni w samochodzie. Pomimo protestów zapakowano do niej kilkadziesiąt koców i kartonów z jedzeniem w konserwach. – Zechce ksiądz poprowadzić dzisiejszą mszę świętą w intencji pomyślnej misji? – zapytał jeden z miejscowych duchownych. – E! Może jutro. Dopiero cośmy przyjechali – odpowiedział wujek Olgi. – Jutro wyruszacie o świcie, a tradycja odprawiania mszy istnieje u nas od dość dawna. Prosimy, ojcze. Wszyscy czekają. Za dziesięć minut zaczynamy. Do tego dziś takie piękne święto! Przecież w Polsce jest ono bardzo uroczyście obchodzone. Czy może się mylę? – Nie! Oczywiście. W Polsce wiele świąt jest bardzo uroczyście obchodzonych. Nawet bardziej niż w samych Włoszech. – A jakie? – zapytał drugi ksiądz przysłuchujący się rozmowie. – O, różne. Często wynikające z tradycji narodowych – Tadeusz za wszelką cenę próbował sobie przypomnieć, jakie to może być dziś święto kościelne. Teraz żałował, że nie jest zbytnio praktykującym katolikiem.

– Muszę przyznać ojcze, że rozmowa po angielsku z ojcem jest dla mnie bardzo pouczająca. Tutaj często rozmawia się po włosku, a ja mam wciąż duże potrzeby szlifowania anielskiego. – A ojciec pochodzi z Włoch? – zapytał Tadeusz. – Z Neapolu, tak naprawdę z pobliskiej wioski. – Proponuję odprawienie mszy po łacinie! – wpadł na pomysł jeden z księży. Wywiązała się dyskusja na ten temat. Tadeusz miał dość i zastanawiał się, jak wykręcić się z tej sytuacji. Właśnie przyniesiono ornat i wręczono mu go tak nagle, że mógł jedynie wyciągnąć ręce i otworzyć usta z niepewną miną. – Pomogę księdzu – zaproponował biskup, który niepostrzeżenie podszedł do grupy. – Ależ wasza eminencjo – Tadeusz nadal nie mógł znaleźć sensownego wyjścia. Czuł się przygnieciony kłopotliwą sytuacją, a tu teraz jakby cementowy blok spadł mu na głowę, wgniatając go w ziemię. – Proszę! Jednak rozumiem, że jesteście po wielogodzinnej podróży. Proponuję zatem wspólną modlitwę w intencji całej grupy u mnie, w prywatnej kaplicy. Powinniście wypocząć i położyć się wcześniej spać. Msza zostanie odprawiona bez waszego udziału. Tadeuszowi kamień spadł z serca. Choć nadal nie był pewien, czy ominie go odprawianie mszy w kaplicy biskupiej, chętnie udał się wraz z dostojnikiem do jego rezydencji. Okazało się, że biskup był doskonale zorientowany w sytuacji. Watykan przekazał mu pełną informację o całej grupie, która towarzyszyła oficjalnej misji. Następnego dnia ekipa ruszyła w drogę. Przed nimi do kolejnego postoju w Sudanie było czterysta kilometrów drogi. Drogi bitej, kamienistej, z dziurami. Zresztą trudno tu mówić o drodze. Dziś wije się tu, a po okresie deszczów może o kilka kilometrów obok. Tutaj drogi wytyczają pory deszczowe i suche. Samochody przedzierały się w dolinach przez lasy, a jak wjeżdżały w wyższe partie gór, drzewa oddawały miejsca kamieniom i krzaczastym roślinom. Tu odczuwało się

wyraźnie granice wpływów pustyni i lasów tropikalnych. Zjeżdżając z kolejnej góry, grupa natknęła się na patrol, który zatrzymał oba wozy i dość skrupulatnie przystąpiono do sprawdzania dokumentów i ładunku. Po busie przyszła kolej na terenówkę. Kenijscy wojskowi nakazali Adamowi i Igorowi opuścić auto. Adam szybko wyskoczył i stanął przed samochodem dokładnie obok dowódcy patrolu. Wyjście Igora okazało się dla wojskowych małym zaskoczeniem. Ten dobrze zbudowany mężczyzna miał ponad metr dziewięćdziesiąt wzrostu i masę łączną ponad sto sześćdziesiąt kilogramów w pełnym bojowym rynsztunku. Teraz stał bez wyposażenia, a i tak wyglądem przypominał Goliata. Dowódca patrolu najwyraźniej nie miał ochoty wszczynać konfliktowej sytuacji. Pobieżnie przejrzeli dokumenty i kazali jechać dalej. Poinformowano tylko, że Sudańczycy zamknęli granicę państwa, więc jak się natkną na patrol, to zapewne nakaże im powrót do Kenii. Bus jednak skierował się w dolinę, a nie przez góry, gdzie znajdowało się tymczasowe przejście graniczne. W dolinie rozpościerały się lasy, a teren stawał się podmokły i bagnisty. Z Lodwaru podróżnym towarzyszyły jeszcze dwie osoby. Misjonarz i tutejszy wierny. Pierwszy był kurierem pomiędzy Lodwarem a misją w Sudanie, a drugi jego przewodnikiem. Już kilkakrotnie przekraczali granicę. Tym razem zespół był dość spory, a do tego znów zaczął padać deszcz. Droga coraz częściej stawała się nieprzejezdna i grupa musiała opuszczać busa, aby wydobyć go z zapadającego się gruntu. Wszyscy grzęźli po kolana w mazi wody, gleby i trawy. Oblepieni błotem tryskającym spod kół samochodu pchali, ile kto miał sił. Terenówka to ciągnęła, to sama przy pomocy wyciągarki wyciągała się z zapadniętego gruntu. W końcu deszcz przestał padać, a droga stała się nieco lepsza. Posuwali się z zawrotną prędkością dwudziestu kilometrów na godzinę i już było pewne, że noc spędzą w samochodach. Od czasu przekroczenia granicy, której nawet nie zauważyli, nie spotkali żywego ducha. Żaden wóz, żadne auto i żaden człowiek nie mijał ich po drodze. Może to i lepiej. Droga była tak wąska i grząska, że każda próba

wymijania skończyłaby się kolejną przeprawą z wyciąganiem auta z błota. Właśnie niedawno wydobyto busa za pomocą terenówki Adama, która sama zakopała się po osie. Kolejny raz zamontowana w samochodzie wyciągarka pracowała na granicy wytrzymałości liny, ale bus pojechał dalej. Po parunastu kilometrach nagle w powietrze ktoś wystrzelił krótką serię z broni maszynowej. Po chwili młody, czarnoskóry bojownik stanął pośrodku drogi z karabinem wycelowanym wprost w przednią szybę busa. Kolejna, teraz długa, seria przeszyła swym dźwiękiem leśną ciszę. Kule zagrały o dach, zmuszając kierowcę do zatrzymania pojazdu. Kenijczyk, który od samego lotniska prowadził pojazd, nie miał ochoty na przymusowy przystanek. Nagle, gdy auto stanęło, z lasu po obu stronach drogi wyłoniło się kilka osób. Byli bardzo młodzi, kilku z nich to jeszcze chłopcy. W rękach mieli maczety i kilka sztuk broni. Głośno krzyczeli i machali karabinami. Nakazano wszystkim wysiąść. Napastnicy byli zaskoczeni, że w busie znajdowało się aż tyle osób. Teraz dla większego animuszu jeszcze bardziej krzyczeli i stawali się agresywni. Kenijski kierowca nie wyglądał na przerażonego. Wydzierał się na dowódcę grupy nie mniej jak ten na niego. Coś tłumaczył, że to dary i pomoc dla biednych jego rodaków, że powinni ich zostawić w spokoju, bo jak nie, to nie będzie więcej pomocy. Mimo to po chwili wszyscy klęczeli w rządku z rękoma podniesionymi do góry. Młodym rebeliantom to bardzo odpowiadało. Każdy chciał pokazać, jaki jest odważny i groźny. Wymachiwali maczetami nad głowami przerażonych zakonnic i księży. Tych ostatnich oddzielono od kobiet i przed każdym stanął jeden z napastników z maczetą przygotowaną do ciosu jak kij do gry w baseball. Misjonarz zaczął też coś tłumaczyć w języku, którego Tadeusz nie rozumiał. Rozumiał tylko to, że rebelianci domagają się, aby misjonarze oddali im wszystkie pieniądze, bo jak nie, to sami znajdą, a potem wszystkich zapakują do busa i podpalą auto. Kierowca nie wytrzymał, zaczął ponownie coś krzyczeć i wymachiwać rękoma przed przywódcą rebeliantów. Uderzenie kolbą w brzuch powaliło go na kolana. Dwóch

rebeliantów odciągnęło go po trawie do leżącej nieopodal grubej kłody. Kenijczyk wierzgał nogami i krzyczał wniebogłosy. Karkiem uderzył w drewno, a ręce wyciągnęli mu za głowę, opierając na kłodzie. Dowódca stał z boku, nieopodal klęczących mężczyzn z busa. Celował z kałasznikowa wprost w ich głowy. Żądał pieniędzy. Świst maczety i wrzask człowieka, któremu odcięto dłoń, zlał się z odgłosem pracy silnika jeepa. Maczeta ponownie poszła w ruch. Tym razem dzieciak wbił ostrze powyżej łokcia. Krew tryskała na wszystkie strony. Dwaj inni rebelianci trzymali ze wszystkich sił Kenijczyka, który przeżywał nieopisany ból. Chłopak uderzył ponownie. Kawałek kości odłamał się przy kolejnym wyciagnięciu ostrza. Chłopak rąbał teraz rękę kierowcy z coraz większą złością, że nie może jej przeciąć. Przecież to sprawa honorowa. Uciąć rękę jednym chlaśnięciem to szczyt powodów do dumy i poważania. Wszyscy rebelianci zajęci efektami rozgrywającej się sceny nie zauważyli, że zza zakrętu wyłoniła się terenówka. Olga nie wytrzymała. Chłopak z maczetą, który pilnował sióstr zakonnych, nie był dużo wyższy niż klęcząca przed nim dziewczyna. Szybkim ruchem chwyciła go za nogi i wylądował na plecach jak długi. Zaskoczony dowódca rebeliantów skierował lufę w stronę Olgi. Natychmiast też strzelił. Kula jednak nie wyleciała. Głośny szczęk zamka oznajmił pustkę w magazynku. Sprawy potoczyły się teraz błyskawicznie. Tadeusz rzucił się na pilnujących misjonarzy ludzi. Olga silnymi uderzeniami wgniatała leżącego już napastnika w ziemię. Od strony jeepa, wyskoczywszy z jadącego jeszcze wozu, pędził rozłoszczony Igor – rosyjski niedźwiedź ryczący na całe gardło. Wpadł w grupę zaskoczonych rebeliantów, rozbijając ich niczym kula bile. Po chwili z otwartych drzwi terenówki posypała się krótka, celna seria wprost w twarz dowódcy rebeliantów. Nastała krótka chwila ciszy, po której z wrzaskiem i z przerażeniem młodzi napastnicy zaczęli uciekać. Panika była tak wielka, że rzucili wszelką posiadaną broń. Strach powodował, że uciekali, jak tylko mogli najdalej i jak najszybciej potrafili, nie zważając na kolczaste krzaki i zarośla. Niczym grupka przestraszonych dzieci w ciemnej piwnicy, gdy zgasła ostatnia żarówka.

– Szybko opaski zaciskowe – krzyczał Tadeusz. Kenijczyk wykrwawiał się z każdą chwilą. Odrąbana ręka wisiała jedynie na żyłach i kawałku skóry. Człowiek wił się z bólu i nie można było go początkowo opatrzyć. – Dajcie mu morfinę – Tadeusz ponaglał siostry szukające w busie zapakowanych środków. – Gówniarze, szczeniaki, a niech was jasna cholera! – Adam wściekle wyładowywał swoje emocje. – Teraz to nawet rodzona matka cię nie pozna – szturchnął butem ciało martwego rebelianta. Chłopak nie miał twarzy. Kule roztrzaskały mu kości policzkowe, nos i czoło. – A z tym co zrobimy? – Olga wskazała na leżącego nieprzytomnego rebelianta, którego chwilę wcześniej powaliła. – Ja się nim zajmę – zaproponował Igor. Odkręcił manierkę z wodą i polał nią nieprzytomnego chłopaka, który po chwili odzyskał świadomość. Leżał nadal bez ruchu, patrząc z przerażeniem na giganta, który stał tuż nad nim. W tym czasie dokończono tamowanie krwotoku i przeniesiono kierowcę koło busa, opierając go plecami o pojazd. Siostry przygotowywały miejsce w samochodzie, aby go w miarę wygodnie położyć. Kenijczyk wyglądał strasznie. Cały we krwi, z dwoma obandażowanymi kikutami, z których pokapywała jasna posoka. Igor nie wytrzymał. Podniósł rebelianta z ziemi jak mały kamień. Chwycił go od tyłu za barki i podniósł na dobre pół metra w górę. – Patrz, pierdzielony gnoju, coście zrobili! Patrz! Patrz! I co teraz?! – trząchał przy tym chłopakiem, jak workiem kartofli. – Jeszcze kilka minut wcześniej byłeś bohaterem gotowym obcinać ludziom głowy, a teraz trzęsiesz się jak galareta. – Igor, zostaw go – Olga patrzyła na zapłakaną, spanikowaną twarz chłopaka. „Przecież ten dzieciak nie ma jeszcze szesnastu, może siedemnastu lat” – pomyślała. – „To okropne, to straszne, dlaczego jacyś ludzie

wykorzystują dzieci do swych celów politycznych czy też wojskowych?” Kenijczyk osunął głowę i oddał ostatnie tchnienie mimo energicznych prób ratowania go. Igor postawił przerażonego jeńca wprost w kałużę wody i moczu. Dopiero teraz zauważył, że chłopak ze strachu się porobił. Miał mokre spodnie, a z krocza czuć było nieprzyjemny smród. – Igor! – Olga krzyknęła w chwilę potem, jak chłopak stanął na nogach. Rosjanin nie wiedział, o co chodzi. Spodziewał się czegoś najgorszego. Stojący przed nim chłopak przewrócił się, łapiąc się za klatkę piersiową. Teraz dopiero olbrzym zauważył grymas bólu na jego twarzy. Olga uklękła przy nim, próbując sprawdzić, co się stało. Po chwili zaczęła go reanimować. Jednak nie przyniosło to żadnego efektu. – To nie twoja wina, Igorze. Dzieciak dostał zawału serca, musiał mieć jakąś wadę. Nie mogłeś o tym wiedzieć. Nie powinien tu być. – Kierowca też miał jakąś wadę? – Nie, stracił zbyt dużo krwi. Nic nie można było poradzić. Rebelianci uderzyli go kolbą w brzuch, chyba pękła mu śledziona – odpowiedziała jedna z sióstr. Jak najszybciej zapakowano do samochodu ciała i grupa ruszyła dalej. Od teraz Tadeusz został kierowcą busa.

ROZDZIAŁ III

ŚLUBNA OBRĄCZKA

Jak zwykle pod wieczór lament i płacz rozchodziły się po osadzie jak fala po wodzie, gdy wrzuci się do niej kamień. Lidia nasłuchiwała, a z każdą chwilą narastało drżenie jej serca. Miała złe przeczucie. Jedna z Arabek przybiegła do pomieszczenia, gdzie zajmowano się chorymi. Kobieta próbowała coś jej powiedzieć, ale co chwila popadała w lament. Lidia zrozumiała tylko tyle, że powinna pójść do Sary. Z niepokojem w sercu pobiegła w stronę domu, w którym mieszkał Ismail. Na progu spotkała zasmuconego Baszara. – Mogę wejść? Sara coś chciała ode mnie. – Nie teraz, Lidio. Stała się rzecz straszna i okrutna. – Co takiego się stało? Baszar! Powiedz mi, co się stało? Czy to ma związek z tymi ludźmi, którzy przybyli tu niedawno? – To mój stryj, a zarazem przyjaciel mojego ojca. Baszar drżał na całym ciele. Krople potu spływały po jego skroni. Nagle pięścią zatkał sobie usta, przygryzając do krwi palce. Walczył ze sobą, chciał zdławić złość, gorycz i płacz. W kącikach jego oczu Lidia dojrzała migające w zachodzącym słońcu krople łez – zbyt małe, aby wypłynąć, zbyt duże, żeby nie dały się zauważyć.

– Baszar, co się stało? – próbowała łagodnie, ale z drżeniem w głosie wydusić z niego choć skrawek informacji. Nagle coś w niej pękło, chwyciła go za rękę i zaczęła ją szarpać, krzycząc: – Powiedz mi! – Mój brat! Mój brat i wszyscy, którzy z nim byli – przerwał na chwilę – wszystkich zamordowano! – Boże! Wiktor! – kolana się pod nią ugięły i osunęła się na ziemię. Nadal trzymała się kurczowo rękawa Baszara. – Twój mąż też – Baszar oparł ją o ścianę, ukląkł koło niej i dłuższą chwilę milczeli. – To niemożliwe! Skąd ta pewność, może to jakaś pomyłka? Baszar! – Stryj natknął się na miejsce, w którym doszło do tragedii. Na karawanę ktoś napadł i rozegrała się walka. Odnaleziono liczne ślady strzelaniny. To siły rządowe musiały zaatakować Abdula. Wszystkich zabito, a potem pozostawiono na pastwę dzikich zwierząt i ku przestrodze innym. – Nie rozumiem? Jakiej przestrodze? Jakie siły rządowe? – Nie wszystko, co przewozimy na handel, jest legalne. Wojsko za poparciem władzy poluje na nas jak na zwierzynę: to dobra okazja do zarobienia pieniędzy. Taki handel może się skończyć więzieniem i wyrokiem skazującym na śmierć albo przejmują towar i likwidują świadków. Ojciec opłaca urzędników, ale wszystkich się nie da. Zresztą żądają coraz więcej i więcej. – Ale może to nie oni? – Stryj rozpoznał Abdula. Ciała były porozwlekane, częściowo nadjedzone. Mówił, że w okolicach kręciły się saharyjskie leopardy i czerwone szakale. Przyciągnął je zapach krwi. Zwłoki były porozrywane. Nie dało się odszukać niektórych części ciał ani ich skompletować. Obmyto ich, ubrano w nowe odzienie, zawinięto w tuniki i pochowano we wspólnym grobie. – Dlaczego ich tam pochowano, na środku pustyni? Czy nie można było ich tu przywieźć?

– To byli muzułmanie. Szczątki twojego męża zostały również pochowane z godnością. Miejscem pochówku stało się miejsce ich śmierci. My muzułmanie wierzymy, że ciało powinno być pochowane w ciągu doby od zgonu. Jeżeli nie zostanie pogrzebane w tym czasie, należy to zrobić bezzwłocznie, jak tylko się da, ponieważ bez pochówku dusza zmarłego zostaje uwięziona w jego ciele i jest jej o wiele trudniej dostać się do raju. – Ale… – Lidio, w tym upale ciało się szybko psuje. Nie było sensu transportować zwłok. Stryj odnalazł również porzucone nosze dla rannego, więc twój mąż prawdopodobnie już nie żył. – To niemożliwe. Dlaczego właśnie nam się to przydarzyło? – Trudno powiedzieć, wola Allaha jest często niezrozumiała dla nas, grzeszników. Przywieziono rzeczy zmarłych. W jednym zawiniątku było to – Baszar podał Lidii złotą obrączkę. – Abdula ograbiono ze wszystkiego. Widocznie obrączkę uznano za nieczystą i jej nie zabrano. – Wiktor – powtarzała z płaczem, tuląc w dłoniach jedyną pamiątkę po mężu. – Przykro mi, Lidio – powiedział Baszar, delikatnie tuląc ją do siebie. – Twój brat był dobrym człowiekiem. Uratował nas. – Niech Allah go błogosławi. Ojciec kazał wykuć tablicę z opisem ich śmierci. Umieści na niej imiona i nazwiska wszystkich zamordowanych, łącznie z twoim mężem. – Dobrze. – Jak tylko ją wykonają, to zaraz wyruszę na grób brata. – Jadę z tobą. Muszę zobaczyć, muszę zrozumieć – wypowiadała zdławione łzami słowa. – Zabiorę cię ze sobą – odpowiedział Baszar.

ODKRYCIE

„Stuk puk, stuk puk, stuk puk. Teraz szpachla, trzy uderzenia kilofem i znów szpachla, może dwie” – Wiktor bezustannie myślał o monotonii swojej pracy. „Znowu trzy uderzenia i szpachla. Osiem, szpachla i taczka, więcej nie dam rady.” Sąsiad na przodku ładował dwa razy szybciej i więcej, przynajmniej dziewięć lub dziesięć szpachli do taczki. Robił to tak mechanicznie, że przypominał cyborga. Tym bardziej, że nie sprawiało mu to większego wysiłku. „Raz, dwa, trzy i szufla” – powróciła jednostajna myśl. „Jeszcze dwadzieścia tysięcy powtórzeń i koniec.” W sumie dziennie, jak obliczył, machał ze trzydzieści tysięcy razy. Od świtu do zmierzchu. Gdy wchodzą do kopalni, świta. Jak wychodzą, zmrok zalewa pustynię. – Zulu, jak długo tu jesteś? – Murzyn miał nieco inne imię, ale Wiktor nie był w stanie go dokładnie wymówić, więc uprościł sprawę do najbardziej podobnego brzmienia. – Dziesięć lat – odpowiedział tamten bez przerywania pracy. – Czemu nie wyniesiesz się z tego piekła? – A po co? U mnie w wiosce jest bieda i nie ma co jeść. Susza i szarańcza niszczą całe uprawy. Tutaj przynajmniej mam jedzenie, a i rebelianci nie wcielą mnie do wojska. – A co z rodziną? Masz rodzinę? – Mam, i to dużą. – Więc nie uważasz, że powinieneś być z rodziną i… – I co? Piachem nakarmię swoje dzieci? – Zulu przestał kopać i popatrzył na Wiktora z politowaniem. – Tutaj przynajmniej jestem syty i mogę trochę zarobić u Ibrahima. – Trochę? To, co ty nazywasz zarobkiem, to czysty wyzysk, niewolnictwo, jałmużna. – Może dla ciebie, białego człowieka z serca zachodniego kraju. Ja

nie byłem u doktora już od roku. Nic nie jestem nikomu winien, a Ibrahim obiecał mi dodatkową nagrodę za pracę, więc się staram. Te pieniądze utrzymują moją rodzinę, i to całą. A to jest duża część wioski. – A skąd wiesz, że ci w ogóle zapłaci? – Zawsze płaci. Raz na pół roku idę do swojej wioski, a potem wracam. – Jak to idziesz? Tak po prostu? – Poproszę Ibrahima i przy okazji mnie trochę podwiozą, potem idę kilka dni. W wiosce jest wtedy wielkie święto. Po dwóch dniach wracam. – I każdy może stąd odejść? – Tak, jeżeli nie jest głupi. Tylko głupiec odchodzi stąd bez pozwolenia Ibrahima. To tak, jakby chciał się sam zabić. – A jak wracasz, też cię ktoś podwozi? – Z wioski bierzemy muła i jadę z kimś, ile się da. Potem idę już sam. To daleka droga i bardzo niebezpieczna. Strata muła byłaby wielkim nieszczęściem. – A ja, czy będę mógł iść z tobą? – Tak, jak ci Ibrahim pozwoli. Zawsze to lepiej iść we dwóch. – A kiedy się wybierasz do swojej wioski? – Już niedługo, za sto sześćdziesiąt pięć dni. Liczę każdy dzień. – A nie mógłbyś trochę szybciej? – Owszem, ale z czym pójdę do wioski? Muszę zarobić. Ty mi zapłacisz? – Tak, oczywiście! – podniecił się Wiktor. – To zapytaj Ibrahima, ale byłeś kilka razy u doktora, więc musisz najpierw oddać dług, a potem dopiero możesz ruszać w podróż – Zulu złapał się za nos i potarł go palcami. – Nie tak. Jak się stąd wydostanę, to wrócę do siebie. Przyślę ci tyle pieniędzy, że starczy dla całej twojej wioski, a świętować będziesz kilka dni. – Nic z tego. Ty wyjedziesz, ja zostanę bez pieniędzy i stanę się pośmiewiskiem wszystkich swoich. Ibrahim będzie zły i nie da mi

roboty. Lepiej pracuj, zarobisz, to cię za którymś razem wezmę ze sobą. – Niech Allah wam błogosławi – z oddali dochodził głos Araba, który przeszukiwał powoli ściany niedawno wykopanego tunelu. Wyglądał zabawnie ze słuchawkami na głowie i wyszukiwaczem metalu w rękach. Po chwili zbliżył się do Wiktora. Na moment przystanął, nasłuchując sygnałów pomiarowych. Wiktorowi skojarzył się z afgańskim saperem poszukującym miny, którą w nocy zakopał, aby wysadzić jakiś amerykański transport, który obrał inną drogę, więc teraz trzeba było odnaleźć minę, aby samemu w nią nie wdepnąć. – Kop tutaj – Arab wskazał palcem krawędź ściany przylegającej do podłogi. – Tutaj to zrobię dziurę i jeszcze ktoś nogę złamie. – Nie gadaj. Kop, tylko uważnie – nakazał Ibrahim i poszedł dalej nasłuchiwać, czy jego wykrywacz metalu nie zabrzęczy nadzieją. Wiktor przez większość dnia kopał w piaskowcu dziurę. Miał już dość. Może Arab tylko chciał go pognębić? – Jak długo mam kopać? Tutaj są już jakieś inne skały o wiele twardsze. – Kop, póki Ibrahim nie przyjdzie i nie powie, że dość – doradził Zulu. Wiktor wyciągał kolejną szpachlę. Dziura w ziemi przypominała grób. Nagle, gdy przerzucał kolejną porcję do taczki, zauważył coś, co błysnęło w świetle lampy. Delikatnie otrzepał kamień z piasku. – Zobacz Zulu! – O! Zulu chwycił Wiktora za rękę, pomagając mu wyjść z dołka. Po chwili, nadal trzymając go, ciągnął za sobą i głośno nawoływał właściciela kopalni. – Panie Ibrahim! Panie Ibrahim! Arab nie dał się długo szukać. Wyszedł nagle z jakiegoś zakamarka i stanął jak wryty na widok kawałka skały. Wziął go do ręki z wielką ostrożnością. – Na Allaha, taki samorodek, jaki duży! – krzyczał. – To wielkie

szczęście! Waży więcej niż sześć deko – zadowolony Ibrahim klepnął kilkakrotnie Wiktora w ramię. – A mówiłem, mówiłem, żebyś kopał, tam kopał. To wielka radość. Allah jest wielki! – Masz szczęście, biały człowieku – powiedział Zulu. Teraz Ibrahim jest zadowolony. A jak on jest zadowolony, to i ty będziesz zadowolony. Wiktor był szczęśliwy, miał wielką nadzieję, że ten kawałek złota przybliży go do wolności. Znowu jednak chwycił się za klatkę piersiową. Ból narastał już od dawna i przypominał się coraz częściej i silniej. – Co się stało? – zapytał Zulu. – Jak by mi ktoś wsadzał w gardło sztylet. Muszę po pracy pójść do doktora. Zulu pokiwał tylko głową. – I co mi jest Peter? Czuję się coraz gorzej. Boli wściekle i zaczynam rzygać krwią i ropą. – Masz gorączkę, opuchnięte i zaropiałe gardło. Wygląda na to, że dostałeś wrzodów w przełyku. – Nigdy nie miałem problemów z żołądkiem, a tym bardziej z przełykiem. – To nie od tego. Jak tu przyjechałeś, wspominałeś, że do gardła wsadzili ci jakiegoś gada. – Daj spokój, nie przypominaj mi tego. – Samo się przypomniało. Dałem ci wtedy surowicę na jad i antybiotyk. Po objawach stwierdziłem, że nie zaszkodzi. – I co, zaszkodziło? – Nie! Nie, wręcz przeciwnie. Teraz jestem pewien, że właściwie postąpiłem – odpowiedział Peter. – Właściwie? To dlaczego mnie tak nasuwa? – Jest taki gatunek żmii pustynnej, małej i ogólnie niegroźnej. Występuje w okolicach oaz. Jak są młode, przypominają duże pijawki. Jednak kąsają, a efekty poznałeś. Niestety w miejscu ukąszenia, a ty je masz w gardle, następuje obumarcie tkanki. Robią się ropnie i wrzody. Organizm pozbywa się jej.

– I co? – I nic. Jak każde zapalenie. Mocny antybiotyk, coś na ból i czekać. – To wszystko? – Oczywiście, gdy rana jest zewnętrzna. Tutaj grozi ci jeszcze krwotok wewnętrzny. Niestety nie mam aparatury, aby to sprawdzić. Żyły w przełyku mogą być w bezpośrednim kontakcie z wrzodem. – I co wtedy? – Różnie to może być. Pęknięty żylak, jeżeli takie masz, może doprowadzić po godzinie do zgonu. – To najgorsza wersja? – Tak, ale myślę, że tak źle nie jest. Poleżysz tu kilka dni i się zobaczy. – A co to da? Będę mniej cierpiał? – Nie. – To daj mi coś na to paskudztwo i wracam jutro rano do roboty. Wolę coś robić i cierpieć niż nic nie robiąc, rozmyślać o chorobie. Nie dam Arabowi satysfakcji potrącenia mi kasy za kolejny dzień w lazarecie. – A słyszałem, słyszałem. Znalezisko niczego sobie. Samorodek waży sześćdziesiąt osiem gramów. Bardzo rzadko się zdarza, aby znaleźć taki kawał złota. To była ciężka noc dla Wiktora. Kilkakrotnie wymiotował, a środki przeciwbólowe, które Peter mu dał, niewiele zmniejszały dolegliwości. Następnego dnia w kopalni dostał takiego ataku, że zdołał się tylko zwinąć w kłębek. Gdy się ocknął, był przy nim już Peter i aplikował w żyłę kolejną ampułkę czegoś, co miało go uzdrowić. Wiktor nie zdążył nawet o nic zapytać, gdy torsje rzuciły nim niczym wyciskaną gąbką. Myślał, że się wykończy. Krew, ropa, woda. Peter chciał go wziąć do punktu medycznego, ale Wiktor zaprotestował. – Nie upieraj się. Musisz odpocząć. – Peter, czy to coś zmieni, jak będę siedział tam a nie tu? W czymś możesz mi dodatkowo pomóc? – No, dobrze. Wrzody pękają i rany powinny się goić. Nic więcej nie

mogę dla ciebie zrobić. – To zostaw mnie tu. Zulu się mną opiekuje – wskazał na Murzyna, który stał tuż obok doktora. – Widzę Wiktor, że twardniejesz. Ta ziemia przekuwa człowieka na stal. Następnego dnia wszystko minęło. Powoli, ale sukcesywnie odzyskiwał siły. Znowu powrócił do trzydziestu tysięcy powtórzeń. – Uparłeś się na ten dół. Jeszcze trochę, a zakopiesz się w nim cały – powiedział Zulu z śmiechem. Dwóch pozostałych kompanów również podśmiewało się z gorliwości Wiktora. – Może znajdę jeszcze jeden taki kawałek. Wykupiłbym się od Ibrahima raz na zawsze. Skała w tym miejscu była jakaś nietypowa. Przypominała krystaliczny miał. Wiktor ostrożnie kopał coraz głębiej i głębiej, gdy nagle ziemia pod jego stopami osunęła się tak gwałtownie, że nie zdążył niczego się złapać. Z łopatą w górze zanurzał się błyskawicznie w pustkę. – Zulu!!! – krzyknął, a do głowy przyszła mu myśl: „Czy to już piekło?” Spadł na tyłek, mocno obtłukując kość ogonową. Z trudem wstał i spojrzał w górę, gdzie widniała dziura, a w niej szczerzyły się zęby Zuli. Ten, jak tylko zorientował się, że z Wiktorem wszystko dobrze, roześmiał się, a wraz z nim pozostali, z ciekawością zaglądając w dół jeden przez drugiego. Wiktor zaczekał, aż upoją się chwilą. – Może byście mi pomogli się stąd wydostać? – Zaraz przyniosę drabinę – uspokajał Zulu. Odkrycie Wiktora nie pozostało tajemnicą. Po chwili tłum gapiów, oderwawszy się od roboty, zaglądał do dziury. Po godzinie na dole był już Ibrahim, Peter, Zulu i dwóch współpracowników. Każdy dostał lampę, latarkę, torbę przygotowanych pochodni i dwa pęczki lin. Miejsce, w którym się znaleźli, okazało się starym korytarzem, który ciągnął się w jedną i w drugą stronę bez końca. Jego ściany częściowo zostały wyłożone obrobioną kamienną cegłą.

– Czy to jakiś stary korytarz kopalni? – Wiktor rzucił pytanie, nie adresując go do konkretnej osoby. – Możliwe, i to bardzo stary. Ale te wykończenia nie wskazują na kopalniane pochodzenie – odpowiedział Peter, a Ibrahim pomruczał potwierdzająco, po czym zdecydował: – Dzielimy się na dwie grupy. Wy pójdziecie w tę stronę – mówiąc, wskazał na Wiktora, Petera i Zulu – a my w tę. Nie zmieniać poziomu korytarzy. Zaznaczać drogę na rozwidleniach. Spotykamy się tu za paręnaście minut, zdecydujemy, co dalej. – Czy Ibrahim nie przesadza? To zwykły tunel, tylko wykopany przez innych ludzi, może w innym czasie – Wiktor poddawał w wątpliwość sens tak szeroko zakrojonych badań korytarza. – Ibrahim prowadzi tę kopalnię, jego ojciec tu kopał, jego dziadek tu kopał. Skoro zainteresował się tym korytarzem, to nie bez przyczyny. On zna wszystkie przejścia w tej kopalni, a tego się najzupełniej nie spodziewał. Po kilkuset metrach korytarz nieco zaczął się wznosić, aż w końcu dotarli do końca. Dwa bloki skalne o równych bokach, a na nich płasko ułożony trzeci stanowiły wejście do czegoś, co było za zagradzającym je wygładzonym i dopasowanym głazem. Zulu natychmiast zaparł się nogami i próbował go przesunąć lub odepchnąć. Kamień nie drgnął nawet na milimetr. Wszyscy trzej naparli na głaz, ale bez rezultatu. – Mamy końcową stację metra! – oznajmił Peter. – A co to jest metro? – zapytał Zulu. – To takie tunele pod ziemią, w których jeżdżą pociągi i przewożą ludzi. Zulu popatrzył na rozmiary tunelu, który miał niecałe dwa metry wysokości i około półtora szerokości. – Niemożliwe, widziałem kiedyś pociąg, nie zmieściłby się tu. – Tamte przejścia są dużo szersze i wyższe – wyjaśnił Wiktor. – A nie łatwiej by było, aby pociąg jechał na powierzchni? Przecież to dużo pracy z takim pomysłem. Czy tam też kiedyś były kopalnie? – Nie, na powierzchni stoi dużo domów i nie ma miejsca –

odpowiedział Peter. – Jak to nie ma miejsca? U mnie w wiosce, jak nie ma, to… – Zobaczcie, tu są jakieś inskrypcje – Wiktor przerwał wywody Zulu, przecierając powierzchnię głazu. – Rzeczywiście, to mi przypomina egipskie bazgroły – potwierdził Peter. – Trochę szacunku dla starożytności. A ty co o tym sądzisz Zulu? – Nie wiem, ale jeżeli ma to związek ze starożytnością, jestem za tym, aby starych duchów nie budzić. – Masz na myśli, że to grobowiec? – Może i tak, po co ktoś miałby tarasować wejście? Rodzi się tylko pytanie, czy my jesteśmy w środku tego czegoś, czy na zewnątrz? – zastanowił się Peter. Oczy czarnoskórego rozszerzyły się na te słowa, najwyraźniej Zulu nie miał ochoty zakłócać spokoju zmarłym. – Myślę, że już czas wracać. Pan Ibrahim będzie wiedział, co dalej robić. Może oni znaleźli coś więcej. Aby to nie były szczątki kogoś, kto tu jest pochowany – dodał Zulu i natychmiast ruszył w drogę powrotną. Grupy spotkały się ponownie. Okazało się, że zespół Ibrahima napotkał podobną skalną przeszkodę zasłaniającą wejście do czegoś, czego jeszcze nie mogli określić. Główna różnica polegała na tym, że druga część korytarza ciągnęła się dłużej, a w końcówce opadała. Postanowiono przyjść tu następnego dnia.

ZAGINIONE MIASTO

– Chować się! Uwaga! Trzy, dwa, jeden, odpalam! – krzyczał Ibrahim, a wszyscy, którzy znajdowali się w korytarzu, położyli się plackiem na ziemi jak najdalej od wybuchu. Dopiero druga eksplozja dała oczekiwany rezultat. Skała, która zamykała przejście, pokruszyła się na tyle, że można było przedostać się na drugą stronę. – A ksi! – kichał jak i inni Wiktor, idąc ku otworowi. Był cały we wszechobecnym kurzu. – Komuś bardzo zależało, aby odgrodzić ten korytarz od pozostałych. Ibrahim musiał użyć sporo więcej dynamitu niż za pierwszym razem – komentował Peter. – Widocznie ktoś chciał tu ukryć jakieś skarby – powiedział Zulu. Gdy kurz nieco opadł, wszyscy ostrożnie przeszli przez dziurę w otworze. Jak na zwykłe zamknięcie przejścia grubość kamienia zasłaniającego otwór była zastanawiająca. – Domyślam się, że komuś dawno temu zależało na tym, aby nikt tu nie wchodził. Wejście jest zamurowane dodatkowo cegłą. To bardzo dziwne… – Masz rację, doktorku. Zobacz te ryty na kamieniu, wszystko to w ogóle nie pasuje do cegły z muru zasłaniającej wejście – powiedział Wiktor. – I słusznie. Wykonano je jeszcze w czasach starożytnego Egiptu, a te ściany to o wiele późniejsza robota – powiedział Ibrahim. – Zobaczcie, zobaczcie! – Zulu wołał wszystkich, świecąc lampą na przewrócony, oparty o ścianę kamienny relikwiarz. Widok wydawał się tak znajomy, że Wiktor przez moment nie dowierzał własnym oczom. Rozejrzał się dokładniej po pomieszczeniu. W jego głównej części zwracał uwagę fragment konstrukcji ołtarza,

także kilka leżących w piasku lampek oliwnych. Podszedł bliżej. Otarł z piasku i kurzu fasadę kamienia i zdumiony krzyknął: – Przecież to… przecież to symbole chrześcijaństwa! – A tu zobaczcie, tu są pozostałości malowideł na ścianie – zdumiał się Zulu. – To święci! Mają aureole nad głowami. To niesamowite, skąd to się tu wzięło? – dziwił się Wiktor. – Na tych ziemiach działał niegdyś bardzo prężny ośrodek handlowy. Za panowania władców chrześcijańskiej Nubii. Początki sięgają czwartego wieku, a koniec okresu jego świetności przypada na wiek szesnasty. To może być kościół sprzed tysiąca lat – powiedział Ibrahim. – Sądząc po niskim, łukowanym sklepieniu, myślę, że to podziemia. Główny kościół znajduje się nad nami – oznajmił Wiktor. – Ta część korytarza wznosiła się, więc jesteśmy na poziomie starodawnych piwnic. Może jest droga na górę. Niestety, wszystkie możliwe wyjścia były zasypane, odnaleziono jedynie kilka poziomych korytarzy do innych pomieszczeń. Przeszli do jednego z nich, zajmującego dość dużą przestrzeń. Na ziemi dostrzegli dużo przysypanych piaskiem skorup ceramicznych. Ich cienkie ścianki świadczyły o tym, że naczynia były luksusowe i zapewne używali ich bogacze, a może nawet i król. Jednak czym dalej szli, tym więcej skorpionów zamieszkujących te ruiny wypełzało z różnych kątów. – To jakaś nieodkryta rewelacja archeologiczna! – wołał zachwycony znaleziskiem Wiktor. – To nie taka sobie rewelacja, to Szenkir, zaginione miasto – wyjaśnił Ibrahim. – Zaginione miasto? Skąd to wiesz? – z niedowierzaniem pytał Wiktor. – Poczytaj historię kościoła aleksandryjskiego – wtrącił Peter. – On ma rację. Wzmianki o miastach nubijskich istnieją naprawdę. Do tej pory odnaleziono sześć z siedmiu opisanych. To jest siódme. Wszystkie odkryte znajdowały się w pobliżu Nilu, nikt nie sądził, że

siódme może ukrywać się przy jego dorzeczu, i to wyschniętym. Może kiedyś, kilkaset lat temu, rzeka nie wysychała. A może zanikanie rzeki było przyczyną upadku miasta? To tylko domysły, niech martwią się tym archeolodzy – skomentował Ibrahim. – Archeolodzy? Faktycznie, przecież w Sudanie polscy archeolodzy prowadzili badania od wielu lat. Nawet była akcja ratunkowa przy czwartej katarakcie na Nilu. Z uwagi na budowę tamy zostały zalane duże obszary pod sztuczne jezioro. Czytałem o tym. Pracami kierował niejaki doktor Żurawski – powiedział Wiktor. – No, no, ale mądrala. Tu nic nie znajdziemy. To żer dla ludzi poszukujących staroci. Mnie interesuje druga część korytarza. Mam wrażenie, że nos mnie nie zawiedzie – stwierdził Ibrahim i nakazał, aby wszyscy zbierali się do powrotu. – Co on ma na myśli? – On tylko kopalnie. Skoro miasto istniało w czasach wczesnochrześcijańskich i jego budowle powstawały na miejscu jeszcze starszych budowli, a ten korytarz nawiązuje do czasów staroegipskich, to może oznaczać, że miasto istniało już za czasów faraonów. Co o tym sądzisz Ibrahimie? – Allah jest wielki, doktorze. Moja kopalnia sięga wiekiem średniowiecza, ale może odkryjemy pozostałości z czasów jeszcze starszych. Proszę pamiętać, że Sudan kiedyś nazywano Nubią od słowa „nub”, czyli złoto. – A jaki ma to związek z Egiptem? – zapytał Wiktor. – W Egipcie nie ma złota. Całe złoto dla faraonów było wydobywane w Nubii. Dlatego powstawały tu duże ośrodki wydobywczo-handlowe – wyjaśnił Ibrahim. – Duże? – W czasach starożytnego Egiptu na terenie kopalń w Nubii pracowało ponad sześćdziesiąt tysięcy niewolników. Czy to o czymś nie świadczy? – Dobitnie – odpowiedział Wiktor. – No właśnie. Egipcjanie posiedli zdumiewającą wiedzę o

poszukiwaniach złóż złota. Wiedzieli dokładnie, gdzie należy kopać. Dziesiątki, jak nie setki przedmiotów i budowli zdobiono tym kruszcem. Większość tego rozkradziono przez wieki. Jeżeli odnajdziemy stare pokłady, przy obecnych możliwościach technicznych natrafimy na duże złoża – Ibrahima najwyraźniej opanowywała gorączka złota. Już z samego rana następnego dnia zakładano ładunki wybuchowe w drugim krańcu odnalezionego korytarza.

PRZEBUDZENIE

Lidia już nieco przywykła do jednostajnego rytmu kołysania się na wielbłądzie. Wzmógł się pustynny wiatr, który niczym rozgrzana suszarka przystawiona do twarzy wysuszał skórę z ostatnich drobinek wilgoci. Popękane usta piekły, a drobinki piasku przyklejały się do krwawych ranek. – Nie odzywasz się od południa – stwierdził Baszar. – Nie musiałaś jechać, ale jesteś upartą kobietą. Doceniam to. Dobrze, że wyruszyliśmy teraz, za kilka dni piasek przysypie groby i nie będzie można ich już odnaleźć. – Tam, w tej niedalekiej dolinie wśród wydm – wskazał kierunek – odpoczniemy i przenocujemy. Rozłożyli prowizoryczny obóz. Wielbłądy stanowiły parawan przed zachodnim wiatrem. Baszar zrobił obchód naokoło obozu, sprawdzał, czy nie kryją się w piasku węże. Znalazł nawet kilka sztuk suchych gałęzi przywleczonych zapewne przez wiatr. Stanowiły one wraz z suszonym wielbłądzim łajnem dobry materiał na małe ognisko. – Myślisz wciąż o nim. To zrozumiałe. Jest mi przykro z powodu śmierci twojego męża. My, ludzie pustyni, inaczej niż wy na północy myślimy o śmierci. Tu często przychodzi ona zbyt szybko, skrada się, wbija swój jad w ciało człowieka, jest nagła i bezlitosna. Mało kto dożywa sędziwych lat. – Ale nie Wiktor. Dopiero zaczynaliśmy życie we dwoje. Kupiliśmy mieszkanie, mieliśmy dobrą pracę, plany na całe życie. To wszystko to jakiś koszmar, jakiś sen, z którego muszę się obudzić. Rozmawiali ze sobą jeszcze dłuższy czas, gdy nagle Baszar zerwał się na równe nogi, uchwycił uprząż jednego z wielbłądów i zmusił zwierzę do zmiany miejsca legowiska. Po chwili zrobił to samo z drugim wielbłądem.

