Josephine Tey - Morderstwo przed teatrem.pdf

SAVE OFFLINE

Tytuł oryginału angielskiego THE MAN IN THE QUEUE Okładkę projektował MARIAN STACHURSKI

Copyright 1929 by The Macmillan Company Copyright renewed 1957 by Westminster Bank, Limited

„Czytelnik”. Warszawa 1967. Wydanie I. Nakład 40 280 egz. Ark wyd. 12. Ark. druk. 20. Papier druk. sat. kl. V, 70 g, 75 cm ze Skolwińa. Oddano do składania 7 XII 1966. Podpisano do druku 25 III 1967. Druk ukończono w sierpniu 1967 r. Zakłady Graf. „Dom Słowa Polskiego”, W-wa. Zam. wyd. 701; druk. 9797. T-91. Cena zł 20.—. Printed in Poland

Dla Briseny, która właściwie to napisała.

Morderstwo Zdarzyło się ono pewnego marcowego wieczora pomiędzy siódmą i ósmą, kiedy we wszystkich teatrach Londynu odsuwano sztaby z drzwi prowadzących na amfiteatr i balkony. Brzęk, trzask, zgrzyt — ponuro brzmiące intermezzo wieczornej rozrywki, ale nawet trąby sądu ostatecznego nie byłyby w stanie tak poruszyć znużonych ludzi, czwórkami czekających cierpliwie u wrót Tespisa i Terpsychory, jak te dźwięki. Oczywiście tu i ówdzie nie było kolejek. Przed teatrem „Irving” tylko pięć osób umieściło się na dwóch stopniach i choć było im tu wygodnie, ale za to marzli, tragedia grecka nie cieszyła się popularnością. Przed „Playbox” nie było nikogo, był to teatr ekskluzywny, który uznawał tylko przedsprzedaż. Pod „Areną”, gdzie przez trzy tygodnie miał występować balet, dziesięć osób czekało na bilety na balkon, a długa kolejka na amfiteatr. Ale przed „Woffington” podwójna ludzka rzeka ciągnęła się w nieskończoność, choć dość dawno już bileter o imponującym wyglądzie przeszedł wzdłuż kolejki i z wyciągniętą ręką gilo tynującą wszelką nadzieję oświadczył: — Odtąd tylko miejsca stojące! Tak więc jednym gestem ręki oddzielił wybrańców losu od pechowców i schronił się za oszklone drzwi do przedsionka teatru, gdzie panowało miłe ciepełko. Nikt jednak nie ruszył się z podwójnego szeregu. Ci, którzy byli skazani na dalsze trzy godziny stania, z zupełną obojętnością godzili się na swoje męczeństwo. Śmiali się i rózmawiali częstując nawzajem czekoladą połamaną w kawałki na podartej cynfolii. Tylko miejsca stojące? Niech będą stojące, to i tak dobrze, byle zobaczyć jedno z ostatnich przedstawień „A nie mówiłem?” Już od dwóch lat szła ta londyńska komedia

muzyczna, ale teraz był to jej łabędzi śpiew. Loże i parter zostały wyprzedane wiele tygodni temu, a duża grupa nieprzezornych, nie przyzwyczajonych do stania w ogonku, powiększała zbity tłum, czekający u zamkniętych podwoi, ponieważ nie powiodły im się próby przekupstwa w kasach przedsprzedaży. Wyglądało to tak, jakby wszyscy londyńczycy zebrali się pod teatrem Woffington, żeby raz jeszcze zobaczyć ulubioną sztukę i żeby przekonać się, czy Goiły Gollan wprowadził jakiś nowy gag do swojej koncertowo komicznej roli — ten sam Gollan, który został odkryty w wędrownej trupie przez rzutkiego managera i który ofiarowaną sobie szansę tak wspaniale wykorzystał. Żeby podziwiać raz jeszcze wdzięk i temperament Ray Marcable, tej komety, która dwa lata temu wytrysnęła z nicości i osiągając zenit zaćmiła znane i uznane gwiazdy. Ray tańczyła z lekkością liścia niesionego wiatrem, a jej nieco wyniosły półuśmieszek sprawił, że w ciągu sześciu miesięcy przestały być modne zdjęcia w stylu ogłoszeń pasty do zębów. Krytycy pisali, że posiada „nieokreślony czar”, ale jej wielbiciele określali to różnymi wymyślnymi zwrotami albo gestami rąk, bądź odpowiednimi minami, kiedy słowa okazywały się nie wystarczające, by oddać jej nieziemski urok. Teraz, jak wszystko co dobre w tym kraju, miała wyjęchać do Ameryki, i nie ulegało wątpliwości, że po dwóch latach jej występów Londyn bez Ray Marcable zamieni się w okropną pustynię. I dlatego każdy stałby całą wieczność, żeby tylko zobaczyć ją raz jeszcze. Około piątej zaczęło mżyć i od czasu do czasu silny podmuch wiatru zacinał deszczem i przenikał lodowatym zimnem cały ogonek od początku do końca. Ale to nikogo nie odstraszyło — dzisiaj nawet pogodą nikt się nie przejmował, raczej dodawała apetytu na ucztę, która ich oczekiwała. Ludzie w kolejce podkurczali palce u nóg i wszelkimi sposobami starali się skrócić sobie czekanie w ciemnym kanionie ulicy. Najpierw nadbiegli gazeciarze, drobni mali chłopcy o twarzach bez wyrazu i czujnych oczach. Minęli kolejkę niby błędne ogniki i zniknęli zostawiając po sobie szmer ożywionych rozmów i

szeleszczących płacht gazet. Potem człowiek o nogach krótszych niż tułów rozłożył strzęp dywanika na wilgotnym chodniku i zaczął wyczyniać najprzeróżniejsze łamańce, aż wreszcie wyglądał jak zaskoczony znienacka pająk, a jego ponure, żabie oczy ukazywały się od czasu do czasu w najbardziej nieoczekiwanych miejscach wyginającego się w niesamowitych łamańcach ciała, tak że nawet całkowicie obojętny widz czuł, jak mu ciarki chodzą po krzyżu. Następnie pojawił się skrzypek wygrywający popularne melodie, szczęściem dla siebie nie zdający sobie sprawy, że struna E jest rozstrojona o pół tonu. Potem równocześnie przyszedł śpiewak wykonujący sentymentalne ballady i trzyosobowa orkiestra jazzowa. Śpiewak, w myśl zasady ,,kto pierwszy, ten lepszy”, chciał uprzedzić intruzów, swoją smętną piosenką „Kiedy do mnie przybyłaś”, ale kierownik orkiestry oddał gitarę koledze i przystąpił do rozmowy z zaciśniętymi pięściami. Tenor usiłował go zignorować, patrząc ponad jego głową, ale okazało się to raczej trudne, ponieważ gitarzysta był o pół głowy od niego wyższy i ani myślał ustąpić. Tenor odśpiewał więc jeszcze pół zwrotki, ale po chwili przerwał i zaczął głośno lamentować swoim normalnym głosem, a potem znikł w ciemnej uliczce, mrucząc pod nosem skargi i groźby. Orkiestra zaś triumfalnie odegrała najnowszy przebój jazzowy. To czekającym Spodobało się bardziej niż sentymentalna ballada i przytupując do taktu szybko zapomnieli o nieszczęsnej ofierze przemocy. Po orkiestrze nadciągali jeszcze kolejno: sztukmistrz, głosiciel ewangelii i człowiek, który pozwalał się związać sznurem na imponującą ilość supłów, po czym jednym ruchem wyzwalał się z więzów. Każdy z nich po wykonaniu swego numeru szedł występować gdzie indziej, ale przedtem obchodził kolejkę wyciągając nędzne nakrycie głowy i głośnym: „Dziękuję bardzo” zachęcał zebranych do szczodrobliwości. Dalej w programie były takie punkty jak przybycie sprzedawcy słodyczy, zapałek, zabawek, a nawet Sprzedawcy widokówek. A tłum chętnie wydawał pensy i cieszył się tymi rozrywkami na miarę swych potrzeb. Nagle przez długi szereg przebiegł dreszcz — dreszcz, który

dla wtajemniczonych znaczył tylko jedno. Wszyscy posiadacze przenośnych krzesełek wstali i niektórzy schowali je do toreb i teczek, zniknęło też jedzenie, zaczęto nerwowo wyciągać portmonetki. Otworzono drzwi. Rozpoczynał się pełen podniecenia hazard. Czy doszedłszy do kasy wygra się zdobywając miejsca, czy nie? Na przodzie dwu podwójnych kolejek, tuż przy teatrze, gdzie panował mniejszy porządek niż w dalszych partiach ciągnących się na ulicy, podniecenie wywołane otwarciem drzwi przez kilka chwil wzięło górę nad wrodzonym Anglikom instynktem porządku — mówię świadomie „Anglikom”, gdyż na przykład Szkoci wcale go nie posiadają — było nawet trochę popychania się i bałaganu, zanim kolejka zamarła pod kasą znajdującą się tuż za otwartą połową drzwi. Brzęk monet obwieszczał śpieszne transakcje, które miały doprowadzić szczęśliwców do bram raju. Dźwięk ten tak podniecił znajdujących się dalej, że nieświadomie zaczęli przeć do przodu, co wywołało na tyle głośny protest czoła kolejki, na ile pozwoliły ściśnięte płuca, a policjant ruszył wzdłuż rzędu, żeby uspokoić napierających. — Proszę się cofnąć, proszę się trochę cofnąć. Jeszcze jest dużo czasu. Pchanie niczego nie przyspieszy. Na każdego przyjdzie jego kolej. Co parę chwil posuwano się o kilka centymetrów do przodu, bo znowu dwie, trzy osoby odchodząc od kasy oderwały się niby koraliki toczące się z pękniętego sznurka. Właśnie powstrzymała napór tęga kobieta szukająca w swojej torebce pieniędzy. Że też babsko nie przygotowało odliczonej sumy, zamiast teraz wszystkich opóźniać. Zdając sobie sprawę z wrogich uczuć całej kolejki odwróciła się do człowieka stojącego za nią i powiedziała gniewnie: — Niechże się pan przestanie tak pchać! Trzeba mieć tyle wychowania, żeby pozwolić damie spokojnie wyjąć portmonetkę. Ale człowiek, do którego się odezwała, wcale na to nie zareagował. Głowa opadła mu na piersi. Jej rozgniewane oczy dostrzec mogły tylko rondo jego miękkiego kapelusza. Parsknęła ze złości i odwróciła się od niego kładąc w okienku

pieniądze, których przed chwilą tak długo szukała. Ale w momencie kiedy to uczyniła, mężczyzna powoli osunął się na kolana, tak że stojący za nim prawie przewrócili się na niego, przez ułamek sekundy trwał w tej pozycji, a potem jeszcze wolniej upadł na twarz. — Zemdlał! — zawołał ktoś. Przez chwilę nikt się nie ruszył. W dzisiejszych czasach niemieszanie się w cudze sprawy jest tak silnym instynktem samozachowawczym, jak zmienność barw u kameleona. Może znajdzie się tu znajomy, kto się nim zajmie? Ale nikt się nie zgłosił, wreszcie jakiś człowiek, widocznie obarczony wrażliwszym sumieniem albo może bardziej przekonany o swojej ważności niż reszta, podszedł, żeby pomóc leżącemu. Już miał się schylić nad bezwładnym ciałem, kiedy raptem znieruchomiał, jakby go coś ukąsiło, i cofnął się śpiesznie. Jakaś kobieta krzyknęła trzy razy przeraźliwie i pchająca się, niespokojna kolejka nagle zamarła w bezruchu. W ostrym świetle nieosłoniętej żarówki umieszczonej na zewnątrz budynku ciało leżącego widoczne było wyraźnie, ponieważ ludzie instynktownie cofnęli się, ukazując każdy szczegół. Na tle szarego palta z tweedu ukośny srebrny przedmiot błyszczał złowieszczo w bezlitosnym blasku. Była to rękojeść sztyletu. Zanim jeszcze rozległo się wołanie: „Policja!”, posterunkowy ruszył do przodu, przestawszy uspokajać drugi koniec kolejki. Zatrzymał się już na pierwszy krzyk kobiety: tak krzyczy ktoś tylko w obliczu nagłej śmierci. Teraz przez chwilę patrzył w milczeniu na leżącego, pochylił się nad nim, łagodnie odwrócił jego głowę w stronę światła i powiedział do kasjera w okienku: — Proszę zatelefonować po karetkę i policję. — Potem spytał stojących w kolejce: — Czy nikt nie zna tego człowieka? Ale nikt nie przyznawał się do znajomości z tym, co leżało nieruchomo na ziemi. Tuż za nim stała dostatnio wyglądająca para, ubrana z dość wyszukaną elegancją. Kobieta pochlipywała bez przerwy i monotonnie: — Och, Jimmy, chodźmy do domu. Chodźmy do domu!

Tęga niewiasta przy kasie zamarła, sparaliżowana nagłym strachem, ściskając bilet w dłoni w bawełnianej rękawiczce, ale nie uczyniła żadnego wysiłku, żeby zająć miejsce, które teraz miała już zapewnione. Wzdłuż długiego szeregu czekających wiadomość przeleciała niby iskra — zamordowano człowieka! — a tłum zgromadzony w westybulu zaczął się kłębić w rozpaczliwym zamieszaniu: jedni starali się jak najszybciej uciec od widoku zwłok, który zepsuł im wszelką chęć na oglądanie widowiska, inni pchali się, żeby te zwłoki obejrzeć możliwie dokładnie, inni wreszcie z oburzeniem usiłowali utrzymać miejsce, dla którego stali tyle godzin w ogonku. — Och, Jimmy, chodźmy do domu! Chodźmy do domu! — Nie wyobrażam sobie, moja droga, żebyśmy mogli pójść do domu, zanim pozwoli na to policja. Usłyszał to przedstawiciel władzy i powiedział: — Święta racja. Nie możecie państwo iść do domu. Pierwsza szóstka ma zostać tam, gdzie stoi, i pani też — dodał zwracając się do tęgiej niewiasty. — Reszta niech przechodzi. — I zrobił taki gest, jakby kierował ruchem ulicznym okrążającym rozbity samochód. Żona Jimmy’ego zaczęła histerycznie szlochać, a tęga niewiasta głośno narzekać. Przyszła, żeby zobaczyć przedstawienie, i wcale nie zna tego człowieka. Cztery osoby znajdujące się za małżeństwem z przedmieścia też nie chciały być wcale zamieszane w sprawę, o której nić nie wiedziały, a której rezultatów nie można było przewidzieć. Oni również głośno protestowali zapewniając o swojej całkowitej niewiedzy. — Może i tak jest — uspokajał ich policjant — ale musicie to moi państwo wyjaśnić na posterunku. Nie ma się czego obawiać — dodał pocieszając ich, co zabrzmiało niezbyt przekonywająco wobec powagi sytuacji. Tak więc kolejka zaczęła się przesuwać. Odźwierny przyniósł skądś kawałek zielonego materiału i zakrył ciało. Znów rozległ się brzęk monet, równie obojętny jak deszcz. Odźwierny wyrwany ze swej doskonałej izolacji, kierując się współczuciem albo nadzieją na napiwek samorzutnie obiecał zarezerwować miejsca siedmiu pechowcom. Wkrótce nadjechała karetka i

policja z posterunku Gowbridge. Inspektor odbył krótką rozmowę z każdym z siedmiu zatrzymanych, zanotował nazwiska i adresy, i zwolnił ich uprzedzając, że muszą się zgłosić na każde wezwanie. Jimmy wsadził łkającą żonę do taksówki, a pozostałych pięć osób ponuro zajęło obiecane przez odźwiernego miejsca, już w momencie, kiedy podnosiła się kurtyna wieczornego przedstawienia „A nie mówiłem?”