– Nie podoba mi się to – wyjaśnił. – Wiatr zmienia kierunek, a to oznacza, że nadchodzi pora burz. Za wcześnie, przynajmniej o dwa tygodnie. – Będzie padał deszcz? – Zapytała Lidia. – Burze piaskowe, po nich dopiero przyjdzie z południa pora deszczowa. Są jednak lata, kiedy nie spadnie ani jedna kropla wody. – Przeżyłeś kiedyś ulewę na pustyni? – Miałem wtedy piętnaście lat. Pomagałem starszym braciom w przeprowadzaniu stada kóz po równinie. Na ziemię spękaną, twardą jak skała deszcz spadł w nocy tak nagle, że nie wiedzieliśmy, co robić. Było ciemno i nie mogliśmy zapalić żadnej pochodni. Woda nie wsiąkała już w ziemię. Po chwili brnęliśmy po kostki w mazi błota. Deszcz był tak intensywny, że nie dało się oddychać. Usta zalewała woda. Przerażony, bałem się, że się utopię. Potem było jeszcze gorzej. Zwierzęta wpadły w popłoch. Błyskawice rozświetlały noc, a grzmoty piorunów sprawiały, że ziemia drżała pod stopami. W blasku błyskawic widziałem, jak ogromna, rozbryzgana ściana wody pędzi w moim kierunku. Zacząłem uciekać, wspinając się na najbliższą skałę. Woda uderzyła w moje nogi, porywała mnie kilka metrów. Na szczęście byłem zbyt wysoko, aby wciągnęła mnie w główny nurt. Stare koryto rzeki wypełniło się w kilka minut. Deszcz i woda z górnych partii wyżyny spowodowały, że rzeka ożyła. Straciliśmy niemal połowę stada. Allah był jednak łaskawy, nikt nie zginął. Po tygodniu nie zostało nawet małe bajoro. Wszystko wyparowało i zmieniło się w pustynię. Dla ciebie deszcz to zwykła sprawa, ludzie nie umierają z jego przyczyny. – Na północy, a dokładnie w kraju, z którego pochodzę, zdarzają się powodzie. Nie takie, jak myślisz. Najczęściej z powodu opadów albo gdy topi się śnieg. Rzeki wylewają wtedy nadmiar wody ze swych koryt. Ludzie też giną, ale zdarza się więcej zgonów z powodu wyziębienia. Bezdomni, których zaskoczy niska temperatura i mróz, wychładzają się na śmierć. – Tutaj bywa, że na pustyni, w nocy, jest bardzo zimno. Można umrzeć bez odzieży.

– U nas duży mróz zdarza się zimą. Woda zamienia się w lód, ziemię pokrywa szron, który wygląda jak biały mech, pod nogami skrzypi zmarzlina. Często jest śnieg. – Widziałem śnieg w telewizji i na zdjęciach. Jak czuje się mróz? – Nieprzyjemnie. Skóra robi się szorstka, czujesz tysiące igieł w palcach. Trzęsiesz się i odczuwasz, jak zastygasz. Potem ból narasta. Kiedy nie czujesz już rąk albo nóg, może być za późno. Odmrożenia to częsta przyczyna amputacji. Jak nadal przebywasz na zimnie, robisz się otępiały. Zapadasz w sen i możesz się już nigdy nie obudzić. – Trudno to sobie wyobrazić. – Tak samo jak nam przebywanie tutaj, gdzie wszystko parzy, nagrzane od słońca. – Domyślasz się, że twój powrót do kraju nastręczyć nam może wiele problemów? – Baszar zmienił temat – za dużo wiesz. Czy nie możesz zostać tutaj? Jesteś potrzebna dzieciom. – Chcesz, żebym pomagała wam w tresowaniu niewolników? – Dajemy im nowe życie. Często rodzice sami chcą, abyśmy się nimi zaopiekowali. Na południu pozostaje im tylko niewola w armii wyzwoleńczej albo śmierć głodowa. – Nie jestem taka głupia. Sprzedajecie potem dzieci i jak są trochę wykształcone, bierzecie lepszą cenę. – Nie my – zaprotestował Baszar – pośrednicy. Oni czerpią dochody z handlu ludźmi. Nasze dzieci, jeśli zdobędą trochę wiedzy, mają szansę na bycie służącymi w bogatych domach arabskich w emiratach, w Dubaju. Niektóre trafiają nawet do Turcji. – Miałeś kiedyś kontakt z nimi po sprzedaniu? Co się z nimi dzieje? – Różnie. Te, które zostają w Sudanie u zamożniejszych ludzi, często wykonują różne prace w domu lub w polu, bo ich własne dzieci chodzą do szkoły. – To nie mogą zatrudnić normalnych pracowników? – Pracownikom do szesnastu lat nie trzeba płacić. Dlatego starszych chłopców wypędzają wtedy z domu albo sprzedają do pracy w kopalniach, kamieniołomach. Dziewczęta zaś zazwyczaj rodzą dzieci

swoim panom. To dla nich inwestycja. – I co wtedy? Panowie traktują je jak własne dzieci czy niewolników? – Nie mogą. Żony i dzieci ich żon nie pozwalają na to, aby niewolnica zajmowała wyższą pozycję w rodzinie. – To nieludzkie, nie mogę w tym uczestniczyć. – Nie uczestniczysz. Pomagasz tylko w ich przetrwaniu. U nas mają wszystko, czego im trzeba, gdzie indziej muszą znosić cierpienie, głód i poniżenie. Co ci zależy? Kto w kraju na ciebie czeka, skoro twój mąż umarł tutaj? – Nie mogę. Muszę wrócić do Polski. Tam mam rodziców. Bank zapewne zabrał już mi mieszkanie, a rodziców ścigają o inne kredyty, które nam poręczyli. Samochód, meble… To inny świat. Muszę im pomóc, to wszystko pospłacać, bo ich ograbią z całego dorobku. – Czyli jesteś niewolnicą banku? – Taki system. Najpierw jesteś niewolnikiem pracy, o którą się martwisz, aby jej nie utracić. Potem niewolnikiem dóbr, które z powodu reklamy czy mody pragniesz posiadać, aby nie być gorszym od innych, a jak ci brakuje na to, stajesz się niewolnikiem kredytów z banków. Całe życie trzeba pracować i może coś zostanie dla ciebie na starość. – Lidio, tutaj jesteś wolna. Możesz wiele pomóc dzieciom. Bóg doceni twoje czyny dla bliźniego bardziej niż twoją pracę dla banków. – Może masz i rację, ale to inny świat. – Wcale nie taki bardzo odległy. Każdego dnia tylu dzieciom dajesz wiele radości. Czy w twoim kraju możesz tak dużo zrobić dla dzieci? – Na północy liczą się pieniądze. Jak je masz, możesz też wiele zdziałać, ale zazwyczaj ludzie, którzy je mają, zapominają o bliźnich. Często akcje charytatywne organizują dla własnej reklamy. Tutaj to co innego. Każdy dotyk dłonią małego bezbronnego dziecka jest jak tarcza dająca mu poczucie bezpieczeństwa i miłości. – Właśnie, rozważ to. Gdybyś mogła jeszcze przyjąć naszą wiarę… – Islam?! – zdziwiła się Lidia, podmuchując na opadającą na oczy grzywkę. – A co to zmieni?

– Bardzo wiele. Jako kobieta, która przyjęła naszą wiarę, mogłabyś dużo więcej. Ja mógłbym się tobą opiekować. Nie zaznałabyś żadnych niedostatków. Bardzo mi na tobie zależy. – A jak nie przejdę na islam, nie będę mogła pomagać dzieciom? – Tak, ale mój ojciec… mój ojciec jest coraz starszy i nie mogę przeciwstawiać się jego woli. Będąc pod moją ochroną, nigdy nie zaznasz żadnej przykrości. Nic i nikt ci nie zagrozi. – Ojciec kazał ci przekabacić mnie na waszą wiarę? – Nie, według niego możesz być przyczyną problemów. Miałem cię pozostawić przy grobach, chyba że wrócisz jako muzułmanka. Baszar wyciągnął sztylet i położył koło Lidii. Mnie naprawdę na tobie zależy. Możesz mnie zabić i uciekać. Weź wielbłądy i uciekaj, zapewne uda ci się dotrzeć do Chartumu. – Jeżeli nie dopadną mnie wcześniej wysłannicy twojego ojca lub inni handlarze niewolników. Nie można tego w inny sposób załatwić? – Powiedziałem ojcu, że chcę, abyś została moją żoną. – Że co?! – Czy ty wiesz, co mówisz? – Tak, tylko taka sytuacja uchroni cię przed niebezpieczeństwem. Nie wymagam, żebyś się natychmiast zgodziła, ale żebyś to rozważyła. Za kilka miesięcy wrócimy do tematu, na razie jest to dla ciebie najbezpieczniejsza droga do przeżycia. – Może mnie zabij od razu. Baszar, po co ta cała gra? – Jesteś potrzebna dzieciom. Jak zrozumiesz, że jesteś potrzebna i mnie, to wtedy porozmawiamy. – Nie rozumiem? – Za kilka miesięcy wyjeżdżam do Arabii Saudyjskiej. Mój wuj dorobił się tam niezłego majątku i chce, abym poprowadził część interesów wraz z jego synami. Trapi go poważna choroba i nie ma już wiele czasu, a jego synowie jeszcze są za młodzi. Za bardzo posmakowali życia, brak im doświadczenia i zdrowego rozsądku. – I myślisz, że wuj pozwoli ci, abyś poprowadził jego interes zamiast jego własnych synów? – Nie zamiast, tylko razem. Mój ojciec ma w tym udziały, a sam też

jest za stary, by tym się zająć. Ja mógłbym tam przebywać razem z tobą, ale tylko jako żoną. Wiesz, ile mogłabyś zrobić dla ratowania dzieci? Przy twoim uporze i pieniądzach możliwości miałabyś olbrzymie. Pomyśl o tym. Moglibyśmy też raz na jakiś czas odwiedzać w twoim kraju twoich rodziców. – Baszar, to dla mnie za wiele. Nie mogę podejmować takich decyzji. – Jak powiedziałem, nie musisz ich podejmować, ale muszę ojcu powiedzieć, że takie mamy zamiary, a ty nie możesz tego negować. Rozumiesz, że to twoja jedyna szansa? Jak tylko słońce wyszło zza horyzontu, temperatura wzrastała w niewiarygodnym tempie. Baszar właśnie kończył sprawdzanie siodeł przy wielbłądach, kiedy ze szczytu wydmy usłyszeli pozdrowienie w imię Allaha. – Zakryj twarz – powiedział do Lidii, kiedy dostrzegł zbliżającego się do nich jeźdźca. – I ja ciebie pozdrawiam w imię Allaha, bracie. Dokąd zmierzasz? – zapytał Baszar, ruszając w kierunku przybysza. Lidia przysłuchiwała się rozmowie, ale niewiele rozumiała z dialektu, jakim się posługiwali tubylcy. W tym czasie weszli już na wydmę i zauważyli liczną grupę ludzi. Arabowie dosiadali wielbłądów, a tylko jeden był konno. Inni, około sześćdziesięciu mężczyzn, wili się dwójkami po piasku niczym długi wąż. Czarni, jak tylko potrafi być najczarniejszy Murzyn, wysocy, niektórzy z drągami w dłoniach do podpierania się podczas marszu. Na samym końcu stało czterech ze spętanymi nogami, z rękami związanymi z tyłu. Jeździec na koniu przyglądał się bacznie kobiecie i wskazywał na nią, mówiąc coś do Baszara. Ten kręcił tylko głową i coś mu odpowiadał. Lidia nauczyła się już, aby nie wtrącać się do rozmowy mężczyzn, choć bardzo chciała się dowiedzieć, o co chodzi. Gdy jeździec zsiadł z konia, podszedł do niej, uśmiechając się całą gębą. Z dala widać było jego nieliczne czarne zęby, zaatakowane próchnicą. Pomimo że stał kilka metrów od niej, czuła nieprzyjemny oddech. Zakryła dokładniej chustą kosmyki swoich blond

włosów, choć zapewne zdążył wcześniej zauważyć jej jasną karnację. Odwrócił się na chwilę i poszedł po czterech spętanych mężczyzn. Lidia wykorzystała moment i zadała pytanie Baszarowi: – Czego chce? – To handlarze. Transportują robotników do kopalni. Znam go, bywał kilka razy u mojego ojca. – Ci związani to też robotnicy? – Niewolnicy. Zostali ujęci podczas walk z rebeliantami. Muszą pilnować tylko tych, dlatego Arabów jest tak mało. Reszta Murzynów dobrowolnie zgłosiła się do pracy. – Wierzysz w to? – Tak, jak głód nie daje wyboru, każda praca za jedzenie jest dobrą pracą. – Po co ich tutaj prowadzi? – Zaraz się przekonamy – odpowiedział Baszar w momencie, gdy Arab przyciągnął czterech więźniów. – Masz ze sobą piękną kobietę. Dam ci tych czarnych za nią. – Nie jest na sprzedaż – odpowiedział Baszar. – To twoja żona? – Nie. – Więc sprzedaj mi ją. Dołożę ci dwa wielbłądy, jak tylko odtransportujemy ich do kopalni. – Nie mogę, jest pod moją opieką. – Przyjadę do was niebawem i przywiozę to, co obiecuję. Chcę ją kupić i dobrze zapłacę. – Możesz zawsze przyjechać, jesteś miłym gościem w naszym domu, ale ta kobieta nie jest na sprzedaż. – Czy to kobieta dla twojego ojca? – Tak, tylko mój ojciec może podjąć decyzję, co do tej kobiety. – Zatem bywaj w zdrowiu. Niebawem, jak Allah pozwoli, spotkamy się. – I ty bywaj w zdrowiu. Poczekali jeszcze chwilę, jak cała grupa przejdzie obok nich. Jeńcy,

brutalnie popędzani, wydawali z siebie tylko jęki. – Czy oni są niemowami? – zapytała Lidia. – Obcięto im języki. W kopalni są potrzebne ich mięśnie, a nie gadanie o rebelii. Nie umieją pisać, więc nic nie mogą opowiedzieć o walkach na południu. – Czemu ci ich pokazywał, chciał ci ich sprzedać? – Nie, chciał wymienić na ciebie i dołożyć jeszcze dwa wielbłądy. – I co mu powiedziałeś? – Że jesteś narzeczoną mojego ojca. On jednak nalega i chce przyjechać do mojego ojca, aby negocjować cenę, póki jeszcze się z tobą nie ożenił. – To jakiś obłęd! – Musiałem mu coś zełgać. Proponuje bardzo dobrą cenę, musimy przyśpieszyć twoją decyzję, dopóki mogę cię jeszcze chronić. Taka kobieta jak ty, o blond włosach i jeszcze o oczach jak ocean, może być obiektem pożądania wielu mężczyzn pustyni. – Nie jestem niczyją własnością. A pożądanie niech sobie wsadzą we własną dupę! – Jeszcze wiele musisz zrozumieć. Im szybciej to zrozumiesz, tym lepiej dla ciebie. Ja cię do niczego nie zmuszam. Masz okazję przeżyć jako moja żona, ale ja chcę mieć u boku kogoś, kogo kocham i żeby ten ktoś kochał również mnie. Jeżeli to ci nie odpowiada, to trudno. – Baszar, nie zrozum mnie źle. Ja widzę w tobie dobrego człowieka. To dla mnie za wcześnie, abym mogła pokochać kogoś innego. Daj mi trochę czasu. – Dobrze Lidio, będę cię chronił tak długo, jak tylko będę mógł, ale nie każ mi czekać wiecznie. Ja mam też swoje uczucia. Baszar przyspieszył wielbłąda. Zwierzęta ruszyły truchtem, pozostawiwszy za sobą kłęby kurzu.

W PUŁAPCE

Dobrze wyposażona ekipa przeszła przez pozostałości kamiennego bloku. Ibrahim, mając nadzieję na odkrycie zapomnianego złoża złotego kruszcu, wziął ze sobą odpowiednią ilość ludzi, sprzętu i nieco zapasów. W sumie grupa liczyła jedenaście osób. Ibrahim, doktor, Wiktor, Zulu wraz z pięcioma górnikami, dwóch Arabów. Każdy dostał od Ibrahima wysokie skórzane buty, aby uchroniły przed ukąszeniami węży czy skorpionów. Zabrano też ze sobą kilka lamp, zapas nafty, liny, nieco żywności i wody. Każdy górnik niósł kilof i łopatę. Tak wyposażona grupa podążała korytarzem, który schodził nieco w głąb ziemi. Czuć było wyraźny ruch powietrza. Temperatura obniżyła się nieco i dobiegał charakterystyczny zapach staroci. Korytarz kończył się kilkoma schodami, które prowadziły do wysokiej komory. Nie była ona wyłożona foremnymi blokami z kamienia, jak częściowo korytarz, a jedynie stare filary i wsporniki podtrzymywały górę, chroniąc przed zawaleniem. – Tutaj zrobimy punkt zbiorczy. Podzielimy się i rozpoczniemy penetrację poszczególnych korytarzy. W przypadku rozwidleń zaznaczajcie, skąd idziecie, aby się nie zgubić. Amon, zostaniesz na miejscu i zabezpieczysz strop tej komnaty. Uporaj się z tamtym zawałem, przysłania wejście do korytarza. Ty z nim zostaniesz – Ibrahim wskazał na jednego z górników. – Wy pójdziecie ze mną, wy z bratem Amona, a reszta z doktorem. Zabierzcie lampy, po dwie race i wodę. Szukamy złóż i zaznaczamy ich miejsce położenia. Po chwili grupy rozeszły się, każda ruszyła w inny korytarz. Tunele były różne, zazwyczaj ciasne, ale za to wysokie. Wiktor zwrócił uwagę, że Zulu i jego kompani są wysocy, ich wzrost w większości przekraczał sto osiemdziesiąt centymetrów. Czyżby korytarze wykonywali przodkowie Zulu?

Stosowanie lamp naftowych, przynajmniej na czele grupy, nie sprawdzało się najlepiej. Dobrze paląca się pochodnia nie tylko dawała światło, ale również torowała drogę pośród pajęczyn, które tworzyły się tutaj od setek lat. Gdzieniegdzie walały się przedmioty z drewna, które rozlatywały się w rękach ze starości. Weszli do jakiejś komnaty. Wiktor z zadowoleniem mógł głębiej odetchnąć i strzepać z siebie kilogramy kurzu i warstwy pajęczyny. – Popatrzcie! Tam leży jakaś kamienna tablica! – podszedł do niej i przyświecił pochodnią. – Tu są jakieś egipskie napisy. – Ibrahim miał rację, to poegipska kopalnia. Tam jest jakaś skrzynia – Peter podszedł i odsunął wieko. – Uważaj na skorpiony! – ostrzegł Zulu. W skrzyni było kilka drewnianych kołków i młotków. Para skorpionów uciekała przez dużą dziurę w jej spodzie. – A to co?! – Peter ostrożnie wyciągnął za ogon coś, co przypominało jaszczurkę. Zwierzak trzymał w pysku sporego skorpiona i nie zważał nawet na to, że kolec jadowy pajęczaka wbity był w jego skórę koło czoła. Jaszczurka nie reagowała na to, że doktor wziął ją do ręki. Trzymała swoją zdobycz niewzruszenie. Łapą odcięła odwłok pajęczaka i zgryzła jego skorupę. Powoli dojadała swoją ofiarę. Doktor przypatrywał się jej uważnie. – Peter, co to jest? – zapytał Wiktor. – Nie wiem. Czegoś takiego jeszcze nie widziałem. Ogon nie przypomina jaszczurowatego, bardziej krokodyli, ale łeb to ma typowy. Pokaż, co tam masz?– Peter złapał gada za kark i podważył nożem pysk. – Uzębienie podobne jak u anakondy. Rzędy haczykowatych zębów, aby ofiara nie mogła się wyrwać. – Długi jęzor oplótł ostrze bardzo mocno. – Widziałeś coś podobnego Zulu? – Nie. Niech lepiej doktor go mocno trzyma. – Nie bój się, jest niegroźny. Ma co najwyżej czterdzieści centymetrów długości. Ale czuję w ręku, jak ścierwo się wyrywa. Musi

mieć cholernie mocne łapy. – I ostre pazury, widziałeś jak tego skorpiona przeciął – skomentował Wiktor. Doktor wyjmował nóż z pyska gada, gdy nagle jego głowa schowała się w ramionach, dokładnie tak, jak to robią przestraszone żółwie. Z pomarszczonej szyi wystawał tylko czubek nosa. Zapadnięte oczy z bezpiecznej pozycji obserwowały otoczenie. – Widocznie poluje na swoje ofiary, gryząc je. Może wciska jad, a równocześnie, na co wskazuje duży ślinotok, zaraża niezliczoną ilością bakterii. Z takimi typami należy mieć się na baczności. Potrafią zabić o wiele większą od siebie ofiarę. Ugryźć, a potem podążać za nią, aż infekcja tak ją osłabi, że nie będzie miała sił się bronić. – Tak postępują smoki z Komodo – powiedział Wiktor. – Tylko tamte są o wiele większe i nie chowają łbów jak żółwie. – A mnie się to nie podoba. U mnie w wiosce nasi najstarsi opowiadali o tym, co mówili ich najstarsi. O potworach żyjących pod ziemią. O tym, że wykopywały się na powierzchnię w szałasach, pożerały ludzi, a potem znikały tam, skąd wypełzły. To bardzo dawne historie. – No widzisz, dawne, więc do końca nie wiadomo, co jest prawdą, a co legendą. – Jak każda legenda, te opowieści mają w sobie ziarenko prawdy. Puść to Peter, zobaczymy, co zrobi – zaproponował Wiktor. Przez chwilę gad stał nieruchomo, obserwując otoczenie. Wtem odwrócił się i zaatakował stojącego za nim Petera. Szczęki złapały kawałek cholewki i zwierzak zaciskał je z całych sił. – To ci gadzina! Tak się odwzajemniasz za wolność? – Uważaj Peter, aby ci nie odgryzł nogi ha, ha – zaśmiewali się Wiktor i Zulu. Peter ponownie chwycił małego gada, szarpnął i rzucił pod ścianę dobre kilka metrów od siebie. Nic to jednak nie dało, zwierzak prawie natychmiast przypełzł i wbił zęby w to samo miejsce, co poprzednio. – Co za zafajdaniec?! – Peter trząchnął butem, potem próbował

kopnąć gada drugą nogą, ale zwierzak trzymał się kurczowo, bez najmniejszej oznaki bojaźni. W końcu Peter nie wytrzymał. Chwycił pochodnię Zuli i przypalił gada. Zwierzak nie reagował, a doktor nie przestawał. Smród palonej skóry niczym unosząca się mgła dotarł do poziomu nosa. W tym dopiero momencie gardłowy pisk przeszył jak igła bębenki w uszach mężczyzn. – Widzieliście jak ten zafajdaniec wkopał się w ścianę? Jak jakiś kret – komentował Peter. Wszyscy jeszcze przez dłuższą chwilę patrzyli na okrągłą dziurę, z której unosiła się smużka dymu. – Ble! – Idziemy. Jeszcze ostygnie i powróci dokończyć żarcie twojego buta – powiedział Wiktor. – To niezwykłe, jak jest odporny na ból. Zapewne skóra tego stwora nie posiada tylu zakończeń nerwowych jak u większości zwierząt. – Ty, jako lekarz, sam wiesz najlepiej, jak to jest. Miałem kiedyś psy. Gdy nabroiły, jak zdzieliłem smyczą owczarka, podkulił ogon i piszczał, jakbym mu nie wiadomo co robił. Po chwili przylałem dobermanowi i co? I nic. Tylko się skulił i po chwili biegał szczęśliwy, jakby nigdy nic się nie stało. Powiedziałem o tym weterynarzowi jako o ciekawostce, a on mi objaśnił, ze skóra dobermana ma o połowę mniej zakończeń nerwowych niż u owczarka. Rottweiler ma ich jeszcze mniej. Po nim przylanie smyczą spływa jak woda po kaczce. Bardziej poskutkuje niezadowolona mina właściciela niż jakiekolwiek karcenie cielesne. – A u mnie w wiosce to psy się przepędza kijem. Są bardzo natrętne i trzeba pilnować jedzenia. – Wiesz Zulu, psa należy tresować. Uczyć go, nagradzać przysmakami, wtedy zrozumie i nie będzie podbierał ludziom jedzenia. – Wiktor, jakie przysmaki? U nas ludzie nie mają co jeść! Psy muszą się bać kija, aby nie wykradały tego, co jeszcze pozostało. – Przecież musicie karmić zwierzęta. – Zwierzęta tak, ale psy muszą same sobie zapewnić żarcie. Kozę można wyprowadzić na sawannę, ale pies musi sam coś upolować. To

przesada, aby karmić psa. A na co polują psy w waszych wielkich miastach? Tam przecież nie ma dużo zwierzyny? – Są szczury – odpowiedział Peter. – On żartuje. W Europie psy dostają jedzenie od ludzi. Niektórzy kupują karmę, to jest specjalnie wyprodukowane jedzenie dla psów lub kotów. – Rozumiem. Takie ze starych, zepsutych odpadków. – No nie całkiem. Nieraz jest to pełnowartościowe suche mięso wołowe, wieprzowe lub drobiowe z odrobiną warzyw. – Jak to kupują? W sklepie? – Tak, Zulu. W sklepie. I płacą za to nieraz duże pieniądze. – To niemożliwe. Zgrywasz się ze starego Zulu. Ja miałbym ciężko pracować, aby nakarmić psa? A ile kosztuje to jedzenie? – Zależy, tak przykładowo za dwadzieścia kilo suchej karmy średnio trzydzieści dolców. – Ile?! Chyba żartujesz, za trzydzieści dolców to ja bym utrzymał całą moją rodzinę przez miesiąc. I nikt nie byłby głodny! – Yyy !? – mruknął Wiktor. – Wy biali w tej Europie musicie iść wszyscy do lekarza – zadumany Zulu, kręcąc głową, przyśpieszył kroku i co chwila powtarzał: „Trzydzieści dolców, trzydzieści dolców”, po czym złapał się za nos i dwukrotnie go potarł, tak jak to miał w zwyczaju. Nagle gdzieś z oddali dobiegł do nich huk eksplozji. Po chwili grzmot i łomot wypełnił swym dźwiękiem każdą szczelinę korytarza. Spojrzeli po sobie. Ten hałas nie wróżył nic dobrego, szczególnie, że nastąpił niejednocześnie. Biegli tak szybko, jak to tylko możliwe. Już w połowie drogi powrotnej kurz i pył były tak gęste, że nie dało się oddychać. Z trudem przedzierali się dalej, zasłaniając usta rękawami. Komnata, w której pozostawiono zapasy i dwóch ludzi, była prawie w całości zasypana. Kilkusetkilogramowe głazy zatarasowały wyjście. – Bez dynamitu ani rusz. A tam został pogrzebany cały jego zapas – powiedział Peter. – Nie tylko. Całe żarcie i woda, a co najważniejsze, jedyne wyjście z

tej kopalni – dodał Wiktor. – Mamy jeszcze łopatę, nie dam się tu pogrzebać żywcem – powiedział Zulu i ruszył do działania. Wręczył doktorowi szpadel, a sam zaczął walić kilofem w skałę. Z boku, przez szparę, przedzierała się grupa z sąsiedniego korytarza. Dwaj górnicy i brat Amona stanęli wkrótce koło Petera, Wiktora i Zulu. – Będziemy kopać, może jeszcze żyją – powiedział Murzyn, chcąc dać nadzieję na odnalezienia zasypanych. – Niech Allah ma ich w swojej opiece. Amon zawsze był bardzo dokładny. Musiał popełnić jakiś błąd. Ale dlaczego? Nie raz, nie dwa zakładał ładunki. Nie rozumiem. AMON! AMON!!! – wołał rozpaczliwie jego brat. Odpowiedziały jakieś przytłumione głosy, jakby z zaświatów. – To Ibrahim! – krzyknął Mahomet, brat Amona. Naraz wszyscy zaczęli wrzeszczeć i się nawoływać. Harmider powstał taki, że nie można było nic zrozumieć. – Cisza! – wrzasnął Peter. Gdzieś z boku zawaliska dobiegał głos Ibrahima: – Czy macie przejście?! – Nie! – odpowiedział Mahomet. – Wszyscy żyją?! – My tak. I doktor też. Wszyscy! Amon nie odpowiada! – Możecie się przedrzeć? – Nie wiem! Będzie trudno! – To kopcie w naszym kierunku! Kilofy poszły w ruch. Trzej górnicy z Zulu na czele przekopywali zawał jak maszyna. Mahomet, Wiktor i Peter pomagali, jak mogli, odrzucając w tył głazy i kamienie. Nagle coś tak głośno huknęło, że ugięły się wszystkim kolana. Pęknięcie na styku kopuły groty i wejścia do niej ułożyło się tak, jakby jedna część podtrzymywała drugą. Po chwili dało się słyszeć nad głowami kolejne pęknięcie skały.

– Uciekać! Zawał! – krzyknął Zulu, po czym puścił kilof i złapał Wiktora za ramię, ciągnąc go za sobą. Wszyscy rzucili się do ucieczki. Jeden z górników chwycił porzucony kilof Zulu i biegł na końcu. Niedaleko, może metr za Mahometem. Kamienna bryła zwaliła się tuż za nim, przygniatając kark Murzyna. Chłopak jęknął, upadając pod ciężarem. Jeszcze miał nadzieję, że zdąży. Najpierw poczuł unieruchomione stopy, jakby zamrożone w lodzie, potem biodra wgniatane w ziemię. Chciał podeprzeć się kilofem, lecz zabrakło czasu. Nie miał siły utrzymać narzędzia, które podwinęło mu się i ostrzem wbiło w brzuch. Ciężar zrobił swoje. Sterczący metal przebił ciało i wbił się w kamień. Chłopak leżał przygnieciony i tylko głowa wystawała mu poza krawędź osuwiska. Jego plecy podtrzymywały kilkutonowe zawalisko. Chciał nabrać powietrza. Nie mógł. Przeszywał go ból połamanych żeber, a krew ze zmiażdżonych płuc wylewała mu się ustami. Skała wyciskała z niego resztki powietrza. Ostatnie, co usłyszał, to pęknięcie jego własnego karku. Ból i cisza. Teraz już nic nie czuł. Może ciepłą krew płynącą po brodzie i policzku. Serce z trudem wykonywało ostatnie uderzenia życia. Jeszcze jeden grzmot i koniec. Kolejny głaz spadł dokładnie na głowę górnika, rozbijając ją niczym dojrzałego arbuza. Przebiegli jeszcze kilkadziesiąt metrów. Ktoś zapalił dodatkową pochodnię. Na spoconych twarzach widać było przerażenie. Masy pyłu dławiły w gardło i nie dawały oddychać. – To już po nas. Zawaliła się chyba ta cała kopalnia, ale będziemy kopać do usranej śmierci. A niech to jasna cholera! – złościł się Peter. – Kopalnia jest dopiero przed nami. Doszliśmy do jej głównej części, kiedy usłyszeliśmy wybuch – powiedział Mahomet. – Muszą tu być jakieś szyby. – Może i były za czasów faraona, o ile nie kazał ich zasypać razem z pracującymi tu niewolnikami – wyjaśnił Peter. – Jak to zasypać? – Mieli takie zwyczaje. Jak zbudowano piramidę, często zamykano budowniczych w jej wnętrzu, aby nie przekazali informacji o tajnych

przejściach lub skarbach. Zresztą wierzono, że jako duch faraon po śmierci też musi mieć służbę i niewolników, więc zapewniano mu to od razu w grobowcu – odpowiedział Wiktor. – Nie mam zamiaru być czyimś niewolnikiem. Szczególnie kogoś sprzed tysięcy lat – splunął na ziemię Zulu. – Grupa doszła do małej niszy, czegoś, co mogło stanowić rodzaj niewielkiego magazynu. Kilka starych drewnianych przedmiotów, trochę rozpadających się skrzyń, strzępy lin. Wszystko obleczone pajęczą woalką. – Co teraz? – zapytał Wiktor. – Tam jest kolejna komnata, bardzo wysoka. Odchodzą od niej przynajmniej trzy korytarze – oznajmił Zulu, który szedł kilka kroków przed grupą. – Zrobimy tak – zaproponował Peter. – Wy dwaj pójdziecie z Mahometem. Ja, Wiktor i Zulu będziemy stanowić drugą grupę, a ty – tu wskazał na utykającego górnika – zostaniesz i spróbujesz zrobić kilka pochodni z tego, co tu znajdziesz. Spotkamy się za dwie godziny. Może znajdziemy Ibrahima? Gdy komnata została lepiej oświetlona, oprócz trzech korytarzy dało się dostrzec przynajmniej kilka okrągłych jam. – Co to, do licha? – Zulu zajrzał do kilku, wkładając najpierw do środka pochodnie. – Wyglądają na głębokie i cuchnie z nich okropnie. – Po co kopali takie okrągłe korytarze? Przecież człowiek musiałby się tu czołgać – zastanawiał się Wiktor. – To nie człowiek. Korytarze musiały wykopać jakieś żyjące pod ziemią zwierzęta. Jak się dobrze przyjrzeć, można na ziemi zobaczyć ich ślady – zaobserwował doktor. – Sporo ich, może to jakiś wymarły gatunek. Nie przypominam sobie, abym słyszał o tak dużych kretach – skomentował Wiktor. – A to, co chciało ugryźć doktora? – zapytał Zulu. – Tamto to jakaś jaszczurka, zresztą zbyt mała na kopanie takich tuneli. Korytarz był szerszy, toteż spokojnie mogło w nim iść obok siebie

dwóch mężczyzn. Domyślali się, że to jakaś główna arteria komunikacyjna. Wciąż schodzili nieco w dół. Drogi co jakiś czas rozwidlały się, więc musieli zaznaczać kierunek, z którego przybyli, aby bez problemu odnaleźć drogę powrotną. Mieli już wejść do następnej komnaty, gdy nagle stanęli jak wryci. Tylko Wiktor zatrzymał się na plecach Zulu, nie widząc dokładnie, co jest przed nim. Wsadził głowę pomiędzy ramiona poprzedzających go ludzi i jęknął z wrażenia. Tuż przed nimi, o kilka dosłownie kroków, w blasku pochodni rysowało się cielsko jakiegoś stwora. Stał do nich bokiem, dokładnie pośrodku komnaty. Jedynie pomarszczoną głowę obrócił w stronę przybyłych ludzi. Nie był ani trochę przestraszony czy też zaskoczony. Odnosiło się wrażenie, że czekał na nich i tylko jego łeb dawał oznaki, że ich do końca nie lekceważy. Długi jęzor raz po raz badał cząstki powietrza. – To waran z Komodo – wyszeptał Wiktor. – Raczej pustynny, tylko tamte osiągają długość półtora metra, ten ma co najmniej cztery – stwierdził Zulu. – Varanus primus – oznajmił doktor – tylko one były tak wielkie. – Niemożliwe – szepnął Wiktor. – Możliwe, tylko wyginęły jakieś czterdzieści tysięcy lat temu. Do tego nie mieszkały pod ziemią. – Widocznie to jakiś gatunek, który się dostosował do warunków życia tutaj. Może te grodzie w korytarzach miały odizolować je od starodawnych miast. Może przetrwały pod ziemią do naszych czasów – oznajmił Wiktor. – Nie może, lecz na pewno! A co stoi przed nami? Ważne, że nie umrzemy z głodu – Zulu mocniej zacisnął dłonie na kilofie. Gad nadal badał jęzorem zapach, gdy nagle spokojnie ruszył przed siebie. Niezagrożony przez żadnego drapieżnika w swym królestwie, mógł ignorować wszelkie sytuacje. – Może jest stary i nie ma już ochoty na polowanie? – zastanawiał się Wiktor. – Może i tak, ale mam wrażenie, że to mądra bestia. On coś knuje.

Wpełzł do tej jamy i wcale się nie zdziwię, jak nagle zaatakuje z innej. Zaskoczyliśmy go i na razie odpuścił – głośno rozmyślał Zulu. – Na wszelki wypadek omijajmy te jamy i trzymajmy się blisko siebie – zaproponował doktor. Gdzieś w oddali rozległ się krzyk, tłumiony warstwami skał. Wszyscy ruszyli w jego kierunku. Górnik skręcał prowizoryczne pochodnie ze strzępów starych szmat i rozpadających się w dłoniach lin. „Kilka pochodni z tego zrobię, ale są tak suche, że nie posłużą zbyt długo” – myślał. Siedział na ziemi, na niewielkim wzgórku. Zraniona podczas skalnego zawału noga nieco przestała boleć. Ciemne oczy wpatrywały się raz po raz w głąb czarnego korytarza. Człowiek ten był przyzwyczajony do pracy pod ziemią, od kilku już lat pracował w kopalni, a Ibrahim obiecał mu wolność i pieniądze. Zebrał dwieście czterdzieści trzy dolary amerykańskie. Jak wróci do swej wioski w południowym Sudanie, będzie najbogatszym człowiekiem i może kiedyś wybiorą go naczelnikiem. Czuł jednak, że te kilka lat pod ziemią wyssało z niego pół życia. Jeszcze trochę i nie czułby się na siłach wrócić do rodzinnych stron. Dziwnie nie bał się obecnej sytuacji. Psychicznie tak się przyzwyczaił do myśli, że może być zasypany, że teraz nie odczuwał większych emocji. Podświadomie wierzył, że wyjdzie z tego cały. Ogień łuczywa dogasał. Dźwignął się więc z pagórka, aby odpalić od resztek gasnącej pochodni kolejną. Blask na nowo rozświetlił komorę. Z dużym impetem usiadł z powrotem na to samo miejsce. Nie chciał nadwerężać bolącej nogi. Ziemia pod nim delikatnie się ugięła i zaczęła się unosić niczym dmuchany materac. Pagórek, dotąd twardy, stawał się jak miękki dywan. Poczuł, że coś jest pod ziemią i zaczyna się poruszać. Zerwał się i, pomimo przejmującego bólu w nodze, odskoczył na kilka metrów. Spod warstwy skruszonej ziemi wyłaniał się sporej wielkości kształt przypominający krokodyla. Górnik znieruchomiał, przyglądając się z niepokojem zwierzęciu. Ten wypełzł z ziemi i uniósł się na łapach. Powoli jego łeb odchylał się to w prawo, to w lewo, powoli badając językiem powietrze. Górnik zastanawiał się, czy pozostać na miejscu i dać możliwość, aby stwór

swobodnie uciekł w głąb korytarza, czy też przejść koło niego i dać nogę. Zwierzak leniwie, jak w letargu, poruszył się i stanął po środku. Tylko jęzor wymykał się z paszczy z niezwykłą elastycznością. Górnik, przyciśnięty plecami do ściany, szybko ruszył w kierunku wyjścia. Już miał wybiec z pomieszczenia, gdy nagle runął na ziemię podcięty błyskawicznym uderzeniem ogona. Zwierzak stał bokiem wzdłuż leżącego górnika, wpatrując się przechylonym łbem w twarz człowieka. Zanim ten zrozumiał, jak do tego doszło, instynkt nakazał ucieczkę. Zerwał się z ziemi i już miał biec, gdy nagle poczuł, że noga się pod nim ugina, a ból niczym sztylet przeszywa jego ciało. Padł ponownie jak długi, łapiąc się za piszczel. Kość była złamana, a zwierzak zbliżał się do niego powoli. Pysk gada przysunął się do twarzy człowieka, a jego jęzor muskał go po policzku. Górnik oparł się o ścianę, próbując oddalić się jak to tylko możliwe od ociekającej śliną gęby zwierzęcia. Ten błyskawicznie chwycił go za zdrową nogę w okolicy kostki i powlókł w głąb komnaty. Górnik próbował się wyrwać. Waląc gada pięściami, to znowu chwytając jego ogon i nogi, chciał przewrócić go na ziemię. Nic to jednak nie dało. Przeszło dwumetrowa jaszczura była jedną bryłą mięśni. Gad z dziecinną łatwością ciągnął człowieka do miejsca przeznaczenia. W najdalszej części komnaty nieoczekiwanie puścił go, tak samo jak złapał. Noga była poważnie ugryziona i sączyła się krew. Górnik oparł się o ścianę. Nie próbował już wstawać. Widział, jak gad, odsunąwszy się od niego na kilka metrów, przygląda się badawczo. „Może nie widział nigdy człowieka?” – pomyślał Murzyn. Każdy najmniejszy ruch był obserwowany, gwałtowniejszy spotykał się z natychmiastową reakcją ostrzegawczego gardłowego charczenia. Gad najwidoczniej na coś czekał. – I czego się gapisz? – górnik rzucił ze złością w stronę zwierzęcia. Czuł, jak puchnie mu miejsce ugryzienia, a do tego rozprzestrzenia się po całej nodze. Z trudem poprawił się, mocno opierając się o ścianę piaskowca. – Ty wstrętna gadzino! Myślisz, że będziesz miała żarcie? Podejdź tu, a rozkwaszę twój obrzydliwy łeb! – odgrażał się górnik.

– Pomococzszy! – próbował krzyknąć, ale jego język robił się coraz bardziej drętwy i otępiały, a głoski stawały się jednym bulgotem. – Tyszsz chooszelnna kyanyaliio! – słowa rozmywały się, a ruchy człowieka były coraz powolniejsze. Musiał bardzo się skupiać nad każdą próbą poruszenia ręką. W końcu stało się jasne dla niego, ze gad w ugryzione miejsce musiał mu wstrzyknąć jad. Murzyn miał pełną świadomość, co się z nim dzieje. Z trudem oddychał, jego centralny układ nerwowy był częściowo sparaliżowany. Jednak mimo to czuł coraz większy ból w całym ciele, bo jad rozchodził się wewnątrz, niszcząc je od środka. Otępiały wzrok mężczyzna utkwił w sylwetce gada, który pomału przybliżał się do swej ofiary. „Choć trochę władzy w rękach” – pomyślał. Rozpacz i gniew przeplatały się w jego głowie, gdy gad beztrosko i powoli wgryzał się w jego brzuch. Nawet nie mógł krzyczeć. Ból był straszliwy, a przez jego gardło wydobył się tylko cichy świst powietrza. Napastnik cofnął się na moment, wywlekając na ziemię wnętrzności. Zjadał je ze smakiem, przeżuwając z mlaskaniem każdy kęs. Ofiara krwawiła i tylko patrzyła na swego oprawcę. Jaszczur ponownie zagłębił się w ciele górnika, wyciągając kolejną porcję jelit na zewnątrz. Tym razem ból przeszedł granice ludzkiej wytrzymałości, górnik osunął się nieprzytomny na ziemię.

BESTIE CIEMNOŚCI

– Stójcie! – Zulu przytrzymał Wiktora. W komnacie, do której weszli, były trzy jaszczury. Właśnie pożerały jakieś wielkie truchło. Obecność ludzi nie zrobiła na nich żadnego wrażenia, tak jak na nas nie robi wrażenia latająca w pokoju mucha do czasu, aż staje się natrętna lub jej brzęczenie zaczyna nas denerwować. Warany zjadały dużego osobnika. Miał około czterech metrów, a jego oprawcy wyglądali na dużo mniejsze. – Zagryźli go? – szepnął Wiktor. – Nie. Jest dużo większy. Raczej padł ze starości – odpowiedział Peter. – To kanibalizm. – U skorpionów też występuje w sytuacjach ekstremalnych. Dla zachowania gatunku. – Czyli są niegroźne? To padlinożercy? – Myślę, że nie pogardzą też świeżym mięsem, widziałeś, jak ten mały okaz pałaszował skorpiony? – Obejdźmy ich z prawej – zaproponował Wiktor. – No, niech który się ruszy – wyszeptał Zulu, ściskając w swych dłoniach kilof. Jak na rozkaz jeden z jaszczurów oderwał się od jedzenia i skierował się w stronę ludzi. Nie podchodził zbyt blisko. Był jakieś dwa, może trzy metry od nich. Kiwał łbem i wydawał charczące pomruki. – Odsuń się! – krzyknął Zulu, odpychając Wiktora, aż ten zachwiał się i przewrócił się na ziemię. Zza ich pleców wyłonił się nagle inny jaszczur, wprost z jamy znajdującej się u podnóża ściany. Zaatakował z zaskoczenia. Kilof przeciął powietrze i z pełnym impetem uderzył zwierzę w głowę. Gad z naprzeciwka obserwujący dotychczas całą sytuację ruszył do przodu.

Zulu zamachnął się ponownie i wbił kilof w ziemię, przecinając kawałek łapy jaszczura. Ten mało co nie wbił zębów w nogę Murzyna, zahaczając jedynie o materiał jego spodni. Teraz wszystkie warany zaczęły podnosić głos i poruszały się, obierając najdogodniejszą pozycję do ataku. – Uciekamy! – krzyknął Peter, wymachując pochodnią w stronę najbliższego zwierzęcia. Wiktor był kilka kroków z boku i postanowił przedrzeć się na drugą stronę komnaty z innego kierunku. Z całych sił wcisnął pochodnię w gardziel atakującego go gada. Nie pobiegł jednak daleko. W ciemności nie zauważył dużej dziury w ziemi, która początkowo wydawała mu się tylko zagłębieniem. Z łomotem zwalił się na samo dno szybu, a z nim cała masa spróchniałego ze starości drewna. Ocknął się po chwili z szoku. Nad powierzchnią stały warany. Poczuł ich ślinę spadającą wprost na kark. Było całkowicie ciemno, tylko w górze u wylotu szybu dało się dostrzec pobłyski dopalającej się pochodni. Być może tej, którą wcześniej wepchnął w pysk gada. Ostrożnie usiadł. Na szczęście nic nie złamał, choć dziura miała ze trzy metry głębokości. Odgarnął kawałki drzewa. Z boku zauważył przejście, korytarz tak ciemny, że po wejściu do niego już nic nie mógł zobaczyć. Musiał ruszać, zanim któryś z gadów nie zdecyduje się na dalszy atak i nie zwali mu się na głowę. Po omacku, dotykając ściany, wchodził w czerń podziemnego świata. Po jakimś czasie oczy zaczęły go dotkliwie piec. Zrozumiał, że próbuje za wszelką cenę dostrzec coś, czego i tak nie widać. „Jak w dupie u Murzyna” – pomyślał. – „Sory Zulu, ale tak się u nas mówi. Gdzie wy jesteście? Ale ciemno! Mam wrażenie, że wszędzie coś na mnie czyha. Każde dotknięcie ściany to ryzyko ukąszenia przez jakiegoś skorpiona lub innego przyjemnego pajęczaka. Ale się wpakowałem! Wieki upłyną, zanim ktoś potknie się o moje szczątki. Jeśli tu kiedykolwiek ktoś trafi. Nie mam siły. Odszedłem chyba już dość daleko od ścierw.” Usiadł, odpiął manierkę i wypił ostatni łyk wody. „No, to koniec zapasów” – pomyślał i wsłuchał się w otaczający go zewsząd mrok.

„Teraz to nawet własny oddech i bicie serca słychać jak na koncercie” – zauważył. W duchu zaśmiał się z absurdu, w który się wpakował. Wszędzie panowała kompletna cisza i ciemność. Odpoczął chwilę, wstał, otrzepał z ubrania pajęczynę. Pod palcami wyczuł kilka pająków, które strzepnął ze wstrętem. Korytarz robił się coraz niższy i węższy. Miał wrażenie, że gdzieś po drodze nie zauważył skrętu. Pewnie wszedł w jakąś odnogę, która może okazać się ślepą uliczką. Gdy tak się nad tym zastanawiał, jego uszu nastawionych do granic wyczulenia dobiegł znajomy już głos charczącego warana. – O cholera! – krzyknął w mrok. Waran ponownie zacharczał. Teraz Wiktor zrozumiał, że gad może być tylko kilka kroków przed nim i daje mu znak, że się za bardzo zbliżył. Ostrożnie i powoli wycofywał się, ale było za późno. Jaszczur poczuł się albo zagrożony, albo głodny. Powoli ruszył za Wiktorem. „Co robić? Ta cholera musi widzieć w tej ciemności albo ma receptory ciepła. Może rzucę się na niego? A jak się okaże większy niż myślę? Rany, co robić? Co robić?” – dumał. Jaszczur nie atakował. Trzymał się jak na razie jakieś dwa, może trzy metry od Wiktora. Ten, wciąż cofając się, ogarniał rękami większe powierzchnie korytarza z nadzieją, że może coś znajdzie, co przynajmniej na chwilę będzie mogło stanowić jego broń. W końcu pod palcami znalazł kawałek drewna. Machał nim przed sobą, kopał na oślep po całej szerokości korytarza. Miał nadzieję, że trafi w końcu w bestię i ostudzi jej zamiary. Wymachiwanie nogami i drewnem na nic się nie zdało. Zmęczył się momentalnie. Z ogromną siłą przypomniało też o sobie pragnienie. Usiadł zdyszany, wsłuchując się w czarną przestrzeń. Długo, długo nic i nagle, jakby tuż przy jego twarzy, zacharczał znajomy głos. Zerwał się przerażony i uciekał w przeciwnym kierunku. Nagle zahaczył o coś i padł jak długi, obijając klatkę piersiową o kamień, aż mu dech zaparło. Przez moment nasłuchiwał. Podniósł się, uderzając głową o sklepienie. Na kark posypał się piasek. „Jak się stąd wydostać?” – zastanawiał się, ale nic nie przychodziło

mu do głowy. Bał się krzyczeć, aby nie ściągnąć na siebie uwagi innych jaszczurów. Wystarczył mu ten jeden. I tak o jednego było za dużo. – Lidia – mruknął cicho – jak ja za tobą tęsknię. Gdzie teraz możesz być? Pomóż mi. Boże, co ja tutaj robię? Proszę, ocal mnie. Nie daj mi tak głupio umrzeć. Ukląkł, jakby chciał się modlić, z oczu popłynęły mu łzy bezradności. Tunel był tak ciasny, że wydawało mu się, że znajduje się w jakimś długim, ciągnącym się bez końca kominie. Wiedział, że waran zbliżył się do niego, bo usłyszał bliższe charczenie niż wtedy, gdy uciekł. Co to dla takiego zwierzęcia te pięćdziesiąt kroków, może sześćdziesiąt. „Ten tunel to jego świat, a ja wtargnąłem do niego niczym prezent urodzinowy na kolację. Nie mam już sił, niech ten koszmar się już skończy. A Lidia? Może to ona potrzebuje teraz mnie najbardziej, może jestem jej jedyną nadzieją? A niech to jasna cholera, niech się dzieje, co chce” – pomyślał i z całych sił krzyknął: – Peter! Zulu! Hej, jesteście tam?! – odpowiedziała cisza. Krzyknął jeszcze parę razy, ale nic nie było słychać. Cisza i ciemność. Ciemność i cisza. Cisza, ciemność i smród. Nagle oprzytomniał. Nie myślał, instynkt nakazał błyskawicznie działać. Ten smród, który nagle poczuł, wydobywał się z gęby gada, który już osiągał swój cel. Ześliznął się po ubraniu Wiktora, zaskoczony nagłą zmianą jego pozycji. Chłopak cisnął na oślep pięścią, najmocniej jak tylko potrafił, uderzając zwierzę w pysk. Nie było czasu na ucieczkę. Całym swym ciałem padł na ziemię, przygniatając jaszczura do ziemi. Był duży, miał ponad dwa metry, ale człowiek działał jak w transie. Złapał gada i próbował mu zamknąć szczękę. Jaszczur był jednak bardzo silny. Wyrywał mu się i Wiktor miał trudności, aby nie stracić pozycji dominującej. Praktycznie jaszczur bez większych problemów niósł go na sobie. Każde machnięcie ogonem wybijało go z równowagi. W końcu puścił jaszczurczy pysk. Mocno chwycił gada za przednią łapę, a drugą rękę oplótł wokół szyi. Zmagania trwały. Wiktor napinał mięśnie do granic możliwości, adrenalina dodawała mu sił. Czuł, jak poszczególne partie łapią skurcze, ale nie puszczał. W końcu łapa

zwierzęcia wykręciła się i jaszczur stracił oparcie. Z duszenia jednak nic nie wychodziło. Gad schował głowę w barkach i Wiktor poczuł, że mu się wyślizguje. Zwolnił łapę bestii, przyciskając ją z całych sił piersią do ziemi. Wolną ręką szukał drewna, które musiało gdzieś być w pobliżu. W końcu złapał je i zaczął tłuc gada w pysk. Szamotanina trwała jeszcze chwilę. Tracił siły, a z drewna pozostała tylko duża drzazga. Nie miał już innej możliwości. Gad nie był wrażliwy na ciosy i szamotał się nadal z dużą siłą, próbując wyrwać się z ścisku i dopaść zębami swą niedoszłą zdobycz. To była jedyna szansa. Jak tylko gad wychylił nieco łeb, Wiktor zadał kilkanaście ciosów drzazgą, próbując trafić go w oko. Nagle drewno wbiło się jak w masło, a zwierz niemiłosiernie zacharczał. Rzucił się jak opętany, zwalając Wiktora na ziemię. Ten kopał i walił pięściami jak oszalały. Gad w końcu odpuścił. Z bólem w głosie oddalał się powoli. Wiktor wstał na równe nogi, które trzęsły się z nerwów tak, że ledwo mógł utrzymać równowagę. „Czy to już koniec? Może ma dość?” – myślał, czując, jak krew pulsuje mu w głowie. W kilku miejscach namacał ciepłą maź. Był pewien, że to też krew. „Tylko czyja? Moja czy tego skurwiela?” – dumał. W oddali usłyszał charczenie połączone ze skowytem. Odpowiedziały mu podobne odgłosy z przeciwnej strony korytarza. Wiktora oblał zimny pot. „To już koniec” – pomyślał – „nie mam już sił, a z dwoma, może trzema jaszczurami to sobie nie poradzę.” Wstał i szedł za skaleczonym gadem. Zawsze to jakaś alternatywa. W końcu wyczuł dłońmi przestrzeń w ścianie korytarza. „A więc tutaj on skręcał. Poprzednio trzymałem się przeciwległej strony i nie zauważyłem skrętu korytarza pod kątem dziewięćdziesięciu stopni.” Charczenie dochodziło gdzieś z przodu, zapewne ranny jaszczur wrócił na swoje legowisko. „Pójdę głównym korytarzem i może znajdę coś do obrony, zanim dopadną mnie te pozostałe.” Przystając co kilka kroków dla odpoczynku, nasłuchiwał gadów. – Pełzną ścierwa – powiedział głośno i ruszył dalej. Korytarz obniżał się. Wiktor co jakiś czas sprawdzał każdą stronę

ścian, czy nie przeoczy jakiegoś skrętu lub rozwidlenia. Walka bardzo go wyczerpała, a po ciele ciągle płynęła mu strużka krwi. Ta była jego własna. Teraz bolały w kilku miejscach rany, jakie gad zadał mu pazurami. Ręce, uda, bok – piekły niemiłosiernie. W ustach czuł suchość i piach. Korytarz kilka razy skręcał, aż zaprowadził go do jakiejś groty, gdzie po omacku natrafił na dalsze przejście, a może jedno z wielu, które stamtąd odchodziły. Szedł w dół. A może tak mu się tylko zdawało? Kręciło mu się w głowie, w uszach narastał szum. Był pewien, że to z odwodnienia. Omamy miał takie, że wydawało mu się, że czuje wilgoć. Może to z powodu obniżenia poziomu korytarza. Ciemność, ciemność i ciemność. Szum narastał, głowa pękała ni to z bólu, ni z napływu tysiąca myśli, głównie o Lidii. O tym, że może już jej nigdy nie zobaczy. Nie zobaczy rodziców, przyjaciół, gości weselnych, którzy obiecali go odwiedzić po podróży do RPA. Nie zobaczy już zielonych łąk, ukochanej Warszawy, w której się wychował, poznał Lidię. Teraz pozostał tylko szum. Nagle ściana korytarza się skończyła. Przewrócił się na ziemię, uderzając głową o kamień. Nie wiedział, czy stracił przytomność, czy to był krótki wstrząs. Najważniejsze, że jaszczury jeszcze go nie jadły. Szum w uszach nie ustawał. Wiktor poczuł na policzku przylegającym do piasku wilgoć. Dopiero teraz zrozumiał, że znalazł się w całkowicie odmiennym miejscu niż to dotychczas. – Hej! – krzyknął nieśmiało, a głos jego poszybował w dal, co świadczyło o tym, że przebywa na sporej przestrzeni. Dochodzący go szum wydał mu się bardzo znajomo brzmiący. Podczołgał się kilka metrów, aż chlapnął dłonią w wodę. – Boże, jesteś wielki – powiedział, podczołgując się jeszcze trochę i zanurzając twarz w rześkiej wodzie. Strumień nie był ani szeroki, ani głęboki. Po prostu od tysięcy lat podziemny nurt żłobił sobie pod piaskami pustyni własny szlak, nawadniając studnie i źródła oaz. Wiktor położył się na wznak, w samym środku strumienia. Czuł, jak woda obmywa błogo jego całe ciało. Są takie chwile w życiu, które będzie się pamiętać przez całe lata.

Taka chwila właśnie nadeszła, choć nie wiedział, czy to nie ostatnia przyjemna w jego życiu. Zamknął na moment oczy, to wystarczyło. Sen przyszedł jak złodziej, niespodziewanie i cicho. Wiktor zerwał się nagle ze snu. Nie czuł na sobie chłodu wody, a szum dochodził jakby nieco z boku. Rozejrzał się dookoła niespokojnie. Dwie wbite w piasek pochodnie rozświetlały łuną niskie sklepienie koryta rzeki. Pochylona w cieniu postać robiła coś przy ziemi. – O, wstałeś! – Zulu, odrywając się od wykonywanej pracy, podszedł do Wiktora. – Musiałem zasnąć. – I to jak! Razem z Peterem ledwo wyciągnęliśmy cię z wody. Dobrze, że to my, a nie warany cię znalazły – wskazał na leżące niedaleko zwierzę. – O jasny gwint! – Wiktor wzdrygnął się, widząc nieruchome cielsko. – Co z nim robisz? – Odcinam najlepsze kawałki mięsa, zabierzemy ze sobą. Przecież nie będę dźwigał takiego cielska. To jego oko to twoja robota? Wiktor podszedł bliżej, by przyjrzeć się zwierzęciu. Waran miał silnie pokrwawione okolice oczu. W jednym tkwił kawałek drewna. – Ta cholera pełzła za mną aż tutaj w takim stanie? – One tak mają. Jak już sobie wywęszą ofiarę, to potrafią za nią podążać nawet kilka dni. – A ty skąd to wiesz? – Polujemy nieraz na nie koło wioski, z której pochodzę. Tylko tamte są dużo mniejsze i potrafią wspinać się na drzewa. Są bardzo agresywne, ale w miarę smaczne. Mamy wodę, ogień i mięso, może nie zginiemy. – A gdzie Peter? – Poszedł z biegiem rzeki. Tyle, ile się da. Nie chcieliśmy cię tutaj zostawiać samego. Zbyt dużo tych diabelskich smoków się tu kręci. – Zulu, powiedz, dlaczego pracujesz w kopalni? Czy nie lepiej byłoby ci w wiosce? – Muszę. A ty nie musisz? Wszyscy coś muszą. Ja i tak mam wielkie

szczęście. – Zasuwasz cały dzień. I ty mówisz o wielkim szczęściu? – Tak, inni muszą pracować za darmo. Ja już swoje odpracowałem, teraz Ibrahim daje mi pieniądze. Może dla was, ludzi Zachodu, to małe sumy, ale ja mogę za to utrzymać całą moją rodzinę. Mówiłem ci już o tym. – Tak, tak, ale mówiłeś, że jesteś tu ponad dziesięć lat, ale nie wspominałeś, jak tu trafiłeś. – Jak? Wojna trwa od czasu, gdy Anglicy opuścili Sudan. Jak byłem mały, moja wioska była bezpieczna. Przyjeżdżali misjonarze, prowadzili szkołę. Nauczyli mnie angielskiego, tylko dużo zapomniałem. Teraz sobie sporo przypominam. Wojna zataczała coraz szersze kręgi. W końcu naszą wioskę zaczęli nawiedzać murahileeni, Arabowie baggala, zamieszkujący na północ od terenów zajmowanych przez plemię Dinków, do których należy i moja wioska. To zwykli pasterze, ale Sadiq al-Mahdi wyposażył ich w broń. – Po co? Czy zagrażaliście im w jakiś sposób? – Nonsens. Chodziło o porwania. Napadali na wioski, grabili, co tylko można było zabrać, mordowali, gwałcili. Na wszystko przyzwalała władza z Chartumu. – I nie mogliście się jakoś temu przeciwstawić? – Jak zaczęliśmy się bronić, władza wstrzymała dostawy żywności płynącej ze świata. To był jakiś program pomocy dla Dinków. Nastał wielki głód, wszędzie toczyły się walki. Do tego przyszła niespotykana susza. Wiele tysięcy moich braci zmarło z głodu. – Wtedy zaczęło się niewolnictwo? – Niewolnictwo w Nubii ma historię kilku tysięcy lat. To z ostatnich kilkunastu jest głównie spowodowane przez porwania. – Przecież nie można od tak sobie przyjść do wioski i pojmać ludzi! – Wioski wysunięte na północ były bez szans. Kilkudziesięciu wojowników z dzidami i tarczami ze skóry przeciwko tysiącu uzbrojonym w karabiny murahileedom? Robili, co chcieli, ludziom pozostawało tylko cierpienie. Dzieci były sprzedawane za czterdzieści

sudańskich funtów. – To niecałe osiemnaście dolarów amerykańskich. – Mnie sprzedano do tej kopalni za dwadzieścia dolarów, bo byłem dobrze zbudowany. Słyszałem, jak się o mnie targowali. Jak o jakąś rzecz. – Myślałem, że tylko ci w kajdanach są niewolnikami albo więźniami na przymusowych robotach. – Ha, ha! Wiktorze tutaj prawie wszyscy są niewolnikami. – Nie sądziłem, że ma to aż taki wymiar. Myślałeś, żeby uciec? – Ibrahim to dobry pan. Dba o swoich ludzi, jeżeli dobrze pracują. Jeżeli bym uciekł, przy najbliższej okazji jeźdźcy murahileen wymordowaliby pół wioski. Wielu moich braci tu pracuje, dzięki Ibrahimowi mamy co jeść, a nasze wioski są w miarę bezpieczne. Jestem zadowolony. Od kilku lat dostaję trochę pieniędzy, a to zaszczyt. – Zulu, przecież Ibrahim może ci nie zapłacić, a nawet sprzedać. – Może, i to nawet za dobrą cenę. Teraz cena za niewolnika jest dużo wyższa niż kiedyś. Jest spory popyt, a mało niewolników. Ibrahim sam potrzebuje niewolników. On jest mądry. Skoro nie może kupić wystarczającej ilości niewolników, to tym najlepszym nawet płaci. – Nie może kupić? – Nie. Na południu znowu jest wojna. – Kto tam walczy? – Ludowa Armia Wyzwolenia Sudanu. Do oddziałów wcielane są nawet dzieci. Uczą je, jak posługiwać się bronią, a te, które się do tego nie nadają, są sprzedawane. Jeden karabin maszynowy jest wart nawet troje dzieci. – Kto sprzedaje dzieci? Armia czy rodzice? – Rodzice, jeżeli nie mają innego wyjścia, sprzedają je arabskim handlarzom. Jak tego nie zrobią, mogą przyjść rebelianci i zabrać je siłą. Wtedy stają się wojownikami, a jak nie ma broni, to są towarem wymiennym. – Zulu, nie rozumiem. Jak można sprzedawać własne dzieci za broń, a inne zmuszać do używania tej broni?

– Wiktor, to wielka tragedia narodów Sudanu. Handel ludźmi przynosi każdej ze stron pieniądze. – A armia walczy o wyzwolenie Sudanu? O wolność Dinków? – Ta wojna trwa od przeszło pięćdziesięciu lat. Nie wiem, o jakiej wolności mówisz. Walczyć w ludowej armii o wyzwolenie południa i mieć własne państwo… Ale czy naprawdę własne? Nie wiem, na czym to do końca polega. Gdybym dziś był na południu, zapewne na siłę wcieliliby mnie do armii. Czy to nie jest niewolnictwo, tylko inaczej nazwane? – Może lepiej mieć własne państwo? Państwo Dinków? – Każdy widzi tu tylko jedno. Pieniądze z olbrzymich, jeszcze nieeksploatowanych złóż ropy naftowej. Świat chce się do nich dobrać, a nam pozostaje tylko cierpienie i śmierć w tej bezsensownej wojnie. – A nie chodzi tu o prawo szarijatu? O islam w całym Sudanie? – Ja przyjąłem islam. Jestem muzułmaninem. I myślisz, że to coś zmieniło? – Nie wiem. – Zmieniło tylko tyle, że Ibrahim… – Zulu pogłaskał się, jak to miał w zwyczaju po nosie – nic nie zmieniło. – Zobacz, światło! Chyba Peter wraca! – wykrzyknął Wiktor. W korytarzu, brodząc po wodzie, zza zakrętu wyłoniła się postać doktora.

ROZDZIAŁ IV

SPOTKANIE PRZY STUDNI

Olga siedziała w wojskowym namiocie i po raz kolejny czyściła broń. Deszcze już przestały padać, ale jakakolwiek podróż przez te mokradła nie miała najmniejszego sensu. Bagna otaczające całą okolicę były nie do przebycia. Miejscami woda sięgała dwóch i pół metra. – Jak się masz? – zapytał Adam. – Wydaje mi się, że zgniję. Już dwa tygodnie, jak tu jesteśmy. Mam dosyć tej nory. – Depresja? – podsunęła Olga. – Nie, raczej nuda. Wioska przemieniła się w obóz wojskowy. Rebeliantów przybywa z każdym dniem, a tubylczej ludności ubywa. Młodych wcielają do oddziału, wydaje mi się, że nam nie ufają. – Sam stwarzasz takie wrażenie. Ci ludzie mają wielką ochotę na nasz sprzęt. Widziałeś, jakich mają bojowników? Większość to jeszcze dzieci. Nigdy nie miały w rękach pilota od telewizora, a rozkładają kałasznikowa na drobne części. Jeden karabin na czterech. – Dzięki naszym funduszom kupią jeszcze kilka. – Nie za wiele, moi drodzy – wtrącił wuj Olgi, waląc się dłonią w kark – cholerne moskity. Cały jestem pogryziony. Czy w tej dziczy wszystko musi jeść człowieka? Ale do rzeczy. Musimy się zbierać, bo

kończą mi się pieniądze, a bankomatów nie ma w dżungli. – Zapasy się też kończą, a tu nie ma gdzie zdobyć kolejnych. Te dwa tygodnie kosztowały nas zbyt wiele – dodał Adam. – Misjonarze mieli rację, dając nogę do Kenii, ale przynajmniej mieliśmy gdzie pomieszkać. Trzeba pogadać z dowódcą oddziału, może nam pomogą przetransportować sprzęt, przynajmniej na wyżynę – zaproponowała Olga. – W ramach zapłaty za ochronę? Dziecko, ja się jeszcze dziwię, że żyjemy. Gdyby nie Igor, to dawno zabraliby pieniądze, broń i jeepy. Wszyscy popatrzyli w tym momencie na niego, a on swoim zwyczajem siedział przed wejściem do misji z załadowanym pod ręką cekaemem. Popalał papierosa i delektował się dymem. Mówił, że odstrasza wszelkie latające paskudztwa. – Czy można polegać na twoich ludziach? – Tadeuszu, na Igorze zawsze, z Egipcjanami trzeba uważać. Póki mają kasę, twoją kasę, mają cel. Zresztą, jak widzisz, dotarli aż tutaj z całym jeepem sprzętu. Rozmawiałem z dowódcą. Jutro część oddziału ruszy okrężną drogą do zgrupowania. Możemy się z nimi zabrać. Ponoć jakieś trzydzieści kilometrów stąd zaczyna się przejezdna droga. Musimy do niej dotrzeć. Ponad czterdziestu rebeliantów z Rewolucyjnej Armii Wyzwolenia Południowego Sudanu ruszyło grząską drogą na północ. Samochody zapadały się po osie w nasiąkniętej wodą ziemi. Odcinek niemalże trzydziestu kilometrów pokonywano głównie za pomocą mięśni ludzkich: to wyciągano, to pchano pojazdy, a nieraz wszystko naraz. Tadeusz wręczył dowódcy ostatni studolarowy banknot. Murzyn był tak zadowolony, jakby wygrał na loterii główny los. Zdawało się, że nigdy nie miał w ręku tak dużej gotówki. Zbliżało się pożegnanie z rebeliantami. W niedużym prześwicie na łąki pomiędzy lasami widać już było skrzyżowanie dróg, którego Adam skwapliwie wypatrywał na mapie. Tutaj mieli się rozstać. Grupa poszukiwawcza zamierzała jechać dalej na północ, a rebelianci mieli skręcić na wschód. Do miejsca zgrupowania oddziałów rebeliantów

było jeszcze około pięćdziesięciu kilometrów. Przeprawa przez bagna zajęła wszystkim cały dzień. Czerwone, duże słońce chyliło się już ku zachodowi. Powietrze stało się mniej wilgotne i w końcu nie śmierdziało zgnilizną fermentujących bagien. Łąka rozbrzmiewała tysiącami odgłosów latających owadów. Ponad tym wszystkim dobiegł warkot pracujących silników. Od strony zachodniej ku skrzyżowaniu nadjeżdżały ciężarówki. Padły pierwsze strzały. To wysunięta na czoło grupa rebeliantów na samym środku skrzyżowania otworzyła ogień do nadjeżdżających samochodów. Jak się po chwili okazało, był to wojskowy konwój ciężarówek wypełnionych po brzegi żołnierzami armii sudańskiej. Widocznie konwój zmierzał w kierunku potencjalnego przeciwnika na wschodzie. Żołnierze byli zaskoczeni, tak samo jak rebelianci. Żadna ze stron nie spodziewała się w tym miejscu ataku. Pierwsza ciężarówka stanęła pod ostrzałem rebeliantów, a spod plandeki wyskakiwali w pośpiechu żołnierze, zajmując dogodne stanowiska obrony. Bardzo szybko odpowiedzieli ogniem. Nadjeżdżały kolejne ciężarówki, z każdej wysypywała się gromada wojska. Nie wiadomo było, jak duży jest transport, ponieważ część samochodów zatrzymała się w lesie. Wysoka trawa zasłaniała widok na tyle, że prawdopodobnie żołnierze jeszcze nie dostrzegli całej grupy stojącej od południa skrzyżowania. Oddział ruszył w sukurs wystawionej szpicy. Skrzyżowanie było jednak niezbyt osłonięte i dało się dostrzec, jak wojsko dość szybko rozprawiło się z garstką wysuniętego oddziału rebeliantów. – Przejedziemy? – rzucił Igor. – Nie wiem. Może spróbujemy – sugerował Adam. – Posiekają nas jak kaczki. Nie mamy odpowiedniej osłony – zaprotestował Tadeusz. Po chwili kolejni rebelianci dotarli w pobliże skrzyżowania i rozpętała się strzelanina. Szybko zaczęli się wycofywać w głąb lasu, z którego przyszli od strony bagien. Oddziały rządowe dotarły do rozstajów i jak na talerzu można było już dostrzec jeepy grupy. Nie było czasu. Adam wcisnął gaz do dechy, skręcił w

półtorametrowe zarośla łąki i pruł na przełaj. Drugi jeep ruszył jego śladem. Adam chciał dużym łukiem ominąć skrzyżowanie i przedrzeć się na druga stronę. Pociski świstały w zaroślach i łamały pędy grubych, tyczkowatych roślin. Wszyscy, skuleni do granic możliwości, modlili się, aby nie dostać jakąś zabłąkaną kulą. Wojsko rozsypało się tyralierą wzdłuż drogi, to samo robili rebelianci na skraju lasu. Grupa znalazła się w potrzasku. Niemal z każdej strony nadlatywały pociski. Można było zginąć od kuli jednej i drugiej strony. Samochodami rzucało we wszystkie strony. Teren stawał się grząski, toteż silniki pracowały na pełnych obrotach. W końcu koła zaczęły obracać się na bardziej stabilnym gruncie i pierwszy jeep wyskoczył jak z procy tuż przed nadjeżdżającą ciężarówką. Dwa rządowe samochody przejechały skrzyżowanie. Wojsko miało zamiar zaatakować rebeliantów od strony wschodniej. Podoficer siedzący obok kierowcy wychylił się przez okno z karabinem gotowym do strzału. Nie zdążył, strzały z automatu Igora przeszyły szoferkę długą serią. Drugi jeep przeskoczył drogę, zahaczając bokiem o przód ciężarówki. Nie było czasu. Wszystko potoczyło się błyskawicznie. Zanim samochód znikł po drugiej stronie wysokich traw, posypał się za nim grad pocisków. Boczne i tylne okna pojazdu powypadały na skutek ostrzału. Skulony Tadeusz złapał się za bark. Kula przedziurawiła jego koszulę, na szczęście o milimetr od ramienia. Teren znów stawał się grząski i Adam ostro skręcił, aby wyjechać na dalszy północny odcinek drogi. Po chwili wszyscy usłyszeli terkot ciężkiego karabinu maszynowego. Za moment odezwał się drugi i trzeci. Widocznie wojsko już się rozlokowało i rozstawiło cięższy sprzęt. Po kilku wybuchach granatów Adam wyobraził sobie, co może się dziać. Rebelianci nie mieli gdzie się cofać. Niedaleko rozciągały się przecież bagna, co uniemożliwiało szybkie poruszanie się. Może będą mieli szczęście i wojsko nie będzie chciało ich ścigać, ale to tylko może. Raczej bardziej prawdopodobne, że wykoszą ich z broni maszynowej jak łan zboża. W końcu Adam wyjechał na drogę i musiał ostro skręcić, aby nie przelecieć na drugą stronę. Po chwili drugi jeep wypadł z wysokich

zarośli i wyhamował na jej środku. Ciężkie karabiny terkotały bez ustanku. Kilkaset metrów za nimi odbywała się rzeź. Nagle niedaleko drogi rozerwał się pocisk, po chwili drugi. – Spieprzamy, mają moździerze! – krzyknął Igor. Po chwili w samochód trafiła seria z karabinu maszynowego. Terenówki ruszyły, wzbijając tumany kurzu. Igor oglądał się za siebie, wypatrując skąd do nich strzelają. Zza zakrętu wyłonił się pędzący za nimi wóz bojowy. Z wieżyczki wciąż wystrzeliwano w ich kierunku serie pocisków. Terenówki gnały po wyboistej drodze. Ich jedynym atutem była tylko szybkość. – Iman zostaje! – krzyknął Igor. – Chyba dostali w oponę! – Cholera! – wrzasnęła Olga. – Zwolnij Adam! – Co robisz?! – krzyknęła dziewczyna. – Nie martw się kotku! – odpowiedział Igor i wyskakując z jeszcze jadącego samochodu, chwycił swój ulubiony ciężki karabin maszynowy i torbę z ładunkiem. – Zjedź w najbliższą prawą, spotkamy się później. Momentalnie skrył się w zaroślach. Po chwili przejechał obok niego Iman, prowadząc z dużym trudem jeepa, jedynie na obręczach kół. Igor błyskawicznie uruchomił zapalnik w jedynym, jaki posiadali, ładunku wybuchowym. Czas do odpalenia – dwie sekundy. Bez chwili namysłu zamachnął się i rzucił go wprost w wóz bojowy. Ładunek przykleił się dzięki sile uderzenia do nadjeżdżającego pojazdu i w ułamku sekundy eksplodował. Podmuch odrzucił Igora, który ledwo co skrył się w pobliskim rowie. Maszyna zjechała z drogi i uderzyła w drzewa. Dźwięczało mu w uszach. Był oszołomiony, ale przez lata wyćwiczone ruchy pozwoliły mu na dalsze działanie i uniknięcie śmierci. Po chwili nadjechała ciężarówka wypełniona wojskiem. Samochód zwolnił na widok dymiącego wozu bojowego. To wystarczyło. Igor wywalał z całym impetem zawartość dużego magazynka swego cekaemu. Kilka pojedynczych serii poszybowało w jego kierunku. Nie wiadomo, czy wymierzonych, czy z naciskanych

przypadkowo spustów w ostatnich odruchach obronnych ludzi będących w pojeździe. Burty ciężarówki były posiekane jak szwajcarski ser. Igor załadował magazynek i kończył dzieło zniszczenia. Zostawił kilka naboi na krótką serię, ale wiedział, że gdyby nadjechała kolejna ciężarówka, nie miałby już szans. Nie było też czasu na dalsze rozmyślania. Wcześniej czy później pojawią się kolejne siły rządowe. Z samochodu dobiegały jęki rannych. Po burcie spływały strużki krwi. Igor biegł wzdłuż drogi. Miał tylko nadzieję, że Adam nie odjechał zbyt daleko. Ten czekał w ukryciu dwa kilometry dalej. Wybiegł naprzeciw Igorowi i chwycił jego ciężką broń. Nasłuchiwali przez chwilę, czy nie nadjeżdża jakiś wóz. W oddali słychać było jeszcze co jakiś czas terkot broni maszynowej. – Mamy mało czasu – odezwał się po chwili Adam. – Pewnie już kończą z rebeliantami i ruszą za nami. – Nie sądzę – odpowiedział zdyszany Igor, łapiąc z trudem oddech. – Trochę ich powstrzymałem. Zresztą to chyba cała brygada. Musieli się gdzieś przemieszczać, widocznie szykuje się spora zadyma. – Te dupki na skrzyżowaniu lepiej by zrobiły, gdyby nie otwierały ognia. – Sam widziałeś. Gówniarze mieli po kilkanaście lat. Zobaczyli jedną ciężarówkę i wpadli w panikę. Gdyby tam był ktoś z doświadczeniem… Pewnie wieść o nas już się rozeszła, będziemy mieli pół armii sudańskiej na głowie. – Gorzej, gdy wpadniemy w ich łapy. Potraktują nas jak najemników. – Wpadliśmy w gówno po same pachy. – Nie pierwszy i nie ostatni raz. Trochę mieliśmy spokoju z tymi wycieczkami ekstremalnymi, teraz przypomnimy sobie stare czasy. – Ja się na to już nie piszę. Za stary jestem i mam dość zabijania. Wszyscy cali? – Zainab dostał, ale niegroźnie – odpowiedział Adam. Po chwili dotarli do zamaskowanego jeepa. W drugim samochodzie

wymieniono uszkodzone koła i cała ekipa ostrożnie przemieszczała się na północ. Ruszyli powoli, klucząc, bez świateł. Starali się odjechać w ciągu nocy jak najdalej od miejsca potyczki. Obawiali się natrafienia na wzmocniony posterunek wojsk rządowych, jak również mogli napatoczyć się na jakiś oddział rebeliantów, który mógłby ich wziąć za siły milicji arabskiej i otworzyć ogień. Znaleźli się w sercu wojny domowej, w południowym Sudanie. Minęli kilka wiosek, ale nie zauważyli, aby ktoś w nich mieszkał. Może mieszkańcy uciekli przed wojną lub nie wychylali nosa z ubogich domostw. Nad ranem przyjechali do jakiejś małej osady. Zmęczeni, zakurzeni, głodni, pełniąc na zmianę wartę, chwilę odpoczywali. Ludzie nie podchodzili do nich z braku zaufania i strachu, ale obserwowano każdy ich ruch. W wiosce była studnia, ale nikt nie zbliżał się do niej, choć wiadomo, że korzystano z niej codziennie. Świadczyło o tym kilka wiader i plastikowych pojemników. Olga nie mogła wytrzymać tego wyczekiwania. Wysiadła z jeepa i podeszła do studni. Po chwili przemywała w brunatnej wodzie zmęczoną twarz. – Hej! – zawołała i machnęła ręką do starszej kobiety wyglądającej ze swego małego domu. – Dzień dobry! – Olga spokojnie zrobiła kilka kroków w jej kierunku. – Co to za wioska? – zapytała i po chwili zauważyła, że mówi po polsku, więc zapytała ponownie po angielsku. Kobieta nic nie odpowiedziała. Patrzyła tylko na nią szeroko otwartymi oczami. – Adam, wyłaź z wozu. Woda jest brudna, ale chłodna, dobrze ci zrobi. Z samochodów zaczęli niemrawo wychodzić wszyscy podróżujący. Niedbale przeciągali się, po czym nabrawszy więcej wody do koryta dla zwierząt, obmywali twarze i ręce. – Proszę się nie bać. Nie mamy złych zamiarów – Olga próbowała nawiązać dialog ze stojącą w progu swego domu kobietą. – Czy Zainab może coś przetłumaczyć? – zapytała Adama. – Zainab, spytaj gdzie jesteśmy – mężczyzna wydał polecenie.

Egipcjanin niepewnie i z dużym ociąganiem zaczął coś mówić. Kobieta odpowiadała mu zdecydowanym głosem. – I co? – zapytał Adam. – Nie znam tego dialektu. Kobieta chyba pyta po arabsku, skąd jesteś – powiedział, wskazując na Olgę. – Z Polski – odpowiedziała, próbując wymienić nazwę kraju w kilku językach. Kobieta nagle znikła w środku domu, aby po chwili znów pojawić się na progu swoich drzwi. Trzymała w rękach fotografię. Olga podeszła powoli do niej i wzięła zdjęcie do rąk. Kobieta coś mówiła, ale Olga nic nie mogła zrozumieć. Zdjęcie było najwyżej kilkuletnie. Przedstawiało grupę ludzi. Na fotografii stała ta sama kobieta, kilku mieszkańców i dwoje białych ludzi. W tle było widać studnię. – To Ochojska! – krzyknęła Olga. – Ta studnia… to, to wykonali nasi. – No tak, właściwie to pamiętam, że była taka akcja. Jak ją nazywali? Woda dla Sudanu czy jakoś tak. Wykopano coś powyżej czterdziestu takich studni – dodał Tadeusz. Kobieta zauważyła entuzjazm w głosach przybyłych ludzi. Mówiła coś tak szybko, że nawet Zainab nie wiedział, o co chodzi. Wyszła przed dom i zaczęła głośno nawoływać innych mieszkańców do wyjścia z chałup. Po chwili na małym placyku przy studni zaroiło się od ludzi. Kobiety podchodziły najczęściej do Olgi, głaskały ją po rękach i mówiły jedna przez drugą. Tylko od Zainaba i Imana trzymano się z daleka. Widocznie Egipcjanie przypominali za bardzo Arabów.

W SKARBCU

Smród przypalonej skóry warana nie był aż taki dokuczliwy, zaś jego mięso przypominało w smaku rybę połączoną z kurczakiem. Ognisko było małe, ale wystarczające, aby upiec kawałki mięsa. Dym unosił się i kierował na przeciwległą stronę rzeki. – Tam jest właściwa kopalnia – powiedział Peter. – Rzeka wpływa za zakrętem w głąb ziemi. Odnalazłem tunel wykuty w skale. Szeroki i prowadzący ku górze. Sprawdzimy go i pójdziemy po resztę. Po kilkunastu minutach byli już we wspomnianym przejściu. – To nie wygląda na tunel, a raczej na jaskinię. Popatrzcie na te warstwy osadu na górze: wskazują na to, że bywa zalewany – Wiktor przyglądał się skale. – Widocznie rzeka co jakiś czas przybiera i zalewa to miejsce. Nigdy bym się nie spodziewał, że pod pustynią są takie rzeki. – Jeszcze wielu rzeczy nie widziałeś. Pustynia to tajemniczy świat. Trudno tu przetrwać. A co to takiego? – Peter stanął przed ścianą jaskini, w której wyraźnie odznaczał się wklęsły kształt prostokąta, po czym potarł dłonią powierzchnię, a zmurszały pył odsłonił żółtozieloną gładszą warstwę. – To chyba drewno? – Zaraz sprawdzę – zaproponował Zulu i zanim uzyskał akceptację dla swojej propozycji, jego kilof wbił się z impetem w coś, co przypominało zamurowane osadem drzwi. W powietrzu unosiły się duże ilości pyłu. Zulu silnymi uderzeniami forsował kilkakrotnie przeszkodę. Niegdyś masywne wrota rozpadały się niczym gipsowa ściana. Setki lat i zalewanie korytarza przez wodę doprowadziło drewno do stanu próchna. Z wnętrza dotarł zapach stęchłego powietrza. Po chwili wszyscy ostrożnie weszli do środka. Pomieszczenie było dość duże. Mogło pomieścić busa. Na górze ściany miały charakterystyczny pas nalotu,

podobnie jak w korytarzu. – To musiało być jakieś ważne miejsce – Peter podniósł z ziemi kawałek skorupy. – Co to? – zapytał Wiktor. – Kawałek czaszki. O, tam kolejny i następny – Peter odgrzebywał z piasku kości. – Biedacy zmarli tu z głodu, zamknięci w tej celi – domyślał się Wiktor. – Raczej utonęli. Może to niewolnicy, a może strażnicy. Trzeba by tu trochę pokopać. Woda przyniosła ze sobą sporo osadu. Nie wiadomo, co kryje się pod nim. – Złoto – odpowiedział na wątpliwości Petera Zulu, otwierając pozostałości jednej ze skrzyń. Pod grubą warstwą nalotu stały poukładane jedna na drugiej. Przypominały kopce i dopiero pod wpływem uderzenia kilofem rozpadały się w drobny mak, odsłaniając zawartość. Kopców było szesnaście. Niektóre wyższe, a niektóre niższe. Z kilku wysypywał się złoty piasek pomieszany z nalotem mułu i kawałkami materiału. Może były to kiedyś woreczki? W innych skrzyniach pochowane były samorodki, a w kolejnych sztabki przypominające wielkością telefon komórkowy. Wszystkie opatrzono symbolem piramidy, w której środku wybito znak: pół koła przeciętego dwiema liniami, jedną prostą, a drugą falistą. – Co o tym myślisz? – zapytał Wiktor. – To skarbiec kopalniany. Tutaj gromadzono złoto, może gdzieś obok odlewano sztabki. Ci biedacy pilnowali skarbu aż do śmierci. Woda musiała nadejść nagle, skoro nie zdołano tego wszystkiego wywieźć na powierzchnię. – To niesamowite. Ile tego tu jest? Sto, może dwieście kilogramów? – Wiktor był najwyraźniej podekscytowany. – Złoto jest ciężkie. Przypuszczam, że może tego tu być i z pół tony – stwierdził Peter. – Niedobrze, niedobrze! – lamentował Zulu.

– Dlaczego? Wystarczy, że się stąd wydostaniesz i jesteś ustawiony do końca życia – protestował Wiktor. – Skoro nikt tego złota nie wywiózł po opadnięciu wody, to znaczy, że nie można było się do niego dostać. To znaczy – dociekał Zulu – że od góry nie ma wyjścia. Może było, ale zostało podmyte i górna warstwa ziemi się zapadła. A to znaczy, że i my nie wyjdziemy z tego żywi. – Może… może nie wiadomo do końca – Peter gładził się po zarośniętej twarzy. – O skarbcu wiedziała nieliczna grupa. Wojny i konflikty, jakie targały ówczesnym światem, mogły mieć istotne znaczenie. Może był to zapas złota ukryty przed atakującymi owe tereny plemionami. Może wszyscy, którzy wiedzieli o zawartości skarbca, zginęli, nie wyjawiwszy tajemnicy o złocie. Tego się nigdy nie dowiemy. – Co tu gdybać, trzeba zabrać, ile się da i wynosić się z tego podziemnego świata – Wiktor zaczął chować do kieszeni sztabki. – Jak cię zrewidują i znajdą je przy tobie, najpierw obedrą cię ze skóry, abyś wyjawił, skąd je masz, a potem zabiją. – Powiemy wszystkim o znalezisku. Wiesz Zulu, ilu niewolników można wykupić za taką kasę? – Żadnego! Araby wymordują nas jednego po drugim albo wszystkich razem i tyle z tego będzie. – Zulu ma rację, zostaw to złoto. Pójdziemy po resztę i obejdziemy to miejsce bez słowa. Kiedyś może tu wrócimy – zdecydował Peter.

NA ROZDROŻU

Niewielki oddział partyzantów nawiedził wioskę następnego dnia po przybyciu grupy Olgi. Okazało się, że najmłodszy syn kobiety, która posiadała pamiątkowe zdjęcie z oddania studni do użytku, był lokalnym przywódcą oddziału. Ubrany w pocerowane moro, w czerwonym berecie na głowie, śmiesznie wglądał w zestawieniu z sandałami, które nie za bardzo pasowały do stroju żołnierza. – Powinienem was zatrzymać. Ale nie mam gdzie i nie mam tylu ludzi, aby was pilnować. Muszę namówić matkę i innych do opuszczenia wioski. – To dobrze, zaoszczędzimy sobie wielu problemów. A co do opuszczenia wioski, to masz na myśli jakieś konkretne zagrożenie? – dopytywała się Olga. – Chartum przez radio rozgłasza, że wojska rządowe zostały zaatakowane przez Armię Wyzwolenia Sudanu wspieraną przez licznych najemników. Wzywa do świętej wojny! – Ten odział miał czterdziestu ludzi, w tym większość to młodzi chłopcy. Chyba nie wierzysz w to, co mówią w radiu? – Nie. Zrobili z tego wielkie zwycięstwo. Ale szkoda, że tymi najemnikami okazała się wasza grupa. Szczerze myślałem, że ktoś naprawdę zainteresował się naszym losem i wysłał jakieś wsparcie. Rząd z północy szykuje wielką ofensywę. Wioska musi zostać opuszczona. – Kiedy spodziewacie się ataku? – zapytał Adam. – Trudno powiedzieć. Silne oddziały armii przetaczają się z miejsca na miejsce. Może za kilka dni dotrą i tutaj. – My musimy ruszać na północ. – Będzie wam ciężko. Zatrzyma was każdy napotkany patrol. Wasze samochody zostały ostrzelane, co wyda się od razu podejrzane.