Inspektor Grant Starannie wymanicurowanym palcem wskazującym nadinspektor Barker nacisnął guzik dzwonka, znajdujący się z boku pod blatem biurka, i trzymał go tak długo, dopóki nie ukazał się woźny. — Proszę powiedzieć inspektorowi Grantowi, że chcę się z nim widzieć — powiedział do woźnego, który robił, co mógł, żeby wyglądać odpowiednio uniżenie w obecności wielkiego człowieka, ale przeszkadzała mu w tym zaczynająca się tusza, która go zmuszała do trzymania się w pozycji odchylonej nieco w tył, żeby zachować równowagę. Świadomy, że mu się to nie bardzo udało, woźny wyszedł, żeby przekazać polecenie i zagłębić się znowu w nieczułą doskonałość akt i papierów, od których został oderwany. Po chwili do pokoju wszedł inspektor Grant i bezceremonialnie powitał swego szefa. Na jego widok Barker nie zdając sobie z tego sprawy rozjaśnił się. Grant oprócz tego, że odznaczał się niezwykłym oddaniem swej pracy oraz dużym zasobem rozsądku i odwagi, zupełnie nie wyglądał na oficera policji. Był średniego wzrostu, szczupły, i jeśli powiem „elegancki”, oczywiście czytelnik zaraz wyobrazi sobie kogoś przypominającego manekin krawiecki, pozbawionego zupełnie wszelkiej indywidualności, a Grant z pewnością taki nie był. Jeżeli jednak czytelnik może sobie wyobrazić elegancję, która nie przypomina krawieckiego wymuskania, to taki właśnie był Grant. Barker od lat usiłował bezskutecznie rywalizować z szykiem swego podwładnego, ale udało mu się osiągnąć tylko tyle, że wyglądał zawsze na zbyt starannie ubranego. Brak mu było finezji w dziedzinie stroju, tak jak zresztą w wielu innych dziedzinach. Barker był typem woła roboczego, choć na tym kończyły się jego wady. Kiedy jednak już się za kogoś wziął, to delikwent zwykle żałował, że się w ogóle urodził.

Spojrzał teraz na swego podwładnego z podziwem, ale bez cienia zawiści i jednym rzutem oka ocenił jego nieskazitelnie świeży wygląd — on sam większą część nocy nie mógł zasnąć, gdyż cierpiał na ischias — i przeszedł od razu do sprawy: — Gowbridge bardzo narzeka — powiedział. — Zaczynają już twierdzić, że chyba uknuto przeciwko nim spisek. — Tak? Czy znowu ktoś zrobił im jakiś kawał? — Nie' ale ta wczorajsza sprawa to piąta duża historia w ich okręgu w ciągu ubiegłych trzech dni i mają tego zupełnie dość. Chcą, żebyśmy ją przejęli. — Co to takiego? Morderstwo w kolejce przed teatrem? — Tak, i ty będziesz je prowadził. Bierz się więc do roboty. Możesz wziąć sobie Williamsa na pomocnika. Wolałbym, żeby Barber pojechał do Berkshire i zajął się tym włamaniem w Newbury. Z miejscową policją trzeba będzie oględnie postępować, ponieważ nam to zlecono, a Barber nadaje się do niego lepiej niż Williams. To chyba wszystko. Najlepiej od razu jedź na Gow Street. Powodzenia. W pół godziny później Grant rozmawiał z tamtejszym lekarzem policyjnym. Tak, powiedział lekarz, ten człowiek już nie żył, kiedy go przywieziono do szpitala. Cios został zadany cienkim, niezwykłe ostrym sztyletem. Wbito go w plecy z lewej strony kręgosłupa z taką siłą, że rękojeść utworzyła z ubrania jak gdyby tampon, który zatamował krew. Jego zdaniem cios został zadany na długo przedtem — może jakieś dziesięć minut — zanim denat upadł, bo upadł tylko dlatego, że stojący na przedzie poruszyli się. Przedtem w ścisku był podtrzymywany przez sąsiadów i przesuwał się wraz z tłumem. W tych warunkach nawet gdyby ktoś chciał upaść, było to fizyczną niemożliwością. Zamordowany mógł nawet nie zdawać sobie sprawy, że został uderzony. W pobliżu kasy tyle jest zawsze popychania, ściskania, nieświadomych potrąceń, że nagły i niezbyt bolesny cios może zostać niezauważony. — A co dałoby się, powiedzieć o osobie, która go zasztyletowała? Czy było w tym coś niezwykłego? — Nic, z wyjątkiem tego, że był to mężczyzna silny i leworęczny.

— Nie kobieta? — Nie, kobieta nie miałaby siły wbić ostrza tak głęboko. Widzi pan, tam brakło miejsca na zamach ręki do tyłu. Cios trzeba było zadać w pozycji spoczynku. O, to moim zdaniem czysto męska robota. I to człowieka zdecydowanego na wszystko. — Czy może mi pan coś powiedzieć o zmarłym? — spytał Grant, który lubił na każdy temat wysłuchać opinii naukowej. — Niewiele. Powiedziałbym, że był dobrze odżywiony, nieźle sytuowany. — Inteligentny? — Tak, bardzo, moim zdaniem. — Jaki typ? — Chodzi panu, jakiego typu miał zajęcie? — Nie, to potrafię sam wydedukować. Jakiego typu temperament, chyba takiego używa się terminu? — Ach, o to panu chodzi. — Lekarz zamyślił się przez chwilę i spojrzał z powątpiewaniem na swego rozmówcę. — No cóż, nie można tego określić z całą pewnością, chciałbym, żeby pan to zrozumiał. — A kiedy Grant skinął głową, że rozumie, dodał: — Typ człowieka w rozterce. — Uniósł brwi pytająco i spojrzał na inspektora, a kiedy ten raz jeszcze przytaknął, że rozumie, o co chodzi, ciągnął dalej: — Rysy twarzy wyrażają pewną zaradność, ale ma ręce marzyciela. Zresztą niech się pan sam przekona. Razem obejrzeli dokładnie ciało. Był to młody mężczyzna, jakichś dwudziestu dziewięciu albo trzydziestu lat, o jasnych włosach i piwnych oczach, szczupły, średniego wzrostu. Ręce, jak to już powiedział doktor, miał długie, szczupłe, nie przywykłe do pracy fizycznej. — Zapewne dużo stał — zauważył lekarz patrząc na jego stopy. — I chodził z lewym dużym palcem przygiętym do środka. — Czy pana zdaniem morderca znał się na ana tomii? — spytał Grant. Wprost trudno było uwierzyć, że przez tak mały otwór mogło ulecieć życie ludzkie. — Nie zostało to zrobione z precyzją cechującą chirurga, jeżeli to pan miał na myśli. A co do znajomości anatomii, to

praktycznie biorąc każdy, kto jest na tyle dorosły, by przeżyć wojnę, posiada pewną znajomość anatomii. Był to raczej chyba zbieg okoliczności — tak przynajmniej sądzę. Grant podziękował mu i zajął się omawianiem sprawy z policjantami posterunku. Na stole rozłożono skromną zawartość kieszeni zabitego. Grant był nieco zdziwiony, kiedy się jej przyjrzał. Biała bawełniana chustka do nosa, mała kupka bilonu (dwie półkoronówki, dwie sześciopensówki, szyling, cztery pensówki i pół pensa) i — zupełnie nieoczekiwany tu — wojskowy rewolwer. Na chustce, mocno zniszczonej, nie było żadnego monogramu ani znaku pralni. Rewolwer miał naładowany cały magazynek. Grant przyglądał się temu w milczeniu pełnym rozczarowania. — Czy na odzieży są znaki jakiejś pralni? — spytał wreszcie. Nie, nie było żadnych. I nikt nie zgłosił się po ciało? Nawet nikt nie pytał? Nie, nikt, tylko pewna stara wariatka, która przychodzi zawsze, po każdym ogłoszeniu policji. No cóż, sam musiał popatrzeć na to ubranie. Starannie obejrzał każdą część. Zarówno kapelusz, jak i buty były mocno znoszone, buty nawet do tego stopnia, że nazwa firmy, znajdująca się na wykładce wewnątrz, zupełnie była zatarta. Kapelusz kiedyś dawno kupiono w firmie, która miała swoje filie nie tylko w całym Londynie, ale i na prowincji. I kapelusz, i buty były w dobrym gatunku, choć już mocno zużyte. Porządny granatowy garnitur, choć może zbyt przesadnie skrojony, to samo zresztą można było powiedzieć o szarym płaszczu, bielizna w dobrym gatunku, ale niespecjalnie kosztowna, a koszula w modnym kolorze. Wszystkie części garderoby należały do człowieka, który albo lubił się dobrze ubrać, albo przebywał w towarzystwie ludzi przywiązujących do tego wagę. Był może sprzedawcą w sklepie z męską konfekcją. Jak uprzedzili ludzie z Gowbridge, nie było żadnych znaków pralni. Znaczyło to albo że człowiek ten chciał

ukryć swoją tożsamość, albo że jego bieliznę zwykle prano w domu. Ponieważ nie mógł dostrzec żadnych śladów za cierania tych znaków, drugie wytłumaczenie bar dziej przemawiało do rozsądku. Jednakże nazwisko krawca zostało celowo usunięte z ubrania. To i ską pa ilość znalezionych przedmiotów wskazywały z całą pewnością, że człowiek ten chciał ukryć swoją tożsamość. Wreszcie sztylet. Była to okrutna, zwinna jak wąż, broń. Rękojeść ze srebra liczyła około trzech cali długości i wyobrażała postać jakiegoś świętego z brodą i w habicie. Tu i ówdzie inkrustowana była emalią w ostrych prymitywnych kolorach, takich, jakimi zwykle malowane są święte obrazy w krajach katolickich. Ogólnie biorąc był to sztylet typu dość często spotykanego w Italii i wzdłuż południowych wybrzeży Hiszpanii. Grant dotknął go ostrożnie. — Ile osób miało go w rękach? — spytał. Policja otrzymała sztylet, jak tylko zabitego przywieziono do szpitala i można było ostrze wyjąć z ciała. Od tej pory nikt go nie dotknął. Ale wyraz zadowolenia zniknął z twarzy Granta, kiedy do tej informacji dodano wiadomość, że sztylet został zbadany na odciski i nie stwierdzono na nim żadnych śladów. Ani jeden odcisk, nawet zamazany, nie skaził błyszczącej powierzchni świętego. — No cóż — powiedział Grant — zabieram sztylet i idę. — Zostawił polecenie Williamsowi, żeby zbadano odciski palców zmarłego, a zwłaszcza żeby zbadano dokładnie rewolwer. Miał wprawdzie wrażenie, że jest to najzwyklejszy rewolwer wojskowy, od czasów wojny tak samo popularny w Wielkiej Brytanii, jak powiedzmy stojące zegary. Ale — powtórzmy raz jeszcze — Grant lubił w każdej sprawie znać opinię specjalisty. On sam zaś wsiadł do taksówki i resztę dnia spędził na rozmowach z siedmioma osobami, które poprzedniego wieczora znajdowały się najbliżej nieznajomego w momencie jego upadku. Kiedy tak jeździł po całym mieście, miał sporo czasu do zastanowienia się nad sytuacją. Nie łudził się nawet przez chwilę, że ludzie, z którymi rozmawia, wniosą coś do sprawy.

Wszyscy po kolei zaprzeczyli, by znali poprzednio zmarłego, a zapewne i później nie zmienią tego oświadczenia. Przecież gdyby któryś z nich zauważył osobę towarzyszącą zmarłemu albo w ogóle cokolwiek podejrzanego, to z pewnością już by powiedział. Grant wiedział z doświadczenia, że ludzie śpiesznie udzielają niepotrzebnych informacji, nawet gdy nikt ich o to nie prosi. Z drugiej zaś strony lekarz twierdzi, że upłynęło kilka dobrych minut, zanim morderstwo zostało zauważone, a przecież zbrodniarz w żadnym wypadku nie pozostałby przy stojącej ofierze aż do chwili odkrycia morderstwa. Nawet gdyby liczył na jakiś pomyślny traf, szanse na ustalenie powiązań pomiędzy nim a zabitym były zbyt duże, żeby człowiek rozsądny — a każdy jest przebiegły, kiedy w grę wchodzi ochrona własnej .skóry — zaryzykował coś takiego. Nie, człowiek, który to zrobił, opuścił kolejkę wcześniej. „Muszę znaleźć kogoś, kto już przedtem zwrócił uwagę na zamordowanego — postanowił Grant — i widział go, jak z kimś rozmawiał. Oczywiście, istniała możliwość, że zmarły nie prowadził żadnej rozmowy i że morderca zajął tylko miejsce za swoją ofiarą i wymknął się niepostrzeżenie zaraz po dokonaniu zbrodni. W takim wypadku muszę — snuł dalej swoje rozważania Grant — znaleźć kogoś, kto widział, jak tamten człowiek wychodził z kolejki. To nie powinno być trudne. Można będzie poprosić prasę o pomoc.” Leniwie zastanawiał się, jakiego typu człowiekiem jest morderca. Anglik z krwi i kości niewątpliwie nie użyłby takiej broni. Gdy już decyduje się na stal, bierze raczej brzytwę i podcina gardło swojej ofierze. Ale jego ulubioną bronią jest pałka, ewentualnie rewolwer. Zbrodnia ta została zaplanowana i popełniona z wyrafinowaniem obcym mentalności angielskiej. Jej charakter nasuwał na myśl Bliski Wschód albo przynajmniej człowieka nawykłego do lewantyńskiego stylu życia. Może marynarz? Mógłby ją popełnić na przykład angielski marynarz znający dobrze porty śródziemnomorskie. Ale czy ten marynarz wpadłby na pomysł równie wymyślny jak morderstwo w kolejce? Raczej wybrałby ciemny wieczór i odludny zaułek. Malowniczość zbrodni przemawiała za Bliskim Wschodem.

Rozjuszony Anglik chce przede wszystkim zadać cios. A już sposób, w jaki to zrobi, zwykle go o wiele mniej interesuje. To naprowadziło Granta na myśl o motywie. Zaczął rozważać powody najczęściej spotykane: chęć zysku, zemsta, zazdrość, lęk. Pierwszy odpadał, dobry fachowiec w takim ścisku mógłby z łatwością kilkakrotnie przeszukać kieszenie zmarłego zupełnie nie uciekając się do użycia przemocy. Zemsta albo zazdrość? Bardzo prawdopodobne — Lewantyńczycy są zawsze drażliwi, zwykła uraza jątrzy nieraz przez całe życie, a wystarczy przelotny uśmiech, rzucony obcemu przez ukochaną, żeby wpadli w amok. Może mężczyzna o piwnych oczach — bo widać, że był bardzo przystojny — wkroczył pomiędzy Lewantyńczyka a jego dziewczynę? W braku jakichś realnych podstaw Grant nie brał jeszcze tej ewentualności pod uwagę. Owszem, nie wykluczał jej, ale nie sądził, aby tak było. A więc pozostawał strach. Czy ta naładowana broń była przeznaczona na człowieka, który wbił stalowe ostrze w plecy właściciela rewolweru? Czy zamordowany miał zamiar strzelać do Lewantyńczyka bez pardonu, a zabójca wiedział o tym i dlatego żył w strachu? A może było całkiem inaczej. Może zabity po to, żeby się bronić, nosił na próżno rewolwer? Więc czemu robił wszystko, żeby zatrzeć swoją tożsamość? Naładowany rewolwer w tym wypadku świadczyłby chyba o chęci popełnienia samobójstwa? Ale jeżeli zamierzał je popełnić, to. dlaczego zrezygnował z tego zamiaru i wybrał się do teatru? Jaki mógł być inny powód, który by skłaniał tego człowieka do zachowania incognita? Zatarg z policją, obawa przed aresztowaniem? Czy zamierzał kogoś zastrzelić i obawiając się, że nie uda mu się uciec, chciał pozostać bezimienny? I to było zupełnie możliwe. Jedno mógł spokojnie przypuszczać, mianowicie, że zabity i mężczyzna, którego Grant ochrzcił w duchu mianem Lewantyńczyka, znali się na tyle dobrze, że mieli jakiś zatarg ze sobą. Grant nie bardzo wierzył w tajne związki jako przyczynę malowniczych morderstw. Tajne związki wolały rabunek i szantaż czy podłe metody otrzymywania czegoś w zamian za nic i rzadko było w nich coś malowniczego, wiedział o tym z

własnego gorzkiego doświadczenia. Ponadto, nie było obecnie potężnych tajemnych stowarzyszeń w Londynie i miał niepłonną nadzieję, że ich nie będzie. Zresztą sama myśl o morderstwie na rozkaz nie interesowała go. Pasjonował go tylko pojedynek umysłów, gra namiętności. Powiedzmy między Lewantyńczykiem a Bezimiennym. Tak, musi zrobić wszystko, żeby się dowiedzieć, kim był Bezimienny — to doprowadzi go do Lewantyńczyka. Dlaczego nikt nie zgłosił się po zwłoki? Oczywiście jeszcze było wcześnie. Lada chwila może zostać rozpoznany przez kogoś. Ostatecznie jak dotąd. to dla swoich bliskich nie wrócił do domu na jedną noc, a niewiele osób biegnie oglądać każdego zamordowanego dlatego tylko, że syn czy brat gdzieś się zawieruszył. Z cierpliwością, rozwagą i skupieniem Grant przeprowadził rozmowy z siedmioma osobami, z którymi miał się zobaczyć — dosłownie zobaczyć. Nie przewidywał otrzymania od nich jakichś istotnych wiadomości, ale chciał im się przyjrzeć i przekonać, co to za ludzie. Zastał wszystkich przy najprzeróżniejszych zajęciach z wyjątkiem pani Jamesowej Ratcliffe, która leżała w łóżku, gdyż lekarz stwierdził u niej poważny szok nerwowy. Przyjęła Granta jej siostra, czarująca dziewczyna o włosach koloru miodu. Weszła do bawialni wyraźnie wrogo nastawiona do, funkcjonariusza policji, który miał zamiar zakłócić spokój jej siostry. Ale wygląd Granta tak ją zaskoczył, że całkiem bezwiednie raz jeszcze spojrzała na jego bilet wizytowy, a Grant w duchu uśmiechnął się, choć nie pokazał tego po sobie. — Wiem, że z niechęcią myśli pani o mojej wizycie — powiedział przepraszająco i nawet szczerze — ale pragnąłbym, żeby pani zezwoliła mi na dwie minuty rozmowy z siostrą. Proszę stanąć za drzwiami ze stoperem w ręku. Albo jeśli pani chce, wejść do środka. Nie ma żadnej tajemnicy w tym, o co chcę ją spytać. Ja po prostu prowadzę śledztwo w tej sprawie i moim obowiązkiem jest zobaczyć się z siedmioma osobami, które ubiegłego wieczoru stały najbliżej zabitego. Ułatwiłoby mi bardzo pracę, gdybym mógł dzisiaj wszystkie te spotkania skreślić z mojej listy i od jutra zacząć dalsze poszukiwania. To

formalność, proszę pani, ale bardzo ważna. Tak jak się spodziewał, tego rodzaju argumentacja odniosła skutek. Po chwili wahania dziewczyna powiedziała: — Pójdę do niej i postaram się ją przekonać. Najwidoczniej jej relacja o uroku inspektora musiała być entuzjastyczna, gdyż wróciła znacznie wcześniej, niż się spodziewał, i zaprowadziła do pokoju siostry. Podczas rozmowy zapłakana kobieta uporczywie twierdziła, że dopiero wtedy zauważyła zabitego, kiedy upadł na ziemię. Przyciskała do twarzy wielką chustkę, tak że usta jej były zupełnie zakryte. Grantowi ogromnie zależało na tym, żeby choć na chwilę ją odsunęła. Miał własną teorię, że usta o wiele więcej zdradzają niż oczy — zwłaszcza jeśli idzie o kobiety. — Pani stała za nim w momencie, kiedy upadł? — Tak. — A kto stał obok niego? Tego nie mogła sobie przypomnieć. Nikt na nic nie zwracał uwagi, każdy jak najszybciej chciał dostać się do teatru, a ona nigdy z zasady nie przygląda się ludziom na ulicy. — Bardzo mi przykro — powiedziała drżącym głosem, kiedy miał już odejść. — Tak chciałabym jakoś pomóc. Ciągle mam przed oczami ten sztylet i zrobiłabym wszystko, żeby dopomóc do aresztowania tego strasznego zbrodniarza. — Kiedy Grant od niej wyszedł, natychmiast wyeliminował ją z pamięci. Jej mąż, do którego musiał jechać do City — mógł inspektor te wszystkie osoby ściągnąć do Scotland Yardu, ale wolał się przekonać, jak spędzają czas w pierwszym dniu po zabójstwie — był bardziej przydatny. W momencie kiedy otworzyły się drzwi teatru, w kolejce zaczął się tłok, tak że ich ustawienie wobec sąsiadów nieco się zmieniło. O ile mógł sobie przypomnieć, koło zabitego, a tuż przed nim samym, stał jakiś człowiek, który należał raczej do przedniej czwórki i wszedł razem z nimi. On też, tak samo jak jego żona, nie zwrócił uwagi na mężczyznę, dopóki ten nie upadł na ziemię. Pozostała piątka była równie niewinna i tak samo nic nie wniosła do sprawy. Nikt przedtem nie zauważył zabitego. To

nieco zdziwiło Granta. Jakżeż to możliwe, że nikt go nie widział? Przecież musiał tam stać przez cały czas. Nikt ostatecznie nie tłoczy się na początku kolejki, żeby nie zwrócić na siebie choćby niechcący uwagi. A nawet najmniej spostrzegawczy ludzie przypomną sobie po zastanowieniu to, co ich umysł nieświadomie zarejestrował. Grant wracając do Scotland Yardu ciągle rozmyślał o tym zdumiony. W biurze zredagował notatkę do gazet, w której prosił, by każdy, kto widział mężczyznę wychodzącego z kolejki, skomunikował się z policją. Dołączył do tego dokładny opis zamordowanego i tyle informacji o stanie śledztwa, ile mógł podać do wiadomości publicznej. Potem wezwał Williamsa i zażądał relacji z jego poczynań. Williams powiedział, że odciski palców zabitego zostały sfotografowane zgodnie z poleceniem i przesłane do zbadania, ale w kartotece policji nie figurują. Ekspert od broni palnej nie potrafił znaleźć żadnych cech indywidualnych rewolweru. Zapewne zabity nie był jego pierwszym posiadaczem, rewolwer był mocno używany, ale nadal w dobrym stanie. — To ci ekspert! — zauważył Grant z pogardą, a Williams się uśmiechnął. — Powiedział, że nie ma W nim żadnych cech szczególnych — przypomniał Williams. A potem wyjaśnił, że przed wysłaniem rewolweru do ekspertyzy, sprawdził na nim odciski palców, a ponieważ było ich dużo, kazał je sfotografować. Czeka teraz na zdjęcia. — Mądry z ciebie chłopak — pochwalił go Grant i poszedł zobaczyć się z nadinspektorem zabierając ze sobą odciski palców zmarłego. Zdał Barkerowi sprawozdanie ze swoich poczynań nie zdradzając się jednak z własną teorią na temat cudzoziemców, wspomniał tylko, że to bardzo nieangielska zbrodnia. — A więc dysponujemy kolekcją bezużytecznych poszlak — powiedział z przekąsem Barker. — Z wy jątkiem jednego sztyletu, ale i ten pasuje do jakiejś powieści kryminalnej, a nie do porządnego morderstwa. — Jestem tego samego zdania — zgodził się Grant. —

Ciekawe, ile też osób będzie dzisiaj stało w kolejce po bilety przed teatrem Woffington — dodał zupełnie nie na temat. Ale ludzkość nie miała się dowiedzieć opinii Bar kera na ten fascynujący temat, ponieważ wszedł Williams. — Odciski na rewolwerze, panie nadinspektorze — powiedział rzeczowo kładąc je na stole. Grant podniósł je bez specjalnego entuzjazmu i porównał je z odciskami, które z roztargnienia nosił przy sobie. Po chwili znieruchomiał jak wyżeł, który wpadł na trop. Było pięć wyraźnych odcisków i wiele niekompletnych, ale ani jedne, ani drugie nie należały do zmarłego. Do odbitek załączony był raport wydziału daktyloskopii — w ich kartotece takie nie figurują. Po powrocie do siebie Grant usiadł i zamyślił się. Co to ma za znaczenie i jaką wartość posiada ta informacja? Czyżby rewolwer nie należał do zmarłego? Może go pożyczył? Ale nawet gdyby został pożyczony, z pewnością istniałyby jakieś oznaki, że zmarły miał go w swoim posiadaniu. A może nie miał go w posiadaniu? A może ktoś mu go wsunął do kieszeni? Ale trudno sobie wyobrazić, żeby można było wsunąć człowiekowi do kieszeni bez jego wiedzy przedmiot o wadze i kształcie rewolweru wojskowego. Nie mógł wsunąć do kieszeni żywego człowieka, ale mógł to zrobiać po zadaniu ciosu. Tylko dlaczego? Po co? Żadne wyjaśnienie, nawet luźna supozycja mu się nie nasuwała. Odwinął sztylet i zaczął go badać pod mikroskopem, ale i to nic nie dało. Czuł otępienie, był zmęczony. Musi się trochę przejść. Minęła właśnie piąta. Pójdzie do Woffington i zobaczy się z odźwiernym, który wczoraj pilnował wejścia na parter. Był cichy spokojny wieczór, niebo różane, a na jego tle Londyn malował się płaskimi plamami koloru mglistej lawendy. Grant wciągnął z przyjemnością powietrze. Nadchodziła wiosna. Kiedy skończy z tą lewantyńską sprawą, musi wykombinować jakiś urlop — nawet zwolnienie lekarskie, jeśli nie uda mu się tego załatwić inaczej — i pojedzie sobie na ryby. Ale gdzie? Najlepiej łowi się w Szkocji, tylko że towarzystwo tam straszliwie nudne. Może by się wybrać nad rzekę Test, do Stockbridge? Z pstrągami tam gorzej co prawda,

ale jest za to mała knajpka, w której bywa bardzo miła kompania. Postara się o konia pod wierzch i pojeździ sobie trochę. A Hampshire wiosną... Idąc szybko wzdłuż Embankment rozmyślał więc na różne tematy zupełnie nie związane z powierzoną mu sprawą. Taki już miał zwyczaj. Motto Barkera brzmiało: „Przeżuwaj, przeżuwaj swoją sprawę bezustannie, we śnie i na jawie, to wreszcie pestka zgrzytnie ci w zębach”. Odpowiadało to może Barkerowi, ale nie Grantowi. Grant kiedyś oznajmił swemu zwierzchnikowi, że gdy w myśl tego zalecenia przeżuwa, to dochodzi najwyżej do silnego bólu w szczękach. Przekonał się, że jeśli coś go nurtuje, wtedy im dłużej o tym rozmyśla, tym bardziej nie tylko nie posuwa się w przód, ale i traci poczucie proporcji. Kiedy więc dochodził do martwego punktu, na chwilę „zamykał oczy” — tak to sam określał — a kiedy je znów otwierał, zwykle widział rzeczy w nowym świetle, które ukazywało mu odmienny punkt widzenia, a zawikłany problem ukazywał się w zupełnie innym aspekcie. Tego dnia Woffington miał popołudniówkę, ale teraz jak zwykle był pogrążony w ciszy i opuszczeniu, a z tyłu w niechlujnej ponurości. Odźwierny podobno przebywał w gmachu, tylko że nikt nie wiedział, gdzie go szukać, bo jego przedwieczorne obowiązki były liczne i urozmaicone. Kiedy kilku zadyszanych posłańców wróciło. z czeluści budynku z wiadomością: „Nie, proszę pana, nigdzie ani śladu po nim” — inspektor sam ruszył na poszukiwa nia i przypadkowo spotkał go w ciemnym przejściu za sceną. Grant wytłumaczył, kim jest i o co mu chodzi, a odźwierny napuszył się z dumy i ważności. Był co prawda przyzwyczajony przebywać w zasięgu arystokracji sceny, ale nie co dzień przecież zdarzało mu się rozmawiać po przyjacielsku z kimś piastującym godność inspektora Wydziału Śledczego Scotland Yardu. Rozpromieniony, co chwila poprawiał sobie czapkę na głowie, bawił się baretkami odznaczeń, wycierał dłonie o boki spodni i najwyraźniej przyznałby się z chęcią, że widział w kolejce małpę, gdyby to miało zadowolić inspektora. Grant