– Powiemy, że to rebelianci – odpowiedział Tadeusz. – Wszystkie akcje humanitarne są wstrzymane. Osoby z tym związane, a także dziennikarze, musieli opuścić Sudan. Granice są pozamykane. Możecie tylko przedostać się z powrotem do Kenii. To jedyna droga. Chartum chce za wszelką cenę wykorzystać czas i zakończyć kwestię referendum jeszcze przed jego przeprowadzeniem. – Do Kenii?! Dopiero cośmy się wyrwali z tego obszaru. Domyślam się, że teraz tam jest najwięcej oddziałów rządowych. To przemyślana strategia. Odcięcie rebeliantów od dróg zaopatrzenia – komentował Adam. – Mówią, że Chiny wsparły Chartum dużą ilością broni. Nam jej bardzo brakuje. Jedyną dodatkową obroną jest dżungla. – Więc nie pozostaje nam nic innego, jak brnąć na północ i wydostać się z tego cholernego kraju. Potrzebujemy paliwa. – Mamy trochę, ale w zamian chcemy broń i amunicję. – Możemy zostawić wam cekaem, ale do niego mamy tylko kilka sztuk naboi. Dołożymy nieco środków medycznych. Antybiotyki, bandaże, morfinę. Tylko tyle nam pozostało. Igor niechętnie rozstał się z ulubioną pukawką. Jednak brak amunicji do niej powodował, że była ona w tej chwili zbędna. Partyzanci mieli większe szanse na zdobycie środków do jej wykorzystania. Kiedy zostali sami, Tadeusz przytulił Olgę i powiedział: – Wracamy do kraju. Nie mamy już ani pieniędzy, ani możliwości kontynuowania wyprawy. – Nasza umowa przedłużyła się znacznie. Ja też jestem zdania, że powinniśmy zadbać teraz o własne tyłki, zebrać graty i spadać do Egiptu jak najszybciej – wtórował Adam. – A Wiktor? – zaprotestowała Olga. – Jeżeli żyje, to da sobie radę. Jeżeli nie, to nie ma sensu. Tutaj jest zbyt niebezpiecznie. Giną ludzie, a my niewiele możemy pomóc. Moje dziecko, mam nadzieję, że ten kraj zazna pokoju. Wiktor i Lidia pozostaną w naszym sercu. Sama wiesz, że jest mało prawdopodobne,

aby przeżyli katastrofę. Musimy zakończyć misję i ratować własne życie. – Wujku, ja wierzę, że oni żyją. Będę kontynuowała poszukiwania. Ty wracaj do Polski. Adam, pojedziesz ze mną. Zapłacę ci po powrocie. Będę pracowała wiele lat, ale oddam całą kasę. – Nie chodzi o kasę. Tadeusz ma rację. Nie mamy ani środków, ani możliwości, by ciągnąć dalej poszukiwania. Spójrz na to z tej strony. Zresztą od samego początku nikogo i niczego jeszcze nie szukamy. Ledwo udało nam się przedostać w głąb kraju. Do miejsca katastrofy mamy jeszcze setki kilometrów. Gdzie jest granica poszukiwań, a gdzie walka o przetrwanie? My sami potrzebujemy pomocy! – Co zatem proponujesz? – z wściekłością zapytała Olga. – Musimy dostać się na zachód. Stamtąd albo drogą, albo koleją do stolicy. Rozdzielimy się i z pomocą władz dotrzemy do miejsca katastrofy. – O ile nas wcześniej nie wsadzą – dodał Tadeusz. – Nasi egipscy przyjaciele to jedyna zielona karta, ale możemy na nich liczyć tylko co do wyjazdu na północ. Póki ich interesy są zgodne z naszymi. – Ale nie są to asy w rękawie, a zaledwie walety – dodał Igor. – Ruszamy wieczorem, w nocy jest mniejsze niebezpieczeństwo, że natkniemy się na patrol, a co gorsza, konwój rządowy – skwitował sprawę Adam.

W SZTOLNI

– Mahomet?! – krzyknął Peter i podbiegł kilka kroków. Oparty o ścianę korytarza Arab siedział w całkowitym mroku. Ubranie miał miejscami poszarpane, widać było na nim spore plamy zaschniętej krwi. Zmrużył oczy i wyciągnął rękę do nadbiegającego Petera. – Co ci się stało? Gdzie reszta? – Te bestie – mówił Arab z trudem – te bestie zaatakowały nas znienacka. Wypełzły ze swych nor jednocześnie. Zabiliśmy kilka, ale jednego z nas wciągnęły do jamy i zżarły. Al próbował się wyrwać, ale one mają jakiś jad, po którym drętwieje ciało. Boli tak wściekle, że nie można normalnie myśleć. Jakby cię rozrywało od środka. – Jesteś ranny. Masz ślad ugryzienia na nodze. W ramię też cię ugryzł? – Nie, tylko w nogę. To krew Ala. Próbowałem mu pomóc. Wróciliśmy z Saro do groty, gdzie mieliśmy się spotkać. Tam urzędowały już jaszczury. Po górniku zostały tylko buty. Zaatakowały nas trzy. Jeden wbił się zębami w bok Saro i nie było sposobu go oderwać. Waliłem w niego, czym się dało. One nie czują bólu. To bestie! Ledwo uciekłem. Jeden ugryzł mnie w nogę, ale udało mi się wyrwać. – Twoja noga jest poparzona – zauważył Peter. – Przypaliłem ranę pochodnią. – To dobrze, ogień wypalił jad, masz dużo szczęścia. Możesz iść? – Chyba tak. Zabrałem z ziemi łuczywo Saro, ale wypaliło się. Miałem nadzieję, że was znajdę, nim te bestie mnie wywęszą. Ale po ciemku nie byłem wstanie ruszyć się nawet na krok. – Coś na ten temat wiem – wtrącił Wiktor, pomagając Peterowi poderwać z ziemi Mahometa. – Ruszajmy – ponaglał Zulu – chyba słyszę ich charczenie.

Przechodzili szybko korytarzami. Przy podziemnej rzece stanęli na chwilę, aby napić się wody, a Mahomet obmył się z zaschniętej krwi. Noga bardzo mu spuchła i widać było na jego twarzy cierpienie. – Doktorze, pomóż mi – jęczał. – Trzymaj nogę pod wodą. Chłód powinien złagodzić ból. – Zrób coś, czuję, że mnie rozrywa od środka. – Widocznie jad nie wypalił się całkowicie i rozwala komórki. Musisz to wytrzymać. Będziesz żył, tylko musisz to wytrzymać – Peter powtarzał to jak mantrę, wiedząc doskonale, że jak Arab nie dostanie silnego antybiotyku, jego godziny są policzone. Wtem z korytarza, z którego niedawno nadeszli, wypełzły dwa jaszczury. Nie zbliżały się do rzeki. Bardziej zainteresowały się pozostałościami, które oprawiał niedawno Zulu. Gady bez większego zastanowienia zaczęły zjadać resztki swego krewniaka. – Cholerne kanibalskie ścierwa! – wykrzyknął Wiktor, ciskając w jednego kamieniem. Jaszczur nawet nie zareagował. Jakby uderzający go kamień był zrobiony z papieru. – Ruszamy – Peter chwycił Araba pod ramię i postawił go na równe nogi. Mahomet jęknął z bólu i przewróciłby się, gdyby nie Wiktor podtrzymujący go z drugiej strony. Zulu, z kilofem w ręku, obserwował jaszczury, czy niespodziewanie ich nie zaatakują. Głowa Mahometa zwisała na piersi. Nawet nie zauważył prowizorycznie zastawionego wejścia do skarbca, obok którego właśnie przechodzili. Arab stawał się coraz cięższy. Czuć było, że z minuty na minutę traci siły. W końcu doszli do szerszego korytarza, od którego co jakiś czas odchodziła jakaś odnoga. Trzymali się głównego ciągu komunikacyjnego. Po kilku minutach doszli do komnaty, wlokąc już na wpół zemdlonego Mahometa. – Ta jakaś sztolnia – Zulu wymachiwał pochodnią w górę, aby dostrzec sklepienie – przynajmniej sporo tu drewna. Była ona w większej części zasypana zbutwiałymi belami i deskami.

Musieli we trzech nieco się napracować, aby utorować miejsce do przejścia. – O! Tutaj pod tym nawisem skalnym będzie dobrze. Trzeba uważać, żeby coś nie spadło nam na łeb. Nie wiadomo, ile lat tego nie używano – komentował Wiktor. – Chyba sporo. To musiało być jedno z wejść do kopalni. Wyżej nic dokładnie nie widać. Wszystko na górze musi być zasypane i trzymać się Bóg wie czego. Tutaj jest wydrążone w ścianie przejście, chyba specjalnie po to, aby uniknąć spadających elementów konstrukcji. Zobaczcie, droga rozchodzi się w jedną i w drugą stronę, jakby naokoło szybu. Zulu, możesz sprawdzić, czy jest przejście po drugiej stronie? Czarne oczy spojrzały na Petera i znikły w cieniu pochodni. – Jest przejście, ale to pusty korytarz. Lepiej będzie odpocząć tu, gdzie jesteśmy – usłyszeli po chwili głos Murzyna. Po kilku minutach płonęło niewielkie ognisko. Zulu wyciągnął zza koszuli wyglądający na schab kawał jaszczura. Mięso, wcześniej przełożone w talii niczym pas biodrowy, wchłonęło każdą kroplę potu. – Przynajmniej nie trzeba będzie peklować – zaśmiał się Peter. Wiktor tylko zmrużył oczy i zrobił kwaśną minę. Zulu wzruszył ramionami, pogłaskał się swym zwyczajem po nosie, a po chwili dwa kawałki piekł nad ogniem. Mięso, początkowo ciemne i galaretowate, zmieniało pod wpływem ognia strukturę. Teraz przypominało wyglądem i kurczaka, i rybę. Trudno było orzec, czy więcej było w nim włókien, czy plastrów jak w rybie. Pierwszy kawałek trafił się Mahometowi, który z wysiłkiem przeżuwał skrawki wkładane mu do ust przez Petera. Każdy oddech, każde poruszenie szczęki, powodowało ból. – Jakby tak trochę soli, to nie byłoby takie mdłe – komentował każdy kęs Wiktor. – A może pan sobie życzy sosik? Mamy do wyboru musztardowy, słodko-kwaśny, cebulowy… – Wystarczy mi, że jestem od pyty głodny. Zobacz, Zulu to nawet się nie odzywa.

– A co mam gadać? U nas to przysmak, choć je się nieco mniejsze. Ten jakby był trochę stary. Moja matka nacierała mięso czerwonym pieprzem. Nadawała mu ostrości. Moje żony tak nie potrafią. – Żony?! A ile ty masz Zulu żon? – Dwie – odpowiedział w zamyśleniu – ale jak wrócę, to ożenię się jeszcze przynajmniej dwa razy. – I co ty będziesz z nimi robił? – Młody jesteś Wiktor i jeszcze nie wiesz, co robi się z żonami. Masz na razie jedną, to nie jest dobrze. – Mam jedną, ale przynajmniej ją kocham. – Ja też kocham swoje żony i jak będę miał następne, to też będę je kochał. – A nie są zazdrosne o ciebie? Przecież odwiedzasz wioskę, jak mówisz, raz na pół roku. – Tęsknią i ja też tęsknię. Chciałbym być z nimi i widzieć, jak rosną moje dzieci. Jedna drugiej pomaga i każda wie, co należy do jej obowiązków. – Nie rozumiem, jak można mieć kilka żon – zastanawiał się Wiktor. – To proste. Tutaj są całkowicie inaczej ustawione relacje społeczne. Nie odgrywa znaczącej roli zazdrość, pożądanie. Na Zachodzie jest, jak wiesz. Tu, jeżeli nie masz takich pragnień, możesz się ożenić wielokrotnie. Najważniejsze, abyś zapewnił kobietom byt na miarę tutejszego życia. Chłop nie chodzi smutny, bo mu żona nie dała. Nie szuka miłości gdzie indziej. Zauważ, że w Afryce nie ma rozpowszechnionego pedalstwa, tak jak w Europie. My ich uważamy za trzeci świat, a w wielu przypadkach powinniśmy się od nich wiele nauczyć. A pod względem moralnym w szczególności. – No tak, ty Peter to na wszystko masz odpowiedź. – Bo tak jest. Przeciętnie na dziesięciu mężczyzn ośmiu zdradziło swoje żony. Kobiety zdradzają mniej, ale jak zdradzają, to już hurtem. Co pięćdziesiąta zalicza tylu mężczyzn, że ani jeden facet nie byłby w stanie takiej dorównać. – Tak, ale ty mówisz o prostytucji – obruszył się Wiktor.

– O statystyce. Zulu, zdradziłeś kiedyś swoje żony? – zapytał Peter. – A po co? – I widzisz, tu masz odpowiedź. Jak się tylko biali wtrącają w jakąś kulturę, zaraz szlag trafia kilkaset lat tradycji. – Zaraz zaraz, a gejsze w Japonii? – To całkowicie inna sprawa. Gejsza to dama do towarzystwa. Miała nadto wiele umiejętności artystycznych. Tam nawet żona mogła mieć obowiązek zaopiekować się co znaczniejszą z nich. Seks a małżeństwo – to dwie oddzielne kwestie. Bycie gejszą dawało pewnego rodzaju przywileje. – Prześpijcie się lepiej. Ja popilnuję ognia, potem się zmienimy – powiedział Zulu, dokładając kilka drewien do paleniska. – Zauważyliście, że dym odpływa gdzieś dalej? Musi tu być ruch powietrza, inaczej byśmy się udusili. Całkiem możliwe, że gdzieś w górze jest wyjście. – Może i jest, ale i tak tam nie wejdziemy. Śpij Wiktor, potem się będziemy zastanawiać. – Jak tu można spać? Nawet nie wiem, czy jest dzień, czy środek nocy. Która godzina? – Nie mam pojęcia, zegarek mi stanął na dziewiątej. Musiał się uszkodzić, jak walnąłem ręką o kamień. Mahomet ma zegarek, ale nie będę go budził. Chyba trochę mu przeszło, bo zasnął. – Raczej stracił przytomność doktorku – wtrącił Zulu. – Tak czy siak, odpoczywa – Peter rozłożył się pod ścianą i próbował na chwilę zapomnieć, gdzie się znajduje.

NIEWIDZIALNA MANUNA

– Czego tutaj szukasz? – Borys wyszedł ze swej komórki, w której naprawiał generator. – Kawałka pręta do szkółki. Jest potrzebny do wzmocnienia tablicy, a tu przewala się trochę złomu. – To mój złom i jeżeli chcesz coś, to musisz poprosić. – Bez przesady – Lidia wzruszyła ramionami i chciała odejść. Nagle Borys chwycił ją mocno za ramię i wciągnął do komórki. Przycisnął ja do ściany całym ciałem, łapiąc usmarowaną łapą jej pierś. – Gdybyś nie była Baszara, przypomniałbym ci chwile rozkoszy. Lidia chwyciła z pobliskiej półki puszkę oleju i wylała go na głowę Rosjanina, waląc przy tym krawędzią pojemnika w sam czubek jego głowy. Oszołomiony Borys nie był w stanie utrzymać kobiety, która wyśliznęła się z objęć napastnika. – Przynajmniej się naoliwisz. I przestań używać kawałków koszuli mojego męża na szmaty. – Byłego męża, nieboszczyka, trupa! – Borys wrzeszczał z wściekłością. – Naprawiłeś w końcu ten generator? – zawołała, stojąc niedaleko Salimy. – Zaraz zaraz, co to? Piekarnia? – Borys ze złością popatrzył jeszcze na oddalającą się Lidię i wyciągnął z kieszeni kawałek szmaty z koszuli, by wytrzeć ubrudzone czoło. – Nie zbliżaj się do niego – doradziła Salima. – Dziękuję za pomoc. A przy okazji pozwolisz, że zapytam? – Tak? – Ci ludzie to handlarze dziećmi? – Mówisz o tych, co przyjechali przed południem? Lidia skinęła głową.

– Mają nabyć ośmioro. Wszystkie z twojej grupy. Ismail wybrał dla nich najlepszych pośredników. Trafią do najlepszych domów. Mają ogromne szczęście. Lidia pobiegła w kierunku szkółki. Gdy po drodze mijała dom Ismaila, spostrzegła, że przy oknie stoi Ennia. – Podsłuchujesz? – szepnęła, podchodząc do niej cicho. – Handlarze kupują całą ósemkę, nie chcą jednak Kiki. Mówią, że jest za bardzo szczerbata i wolą Manunę. Widzieli ją, jak wchodzili do domu, bo bawiła się na podwórku. – Manuna jest bardzo ładnym dzieckiem, ale ma zaledwie osiem lat. Kiki jest starsza i zna sporo słów po angielsku. – Kupcy się upierają. Dzięki twojej pracy nad wykształceniem tych dzieci Ismail podniósł cenę z dwustu do trzystu dolarów za dziecko. – To żenujące. – Nie, to dobra cena. Dziecko od rodziców na południu można kupić nawet za pięćdziesiąt dolarów. Kupcy za Manunę zaproponowali aż trzysta pięćdziesiąt dolarów. – Manuna jest ślicznym dzieckiem, nie pozwolę, aby jakiś Turek lub inny zboczeniec pastwił się nad nią. – To co zrobisz? – Ukryję ją, a ty mi w tym pomożesz – Lidia chwyciła Ennię za rękę i pobiegły w stronę szkółki. Schowały dziewczynkę w stercie ciuchów i szmat w przybudówce służącej jako magazyn. Innym kobietom, które krzątały się niedaleko, też było żal małej Manuny. Ismail nakazał przyprowadzić dziecko, ale nikt nie miał zamiaru szukać dziewczynki. Dwóch koczowników przetrząsnęło miejsca, gdzie mogła przebywać, ale wrócili bez niczego. Kobiety nawet na chwilę nie dopuściły, aby zbliżyli się do magazynu. Kupcy niebawem musieli odjechać, więc mała Manuna bawiła się ponownie przed domem Ismaila. Arab wyszedł na próg. Popatrzył na radosne dziecko, po chwili zawołał ją do siebie: – No, mała czarodziejko. Skoro potrafisz być niewidzialna, widać

Allah ma względem ciebie inne plany – pogłaskał dziecko po głowie i nasypał jej w dłoń cukierków. – Dziękuję, panie Ismail – dziecko pobiegło z wielką radością do swoich rówieśników, wywołując falę entuzjazmu na widok słodyczy.

GNIAZDO WARANÓW

– Aaa! – wraz z wrzaskiem Wiktora pozostali usłyszeli odgłos uderzenia kilofa i mlask rozrywanego ciała. Ten stał, oddychając gwałtownie tuż nad znieruchomiałym zwierzęciem. Kilof całym swym ostrzem utkwił w karku jaszczura. Zulu i Peter poderwali się na równe nogi. Dwa metry od nich leżało ścierwo trzymetrowego gada. Wiktor, wpatrzony w niego szeroko otwartymi oczami, stał nadal jak sparaliżowany. – Ale nas bestia podeszła – wymamrotał przez zęby Zulu. – Odszedłem tylko na chwilę, aby się odlać. Tam w bok. Potem zauważyłem, jak ognisko odbiło się blaskiem w jego oku. Godzinę podchodziliśmy do siebie. On wpatrzony w ogień, ja w niego. Był jak krokodyl oczekujący w mule na swą ofiarę. Stanąłem tuż obok niego, nie mogę zrozumieć, że mnie nie wyczuł. Wiedziałem, że to jedyna szansa. Jedna jedyna. Że jak spudłuję, to rzuci się na mnie i będą kłopoty. Kiedy tak stałem, uniosłem kilof. Piach posypał się z góry i wtedy tamten uniósł łeb. To była jedyna szansa. – I dobrze zrobiłeś. Spokojnie, już po wszystkim. Jednej bestii mniej. Musiał czuć od Mahometa mięso. Mają jakiś specyficzny, dla nich tylko rozpoznawalny, zapach ukąszonej ofiary – Peter potrząsnął Wiktora za ramię. Razem z Zulu podnieśli nieprzytomnego nadal Araba. Wiktor pochwycił drugą pochodnię i stanął jak wryty. Zza ich pleców dobiegło bardzo wyraźne charczenie. Odwrócił się momentalnie z pochodnią skierowaną wprost na zbliżającego się potwora. Gad zatrzymał się nagle, oślepiony jasnym blaskiem ognia. Głośno charczał, a z jego gęby toczyła się obficie ślina. Stał wsparty na przednich łapach, robiąc dużo kurzu machnięciami ogona. – Spokojnie, on tylko chce nas przestraszyć. To strategia – Zulu

pomału wyjął kilof z martwego zwierzęcia i odwrócił się w drugą stronę. Za martwym cielskiem był drugi jaszczur. Nisko pochylona sylwetka prawie wtapiała się w piasek chodnika. Zrozumieli, że jaszczur chciał ich przestraszyć. Uciekając, wpadliby wprost na dwa inne gady. Gdyby nie Wiktor, już byłoby po nich. Widać było, że zwierzęta polują grupowo i są zaskoczone niepomyślnym obrotem sprawy. – Nie ruszą się – powiedział cicho Peter – czekają na pozostałe. – Jesteśmy uwięzieni. Możemy przedostać się na drugą stronę sztolni tylko przez środek zawaliska – oznajmił Wiktor. – I dorwą nas, jak będziemy się przeciskać przez zwalone bele albo na łeb posypie nam się cała ta konstrukcja. Tak czy owak nie zamierzam tu ginąć. Peter zbliżył pochodnię do drewnianych belek. Języki ognia lizały zmurszałe drewno, a pajęczyna natychmiast zajmowała się i paliła. Po chwili konstrukcja zaczęła płonąć, a ogień momentalnie zajmował coraz jej wyższe partie. Dym wypełniał sztolnię i gryzł w oczy. Wyglądało to na kilkupiętrowe ognisko, u podstawy którego tkwiło czworo ludzi. Płonące kawałki konstrukcji spadały jeden po drugim. Żar z chwili na chwilę stawał się nie do zniesienia. – Upieczesz nas! – krzyknął Wiktor. – Jeszcze chwila – uspokajał Peter. Wtem z hukiem i iskrami zwalił się z kilku metrów kawał słupa. – Teraz! – krzyknął Peter, podrywając z Wiktorem nieprzytomnego Mahometa. Zulu uderzył kilofem w ziemię, w miejsce, gdzie jeszcze przed chwilą tkwił kryjący się w piasku jaszczur. Po chwili kolejne uderzenie i kolejne. Nagle głośny mlask oznajmił, że kilof sięgnął celu. Zulu poprawił jeszcze raz i drugi. Nie było czasu. Cała konstrukcja zaczęła się sypać, spadało coraz więcej palących się jej fragmentów. Kaszląc, prawie po omacku dotarli do korytarza. Dym był gęsty i piekący. Nagle wielki wstrząs walącej się konstrukcji przeistoczył się w

podmuch gorącego powietrza, który wypalił im prawie płuca. Tam, gdzie jeszcze przed chwilą stali, dostrzegli czarną chmurę i kilka ton zawalonego stropu sztolni. Zulu ledwie ocalił ostatnią palącą się pochodnię, parząc przy tym dłoń, bo próbował ochronić ogień przed podmuchem. Było ciemno. Zawał zgasił płomienie i może gdzieś na górze się jeszcze paliło, ale tu na dole było tylko gorąco i duszno. Próbowali odejść jak najdalej, by móc przynajmniej chwilę odpocząć. W końcu dotarli do jakiegoś przejścia, które pięło się pod dużym kątem w górę. – Czujecie? – zapytał Wiktor. – To chyba świeższe powietrze! Stanęli, a raczej opadli na ziemię, wcześniej oparłszy Mahometa o ścianę. – Śmierdzi, i to okropnie – stwierdził Zulu. – Znam ten smród. To z legowiska waranów, ale czuję też wyraźnie powietrze. – Ja już nic nie czuję. Dobrze, że ten dym się przerzedził. – Wiktor ma rację, coś jeszcze czuć w tym smrodzie. Podchodzili ostrożnie ku dużej czarnej czeluści, która pochłaniała światło pochodni. Nie mogli dojrzeć krańca komnaty. Ogień bardziej oślepiał, niż oświetlał przestrzeń przed nimi. Korytarz skończył się i w podstawie groty ukazała się niecka. Peter wyciągnął z kieszeni nogawki jedyną ocalałą świecę, jaką jeszcze mieli. Spojrzał na towarzyszy pytającym wzrokiem, a oni skwapliwie potwierdzili skinieniem głowy. Umówili się wcześniej, że świeca będzie użyta tylko w ostateczności. Blask światła rozjaśnił wszystkich trzech. „Musimy wyglądać jak uczestnicy misji do wnętrza Ziemi” – pomyślał Wiktor. Po chwili świeca pofrunęła wysoko i odbiła się od sklepienia pieczary. Okazała się ona wielka. Przypominała mały stadion, a oni byli jakby na koronie tego obiektu. Gdy świeca spadła, coś raptownie poruszyło się u ich stóp. Nogi się pod nimi ugięły, gdy pojęli, że właśnie wkroczyli na teren legowiska dużej grupy waranów. – To tutaj te ścierwa mają swoje gniazdo – oznajmił ściszonym głosem Peter.

– Cholera jasna, jest ich chyba ze sto! Nie przejdziemy, lepiej się wycofajmy. – Gdzie? Bóg tylko wie, ile tych bydlaków teraz pełznie po naszych śladach. – Peter miał na myśli rannego Araba, który musiał pozostawiać specyficzny zapach ofiary. – Musimy przejść – Zulu patrzył gdzieś daleko. Wzrok obu towarzyszy powędrował na drugi koniec pieczary. Tam, nieco po prawej stronie, ponad legowiskiem gadów, przebijał się jakiś blask. Nie było to złudzenie, ale najprawdziwsze odbicie dziennego światła. Zrozumieli, że doszli do wyjścia. Wyjścia, z którego korzystały również zwierzęta. A może nie korzystały, a tylko czekały na swoją zdobycz, kiedy jakieś zwierzę będzie szukało cienia przed prażącym słońcem? Chwila trwała i trwała. Nikt nie ośmielił się wypowiedzieć choć jednego słowa. Ocalenie było tuż tuż, ale jak się tam dostać? Wtem usłyszeli jęk Mahometa, którego usadowili pod ścianą, chcąc bez obciążenia przyjrzeć się pieczarze. – Zulu! – krzyknął Wiktor, aby przyjaciel trzymający kilof mógł wcześniej zareagować. Jaszczur wgryzał się we wnętrzności Araba. Ten, leżąc niemo, próbował wypowiedzieć jakieś słowa. Szeroko otwarte oczy patrzyły na bezradnych przyjaciół, którzy pozostawili go tylko na chwilę. Zulu wahał się z podjęciem decyzji. Tuż obok ofiary i oprawcy przemykał kolejny jaszczur, sporo większy od poprzednika. Mierzył około czterech metrów długości. Nie był zainteresowany przyłączeniem się do uczty. Szedł bojowo wsparty na swych przednich łapach, wprost na trójkę oniemiałych mężczyzn. Nie było czasu do zastanowienia. Mahomet właśnie kończył życie. Gad dobrał się teraz do jego gardła, przegryzając je do kręgów szyjnych. Krew z tętnic tryskała jasno czerwonym odcieniem. Ciało wpadało w bezwładne drgawki. W przypływie adrenaliny biegli, ile mieli sił w nogach i powietrza w płucach, przez środek legowiska waranów. Gady nie reagowały jakoś

gwałtownie. Część zagrzebana w piasku spała albo była w stanie jakiejś hibernacji. Niektóre podnosiły łby i groźnie charczały na nieznanych przybyszów. Zulu biegł ostatni, z uniesionym kilofem gotowy był do zadania ciosu pierwszemu z waranów, który zaatakuje jego lub biegnącą przed nim dwójkę. Modlił się w duchu, aby Mahomet już umarł. Wiedział, że będzie mu się przypominała twarz Araba, który patrzył na niego oczami pełnymi błagania. Nic nie mógł już zrobić, ale wiedział, że musi z tym żyć. Był nawet gotów na to, aby tylko mieć okazję i pożyć jeszcze trochę. Przeskakiwał nad zwierzętami, a czasami nawet je deptał. Niektóre nie reagowały, a niektóre odkręcały głowę, chcąc złapać intruza za nogę. Ale Zulu już był przynajmniej o jeden krok dalej. Cała trójka, zdyszana i pełna napięcia, dotarła na drugi koniec pieczary. Tych czterdziestu, może pięćdziesięciu metrów nie zapomną do końca życia. Każda sekunda była jak wieczność, każdy krok był jakby ostatnim. Wdrapywali się z trudem do góry, a spod nóg sypała się im lawina kamieni. Sklepienie robiło się coraz niższe. Odwrócili się na chwilę. Teraz dopiero zobaczyli gniazdo waranów w pełnej swej okazałości. Może to jedyne miejsce na Ziemi, gdzie te zwierzęta przetrwały miliony lat? Może dzięki niemu przeżyły katastrofę, która doprowadziła do wyginięcia dinozaurów? Może ta jaskinia da im schronienie, aby przetrwały to, co przyniesie przyszłość? Przyszłość – ta daleka i ta całkiem bliska. Może, gdy od swych niszczycielskich głowic atomowych wyginą wszyscy ludzie, warany będą jednym z nielicznych reprezentantów życia na Ziemi? – Ajj – Murzyn chwycił się za nogę poniżej kolana. Po chwili Wiktor energicznie zrzucił innego skorpiona z buta. Zulu ze złością zdeptał pajęczaka, który przed momentem wbił mu swój szpikulec w nogę, wpełzłszy przedtem po jego wysokim bucie. – Panowie, tu się roi od skorpionów. To mi nie wygląda dobrze, lepiej wynośmy się stąd, to nie jest nasz świat – zaproponował Peter i odgarniając sobie nogami przejście, próbował przedostać się do wyjścia. Jeszcze na moment odwrócili głowy, gdy usłyszeli żałosne charczenie kilka metrów za sobą. Waran stał wyprężony, unosząc

wysoko przednią część ciała. Z pyska sączyła mu się obrzydliwa maź. – To chyba ten sam, który nas zaatakował w korytarzu – rozważał Wiktor. – Cholera ich wie, wszystkie są takie podobne. Nie mam zamiaru się dowiadywać – odpowiedział Peter i ruszył, czołgając się ku wyjściu. Przejście było bardzo ciasne. Musieli przesuwać wiele kamieni i bez przerwy uważać na skorpiony, których tutaj pełzało całe mnóstwo. Ten, który ukąsił Zulu, na szczęście nie okazał się zbyt jadowity, ale było ich tu zbyt wiele i w kilku gatunkach. Niektóre bardzo niebezpieczne dla człowieka. Pomimo starań zeszło im jeszcze kilkanaście minut, nim wszyscy trzej stanęli na równych nogach w niewielkim kanionie ciągnącym się wśród zwietrzałych skał. Wejście do jaskini okazało się niewidoczne z zewnątrz. Małe byłyby szanse, aby ktokolwiek odnalazł to miejsce. Musiałby to być nieprawdopodobny przypadek. Zulu ostatkiem sił uderzył w piaskowiec. Kilof wbił się głęboko, wyrywając kawałki skały. – To będzie znak. Jak kiedyś zdecydujecie się tu powrócić. – Po co? – zapytał Wiktor. – Po złoto! – z uśmiechem wyjaśnił Murzyn, głaszcząc się po swym dużym nosie. – Jak tu zawitamy, to razem z tobą, przyjacielu – Peter poklepał go po plecach.

NA AFRYKAŃSKIEJ RÓWNINIE

Zanim zapadła noc, grupa wyjechała z wioski żegnana spojrzeniami licznych rebeliantów. – Oddalamy się od równika. Widać, że zmierzch zapada nieco później niż na południu. – Tak, masz rację. Ale robi się coraz bardziej sucho. – Pewny jesteś, że to dobry pomysł? – Myślę Olga, że rozsądny. Nad ranem powinniśmy dotrzeć do Malakal. Dalej drogą prosto do Chartumu. – Tak lekko brzmi „prosto do Chartumu”, a to „tylko” osiemset kilometrów i nie wiadomo, ile posterunków kontrolnych. – Coś taka nerwowa – zachichotał Adam. – Może mam okres, a może chęć wyć do księżyca – spojrzała na nisko zawieszony nad horyzontem, jasnoczerwony blask. – Weź lornetkę, powinno być widać kratery. Na wyboistej namiastce drogi rzuciło samochodem. – Zaraz ci zrobię krater w twojej mózgownicy. Jedź uważniej, bo stracimy zawieszenie. – Chcesz, to sama poprowadź bez świateł. – To poświeć sobie jak harcerz. – Też wymyśliłaś, już wolę zapalić światła. Latarka niewiele pomoże. – Harcerz świeci przykładem, a nie latarką. Stój! Adam wcisnął hamulec w podłogę jeepa. Samochód obrócił się, wzbijając tony kurzu. Zainab prowadzący drugą maszynę ledwo wyhamował, stając tuż obok. – Zobacz! – pokazała dłonią Olga. Adam wysiadł z samochodu. Po chwili cała grupa obserwowała dziwne ogniki na równinie.

– Dwa kilometry – zgadywał Tadeusz. – Pięć – sprostował Igor. Adam chwycił lornetkę i obserwował przez moment okolicę. – Ogniska! Setki ognisk. To nie mogą być patrole, za dużo tego. – Może spróbujemy je ominąć – zaproponowała Olga. – Zbyt ryzykowne. Nie możemy zbaczać ze szlaku. Rozwalimy samochód na pierwszym napotkanym głazie. – Adam, ruszamy! Ruszcie się wszyscy! – Olga wskoczyła do samochodu i zajęła jego miejsce. Po kilkunastu minutach samochody powoli wjeżdżały w morze małych ognisk. – Co to za ludzie? – Olga przypatrywała się setkom osób śpiących na kocach lub bezpośrednio na ziemi. Jedni wstawali, inni siadali, a niektórzy tylko podnosili głowy. Setki par oczu skierowane były na przejeżdżające samochody. Dziewczyna próbowała w tych oczach odczytać zaniepokojenie, złość czy nadzieję. – Uchodźcy. Znowu tragiczne oblicze wojny – Adam przytrzymał dłoń Olgi. Starali się nie hałasować. Zainab podszedł do najbliżej stojącego starszego mężczyzny, po czym rozmawiali przez chwilę w zupełnej ciszy. Nikt z pozostałych ludzi nie odzywał się. Prawdopodobnie człowiek, z którym rozmawiał Egipcjanin, miał wielki autorytet wśród swoich, a może ludzie ci byli zbyt zmęczeni, aby podejmować jakieś dyskusje. – Mówi, że uciekają na zachód. Chcą dotrzeć do Chartumu. Jedynie tam mogą liczyć na wsparcie, może opinia międzynarodowa coś zrobi w ich sprawie. Wojna z rebeliantami rozpoczęła się w całej północnej części kotliny Górnego Nilu. Walki toczą się również w Darfurze na wschodzie Sudanu. Bojówki arabskie napadają na wioski. Mordują, palą, gwałcą ich kobiety, a zdolnych do pracy porywają w niewolę. Muszą uciekać, bo w osamotnionych wioskach umrą. Jak nie z rąk oprawców arabskich, to z głodu. – Spytaj się, jak daleko są inni i czy widzieli po drodze armię –

dopytywał się Igor. – Ludzie uciekają. Nie wie, gdzie są inne grupy, ale możemy je spotkać. Armia ciągnie na Dżuba, chce zdławić powstały niepodległy rząd Południowego Sudanu. – Nie rozumiem, dlaczego uciekają w paszczę lwa? – zastanawiała się Olga. – To nie takie głupie. Na początku tego wieku uchodźcy wędrowali do Darfuru. To region wielkości Polski. Zakładano tam na granicy z Czadem liczne obozy. Rząd w Chartumie oskarżył Czad o wspieranie rebelii. Zaczęły się czystki etniczne. Tysiące ofiar wojny, głodu i chorób. Na sześćset wiosek w regionie czterysta zostało doszczętnie spalonych. To robota arabskich pastuchów, którym dano broń i zielone światło w imię szarijatu. Do dzisiaj prezydent i kilku ministrów ma krew na rękach. – Tak, wspominał mi kolega w Warszawie, w ministerstwie. Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze wydał nakaz aresztowania prezydenta Sudanu i kilku jego kolesiów – dopowiedziała Olga. – Nauczeni historią, uciekają do stolicy – komentował Tadeusz. – Wyobraź sobie, jak kilkanaście, może kilkadziesiąt tysięcy uchodźców blokuje stolicę. Tego się nie da ukryć jak Darfur. – Zainab, podziękuj za informację i zjeżdżamy, mamy kawał drogi przed sobą – rozkazującym tonem rzucił Adam. – Pytają, czy mamy coś do jedzenia. Wielu z nich nie jadło już od kilku dni – dodał Egipcjanin. – Nie mamy! Przykro mi… – Adaś! Dajmy im choć trochę suszonego mięsa – nalegała dziewczyna. – Nie mamy dla siebie, a te trochę dla tylu setek ludzi stanowi tylko zagrożenie, że się pozabijają. – Nie gadaj tyle – Olga sięgnęła do pakunku i wyciągnęła zawinięte w chustę, pokrojone na plastry kawałki suszonego baraniego mięsa. Wyskoczyła z samochodu i skierowała się ku starszemu mężczyźnie, z którym wcześniej rozmawiał Zainab.

– Proszę – podała mu zawiniątko. – Chciałabym być teraz Jezusem i rozmnożyć to w cudowny sposób, ale nim nie jestem. Stary człowiek, nie rozumiejąc słów wymawianych przez Olgę po polsku, skłonił się nisko i nim odeszła, odpowiedział, wznosząc wzrok ku górze: „Jesus”. Jechali powoli, nadal bez świateł i na wolnych obrotach silnika, aby nie wzbudzać niepotrzebnego zamętu. Ludzie jak fale podnosili głowy na dźwięk przejeżdżających samochodów. Morze świateł ustępowało ciemności. Minęli ostatnie grupki ludzi. Ci jakby nie spali, czuwali i nasłuchiwali, czy aby nie nadjeżdża transport wojskowy. Adam przyspieszył. Droga stała się równiejsza i szersza. Wolał sam prowadzić, toteż gdy Olga wręczała głodnym jedną z nielicznych części żelaznego zapasu jedzenia, zajął ponownie miejsce za kierownicą. Popatrzył na przysypiającą kobietę. Całe życie włóczył się po świecie jako żołnierz jednostki specjalnej, potem najemnik. Jugosławia, Irak, Afganistan, Tanzania, Somalia. Miał już tego dość. Od kiedy założył biuro turystki ekstremalnej, przychodziły chwile samotności, które towarzyszyły mu od wyprawy do wyprawy. „To ci baba” – pomyślał, patrząc na przemian to na drogę, to na Olgę. Pierwsza kobieta, która dała mu w kość. Uparta, silna i zadziorna. Z drugiej jednak strony dobrze się przy niej czuł. Wrażliwa, mądra, obsługi broni nauczyła się piorunem. No i jeszcze jedno, była cholernie ładna. Nie taka jak modelka, która sprawia wrażenie, że się przewróci na swych patykowatych nogach. Olga stała na ziemi solidnie. Adam nagle walnął się dłonią w policzek. „Aj, za mocno! Czy ja się, aby nie zakochuję?” – rozmyślał. „Przecież w moim wieku nie można się zakochać. Jestem kawał starego skurczybyka, któremu lepiej nie stawać na drodze. No chyba, że to byłaby Olga. Z drugiej strony – może czas najwyższy pomyśleć o rodzinie? Jak przyjeżdżam do brata lub siostry, dzieciarnia jest tak zasłuchana w moje opowieści, że nawet do kibla nie mogę pójść bez obstawy. W sumie to ja lubię dzieci.” Olga zasnęła z przyciśniętym do szyby drzwi policzkiem. Jej na wpół otwarte usta wydychały co chwilę delikatną parkę osiadającą na

szkle, która po chwili znikała, aby pojawić się przy kolejnym wydechu. Spojrzał w lusterko. Jeep, którego prowadził Iman, jechał jakieś trzydzieści metrów za nimi. Wtem zahamował. Próbował w ostatnim momencie skręcić, ale nie zdołał. Przednie koło jeepa przejechało po przeszkodzie z charakterystycznym głuchym dudnięciem. – Co się stało? – Olga zerwała się ze snu. – Dziecko! Przejechałem dziecko! – Adam wyskoczył z samochodu. Po chwili wyciągnęli spod pojazdu nagiego chłopca. Na piersi miał wyraźnie odciśniętą oponę. Klatka piersiowa zapadła się pod ciężarem pojazdu, który złamał kilka żeber. – Cholera! A niech to jasny szlak! – odskoczył od ciała zdenerwowany. – Po jaką cholerę spał na drodze? – Spokojnie Adam! – Olga próbowała coś powiedzieć, sprawdzając jednocześnie, czy wyczuje puls. – On, on nie żyje już od dłuższego czasu. Adam spojrzał na nią, po chwili przypatrzył się ciału chłopca. Jego czarna skóra pokryta kurzem była zimna, a mięśnie sztywne. – Musiał umrzeć kilka godzin wcześniej – zdiagnozował. – Nie tylko on – dobiegł głos Tadeusza, gdzieś z kilku metrów od drogi. – Tutaj jest ciało kobiety, a tam jeszcze jednego dziecka. – Sprawdziłem, czy żyją, ale niestety zgon musiał nastąpić kilka godzin temu. – Nie widać obrażeń. Wyczerpanie i głód – Tadeusz położył ciało kobiety na wznak. – Dlaczego ich nie pochowano? – zastanawiała się dziewczyna. – Może byli sami. Może matka pierwsza zmarła, a dzieci zaraz po niej? A może byli w większej grupie i uciekali. Tego się już nikt nie dowie. Połóżmy chłopca obok matki. Rano odnajdą ich swoi i pochowają – domyślał się Tadeusz. – Pochowajmy ich i pojedziemy – zaproponowała Olga. – Nie! Może wśród ludzi idących za nami znajdzie się jakiś bliski.

Lepiej niech wiedzą, kto to był. – Masz rację wujku – Olga szarpnęła za koszulę Adama. – Wsiadaj, skup się na jeździe. Nie myśl! Wykonuj zadanie! Ruszajcie teraz przed nami! – komenderowała. Niestety, nie był to ostatni taki widok. Wielokrotnie omijali ciała. Niektóre były zakrwawione i wszystko wskazywało na to, że ludzie ci zostali zastrzeleni. Na ten widok cała ekipa starała się być w pełnej gotowości bojowej. Minęli jeszcze dwie grupy uchodźców. Nie były tak liczne jak pierwsza, a oni nie zatrzymywali się, przejeżdżali powoli wśród wpatrujących się w nich oczu. Zza horyzontu wyłaniała się łuna wschodzącego słońca. Przy drodze minęli starą, przerdzewiałą, pierwszą napotkaną tablicę drogową. Pamiętała zapewne jeszcze czasy kolonialne. Napis był po arabsku i angielsku. Informował, że do Malakal jest siedemdziesiąt sześć mil lub kilometrów, co trudno było dojrzeć, bo ta część tablicy była niekompletna. – Dojechaliśmy do drogi Ayod-Malaka – oznajmił Iman wpatrzony w kawałek mapy. – Za jakieś pięćdziesiąt kilometrów rzeka Sobat, za nią, za kolejne dwadzieścia kilometrów, Malaka. – To dobrze, mam już dość na dziś – oznajmił Tadeusz. – Zrobimy mały odpoczynek. Zatrzymali się na skraju drogi przedzielającej plantacje trzciny cukrowej. Większość terenów zajmowały jednak pastwiska. Olga, oddalona od samochodów i męskiego towarzystwa, kończyła właśnie chwilę samotności. Ledwo zrobiła kilka kroków, ledwo wyszła na przecinkę w plantacji, kiedy usłyszała wystrzał. Kula świsnęła kilka cali od jej głowy. Padła jak długa na ziemię. Podczołgała się, jak najszybciej mogła, do zarośli. Kolejny wystrzał i gejzer piasku koło jej stopy wystrzelił w powietrze. Nie było czasu. Jednym szybkim ruchem rzuciła się w trzcinę i znieruchomiała. Po palcach przepełznął jej niewielki cętkowany wąż. Leżała, szybko oddychając. Gad najwyraźniej zainteresował się nowym obiektem na plantacji. Zbliżał się do twarzy

Olgi, czerpiąc informacje z powietrza wyczulonym, wysuwającym się językiem. – Spadaj! – chwyciła gada i odrzuciła go na bok. Kolejna kula poszybowała jakieś kilka metrów od niej. – Olga? – usłyszała zaniepokojony głos Adama. – Snajper – wyszeptała. – Wali z drzew na wprost przecinki – oznajmił z boku Igor. – Zdejmiesz go?

szybko

– Nie z pistoletu maszynowego – odpowiedział Rosjanin. Adam oparł mocno kolbę kałasznikowa o ramię. Nabrał powietrza, wstał i sieknął serię w stronę drzew na niewielkim wzniesieniu. Miał mało czasu. Snajper mógł go namierzyć w dwie sekundy, może trochę szybciej. Natychmiast schował się w trzcinie. W tejże niemal chwili słychać było, jak ktoś spada na ziemię. Może zeskakuje zaskoczony niespodziewanym kontratakiem. Po chwili kilka krótkich serii poszybowało w ich stronę. – Rebelianci?! – krzyknęła Olga. – Nieważne, wycofujemy się – zadecydował Adam. Przedzierali się przez uprawę. Kule świstały, łamały zarośla. Zdawało im się, że niebezpieczeństwo zbliża się w ich kierunku. Adam i Zainab wspięli się na dachy samochodów i otworzyli ogień w kierunku przedzierających się z gąszcza plantacji smug. Ostrzał był bardzo skuteczny. Atakujący ich ludzie, ostudzeni gradem pocisków, przywarli do ziemi i zaniechali dalszych łowów. Mężczyźni raz jeszcze puścili serię w trzcinę cukrową, zeskoczyli z wozów i momentalnie zajęli miejsca w ruszających z impetem terenówkach. Igor wychylony przez okno z pistoletem maszynowym wypatrywał z niepokojem pierwszego wyłaniającego się z gąszczy napastnika. Nikt jednak się nie pojawił, a samochody z dużą prędkością oddalały się od plantacji, by wyjechać po chwili na drogę wśród pastwisk. – Jeszcze jedna taka potyczka i nasze zapasy amunicji przejdą do historii – narzekał Igor. – Dojeżdżamy do mostu. Cholera, posterunek sobie urządzili! –

Adam zacisnął dłoń na karabinie. Z niepokojem spoglądał na zbliżającego się wartownika i samochód przed nim, w którym siedziała Olga i Zainab. Posterunek tworzył szlaban w poprzek drogi, sterta worków z piaskiem ułożonych jako ściana ochronna i barak. Już z tej strony mostu widać było, że dwieście metrów dalej, na jego krańcu, usytuowany jest kolejny posterunek o większej kubaturze. Samochód, którym jechała Olga, zatrzymał się blisko dwóch żołnierzy armii sudańskiej. Zainab wyskoczył z wozu i natychmiast zaczął coś do nich mówić. Wymachiwał przy tym rękoma i wskazywał kierunek, z którego przyjechali. Oficer próbował go uspokajać ruchem dłoni, ale Egipcjanin nic sobie z tego nie robił. Wyciągnął dokumenty i wymachiwał nimi przed nosem oficera, a po chwili pokazywał dziury po kulach w karoserii terenówki. Iman pobrał od wszystkich dokumenty i poszedł w sukurs przyjacielowi. Teraz obaj to wymachiwali rękoma, to pokazywali dziury w samochodach, a oficer rozkładał bezradnie ramiona, nakazując natychmiastową jazdę dalej. – Co wy im nagadaliście? – zapytał Adam. – Że wieziemy włoskiego misjonarza i zakonnicę do Chartumu, że ostrzelali nas rebelianci, a oni siedzą sobie spokojnie na posterunku. Odległość była zbyt mała, aby nie słyszeć strzałów. Powinni nas ratować, w końcu to siły odpowiedzialne za porządek w kraju – wyjaśnił Iman. Przejechali rzekę i ponownie stanęli przed szlabanem. Podbudowani niedawnym sukcesem Egipcjanie rozpoczęli ponownie przedstawienie, dokładając jedynie, że tamci z pierwszego posterunku nic nie zrobili z tym, aby im pomóc. Dowódca jednak nie zwracał uwagi na wygibasy Egipcjan. Przeglądał wnikliwie dokumenty i przypatrywał się z daleka pojazdom. Nie tylko on miał na nich oko. Jeszcze dwa ciężkie karabiny maszynowe srogo wycelowane w kierunku samochodów stwarzały wrażenie grozy: jeden usytuowany na dachu niskiego budynku, drugi wystawiający jedynie długą lufę spomiędzy otworu otoczonego worami z piaskiem. Oficer skinął na stojących obok żołnierzy i lufy ich karabinów wkłuły się w boki Egipcjan. Skutek był natychmiastowy.