wewnętrznie zżymał się, ale ta część jego ja, która zawsze zajmowała niezaangażowaną postawę wobec jego poczynań, ten obserwator w nim, który zawsze miał tyle do powiedzenia, przyglądał się z uznaniem staremu dziwakowi. Kiedy z przewidującą dalekowzrocznością zawodowego detektywa żegnał się z nim życzliwie, mimo że zmarnował tyle czasu, usłyszał czarujący głos: — Przecież to inspektor Grant we własnej osobie! Odwrócił się i zobaczył Ray Marcable, która naj widocznej szła przebrać się do swojej garderoby. — Szuka pan pracy? Obawiam się, że o tak późnej godzinie nie dostanie pan nawet statystowania. — Uśmiechnęła się do niego kpiąco, a jej szare oczy patrzyły przyjaźnie spod nieco przymkniętych powiek. Rok temu spotkali się z powodu kradzieży jej bajecznie drogiego neseseru, który,był prezentem od jednego z najbogatszych wielbicieli, a chociaż od tej pory nie zetknęli się ani razu, najwidoczniej nie zapomniała go. Pochlebiło mu to, chociaż ten wieczny wewnętrzny obserwator był tego świadom i śmiał się w kułak. Wyjaśnił przyczynę swojej obecności w teatrze, a wtedy uśmiech jej natychmiast zgasł. — Ach, biedny człowiek — powiedziała. — A pan oczywiście przez całe popołudnie zadawał pytania — dodała kładąc mu rękę na ramieniu — i z pewnością zaschło panu w gardle. Proszę, niech pan pójdzie ze mną do mojej garderoby, wypijemy po filiżance herbaty. Przygotuje nam ją moja garderobiana. Pewnie pan wie, że się pakujemy. Przykre, po tak długim okresie występów. Zaprowadziła go do swojej garderoby, gdzie połowę ścian zajmowały lustra, a połowę wbudowane szafy; wyglądało tu bardziej na kwiaciarnię, niż na pomieszczenie przeznaczone dla ludzi. Wskazała na kwiaty gestem ręki. — W moim mieszkaniu już nie mam na nie miej sca, muszą więc tutaj, zostawać. W szpitalach bardzo grzecznie mi podziękowali, ale powiedzieli, że mają dość własnych. A ja nie mogę powiedzieć, tak jak się praktykuje na pogrzebach: „Prószę nie przysyłać kwiatów”, bo

uraziłabym publiczność. — Większość ludzi tylko w ten sposób może okazać swoje uczucia dla pani. — Tak, wiem o tym i nie jestem bynajmniej niewdzięczna, ale po prostu przytłoczona nadmiarem. Kiedy herbata była gotowa, nalała mu, a garderobiana wyjęła kruche ciasteczka z metalowej puszki. Podczas gdy mieszał swoją herbatę, a ona nalewała sobie, drgnął nagle, tak jak to czyni niedoświadczony jeździec, kiedy pod wpływem nagłego zaniepokojenia ściąga ostro konia. Ray Marcable była leworęczna! „Na miły Bóg — pomyślał z oburzeniem. — Naprawdę potrzebny jest mi wypoczynek. Dlaczegóż tak się przejąłem tym spostrzeżeniem? Przecież tysiące mańkutów znajduje się w Londynie! Naprawdę zaczynam tracić panowanie nad nerwami.” Żeby przerwać panującą ciszę i ponieważ to była pierwsza myśl, jaka mu się nasunęła, zauważył: — Pani jest leworęczna. — Tak — potwierdziła obojętnie, tak jak na to zasługiwał ten temat i zapytała go o prowadzone przez niego śledztwo. Powiedział jej to wszystko, co miało się ukazać w jutrzejszej prasie, i opisał sztylet, rzecz najbardzisj ciekawą w tej sprawie. — Rękojeścią jest niewielka srebrna figurka świę tego przyozdobiona ńiebiesko-czerwoną emalią. Coś błysnęło w spokojnych oczach Ray Marcable. — Co takiego? — spytała odruchowo. Już miał powiedzieć: „Czy widziała pani podobny sztylet?”, ale zmienił zamiar. Wiedział doskonale, że zaprzeczy temu, a on przyzna się w ten sposób, że zauważył coś, co było godne zauważenia. Powtórzył swój opis, a ona powiedziała:. — Święty? Jakie to dziwne! I jakie nie na miejscu! Chociaż przy tak poważnym przedsięwzięciu, jakim jest zbrodnia, zapewne człowiek chciałby uzyskać błogosławieństwo. Spokojnie i z wdziękiem wyciągnęła lewą rękę po jego filiżankę; kiedy napełniała ją ponownie, obserwował uważnie

jej silny przegub i spokojny sposób bycia, i zastanawiał się, czy i to również jest z jego strony nierozsądne. „Absolutnie nie — powiedziało jego drugie ja. — Niewątpliwie cierpisz na ataki nadmiernego wyczulenia w pewnych momentach, ale jeszcze nie jesteś w stadium zmyślania”. Potem rozmawiali o Ameryce, którą Grant znał dobrze, a do której ona jechała po raz pierwszy. Kiedy wyszedł, był naprawdę wdzięczny za herbatę — sam nie pomyślałby o jedzeniu. Teraz było mu zupełnie obojętne, czy i o której zje kolację. Kiedy zaś poprosił odźwiernego o ogień do papierosa, podczas dalszego ciągu przyjacielskiej rozmowy dowiedział się, że poprzedniego wieczoru panna Marcable była w swojej garderobie od godziny szóstej po południu, aż do chwili, kiedy przed jej pierwszą kwestią przyszedł po nią inspicjent. „Był też u niej lord Lacing” — dodał odźwierny z wiele mówiącym uniesieniem jednej brwi. Grant uśmiechnął się i pożegnał, ale kiedy wracał do Scotland Yardu już się nie uśmiechał. Dlaczego oczy Ray Marcable tak dziwnie błysnęły? To nie był lęk. Nie. Wspomnienie? Tak, to było to. Z pewnością wspomnienie.

Danny Miller Grant otworzył oczy i wpatrzył się w sufit swego pokoju. Właściwie już od kilku minut był obudzony, tylko jego umysł, spętany jeszcze omgleniem snu i świadom niemiłego chłodu poranka, nie chciał dopuścić do siebie tej myśli. Ale chociaż krytyczniejsza część jego umysłu jeszcze się nie ocknęła, ogarniało go coraz mocniejsze przeczucie, że oczekuje go coś nieprzyjemnego. Coś wyjątkowo nieprzyjemnego. Narastająca pewność wypędziła resztę snu; obserwował na suficie, przeciętym promieniami wczesnego słońca, grę cieni. I znów to nieprzyjemne uczucie. Był to ranek trzeciego dnia śledztwa, dzień przesłuchania u koronera, a on niczym nie mógł się wykazać. Nie wpadł nawet na trop za którym można by ruszyć. Wrócił myślami do dnia wczorajszego. Rano, ponieważ zwłoki nadal nie były zidentyfikowane, dał Williamsowi krawat zabitego — najnowszą część jego garderoby i najbardziej indywidualną — i posłał go z tym na przeczesanie Londynu. Krawat, tak samo jak reszta ubrania, został kupiony w jednym z niewielkich sklepów z konfekcją męską i bardzo mała była nadzieja, żeby jakiś ekspedient zapamiętał człowieka, któremu sprzedał ten właśnie krawat. A nawet gdyby pamiętał, skąd gwarancja, że człowiek zapamiętany był człowiekiem zamordowanym? Bracia Faith mogli byli w samym Londynie sprzedać kilka tuzinów krawatów tego samego wzoru. Pozostawało tylko liczyć na nieprzewidziany zbieg okoliczności, ale Grant widział już w swej praktyce zbyt wiele nieoczekiwanych zdarzeń, żeby zaniedbać i tej drogi. Kiedy Williams wychodził z pokoju, inspektorowi przyszedł do głowy jeszcze jeden pomysł. Przecież pierwszą jego myślą było, że zabity mógł być sprzedawcą w jakimś sklepie z odzieżą. Może nie kupował przy ladzie. Może stał za ladą, na przykład u Braci

Faith? — Sprawdź, czy ktoś odpowiadający rysopisowi zabitego nie był ostatnio zatrudniony w którejś z filii. Jeżeli zobaczysz czy usłyszysz cokolwiek ciekawego — niezależnie od tego, czy będziesz to uważał za ważne czy nie — daj mi znać. Kiedy został sam, wziął się do przeglądania porannej prasy. Nie zwrócił uwagi na przeróżne opisy morderstwa przed teatrem, ale resztę wiadomości obejrzał uważnie poczynając od ogłoszeń prywatnych. Nic jednak nie zwróciło jego uwagi. Na widok swojej własnej fotografii z podpisem „Inspektor Grant prowadzi śledztwo w sprawie morderstwa przed teatrem” — zmarszczył z niezadowoleniem brwi. — Głupcy! — powiedział głośno. Potem wziął i przestudiował listę osób zaginionych, rozsyłaną po wszystkich komisariatach policji w całej Wielkiej Brytanii. Ostatnio zaginęło pięciu młodych ludzi w różnych miejscowościach, ale tylko rysopis jednego z nich, pochodzącego z niewielkiego miasta Durham, z grubsza odpowiadał zabitemu. Po dłuższym czasie udało się Grantowi dostać połączenie telefoniczne z policją w Durham, po to tylko, żeby się dowiedzieć, że zaginiony był eks-górnikiem i znanym zabijaką. Zamordowany z pewnością nie był ani górnikiem, ani zabijaką. Resztę wczorajszego poranka zajęły mu zwykłe zajęcia — ustalenie planu śledztwa i inne podobne formalności. W porze lunchu Williams zadzwonił do niego z największej filii Braci Faith na Strandzie. Cały ranek spędził bardzo pracowicie, ale w sumie niewiele to dało. Nie tylko żaden z ekspedientów nie pamiętał takiego klienta, ale nawet nie przypominał sobie, żeby sprzedał taki właśnie krawat. Ostatnio tego wzoru nie, mieli na składzie. To go skłoniło do zdobycia dalszych wiadomości o samym krawacie, poszedł więc do siedziby zarządu firmy i prosił o widzenie się z dyrektorem działu zbytu, któremu wyjaśnił, o co chodzi. Dyrektor zaproponował, że jeśli Williams zostawi im na krótki czas krawat, to wyślą go do fabryki w Northwood, a tam będzie można otrzymać spis wszystkich sklepów, do których takie krawaty zostały wysłane w ciągu ubiegłego roku.

Williams pytał więc, czy wolno mu zostawić krawat dyrektorowi. Grant pochwalił dotychczasowe poczynania sierżanta, zadowolony w duchu ze zdrowego rozsądku Williamsa — gdyby nie on, wielu agentów musiałoby wędrować zgodnie z rozkazem po całym Londynie, gdyż to należało do ich obowiązków — a biorąc pod uwagę setki filii Braci Faith w Anglii i Szkocji nie było zbyt wielkich nadziei na powodzenie takiej akcji. Szanse jednak zwiększyły się nieco, kiedy Williams wyjaśnił szerzej sprawę. Krawaty, takie jak ten, pakowano po sześć w pudełku, a każdy z nich był w innym odcieniu tego samego koloru. Tak więc najwyżej jeden albo dwa krawaty mogły być przesłane do jednego sklepu. Dzięki temu była większa nadzieja, że sprzedawca mógł zapamiętać klienta, który kupił ten właśnie odcień, niż gdyby wszystkie krawaty w pudełku były tego samego koloru. Detektyw w Grancie słuchał uważnie wyjaśnień Williamsa, podczas gdy obserwator, rozbawiony, kiwał głową nad łatwością, z jaką sierżant już operował fachowym językiem z branży krawatów. Pół godziny z dyrektorem działu zbytu Braci Faith wystarczyło, by wpłynąć na zwykłą zwięzłość sierżanta i wzbogacić jego język mnóstwem zwrotów technicznych. Mówił gładko o „fakturze”, „deseniu” i tym podobnych subtelnościach, tak że Grant jakby w przebłysku telepatii mógł ujrzeć samego dyrektora. Ale mimo tego rozbawienia był bardzo wdzięczny Williamsowi i nie omieszkał mu tego powiedzieć. Właśnie na tym między innymi polegał wdzięk Granta — nigdy nie zapominał wyrazić swojego uznania, jeśli była po temu przyczyna. Wreszcie, po południu, kiedy doszedł do wniosku, że niczego się już nie dowie z dalszego oglądania sztyletu, posłał go do laboratorium do ekspertyzy. — Proszę powiedzcie o nim wszystko, co się da — poprosił, ale kiedy wieczorem wychodził, wyników jeszcze nie było. Teraz więc wyciągnął rękę spod kołdry w kierunku słuchawki, stwierdzając przy tym, że jest chłodno, a kiedy dostał połączenie, powiedział: — Tu inspektor Grant, są jakieś wiadomości dla mnie?

Nie, nie było żadnych wiadomości. Dwie osoby, które wczoraj wieczorem oglądały ciało — przyszły oddzielnie — nie rozpoznały go. Tak, zanotowano ich nazwiska i adresy, leżą teraz na jego biurku. Przysłano także raport z laboratorium. — Dobrze! — powiedział Grant, energicznie odwiesił słuchawkę i wyskoczył z łóżka; jego przeczucia zostały rozwiane w jasnym świetle rozumowania. Gwizdał podczas zimnej kąpieli i cały czas w trakcie ubierania, aż jego gospodyni powiedziała do męża, który właśnie wychodził, żeby złapać autobus o ósmej: — Mam wrażenie, że wkrótce ten straszny anarchista zostanie schwytany. „Anarchista” i „morderca” były to dla pani Field synonimy. Grant sam może nie wyraziłby tego tak optymistycznie, ale sama myśl o zalakowanej kopercie leżącej na jego biurku wprawiła go w taki nastrój, że poczuł się jak mały chłopiec czekający na paczkę z niespodzianką. Jej zawartość mogła nie mieć żadnego znaczenia, ale mogła też być bezcenna. Pochwycił pełne życzliwości spojrzenie pand Field, kiedy stawiała jego śniadanie, i powiedział wesoło: — Jak pani myśli, czy dzisiejszy dzień będzie dla mnie szczęśliwy? — Ja tam nic nie wiem o szczęściu, panie Grant. Nie wiem, bo nie wierzę w nie. Ale wierzę w Opatrzność. I jestem pewna, że Opatrzność nie dopuści do tego, żeby ten, co zadźgał takiego młodego człowieka, nie poniósł sprawiedliwej kary. Trzeba mieć ufność w Panu. — A jeżeli poszlaki są bardzo słabe, to trzeba mieć ufność i w Panu, i w Wydziale Śledczym — uzupełnił jej cytat Grant i wziął się ostro do jajek i bekonu. Chwilę popatrzyła na niego w milczeniu, potrząsnęła głową z dezaprobatą i zostawiła go zatopionego w gazecie. Podczas jazdy do centrum rozważał problem niezidentyfikowania do tej pory zabitego, co było raczej zdumiewające. Oczywiście co roku w Londynie kilka ciał bywą nie zidentyfikowanych, by spocząć wreszcie w grobie dla ubogich. Ale są to zwykle osoby stare albo w nędzy, albo