Obaj nagle zamilkli, co oficer przyjął z nieukrywanym zadowoleniem. – Jedyny sposób to dwa granaty zaczepne bezbłędnie rzucone jednocześnie na stanowiska karabinów – głośno rozmyślał Adam. – Ostatnie dwa są u Olgi w jeepie – dorzucił Igor. – No to mamy problem. Posiekają nas, jak tylko tyłki ruszymy z wozu. – To się okaże! – Tadeusz wyszedł z samochodu i ze złożonymi na piersi dłońmi ruszył w kierunku oficera. – Czy coś się stało? – zapytał niewinnie Zainaba po angielsku. – Ojciec Tadeusz? – usłyszał z ust oficera. – Tak – zaskoczony tymi słowami potwierdził wuj Olgi. Oficer zadawał pytania, po czym nakazał opuszczenie samochodów i wojsko pobieżnie przeszukało pojazdy. Broń nie wywarła wrażenia na wojskowych. Szukali jakby czegoś innego. Tylko domyśleć się można było, że czegoś cennego lub materiałów wybuchowych. W sumie zarekwirowano im tylko dwa granaty zaczepne. Broń z nielicznym zapasem amunicji nie była przedmiotem zainteresowania oficera. W końcu, po półgodzinnym postoju, powiedział: – No powiedzmy, że wszystko jest dobrze. Możecie jechać, ale poproszę jeszcze o przepustkę na przejazd. – Jaką przepustkę? – zdziwił się Tadeusz. – Mówiliście, że jedziecie przez Malakal do Chartumu? – Tak, zgadza się. Nie mamy przepustki, nikt nam nie powiedział, że takie są wymagania. – Co? Może nie wiecie, że mamy stan wojenny? – zaśmiał się oficer, wskazując dziury w karoserii po pociskach. – Wiemy, wiemy, ale nie mieliśmy gdzie załatwić stosownych przepustek. Jak dojedziemy do Malakal, natychmiast udamy się do urzędu, aby takie otrzymać na dalszą drogę. Obiecuję panie oficerze – Tadeusz z ręką na piersi wykonał gest, jakby to była przysięga. – To dobrze, proszę to koniecznie zrobić, ale nie macie przepustki na dojazd do Malakal – stwierdził stanowczo oficer – więc musicie zawrócić lub zostaniecie zatrzymani.

– Zawrócić?! Przecież tam są rebelianci – zareagował Tadeusz. – Nie macie wyjścia. Musicie wrócić do Ayod, aby uzyskać przepustkę do Malakal. Inaczej nie mogę was przepuścić. – Ale panie oficerze – zaczął łagodnie Tadeusz. – Czy nie byłby pan tak miły i nas jednak przepuścił? Bardzo będę wdzięczny. Niestety ograbili nas ci wstrętni rebelianci i muszę dostać się do banku, aby uzyskać nieco gotówki. Chciałbym bardzo chętnie zapłacić za przepustki, ale dopiero jak się dostaniemy do Malakal. – Przykro mi, ale nie dostaniecie się tam bez przepustki. A jak was przepuszczę, będę miał kłopoty. Zatrzymają was na następnym posterunku. – Tak, tak. To bardzo poważna sprawa. Jest pan bardzo uprzejmy panie oficerze i bardzo dziękuję za tyle rad, których mi pan udzielił. Tak to jest, jak jedzie się do zaprzyjaźnionego państwa i człowiek się do końca nie przygotuje. Ale to dobrze, że ludzie mogą się porozumieć i pomagać sobie wzajemnie. Czy pan może mi jakoś w tym pomóc? – Hm! Musiałbym wam wystawić przepustki do Malakal. Wie pan, że opłaty administracyjne w terenie są bardzo wysokie. Pięć przepustek to spory koszt, a wy nie macie na opłatę. – Ale możemy dać coś w zastaw. Przecież jak tylko zdobędę pieniądze z banku w Malakal, to zaraz przyjadę. – Obawiam się, że w związku ze stanem obecnym bank może być zamknięty. – To co możemy zrobić? – zastanawiał się Tadeusz. – Jeden wasz samochód się popsuł. A ja tu nie mam parkingu. Sześć osób w jednym aucie to trochę ciasno, więc uważam, że trzeba pozostawić trochę sprzętu. – Jaki pan jest wspaniałomyślny! Który się popsuł? – Może ten z większą ilością dziur po kulach, mniej się będziecie rzucać w oczy w porządniejszym aucie. – Oczywiście panie oficerze – przyklasnął Tadeusz. – Macie pięć minut na przepakowanie. Jak przyjdzie żołnierz z przepustkami, pozostanie wam minuta, aby zniknąć z moich oczu.

– Dziękuję, bardzo dziękuję – kłaniał się Tadeusz, po czym wraz z resztą zabrali się do przepakowania aut pod czułym okiem strażników. Przepustki okazały się najlepszym dokumentem umożliwiającym przejeżdżanie kolejnych punktów kontroli. W południe dojechali do Malakal. Niestety wszystkie banki, a było ich dwa w mieście, były zamknięte. – Jeden jeep, jeden kałasznikow, jeden pistolet, dwa magazynki, jedna puszka fasoli, jeden namiot i kilka gratów, ciuchy… Niewiele nam pozostało – marudził Adam. – Ja nie narzekam – odparł Igor, zadowolony, że siedzi z przodu i nie musi się gnieść w czwórkę na tylnej kanapie. Tylko torby z ciuchami uczestników grzały go ze wszystkich stron w kolejny upalny dzień. – Rebelianci z wioski mieli rację, że wojsko wybudowało tutaj most. Nie wiem, jak byśmy przejechali rzekę. Na mapie mamy po prostu przerwę w drodze. Tutaj jest chyba hotel. – Zatrzymajmy się. Zobaczę, co da się załatwić – zaproponował Tadeusz. Zainab razem z Tadeuszem wyruszyli na rekonesans i wrócili dopiero po dwóch godzinach. – W hotelu dziś i jutro nie będzie wody. Nie ma też światła, a bar jest zamknięty. Są wolne pokoje, ale nie mamy czym zapłacić. W urzędzie wydali nam przepustki do Chartumu. Za to, co nam pozostało z kasy, możemy kupić olej napędowy, trochę jedzenia i to wszystko. Jest poczta, ale na pieniądze musimy czekać kilka dni. Z dobrych wiadomości: mamy tu lotnisko. Możemy dostać się do Chartumu. Tam dokonają realizacji zapłaty za bilet z mojej karty kredytowej. – O! Oznaki cywilizacji – krzyknęła Olga. – Zainab i Iman, weźmiecie wóz i wracajcie przez Chartum do Egiptu. W hotelu pozostawimy wam pieniądze na drogę. Weźcie broń i zapasy. Rozliczymy się w Kairze – planował działania Adam. – Dobrze, ale odjedziemy po waszym wylocie. Nie wydaje mi się, aby samoloty latały tutaj często. – Mieliśmy trochę szczęścia. Samolot czeka od wczoraj na grupę

chińskich inżynierów, którzy ugrzęźli gdzieś na południu. Mamy okazję polecieć za nich. Będziecie mi musieli teraz mówić, która godzina – odpowiedział Tadeusz, pokazując puste miejsce na nadgarstku po ulubionym zegarku marki „Longines”.

SPRZECZNE INTERESY

Stali oparci o zagrodę, wpatrując się w pasące się nieopodal młode wielbłądy. – Takie młode, a już śmierdzą jak stare. Mają takie poważne miny, a skaczą jak młode kozy – mówiła Lidia. – Pachną mlekiem matek – odpowiedział Baszar. – Są urocze. Wszystkie małe istoty są przepiękne. Tylko inaczej je postrzegamy. – Co masz na myśli Lidio? – Ratujesz dzieci przed śmiercią. Twój ojciec sprzedaje je i może czasami udaje się im trafić do lepszego świata. Uważasz, że robisz coś dobrego, a przy okazji jest to sposób na zarobienie pieniędzy. – Bez nas większości już by nie było. – Baszar, dla mnie to jednak koszmar. Nie mogę i nigdy nie zrozumiem, że handel dziećmi jest wyborem mniejszego zła. To tak jak z tymi młodymi wielbłądami. Ja pomimo sympatii czuję od nich smród, ty – wonność matczynego mleka. – Rozumiem, co masz na myśli. Różnice kulturowe. Jak wyjedziemy do Arabii Saudyjskiej, będziesz mogła robić, co zechcesz. – Tak, ale jako twoja żona. Baszar, jesteś tutaj jedynym moim przyjacielem. Ja chcę być wolna, nim podejmiemy jakiekolwiek ważne decyzje. – Ojciec jest twardy. Rozmawiałem z nim o twoim wyjeździe do Polski. – I co? – Lidia dmuchnęła na opadającą jej na oczy grzywkę. – Mówi, że jeszcze masz sporo do odpracowania z długu, jaki powstał względem niego za wydatki związane z ratowaniem twojego zmarłego męża. – To bzdura. Handluje dziećmi i bierze za każde podszkolone przeze

mnie o sto dolarów więcej. Dawno zarobił na tym i zwróciły mu się wszystkie koszta. – Widzisz sama, bierzesz w tym udział, bo w jakimś sensie czerpiesz zyski ze sprzedaży ludzi. – Nie tak, nie to miałam na myśli – zaprzeczała ruchem głowy. – Skoro nie, to według obliczeń ojca musisz jeszcze przepracować u niego najmniej dwa lata. Lidio, sama widzisz, że coś nas łączy. Za pół roku przyjmiesz islam i wyjedziemy. Ja też chcę się stąd wyrwać. Żyć jak ludzie wśród innych ludzi, a nie tylko nakazywać innym lub być posłusznym. Wojna na południu przybiera na sile. Nie wiadomo, jak to się wszystko skończy. Musimy działać razem. – Nie chcę być niewolnicą – Lidia zacisnęła pięść na koszuli Baszara. – Będziesz królową – Arab przytrzymał jej dłoń, objął delikatnie i pocałował w czoło. Lidia próbowała się wyrwać, ale nie opierała się w sumie zbytnio. Potrzebowała choć chwili, aby ktoś ją pocieszył. Pół roku, a może dwa lata. Nic nie było pewne. Zamknęła oczy wciąż przytulona do Baszara. „Ucieknę” – pomyślała. – „Przygotuję się do tego i ucieknę. Wiktor, gdzie ty jesteś? Zostawiłeś mnie tu samą” – miała serce pełne żalu, postanowienie o ucieczce dodało jej jednak sił. – Słuchaj – powiedziała do Baszara – jeżeli ci na mnie zależy, musisz mi pomóc. – Lidio, zależy. I to bardzo. Ale nie wymagaj ode mnie, abym sprzeciwił się woli ojca. Stracę wszystko i niewiele będziemy mogli uczynić. Muszę wszystko dokładnie zorganizować. Za kilka miesięcy wyjedziemy. – Ty rób swoje – powiedziała i zaraz w myślach dodała: „A ja i tak będę robić swoje. Zobaczymy, czyj plan będzie skuteczniejszy.”

Z POTRZASKU W SIDŁA

– No, no – Arab energiczne uderzał bacikiem od poganiania wielbłąda o własną dłoń. – I mówisz, że wydostaliście się z zawalonej kopalni. Wszyscy zginęli, a właśnie wam się udało? – Właśnie tak panie oficerze. Przecież pan mnie zna. Ledwo uszliśmy z życiem. – To, że był pan jedynym lekarzem w kopalni, niczego nie przesądza. Wiesz, że za kradzież ponosi się karę? A to nie lada łup – wskazał na dwie sztabki złota leżące na ziemi. Zulu popatrzył z wściekłością na Petera i Wiktora. Sami mówili, żeby nie zabierać żadnego złota ze skarbca, bo jak ich zrewidują, to będzie bardzo trudno się z tego wytłumaczyć. – Ibrahim kazał się nam zająć tym zapasem z magazynu pod ziemią na wypadek zawału. Teraz to złoto należy całkowicie do pana, panie oficerze. Ibrahim będzie panu bardzo wdzięczny za ocalenie nas i dołoży drugie tyle, jak tylko się spotkamy. – Ty łgarzu! – parsknął Arab i zdzielił Petera bacikiem po ramieniu. – No dobrze, nie rozwalimy was, ale odstawimy na posterunek. Rozumiemy się?! – i tak przybliżył twarz do twarzy Petera, że ten czuł w jego oddechu każdy zepsuty ząb. – Oczywiście panie oficerze. – Jak oni nas tak szybko znaleźli? – zapytał Wiktor, gdy już cała grupa podążała na zachód. – Ściągnął ich uwagę dym ze wzgórza. Powiedziałem, że tam nocowaliśmy, a dym pochodził ze starej opony, którą znaleźliśmy po drodze i wrzuciliśmy do ognia. – Dobrze, że nie chciało im się tego sprawdzić. – Dół zostanie za kilka dni zasypany przez piasek. Po kilku burzach nie będzie nawet śladu, że tam mógł być jakiś szyb kopalniany. Zulu,

rozchmurz się! Faktycznie, zabraliśmy po sztabce, ale nawet nie wiedzieliśmy o tym. Każdy z nas kierował się tylko egoistyczną zachłannością. – Ja chciałem na pamiątkę – tłumaczył się Wiktor. – Dla białych złoto to świętość – skwitował Zulu. – Świętość nam życie uratowała. Nigdy takiej łapówki nikomu nie dałem. – Uczciwy muzułmanin nie byłby przekupny – stwierdził Zulu. – Widocznie oficer musi być bardzo potrzebującym muzułmaninem. Wieczorem dotarli do niewielkiej osady, z której pod strażą czterech uzbrojonych milicjantów zostali przewiezieni do jakiegoś miasta. – Wysiadać! – wrzasnął na ociągających się zatrzymanych strażnik w przepoconym uniformie, który poganiał również swoich towarzyszy. Zaspany oficer wysiadł z szoferki. W jego kieszeni zabrzęczały sztabki złota. Zaraz przycisnął dłonią udo, by uciszyć ewentualne dalsze brzęczenie. Skrzywił się przy tym, jakby zjadł coś bardzo gorzkiego. Siedzieli w korytarzu posterunku. Zatrzymani na podłodze, a ich strażnicy mieli do dyspozycji drewnianą długą ławę. Musieli czekać, aż rano przyjdzie do pracy starszy rangą oficer i zdecyduje, co dalej zrobić z trzema mężczyznami. Arab chciał do końca być przy przesłuchaniu. Nie zamierzał się tłumaczyć na wypadek, gdyby któryś z zatrzymanych powiedział o łapówce. Dopóki był na miejscu, panował nad sytuacją. Mężczyzna w randze majora zjawił się dopiero koło jedenastej. Upał był taki, że wiadro z wodą postawione dla ochłody zostało opróżnione w jedną godzinę. Nikt nie kwapił się, aby je uzupełnić. Major pogardliwie spojrzał na wyczerpanych upałem. – Dajcie im wody – rozkazał personelowi obsługującemu posterunek. – Pan ich przywiózł? – zapytał oficera bardziej dla formy, ponieważ doskonale znał swoich ludzi, a z oficerem miał przyjemność widzieć się może tylko kilka razy. – Tak jest – ten lekko wyprężył się i zdał krótką relację w formie meldunku. – Proszę do środka – major otworzył drzwi i weszli do

pomieszczenia, z którego przeszli dalej do jego gabinetu. Oficer unikał szczegółów zatrzymania. Skupił się jedynie na informacji o wypadku w kopalni, o którym zapewne major doskonale już wiedział. Szybko też zaproponował przesłuchanie przywiezionych ludzi. Dowódca wezwał żołnierzy i kazał przyprowadzić białego młodego mężczyznę. Sam wraz z oficerem przeszedł do pomieszczenia obok. Stał tam masywny stół, dwa krzesła naprzeciwko siebie i lampa. Nie było żadnych mebli, jedynie szeroka półka wisząca na ścianie. Z sufitu zwisała na kablu oprawiona żarówka, która świeciła intensywnym światłem. Pomieszczenie nie miało okien. Po środku podłogi zamontowano kratkę ściekową, a w rogu można było dostrzec zwinięty, krótki, czarny wąż podłączony do kranu w ścianie. Wepchnięty przez drzwi Wiktor mało nie stracił równowagi. Żołnierz posadził go zdecydowanym ruchem na jednym z krzeseł, wykręcił do tyłu ręce i zacisnął opaskę na przegubach dłoni. Lampę stojącą na stole skierował światłem wprost w twarz Wiktora. Ten skręcił się i przymrużył oczy. Próbował protestować, ale żołnierz miał doskonałą wprawę w krępowaniu więźniów. – Nie mówi po arabsku – powiedział oficer. Ten drugi może tłumaczyć. – Hm? No dobrze, dawać tego drugiego. Po chwili doktor siedział skrępowany na drugim krześle. Major rozpoczął przesłuchanie Wiktora, który próbował na początku domagać się lepszego traktowania. Natychmiast zmienił strategię, gdy poczuł silne uderzenie gumowej, twardej pałki, która niemal zmiażdżyła mu obojczyk. Opowiedział swoją historię, a Peter próbował, na ile mógł, przetłumaczyć jego słowa. Nie wiedział, w jakim stopniu major zna angielski. Zapewne tłumaczenie było bardziej potrzebne stojącemu obok oficerowi. Nikt nie wspomniał słowem o złocie, więc oficer był bardzo zadowolony. Major pisał notatkę, zadał jeszcze kilka pytań. Peter próbował odczytać napisane słowa, ale siedzieli zbyt daleko od stołu.

– O katastrofie lotniczej mogłeś się dowiedzieć z gazet. Ominąłeś informację, że wszyscy zginęli. Dla mnie jesteś szpiegiem. Przysłali cię tu, abyś działał na szkodę Sudanu! Podżegał rebeliantów do walki o rozłam państwa. Lepiej będzie, jak tu i teraz przyznasz się, dla kogo pracujesz. Na razie spędzisz kilka miesięcy w więzieniu, aż sprawdzimy bajeczki o twoim pochodzeniu. Nie licz na to, że zostanie to wliczone do ewentualnego wyroku. Popełniłeś najgorszą zbrodnię, szpiegowanie jest w Sudanie karane nawet śmiercią! – rzucił od niechcenia major, nie zwracając uwagi na zapewnienia Wiktora o prawdomówności, po czym zarządził wyrzucenie go na korytarz. Po godzinie wyprowadzono Petera. Z pomocą dwóch żołnierzy, zakrwawiony i pobity, został rzucony na posadzkę korytarza. Po chwili ci sami ludzie pochwycili Zulu. Wyprowadzany na przesłuchanie Murzyn ze współczuciem spojrzał na poturbowanego. – Co oni ci zrobili?! – Wiktor złapał Petera pod ramiona, próbując oprzeć go o ścianę. – Nic mi nie będzie. Miałem z nimi merytoryczną dyskusję. – Chyba ci nie wyszła, skoro tak wyglądasz. – Nieraz bywało gorzej. Najważniejsze, że zasiałem w tym typie niepokój. – Jak to? – No, co robisz taką minę? Tutaj negocjacje prowadzi się w różny sposób. Przekonałem go, że możesz mieć jakiś udział w tej katastrofie. Lepiej dla niego będzie, jak przekaże cię do Chartumu. Niech się inni martwią, a on będzie miał cię z głowy. – A co z tobą? – Jest tu więzienie, którym zarządza. Codziennie umiera w nim kilku więźniów. Mam się tym zająć. – Ale nie będzie przecież trzymał cię tu w nieskończoność! – W Sudanie realizacja czegokolwiek trwa nieraz miesiącami. Pewnie posiedzimy tu trochę. – Trochę – skomentował Wiktor. Za jakiś czas na korytarzu ukazał się kłaniający się w pas Zulu.

Usiadł koło towarzyszy niedoli. – Araby chcą czuć się władcami. Trochę skromności, potakiwania i można uniknąć razów. Tego trzeba się nauczyć, a kiedy nadejdzie czas, zmiażdżyć ich jednym zaciśnięciem pięści – Zulu zacisnął dłoń, aż wyszły mu wszystkie żyły, po czym spojrzał ze złością na drzwi, przez które wyszedł. Więzienie nie było okazałe. Kilka parterowych murowanych budynków, wieża strażnicza z wystawioną długą lufą karabinu maszynowego, betonowe ogrodzenie zakończone drutem kolczastym. Sprawiało wrażenie, że nie jest za bardzo pilnowane. Na wieży nikogo nie było. Wszyscy chronili się przed palącym słońcem. Strażnik otworzył żelazne drzwi. Tuż za nimi stał tłum ściśniętych Murzynów. Wyglądali jak stłoczeni w tramwaju w godzinach szczytu pasażerowie. Natychmiast zamknął wrota, po czym udali się do kolejnego budynku. Tutaj, po otwarciu drzwi, kilkoma okrzykami strażnik spowodował, że zrobiło się nieco miejsca. Ale tylko na tyle, aby zamknąć je ponownie, gdy tylko trzech mężczyzn znalazło się w środku. Murzyni w większości byli wysocy, toteż Wiktor ocierał się o spocone ramiona współwięźniów. Zapanowało ożywienie. Zulu odpowiadał na liczne pytania, jakby to była jedyna rozrywka dla stu, może ponad stu mężczyzn. Pomieszczenie, które było celą, nie miało więcej niż trzydzieści metrów kwadratowych. Dwa małe zakratowane okienka gdzieś nad głowami ludzi były jedynym źródłem światła. Więźniowie, z reguły nadzy, stali jeden przy drugim lub skuleni w kucki próbowali przesypiać najgorętsze godziny dnia. Jedyny ruch odbywał się przy kranie, do którego przepychali się ludzie, aby zaspokoić pragnienie za pomocą metalowego kubka uwieszonego na łańcuchu. W drugim krańcu pomieszczenia stały dwie beczki. Na mniejszej co jakiś czas siadał więzień i oddawał się przyjemności wypróżniania. Zulu wypracował dla wszystkich kawałek miejsca na podłodze, i to nawet przy ścianie. Kolor skóry nie miał tu znaczenia, ale informacja, że

Peter jest lekarzem, wzbudzała pewien szacunek dla nich. Przyklejony plecami do ściany Wiktor leżał na boku wpatrzony w ucho Petera. Ten mógł leżeć na wznak, ale musiał podkurczyć nogi, aby Zulu miał miejsce na stanie. Po kilku godzinach przyszła kolej na Wiktora. Nabrał w płuca powietrza, chcąc wyprężyć żebra. Popatrzył na śpiącą celę. „A niech to” – pomyślał. Ludzie, podobierani w trójki, czwórki splatali się w niesamowite figury. Niektórzy w kucki, niektórzy, stojąc jak posągi, próbowali spać. Ci leżący na podłodze zmieniali się bez słowa protestu ze stojącymi. Nikt tu nie narzekał. Więźniowie uważali, że tak ma być i koniec. Nikt tu nie słyszał o przysługujących w innych krajach określonych metrach na każdego więźnia, o spacerach, jadłodajniach, siłowniach, telewizji, paczkach. Tutaj się po prostu było. Strażnicy pilnowali lub nie. Wszystko odbywało się w gorączce dnia lub zaduchu nocy. Wiktora zdziwiło, że pomimo nagości większości współwięźniów nie dochodziło tutaj do żadnych aktów gwałtu. Aktów, które są plagą zachodnich więzień. Z czasem zauważył, że wśród strażników nie ma żadnych reguł pracy. Pełnili służbę nieraz kilka dni i nocy bez przerwy. Spali tam, gdzie pełnili służbę. Wszystko przebiegało leniwie i bez celu. Mijały dni. Peter udzielał porad współwięźniom, ale mógł jedynie ograniczać się do informacji, że jak będą wolni, powinni to czy tamto.

ROZDZIAŁ V

PRZYSŁUGA ZA PRZYSŁUGĘ

Hotel „Hilton Khartum” sprawiał wrażenie miejsca z innej bajki. Olga wyszła z łazienki ubrana jedynie w długi szlafrok. W pokoju czekał na nią Adam. Nalał do kieliszków schłodzonego szampana i podał dziewczynie. Zatopiła usta w złocistym płynie. – Daleko Chartum odbiega od rzeczywistości całego kraju – stwierdziła Olga. – Często w krajach rządzonych przez despotów są takie enklawy dobrobytu, wręcz luksusu. Społeczeństwo umiera z głodu, a w pałacach panuje przepych. Oczywiście w Sudanie tak nie jest – puścił oko do Olgi, świadomy, że większość pokoi może być na podsłuchu. – Nie mogę patrzeć na te wygody, mając jeszcze przed oczami tysiące ludzi koczujących pod gołym niebem. – Skarbie, wyluzuj. Twój wuj zapłacił za każdy pokój po siedemset dolców. Ponoć tańszych nie było. – Ã propos. Gdzie on teraz jest? – zapytała Olga. – Pojechali z Igorem i jakimś przedstawicielem hotelu na lotnisko, by załatwić bilety na przelot do Egiptu. Jak brałaś kąpiel, rozejrzałem się trochę po okolicy. Jest tu sporo fajnych sklepów.

– Nie będę kupować ciuchów u tych handlarzy opium – dziewczyna z pogardą popatrzyła przez okno na liczne stragany przylegające do ulicy naprzeciwko hotelu. – Szkoda, bo mam dla ciebie prezent – Adam wydobył spod łóżka pudełko i wręczył zaskoczonej Oldze. – O! – szybko rozpakowała paczkę i wyciągnęła z niej turkusową sukienkę, po czym spojrzała na mężczyznę. – Mam ją teraz przymierzyć? – spytała. – Jeżeli ci się nie podoba, zaniosę ją i wymienię na opium – zaproponował z uśmiechem na ustach. Olga powoli zsunęła szlafrok i stanęła przed Adamem zupełnie naga. Chwycił ją w pół, przyciągnął do siebie, uniósł i położył delikatnie na hotelowym łóżku. Byli wniebowzięci. Kochali się z taką namiętnością, jakby czekali z tym wiele lat. Kilkupiętrowy budynek pomalowany w barwy wrzosu, z kilkoma przepięknymi palmami przed wejściem, sprawiał wrażenie typowego dla kurortu turystycznego. W środku, w ekskluzywnej restauracji hotelowej, czekali już Tadeusz i Igor. – Gdzie Olga? – zapytał starszy mężczyzna. – Czeka na połączenie… z jakimś Kazimierskim w Polsce. Mówiła, że to znajomy z Ministerstwa Spraw Zagranicznych – wyjaśnił Adam z nutką zazdrości. – Siadaj, napij się piwa. Samolot mamy za cztery dni – powiedział Tadeusz. – Ona wciąż mówi o wyjeździe na miejsce katastrofy – dodał Adam. – Hm! Może jak dotrą tu Zainab i Iman, weźmiemy jeepa i pojedziemy na miejsce – zaproponował Igor. – I jeszcze wielbłądy, dokupić broń, amunicję, zapasy, poprawka na kilka łapówek. O nie! Ja już jestem spłukany z gotówki. Nawet w banku mam wyczerpane konto łącznie z kredytem. Będę musiał w Polsce coś sprzedać, żeby spłacić długi – protestował Tadeusz. – Bilety też nam przepadną, kupiliśmy je bez prawa zwrotu, było trochę taniej – dorzucił Igor.

– Tak, tak. Jechać tylko po to, żeby zobaczyć koła od samolotu i kilka części pogrzebanych w piachu? Nie ma sensu. Czego ta dziewczyna oczekuje? – Tadeusz wymachiwał rękoma nad stołem. – Polecimy! – odpowiedziała Olga, stając nagle przy siedzących mężczyznach. – Co ty sobie dziecko znów ubzdurałaś? – poirytowany wuj zrobił zdziwioną minę. – Rozmawiałam z Piotrem Kazimierskim. Obiecał pomóc. Ma znajomego w ambasadzie niemieckiej, tutaj w Chartumie. Jest mu winien przysługę. Mamy się do niego zgłosić. – Zgłoszenie się nie jest jeszcze załatwieniem sprawy – stwierdził starszy pan. – Oj wujku! Ty zawsze widzisz problem. Igor wykonał telefon do Ottona i oddzwonił zaraz do mnie. Niemcy mają wynajęty od armii sudańskiej śmigłowiec wraz z pilotami. Jutro mamy się zgłosić do ambasady i ustalić szczegóły. Następnego dnia Olga z wujem udali się do ambasady niemieckiej. W tym czasie Adam i Igor organizowali zaopatrzenie dla Egipcjan, którzy poprzedniej nocy przyjechali do hotelu. – Macie szczęście – mówił Otto – śmigłowiec jest wynajęty przez kogoś tylko do środy. Mamy tutaj grupę niemieckich geodetów. Wraz ze sprzętem latają do Portu Sudan. Uwinęli się z robotą i zostają tam na noc. Zaplanowali powrót statkiem do Kairu. – To cudownie. Kiedy będziemy mogli polecieć? – niecierpliwiła się Olga. – Dopiero w środę. Jeszcze skontaktuję się z pilotem. Może wypijecie kawę – zaproponował Niemiec. – Sprawdzę teraz wszystko, bo później nie będę miał czasu. – Otto wyszedł z pokoju, pozostawiając Olgę i jej wuja samych. – Czy ty wiesz, ile może kosztować wynajęcie helikoptera? Niemcy dołożą jeszcze swoją marżę i kaput – szeptał ze złością Tadeusz. Po kilkunastu minutach wrócił Otto z uśmiechem na ustach. – Wszystko załatwione, ale…

– Tak? – niepewnie dopytywała się Olga. – Wspominaliście, że jest was czworo. – Adam i Igor, dodatkowa ochrona. – Trzeba zrezygnować z ochrony. Musi wam wystarczyć pilot i nawigator. – Dlaczego? – zaniepokoił się Tadeusz. – Rozmawiałem z pilotem. Wie, gdzie to jest, już latał w tamte okolice. Kawał drogi, bez bagażu i tylko dwóch pasażerów. Inaczej nie wystarczy paliwa na powrót. – Leć dziecko z Adamem. Ja nie mam zdrowia na takie przejażdżki. Zresztą on jest lżejszy – Tadeusz popatrzył na swoje sadełko, które prawie zanikło od czasu eskapady. – Bardzo dziękuję za pomoc – powiedziała Olga. – Szkoda, że nie mogę więcej. Władze zamknęły temat poszukiwań już dawno. Gdybyście się na coś natknęli, może będzie podstawa do wznowienia działań. Choć szczerze wątpię. Jeżeli coś pozostało po samolocie, jest już dawno zagospodarowane przez tubylców – Otto dodał zrezygnowanym głosem. – Mimo to bardzo dziękujemy. Jak z zapłatą za helikopter? – dopytywał się Tadeusz. – Dogadajcie się z Kazimierskim w Polsce. To przysługa za przysługę. Miejcie nieco drobnych dla pilotów. Życzliwość jest tu tak rozpowszechniona, jak ryby w oceanie.

ZMIANA MIEJSCA

W końcu nadszedł ten dzień. Drzwi do celi otwarto w środku nocy, a strażnik wyczytywał nazwiska więźniów, którzy natychmiast mieli wyjść na korytarz. Wśród wymienionych nie znalazł się doktor. Wiktor nie miał czasu na pożegnanie. Było wcześniej sporo chwil na ustalenia. Spodziewali się zmian, ponieważ Wiktora przesłuchiwano jeszcze kilka razy. Obrywał za każdym razem, ale bardziej dla zasady niż z powodu krnąbrności. Przesłuchania odbywały się bez tłumaczenia Petera. Uczestniczył w nich inny oficer, który posługiwał się angielskim. Nie można mówić, że go znał. – Trzymaj się Wiktor i powtarzaj swoją wersję jak mantrę. – Wiem, wiem. I ty się trzymaj Peter. Tak jak ustalaliśmy, zrobimy wszystko, aby wyrwać się z tego – uścisnęli się i Wiktor przepchnął się do wyjścia. Załadowano ich do ciężarówki. Było ciemno. Wszyscy skuci łańcuchami na dłoniach i nogach, nie mieli wygodnej pozycji do podróży. Siedzieli na podłodze, do której przymocowane były metalowe klamry, a przez nie przełożono łańcuchy. Wcześniej kazano im się wypróżnić, dając do zrozumienia, że nie jest przewidziany żaden postój. Do ciężarówki załadowano beczkę paliwa i skrzynkę z zapasami, a na koniec zapakował się do środka strażnik. Rozłożył się, rozstawiając nogi na opuszczanej z burty szerokiej desce do siedzenia. Wiktorowi nie w smak był ten widok, ponieważ lufa karabinu była skierowana dokładnie w jego kierunku. Trzech czarnoskórych współwięźniów rozmawiało ze sobą po cichu. Wnioskował, że i oni nie wiedzą, dokąd ich zabierają. Odnosili się do niego z nieufnością. Biały w więzieniu dla Murzynów, w środku Sudanu? Było to dla nich niezrozumiałe. Tylko dzięki postawie Petera jeszcze za kratami nikt nie czepiał się Wiktora.

– Stulcie pyski! – warknął pilnujący ich strażnik. – Dokąd nas zabieracie? – zapytał jeden z przewożonych. – Zobaczysz. Jak dojedziemy, wszystko będzie jasne. Wiktor intensywnie myślał. Rozważał najdrobniejsze szczegóły. Wtem drzwi od szoferki się zamknęły i po chwili usłyszeli odgłos rzężącego silnika, po czym samochód ruszył po wyboistej drodze. Przez podniesioną połę plandeki widać było, jak unosi się kurz i w oddali znikają szczegóły budynków więzienia. Wiktor przegryzał pozostałości paćki kaszy z odrobiną rozgotowanych warzyw. Strażnik zapalił zapałkę i przypalał nią papierosa. Więźniowie obserwowali dokładnie, co robi żołnierz. Obok stała beczka, na której widać było ślady substancji. Unosił się zapach oleju napędowego. „Dobrze, że to nie benzyna” – myślał Wiktor – „opary mogłyby się z łatwością zapalić, a perspektywa płonącej na samochodzie beczki, do którego podłogi przykuci są więźniowie, nie wyglądała obiecująco”. A może to tylko taki kant? Może ich nigdzie nie wiozą? Jeżeli Murzyni są powiązani z rebeliantami, a naczelnik chciał pozbyć się kłopotu, którym jest również i on, Wiktor? Przez plecy przeszedł mu dreszcz, choć powietrze było parne. Wyobraźnia pracowała na pełnych obrotach. Za godzinę lub dwie zatrzymają się. Każą im wysiąść, zastrzelą lub dla lepszej zabawy związanych obleją ropą i podpalą. Zwęglone ciała przysypią piaskiem i po robocie. Jeden strażnik, najwyżej dwóch w szoferce. Próbował wstać, ale łańcuch ograniczał jakikolwiek ruch do tego, co mógł zrobić wyłącznie w miejscu przymocowania go do podłogi. Jak chciał wyprostować nogi, dłonie przylegały do koła przy podłodze, przez które przepleciony był łańcuch. Gdy zaś potrzebował się podeprzeć, kiedy samochód raptownie skręcał, omijając jakąś przeszkodę, wtedy nogi musiały być mocno przykurczone. Siedzenie w kucki nie było wygodne i po dwóch godzinach jazdy kość ogonowa każdemu dawała się we znaki. Strażnik leniwie drzemał, na jego mundurze pojawiły się liczne plamy potu. Słońce dawało już świadectwo, że znajdują się na pustyni

w samo południe. Ciężarówka na chwilę się zatrzymała. Ktoś podszedł do klapy i rozmawiał z wartownikiem. Po chwili żołnierz podał więźniom plastikowy kanister z wodą. Przekazywali go sobie kolejno, opróżniając do cna. Wiktor pił na końcu. Niewiele dla niego zostało. Woda była ciepła, miała smak plastiku. Kilka małych łyków i strażnik zabrał mu z rąk pusty pojemnik. Pod wieczór samochód wjechał na bardziej równą drogę, widać nawet było pod piaskiem fragmenty asfaltu. Czym dłużej jechali, tym bardziej zbliżali się do cywilizowanych obszarów. Co jakiś czas wymijali jakieś auta, zaprzęgi, ludzi. Kilka jadących szybciej pojazdów wyprzedziło nawet ciężarówkę. Z nadejściem nocy przejechali przez niewielką miejscowość. Kilka zapalonych lamp, parę samochodów, głównie starych półciężarówek. Za miastem samochód stanął na poboczu i wtedy dostali następny pojemnik z wodą do podziału. Wiktor był spokojniejszy. Wiedział, że nie grozi mu raczej scenariusz, który prześladował go od początku podróży. Gdyby chcieli go zabić, już dawno mogłoby do tego dojść. Kierowca skończył przelewanie paliwa z beczki do baku i ciężarówka ponownie ruszyła w drogę. O wyjściu na zewnątrz lub jedzeniu nie było mowy. Podróż trwała jeszcze długo. Dopiero nad ranem przyjechali na miejsce. Więzienie było okazalsze i miało się wrażenie, że znajduje się na przedmieściach jakiegoś większego miasta. Surowe betonowe ściany, z których było zbudowane, tylko gdzieniegdzie ustępowały miejsca budynkom z cegły. Kubaturą przypominały bardziej hale produkcyjne. Wiktor został oddzielony od reszty i od razu zaprowadzono go do pomieszczenia, gdzie nakazano mu się umyć i założyć więzienny, czysty, używany uniform. Natychmiast wzięto go na przesłuchanie. Człowiek, który się nim zajmował, nie okazywał wiele uwagi. Przeglądał teczkę przywiezioną przez kierowcę i cytował zapisy dotyczące Wiktora.

UCIECZKA

Zbliżał się wieczór, suchość powietrza była niebywała, nawet jak na pustynny klimat. W domu dla kobiet Ennia siedziała przy pakującej w duży worek różne rzeczy Lidii. – Słyszałam, jak uczyłaś na pamięć dzieci słów: „sprzedany, niewolnik, pomocy” i tłumaczyłaś, jak mają się zachować, gdy znajdą się na nowym miejscu. – Robię tak już od kilku dni. Nie mogę sobie wyobrazić, że je zostawię i nic nie będę mogła dla nich zrobić. Gdziekolwiek zostaną sprzedane, muszą jakiś czas wytrzymać. Potem, przy najbliższej okazji, udać się na policję i mówić, że są sprzedanymi niewolnikami. Może władze w Turcji, Arabii czy gdziekolwiek choć dla niektórych okażą się zbawieniem – odpowiedziała Lidia. – Wszystko masz? – Wszystko, co jestem w stanie ponieść. Bukłak i pojemniki z wodą, trochę jedzenia. Folia, torebki, sznurek, zapasowa tunika, krzesiwo i sztylet – Lidia popatrzyła na piękny nóż, który podarował jej dwa dni temu Baszar, aby w razie czego mogła się obronić przed jakimś dzikim zwierzęciem. Sztylet miał prostą, ale dopasowaną do jej dłoni rękojeść wykonaną z kości słoniowej. Lidia ostrzyła go w kuchni, gdy nikt nie widział. – Weź i to – Ennia wyciągnęła z tobołka dużą siatkę mandarynek – ukradłam z magazynku, gdy Salima nie widziała. Masz tu jeszcze tłuszcz barani i daktyle. – Dziękuję. Ennia, jesteś bardzo dobrą przyjaciółką. – Musisz uciekać? Nie możesz po prostu wyjść za Baszara i wyjechać? – Nie mogę. Musiałabym zmienić wiarę, a nigdy nie wyprę się tego, w co od dziecka wierzyłam. Nie mogłabym zostać żoną Baszara,

gryzłoby mnie sumienie. – Ja tam bym mogła, ale on na mnie nawet nie spojrzy. Może poczekaj jeszcze trochę? – zaproponowała Ennia. – Nie mogę. Baszar wyjechał na przemyt, więc nie będzie nikogo, kto by mnie szukał z wielką gorliwością. Nie zabieram wielbłąda, a strata jakiejś kobiety nie jest tak istotna. Ismail wciąż ma coś do mnie, więc nie wierzę, aby się zgodził na małżeństwo moje ze swoim synem. – Ja myślę, że on sam ma chęć na ciebie. Widzę to po jego oczach. Małych, chciwych, obserwujących każdy twój ruch. Gdyby Baszar się w tobie tak nie zakochał, byłabyś pewnie nałożnicą Ismaila. – Pewnie! Niedoczekanie tego starucha – Lidia założyła worek na ramiona, starannie przeplotła go sznurem, robiąc z niego rodzaj plecaka. – Uf! – stęknęła – lekki nie jest. Te mandarynki ważą chyba z tonę. – Lidia, zastanów się jednak. Może trochę poczekaj z tą ucieczką? – Po co ja ci mówiłam o swoich planach? Teraz tylko będziesz mi marudzić. Jak chcesz, ruszaj ze mną! – Nie mam dokąd. Za granicę mnie nie wypuszczą, jestem z Sudanu. – Jak wrócę do Polski, nie zapomnę o tobie. Zobaczysz, nie zapomnę. Jest maj, za miesiąc będzie tak upalnie, że żadna ucieczka nie będzie możliwa. Nadchodzą burze piaskowe, zatrą ślady, a do tego skończył mi się okres. Lepszy czas nie nadejdzie. Kobiety z ukrytym pakunkiem poczekały, aż się odpowiednio ściemni i ruch w obozie nie będzie taki wielki. Niosły obie worek, nie wzbudzając żadnych podejrzeń wśród napotkanych ludzi zajmujących się stadem wielbłądów. Schowały się w cieniu ostatniego budynku. – Żegnaj Lidio, niech Allah cię prowadzi. – Niech Bóg będzie z tobą Ennia – padły sobie w ramiona. – Idź Lidia. Ja pójdę za tobą i będę zacierać ślady na piasku. Potem wrócę. Lidia biegła, ile sił w nogach, łapczywie łapiąc powietrze w płuca. Było jej duszno. Ennia mówiła, że brak tlenu może być oznaką zbliżającej się burzy. „Taka niewielka zamieć piaskowa zatarłaby ślady ucieczki” – myślała.