i to, i to — wyrzucone przez wielkie miasto męty społeczne, na długo przed śmiercią znajdujące się już poza kręgiem bliskich i przyjaciół, tak że kiedy nadchodzi koniec, nikt nic o nich nie wie. W praktyce Granta jeszcze się nie zdarzyło, żeby taki człowiek jak ten zamordowany — człowiek, który musiał mieć koło znajomych, o ile nawet nie bliższych sobie ludzi — pozostał ńie zidentyfikowany. Nawet gdyby pochodził z prowincji czy był cudzoziemcem — a Grant nie sądził, żeby tak było; cały jego wygląd świadczył o tym, że to londyńczyk, że mieszkał w Londynie albo w pobliżu, i musiał nagle zniknąć z jakiegoś mieszkania, hotelu czy klubu. A zamieszczane w prasie ogłoszenia, że o zaginięciu każdej osoby powinno się bez zwłoki informować Scotland Yard, z pewnością skłoniłyby kogoś do tego, żeby zameldował o tym policji. Założywszy więc, że ten człowiek był londyńczykiem — o czym Grant był święcie przekonany — dlaczego nikt z rodziny czy. choćby gospodyni nie zgłosili się? Najwidoczniej dlatego, że uważali zabitego za przestępcę, albo dlatego, że sami nie chcieli ściągać na siebie uwagi policji. Gang? Gang, który pozbył się swego niepożądanego członka? Ale gangi nie wymierzają swojej sprawiedliwości w kolejce przed teatrem. Wolą bezpieczniejsze metody. Chyba że... tak, chyba że jest to zarówno kara, jak i ostrzeżenie. Ta zbrodnia ma w sobie wszystkie elementy czynu na pokaz — broń, zadanie ciosu w miejscu, które wydaje się całkowicie bezpieczne, w ogóle cała ta brawura. W ten sposób pozbyto się winnego i napędzono stracha tym, co żyją. Im dłużej się nad tym zastanawiał, tym bardziej wydawało mu się to rozsądnym wytłumaczeniem zagadki. Odrzucił możliwość tajnego związku i nadal uważał, że to nie ma sensu. Zemsta takiego związku nie przeszkodziłaby zgłoszeniu przez przyjaciół zabitego o jego zaginięciu i potem rozpoznaniu go. Ale członek gangu, który zdradził, to już co innego. W takim wypadku wszyscy jego przyjaciele dobrze by wiedzieli albo chociaż przypuszczali, co było przyczyną jego śmierci, i nikt nie byłby na tyle głupi, żeby wystąpić jawnie.

Kiedy Grant znalazł się w Scotland Yardzie zaczął w myśli robić przegląd londyńskich gangów, które w tym okresie działały w mieście. Bez wątpienia najmocniejszym kierował Danny Miller i to już od pewnego czasu. Trzy lata upłynęły, odkąd Danny wyszedł zza kratek i o ile nie zrobi znów błędu, dłuższy okres jeszcze będzie na wolności. Danny przybył z Ameryki, gdzie odsiedział swój drugi wyrok za włamanie, był inteligentnym, rzutkim typowo amerykańskim organizatorem — brytyjscy fachowcy są z natury indywidualistami — i żywił prawdziwy respekt dla metod brytyjskiej policji. Wynik tego był taki, że chociaż jego podwładni od czasu do czasu wpadali i za swoją nierozwagę dostawali krótkie wyroki, Danny chodził wolny i dobrze mu się działo — za dobrze, zdaniem Wydziału Śledczego. Jednakże Danny’ego cechowała amerykańska bezwzględność, jeśli idzie o postępowanie z wrogiem. Zwykle posługiwał się pistoletem, ale i wbicie komuś noża w plecy nie znaczyłoby dla niego więcej niż trzepnięcie dokuczliwej muchy. Grant postanowił zaprosić do siebie Danny’ego. Tymczasem zaś czekała na jego biurku koperta. Z niecierpliwością otworzył ją i szybko przeleciał wzrokiem po nieważnych szczegółach, od których zaczynało się sprawozdanie — Bretherton, jeśli idzie o stronę techniczną, miał skłonności do napuszonego dogmatyzmu, wystarczyłoby mu posłać do oględzin perskiego kota, a on całą pierwszą stronę poświęciłby rozwlekłemu stwierdzeniu, że jego sierść jest koloru szarego, a nie płowego, i wyliczeniu długiej litanii nieistotnych szczegółów. „Tuż ponad połączeniem rękojeści z ostrzem — pisał Bretherton — znajduje się plama krwi, nie tej samej jednak, która jest na ostrzu. Podstawa, do której przytwierdzona została figurka świętego, jest pusta i nadłamana z jednej strony. Właściwie to nie jest nadłamanie, tylko pęknięcie, prawie niewidoczne teraz z powodu zaschniętej krwi. Ale kiedy naciska się powierzchnię, jeden brzeg pęknięcia unosi się nieznacznie. Chwytając sztylet morderca spowodował dalsze pęknięcie tej rysy tak, że sam skaleczył się w rękę. W tej chwili na wskazującym palcu lewej ręki, po stronie kciuka, albo na lewej stronie tegoż kciuka musi

mieć skaleczenie o poszarpanych brzegach.” „Doskonale — pomyślał sobie Grant. — Ale trudno przeczesywać cały Londyn w poszukiwaniu mężczyznymańkuta ze skaleczoną lewą ręką i aresztować go tylko za to.” Kazał wezwać Williamsa. — Czy nie wiesz przypadkiem, gdzie teraz mieszka Danny Miller? — spytał. — Nie, panie inspektorze, ale Barber będzie wiedział. Wrócił niedawno z Newbury i wie wszystko o Danny’m. — Świetnie, wobec tego idź i poszukaj go. Nie, albo lepiej przyślij Barbera do mnie. Kiedy Barber wszedł — wysoki, spokojny mężczyzna o sennym, wprowadzającym w błąd uśmiechu — zadał mu ponownie to pytanie. — Danny Miller? — powtórzył Barber. — Tak, wynajmuje pokój na Amber Street w Pimlico. — Ostatnio był spokojny? — Tak nam się wydaje, ale chyba ten napad na jubilera, którym się zajmują nasi ludzie z Gowbridge, to robota Danny’ego. — Wydawało mi się, że jest specjalistą od banków. — Tak, ale teraz zmienił branżę. Pewno potrzeba mu pieniędzy. — Rozumiem. A numer domu? Barber podał mu numer. W godzinę później, kiedy Danny robił właśnie staranną toaletę poranną w swoim pokoju na Amber Street, został poinformowany, że inspektor Grant byłby wielce zobowiązany, gdyby zgłosił się do Scotland Yardu na krótką z nim pogawędkę. Jasnoszare, czujne oczy Danny’ego obejrzały dokładnie agenta, który przyniósł zaproszenie. — Jeżeli mu się zdaje, że ma coś przeciwko mnie — odparł — to musi mieć mocne dowody. Agent wyjaśnił, że o ile mu wiadomo inspektor chce go prosić tylko o jakąś informację. — A czymże to zajmuje się obecnie wielce szanowny pan

inspektor? Ale agent albo nie wiedział, albo nie chciał powiedzieć. — Dobra, zaraz tam będę — obiecał Danny. Kiedy barczysty policjant zaprowadził go przed oblicze Granta, Danny, który był szczupły i niewielkiego wzrostu, ruchem głowy wskazał na wychodzącego i z szelmowskim podniesieniem brwi odezwał się: — Nieczęsto mi się zdarza, żeby mnie tak uroczyście anonsowano. — Istotnie — uśmiechnął się Grant — zwykle twoja obecność bywa anonsowana już po twoim odejściu, prawda? — Słowo daję, dowcipny z pana facet, inspektorze. I nie potrzeba panu wcale fosforu. Chyba nie ma pan nic przeciwko mnie? — Nie, nie mam. Po prostu myślę, że mógłbyś mi pomóc. — Pan mi pochlebia, panie inspektorze. — Nigdy nie było wiadomo, czy Miller mówi poważnie, czy żartuje. — Czy znasz, choćby z widzenia, tego człowieka? — Opisując dokładnie zamordowanego Grant lustrował wzrokiem Danny’ego, a jego umysł był zajęty tym, co widziały oczy. Rękawiczki. Jak skłonić Danny’ego do zdjęcia lewej rękawiczki, nie prosząc go o to wprost? Kiedy inspektor skończył swój opis, podając nawet taki szczegół jak zagięty do wewnątrz duży palec u nogi, Danny powiedział uprzejmie: — To ten zabity w kolejce. Przykro mi, że pana rozczaruję, inspektorze, ale nigdy tego człowieka nie widziałem na oczy. — A może byś tak pojechał ze mną i obejrzał zwłoki? — Proszę bardzo, jeśli ma to pana uspokoić. Dla pana jestem gotów do wszelkich usług. Inspektor od niechcenia wsunął rękę do kieszeni i wyjął garść monet, jak gdyby chciał zorientować się, ile. tego ma. Nagle jedna sześciopensówka wyśliznęła mu się z palców i potoczyła po gładkiej powierzchni biurka w stronę Millera, który szybkim ruchem dłoni powstrzymał monetę przed spadnięciem na ziemię. Przez chwilę bawił się nią, potem położył pieniążek na biurku. Cały czas w rękawiczkach.

— Straszny drobiazg te sześciopensówki — stwierdził przyjaznym tonem. Chwycił ją jednak prawą ręką. Kiedy jechali samochodem do kostnicy, odwrócił się do inspektora i bezszelestnie prawie wypuściwszy powietrze z ust, co u niego zastępowało śmiech, powiedział: — Gdyby mnie tak teraz któryś z moich kumpli zobaczył, wszyscy by już pędzili na pociąg do Southampton, nie tracąc nawet czasu na pakowanie. — Pakowaniem my byśmy się już zajęli... później — powiedział Grant. — Myśli pan, że udałoby się panu nas usadzić, co? Może byśmy się założyli? Stawiam pięć dolarów przeciwko jednemu, nie, funtów, pięć funtów przeciwko jednemu, że nie złapie pan żadnego z nas w przeciągu najbliższych dwóch lat. No co, zakład stoi? Nie, pan jest na to za mądry. Kiedy Millerowi pokazano ciało zamordowanego, bystre oczy Granta nie mogły dopatrzyć się ani cienia zmiany na jego doskonale opanowanej twarzy. Danny obejrzał zmarłego z niewielkim zainteresowaniem. Ale Grant był pewien, że gdyby nawet Miller znał go, nie zdradziłby tego ani jednym gestem czy grymasem. — Nie — powiedział Danny. — Nie widziałem tego człowieka nigdy w... — urwał. Nastąpiła długa cisza. — Ależ nie, widziałem go! — zawołał. — Muszę się zastanowić, gdzie to było? Gdzie to było? Proszę chwilę zaczekać, a przypomnę sobie. — Uderzył się ręką w czoło. „Czy się zgrywa? — pomyślał Grant. — Jeśli tak, robi to bardzo dobrze. Chociaż Miller nigdy nie popełniłby takiej pomyłki, żeby zagrać źle.” — Na Boga! Nie mogę sobie przypomnieć! Nawet z nim rozmawiałem. Nie znam chyba jego nazwiska, ale jestem pewien, że z nim rozmawiałem. Grant dał znak, że muszą już wracać — czekało go jeszcze przesłuchanie u koronera — ale Danny był niepocieszony. Fakt, że zawiodła go pamięć, był w jego oczach hańbą, czymś nie do zniesienia. — Nigdy nikogo nie zapominam — powtarzał — nigdy, tak samo jak policja.

— Może zastanowisz się nad tym i zatelefonujesz do mnie — powiedział Grant. — Tymczasem mam jeszcze jedną prośbę. Czy mógłbyś zdjąć rękawiczki? Oczy Danny’ego zwęziły się do szparek. — O co znów chodzi? — Czy jest jakiś powód, dla którego nie chciał byś ich zdjąć? — A skąd mam wiedzieć, czy jest, czy go nie ma? — warknął Danny. — Słuchaj, Miller — powiedział dobrodusznie Grant — niedawno chciałeś się ze mną zakładać. No więc, zaryzykuj. Jeżeli zdejmiesz rękawiczki, powiem ci, czyś wygrał, czy nie. — A jeśli przegram? — Uczciwie mówię, że nie mam nakazu aresztowania. — Grant uśmiechnął się patrząc prosto w świdrujące oczy Danny’ego. Danny uniósł powieki. Jego poprzednia nonszalancja wróciła, zdjął prawą rękawiczkę i wyciągnął rękę. Grant spojrzał na nią i kiwnął głową. Potem Danny zdjął lewą rękawiczkę i wyciągnął rękę, ale w trakcie tej czynności prawą rękę schował do kieszeni palta. Lewa ręka była czysta i nie skaleczona. — Wygrałeś, Miller — powiedział Grant. — Jesteś prawdziwym sportsmenem. — I w tym momencie niewielkie zgrubienie w prawej kieszeni palta Danny’ego zniknęło. — Jak tylko ci pamięć wróci, zawiadomisz mnie, dobrze? — powiedział Grant przy pożegnaniu, i Miller obiecał. — Niech się pan nie obawia, muszę sobie przypomnieć i przypomnę. I Grant pojechał na przesłuchanie i na lunch. Ława przysięgłych umieściwszy się na swoich miejscach z minami pełnymi ważności i udanej pokory, która cechuje ludzi wtajemniczonych, bez mrugnięcia okiem przełknęła opis oględzin ciała. Ich orzeczenie z góry było wiadome, nie musieli więc się zastanawiać nad okolicznościami sprawy. Mogli się

pogrążyć całkowicie we wspaniałym zajęciu pochłaniania wszystkich szczegółów najbardziej sensacyjnego morderstwa dnia z ust naocznych świadków; Grant przyglądał się im z ironicznym uśmiechem, w duszy dziękując bogom, że jego losy ani życie nie zależą od ich inteligencji. Ale zaraz dał spokój tym myślom i zajął się zeznającymi. Dziwnie wypadało porównanie ponurych faktów, które relacjonowali, z komedią, jaką sami odgrywali. Znał ich teraz bardzo dobrze, a każdy świetnie wygłaszał swoją kwestię. Oto policjant, który pełnił wtedy służbę przed teatrem Woffington, wyszczotkowany i lśniący, a jego wilgotne czoło błyszczy jak latarnia; jest przesadnie precyzyjny w swojej relacji i niezwykle z tego dumny. Oto James Ratcliffe, szacowny właściciel domu, nie znoszący swego nieoczekiwanego rozgłosu, buntujący się wobec łączenia go z taką odrażającą zbrodnią, ale zdecydowany wypełnić swój obywatelski obowiązek. Tego typu ludzie są największymi sprzymierzeńcami prawa, a inspektor, który dobrze sobie z tego zdawał sprawę, w duchu pomyślał o nim z uznaniem, choć w rzeczywistości nie wniósł on nic istotnego. Nudziło go czekanie w kolejce — wyjaśnił Ratcliffe — i dopóki światło było dobre, czytał, a potem, kiedy otwarto drzwi, nacisk tłumu był tak wielki, że mógł już tylko stać. Oto jego żona, którą inspektor po raz ostatni widział łkającą w jej sypialni. Nadal przyciskała chusteczkę do oczu i najwidoczniej oczekiwała, że co chwila będzie ją ktoś pocieszał. Została poddana dłuższemu niż inni przesłuchaniu. To ona właśnie stała tuż za zabitym mężczyzną. — Czy mamy rozumieć, proszę pani—powiedział koroner — że stała pani prawie dwie godziny w najbliższym sąsiedztwie tego człowieka i nie zwróciła pani ani na niego, ani na jego towarzyszy najmniejszej uwagi? — Ależ ja nie stałam obok niego przez cały czas! Powiadam panu, że nie widziałem go, dopóki nie upadł u moich stóp. — A więc kto przed panią stał przez większą część czasu? — Nie pamiętam, chyba to był jakiś chłopiec, młody mężczyzna. — A co się stało z tym młodym mężczyzną?