Nagle stanęła jak wryta. Nogi się pod nią ugięły, gdy tuż przed nią zza wydmy wyłonił się Borys. Musiał obserwować obóz. Do jego obowiązków należało zapewnienie bezpieczeństwa Ismailowi. – A ty co tu robisz? – Uprawiam bieganie dla zdrowia – odpowiedziała Lidia. – Znam lepsze dyscypliny sportu – chwycił ją za worek. – Uciekasz?! – Nie! – zamilkła, nie wiedząc, co ma zrobić. – Ty dziwko! Co masz w tym worku? – zerwał jej z pleców pakunek, a Lidia upadła na piasek z jękiem bólu. – Zaraz! To może poczekać, najpierw dokończymy coś, co zaczęliśmy u mnie w warsztacie – mężczyzna szyderczo uśmiechnął się do własnych myśli i zbliżył się do kobiety. – Tutaj? Jeszcze ktoś zobaczy i Baszar zabije ciebie i mnie – błagała Lidia. – Choć za wydmę – Borys chwycił kobietę i zepchnął w dół, jak tylko wspięli się na szczyt. Padając, Lidia wyciągnęła sztylet, który miała ukryty pod tuniką i schowała w piasku. Borys rozwarł jej nogi, rozdzierając jej spodnie. W świetle księżyca białe uda kobiety podsycały żądzę zdziczałego mężczyzny. Szarpał się ze swoimi spodniami, aby uwolnić napęczniałego członka. Po chwili padł na Lidię, przygniatając ją do ziemi swym stukilogramowym cielskiem. Końcem palców wyczuwała leżący sztylet, ale nie mogła go dosięgnąć. Borys chwycił Lidię za kark, przygotowując się do wejścia w jej wewnętrzny świat, gdy ostry ból rozdarł jego bok. Zaskoczony, z grymasem na twarzy, uniósł się na rękach na tyle wystarczająco, żeby Lidia mogła się trochę przesunąć. Patrzył swoimi gałami na stojącą obok niego Ennię, trzymającą w dłoniach długi, kuchenny nóż, który zabrała, odprowadzając Lidię. Z ust Borysa posypała się lawina rosyjskich przekleństw. Lidia nie czekała ani sekundy dłużej. Zanim wielkolud zareagował, sztylet wbił się wprost w tchawicę mężczyzny. Trysnęła krew, oblewając swym ciepłem leżącą pod nim kobietę. Borys ukląkł, wyrwał sztylet z szyi i chwycił się za ranę, próbując zatamować krew. Nie mógł mówić, nie mógł

oddychać. Zerwał się na równe nogi i zaczął wspinać się na wydmę, by szukać pomocy w obozie. Opuszczone do kolan spodnie krępowały mu ruchy. Lidia rzuciła się za Borysem, chwyciła go za stopę. Rosjanin zwalił się jak długi. Teraz razem z Ennią ściągały go do dołu pomiędzy wydmami. Mężczyzna próbował się bronić, ale nie mógł dosięgnąć ręką żadnej kobiety. W końcu opanował własne ciało i chciał wstać. Kopniak w głowę ogłuszył Borysa, a z rany buchnęła kolejna struga krwi. Przewrócił się na bok, usiłując się podnieść. Lidia ponownym kopnięciem w głowę obaliła kolosa na ziemię. Tracił siły z sekundy na sekundę. Jeszcze charczał, gdy kobiety zaczęły zasypywać piaskiem jego ciało. Po niedługim czasie mężczyzna został zawalony piachem. W jednym miejscu piasek był wilgotny. Widocznie jego serce strzelało przez ranę ostatnimi strugami krwi. Za moment nie będzie już miało co pompować i stanie na wieki. Kobiety rozejrzały się dookoła. Najważniejsze, że od strony obozu nikt nie nadchodził. – Lidia, uciekaj – wyszeptała Ennia. – Uciekaj! – Ale… – Uciekaj, ja pozacieram ślady. Do rana nikt się nie dowie, co się stało, a może i dłużej. Uciekaj, szkoda czasu! – ponaglała. Kobieta biegła na oślep, aby tylko dalej od obozu. Po głowie jej chodziło, czy Ennia bezpiecznie wróci do oazy. Wyobrażała sobie, że Borys wygrzebał się z piasku i morduje przyjaciółkę. Teraz zdawało jej się, że goni ją, krwawiąc na wszystkie strony. Nie pamiętała, ile biegła. Godzinę, może dwie. Adrenalina pozwalała przeżyć ten makabryczny maraton. Padła jak długa na kamienistą ziemię. Podniosła się szybko i ruszyła dalej. Próbowała biec, ale nogi plątały się jej już i poruszała się zygzakiem. Stanęła, pochyliła ciało, aby je uspokoić. Nie było czym oddychać. Kilka minut sapania, wyprost i do przodu. Każdy krok stawał się pewniejszy. Nadała tempo szybkiego marszu. Obliczała w głowie, ile zdoła przejść do rana. Może w sumie trzydzieści, może czterdzieści kilometrów. Ciężki worek utrudniał marsz. W ręce trzymała pojemnik z wodą, z którego popijała mały łyk co tysiąc dwieście

kroków. W kieszeni miała kilka suszonych rodzynek. Odliczyła dziesięć, a dwie pozostałe zjadła. Przekładała je z kieszeni do kieszeni za każdą okrągłą odliczoną liczbą kroków. Dzięki temu miała jakieś odniesienie co do przebytej trasy. Godziny mijały jedna za drugą. Nastał dzień, a wraz ze wschodem słońca spiekota narastała bardzo szybko. Lidia od godziny nie miała innego celu, jak tylko znaleźć jakąś skałę lub głaz, gdzie będzie choć trochę cienia. W końcu skryła się po północnej stronie niewielkiego płaskowyżu. Ułożyła stertę kamieni, patrząc, czy nie kryje się pod nimi jakieś jadowite stworzenie. Ukąszenie w takich warunkach nie wróżyłoby dobrze. Rozpięła bawełnianą narzutę, którą wzięła z obozu, po czym skryła się w odrobinie cienia. Ciągle uważała, czy spod kamieni nie wypełznie jakiś skorpion lub pająk, a w najgorszym razie wąż. Była wyczerpana. Praktycznie czekała, aż pościg po śladach bez większych problemów odnajdzie ją w tym prowizorycznym ukryciu. Obliczała w myślach czas potrzebny na jej złapanie. Ludzie na wielbłądach jadą spokojnie cztery razy szybciej niż ona. Jeżeli wyruszyli po posiłku, a już wiedzieli, że uciekła, dotrą do niej za jakieś cztery godziny. W najlepszym razie przed wieczorem. Burza piaskowa, na którą liczyła, nie nadciągnęła i nie zatarła śladów ucieczki.

NAJAZD NA OBÓZ

Rano, gdy obóz szykował się do kolejnego dnia, cała osada została otoczona. Padło kilkanaście strzałów. Pasterze chwycili za broń, ale siły milicji arabskiej były zbyt duże. Wdarli się do zabudowań i plądrowali, gwałcili i zabijali stawiających opór. Dom Ismaila także został otoczony. On sam wyszedł na zewnątrz wściekły, że Borys nie przygotował obrony. Może zaczaił się gdzieś z karabinem maszynowym i czeka na dogodną okazję otwarcia ognia? „Lepiej będzie, jak skryję się do środka” – pomyślał Ismail, nim nadjechał przywódca oddziału. Znali się jakiś czas. – Nie zaprosisz gościa do domu? – Niech Allah błogosławi wszystkim moim gościom, wejdź przyjacielu. Cóż cię sprowadza z tak dużą obstawą? Ibrahim wszedł do środka wraz z pięcioma przybocznymi wojownikami. – Te strzały są konieczne Ibrahimie? – Widocznie twoi ludzie stawiali opór zamiast ugościć przybyszów z dalekiej drogi. – Wybacz Ibrahimie, widocznie byli zaskoczeni i wzięli was za przemytników. Ibrahimie, pozwól. Dowódca wydał polecenie i jeden z przybocznych wybiegł wykonać rozkaz. Po paru minutach ucichły pojedyncze strzały. Milicja przetrząsała pomieszczenia, szukając wszystkiego, co mogło stanowić jakąś wartość. – Zadowolony? – zapytał Ibrahim. – Tak, dziękuję. Niech Allah cię błogosławi. – A właśnie. Prowadzimy świętą wojnę przeciw niewiernym, a ty handlujesz sobie ze wschodu na zachód. Masz tylu ludzi, którzy powinni zasilić szeregi armii! Gdzie twój syn, gdzie Baszar?

– Wyjechał w sprawach handlowych. – Właśnie. Wstydziłbyś się! Inni swych synów poświęcają dla wiary, a twój uprawia przemyt. – Straciłem już dwóch w świętej wojnie, a Abdul został zamordowany. Nie mam się czego wstydzić. Allah widzi moje oddanie dla szerzenia wiary. Zyski z przemytu dostajecie regularnie, a jeszcze kradniecie – Ismail zawahał się chwilę – kradną mi towar i zabijają syna. – Masz jakieś podejrzenia?! – krzyknął Ibrahim. – Nie – odpowiedział Ismail. – Skoro nie, to od dziś będziesz płacił podwójny podatek. Armia ma dużo wydatków. – A co mi pozostaje? – Mam ci zarekwirować wszystko, co posiadasz? I tak cię to nie uchroni przed płaceniem. Allah widzi każde twe nikczemne próby utajenia nagromadzonych bogactw. – Jakich bogactw? – Słyszałem, że zbijasz niezłe pieniądze na handlu dziećmi. Inni się skarżą, że podwyższasz cenę i masz nadal zbyt. Psujesz im interesy. – Zapewniam tym dzieciom lepszą przyszłość. Staram się, jak mogę, znaleźć im jak najlepsze, najbogatsze domy. – Dobrze Ismail, będziesz wspierał świętą wojnę, a będzie wszystko dobrze. Rób jak uważasz. Obym nie musiał cię odwiedzać ponownie. – Twoje odwiedziny Ibrahimie zawsze są mile widziane. Choć wolałbym cię gościć z nie tak dużym gronem. – Niech Allah pozostanie z tobą Ismailu. – Z tobą również Ibrahimie. Wyszli. Gospodarz przepuścił gości, ociągając się chwilę. Ismail spodziewał się serii z karabinu wycelowanej w całą świtę Ibrahima, ale nic nie nastąpiło. Wyszedł więc pożegnać raz jeszcze intruza. „Gdzie jest Borys?” – zadawał sobie w myślach pytanie. Nie miał wątpliwości. Wśród jego ludzi znalazł się zdrajca. Koczownicy w roli milicji arabskiej musieli dorwać Borysa, choć Ismail nie mógł uwierzyć, aby jego człowiek poddał się bez wystrzału.

Oddział około pięciuset wojowników opuszczał osadę Ismaila. Ukradli, co im wpadło w ręce. Zabili kilka osób. Najwięcej spustoszenia dokonali wśród rodzin pasterskich. Ennia chroniła z innymi kobietami dzieci. Na szczęście nikt do nich nie strzelał i wszystkie przeżyły oblężenie bez szwanku. Myślała o Lidii, czy nie wpadła w ręce oddziału. Jeżeli udało jej się uciec dość daleko, będzie bezpieczna. Po takim poranku Ismail zapewne nie wyśle pościgu, sądząc, że została uprowadzona przez ludzi Ibrahima.

PO STARCIE

Wojskowy helikopter wystartował, nim jeszcze nastał dzień. Na pokładzie Olga z Adamem wpatrywali się w oddalającą się płytę lotniska. Przez większość lotu nie odzywali się do siebie. Trwała dziwna chwila wyczekiwania, choć warkot silnika był ogłuszający. – Rozmawiałem z pilotem – zagadnął mężczyzna. – Gadałeś z nimi całą godzinę! – wyrzucała mu Olga. – Przepraszam. – To ja przepraszam, nie wiem, co mi jest, ale się denerwuję! Co mówili? Nie słyszałam waszej rozmowy. – Mówili, że brali udział w akcji ratunkowej. Żebyśmy się nie spodziewali nic nadzwyczajnego. Samolot eksplodował i niewiele większych części konstrukcji ocalało. – Resztę pewnie poroznosili tubylcy. Jedziemy obejrzeć piach. Ale chcę być tam, gdzie zginął mój brat i bratowa. Rozumiesz?! – Tak, słoneczko! Mówił mi jeszcze w tajemnicy, że jak wylądowali, widać było sporo śladów plądrowania bagażu. Dlatego ocalało niewiele dokumentów. Tego oczywiście nie odnotowano w raportach. Lepiej napisać, że wszystko spłonęło. Odnaleziono kilkanaście ciał. Reszta spaliła się lub została zjedzona przez drapieżniki pustyni. – Więc niewiadomo, czy mój brat spłonął, czy został pożarty. Czy ktoś przesłuchał tych złodziei? – Oficjalnie ich nie było, więc nie ma żadnych przesłuchań. – O! Zobacz, tam w oddali. Chyba człowiek – pokazywała palcem Olga. – Macha rękami! – E, nic nie widzę. Jesteśmy zbyt wysoko, zdawało ci się. Tutaj nie ma ludzi. – Dlaczego nie przesłuchano żadnych świadków? – zastanawiała się Olga.

– Bo takich nie było. Jak pisali w materiałach, najbliższe osady ludzkie znajdują się dopiero w promieniu ponad stu dwudziestu kilometrów. Nie jest możliwe, aby ktoś, kto cudem przeżył taką katastrofę, mógł się tam dostać. Pustynia wykończy każdego nieprzygotowanego do takich warunków człowieka!

PŁONNE NADZIEJE

Ze snu zbudził ją daleki, znajomy warkot. Przestraszona, skuliła się jak zbieg. Zastanawiała się, czy jej materiałowa osłona od słońca nie jest zbyt widoczna z góry. „Zaraz mnie znajdą, skoro zaangażowali takie siły” – myślała. „Jaka ja głupia! Skąd Ismail miałby helikopter do dyspozycji? Wojskowy albo może z jakiejś organizacji humanitarnej?” – dumała. Zerwała się na równe nogi. Słońce grzało mocno, choć niebawem miał nadejść wieczór. Po pustyni roznosił się przytłumiony odległością odgłos pracy silnika. Jakiś czas wypatrywała, zanim znalazła wysoko na niebie punkt. Śmigłowiec był bardzo daleko. Wskoczyła na płaskowyż i machała rękami, krzycząc w jego kierunku. Helikopter jednak leciał całkowicie w inną stronę. Za chwilę znikł jej z pola widzenia i ledwie słyszała cichnący odgłos. Nastała cisza rozlewająca się wkoło wraz z blaskiem słońca. Powietrza nadal brakowało, jakby wyparowała większość tlenu. Sprawdziła zapasy. Połowę zabranej wody wypiła w ciągu tej pierwszej doby. Miała trzy plastikowe pojemniki i jeden metalowy bidon. Bukłak okazał się sparciały i woda częściowo sama z niego wyciekła. Pozostawiła go po drodze, zakopawszy w piasku. W sumie zabrała niecałe osiem litrów wody. Przeliczyła, że wypiła cztery, a to jest i tak trzy razy za mało w stosunku do potrzeb organizmu człowieka. Zrobiła siku, łapiąc mocz do pustego pojemnika. Był ciemnożółty i w małej ilości. – Oho! Chyba zaczynam się odwadniać – stwierdziła sama do siebie. Wiedziała, że musi ściślej racjonować wodę. Założyła, że przez kolejną dobę wypije nie więcej niż dwa litry. Nic nie jadła. Jedzenie wzmaga zapotrzebowanie organizmu na wodę. Zebrała dziesięć kamyków do odliczania tysięcy kroków, a rodzynki, których używała

dotychczas, postanowiła zjadać w nagrodę za przebycie kolejnych odcinków drogi. Posiedziała jeszcze przez moment, wypatrując pościgu. Jeżeli nie nadejdzie, ich strata. Rusza za chwilę. Przymknęła powieki, wsłuchując się w odgłosy. Miała nadzieję, że helikopter może będzie wkrótce wracał tą samą trasą. Dopiero teraz zorientowała się, że jest kompletna cisza. Nic, żadnego dźwięku, żadnego podmuchu wiatru. Nawet jakikolwiek owad nie wydawał brzęczenia czy buczenia. Uporządkowała swój ekwipunek i zwinęła narzutę. Upychając ją w worku, o mało nie zapomniała o małej łopatce typu saperka, którą przed ucieczką ukradła z ekwipunku karawany Baszara.

BEZOWOCNY LOT

Wylądowali na szczycie wydmy, wzbijając tumany piasku. Jeden z pilotów pozostał przy maszynie uzbrojony w broń automatyczną, a drugi, również uzbrojony w karabin, poszedł wraz z dwójką pasażerów. Faktycznie na obszarze kilku tysięcy metrów kwadratowych było widać niewiele szczątków. Popalone pozostałości kół, kilka większych fragmentów blach. Mniejsze części zostały już rozwleczone przez ludzi pustyni lub zasypane piaskiem przez burze, które od momentu katastrofy przeszły przez ten region wielokrotnie. W ciągu kilku godzin obeszli i przeszukali z grubsza cały teren. Olga wbiła w piach drewniany krzyż własnej roboty, który przywiozła z Chartumu i położyła obok suszone kwiaty. Modliła się nad tym małym grobem, jak dziewczynka chowająca znalezionego nieżywego ptaszka. Wracali do helikoptera, gdy towarzyszący im pilot przystanął. – Tam – wskazał na wydmę – jest jeszcze jedna część samolotu. Zachował się ogon. – Niech pan nas zaprowadzi – poprosiła Olga. – Idźcie sami, ja będę was ubezpieczał z tyłu. Przeszli przez dwa szczyty wydm. Jakieś czterysta, może pięćset metrów dalej dotarli do przechylonego na bok, zachowanego ogona samolotu. Weszli do środka. – Wszystko rozmontowane, a powinny tu być przynajmniej dwa rzędy foteli – skomentował Adam. – Nie ma śladów ognia. Musiał oderwać się przed eksplozją – zauważyła Olga. – Na to wygląda. Nie ma takich śladów. Pytanie, czy ktoś siedział na tych fotelach. Nie widać też plam krwi. Co pan o tym sądzi? – Adam zwrócił się do pilota, który właśnie nadszedł. – Samolot mógł spadać z pochylonym w dół dziobem. Pasażerów z

tyłu prawdopodobnie przemieściła do przodu siła ciążenia. Chyba że byli przypięci pasami – odpowiedział pilot. – Z listy pasażerów i rozlokowania miejsc wynika, że ostatnie rzędy były puste – dodała Olga. Helikopter ruszył w drogę powrotną. Po drodze przelatywali nad dużą grupą jeźdźców. Zbliżał się zachód słońca. Pilot zwiększył wysokość do maksimum możliwości maszyny, bo przed sobą dostrzegł zbliżającą się burzę piaskową. Była jednak zbyt silna, aby nad nią przelecieć czy też ominąć ją. Gdy helikopter wlatywał w falę rozszalałego żywiołu, pilot zdecydowanie zawrócił. Maszyną targało, a wirnik ciął drobiny piasku. Na pulpicie zaczęły migotać lampki maszyny. – Musimy lądować! – krzyknął lotnik. – Rozbijemy się? – przeraziła się Olga. – Może nie będzie tak źle. Chłopaki latają w takich warunkach – uspokajał Adam. – Może i latają, ale ten ruski przestarzały sprzęt nie musi być odporny na piasek. Helikopter zataczał dziwne koła, pikując w dół. Nagle zrobiło się jaśniej. Śmigłowiec wyrywał się burzy, uciekając, ile tylko maszyna miała mocy w silniku. Adamowi wydawało się, że słyszy nierównomierną pracę silnika, jakby to były początki zatarcia. Pilot wyrównał lot i posadził maszynę na ziemi. Wyskoczyli obaj z nawigatorem, by pokrowcami nakryć duszę silnika. Skończyli właśnie, gdy burza uderzyła z całym impetem. Pomimo że pilot wylądował precyzyjnie, ustawiając maszynę tyłem do wiatru, bujało nimi intensywnie. Siedzieli w środku, czekając aż burza minie. Wycie było tak głośne, że nie mogli swobodnie rozmawiać. Kiedy wiatr ucichł, piloci dwie godziny usuwali piasek i przygotowywali maszynę do startu. – Mieliśmy być wczoraj wieczorem. Wujek wychodzi pewnie z siebie – denerwowała się Olga. – Jak osiągniemy odpowiednią wysokość, poproszę pilotów o

przekazanie wiadomości. Po chwili Adam powrócił do Olgi. – Zrobione. Będziemy na czas. Lotnisko wojskowe jest obok terminalu pasażerskiego. Poprosiłem, aby przekazano wiadomość do hotelu, by zabrali nasze rzeczy i że spotkamy się na lotnisku. Po pięciu kolejnych godzinach Olga, Adam, Tadeusz i Igor siedzieli w fotelach rejsowego samolotu do Kairu. Mieli się tam przesiąść do samolotu linii Kair – Warszawa Okęcie.

SAMOTNOŚĆ NA PUSTYNI

Przestała się pakować. Ta cisza i suche powietrze przypomniało jej chwile, które przeżywała w obozie przed nadejściem burzy piaskowej. Natychmiast wyciągnęła saperkę i zaczęła okopywać się przy skale. Miała nadzieję, że znajdzie się od zawietrznej. Raptem usłyszała dziwny, metaliczny dźwięk – to miliardy ziarenek piasku zderzały się w szalonym tańcu. Lidia wskoczyła na płaskowyż. Teraz dopiero ujrzała, jak gigantyczna czarnobrązowa ściana sunie wprost na nią, zasłaniając stopniowo słońce. Natychmiast zeskoczyła w dół. Wtuliła swój worek pod skałę, przyciskając się do niego. Wcześniej z jego wnętrza wyciągnęła koc z wielbłądziej wełny, którym wraz z narzutą przykryła się, jak najdokładniej mogła. Na twarzy zawiązała chustę. Robiła już tak w obozie, kiedy nadciągała burza. W sumie przeżyła tam przynajmniej dwie poważniejsze piaskowe zadymki. Burza uderzyła nagle z taką siłą, że z ledwością utrzymała na sobie narzuty. Wiatr był bardzo silny. Piasek, a w szczególności pył, przenikał wszelkie przeszkody i wciskał się wszędzie, gdzie to możliwe. Była nim cała obsypana. Lepił się do spoconego ciała. Pył miała w każdej fałdce skóry, uszach, nosie, dostawał się do oczu i ust. Przyciskała do piersi manierkę, z której kilkakrotnie próbowała zaczerpnąć odrobinę wody, bo nie miała już śliny do wypluwania piasku. Burza trwała około trzech godzin. W końcu ucichła i Lidia wygrzebała się z warstwy piasku. Następnie odszukała swój worek. Było już całkowicie ciemno, gdy ruszyła w drogę. Najchętniej przespałaby się kilka godzin po tych morderczych chwilach walki o utrzymanie narzut przed porywami wiatru. Wiedziała, że teraz musi zdać się tylko na siebie. Burza zatarła wszelkie ślady, więc nie może nawet liczyć na odnalezienie jej przez ścigających. Zresztą lepiej umrzeć z pragnienia, ale wolną, niż być jeszcze przed śmiercią maltretowaną

przez zgraję pastuchów wielbłądów. W głowie miała tylko jedną myśl – liczyć kroki: 786, 787, 788, 789… Wiedziała, że w odległości około stu kilometrów od obozu jest na szlaku studnia. Wiedziała również, że jeżeli będą jej szukać, to najprawdopodobniej już czekają tam na jej przybycie. Jedyna droga ucieczki prowadziła na północ. Niezależnie od szlaków musiała dotrzeć do Egiptu. W szkółce była tylko jedna stara mapa świata. Na nic nie przydatna w jej podróży. Plan miała następujący. Najpierw czterysta kilometrów na północ, delikatnie odbijając w prawo. Powinna dotrzeć do granicy z Egiptem. Następnie kolejne czterysta kilometrów na północny wschód, aż dojdzie do Nilu. Wzdłuż rzeki płynącej na północ są liczne miasta. Jeżeli będzie szła nocą około czterdziestu kilometrów, kierując się gwiazdą polarną, za miesiąc powinna być w domu. Z zakrytą twarzą szła wolnym krokiem, noga za nogą. Powietrze przepełnione było drobinami pyłu z piasku. Nie mogła dojrzeć gwiazd, a wokół panowała ciemność. Głos wewnętrzny mówił jej, aby szła do przodu. Bardzo ostrożnie i pomału przemierzała kolejne metry pustyni. Chciała odejść od miejsca, w którym ukryła się przed burzą. Czuła się tam niepewnie. Po godzinie oddychanie stało się swobodniejsze i zrobiło się chłodno. Gdzieś w oddali usłyszała ponownie warkot helikoptera. Dobiegał zza pleców. Gdy zrobiło się cicho i tylko wiatr przesuwał po ziemi drobiny piasku, usłyszała gdzieniegdzie pojedyncze odgłosy owadów. Nie przeszła zbyt wiele. Do tego stwierdziła, że się pomyliła i szła na wschód, a nie na północ. Myślała, ile nadaremnego trudu dziś włożyła, nie posuwając się o krok naprzód, że poszło na marne wiele godzin wędrówki. Była bardzo zmęczona i głodna. Musiała znaleźć jakieś dogodne miejsce, aby przetrwać kolejny upalny dzień. Wschodzące słońce oświetliło horyzont, na którym dostrzegła poszarpane skały. Nim tam doszła, zrobiło się gorąco. Znalazła osłoniętą od słońca półkę skalną. Ciężko było się tam dostać. Trzykrotnie zsuwała się z dużego głazu, ścierając skórę na kostkach i dłoniach. W końcu weszła na górę. Z wysokości trzech metrów miała kawałek terenu pod kontrolą. Ze szpar wygrzebała sztyletem

potencjalnych mieszkańców półki skalnej. Sześć niewielkich skorpionów. Nauczyła się w obozie rozróżniać niektóre groźne gatunki. Wcale nie te największe o najpotężniejszych szczypcach były najgroźniejsze. Również nie te czarne. Prawdziwe zagrożenie tkwiło w tych mniejszych o proporcjonalnie małych szczypcach, ale silnych toksynach w kolcu jadowym. Nawet do pajęczaków człowiek jest w stanie się przyzwyczaić i traktować je z pewną dozą obojętności. W południe było bardzo gorąco. Pobliski głaz tworzący rodzaj muru był swą krawędzią nachylony w kierunku półki skalnej. Tego nie wzięła pod uwagę. Promienie słoneczne nagrzewały kamień i odbijały się od jego powierzchni. Lidia była zamknięta jak w piekarniku. Jedyną osłonę dawała narzuta z wielbłądziej wełny. Jeszcze nim słońce zaszło, zeszła ze skały, parząc ręce o nagrzane kamienie. Była pewna, że miały z osiemdziesiąt stopni, a rozlane na nie jajko zamieniłoby się po chwili w sadzone. „Taka kryjówka jest błędem” – myślała. „Muszę lepiej przygotowywać się do obozowania.” Jadła jedynie mandarynki, które Ennia ukradła z magazynowej spiżarni. Była wściekła, że wcześniej tego nie zrobiła. Zamiast pić, powinna jeść owoce. Przez te upały straciły wiele wody.

SAMOTNOŚĆ W CELI

– No, no – śledczy głaskał się po brodzie. – Zatem jesteś szpiegiem. Nielegalnie przebywającym na terytorium Sudanu. Podejrzanym o dokonanie morderstwa i sabotażu w kopalni. Odpowiedzialnym za katastrofę, w wyniku której zginęło wielu porządnych muzułmanów – tu popatrzył na Wiktora z zastanowieniem. – Wystarczy tego, aby skazać cię kilkakrotnie na śmierć. Może, jak będziesz współpracował, ominie cię ta przyjemność. Może ktoś cię wykupi lub w ramach innej inicjatywy opuścisz Sudan. Ta ziemia nie potrzebuje chować niewiernych takich jak ty. Do kogo więc mam się zwrócić o ratunek dla ciebie? – Jestem obywatelem polskim – odpowiedział Wiktor. – A jaki ma interes wasz rząd, aby przysyłać tu swoich szpiegów? – Żadnego. Jestem, byłem turystą ocalałym z katastrofy lotniczej. – A tak, piszą tu, że nie chcesz się przyznać do winy. Sprawdziliśmy twoje zeznania i, niestety, ustalenia nie pokrywają się z twoimi kłamstwami. Wszyscy pasażerowie zginęli, a ty nie należałeś widocznie do nich, bo żyjesz. Gdyby nawet tak było, zapewne czekałbyś na ocalenie przez ratowników. Mamy czas. My będziemy cię przesłuchiwać, aż otrzymamy odpowiedzi na wszystkie nasze pytania. – Nie macie prawa przetrzymywać mnie bez sądu – Wiktor odważył się na protest, powiedział to jednak w jak najdelikatniejszy sposób. – Na sąd w Sudanie trzeba sobie zasłużyć! – krzyczał przesłuchujący. – A ty jak na razie nie chcesz współpracować. Więc zadam ci dwa pytania. Dla kogo pracujesz? Jakie miałeś zadania? – Ja naprawdę nic nie wiem – odpowiedział łamliwym głosem Wiktor. – Bardzo proszę, skontaktujcie się z moją ambasadą w Kairze. – Zadałem ci pytania. Za każdą odpowiedź niezgodną z oczekiwaną dostaniesz dwie gumy. Jak nie odpowiesz, będę czekał kolejny tydzień,

może miesiąc. Nie martw się, nie zapomnimy o tobie. Codziennie przypomną ci, gdzie jesteś. Nasze kolejne spotkanie jutro. Jeżeli się zastanowisz nad współpracą, to dobrze. Jeżeli nie, to ja sobie o tobie przypomnę dopiero za miesiąc. Miesiąc twojego życia. Zastanów się dobrze do jutra. – Proszę o umożliwienie kontaktu z polską ambasadą. Nie może mi pan odmówić. Nie wolno mnie tu przetrzymywać niezgodnie z prawem międzynarodowym. – Twoja kolejna odpowiedź jest niezgodna z pytaniem. Siedzisz tu, ponieważ jesteś przestępcą. Traktowany będziesz zgodnie z prawem obowiązującym w Sudanie. Nikt cię tu nie zapraszał, a poczta urzędowa w Sudanie idzie miesiącami. Tym bardziej, że przez takich jak ty ponownie rozgorzały walki. Wyprowadzić więźnia! – zwrócił się do stojących przy drzwiach strażników. – Przypominam: pięć pał, może być sześć – machnął dłonią. Wiktora wyprowadzono przez korytarz do holu. Tutaj wartownik wyciągnął z pojemnika, w którym stały długie na metr, czarne gumowe pały szturmowe, jedną ulubioną przez siebie sztukę. Arab trząchnął pałką, aż krople potu zmoczyły posadzkę. W jego oczach widać było profesjonalizm w tej dziedzinie. Pierwsze uderzenie ścięło Wiktora z nóg. Drugie zabrało oddech w piersi, a trzecie pozbawiło przytomności. Co dalej się z nim działo, nie pamiętał. Oprzytomniał w małej ciasnej celi, rzucony na ściółkę. Przez okienko wielkości cegłówki wpadało nieco światła. Było zbyt wysoko, aby przez nie popatrzyć. Próbował złapać się krawędzi, ale nie dał rady. Sześć długich śladów na ciele świadczyło, że oprawcy wykonali zadanie. Rozglądał się z uwagą po otaczającej go przestrzeni. Cela miała niecałe dwa metry długości i z półtora szerokości. Pod imitacją okna znajdował się klozet. Bez deski, z zaciekami, bez spłuczki. Środek przypominał kanał ściekowy. Powyżej ze ściany wystawała rura zakończona zaworem, który przeciekał i woda pozostawiała na ścianie brunatny ślad. W pomieszczeniu znajdowała się jeszcze niewielka metalowa miska. Ściany były pokryte różnymi napisami, rytami. Wiktor

próbował je odczytać. Niektóre przypominały litery alfabetu łacińskiego. „Bob Wegner 1999”, „Smith 2002”. „Zupełnie jak napisy na pamiątkę w odwiedzanych przez turystów miejscach” – pomyślał. Nie jestem tu pierwszym gościem z Zachodu. Zza klozetu wypełzł spory robal, którego Wiktor natychmiast zabił uderzeniem pięści. Zielone galaretowate wnętrzności rozbryznęły się wokół. – Paskudztwo! – z obrzydzeniem otrząsnął dłoń. Odkręcił zawór, po czym do podstawionej miski zaczęła lecieć brązowa maź. Poczekał dłuższy czas, zanim woda zmieniła kolor na nieco naturalniejszy. To luksus w porównaniu z zatłoczonym więzieniem, w którym dotychczas przebywał z Peterem i Zulu. Spróbował umyć się nieco w misce, ale każdy ruch był pełnym bólu przypomnieniem wczorajszego dnia. Nagle otworzyła się przegródka i wsunięto do niej metalową miskę. Wiktor podszedł, chciał o coś zapytać. O cokolwiek. Nie zdążył. Przegródkę natychmiast zamknięto, a on pozostał z miską zupy w dłoniach. Była ciepła. Na powierzchni pływało kilka tłustych oczek, co nie oznaczało, że zupę ugotowano na mięsie. Po prostu w każdym oczku tkwił uśmiercony we wrzątku biały robak. Wyłowił wszystkie i zamieszał łyżką po dnie, bo przypuszczał, że natrafi na trochę kaszy lub klusek. Po chwili na powierzchnię wypłynęły kolejne oczka tłuszczu. W sumie zupa była smaczna, a czuł taki głód, że chętnie nie pogardziłby dolewką. Przypominała w smaku rozwodniony krupnik. Jeżeli to był główny posiłek, to szkoda, że zmarnował takiego dużego karalucha. Może inni więźniowie wzbogacają tym jadłospis, by przetrwać? Nie, nie. Ten owad byłby dla niego nie do przełknięcia. Po południu zabrano go na przesłuchanie. – Jak się podoba apartament? Prawda, że jest przytulny? Własna woda, sracz, nikt nie przeszkadza. Czy w zamian masz dla mnie jakieś ciekawe informacje? Wiktor milczał. Nie chciał dać pretekstu do wymierzenia kolejnej porcji pałowania. – Milczysz?! – wrzasnął oficer. – Dla kogo pracujesz i jakie miałeś

zadania? – Pracowałem w banku. W Polsce. W Sudanie znalazłem się przypadkowo. Katastrofa lotnicza. – To już mówiłeś w zeznaniach. Ja chciałbym usłyszeć prawdę. Mogę być dla ciebie wyrozumiały, a jak będziesz współpracował, za dwa, może trzy miesiące będziesz mógł wyjechać z Sudanu. – Wyjechać? Sam pan powiedział, że zarzuca mi się wiele przestępstw. – I to jest prawda, ale możesz nie trafić do sądu, który skarze cię, tylko współpracować z nami. Takiej propozycji się nie odrzuca. – Co miałbym robić? – Na początku nic. Będziesz nam przekazywał wszelkie informacje o zadaniach, które otrzymasz od swych mocodawców. – A jeżeli takich nie mam? Jeżeli to, co mówię, jest prawdą? Jak mam z wami współpracować? Muszę odnaleźć żonę. – Zastanowisz się przez miesiąc. Jeżeli twoja kobieta naprawdę istnieje, to my ją znajdziemy. Masz miesiąc, potem będzie coraz gorzej. Słabe jedzenie, brak wyjść na powietrze, aż zgnijesz, a nam pozostanie tylko posprzątać. Korzystaj, póki możesz. Jak się wcześniej zdecydujesz, twój los szybciej się odmieni. Wyprowadzić więźnia! – krzyknął oficer – Aaa… Dwie pały, aby nie zapomniał, że może być gorzej. Po chwili mokra guma przykleiła się do jego prawego uda, aby za moment wylądować na lewym ramieniu. Skulony opadł na podłogę. Oprawcy nie śpieszyli się z postawieniem go na nogi. Wiktor czekał na ewentualne dalsze razy. Poganiany przez strażnika, pomału wstał, przytrzymując się ściany. – Nie jestem zwolennikiem takich metod, ale pomagają w myśleniu – usłyszał dobiegający z korytarza głos. Oficer podszedł do niego, spojrzał mu prosto w podpuchnięte oczy i powiedział: – Mam prezent. Przyda się na długie godziny samotności. Oficer podał mu książkę, którą Wiktor odebrał drżącą ręką. Spojrzał na okładkę „K-PAX”. Autor – Bene Brewer.

– Dziękuję. – Jesteś, jak mi się zdaje, inteligentny. Będziesz współpracował, to nie zginiesz. – Dziękuję, bardzo dziękuję – Wiktor nie chciał otrzymywać kolejnych pał, a każda ludzka dobra wola była dla niego niczym koło ratunkowe, niedające mu utonąć w otchłani załamania. Przed celą musiał czekać. Jakiś więzień sprzątał ją z pozostałości starej słomianej ściółki. Wpakowano materac i położono niewielką poduszkę. Wieczorem dostał zupę i drugą miskę wypełnioną po brzegi kaszą okraszoną jagnięcym tłuszczem. Jakie było jego zdziwienie, gdy na podstawce w drzwiach pojawił się również kubek pełen słabej herbaty! Jego obiadokolacja zamieniła się w ucztę, po której z przyjemnością zagłębił się w lekturze. Wiedział, że rozpieszczają go, aby zdawał sobie sprawę, co może za chwilę utracić.

PUSTYNNA UCZTA

Pustynia zmieniła się w skorupę popękanych kawałków suchej gliny. Nie było w zasięgu wzroku nic, co mogłoby ją ochronić od morderczego słońca. Próbowała wykopać jakiś dołek, ale glina była bardzo twarda i niewiele dało się uczynić. Skulona w swym kokonie, z workiem pod głową, czekała na odejście dnia. W rękach trzymała ostatni pojemnik z wodą. Dziś na wędrówkę pozostanie jej litr wody. Zjadła kilka mandarynek. Skórki schowała do worka. Może uda się z nich wycisnąć choć kilka kropli płynu? Leżała osłabiona, nie wykonując żadnych zbędnych ruchów. Każda niepotrzebna strata energii powoduje dodatkowe pragnienie. Nagle coś puknęło ją delikatnie w plecy. Po chwili ponownie, po czym znowu. To coś przesuwało się wzdłuż jej pleców do nóg. Okryta materiałami nie drgnęła nawet na chwilę. Wyczekiwała. Coś przylgnęło do niej i poruszało się, przepełzając przez materiał okrywający jej nogi. Dotarło aż do kostek. Instynkt podpowiadał natychmiastową reakcję, ale upał wyczerpał jej ostatnie siły i popadła w pełne zobojętnienie. Otworzyła szeroko oczy. Długi wąż przepełznął przez nią i skierował się do pobliskich kamieni. Coś musiało go wypłoszyć z ukrycia albo wyczuł potencjalną zdobycz. „Nieważne” – myślała – „niech sobie idzie jak najdalej”. Nie znała tego gatunku, więc nie mogła stwierdzić, czy była o krok od kłopotów. Ważne, że to nie żmija rogowata. W obozie często przeszukiwali piasek, zakamarki pomieszczeń, czy nie kryje się ten gad, który upodobał sobie miejsca w pobliżu zwierząt lub zabudowań ludzkich. Kobiety zawsze przestrzegały dzieci, aby nie bawiły się blisko tego niebezpiecznego zwierzęcia. Pamiętały o śmiertelnych skutkach ich jadu. Przypomniała sobie, jak Wiktor rzucił się na żmiję, ratując być może życie Abdula. Salima dużo ją nauczyła o zagrożeniach życia na pustyni, ale na pewno nie nauczyła wszystkiego.

„W ogóle to po co Bóg stworzył takiego węża?” – myślała Lidia. – „Przecież powinien mieć najwyżej tyle jadu, aby zabić zdobycz i ją zjeść. Człowiek czy koń jest za duży.” Nagle zerwała się, oprzytomniawszy z letargu. Chwyciła saperkę i pognała za gadem. Był ukryty za kamieniem. Obserwował jaszczurkę, szykując się do ataku. Za późno. Łopatka przecięła węża tuż za jego głową. Lidia była zaskoczona efektywnością swojego uderzenia. Miała chęć jeszcze zapolować na jaszczurkę, ale ta ukryła się wśród kamieni. – Uratowałam ci życie – powiedziała kobieta – i mam obiad. Wróciła do swego prowizorycznego obozowiska i wypatroszyła węża. Porozcinała jego wnętrzności, nieumiejętnie obchodząc się nożem. W końcu robiła to pierwszy raz. Smród był nieznośny i nie wiadomo skąd nadciągały dziesiątki much. Musiała ruszać z miejsca i to jak najszybciej. Wąż był jej pierwszym upolowanym zwierzęciem. Dziś miała wiele szczęścia. Pustynia była dla niej łaskawa. Po czterech godzinach natrafiła na skały, wśród których znalazła dogodne miejsce na nocleg. Niewielki wąwóz skalny, za mały na siedlisko drapieżników. Zrobiła porządek z leżącymi kamieniami. Do kanionu pustynne burze nawiały piasek i suchą roślinność. Lidia znalazła nawet kilka patyków. Skały ochraniały ją od słońca i wiatru. Z wielkim trudem rozpaliła niewielkie ognisko. Natychmiast pokroiła węża i kawałek po kawałku piekła mięso na patyku. Wąż nie był rarytasem, ale czuła taki głód, że nie mogła się doczekać kęsa z pierwszego upieczonego kawałka. Była z siebie zadowolona, ale niepokoiło ją, że właśnie wypiła ostatni łyk wody. Teraz nadszedł czas na realizację czegoś, co Baszar pokazywał jej jeszcze w obozie. Mówił, że jest to kondensator słoneczny do uzyskania wody z piasku. Mądrze brzmiało, a składało się z cienkiej, przezroczystej płachty foli. Lidia wykopała dół, co przy wciąż osuwającym się piasku nie było takie proste. Miał średnicę około metra i tyle samo głębokości. Na dno wylała cały zebrany w czasie wędrówki mocz. Rozłożyła nad dołem folię i przysypała ją na krawędziach szczelnie piaskiem. Na dnie zagłębienia, pod folią, ustawiła pośrodku

pusty pojemnik, który rozcięła na pół, aby uzyskać szerszą powierzchnię dla spadających ewentualnie kropel wody. Wrzuciła jeszcze skórki po mandarynkach. Zmachana, zakończyła w końcu budowę. Położyła na środek folii niewielki kamień, który obciążył ją i nadał jej kształt odwróconego stożka. Sprawdziła jeszcze, czy na pewno folia nie dotyka ziemi, a pojemnik jest dokładnie tuż pod najniższym punktem obciążenia. Teraz pozostaje się przekonać, czy Baszar nie opowiadał jej bajek. Sam nie wiedział zapewne, jak ważną informację jej przekazuje. Największym problemem w czasie ucieczki przez pustynię był dla niej transport odpowiedniej ilości wody. Teraz okaże się, czy ten sposób utrzyma ją przy życiu. Oczywiście folię ukradła z wyposażenia karawany Baszara. Miała też dostęp do innych rzeczy, ale musiała z nich zrezygnować, bo bała się, że ktoś zauważy brak zbyt wielu przedmiotów. Najbardziej żal było jej latarki. Ta, którą znalazła, nie działała. Wróciła do wąwozu. Zjadła jeszcze trochę mięsa. Położyła się i wpatrzyła się w gwiazdy. Dziś nie przeszła wiele. Najważniejsze, że znalazła dobre miejsce na nocleg i mogła zjeść coś na ciepło. Ranek nie był tak łaskawy. Pod luźny sandał dostała się skolopendra, którą Lidia poczuła, gdy próbowała wstać na nogi. Ukąszenie w podeszwę stopy było tak bolesne, że Lidia przewróciła się, wyjąc z bólu. Zanim zdjęła sandał, wielonogi robal ugryzł ją jeszcze raz. Lidia z wściekłości zatłukła go sandałem. Stopa mocno napuchła i bolała niemiłosiernie. Wierciła się niespokojnie. Nie wiedziała, jak może zmniejszyć ból. Jednak zdawała sobie sprawę, że musi jakoś przetrwać. Jad wielonoga nie jest dla człowieka groźny, ale wywołuje ogromny ból. Wieczorem pokuśtykała wokół kanionu, by zebrać wszelkie suche pozostałości krzaków. W końcu nadeszła chwila prawdy. Nie mogła dłużej czekać. Jeżeli nie zdobędzie wody, jutrzejszy dzień może być jej ostatnim. Podeszła niepewnie do swej konstrukcji, którą wykonała prawie dobę temu. W naprężonej folii oprócz kamienia było nawiane nieco piasku, na którym siedziała niewielka jaszczurka. Nie mogła się wydostać z dołka, ześlizgując się łapkami po gładkiej powierzchni.