— Nie wiem. — Czy widziała pani, jak wychodził z kolejki? — Nie. — Czy może go pani opisać? — Tak, był ciemny, wyglądał raczej na cudzoziemca. — Czy był sam? — Tego nie wiem. Jednak nie wydaje mi się. Mam wrażenie, że z kimś rozmawiał. — Jak to jest możliwe, że pani nie potrafi sobie dokładnie przypomnieć tego, co się zdarzyło zaledwie trzy dni temu? — Zapomniałam wszystko pod wpływem szoku — wyjaśniła. — Poza tym — dodała nagle nabierając odwagi pod wpływem źle ukrywanej drwiny koronera — w kolejce nie zwraca się uwagi na najbliższych sąsiadów. Ja i mój mąż prawie przez cały czas czytaliśmy. — I wybuchnęła histerycznym płaczem. Oto tęga niewiasta, w błyszczącej jedwabnej sukni, wypucowana mydłem i wodą, która już przyszła do siebie po przeżytym strachu i wyzbyła się wstrzemięźliwości, jaką okazała w momencie powstania zamętu i odkrycia morderstwa. Teraz chętnie mówiła to, co miała do powiedzenia. Jej tłusta czerwona twarz i brązowe oczy, przypominające guziczki do butów, promieniały ponurą satysfakcją z odgrywanej roli. Robiła wrażenie bardzo rozczarowanej, kiedy koroner podziękował jej i odprawił w połowie zdania. Oto mały człowieczek, tak samo precyzyjnie wyrażający się jak policjant, ale widomie przekonany o tym, że koroner jest niezbyt inteligentny. Kiedy ten wielce cierpliwy urzędnik powiedział: — Tak, doskonale zdaję sobie sprawę, że kolejka ustawia się zwykle w dwa rzędy — przysięgli pozwolili sobie na uśmieszki, a mały człowieczek zrobił bolesną minę. Ponieważ jednak ani on, ani trzej inni świadkowie z kolejki nie mogli przypomnieć sobie zamordowanego ani tego, czy ktoś opuścił szereg, zostali zwolnieni — ich relacje nie miały żadnego znaczenia. Odźwierny, dumny ze swojej ważności, poinformował, że widział zmarłego kilka razy przedtem. Często przychodził do

teatru Woffington. Ale nic o nim nie wiedział. Zawsze był dobrze ubrany. Nie, nie może sobie przypomnieć żadnej osoby, która mu towarzyszyła, chociaż jest pewien, że zwykle nie był sam. Atmosfera jałowości, która charakteryzowała te przesłuchania, zupełnie przygnębiła Granta. Człowiek, którego nikt nie znał, otrzymał cios w plecy, zadany przez człowieka, którego nikt nie widział. Znakomite widoki na przyszłość. Żadnych poszlak co do zamordowanego, tylko ta, że jakiś subiekt Braci Faith mógł ewentualnie przypomnieć sobie osobę, której sprzedał brunatny krawat w jasnoróżowy deseń. Kiedy wydano zupełnie oczywisty werdykt o morderstwie dokonanym przez nieznanego sprawcę czy sprawców, Grant poszedł zatelefonować, cały czas rozmyślając o zeznaniach pani Ratcliff e o młodym cudzoziemcu. Czy był to tylko wytwór jej imaginacji, wywołany egzotycznością sztyletu? A może był to istotny argument na rzecz jego lewantyńskiej teorii? Młody cudzoziemiec pani Ratcliffe nie był obecny w momencie odkrycia morderstwa. Był tym, który zniknął z kolejki, a ten, kto zniknął z kolejki, najprawdopodobniej zamordował zmarłego. No cóż, zadzwoni do Scotland Yardu i dowie się, czy jest coś nowego, a jeśli nie ma, wzmocni się filiżanką herbaty. Bardzo tego potrzebował. Powolne picie herbaty wpływa korzystnie na myślenie. Nie męczące uparte przeżuwania Barkera, tego rekina wśród nadinspektorów, ale swobodne puszczenie wodzy fantazji, to zdaniem Granta było o wiele bardziej owocne. Miał na przykład przyjaciela poetę i eseistę, który bez przerwy systematycznie popijał herbatę podczas tworzenia swoich arcydzieł. Jego system trawienny był w opłakanym stanie, ale za to cieszył się on sławą wśród wybitnych współczesnych literatów.

Raoul Legarde Przez telefon jednak Grant usłyszał coś, co przepędziło wszelkie myśli o herbacie z jego głowy. Czekał na niego list napisany drukowanymi literami. Grant doskonale wiedział, co to znaczy. Scotland Yard miał bogate doświadczenie w zakresie listów pisanych drukowanymi literami. Uśmiechnął się do siebie zatrzymując taksówkę. Gdyby ludzie wiedzieli, że drukowane litery wcale nie ukrywają charakteru pisma! Ale miał nadzieję, że nigdy się tego nie dowiedzą. Zanim otworzył list, który na niego oczekiwał, posypał go proszkiem i przekonał się, że jest pokryty odciskami palców. Trzymając w szczypcach dość gruby i miękki list, przeciął go ostrożnie i wyciągnął z niego złożone pięciofuntowe banknoty i pół kartki papieru, na której ręcznie wydrukowano następujące słowa: „Na pochowanie zabitego przed teatrem”. Pięć banknotów, dwadzieścia pięć funtów. Grant siedział zamyślony. Przez cały czas jego pracy w Wydziale Śledczym jeszcze nigdy nie wydarzyło mu się nic równie zaskakującego. Gdzieś w Londynie znajduje się człowiek, któremu zmarły jest na tyle bliski, że przesłał dwadzieścia pięć funtów, żeby uchronić go od grobu dla nędzarzy, sam jednak nie zgłosił się po ciało. Czyżby to miało być dalszym potwierdzeniem jego teorii zastraszenia? A może pieniądze te zostały przesłane na skutek wyrzutów sumienia? Czyżby morderca żywił przesadną chęć oddania ostatniej posługi swej ofierze? Grant nie sądził, by tak było. Człowiek, który zadał cios w. plecy, ani trochę by się nie przejmował tym, co stanie się z ciałem. Zabity miał przyjaciela w Londynie — mężczyznę albo kobietę — którego było stać na wydatek dwudziestu pięciu funtów. Grant wezwał Williamsa i obaj obejrzeli uważnie zwykłą, tanią białą kopertę i wyraźne drukowane, duże litery.

— Co o tym sądzisz? — spytał Grant. — To pisał mężczyzna — odparł, Williams. — Niezbyt dobrze mu się powodzi. Nie przyzwyczajony do pisania. Lubiący czystość. Pali. W depresji. — Nadzwyczajne! — pochwalił go Grant. — Bijesz na głowę Watsona i inne uznane sławy. Williams, który świetnie znał Watsona, gdyż w wieku jedenastu lat spędził niezapomniane godziny czytając ukradkiem w stogu siana „Psa Baskervillow”, lektury w internacie zabronionej — uśmiechnął się i powiedział: — Myślę, że pan, panie inspektorze, wywnioskował z niego o wiele więcej. Ale Grant nie wywnioskował. — Moim zdaniem to jakiś początkujący w rzemiośle. Co za pomysł wysyłać banknoty pięciofuntowe, które tak łatwo jest zidentyfikować! Posypana proszkiem kartka nie wykazała odcisków; cenną kopertę oraz banknoty przekazał do sfotografowania odcisków palców. Kartkę papieru z wydrukowaną treścią przesłał do eksperta grafologa. — Niestety o tej porze banki są zamknięte. Czy spieszysz się do domu, Williams? Nie, Williams się nie spieszył. Żona z dzieckiem wyjechała na tydzień do matki do Southend. — Wobec tego zjemy razem kolację, a ty mi wyłożysz swój punkt widzenia na temat morderstw w ogonkach — zaproponował Grant. Kilka lat temu Grant odziedziczył spory spadek, co pozwoliłoby mu rzucić pracę i spokojnie żyć, ale ponieważ kochał swój zawód, nawet jeżeli czasem go przeklinał, więc ze spadku korzystał po to, żeby eliminować wyboje na drodze życia oraz uprzyjemniać je, nie tylko sobie, ale i innym. W południowej podmiejskiej dzielnicy Londynu był nawet mały, lśniący od czystości i barwnie ułożonych towarów sklep kolonialny, który zawdzięczał swe powstanie spadkowi Granta i temu, że inspektor spotkał pewnego przedterminowo wypuszczonego więźnia akurat w pierwszym dniu jego

wolności. Choć to Grant właśnie przyczynił się do tego, że owego człowieka przymknięto, ale to również Grant dostarczył mu środków do stworzenia sobie nowego życia. Także wyłącznie dzięki spadkowi Grant stał się częstym gościem tak ekskluzywnej restauracji jak Laurent i — co było o wiele bardziej zdumiewające i budzące podziw — oczkiem w głowie starszego kelnera. Tylko pięć osób w całej Europie zalicza się do faworyzowanych gości starszego kelnera u Laurenta i Grant w pełni zdawał sobie sprawę z zaszczytu, jaki go spotkał. Marcel z miną wyrażającą głęboki żal spotkał go na środku zielono-złotej sali. Jest zrozpaczony, ale niestety nie ma wolnego stolika, który by był godny tak miłego gościa. W ogóle nie ma w tej chwili wolnych stolików z wyjątkiem jednego, bardzo marnego, tam w rogu. Jest zrozpaczony, po prostu zrozpaczony. Grant zajął stolik bez słowa protestu. Był głodny i wcale nie zwracał uwagi, gdzie siedzi, gdyż karmiono tu świetnie, jedynym mankamentem był fakt, że stolik znajdował się w pobliżu wejścia dla służby. Wahadłowe drzwi zamaskowano kilkoma parawanami, co sprawiało, że brzęk naczyń w kuchni brzmiał jak dźwięk kastanietów, od czasu do czasu przechodzący w fortissimo, gdy drzwi na chwilę otwierano. Podczas kolacji Grant polecił Williamsowi, żeby odwiedził banki w sąsiedztwie poczty, której numer widniał na stemplu, i w ten sposób prześledził losy banknotów. Nie powinno to być trudne, banki zawsze idą na rękę policji. Potem wrócili do dyskusji o samej zbrodni. Williams przy puszczał, że to zemsta gangu, zabity pokłócił się z gangiem, zdawał sobie sprawę z niebezpieczeństwa i pożyczył broń od swego jedynego przyjaciela, ale nie miał okazji z niej skorzystać. Pieniądze dzisiaj przysyłane pochodziły właśnie od tego trzymającego się na uboczu przyjaciela. Nawet niezła teoria, ale było w niej wiele miejsc niejasnych. — Dlaczego jednak jego ubranie nie miało żadnych znaków rozpoznawczych? — Może taki jest zwyczaj gangu — wyjaśnił Williams z

błyskawicznym refleksem — żeby nie można ich było zidentyfikować w razie złapania. Ta teoria była zupełnie prawdopodobna i Grant zamilkł, by ją przemyśleć. Nagle zdał sobie sprawę, że jest obserwowany, powiedział mu o tym jakiś szósty zmysł, który zdążył się w nim rozwinąć podczas czteroletniego pobytu na zachodnim froncie i wielu, wielu lat w Wydziale Śledczym. Opanował pierwszy impuls i nie drgnął nawet, a że siedział piecami do sali, twarzą zwrócony w stronę drzwi służbowych, od niechcenia spojrzał w wiszące naprzeciw lustro. Na pozór nikt się nim nie interesował, więc Grant zabrał się z powrotem do jedzenia, ale po chwili znów spojrzał. Sala znacznie się opróżniła od ich przyjścia i z łatwością mógł się przyjrzeć osobom siedzącym w najbliższym sąsiedztwie. Ale te kilka osób, które widział w lustrze, były całkowicie pochłonięte jedzeniem, piciem i paleniem papierosów. A jednak Grant miał nadal wrażenie, że ktoś go bardzo intensywnie śledzi. Pod wpływem tej ustawicznej niewidzialnej obserwacji poczuł dreszcz. Podniósł oczy i nad głową Williamsa w szparze parawanu zasłaniającego drzwi ujrzał oczy, które go śledziły. Po chwili oczy nagle znikły, jak gdyby intruz zauważył, że został odkryty, a Grant dalej jadł spokojnie. „Z pewnością jakiś ciekawski kelner — pomyślał. — Pewno wie, kim jestem, i gapi się na mnie, ponieważ prowadzę śledztwo w sprawie morderstwa.” Grantowi często dokuczali gapie. Mówiąc coś znów spojrzał, w kierunku szpary — oczy znów go obserwowały, tego mu było za wiele. Spojrzał przeciągle. Ale właściciel oczu najwidoczniej nie był świadom tego, że Grant go spostrzegł i nadal prowadził swoją obserwację. Od czasu do czasu, gdy jakiś kelner przechodził koło parawanu, oczy znikały, ale po chwili wracały i znów wpatrywały się ukradkiem w inspektora. Granta ogarnęła nieprzeparta chęć, żeby zobaczyć człowieka, który tak go uporczywie obserwuje. — Ktoś za parawanem znajdującym się za tobą — powiedział cicho do Williamsa siedzącego o jakiś jard od parawanu — niezwykle się nami interesuje: Kiedy pstryknę palcami, cofnij się gwałtownie do tyłu i przewróć parawan.

Zrób to tak, żeby wyglądało na przypadek. Grant poczekał, aż kelnerzy przestali się kręcić, a oczy znów były na miejscu, i cicho pstryknął palcami. Krzepkie ramię Williamsa cofnęło się do tyłu, parawan zachwiał się i przewrócił, ale nikogo za nim nie było. Tylko gwałtowne wahanie się drzwi wskazywało jasno na to, że ktoś tamtędy śpiesznie uciekł. ,,A więc trudno — pomyślał Grant, kiedy Williams przepraszał kelnera za przewrócenie parawanu. — Nie udało mi się zidentyfikować tych oczu.” Skończył kolację nie przejmując się więcej tym zdarzeniem i wrócił do Scotland Yardu z Williamsem, pewien, że zdjęcia odcisków palców będą już gotowe. Zdjęcia jednak nie były jeszcze gotowe, ale otrzymał raport w związku z krawatem, który został przesłany do fabryki Braci Faith w Nortwood. W ubiegłym roku jedyne pudełko liczące sześć sztuk tego wzoru wysłane zostało na specjalne żądanie filii w Nottingham. Krawat zamordowanego odesłano do Scotland Yardu wraz z zapewnieniem, że firma służy w każdej chwili pomocą. — Jeśli nic ważnego nie zajdzie do jutra rana — powiedział Grant — pojadę do Nottingham, a ty zajmiesz się tymczasem bankami. Właśnie wszedł goniec ze zdjęciami odcisków na kopercie. Grant wziął z biurka fotografie odcisków zabitego i odcisków znalezionych na rewolwerze. W swoim sprawozdaniu eksperci stwierdzili, że na banknotach widnieją tylko smugi, wobec tego Grant i sierżant Williams zabrali się do badania odcisków na kopercie. Na kopercie odciski były bardzo liczne, ponieważ wiele osób miało ją w swych rękach od momentu nadania listu. Ale wyraźny i znakomicie zachowany był odcisk wskazującego palca w prawym rogu koperty, na tej części, która służy do zalepiania, a odcisk ten był taki sam, jak odcisk wskazującego palca, znaleziony na rewolwerze znajdującym się w kieszeni zabitego mężczyzny. — No cóż, to pasuje jak ulał do twojej teorii o przyjacielu, który dostarczył broni — stwierdził Grant.

Ale sierżant dziwnie jakoś chrząknął i dalej wpatrywał się z uwagą w odcisk. — O co chodzi? To przecież jasne jak słońce. Sierżant wyprostował się i spojrzał dziwnie na swego zwierzchnika. — Przysięgam, panie inspektorze, że nie piłem dzisiaj za wiele, ale albo jestem pijany, albo cała daktyloskopia jest funta kłaków warta! Trzęsącą ręką wskazał na odcisk w prawym dolnym rogu koperty a następnie przysunął odciski palców zmarłego, które leżały nieco z boku, tuż przed Grantem. Przez chwilę panowała cisza, gdyż inspektor porównywał odciski, a sierżant z niepokojem przez ramię patrzył, czy się nie myli. Ale fakt był oczywisty, świadczyły o tym wszystkie załamania i skręty linii papilarnych. Odcisk na kopercie należał do zabitego. Dopiero po chwili Grant zdał sobie sprawę ze znaczenia tego zaskakującego faktu. — Oczywiście mieli wspólny papier listowy — stwierdził od niechcenia, podczas gdy obserwator w nim śmiał się w kułak, że na chwilę uległ dziecinnemu zdumieniu. — Twoja teoria potwierdza się w całej pełni, Williams. Człowiek, który pożyczył mu rewolwer i przesłał pieniądze, mieszkał razem z zamordowanym. W takiej sytuacji może oczywiście naopowiadać, co mu przyjdzie do głowy, gospodyni mieszkania albo jego żonie, w ogóle każdemu, kto zainteresowałby się zniknięciem jego współtowarzysza. — Podniósł słuchawkę telefonu stojącego na biurku. — Przekonamy się, co grafologowie sądzą o tamtej kartce papieru. Ale grafologowie nie dodali nic do tego, co Grant już wiedział albo czego się domyślał. Papier był zwyczajny, taki, jaki można dostać w każdym kiosku czy sklepie z papierem. Pisał mężczyzna. Gdyby dostarczono im próbkę zwykłego pisma osobnika podejrzanego, zapewne mogliby powiedzieć, czy to on pisał ten list, czy nie on, ale tymczasem nie wnie śli nic nowego. Williams ruszył do swego, chwilowo pustego, domu, żeby się pocieszać w samotności nadzieją, że tydzień trwa krótko i że z

tym większą radością powita panią Williams wracającą z Southend. A Grant pozostał w biurze starając się przeniknąć tajemnicę sztyletu. Oto leżał na ciemnozielonej skórze biurka, zgrabny, złowieszczy, podobny do zabawki, jego cienkie śmiercionośne ostrze stanowiło dziwny kontrast ze świętym na rękojeści, o tępej bez wyrazu twarzy. Grant przyglądał się rysom świętego z sardonicznym uśmieszkiem. Co to takiego powiedziała Ray Marcable? Że przy takim przedsięwzięciu potrzebne jest czyjeś błogosławieństwo? Wybrałbym sobie jako zwierzchnika bardziej potężnego patrona, nie takiego niepozornego świętego, jak ten na rękojeści. Myśli jego poszybowały do Ray Marcable. W porannych dziennikach pełno było wiadomości o jej projektowanym wyjeździe do Ameryki, popularne brukowce głośno lamentowały, a te bardziej elitarne wyrażały zdumienie i oburzenie, że Anglicy dopuścili do tego, by największa gwiazda komedii muzycznej opuszczała kraj. „Czy iść do niej — zastanawiał się Grant — i zapytać wprost, dlaczego zrobiła zdziwioną minę, gdy opisałem sztylet?” Żadna, nawet najdrobniejsza poszlaka nie świadczyła o jej powiązaniu z tą zbrodnią. Znał dobrze jej dzieje — mały domek na przedmieściu, miejska szkoła powszechna, prawdziwe nazwisko Rosie Markham. Podczas śledztwa w sprawie neseseru poznał nawet jej rodziców. Było raczej nieprawdopodobne, by potrafiła rzucić jakiekolwiek światło na sprawę morderstwa przed teatrem. A jeszcze bardziej nieprawdopodobne, że to uczyniłaby nawet wiedząc coś na ten temat. Przecież mogła z nim być zupełnie szczera podczas picia herbaty w swojej garderobie, a tymczasem całkiem świadomie nie zwierzyła mu się z niczego. Pewno nie ukrywała żadnych rewelacji, jeżeli nawet cokolwiek wiedziała. Jej zdumienie mogło być wywołane tym, że z jego opisu rozpoznała sztylet, co chyba nie miało nic wspólnego z morderstwem. Taki sztylet bynajmniej nie był unikatem i wiele osób mogło widzieć i posługiwać się podobnymi okazami. Nie, zapewne również następna rozmowa z panną Markham nie dałaby żadnych rezultatów. Niech sobie jedzie do Stanów bez przesłuchania. Po tych jałowych rozmyślaniach z westchnieniem zamknął

sztylet ponownie w szufladzie i ruszył do domu. Wyszedł na Embankment i przekonawszy się, że noc jest piękna, mroźna, lekko zamglona, postanowił iść na piechotę do domu. Ulice Londynu o północy zawsze go fascynowały, o tyle piękniejsze niż za dnia, pełne przelewających się tłumów. W ppłudnie Londyn ofiarowywał przechodniom bogatą, urozmaiconą rozrywkę, ale o północy ofiarowywał sam siebie, o północy można było nawet słyszeć, jak oddycha. Kiedy wreszcie skręcił w uliczkę, przy której mieszkał, szedł właściwie automatycznie, zamyślony i otępiały. Na chwilę „przymknął oczy”, ale nie był to sen w sensie dosłownym ani przenośnym, i jego Szósty zmysł natychmiast się obudził, kiedy na przeciwległym rogu ujrzał pod latarnią jakąś niewyraźną postać. Któż tu tkwił o tej późnej porze? Zastanawiając się w duchu, czy by nie przejść na drugą stronę ulicy, zbliżył się do postaci. Zresztą już było za późno, żeby zmienić decyzję. Szedł więc śmiało nie zważając na tajemniczego intruza. Dopiero wchodząc w furtkę swego domu obrócił się i spojrzał uważnie. Nieznajomy nadal tkwił na miejscu, prawie niewidoczny w mroku. Było już po dwunastej, więc sam sobie otworzył, ale pani Field czekała na niego. — Pomyślałam sobie, że trzeba panu powiedzieć, że był tu ktoś i pytał o pana inspektora. Nie chciał czekać ani zostawić żadnej wiadomości. — A dawno? Pani Field odparła, że przeszło godzinę temu. Nie bardzo wyraźnie go widziała. Zatrzymał się dość daleko za progiem, ale był młody. — Nie podał nazwiska? — Nie chciał podać. — Dziękuję — powiedział Grant. — Niech pani idzie spać. Jeżeliby tu wrócił, to go sam wpuszczę. Zatrzymała się w drzwiach. — Ale nie zrobi pan żadnego głupstwa, prawda? — spytała

prosząco. — Wcale mi się nie podoba, że pan tu może zostać zupełnie sam z jakimś anarchistą. — Niech się pani niczego nie obawia, pani Field, z pewnością dziś w nocy nie wylecimy w powietrze. — Tego to ja się wcale nie boję, ale chodzi mi o to, że może pan leżeć ranny i wykrwawić się na śmierć i nikt o tym nie będzie wiedział. Niech pan tylko sobie wyobrazi, jak ja bym się czuła, gdybym tak rano weszła do pana pokoju i znalazła pana leżącego na ziemi. — Niech się pani nie martwi — roześmiał się Grant. — Nie ma najmniejszej obawy, żeby stało się coś aż tak strasznego. Nikt dotąd nie utoczył mojej krwi z wyjątkiem tego Szwaba pod Contalmaison, ale to stało się raczej wskutek zbiegu okoliczności, a nie dzięki jego umiejętnościom. Nie poruszała dalej tego tematu. — Niech pan coś przekąsi przed pójściem spać — poradziła wskazując na jedzenie naszykowane na stoliku. — Przygotowałam panu sałatkę z pomidorów i marynowaną pieczeń, wołową. — Wreszcie powiedziała mu dobranoc i wyszła z pokoju, ale nie doszła chyba jeszcze do kuchni, kiedy rozległo się pukanie do drzwi wejściowych. Słyszał, jak poszła je otworzyć, i kiedy jego umysł zastanawiał się, kim może być niespodziewany gość, obserwator w nim ciekaw był, czy to odwaga, czy ciekawość skłoniła panią Field do tak szybkiej reakcji na pukanie. Po chwili otworzyła szeroko drzwi jego pokoju mówiąc: — Jakiś młody człowiek chce się. widzieć z panem. Zniecierpliwiony oczekiwaniem inspektor ujrzał chłopca dziewiętnastoletniego lub dwudziestoletniego, dość wysokiego, o ciemnych włosach, szerokich ramionach i zgrabnej sylwetce. Kiedy wszedł do pokoju, lękliwym spojrzeniem ciemnych błyszczących oczu obrzucił wszystko i zatrzymał się na środku podłogi, o kilka kroków przed inspektorem, obracając miękki pilśniowy kapelusz w rękach, na których miał rękawiczki. — Czy pan jest inspektorem Grantem? — spytał. Grant wskazał mu gestem krzesło i młodzieniec z zupełnie nieangielskim wdziękiem usiadł na brzeżku nadal

ściskając kapelusz, a po chwili zaczął mówić: — Widziałem pana dzisiaj u Laurenta. Pracuję tam w magazynie. Czyszczę srebra i dbam o zastawę. Powiedziano mi, kto pan jest, i po namyśle postanowiłem panu powiedzieć wszystko, co wiem. — Świetny pomysł — stwierdził Grant. — Proszę, niech pan mówi. Czy pan jest Włochem? — Nie, jestem Francuzem. Nazywam się Raoul Legarde. — Bardzo mi miło, prosżę, niech pan mówi. — Stałem w kolejce przed teatrem tego wieczoru, kiedy został zabity ten człowiek. Miałem wolny wieczór. Przez długi czas stałem koło niego. Niechcący nastąpił mi na nogę, a potem rozmawialiśmy trochę o samej sztuce. Potem przyszedł jakiś mężczyzna, zaczął z nim rozmawiać i stanął przede mną. Ten przybysz chciał coś od niego. Stał tam aż do otwarcia drzwi i ludzie się ruszyli. O coś się gnie wał. To nie była taka prawdziwa kłótnia, tak jak my się kłócimy — ale byli rozgniewani. Kiedy morderstwo zostało wykryte, uciekłem. Nie chciałem mieć do czynienia z policją. Ale dziś wieczorem zobaczyłem pana, a pan jest taki gentil, więc postanowiłem panu to wszystko opowiedzieć. — Dlaczego nie przyszedł pan do mnie do Scotland Yardu? — Nie wierzę policji. Zawsze robią z igły widły. A ja nie mam przyjaciół w Londynie. — Kiedy przyszedł ten człowiek, żeby porozmawiać z zabitym i zepchnął pana o jedno miejsce, kto stał pomiędzy panem a ścianą teatru? — Jakaś kobieta ubrana na czarno. Pani Ratcliffe. A więc jak dotąd chłopak mówił prawdę. — Czy potrafi pan opisać, tego człowieka, który przyszedł, a potem zniknął? — Nie był wysoki. Niższy ode mnie. Miał brązowy kapelusz taki jak mój, tylko ciemniejszy, i takie samo palto jak moje — dotknął dopasowanego granatowego płaszcza — tylko również brązowe. Był bardzo ciemny, nie miał wąsów i to miał wystające. — Dotknął palcami swoich pięknie zarysowanych kości policzkęwych.

— Czy gdyby go pan znów zobaczył, poznałby go pan? — O, tak. — I mógłby pan na to przysiąc? — Tak. — O co się kłócili ci dwaj mężczyźni? — Nie wiem. Nie słyszałem. Nie przysłuchiwałem się, i wie pan, chociaż mówię po angielsku, nie rozumiem, kiedy ktoś mówi bardzo, szybko. Wydaje mi się, że człowiek, który przyszedł, domagał się czegoś, czego nie chciał mu dać ten zabity. — Jak to się stało, że ten człowiek wyszedł z kolejki i nikt nie zauważył, jak się oddalił? — Bo akurat wtedy przechodził policjant i mówił do ludzi: „Proszę się cofnąć”. Wszystko to powiedział zupełnie bez namysłu. Inspektor wyjął swój notes i kładąc ołówek na otwartej stronie podsunął go swemu gościowi. — Czy może mi pan narysować, jak pan stał w ogonku? Proszę zaznaczyć sąsiadów i ich określić. Chłopak wyciągnął lewą rękę po notes, wziął ołówek w prawą i bardzo inteligentnie narysował szkic sytuacyjny, nieświadomy, że w tej chwili pokonał pogardzaną policję, która chciała zrobić z igły widły. Grant obserwował jego poważną, skupioną twarz i szybko myślał. A więc chłopiec mówił prawdę. Stał tam aż do momentu, kiedy mężczyzna upadł, wraz z innymi cofnął się przerażony i uciekł obawiając się policji w obcym sobie kraju. Ale widział mordercę i potrafiłby go rozpoznać. Sprawa ruszyła z martwego punktu. Wziął notes i ołówek, który podał mu Legarde, a kiedy nieoczekiwanie podniósł wzrok znad szkicu, zobaczył pożądliwy wzrok chłopca skierowany na stolik z zimną kolacją. Pewno Legarde przyszedł prosto z pracy, żeby się z nim zobaczyć. — Bardzo jestem^ wdzięczny, że pan przyszedł do mnie — powiedział. — A teraz może razem coś zjemy, zanim pan wyjdzie.