Lidia ostrożnie odchyliła kawałek przykrycia. Jakie było jej zdziwienie, gdy ujrzała po brzegi wypełniony pojemnik! Woda musiała się nawet przelać. Żałowała, że nie przecięła go tuż przy zwężeniu. Miałby wtedy większą pojemność. Ostrożnie wyciągnęła plastik z dołka, starając się nie uronić ani jednej drogocennej kropli. Przytuliła usta do brzegu pojemnika, czując wilgoć i chłód. Miała około litra świeżej, pysznej wody. Zwilżyła rąbek chusty i przyłożyła do rozpalonej od ukąszenia stopy. Ulżyło nieco, ale o chodzeniu nie było mowy. Jaszczurka była maleńka, ale i to stanowiło pożywne białko. Zawinęła ją w chustę. Postanowiła nie tracić sił i położyć się, aby odpocząć. Już wcześniej znalazła odpowiedni płaski głaz, na którym rozłożyła swoje legowisko. Nagrzany przez słońce podczas dnia, oddawał teraz ciepło, co Lidii bardzo odpowiadało w chłodną noc. Rano odgrzebała z chusty jaszczurkę i zastanawiała się, jak się do niej dobrać. Zwierzątko było półprzytomne i osuwało się w dłoniach Lidii. Położyła je na skale, nalała kilka kropli wody i złapała parę muszek. Słońce wznosiło się nad horyzontem. Lidia odcięła pasek z chusty i zrobiła sobie przepaskę na oczy z wyciętymi szparkami, aby cokolwiek widzieć. Ochroni ją ona przed porażeniem słonecznym. Na pustyni, tak jak na obszarach śnieżnych, ważne jest, by chronić oczy przed nadmiernym blaskiem. Wiedziała również, że spanie na ziemi w dżungli czy też na pustyni jest bardzo niebezpieczne. Dlatego wybierała miejsca najchętniej położone na głazach. Wieczorem obeszła najbliższą okolicę, na tyle, na ile pozwalała jej boląca stopa. Z drugiej strony wąwozu znalazła kilka roślin, korzeniami zagłębionych w skale. Grube łodygi pokryte tysiącami igiełek nie sprawiały wrażenia jadalnych. Nacięła jedną z nich, a z miąższu popłynął biały sok o konsystencji gęstego mleka. „Niedobrze” – pomyślała. Takie mleczany zazwyczaj są bardzo trujące. Miała ze sobą cztery plastikowe worki, którymi obwiązała rośliny, tworząc rodzaj balonów. Ostrożnie, aby nie przedziurawić torebki, zawiązała końce łodyg sznurkiem. Ściągnęła folię w jednym miejscu, aby była najniżej położonym punktem do zbierania wody. Metoda zbierania jej z roślin była omawiana przez Ennię w szkółce obozowej dla

dzieci. Dzieciaki praktykowały ją w ogródku. W nocy nie było większego efektu, ale w upalny dzień można było zebrać od 50 do 80 gramów wody na godzinę, w zależności od wielkości rośliny i szczelności worka. Lidia była bardzo zadowolona ze swej fabryki. Wydajność osiągnęła taką, że mogła uzupełnić niedobór płynu w organizmie pod warunkiem niepodejmowania większego wysiłku. W sumie zbierała od trzech do czterech litrów na dobę.

WRÓG CZY PRZYJACIEL

Po kilku dniach wyprowadzono go na pierwszy spacer. Spacerniak był wielkości połowy kortu tenisowego, otoczony ze wszystkich stron ścianami budynków. Wysokie na cztery metry, bez okien, nie dawały żadnych szans na ucieczkę. Po środku rosło młode, niewysokie drzewo, a przy samym jego pniu kilkanaście schnących kęp trawy. Sześciu więźniów chodziło wkoło niego. Niektórzy rozmawiali ze sobą. Jeden siedział na krawężniku niedaleko wejścia, przez które wprowadzano skazańców na spacerniak. Był to niski mężczyzna o ostrych rysach. Jedyny biały oprócz Wiktora, który zrobił kilkanaście okrążeń, zanim zdecydował się podejść do nieznajomego. – Mówi pan po angielsku? – zapytał w końcu Wiktor. Siedzący nadal na krawężniku mężczyzna podniósł ospale głowę. – Owszem. – To doskonale! Ucieszył się Wiktor. – Tutaj jest trudno z kimś porozmawiać. Przepraszam, że przeszkadzam, ale nie wiem, gdzie jestem. – W więzieniu – odpowiedział z dozą sarkazmu współwięzień. – Nie da się ukryć. Jestem Wiktor – po czym spróbował podać dłoń na przywitanie. – Lepiej tego nie rób. Strażnicy będą myśleli, że coś mi podajesz. Przeglądanie odbytnicy gwarantowane. – Aha! Mogę usiąść? – Siadaj, tylko dalej. – Dlaczego pan tu jest? – Dużo chcesz wiedzieć. Dostało ci się nieco? – nieznajomy spojrzał na posiniaczone ramiona Wiktora. – Trochę. Mam przechlapane. Oczekują współpracy, a ja tu jestem przypadkiem.

– Wszyscy tu jesteśmy przypadkiem – w głosie współwięźnia znów pojawił się sarkazm. Wiktor pokrótce opowiedział swoją historię. – No to masz chłopcze pecha – nieznajomy zaczął się śmiać. Jego śmiech nie miał nic wspólnego z poczuciem humoru. Był przeraźliwie beznadziejny. Drzwi się otworzyły i wszyscy więźniowie ruszyli w kierunku wejścia do budynku. Wiktor czuł się niepocieszony. Pierwszy jego spacer pod gołym niebem dopiero się zaczął, a już trzeba wracać. Był wściekły, bo nadal tkwił w punkcie wyjścia. – Mów mi Broks, Erwin Broks. Urodziłem się w Anglii, ale większość życia spędziłem w Algierii – usłyszał szept zza pleców podczas wchodzenia do budynku. – Znajdujemy się na przedmieściach Chartumu. Wiktor odwrócił głowę, ale współwięzień już szedł w innym kierunku. Wypuszczano go zazwyczaj co drugi dzień na godzinę lub dwie. Od czego to zależało, Wiktor nie wiedział. Nie zawsze mógł się spotkać z Broksem, bo spacerowicze zmieniali się i raczej wszyscy unikali kontaktu z Wiktorem. Tłumaczył sobie, że jest biały, co odbierał jako główny powód nieufności. W końcu okazało się, że Wiktor miał możliwość przynajmniej dwa razy w tygodniu spotkać się na spacerze z Broksem. Dowiedział się, że to spore więzienie, ale nie największe i że za wskazanymi przez niego budynkami jest więzienie dla kobiet. Trzymają tutaj głównie ludzi powiązanych z ruchem wyzwoleńczym, odmieńców politycznych i wszelkich niewygodnych dla władzy osobników, również cudzoziemców. Więzienie nie podlega pod ministerstwo sprawiedliwości. Jest miejscem, gdzie władzę sprawuje jedynie wojsko, mimo że, jak podkreślił Broks, jest więzieniem cywilnym. – Przynieśli mi dziś wapno, gips, wiadro, szpachlę i kazali odnowić celę – powiedział Wiktor podczas kolejnego spotkania z Anglikiem. – Jutro dostaniesz pędzel i farbę – odparł tamten.

– Dlaczego? – Też pytanie. Odnowisz celę, zrobi ci się przyjemniej. – To dobrze, mam się czym zająć. Dwa dni temu dostałem przez strażnika drugą część „K-Pax”. – Śledczy ma jakiegoś świra na punkcie tej książki. Ja przeczytałem wszystkie cztery części. – Ty też je otrzymałeś od śledczego? – Ile tu jesteś Wiktor? – Będzie trzy, może cztery tygodnie. – Tak, tak. To już ci się skończy. Pomalujesz celę i będzie ona nadal twoja albo zwolnisz ją, a sam wylądujesz w gnoju. – Nie rozumiem. Co chcesz przez to powiedzieć? – zapytał Wiktor. – Nie mów, że się nie domyślasz. Podjąłeś grę. Otrzymałeś zaliczkę w postaci lepszego traktowania, teraz przychodzi czas na współpracę. – Ciebie też tak potraktowali? – zapytał Wiktor. – Złapali nas trzech. Naszym zadaniem było wypracowanie wpływów na przywódców rebeliantów, aby mieć lepsze dojście dla rządu przy handlu ropą z południa. Wiesz, tak na wypadek objęcia kontrolą złóż roponośnych przez rebeliantów. W zamian obiecywaliśmy dostawy broni. Moi kumple nie przyjęli propozycji współpracy i po miesiącu już ich nigdy nie zobaczyłem. Ja jestem zdrajcą! – Broks chwycił za koszulę Wiktora. – Pierdolonym zdrajcą dbającym o przeżycie. Rząd ma nas w dupie! – Uspokój się! Przeżyłeś i to jest najważniejsze. – Śledczy sprawdzał przez miesiąc nasze zeznania. Ja pękłem i wyśpiewałem wszystko. Teraz siedzę tu już kolejne cztery miesiące. Najważniejsze, że w odnowionej celi. Dają żreć i mam wodę. Teraz mam do kogo otworzyć gębę. – I co dalej będzie? – Za miesiąc zorganizują mi ucieczkę. Mam nadal pracować dla rządu. Z tym, że zbyt wiele obiecywać rebeliantom, aż utracą zaufanie do całej operacji. – Masz szansę uciec – skomentował Wiktor.

– Moi kumple są nadal w ich rękach jako zakładnicy. Na wypadek, gdybym zmienił zdanie. Jeśli wykonam zadanie, śledczy obiecuje, że wszyscy zostaniemy wydaleni z Sudanu jako osoby niepożądane. – I ty mu wierzysz? – Nie mam wyjścia. Zauważ, że tkwimy po uszy w grze wywiadów. Tutaj wymiana ludzi i informacji odbywa się w białych rękawiczkach. Jakby chcieli, już dawno by nas rozwalili. Niektórzy Sudańczycy mieszkają w Europie i mają tam swoje interesy. Musi być równowaga stron. Polityka idzie w parze z biznesem. Na froncie giną pionki, często wierząc w jakieś fikcyjne idee. – Uważasz, że powinienem pójść na współpracę? – Ty decydujesz, ale mnie tu za miesiąc już nie będzie, a ty będziesz nadal czekał w przytulnej celi lub gnił, czekając na śmierć. – Ale ja naprawdę nie pracowałem dla żadnego rządu. Jak mam się przyznać do czegoś, czego nigdy nie robiłem? Zresztą nawet gdybym coś wymyślił, zaraz by to rozszyfrowali. – Wiktor, może im właśnie chodzi o osobę niezwiązaną z żadną siatką szpiegowską. Może chcą cię zwerbować jako własnego agenta? – Ale ja nie potrafię. Co ja miałbym dla Sudanu szpiegować w Polsce? – O chłopcze, nawet nie przypuszczasz, jak ważne są różne informacje. Polska należy do NATO. Powiem ci coś w tajemnicy. W ogóle naszych rozmów nigdy nie było. Rozumiesz? Jak będzie inaczej, zginiesz. Jest w moim interesie, abyś nigdy nie plótł jęzorem o tym wszystkim, co tutaj zaszło. Rozumiesz? – Broks przybliżył do oczu Wiktora twarz, z której buchała jakaś tajemnicza zapowiedź grozy. – Będę milczał jak grób. Obiecuję – zażegnywał się Wiktor. – Dziś mam spotkanie ze śledczym. Przewożą mnie do jakiegoś ośrodka na szkolenie. Za kilka dni będę wolny. – Będziesz mógł coś dla mnie zrobić? – Nie. Musisz sam zadbać o własny los. Masz możliwość podjęcia właściwej decyzji. – Chciałem tylko, żebyś powiadomił kogoś w Polsce, że żyję.

Możesz wysłać kartkę, zadzwonić. – Nikt nie może wiązać ciebie z moją osobą i z tym miejscem. Nie będę ryzykował. Lepiej dla mnie byłoby, gdybyś nie przeżył. Jeżeli podejmiesz współpracę, zobaczysz, że tak można żyć. Życzę ci szczęścia Wiktor. Więcej Broksa nie zobaczył. Za to wyczuwał, że chwila, kiedy zostanie wezwany na przesłuchanie do śledczego, zbliża się wielkimi krokami.

SPOTKANIE

Trzeciego dnia zdecydowała o dalszej wędrówce. Pozbierała swój majdan i chwilę zastanawiała się nad Klementyną, bo tak nazwała jaszczurkę, którą dokarmiała codziennie, a ona, nie bojąc się Lidii, śmiało chodziła po jej dłoniach. Nie chciała się z nią rozstawać. Prawdę mówiąc, potrzebowała jej, ponieważ przez wiele godzin mówiła do niej, co jej tylko do głowy przychodziło. – Nic Klementyna, idziesz ze mną. Skoro smakują ci muszki, będziesz nadal wysłuchiwała moich narzekań. Lidia włożyła ją na wierzch worka, aby miała sporo miejsca. Wzięła bagaże i ruszyła na północ. Gwiazdy świeciły tak mocno nad niebem Sahary, że noc stała się bardziej przyjazna. Wędrowała dwa dni i dwie noce na zmianę z szukaniem najlepszego miejsca na przetrwanie najgorętszych godzin. Kolejnej nocy dotarła do skał i niewielkich pagórków, za którymi natknęła się na człowieka szukającego jakichś nadających się do spalenia pozostałości roślin lub drewna. Miał w garści kilka suchych pnączy. Lidia była tak zaskoczona widokiem zbierającego z ziemi patyki, że stanęła jak wryta. Mężczyzna też był zmieszany tak dziwacznym zjawiskiem, jakie musiała przedstawiać sobą Lidia z workiem na plecach. Zaczął coś do niej mówić, wymachując rękami, jak to mają w zwyczaju Arabowie. Lidia nie rozumiała za wiele, ale z tego, czego się nauczyła w obozie, mogła co nieco się domyślić. Sama starała się wyjaśnić, że się zgubiła na pustyni. Mężczyzna okazał jeszcze większe zdziwienie faktem, że zobaczył w środku nocy taką zjawę. Bez przerwy coś mówiąc, zachęcał, aby z nim poszła. Lidia miała obawy, ale zaryzykowała. Kilkanaście metrów dalej, za kolejnym załomem skalnym, zobaczyła rozbity niewielki obóz. Dokładnie – jeden szałas i dwa wielbłądy oraz mały ogień rozniecany przez kobietę, która podkładała do paleniska

wysuszone wielbłądzie łajno. Lidia nie była zdziwiona ani zapachem unoszącego się dymu, ani takim zachowaniem. Głównym materiałem palnym wśród koczowników arabskich, jeżeli nie ma drewna, jest właśnie łajno. Kobieta wysłuchała najpierw męża, a potem sama zaczęła nawiązywać z Lidią dialog po arabsku, ale głównie z pomocą gestykulacji. Rozmowa nabierała przyjaznego charakteru. Lidia opowiedziała im o swojej przygodzie: że uratowała się z katastrofy lotniczej, że trafiła do handlarzy niewolnikami i uciekła, że jej mąż został zamordowany przez milicję arabską, że pochodzi z Polski. Nie słyszeli o takim kraju, a może i słyszeli, tylko nie mogli sobie jakoś uzmysłowić jego położenia. Myślała, że spotkała rodzinę Beduinów, ale myliła się. Pochodzili z plemienia Dżuhajnin. Wyruszyli do miasta Dunkula, z bardzo chorym synem. Mają jeszcze dwoje dzieci pod opieką rodziny. Niestety w szpitalu, do którego jechali na wielbłądach prawie tydzień, nic nie mogli pomóc. Syn miał pięć lat i od urodzenia dostawał zapaści, tracił przytomność. Mimo starań lekarzy zmarł po trudach podróży. Powiedzieli, że miał poważną wadę serca. Teraz wracają do domu. Lidia ciekawa była, czy Arab wybrałby się w taką podróż, gdyby zachorowała jego córka, a nie pierworodny syn. Zachowała jednak to pytanie dla siebie. Rodzina była bardzo przyjazna. Nakarmili i napoili Lidię do syta. Kobieta upiekła z mąki placki i pojadali nimi bardzo dobrze przyrządzoną suszoną baraninę. Kobieta z przyjemnością słuchała komplementów pod adresem swojej sztuki kulinarnej, mąż zaś był dumny z posiadania tak zaradnej żony. Rozmawiali długo, śmiejąc się chętnie, najczęściej ze źle zrozumianego słowa albo przekręconego przez Lidię wyrażenia. W końcu zdecydowali przespać kilka godzin kończącej się nocy. Arabka zaproponowała wspólny nocleg w ich szałasie. Mężczyzna chciał spać pośrodku, pomiędzy dwiema kobietami, argumentując, że w razie potrzeby będzie mógł szybciej wyjść na zewnątrz. Żona jednak była nieustępliwa i musiał położyć się w rogu z perspektywą spania na zewnątrz. Lidia widziała, że pomimo

jego pozornej dominacji w tym związku rządzi kobieta. Zresztą wcześniej już zauważyła, że często się tak dzieje w rodzinach arabskich. W szczególności, gdy małżeństwa mają już dłuższy staż. Jeżeli żon jest kilka, mężczyzna jest na marginesie życia rodzinnego. Nigdy jednak kobiety nie okazują tego wśród obcych czy też względem innych mężczyzn. Rano namawiali Lidię, aby zabrała się z nimi, jednak ona nie była pewna, czy tak zrobić. Podążali na południowy zachód, więc w stronę, z której uciekała. – Idziesz na północ? Teraz tam nikt nie wyrusza. Nie napotkasz nikogo, kto będzie ci mógł pomóc – powiedział Arab. – Nie ma na północy koczowników? –zapytała Lidia. – Wszyscy opuszczają tamte strony. Idzie czas palącego słońca. To najbardziej gorący obszar pustyni. Udaj się na zachód, aż dojdziesz do Nilu – zaproponował Arab. – Nie mogę, tam będzie trudno przekroczyć granicę. Pustynia jest mniej pilnowana. Arab przyznał jej rację, choć nie pochwalał jej planu. Rodzina dała jej na podróż skóry i nauczyła, jak z nich zrobić namiot. Zostawili jej też nieco zapasów: mąkę, wodę, suszone mięso. Za każdy gest życzliwości była bardzo wdzięczna. Jej worek świecił już pustkami. Otrzymała też jedną z tunik kobiety. Swoją musiała zakopać w piasku. Oblepiona zaschnięta krwią Borysa, przyciągała całe mnóstwo much, a ta, którą obecnie nosiła, nie prezentowała się najlepiej. Była poszarpana, z dziurami na kolanach. Mijały dni, potem kolejny tydzień. Pustynia stawała się coraz gorętsza. Noce nie przynosiły już takiego wytchnienia. Lidia przeistaczała się w drapieżnika. Polowała na wszystko, co się ruszało i mogło stanowić źródło białka. Gryzonie, węże, szarańcze. Żyła z dnia na dzień. Podupadała na zdrowiu. Bolały ją nerki, stawy, mięśnie. Nocami przechodziła coraz mniej kilometrów. Była bliska załamania i apatii.

TOWARZYSZ NIEDOLI

Tego dnia nie otrzymał rano jedzenia. Człowiek, który go przesłuchiwał, był innym oficerem śledczym niż dotychczasowy. Czytał przez chwilę akta. Wiktor miał nadzieję, że może ta zmiana wniesie coś dobrego. Mylił się jednak. – Miałeś miesiąc na przemyślenie swoich zeznań i podjęcie współpracy – odezwał się sucho oficer. – Czas się skończył! – mężczyzna postawił na stole niewielki dyktafon, a urządzenie rozpoczęło automatycznie nagranie, gdy tylko Wiktor zaczął mówić. – Jestem gotów do współpracy panie oficerze. Mam jednak obawy, czy sprostam wymaganiom, jakie pan postawi przede mną. Jestem zwykłym człowiekiem. Mieszkałem w Polsce i tam… Wiktor skrupulatnie opowiadał o swoich losach w Sudanie. W ciągu kolejnych dni powtarzał to w kółko. Oficer zadawał szczegółowe pytania na podstawie poprzednich nagrań. Wiktor od czterech dni nie dostawał jedzenia. Jedyny posiłek stanowiła woda z kranu w jego celi. Dolegliwości żołądkowe powróciły i zaczął miewać dotkliwe bóle. Piątego dnia, po dwóch godzinach odpowiadania na te same powtarzające się pytania, oficer kazał przynieść do pokoju przesłuchań posiłek. Wiktor od dawna nie jadł świeżego chleba. Kasza i kotlet smakowały wybornie, a zielona herbata nadawała zwykłemu jedzeniu miano uczty. Najadł się do syta, choć gdyby dostał jeszcze jedną taką porcję, też by sobie z nią poradził. Kwasy żołądkowe miały co trawić, więc poczuł się błogo. Do pokoju weszło jeszcze dwóch mężczyzn. Zaczęli przepytywać go ponownie w ogniu krzyżowych pytań. Wiktor po kwadransie był tak skołowany, że nie wiedział, jak się nazywa. Przesłuchanie trwało długo. W końcu oficer powiedział: – Sprawdzimy, wszystko sprawdzimy, ale proszę nie mieć zbyt wielkich nadziei. Jest pan oskarżony o wiele poważnych przestępstw.

W Wiktora jakby coś nagle uderzyło. W końcu ktoś zwrócił się do niego na „pan”. Zastanawiał się, czy jest to przypadek, czy zwrot w jego dotychczasowym losie. Zaprowadzono go do celi. Był tak wyczerpany psychicznie, że padł na materac twarzą do podłogi. Czuł się podle. Nie miał siły i było mu wszystko jedno. Stojący na tylnych nogach szczur spoglądający na niego swymi czarnymi ślepiami nie wywierał na nim żadnego wrażenia. Zwykle tłukłby gryzonia, czym popadnie. Teraz było mu wszystko jedno. Nawet nie odczuwał obawy, że szczur rzuci się na niego i ugryzie w nos lub policzek. Nic jednak się nie działo. Gryzoń obwąchiwał teren, nie spuszczając oczu z człowieka. Dziura pod rurą klozetową powiększyła się znacznie, co pewnie było jego dziełem. Szczur miał lśniące czarne futerko. Na szyi odbijała się niewielka biała plamka. – Pan Pankracy – powiedział Wiktor. – Los przynosi mi kolejnego towarzysza. Oby nie był oznaką długotrwałej odsiadki. Monotonność dnia i nocy urozmaicały jedynie odwiedziny towarzysza niedoli, Pankracego. Szczur przyłaził codziennie pod wieczór. Wciskał się przez niewielki otwór pod rurą ściekową i niuchał za przysmakami. Wiktor zostawiał mu nieco kaszy na podłodze. Gryzoń przychodził tak, jakby miał to w harmonogramie. Wiktorowi dokuczały bóle stawów, mała cela, brak ruchu. Spacery odbywały się rzadko, nieraz nawet przez trzy dni nie wyprowadzali go na zewnątrz. Złapał się na tym, że mówi do szczura jak do kogoś, kto jest mu życzliwy i odwiedza codziennie. Pankracy najadał się do syta, a potem dłuższy czas poświęcał przebywaniu z człowiekiem. Jakby chciał odwzajemnić troskę. Wiktor nawijał do szczura od rzeczy, aby nie zapomnieć języka w gębie. Kolejne miesiące zamknięcia powodowały coraz większe przygnębienie psychiczne. Samotność jest ciężka. Momentami tęsknił do zatłoczonej celi, gdzie ciała przylegały do ciał. Człowiek jednak jest stworzeniem stadnym.

CZĄSTKA RAJU

Pewnej nocy, wlokąc się noga za nogą, dotarła do wzniesień, niewielkich pustynnych gór. Pasmo wydawało jej się nieco wyższe niż te, które dotąd napotykała. Szła zboczami, kierując się najprostszą drogą na północ. Kiedy pokonywała z trudem kolejny pagórek, zauważyła za wzniesieniem dziwną czerń, która nie odbijała światła księżyca. Cienie przypominały jakieś stwory. Przybliżyła się ostrożnie. Na tle wyższych gór ujrzała ciemne sylwetki palm. Usiadła z wrażenia, wpatrzona w od dawna niewidziany krajobraz. Poczekała aż się rozwidni na tyle, aby bezpiecznie zbadać teren. Widok przerastał jej najśmielsze oczekiwania. Myślała, że to fatamorgana, ale muśnięcia liści drzew daktylowych były prawdziwe. Odkryła otoczoną ze wszystkich stron skałami prawdziwą oazę. Gdzieś nad jej głową, ze szczeliny w skale, biło źródło. Spływało na półkę skalną, a z niej w kilku miejscach spadały obfite krople wprost do jeziorka. Spróbowała wody z niego. Nie była smaczna, przypominała muł. Nie chciała ryzykować bólu żołądka. Obmyła tylko twarz i nastawiła dłonie, do których wielkimi kroplami spadała woda z półki skalnej. Była przepyszna i chłodna. Lidia nie mogła uwierzyć, że znalazła swoją cząstkę raju. Jeziorko o średnicy kilku metrów nie miało odpływu, a woda wchłaniała się w muliste dno. Głaskanie powierzchni wody sprawiało jej olbrzymią przyjemność. Wzniecała tym tumany mułu, który, jak sprawdziła, sięgał jej łokcia. Kąpiel błotna nie stanowiła tego, czego pragnęła najbardziej. Oaza była bardzo młoda. Tak przynajmniej sądziła po wielkości palm daktylowych, które nie wyrastały powyżej trzech metrów. Miała pewność, że tego miejsca nie nawiedził wcześniej jeszcze żaden człowiek. Lidia od razu zabrała się do robienia remanentu. Znalazła kapary cierniste z różowymi i białymi kwiatami. Ich owoce i pączki nadają się do spożycia. Było też kilka

krzaków modraka abisyńskiego, który rzadko występuje w tej części pustyni, a jego korzenie zawierają dużo skrobi. Liście ma podobne do kapuścianych, z małymi, białymi, wyglądającymi jak zmiotki kwiatami. Był też pięciornik gęsi i owoce krzewu kolczastego nitraria schoberi o słonawosłodkim smaku. Częste przebywanie w kuchni obozowej dało Lidii duże doświadczenie w wykorzystywaniu darów natury. Było tu też królestwo niewielkich jaszczurek. Uciekały spod stóp w ostatniej chwili. Nie przejawiały lęku i nie chowały się w szczelinach skalnych. Mogło to świadczyć o braku naturalnego zagrożenia ze strony jadowitych węży, co Lidia przyjęła z zadowoleniem. Źródło musiało wytrysnąć niedawno, o czym świadczyły niewielkie jeszcze nacieki minerałów w miejscach sączenia się kropel. Postanowiła wdrapać się na półkę i zobaczyć dokładnie miejsce, skąd bije źródło. Skała była gładka, z niewielkim zagłębieniem pośrodku. Lidia nie wytrzymała, zdjęła wszystko z siebie i usiadła w wodzie. Na obrzeżach półki było nieco porostów. Powoli wgramoliła się do skalnej wanny. Nie od razu się położyła. Zimna woda była za bardzo rześka, aby nie powodować reakcji odruchowej. Powoli zanurzyła plecy w chłodzie. Półka była zbyt niska, aby dało się stać. Najlepiej było się wśliznąć lub usiąść w kucki. Umyła się dokładnie. Potrzebowała tego jak zbawienia. Od miesiąca nie miała okazji, aby to zrobić. Jej codzienna higiena musiała zmieścić się w pięćdziesięciu mililitrach wody, a w razie wielkiej potrzeby nie mogła przekroczyć stu. Teraz upajała się rozkoszą kąpieli. Ocieniona przez skałę, z której sączyła się dobrotliwa woda, przymknęła oczy i napawała się spokojem. Woda cienkim strumieniem spadała jej na pępek. Nagle coś zatrzepotało. Lidia zerwała się natychmiast, uderzając głową o nawis skalny. Naprężyła ciało i wykonała kilka niezgrabnych, chaotycznych ruchów. W efekcie straciła oparcie na śliskim kamieniu i z wrzaskiem spadła wprost do jeziorka. Wywinęła przy tym w powietrzu tak, że uderzyła nogą o kamień. Znalazła się pod wodą. Muł był tak lekki i gęsty, że nie mogła złapać równowagi i oparcia o coś stałego. Ruszyła ze wszystkich sił, pracując mocno ramionami. Noga bolała przy każdym ruchu. W końcu wypełzła na brzeg. Oblepiona błotem, musiała

umyć się ponownie. Kilka pijawek miało chęć przyssać się do jej skóry, ale pozbyła się ich jak najszybciej. Ptak, który ją tak wystraszył, siedział sobie teraz na jednej z palm i przyglądał się badawczo nowej istocie. Musiał mieć tutaj swoje gniazdo, bo nie wybierał się w żadną podróż i nie reagował na płoszenie przez kobietę. Nie przypominał nic, co mogłaby zaliczyć do gatunku padlinożerców. Był szaro-brązowy, wielkości wrony. Na pustyni rzadko widuje się ptaki, więc jej zaskoczenie było pełne, tym bardziej w chwili beztroskiego relaksu. Noga nieco spuchła. Była to ta sama stopa, z którą już miała wcześniej problemy. Musiała ją skręcić i stłuc. Na złamanie raczej to nie wyglądało. „Znowu przystanek na parę dni.” – pomyślała. Tym razem nie była na siebie wściekła, a raczej zadowolona. Oaza stała się dla niej domem. Czas, mnóstwo czasu i niemiłosierny upał. Lidia miała teraz wody pod dostatkiem. Nie wyobrażała sobie, że człowiek może wypić dziesięć litrów na dobę. Nerki przestały jej w końcu dokuczać. Całą swoją energię skupiała na odbudowie sił. Zrobiła sobie porządną dzidę, ostrząc jeden jej koniec na zmianę z opalaniem w ogniu. Drugi wycięła odpowiednio na nasadę do sztyletu. Przy pomocy sznurka przywiązywała sztylet na końcu kija, robiąc coś w rodzaju bagnetu. Tak uzbrojona wyruszała na polowanie. Drobne jaszczurki, których w oazie widziała mnóstwo, były zbyt małe, aby stanowić poważną zdobycz. Natomiast mięso biczygonów, przysmak koczowników, Lidia kosztowała jeszcze w obozie. Bagnet był doskonałym narzędziem do polowania na te okazałe jaszczurki. Nazwa ich była związana z tym, że zagrożone waliły ogonem o ziemię. Sięgające zwykle pół metra, z czego jedna trzecia przypadała na ogon, koloru szarooliwkowobrązowego, ryły długie podziemne nory. Innym trofeum myśliwskim były myszoskoczki, gryzonie podobne do naszych myszy. Natura organizowała życie w oazie. Małe jaszczurki polowały na pająki, skorpiony i inne owady. Biczygony na większe skorpiony. Nietoperze, których Lidia naliczyła dwa, co noc szybowały nad jej głową, polując na wszystko, co mogło gryźć i kąsać Lidię wieczorową

porą. W dzień nieznanego gatunku ptak nie przepuścił okazji do zapolowania na muchy. Lidia miała świadomość, że jej zapach może być powodem przyciągania insektów, które potrafią wyczuć pot człowieka nawet na odległość kilku kilometrów. Oaza była usytuowana pośród skał i zapewne takie położenie ograniczało wydobywanie się zapachów, ale kobieta i tak dokładnie zakopywała jakiekolwiek resztki upolowanych zwierząt lub własne pozostałości. Ściągnięcie zapachem drapieżników nie było dla niej miłą perspektywą. Zauważyła, że nieznajomy ptak, przelatując nad jeziorkiem, zatapia dziób w wodzie i nieraz coś z niej wyławia. Początkowo myślała, że może pijawki albo inne paskudztwa, do czasu, gdy w dziobie jego zauważyła połyskujące promienie słońca. Wkrótce jej jadłospis rozszerzył się o niewielkie rybki, które łowiła na rodzaj podbieraka wykonanego z chusty obwiązanej na suchym krzaku. Rybki miały zapach mułu. Suszyła je na skale, pod wykonaną własnoręcznie klatką z suchych kłujących roślin. Łepki podrzucała skrzydlatemu przyjacielowi, który z zadowoleniem przyjmował gratisową ucztę. Klementyna była częstym wieczornym gościem na kolacji u Lidii. Mała jaszczurka całkiem się oswoiła. Lidia miała na początku problem z odróżnieniem przyjaciółki od jej kuzynek, ponieważ królestwo jaszczurek złożone było głównie z tego gatunku. Przygotowywała jej zawsze kilka złapanych muszek z odrobiną tłuszczu, który stanowił jej żelazny zapas. Sama solona słonina mogła stanowić świetny podkład przy smażeniu placków. Lidia miała taką możliwość, ponieważ otrzymała od napotkanego małżeństwa metalową miskę, która mogła służyć na ognisku jako patelnia. Klementyna nie odchodziła zbyt daleko od Lidii. Często w dzień łaziła po niej, gdy próbowała przetrwać upalny dzień. Najchętniej wdrapywała się po nodze i siadała na odsłoniętym kolanie. Mijały tygodnie upalnego lata. Lidia dwukrotnie wyruszała w drogę. Za pierwszym razem powróciła jeszcze tej samej nocy, gdy nagły atak węża, którego nie zauważyła, skończył się wbiciem zębów jadowych w jej kij, pomimo że przeczesywała piaski przed sobą niczym

saper, a jeżeli pustynia zamieniała się w suchą skorupę, uderzała co krok kijem o ziemię. Węże, wyczuwając drgania ziemi, raczej schodziły z obranej przez nią drogi. Za drugim razem powróciła po dwóch dniach, kiedy zużyła cały zapas wody, jaki była w stanie ze sobą zabrać. Na północy pustynia stawała się piekłem w piekle. Poza oazą wszędzie paliło niemiłosiernie. Powietrze miało temperaturę przekraczającą, jak przypuszczała, sześćdziesiąt stopni Celsjusza. Parzyło przy oddychaniu. W nocy było chłodniej, ale i tak powyżej trzydziestu. Przypominało najgorętsze dni upalnego lata w kraju. Skóra jej zrobiła się sucha i pomarszczona, włosy wybielały, a zmysły wyostrzyły się do granic możliwości. Słyszała, jak jaszczurki uciekają po drugim brzegu jeziorka, gdy coś je spłoszy. Odróżniała w nocy odcienie barw, których nigdy by nie zauważyła w dotychczasowym życiu. Kątem oka dostrzegała najmniejszy ruch na ziemi. Nieraz kładła się naga na półce skalnej, zażywając ochłody w krystalicznej wodzie ściekającej ze źródła. Wpatrywała się wówczas w niebo i liczyła smugi po odrzutowcach. Czasami widziała niżej przelatujący samolot, który odbijał promienie słońca. Cywilizacja jest tak blisko, a jednak nieosiągalna. Pamiętała, że odrzutowce latają na wysokości od ośmiu do dwunastu tysięcy metrów nad jej głową. W nocy widać było tylko przemieszczające się światełka na nieboskłonie. Nigdzie nie spotkała takiego mrowia gwiazd jak właśnie pod niebem Sahary. Nieskażona sztucznym światłem noc ukazywała ich tysiące, a także planety, przelatujące satelity, ginące w atmosferze meteoryty. Pewnego wieczoru, gdy tak leżała na głazie, Klementyna jak zwykle zasiadła na jej kolanie. Lidia podkuliła delikatnie nogę i jaszczurka uniosła się wraz z kolanem o kilkanaście centymetrów. Wykręciła swoją małą główkę i tak jak Lidia wpatrywała się w gwiazdy. – Życie tutaj nie jest takie złe. Człowiek nie musi się starać o byt jak w cywilizowanym świecie. O to, co inni mają, a ty jeszcze nie. Nie grozi stres z powodu pracy, braku pieniędzy, spłaty kredytów. Tutaj życie biegnie całkowicie innymi torami. Zazdroszczę ci Klementyno, no chyba że zapoluje na ciebie jakiś podły zygzak – miała na myśli węża.

Wtem poczuła powiew chłodnego powietrza. Zmienił się kierunek wiatru i zrobiło się przyjemniej. Nawet przeszedł ją delikatny dreszcz. „Zmienia się pogoda. Kończy się lato, więc czas ruszać w drogę. Wyłapałam praktycznie wszystko, co mogło nadawać się do zjedzenia. Nawet większość ryb” – rozmyślała. Do jeziorka jednak nie wchodziła. Badała nieraz kijem jego głębokość, ale dalej od brzegu muł był niezbadanie głęboki. Wyglądało to na ruchome piaski zalane wodą wnikającą gdzieś głęboko pod powierzchnię pustyni. Nieraz, gdy łowiła ryby, coś ocierało się w mule o kij. Nie było małe i mogło mieć zęby. Niekoniecznie też musiało być rybą i choć nigdy nie zauważyła nic szczególnego na brzegu jeziorka lub na jego powierzchni, wolała tego nie sprawdzać. Niech żyje sobie tam spokojnie i nie wychodzi na powierzchnię. Do zażywania kąpieli wystarczała jej w zupełności śliska półka skalna. Obliczyła dokładnie dni, które spędziła w oazie. Było to przeszło siedem tygodni. – Rany – powiedziała na głos – a chciałam po miesiącu być w domu. Małżeństwo Arabów miało rację, że to niewłaściwy czas na wędrówkę po tej części pustyni. Pewnie myślą, że gdzieś tam bieleją już dawano moje chude kości. Klementyna, do trzech razy sztuka. Ruszam dziś w nocy, a ty zostajesz. Lepiej niż tutaj ci nigdzie nie będzie – mówiła to z żalem, nie chciała bowiem rozstawać się z jedyną żywą istotą, do której się tak mocno przyzwyczaiła.

ZŁODZIEJSKIE TROFEA

Strategia działania, marszu, zapasów. Worek ważył na oko ze trzydzieści kilogramów. Gdy go zakładała, usłyszała delikatne rwanie się materiału. Suszone mięso, ryby, korzenie, utarta za pomocą kamienia mąka, folie, miska, skóry, drewniany stelaż do szałasu, wyprany ciuch, dwie narzuty, kij, nóż, rozpałka – było co nosić. Obliczyła, że racjonując zapasy żywności i uzupełniając wodę konwektorem słonecznym, powinna mieć dwa tygodnie na spokojny marsz. Największy problem tkwił w zapasach wody. Lidia spojrzała po raz ostatni na zieloną oazę spokoju i poklepała ogołocone przez nią z daktyli drzewko. Oaza nie wyglądała tak dziewiczo, jak gdy przybyła tutaj pierwszego dnia. Będzie musiała leczyć rany po pobycie człowieka być może do następnego roku. Kobieta odnalazła gwiazdę północną i ruszyła nieco na prawo od niej. Po tygodniu natknęła się na karawanę, która właśnie rozbiła obóz w niewielkim wąwozie pomiędzy wydmami. Za skałami, jak okiem sięgnąć, rozciągał się piasek. Obserwowała z ukrycia całą liczną grupę wędrowców. Około czterdziestu ludzi, dwa razy tyle wielbłądów, co świadczyło o tym, że wiozą cenny ładunek. Arabowie rozstawili namioty, poukładali towary i spędzili zwierzęta w jedno miejsce. Zauważyła, że do pilnowania jednego i drugiego wystawiono warty. Dwóch usadowiło się na szczycie wydmy, a pozostali nieopodal składu towarów. Pozycja Lidii była idealna. Z zasięgu cienia wydmy miała niedaleko do wielbłądów, a od nich tylko kilka metrów do zapasów. Rozważała każdą ewentualność. Dostać się do nich, uzupełnić własne i chodu, gdzie pieprz rośnie. A może obejść ich dużym łukiem, stracić pół nocy i nie ryzykować? Strażnicy mieli strzelby, więc jej szanse w razie wykrycia malały. Poza tym mieli wielbłądy. Dopadną ją w ciągu dnia bez najmniejszego

trudu, a wtedy co może z nią zrobić banda wściekłych czterdziestu rozbójników? Wyobraźnia sama to nasuwała. Oczywiście nie wyglądali na rozbójników, a raczej na przemytników. Lidia domyślała się, że chodzi o haszysz lub coś w tym rodzaju. Może i jakieś inne towary mają do zaoferowania swoim nabywcom. Jak zauważyła, podążają ze wschodu na zachód. Bała się bardzo, ale czym dłużej czekała, tym więcej Arabów udawało się na spoczynek. Zaryzykowała połączyć dwa poprzednie plany w jeden. Zostawiła cały swój ekwipunek za skałami, sama zaś podkradła się do stada zwierząt. Znów przydało jej się doświadczenie z obozu. Uspokoiła najbliższe wielbłądy i przyzwyczajała inne do swego zapachu. Przesiedziała wśród nich przeszło godzinę. Przy okazji odnalazła samicę, którą mogła spokojnie wydoić do zabranego ze sobą pojemnika. Tłuste mleko było bardzo pożywne. To najważniejszy powód podjęcia ryzyka, a teraz pozostała tylko kradzież. Z grubsza wiedziała, jak Baszar pakuje towary na wielbłądy, więc od razu, jak tylko dostała się pod składowisko, przystąpiła do działania. Powoli, bez rozcinania, otwierała poszczególne pakunki, w których spodziewała się określonych rzeczy. Zabierała tylko część, nie chcąc wzbudzać podejrzeń, że coś zginęło. Raczej chciała mieć pewność, że właściciel może uznać, że jedynie czegoś ubyło. Tylu chłopa, każdy może coś uszczknąć, bo jest mu bardzo potrzebne. Uzbierała nieco suszonego mięsa, odcięła kawałek zapeklowanej baraniny, odsypała nieco mąki. Znalazła też, z czego bardzo się ucieszyła, dużą ilość kostek paliwa, które na pustyni są bardzo pomocne do podtrzymania ognia. W jednej z toreb było pięć granatów. Gdy ją zamykała, pozostały cztery. Przebadała tylko pakunki ze skraja, dalsze poszukiwania były zbyt ryzykowne. Odkryłaby się za bardzo w świetle ogniska. Jeden z pilnujących odszedł kawałek za potrzebą. Lidia przywarła do pakunków i nieruchomo obserwowała poczynania Araba. Broń pozostawił przy ognisku, więc miała szansę na ucieczkę, choć bez zdobycznych fantów. Człowiek odwrócił się w jej kierunku, ale zajęty poprawianiem ubrania nie zauważył leżącej przy tobołkach kobiety.

Zaraz wrócił do towarzysza. Rozejrzał się jeszcze dokładnie po okolicy i usiadł na poprzednio zajmowanym miejscu. Lidia zapakowała wszystko w chustę i, korzystając z zamieszania, które wynikło ze zmiany warty, ostrożnie, ale szybko opuszczała niebezpieczny teren. Zapakowała wszystko do worka. Potrzymała w dłoni granat, ważąc go i dokładnie oglądając. Nie znała się na broni. Domyślała się jedynie, że po wyciągnięciu zawleczki trzeba go rzucić jak najdalej od siebie. Nie znała czasu reakcji ani siły wybuchu. Granat dał jej jednak poczucie większego bezpieczeństwa. Najbardziej bała się spotkania ze sforą dzikich psowatych drapieżników, o których nieraz opowiadali w obozie. Zbliżając się do Nilu, mogła spodziewać się obecności coraz większej ilości zwierząt. Obeszła dużym łukiem obóz od wschodu. Natrafiła na wczorajsze ślady karawany, jakieś pięć kilometrów w linii prostej od wzgórz, za którymi była ukryta. Wędrowała jeszcze długo, chcąc oddalić się na bezpieczną odległość. Najchętniej szłaby cały dzień, ale skwar odbierał jej siły. Wybrała dogodne miejsce na biwak i rozłożyła się, po czym schowała się w cieniu szałasu, jak się da najszybciej. Przeglądała złodziejskie trofea. Szkoda, że nie dało się podprowadzić wielbłąda. Miałaby o wiele łatwiej.

KOSZTOWNA POMYŁKA

Pewnego dnia dotarła do miejsca, gdzie dały się zauważyć oznaki wilgoci – kilka ogołoconych z owoców palm. Wyschnięte niecki po jeziorkach ukazywały bliskość wody. Roje unoszących się muszek i komarów były tak duże, że Lidia nie mogła się od nich opędzić. Postanowiła zająć się dokopywaniem do wody później, jak słońce zmusi owady do ukrycia się. Wyciągnęła worki foliowe z zamiarem skręcenia kilku roślin, aby uzyskać nieco płynu. Gdy zabrała się do tego, zastanowiła ją ilość pajęczyn na roślinach. Przyjrzała się dokładniej licznym pająkom. Niektóre były wielkości małej monety. Czarne, o połyskującym odwłoku z charakterystyczną czerwoną plamką w kształcie klepsydry. Lidia natychmiast odskoczyła od rośliny, wykonując gwałtowne ruchy, jakby chciała strząsnąć z siebie cały kurz pustyni. Rozpoznała karakurta, czyli czarną wdowę. Widziała, jak kiedyś do obozu powróciła karawana. Gdzieś po drodze do jednego z pakunków dostał się ten silnie jadowity pająk. Przy rozładunku ukąsił wielbłąda. Ten po dziesięciu minutach bólu zachowywał się jak wściekły. Padł po półgodzinie. Jedynym ratunkiem jest podanie natychmiast surowicy lub wypalenie miejsca po ukąszeniu. Lidia momentalnie zebrała ekwipunek, sprawdziwszy, czy jakiś pająk nie dostał się do jej worka. Zresztą pilnowała szczelności swego pakunku na tyle, na ile było to tylko możliwe. Przed wyruszeniem w drogę zawsze dokładnie sprawdzała każdą rzecz pakowaną do środka toboła. Ta oaza nie była bezpieczna. Po kilku dniach Lidia doszła do skalistego obszaru. Była przekonana, że granicę z Egiptem dawno już przekroczyła, więc skierowała się na zachód. Skalistym płaskowyżem dotarła do rzeki. Domyślała się, że doszła do Nilu. Rozczarowała ją tylko uboga roślinność. Spodziewała się czegoś więcej po tak znanej rzece.

Nie szła zbyt blisko brzegu, pamiętała, że w Nilu żyje mnóstwo krokodyli, a nie chciała być obiadem, tym bardziej, że przeczuwała kres swojej wędrówki. W końcu weszła na jakąś drogę, którą podążała dalej na północ. Słońce zbliżało się do zenitu. Lidia była już zmęczona całonocnym marszem. Przed sobą widziała kilka zbudowań. Dwieście metrów przed nimi w cieniu palmy stał wojskowy gazik. Jeden z żołnierzy drzemał za kierownicą, drugi, oparty o burtę, rozmawiał przez telefon komórkowy. Podeszła do nich spokojnie. Ten zza kierownicy spojrzał na nią przez chwilę i ponownie przymknął oko. Nosili ciemnozielone, schludne mundury. Drugi właśnie skończył rozmowę. Nie wykazywał żadnego zainteresowania nią. Widocznie Lidia w swym stroju, z chustą na twarzy, wyglądała jedynie na biedną kobietę. Stanęła przed opartym o burtę mężczyzną, ściągnęła z pleców worek i wsunęła do środka rękę. Po chwili podała mu na dłoni granat. Ten, jakby piorun w niego strzelił, mało się nie przewrócił, wymachując w panice rękami. Jego czapka poszybowała kilka metrów dalej. Lidia nadal stała z wyciągniętą, otwartą dłonią. Żołnierz pomału odebrał od niej granat. Wtedy powiedziała, że znalazła go tam, pokazując gdzieś w oddali na drogę. Żołnierze chcieli, aby pokazała im to miejsce. Wsiedli wszyscy do pojazdu i pojechali na południe. Po dwóch kilometrach Lidia poprosiła, aby się zatrzymali. Wysiadła i pokazała fikcyjne miejsce znaleziska. – Leżał tutaj, przy drodze. Jakby komuś wypadł – tłumaczyła. Dopiero teraz zobaczyła naszywkę na rękawie żołnierza z czarnym ptaszyskiem w tle: „REPUBLIC OF THE SUDAN”. Przywieźli ją do Kagnarti, w którym stacjonowała niewielka jednostka wojsk ochrony pogranicza. Lidia była zła na siebie. O jeden dzień marszu za wcześnie skręciła na zachód. Inaczej byłaby już w Egipcie. Dowódca jednostki był bardzo miłym i wykształconym młodym człowiekiem. Płynnie mówił po angielsku i odnosił się do Lidii z życzliwością. Zaproponował na początek, aby wzięła prysznic i założyła przyniesione sportowe ubranie wojskowe. Jej było brudne i w złym

stanie. Lidia zjadła porządny posiłek w jadalni wojskowej i dopiero późnym wieczorem przystąpiono do spisywania wyjaśnień. – Niestety muszę panią zatrzymać – powiedział dowódca. – Nie ma pani dokumentów, a pani historia jest niewiarygodna. Proszę nie myśleć, że pani nie wierzę, ale pani zeznania mogą mieć kluczowy wpływ na walkę z nielegalnym handlem ludźmi. – Jeżeli będę mogła w czymś pomóc – powiedziała Lidia. – Jutro spodziewamy się inspekcji ze sztabu. Pojedzie pani z nimi do Chartumu. Proszę się nie martwić. Trzeba zorganizować dla pani dokumenty, skontaktować się z ambasadą. – Właśnie, z ambasadą. Mogę zadzwonić? – Niestety, przykro mi, procedura. Na terytorium Sudanu przebywa pani nielegalnie. Do czasu wyjaśnienia sprawy nie wolno się pani z nikim kontaktować. – Nie może pan zrobić wyjątku? – uśmiechnęła się Lidia. – W innych okolicznościach. Mamy tu mnóstwo szpiegostwa. Jednak zrobię coś dla pani. Powiadomię po pani odjeździe znajomego powiązanego z ambasadą niemiecką. Jako placówka Unii Europejskiej mają obowiązek zająć się każdym obywatelem unii, o ile dane państwo nie ma swego przedstawicielstwa w Sudanie. – Dziękuję. – Proszę się przespać i wypocząć. Wiele pani przeszła. A jeszcze jedno, tak po przyjacielsku. Niech pani nie próbuje uciekać. Następnego dnia Lidia zabrała się wraz z pułkownikiem wizytującym placówkę do Chartumu. Helikopter wylądował na lotnisku wojskowym przed wieczorem. Na Lidię czekała już kobieca obstawa, która przewiozła ją następnie do więzienia.

W WIĘZIENIU

– Jestem aresztowana? – zapytała Lidia, jak tylko przystąpiono do spisywania zeznań. – Nie – odpowiedziała kobieta w randze oficera. – Musimy wyjaśnić kilka spraw. – Już składałam wyjaśnienia. – Wiem, mam tutaj odpis. Mamy jednak określone procedury. – Czy jestem o coś podejrzana? – Nie, ale miało miejsce nielegalne przebywanie na terytorium Sudanu, próba nielegalnego przekroczenia granicy, posiadanie broni, może szpiegostwo – wymieniała obojętnie kobieta. Lidia przełknęła ślinę. Brakowało jeszcze oskarżenia o morderstwo. – Ja już mówiłam o wszystkim – skarżyła się. – Spokojnie, opowie pani jeszcze raz i odpowie na pytania. Czym szybciej, tym lepiej. Będziemy mogli rozpocząć procedurę sprawdzania pani zeznań poprzez uzyskanie potwierdzeń z ambasady polskiej. Może ktoś przyjedzie? – Jak długo będę czekała? – Sprawdziłam pani wstępne zeznania. Przesłali mi je z placówki w Kagnarti. W katastrofie zginęli wszyscy pasażerowie i członkowie załogi. Nie ma żadnej listy osób zaginionych – odpowiedziała kobieta. – Pani zeznania budzą wiele wątpliwości. – Pogrzebali nas za życia – odpowiedziała Lidia. – Przykro mi bardzo, ale musi pani być cierpliwa. Jeżeli mówi pani prawdę, niebawem będzie pani wolna i powróci do kraju. Będzie pani w celi wraz z kobietami z organizacji humanitarnych, które wbrew nakazowi nie opuściły kraju. Czekają na wydalenie. Będzie pani miała miłe towarzystwo, więc czas szybko upłynie – uśmiechnęła się. – Tydzień, dwa? – zgadywała Lidia.

– Raczej miesiąc, dwa – odpowiedziała przesłuchująca. Postaram się przyśpieszyć sprawę, ale nie wszystko zależy ode mnie. W celi przebywało łącznie z Lidią sześć więźniarek. Dowiedziała się, że jest wśród kobiet niechętnie widzianych przez władze Sudanu. Dwie z organizacji humanitarnych, jedna żona Sudańczyka, która chciała uciec od swego męża bez dokumentów do Egiptu. Inna, dziennikarka pisząca krytycznie o swym rządzie, była z pochodzenia Holenderką i ma podwójne obywatelstwo. Właśnie na znak protestu publicznie zrzekła się obywatelstwa Sudanu i podarła dokumenty. Siedziała też obywatelka Czadu, której zaginęły dokumenty i próbowała nielegalnie przekroczyć granicę. Dowiedziała się, że przebywa w jednej z najlepiej utrzymanych tego typu placówek w Sudanie. Jedzenie było koszmarne i jej towarzyszki niewoli gardziły nim, jak tylko coś gorszego pojawiło się na talerzu. Dla Lidii nie było wstrętniejszego smaku niż szarańcza jedzona na surowo, którą nie gardziła, gdy padała z głodu na pustyni. W drugiej części więzienia, o wiele większej, znajdował się oddział dla mężczyzn.

ZWĄTPIENIE I NADZIEJA

Rozmowy ze szczurem stały się rutyną. Nieraz przygotowywał się do wizyty gryzonia, planując, o czym dziś będzie opowiadał Pankracemu. Gdy tak głośno rozmyślał w obecności towarzysza nad swoim życiem, drzwi do celi otworzyły się na oścież. Stanął w nich dowódca straży. Niski, zapocony, otyły mężczyzna, którego Wiktor nieraz widywał. Wręczył mu kawałek papieru. Coś w rodzaju pokwitowania. Rzucił na materac papierową dużą paczkę. – Przygotuj się do wyjazdu – powiedział strażnik. – Dokąd? – Wiktor miał przeczucie, że zbyt długo żyje na koszt Sudanu. Teraz już nie będą go tu trzymać. Może rozstrzelają lub powieszą. I taki będzie koniec jego kilkumiesięcznego okresu oczekiwania. – Masz tu ubranie. Władza uznała cię za osobę niepożądaną w Sudanie i nakazała wydalenie z kraju. – Klawisz odwrócił się z oznaką pogardy na twarzy. Wiktor nie wierzył własnym uszom. Czytał skrawek papieru, trzymając go w dłoniach jak biblię. Każda literka, każdy znak. W sumie było na niej niewiele. Nagłówek „Nakaz wydalenia z Republiki Sudanu”, jego imię i nazwisko, pouczenie, w którym zabrania mu się kiedykolwiek powrotu na terytorium państwa pod groźbą natychmiastowego osadzenia w więzieniu na okres co najmniej dziesięciu lat. – Lidia! – wyrwało mu się z głębi serca. Rozpacz ogarnęła go na myśl, że teraz jego szanse na odnalezienie żony zostały pogrzebane jeszcze głębiej niż można było sobie wyobrazić. Paznokciami darł o betonową podłogę. Przewrócił się na wznak. Patrzył na ściany celi, którą kilka miesięcy temu odmalował, a teraz jest cała zapisana lub wyskrobana w czasie gorzkich dni

samotności. Nie mógł spać. Zresztą to nie jedyna noc, w czasie której cierpiał na bezsenność. Gorące dni odbierały mu jakikolwiek zapał do robienia czegokolwiek. Jedynie nocami mógł rozmyślać i drapać ściany, aby nie popaść w szaleństwo. Teraz ma być wydalony. Ma być wolny. Nie dochodziło to do niego pomimo dokładnego pojmowania tych słów. – A może jednak zabiją. Może tylko się bawią? Przez pół roku żadnej rozmowy, przesłuchania, informacji. Nic. I nagle wolność. Zebrał się na odwagę i rozpakował paczkę. Była w niej bielizna, spodnie, koszula, sweter i buty. Wszystko używane, ale wyprane. Przymierzył ubrania dokładnie. Nie miał lustra, ale nalał do miski wody i postawił na podłodze. Wyglądał śmiesznie, wszystko trochę za duże, ale w sumie nie ma co narzekać. „Tylko co z Pankracym?” – pomyślał. Zaraz sprawdził kieszenie, czy będą wystarczająco głębokie, aby schować do nich szczura. Niestety te w spodniach ledwo mieściły dłoń. – Chyba nie będziesz miał nakazu opuszczenia Sudanu drogi Pankracy – mówił do gościa. – Może to i dobrze? Nie wiadomo, u ilu więźniów bywasz. Inni byliby zawiedzeni brakiem codziennych odwiedzin. Swoją drogą ciekawe, ile masz imion – Wiktor zastanawiał się nad losem szczura, jakby nie chcąc dopuścić myśli o następnym dniu, bo gdy tylko o tym myślał, przepełniał go strach. „Przecież każdy normalny człowiek cieszyłby się z tego, że opuszcza ten pierdolony kraj. Już nie zobaczę Pankracego. Może nie zobaczę już nic?” – ponownie strach o przyszłość ogarnął jego ciało. Drżał, miał gorączkę. Rano przy celi stało trzech strażników. Obszukano jego nowe ubranie i wyprowadzono przed budynek. Tam przekazano go innym trzem umundurowanym. Wiktor nie widział ich nigdy. Sprawiali wrażenie, że są z zewnątrz. Nałożone kajdanki mieniły się w słońcu. Dla Wiktora były oznaką czegoś nowego, czegoś rzeczywistego, toteż strach ustępował zniecierpliwieniu. Terenowy samochód jechał ulicami Chartumu. Blaszany dach nagrzewał się od słońca jak piekarnik. Pewnie jeszcze dwa lata temu

czułby się jak kurczak na rożnie, dziś nie robiło to już na nim takiego wrażenia. Człowiek jest w stanie się przystosować. Przez okno widział, że jakiś pojazd wojskowy jedzie za nimi. Słyszał, jak pakowali do niego innego więźnia. Może była to kobieta, bo samochód stał koło tej części więzienia, o której Broks wspominał, że jest dla kobiet. Wydawało mu się, że słyszy nawet, jak krzyczy na strażnika. Nie zrozumiał jednak, o co chodziło. Głos był nawet podobny do głosu Lidii, jaki zapamiętała jego podświadomość. Niestety, zbyt gruby i suchy nie pasował do niej. Głos jego żony był jak unoszący się obłok. Lekki, cichy i ciepły. Obserwowany samochód znikł za kolejnym zakrętem i Wiktor powrócił do nurtującej go myśli o ucieczce. Zastanawiał się, jak i gdzie uciec. W Sudanie wszystko dla niego było obce. Mając jednak nieco doświadczenia, mógłby zaryzykować i rozpocząć poszukiwania żony. Przynajmniej do czasu, gdy go ponownie nie złapią, a wtedy dziesięć lat lub nie bawiliby się i rozwaliliby go od razu. Musi wydostać się z Sudanu. Powiadomić władze w Polsce, zdobyć lewe papiery i powrócić, by szukać Lidii, to jedyne rozsądne wyjście na dzień dzisiejszy. Samochód zatrzymał się przy terminalu. Mundurowi wyprowadzili go na lotnisko i pognali w kierunku budynku, gdzie zamknięto go wraz z dwoma strażnikami w pokoju. Widział kątem oka, jak na lotnisko wjeżdża pozostawiony w tyle drugi pojazd.

ONA

Nikt jednak nie przyjeżdżał z żadnej ambasady i Lidia odczuwała niepokój. Przy każdej nadarzającej się okazji lub składaniu wyjaśnień i odpowiadaniu na kolejne pytania przekazywała coraz wyraźniejsze sygnały swego zniecierpliwienia. Szczyt złości przypadł po pięciu tygodniach, gdy otrzymała nakaz opuszczenia kraju, a nikt nie wiedział, kiedy zostanie ustalony termin przekazania nieproszonej osoby władzom Polski. Na dodatek nie miała żadnej możliwości nawiązania z kimkolwiek kontaktu. W końcu otrzymała informację, że za tydzień ma lot do Egiptu. Czekała jak na szpilkach. Czas dłużył się jej w nieskończoność. W celi pozostała sama, wszystkie jej nowe znajome opuściły więzienie i Sudan. Najwidoczniej władze pozbywały się niewygodnych gości. Wyprowadzono ją rano bez śniadania i zapakowano do samochodu wojskowego. Widziała, że przed nimi jedzie podobny wóz. Oddalił się podczas jazdy i dopiero na lotnisku zobaczyła go ponownie. Więźnia, którego wieźli, musieli już przetransportować dalej. Zresztą było jej wszystko jedno. Chciała jak najszybciej wydostać się z tego kraju.

ON

Siedzieli w pokoju przeszło dwie godziny. Wiktorowi sprawiało przyjemność przyglądanie się dużemu ściennemu zegarowi. Od dawna stracił poczucie czasu. Strażnicy rozmawiali po arabsku. Niewiele mógł zrozumieć, ale tyle przebywając w Sudanie, przyswoił sobie jednak nieco słów. Byli jak listonosze. Odbierali więźniów i dostarczali w wyznaczone miejsce. Nie interesowali się ludźmi. Obchodziło ich jedynie, czy więzień stwarza większe, czy mniejsze zagrożenie. Widocznie Wiktor należał do tych drugich, ponieważ nadal miał tylko kajdanki założone na rękach. Z tego, co zrozumiał, wywnioskował, że ktoś ma go odebrać i przetransportować do Kairu, że drugim więźniem jest kobieta. W końcu drzwi się otworzyły i przyszedł czas na odprawę. Trzech mężczyzn poprowadziło Wiktora do bramki, za którą czekał wysoki mężczyzna w eleganckim garniturze. Strażnik podał papiery, a mężczyzna podpisał protokół i część z nich oddał mundurowemu. – Jest pański – sucho skwitował oficer, jednocześnie zdejmując kajdanki z rąk więźnia. – Dziękuję, a druga osoba? – zapytał mężczyzna. – Zaraz przyprowadzą. My kończymy sprawę – zasalutował, okręcił się na pięcie i wszyscy trzej pomaszerowali w głąb korytarza. – Nazywam się Arkadiusz Talar. Jestem pracownikiem polskiej ambasady w Kairze – głos wydawał się jakby z innej bajki i wbijał się w pełen niedowierzania mózg Wiktora. – Naprawdę? Pan z polskiej ambasady? Rany, już traciłem nadzieję! Nikt mi nic nie powiedział – Wiktor ściskał z radości dyplomatę. – Spokojnie, pracowaliśmy nad tą sprawą trochę czasu. Już dwa tygodnie temu była decyzja o pana uwolnieniu. – Nic mi nie powiedzieli. Wczoraj tylko przynieśli ciuchy i kazali się

przygotować do wyjazdu. Byłem bardziej pewny, że na egzekucję. – Nie dali panu nakazu opuszczenia kraju? – Dali, też wczoraj. Straciłem rachubę czasu, więc data tam wstawiona niewiele mi mówiła. Dla mnie dwa tygodnie w tę czy w tę nie stanowiły różnicy. Nie wyobraża pan sobie, jak się cieszę. – Wiele osób interweniowało w pana sprawie. – Niemożliwe. – A jednak nie zapomnieli. – Ja nie mogę z panem lecieć – Wiktor cofnął się o krok od dyplomaty – moja żona jest w Sudanie. Zaginęła wraz ze mną, muszę ją odszukać. – Niech pan teraz o tym nie myśli. Zajmiemy się tym. – Może być za późno – Wiktor stawał się coraz bardziej nerwowy. – Niech mnie pan posłucha. Rozróba na lotnisku nic nie da. Zamkną pana, a ja niewiele będę mógł pomóc. Może to być ostatnia szansa na opuszczenie kraju. Rozruchy w Chartumie wiszą na włosku. Rebelianci opanowali większość południa i trwają zaciekłe walki. Lotnisko może zostać zamknięte w każdej chwili. – Nic nie wiem. Słyszałem tylko, że wojna domowa się nasila. – Niestety, jest gorzej. Prezydent Sudanu i kilku jego ministrów są poszukiwani listem gończym przez Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze za zbrodnie wojenne, jeszcze z czasów Darfuru. – Słyszałem kiedyś. – Nie powiodła się podjęta przez siły międzynarodowe próba aresztowania prezydenta w Dubaju. Wywiady państw zachodnich i Izraela przygotowały akcję za zgodą tamtejszych władz. Niestety, nie powiodła się. Prawdopodobnie ci sami Arabowie ostrzegli delegację Sudańczyków. Uzyskano jednak przewagę. Prezydent mocno odczuł, że nie jest nietykalny. – No to tym bardziej odetnie się od świata – zgadywał Wiktor. – Bardziej się już nie da. Rebelia sięga stolicy. ONZ naciska. Prezydent zgodził się na oddanie władzy i rozpisanie nowych wyborów, ale w zamian żąda nietykalności, przesunięcia referendum o

podziale Sudanu przynajmniej o dziesięć lat. – I co? – Jest zgoda, ale prezydent nie podaje się do dymisji. Rada Bezpieczeństwa ONZ w końcu doszła do porozumienia i przegłosowano za zgodą wszystkich stałych członków możliwość interwencji w celu doprowadzenia do rozpisania nowych wyborów. Chartum dostał ultimatum i czas. – Raczej bez walki się nie obejdzie? – zapytał Wiktor. – Prezydent ściąga wojsko do Chartumu, ale większość oddziałów jest uwikłana w walki na wschodzie, południu i zachodzie kraju. Nawet armia nie jest już za prezydentem. – To na co czeka? Powinien podać się do dymisji, wziąć żelazny list i żyć do końca w luksusach. – Ma zbyt wielu wrogów, nawet wśród Arabów. Nie pożyje długo bez doskonałej ochrony. Tak naprawdę o to walczy i negocjuje swoje miejsce na Ziemi. Dlatego pozbywa się wszystkich niewygodnych więźniów. Pana, dziennikarzy, osób z organizacji humanitarnych i wielu innych. Nie chce, żeby mu zarzucano nowe przestępstwa, skoro od odpowiedzialności za stare może być wolny. – Cwany skurwiel – pomstował Wiktor. – Dlatego musimy wylecieć tym samolotem – stanowczym głosem zaakcentował dyplomata – ale nie powiedziałem panu najważniejszego. – Tak? – zdziwił się uwolniony. Dyplomata nie dokończył. Właśnie w korytarzu pojawiła się grupa trzech mundurowych z więźniarką. Aresztowana ubrana była w jasnoszary kombinezon. Ręce miała skrępowane kajdankami. Długie blond włosy wypalone słońcem zakrywały jej opuszczoną twarz. Postawę miała twardą, zdecydowaną i rzucała w strażników wyzwiskami za każde dotknięcie jej ciała. Wiktor zamarł z wrażenia. Kobieta była podobna do matki jego żony. Miała zmęczoną twarz wysuszoną pustynnym gorącym słońcem, które dodało jej kilkanaście lat.

ONI

W jakimś pokoju czekała wraz ze strażniczką jeszcze dłuższy czas. W końcu weszło dwóch strażników i wypchnęło ją jak worek ziemniaków z pomieszczenia. Miała mocno skute dłonie, więc kajdanki wżynały się jej w nadgarstki. Poprosiła strażnika o poluzowanie ich. Uśmiechnął się tylko szyderczo i pchnął ją do przodu. Puściła mu kilka wyzwisk po polsku. Pchnął ją ponownie. Lidia chciała się odwinąć i szturchnąć go, aby się odwalił. Nie wyszło jej to najlepiej i w efekcie otrzymała kolejne pchnięcie. Ponownie wyrwało się jej kilka przekleństw. Doszli do korytarza, na końcu którego była bramka. Za nią stał jakiś starszy mężczyzna wraz z eleganckim facetem w garniturze. Strażnik kolejny raz popchnął kobietę w kierunku bramki. Mężczyzna stojący za nią nagle ruszył w jej kierunku. – Lidia! – nie zwracał uwagi na przytrzymującego go dyplomatę. – Wiktor?! – kobieta stanęła i patrzyła na zbliżającego się mężczyznę szeroko otwartymi oczami. Jeden ze strażników stanął na jego drodze, próbując zatrzymać intruza. Wiktor odepchnął go z taką łatwością, jakby miał siłę kilku mężczyzn. Nic nie mogło go zatrzymać. Lidia przerzuciła mu skrępowane ręce przez głowę i zawisła na jego szyi niczym mała dziewczynka, która nie chce puścić tatusia, więc wiesza się na nim. Oboje uklękli, całując się namiętnie i płacząc ze szczęścia. Strażnicy rzucili się do interwencji. Pomiędzy nimi a dyplomatą wywiązała się szamotanina. Jedna z osób eskortujących więźniarkę była kobietą. Udało się jej zażegnać poważniejszy konflikt. Uwolniła z kajdanek Lidię, podała papiery dyplomacie i kazała odejść pozostałym dwóm strażnikom. Wiktor i Lidia siedzieli dłuższą chwilę, dotykając się wzajemnie i sprawdzając, czy nie śnią. Po chwili objęci przeszli przez barierkę.

Widzący to strażnicy i personel lotniska oniemieli z zaskoczenia. Po kwadransie Wiktor i Lidia siedzieli już razem w samolocie do Kairu. – Co ważnego chciał mi pan powiedzieć na lotnisku, a nie dokończył? – zapytał już spokojnie Wiktor, kiedy samolot wzbił się w powietrze. – Hm! Nie chciałem wywołać u pana szoku, więc poczekałem, aż pan ją zobaczy. – Jak pan mógł, panie Arkadiuszu, trzymać taką wiadomość dla siebie? Wiesz Lidio – opowiadał mi takie tam dyrdymały polityczne i słowem nie pisnął, że czekamy właśnie na ciebie. – Nie było pewne, czy to pańska żona, czy tylko osoba podszywająca się pod nią – usprawiedliwiał się dyplomata. – Teraz to już jasne – odpowiedział Wiktor. – Nawet po nosie bym cię poznał. – Dyplomacja to też gra. Trzeba być czujnym i przewidywać ruch przeciwnika, a państwa sprawa budzi jeszcze wiele wątpliwości – uśmiechnął się dyplomata. Lidia zdmuchnęła opadającą na czoło grzywkę i przytuliła się do męża. Na lotnisku w Kairze dyplomata pożegnał się z uwolnionymi. – Myślałem, że pojedziemy do ambasady – powiedział Wiktor. – Nie ma takiej potrzeby. Wszystkie formalności są załatwione. Odlot macie państwo za sześć godzin. Proszę o pozostanie w strefie tranzytowej. Nie opuszczajcie jej, ponieważ będą kłopoty. Z ambasady przywieźli dla państwa bardziej cywilizowane ubrania. Najważniejsze, że ciepłe. W Polsce jest zimno, w Warszawie zaledwie pięć stopni na plusie. – Dziękujemy – odpowiedziała Lidia. Dyplomata przyszedł po chwili z pakunkiem, który musiał przejść procedurę odprawy dyplomatycznej na lotnisku. – Proszę się przebrać w toalecie. Tutaj proszę pokwitować pieniądze. Muszą je państwo zwrócić w ciągu dwóch miesięcy od

powrotu. Niewiele, ale zawsze. Proszę sobie kupić coś do jedzenia, zadzwonić do rodziny. – Myślałem, że pan poleci z nami do kraju – powiedział Wiktor. – Nie dzwonimy. Jutro zrobimy większą niespodziankę. – Ktoś musi pracować w ambasadzie, żeby wyciągać z tarapatów naszych obywateli – uśmiechnął się Arkadiusz. – Większość wyjechała do Polski. Nawet dziś lecą dwie osoby. Jutro Wszystkich Świętych.

ZMARLI I ŻYWI

– Proszę stąd odjechać! – napomniał policjant pełniący służbę przy podjeździe pod terminal na Okęciu. – MSZ! – machnął legitymacją siedzący obok kierowcy Kazimierski. Policjant spojrzał na dwóch gości w nienagannie skrojonych garniturach. Skinął głową na znak zrozumienia. Widocznie Ministerstwo Spraw Zagranicznych miało tutaj jakąś robotę do wykonania. – Czy już wylądowali? – zapytał zniecierpliwiony kierowca. – Spokojnie chłopie. Będziemy wszystko zaraz wiedzieć. Nasz człowiek z ambasady w Kairze przekazał im ubrania. Są wyposażone w GPS i pluskwy. Jak wyjdą z lotniska, będziemy ich mieli jak na talerzu. – Dobrze szefie, ale czy chłopcy z kontrwywiadu nie zrobią jakichś bzdur? Przecież to zwykli ludzie, cudem uratowani z katastrofy. Powinny witać ich tu rodziny i tłum dziennikarzy – dziwił się pracownik biura. – I na to przyjdzie czas. Nigdy nie wiadomo, kto może się podszywać pod czyjeś nazwisko. Procedura jest określona i musimy sprawdzić, czy Araby nie podsyłają nam jakieś śmierdzącej ryby. Ci ludzie, w szczególności on, byli przetrzymywani ponad pół roku przez wyznawców Allaha. Wiesz, jaką sieczkę z mózgu można zrobić człowiekowi przez taki czas? – Słyszałem, byłem na szkoleniu. – Idą! – Dwa obiekty. Mężczyzna i kobieta w czerwonych kurtkach – głos w słuchawce informował Kazimierskiego o przemieszczaniu się obserwowanych osób. Inwigilację zorganizowała grupa wywiadowców. Po chwili Kazimierski

miał

uruchomiony

podsłuch

małżeństwa,

które

obserwował. Dokładnie przyglądał się wychodzącym z lotniska ludziom, co chwilę zerkając na trzymane w dłoni zdjęcia. – Wolny? – zapytał Wiktor. – Tak, odpowiedział taksówkarz, po czym wyszedł, aby pomóc z bagażem. – Dziękujemy, nie mamy bagażu. Prosimy na Saską Kępę – rzuciła Lidia. Po chwili taksówka ruszyła we skazanym kierunku. Za nimi jechał Kazimierski, a jeszcze dalej służby wywiadowcze. – Mały ruch – zagadnął Wiktor taksówkarza. – Która godzina? – Dziesiąta. Tu ruch mały, ale co się dzieje w okolicach cmentarzy! Istny horror. No cóż, jak zresztą co roku – święta. Po półgodzinie taksówka zajechała pod wskazany adres. Wiktor przypatrywał się zaparkowanym koło posesji autom. – Niech pan chwilę poczeka – zwrócił się do kierowcy. – Sprawdzimy, czy rodzice są w domu. Nie widzę samochodu ojca. Oboje podeszli do drzwi domu i zadzwonili. Serca waliły im niczym młoty. Otworzyła starsza pani. – Słucham? Państwo do kogo? – Do państwa Galickich – odpowiedział Wiktor. – Nie ma, proszę przyjść później – kobieta chciała zamknąć drzwi. – Chwileczkę, gdzie mogę ich znaleźć? – dopytywał się Wiktor. – Kim pani jest? – Jak wszyscy porządni chrześcijanie, odwiedzają dziś cmentarze młody człowieku – starsza pani wyraźnie była poirytowana tak wczesną porą odwiedzin nieznajomych. – Ciocia Zuzanna? – zapytał niepewnie Wiktor. Nie widział siostry swojej matki od wielu lat. Ostatnio na jego pierwszej komunii świętej, gdy miał dziesięć lat. Podobieństwo do matki było jednak spore, pomimo że ciocia była starsza od niej o piętnaście lat. – A ty kim jesteś młody człowieku? – Nie poznaje mnie ciocia? To ja, Wiktor. A to moja żona Lidia.

– Boże wszechmogący! – ciocia jęknęła i nogi się pod nią ugięły tak, że Wiktor musiał ją chwycić pod łokieć, aby nie straciła równowagi. – Dzieciaku, mój Boże – nie mogła dojść do siebie – wejdźcie do środka. – Nie ciociu, dziękujemy. Pojedziemy odszukać rodziców. Pewnie pojechali na cmentarz. – Tak tak. Ojej, moje dzieci! – ciotka głaskała Wiktora i Lidię, nie mogąc powstrzymać łez. – Spokojnie cioteczko. Pojedziemy do rodziców i niedługo wrócimy. – Dobrze dobrze, jedźcie. Ile to łez za was wypłakaliśmy, ile modlitw zanieśliśmy do Boga. Istny cud! Niech Bogu będą dzięki. Wsiedli z powrotem do taksówki i poprosili o zawiezienie na pobliski cmentarz. – Może do moich rodziców? – zaproponowała Lidia. – Myślę kochanie, że spotkamy ich wszystkich razem. Zapasowe klucze do naszego mieszkania są też u moich rodziców. Ale jeżeli chcesz? – Nie nie. Masz rację. Dziś to oni wszyscy odwiedzają zmarłych. Taksówka podjechała prawie w pobliże cmentarza. Wiktor szybko zapłacił i wysiedli z samochodu, ponieważ przy takim ruchu nie można było tarasować przejazdu. Kupili kilka zniczy. Postanowili odwiedzić wszystkie groby zmarłych z rodziny Wiktora i Lidii, mając nadzieje, że gdzieś napotkają rodziców jego lub jej. Dzień był chłodny, pomimo że słońce co jakiś czas wychodziło zza chmur. Powietrze przesiąknięte było już wczesnymi przymrozkami. Zbliżali się powoli do grobu rodzinnego Galickich, gdzie pochowani byli dziadkowie Wiktora. Podchodząc tam, mijali sporo przechodzących ludzi. Przy grobie stało kilkanaście stłoczonych osób. Wiktor zapalił lampkę, przepchał się do przodu i postawił ją na nagrobku dziadków. Obydwoje zauważyli nową tablicę z własnymi wizerunkami. Przeczytał na głos napis: „Lidia i Wiktor Galiccy – zapomniani przez świat, żyjący w pamięci bliskich”. Ciepłe kurtki i czapki maskowały twarze nowych osób, które

przybyły, by oddać hołd zmarłym. Gdy jednak Wiktor się odezwał i odsłonił w trakcie czytania napisu głowę, wyrwał wszystkich z modlitewnego zamyślenia. – Wiktor! – wrzasnęła Olga, rzucając się bratu na szyję. Najpierw szok, potem wybuch radości wstrząsnął grupą znajdujących się na cmentarzu ludzi. – Lidia! Dziecko ty nasze! – rodzice całowali córkę z radością płynącą z głębi serca. Wszyscy ściskali się wzajemnie, cała rodzina przeżywała falę podniecenia i radości. Rodzice Wiktora, Lidii, Olga i kilku członków dalszej rodziny klepali się i całowali, płakali ze szczęścia razem z Wiktorem i Lidią. Ludzie na cmentarzu zatrzymywali się z zainteresowaniem. Jedni uśmiechali się pod wrażeniem wielkiego wydarzenia, inni kręcili głowami z niezadowolenia, podejrzewając, że młodym ludziom przyszły do głowy harce w tak uroczystym dniu. Informacja o odnalezieniu zaginionych rozpływała się po cmentarzu jak fala na wodzie od wrzuconego kamienia. Ze wszystkich stron przybywali ciekawscy zaintrygowani niezwykłym wydarzeniem. Tłum rósł i gęstniał. Ludzie, niczym w głuchym telefonie, przekazywali sobie informacje. Do tych na końcu dochodziły strzępy słów. Wnioskowali, że musiało wydarzyć się coś nadzwyczajnego. Cud! Ktoś zmartwychwstał! Emocje powoli opadały, po czym rosły, gdy ojciec czy matka na nowo zanosili się płaczem radości, tuląc dzieci do swych serc. – Olga, ty nosisz pierścionek? – zapytała Lidia. – Przecież ty nigdy… – Zaręczynowy, chwaliła się Olga, przytulając się do Adama. – Gratulujemy – Wiktor po raz któryś uściskał się z nim. – Sporo żeśmy się was naszukali. Jednak Sudan jest zbyt duży jak na nas dwoje – powiedział Adam. – Troje – dodał wuj. – Czworo – wtrącił Igor. – Niestety, bank zabrał wam mieszkanie – zawiadomił młodych

ojciec Wiktora. – Meble zawieźliśmy do wuja Tadeusza. Możecie mieszkać u nas. – Nie, nie teraz. Niech zamieszkają u nas. U was jest ciocia Zuzanna – wtrąciła matka Lidii. – Mogą i u mnie. Mieszkam sam, a chata jak dla pirata – zaproponował wuj Tadeusz. – Spokojnie kochani. Parę tygodni spędzimy u rodziców, jak za dawnych czasów. Potem coś sobie znajdziemy. Może odzyskamy mieszkanie z banku – mitygował Wiktor. Pod cmentarzem nadal stał samochód grupy obserwacyjnej. Obok zaparkowali Kazimierski z kierowcą. Dzięki podsłuchowi rejestrowali każde słowo, które mikrofony w kurtkach Galickich wyłapywały z otoczenia. – I co szefie? – zapytał kierowca. – W porządku. Zamykamy sprawę – z zadowoleniem stwierdził Kazimierski. – Jutro złożę pisemny wniosek o zdjęcie obserwacji – powiedział do mikrofonu. Po chwili samochód wywiadowczy odjechał, a Kazimierski popatrzył na szczęśliwą grupę, która właśnie wychodziła z cmentarza. – Pójdzie się pan przywitać? – Służba to służba. Pamiętaj, bo jak się nie będziesz uczył, przez całe życie będziesz tylko kierowcą i gryzipiórkiem – szef uśmiechnął się do współpracownika i nakazał odjechać. – Wywiad będzie i tak miał ich przez jakiś czas na oku – skomentował.

PRZESYŁKA

Dźwięk dzwonka do drzwi w domu rodziców Wiktora przeszył powietrze jak ostre cięcie miecza. Mieszkanie z banku odzyskano po kilku miesiącach, ale rodzice Wiktora stwierdzili, że chętnie zamieszkają na starość w czymś mniejszym i zamienili się z młodymi, pozostawiając im cały dom. Wiktor i Lidia właśnie robili remont, urządzając willę w nowszym stylu. – Otwórz, bo ja maluję sufit! – dobiegło z pokoju wołanie Wiktora. – Dobrze – Lidia podeszła do drzwi i ujrzała kuriera. – Przesyłka dla państwa – chłopak wręczył pokaźną paczkę i poprosił o pokwitowanie. – Coś opłacam? – Nie, dziękuję, do widzenia. Lidia weszła do domu, oglądając paczkę. – To do ciebie kochanie! – Do mnie? A od kogo? – Nie wiem. Przesyłka jest z Egiptu. Dokładnie z Kairu, od jakiegoś Petera Zulu. – Z Egiptu? – do holu wszedł zdziwiony Wiktor. Obejrzał przesyłkę dokładnie i powtórzył dane nadawcy: Peter Zulu, Kair, Egipt. Szybko ją rozpakowali. Ku swojemu zdziwieniu w środku znaleźli DVD. Zwykłe, chyba nawet używane DVD do odtwarzania płyt. Przeszukali zawartość pudełka, ale nie było żadnych zapisków. – Co to ma znaczyć? – zdziwiła się Lidia. – Zobaczymy. Chodź do salonu, podłączymy do telewizora. – A jak to bomba? – Kochanie, wyluzuj. Nie mamy aż tylu wrogów, żeby zaraz nas chciał ktoś zabić – przez myśl przeleciało mu imię i nazwisko nadawcy –

zresztą… „Peter Zulu”... Coś mi to mówi. – Zaraz, czy to nie ci, o których opowiadałeś? – No właśnie. Zobacz, w środku jest płyta. Wystarczy podłączyć. Z niecierpliwością czekali, co się stanie. Najpierw ekran telewizora zaświecił się na niebiesko. Po chwili cały wypełnił się twarzą roześmianego Zulu, który szczerzył do kamery zęby. Wiktor parsknął śmiechem. Przytulił Lidię i spoglądali na wygłupy Murzyna, który w końcu odsłonił dalszy plan ukazujący drugiego aktora przedstawienia, Petera. – Możesz mówić Peter, teraz już na pewno działa – zapewniał z ekranu Zulu. – Myślę, nie będę po raz czwarty powtarzał tego samego – oburzył się doktor. – Cześć Wiktor! – popłynęło z głośników. – Cześć – dorzucił Zulu. – Jeżeli nas oglądasz, to znaczy, że żyjesz i jesteś w domu. Do mózgu wdrukowałeś mi adres twoich rodziców, więc teraz się odwzajemniam przesyłką, zamiast do ciebie zadzwonić. – Jak widzisz, jesteśmy razem – tu Zulu ponownie zajął cały ekran swoją uśmiechniętą gębulą. – Jeden z oficerów bardzo zachorował i musiał się wykazać, aby powrócić do zdrowia, reszty się domyśl. Wpadliśmy w międzyczasie do znajomych w górach i odebraliśmy trochę złomu. Przywieźliśmy to tutaj, jest tego z pół tony. To DVD to też złom. Jak będzie przerywać, musisz potrząsnąć lub je naprawić. – Uznaliśmy z Peterem – dodał Zulu – że należy ci się trochę tego złomu, jakbyś planował wyprawę turystyczną do Egiptu. Dokładnie tutaj – pokazał zbliżenie na mapę i zaznaczoną na skraju pustyni miejscowość. – Właśnie, przyjeżdżaj na wypoczynek. Zakopiemy ci tutaj skrzynkę z garnkami, lampą i patelnią, o tutaj – Peter pokazał zieloną skrzynię, którą przysypywał teraz piachem. – Jak będziesz chciał, to sobie odkopiesz.

Zulu filmował dokładnie okolicę, gdzie zakopali skrzynię. – Wiesz przecież, że na wyprawach w głąb pustyni patelnia jest na wagę złota. No dobra, kończymy. Jedziemy z Zulu do bardziej cywilizowanego świata. Odezwę się przez Internet za kilka miesięcy. Znajdę cię. Załóż sobie stronę. Zulu ściąga tam, gdzie jedziemy, pół swojej rodziny, czyli pół wioski. Ja jeszcze nie wiem, co będę robił. Spadamy! Wiem ze swoich źródeł, że wyjechałeś do kraju i że wyjechała też twoja żona. Pozdrów ją od nas i trzymajcie się. Zulu ponownie zakrył swą sylwetką cały ekran, który po chwili zaświecił się na niebiesko. – Skarbie, przynieś mi śrubokręt – poprosił Wiktor. Po chwili rozkręcał DVD. Zdjął obudowę i oniemiał z wrażenia. Była do niej przyklejona sztabka złota. Oderwał ją i położył przed Lidią. – Złoto z Nubii – powiedział – te skubańce wrócili do jaskini i wynieśli całe złoto ze skarbca! – Niemożliwe, przecież opowiadałeś o tych gigantycznych stworach. – Możliwe Lidia, już doktorek coś musiał wymyślić. – Czy mam rozumieć, że… – Tak, kochanie. Tam czeka na nas cała skrzynia takich półkilogramowych sztabek złomu. Jesteśmy bogaci, i to jak cholera! – Tylko jak to przewieźć? – zastanawiała się Lidia. – Spokojnie, będziemy często wyjeżdżać na wakacje do Egiptu. Co ty na to? – Jak sobie życzysz kochany – pocałowała Wiktora w czoło. – Czy mogłabyś zadzwonić i zarezerwować wycieczkę? – zaproponował Wiktor. Lidia podeszła do telefonu, wybrała z książki pierwszą lepszą znaną firmę turystyczną. – Halo! Dzień dobry, czy to biuro podróży? – odczekała chwilę, aż miła pani zaproponuje usługi turystyczne. – Tak, Egipt, najlepiej last minute – poczekała na odpowiedź. – Za dwa dni wylot na tydzień z Okęcia. O szóstej rano – powtórzyła – proszę przyjąć moją rezerwację, Lidia i Wiktor…

Dodatek A. EPILOG

JAK W BAJCE

Rok po wydarzeniach Wiktor i Lidia Galiccy założyli fundację. Przy wsparciu i doświadczeniu biznesowym wuja Tadeusza rozpoczęli działania na rzecz wykupu ludzi z niewoli. Sam wuj Tadeusz zamknął własną działalność gospodarczą i przeszedł na emeryturę. Olga i Adam pobrali się. Prowadzą dobrze prosperujące biuro turystyki ekstremalnej, a do tego Olga założyła niewielką szkołę sztuk walki dla kobiet. Sama jest w ciąży i spodziewa się dwojaczków. Igor jest ich prawą ręką w prowadzeniu wypraw. Peter otworzył w Dubaju klinikę. Zdał na nowo egzaminy i odzyskał prawo wykonywania zawodu. Jego przyjaciel ściągnął tam połowę wioski i wszyscy są zatrudnieni w klinice Petera jako personel techniczny. Zainab i Iman otworzyli restaurację z kebabami. Ennia wyszła za Baszara i zamieszkali w Arabii Saudyjskiej. Ismail, jego ojciec, podupadł na zdrowiu. Zaprzestał hodowli i wraz ze swoją najstarszą córką zajęli się wychowaniem pozostałych w obozie dzieci. Stać ich na to, bo czerpią spore zyski z udziałów w firmie, którą prowadzi Baszar w Arabii Saudyjskiej.

ŻYCIE TO NIE BAJKA

Niestety, nie mogę tak napisać. Nie wszystko w życiu kończy się szczęśliwie. Wiktor został aresztowany. udowodniono mu działanie na rzecz obcego wywiadu i skazano na osiem lat pozbawienia wolności. Jeszcze na pustyni Lidia nabawiła się poważnej choroby nerek. Jest dializowana dwa razy w tygodniu, czeka na przeszczep, a siebie i dom utrzymuje z wynajmu pokoi. Wuj Tadeusz przeszedł na emeryturę. Firma jego splajtowała, a kontrola skarbowa doszukała się wielu nieprawidłowości w prowadzeniu księgowości. Naliczyli przewyższające możliwości wuja kary i zajęli jego przez całe życie gromadzony majątek. Z emerytury pozostaje mu tylko minimum na przeżycie. Olga i Adam wyjechali do USA. Pracują tam w firmie organizującej ekstremalne wyjazdy do Ameryki Południowej, sami prowadząc ryzykowne eskapady. Igor rozpłynął się gdzieś w wielkim świecie. Zapewne walczy jako najemnik na jednej z wielu wojen. Tacy jak on jeszcze długo będą potrzebni. Peter i Zulu zaginęli gdzieś bez wieści. Nigdy nie szukali Wiktora. Być może złoto trafiło na rynek już jako przetopiony złom. Zainab i Iman faktycznie otworzyli restaurację z kebabami. Ennia wyszła za Baszara, który traktuje ją gorzej niż psa. Gdy dzwoniła Lidia, nie poprosił żony do telefonu. Ismail podupadł na zdrowiu, ale nie zaprzestał dochodowego procederu handlu dziećmi. Sudan to wielki kraj. Pozostawmy naszych bohaterów w otoczeniu tajemnic Sahary. Przyszłość zapewne wyjawi, co jest prawdą, a co pozostanie fikcją i jakie losy spotkały naprawdę naszych bohaterów.