Chłopiec odmówił nieśmiało, ale wreszcie dał się namówić. I razem zjedli po porządnej porcji marynowanej wołowiny. Legarde opowiadał szczerze, bez skrępowania o swojej rodzinie w Dijon — o siostrze, która mu przysyła francuskie gazety, o ojcu, który nie uznaje piwa, bo chmielu nie można jeść, a winogrona można, o swojej pracy u Laurenta, o wrażeniach z pobytu w Londynie i w Anglii. A kiedy wreszcie Grant wypuścił go w ciemność przedświtu, odwrócił się na progu i powiedział przepraszająco i naiwnie: — Bardzo żałuję, że nie powiedziałem panu tego wszystkiego wcześniej, ale sam pan rozumie, jak to jest. Moja odruchowa ucieczka utrudniła to bardzo. I nie wiedziałem, że policjant może być taki gentil. Grant pożegnał go przyjacielskim klepnięciem po ramieniu, zamknął drzwi i podniósł słuchawkę telefoniczną. Kiedy dostał połączenie, powiedział: — Tutaj inspektor Grant. Rozesłać następujący komunikat do wszystkich posterunków policji: „W związku z morderstwem w kolejce przed teatrem Woffington poszukiwany jest leworęczny mężczyzna, w wieku około trzydziestu lat, wzrostu nieco niższego niż średni, o bardzo ciemnej cerze, wystających kościach policzkowych, gładko wygolony. Kiedy był ostatnio widziany, nosił miękki brązowy kapelusz i dopasowany brązowy płaszcz. Na lewym palcu wskazującym lub kciuku ma świeże skalecze nie”. A potem poszedł spać

Znowu Danny Kiedy pociąg ze stacji Marylebone wjechał w słoneczny blask poranku, Grant wyjrzał przez okno wagonu i po raz pierwszy od pobytu w komisariacie przy Gow Street poczuł przypływ optymizmu. Morderca nareszcie przestał być mitem. Mieli jego dokładny rysopis i złapanie go było już tylko kwestią czasu. A dziś wieczór może uda mu się ustalić tożsamość zamordowanego. W pustym przedziale wyciągnął swobodnie nogi i obserwował leniwie, jak promienie słońca ślizgają się po nich w takt ruchu pociągu. W ten słoneczny ranek, o godzinie dziesiątej, Anglia była pięknym krajem. Nawet okropne podmiejskie domki zatraciły swój zwykły agresywny wygląd wynikający chyba z kompleksu niższości i stały sobie czyste i zamyślone. Ich wąskie niegościnne drzwi pomalowane tanim lakierem i ozdobione jakimiś okropnymi listwami, teraz zdawały się bramami z jaspisu czy kornalinu, lapis lazuli czy onyksu wiodącymi wprost do nieba. Niedbale posadzone tulipany i rzadko posiana trawa były tak piękne, jak wiszące ogrody Semiramidy. Tu i tam barwne ubranka dziecięce tańczyły i wydymały się na wietrze niby naszyjniki różnobarwnego śmiechu. A dalej, tam gdzie miasto już się zupełnie kończyło, wielkie płaty łąk uśmiechały się do słońca przypominając stary myśliwski sztych. Tego ranka, zdaniem Granta, cała Anglia była urocza. Nawet kanały w Nottingham połyskiwały weneckim błękitem, a ponure mury były różowe jak wykopaliska w Petrze. Grant wyszedł ze stacji i znalazł się na hałaśliwej, pełnej brzęku tramwajów ulicy. Gdyby ktoś zadał mu pytanie, z czym mu się kojarzy Środkowa Anglia, odparłby bez wahania, że z tramwajami. W Londynie tramwaje zawsze wydawały mu się czymś zbytecznym, anachronizmem, były takimi biednymi prowincjuszami, którzy zostali podstępem zwabieni do

metropolii i wiedli tu pogardzaną egzystencję. Ilekroć Grant usłyszał charakterystyczny wysoki śpiew nadjeżdżającego tramwaju, miał wrażenie, że znów znajduje się w sennym, dusznym miasteczku Środkowej Anglii, gdzie się urodził. Mieszkańcy tej części kraju nigdy nie ukrywali tramwajów w bocznych ulicach, ale powodowani z jednej strony zapewne pychą a z drugiej chyba źle pojętą praktycznością, puszczali je głównymi arteriami. Długi rząd żółtych wagonów stojących właśnie teraz na rynku Nottingham zasłaniał sobą szeroki, trochę nie angielski w charakterze plac i sprawiał, że przejście z chodnika do kramów targowych po drugiej stronie przypominało zabawę w chowanego. Ale tubylcy odznaczali się tą łatwością przystosowania do warunków, która jest największym cudem natury, i z całą pasją ciesząc się tymi akrobatycznymi skokami nie dostrzegali w tym żadnego niebezpieczeństwa. Inna sprawa, że w czasie, kiedy Grant szedł ulicą, żaden nie został zabity. U Braci Faith pokazał krawat, który należał do zabitego, i wyjaśnił, że chciałby się dowiedzieć, czy ktoś z ekspedientów nie pamięta, komu został sprzedany. Starszy mężczyzna za ladą nie przypominał sobie nic takiego, ale wezwał kolegę, który właśnie był zajęty porządkowaniem stosu tekturowych pudełek. Jakiś wewnętrzny głos powiedział Grantowi, że w sprawach zawodowych ten młodzieniec będzie miał niezawodną pamięć, i nie pomylił się. Rzucił tylko okiem na krawat i od razu powiedział, że jakiś miesiąc temu krawat ten — albo w każdym razie identyczny — wyjął z wystawy i sprzedał pewnemu klientowi, który zauważył go z ulicy, a ponieważ pasował mu do garnituru, wszedł do sklepu i kupił go. Nie, jego zdaniem, to nie był ktoś tutejszy. Dlaczego? Po pierwsze nie mówił akcentem nottinghamskim, a po drugie nie był ubrany po nottinghamsku. Czy potrafi opisać tego człowieka? Potrafił i zrobił to z niezwykłą dokładnością. — Mogę nawet panu podać datę — dodał jeszcze ten zdumiewający młodzian. — Pamiętam ten dzień, dlatego że... — zawahał się i skończył z rozbrajającą naiwnością będącą dziwnym kontrastem do jego pewności siebie — ...ponieważ

tego dnia zdarzyło się coś, było to drugiego lutego. Grant zanotował datę i spytał go, jakie wrażenie na nim wywarł nieznajomy. Czy był to może komiwojażer? Zdaniem młodzieńca nie. Nie wspomniał wcale o interesach i nie interesował go ruch handlowy w Nottingham ani nic w tym rodzaju. Grant spytał, czy tego właśnie dnia w mieście miało miejsce jakieś zdarzenie, co mogłoby tu sprowadzić kogoś obcego. Tak, odparł z entuzjazmem młody człowiek. Odbywał się wielki festiwal muzyczny Środkowej Anglii, przyjechało nawet sporo osób z Londynu. Wie o tym, ponieważ sam brał udział, śpiewa w chórze kościelnym i dlatego tak dobrze orientuje się w sprawach festiwalu. Nieznajomy robił wrażenie raczej kogoś zainteresowanego festiwalem niż komiwojażera. Pomyślał sobie nawet wtedy, że pewno przyjechał on do Nottingham właśnie w związku z tym wydarzeniem kulturalnym. Grant też był w duchu tego zdania. Przypomniał sobie delikatne, wrażliwe ręce zabitego. I często był widywany w teatrze Woffington, który, choć może niezbyt wytworny jako teatr, jednak od wielu lat wystawiał systematycznie komedie muzyczne. Nie pasowało to co prawda do koncepcji gangu, ale nie można było jej odrzucić tylko dla tej przyczyny. W rzeczywistości koncepcja gangu nie znajdowała żadnego potwierdzenia. Była to tylko czysta teoria i nic więcej — po prostu luźny domysł. Podziękował młodzieńcowi i spytał o nazwisko kogoś, kto orientowałby się dobrze w sprawach festiwalu i wiedziałby o zaproszonych gościach. Młody ekspedient poradził mu zwrócić się do pana Yeudalla, adwokata. Yeudall nie pełnił żadnej oficjalnej funkcji, ale był kimś w rodzaju honorowego prezesa tej imprezy i to było jego hobby. Przesiadywał na festiwalu od rana do nocy przez całe trzy dni i z pewnością wiedziałby o miłośniku tej imprezy, który przyjechał aż z samego Londynu. Grant zanotował adres Yeudalla, zdając sobie sprawę, że baczne spojrzenie młodzieńca sfotografowało go tak, jak miesiąc temu sfotografowało zabitego, i jeżeli w wiele lat później ktoś poprosi go, żeby mu opisał człowieka, który

zanotował adres Yeudalla, uczyni to dokładnie. Chłopak marnuje się tu w sklepie z konfekcją. — Czy pan szuka tego, co kupił krawat? — spytał ekspedient. Słowo „szuka” powiedział z naciskiem, nadając temu słowu charakter policyjny. — Niezupełnie — odparł Grant — ale chciałbym natrafić na jego ślad. — I wyszedł, żeby się zobaczyć z panem Yeudallem. Ponure biuro firmy „Yeudall, Lister i Yeudall” mieści się w pobliżu zamku przy małej bocznej uliczce, gdzie nie ma mowy o tramwaju, a stukot własnych kroków zmusza przechodnia do bezwiednego odwrócenia się. Biuro prawnicze liczy sobie trzysta lat, a w wyłożonej dębową boazerią poczekalni gasły właśnie promienie słońca przedostające się przez zielonkawe szyby. Blask zamarł na parapecie okiennym, tak jak ostatni uczestnik szarży pada już na nieprzyjacielskich murąch, gdzie zdołał się zwycięsko wedrzeć. Ale pan Yeudall z firmy Yeudall, Lister i Yeudall uważałby to za herezję, gdyby ktoś ośmielił się twierdzić, że w biurze powinny nastąpić zmiany. Zmiany! Może taki gmach podobny do wielkiej lodówki, tak usiany oknami, że ściany właściwie nie istnieją. Kolekcja szklanych płyt połączonych niewiarygodnie cienkimi słupami! Taka jest współczesna architektura! Toteż pan Yeudall, jak gdyby po to, żeby złagodzić zakurzoną ponurość otoczenia, rozsiewał wokół siebie promienną atmosferę i całą ludzkość witał z tym subtelnym brakiem podejrzliwości, która cechuje przyjaciół całego świata, ale nigdy prawników. Jako młody chłopiec, będący w trzecim pokoleniu jedynym Yeudallem, otrzymał kącik w labiryncie ciasnych pokoików, szumnie zwanych biurem firmy, i od tej pory pokochał dębowe boazerie, belkowane sufity i zielonkawe szyby, ponad nie przekładając tylko symfonie i sonaty. Stwierdzenie, że pan Yeudall powitał inspektora, byłoby o wiele za słabe. Grant miał chwilami wrażenie, że musiał go przedtem spotkać i zapomnieć o tym. Na twarzy prawnika nie było znać nawet cienia ciekawości, jaka zwykle pojawia się,

kiedy w ślad za biletem wizytowym wkracza do pokoju inspektor policji. Grant był dla niego po prostu jeszcze jednym czarującym towarzyszem i zanim nawet zdołał wyjaśnić, o co mu chodzi, został zaproszony na lunch, bo to już pierwsza, a przecież o wiele przyjemniej rozmawia się przy zastawionym stole i pan inspektor z pewnością nie miał nic od rana w ustach i jest piekielnie głodny. Grant potulnie poszedł za swoim przewodnikiem, czując się rozgrzeszonym w głębi serca, gdyż tylko w ten sposób mógł zdobyć jakieś informacje. Zresztą oficer śledczy nigdy nie odrzuca szansy nawiązania nowej znajomości. Jeżeli w ogóle Scotland Yard ma motto, to zapewne brzmi ono: „Nigdy nic nie wiadomo...” Podczas lunchu dowiedział się, że pan Yeudall ma wrażenie, iż nigdy nie widział poszukiwanego człowieka. Znał z widzenia albo osobiście wszystkich uczestników, festiwalu, jak również wiele osób nim zainteresowanych. Ale żaden nie odpowiadał rysopisowi podanemu przez Granta. — Jeżeli pan przypuszcza, że był on muzykiem, niech pan skontaktuje się z orkiestrą Lyonsa albo z zespołami w kinach. Pracują w nich przeważnie londyńczycy. Grant nie zadał sobie trudu, by mu wyjaśnić, że podejrzenie, iż zabity był muzykiem, wynikło z jego przypuszczalnego powiązania z festiwalem. O wiele przyjemniej i łatwiej było pozwolić, by pan Yeudall mówił. Jednak po południu, kiedy pożegnał się ze swoim miłym towarzyszem, odwiedził parę zespołów muzycznych w mieście, ale zgodnie ze swym przewidywaniem, bez najmniejszego powodzenia. Potem zadzwonił do Scotland Yardu, gdzie dowiedział się, że Williams pilnie pracuje nad sprawą wytropienia banknotów, i nawet rozmawiał z samym Williamsem, który właśnie wrócił do biura. Banknoty były już w banku, ale na razie nic nie zostało ustalone. „No cóż — pomyślał Grant odłożywszy słuchawkę — przynajmniej jeden koniec splątanej nici prostuje się powoli, ale systematycznie. Każdy banknot wypuszczony przez Bank Anglii zostawia po sobie ślady nie do zmazania”. A jeżeli nawet jemu nie udało się w Nottingham wyśledzić zabitego, to

zidentyfikowanie jego przyjaciela z pewnością musi doprowadzić do ustalenia jego tożsamości. A od zabitego do Lewantyńczyka był tylko jeden krok. Jednak czuł się nieco przygnębiony. Był tak pewien od samego rana, że jakaś nieoczekiwana informacja naprowadzi go na właściwy ślad, że na stracony dzień spoglądał z rozczarowaniem, i nawet dobry lunch w towarzystwie pana Yeudalla, i jego przyjazny stosunek do świata nie zdołały go pocieszyć. Na stacji przekonał się, że do pociągu ma jeszcze pół godziny, więc udał się do restauracji najbliższego hotelu z niejasną nadzieją, że w takim ogromnie plotkarskim miejscu może uda mu się zdobyć jakieś strzępy informacji. Bacznie przyjrzał się obu kelnerom. Jeden był wyniosły i przypominał przekarmionego mopsa, drugi roztargniony i podobny do jamnika. Grant instynktownie wyczuł, że z ich strony nie może liczyć na żadną pomoc. Ale kawę przyniosła mu sympatyczna kelnerka w średnim wieku. Znużony Grant aż się rozjaśnił na jej widok. Po kilku minutach udało mu się nawiązać przyjacielską, choć urywaną pogawędkę na ogólne tematy. Zdając sobie sprawę, że ustny opis człowieka, który nie był ani garbaty, ani ślepy, czy w jakiś inny sposób rzucający się w oczy nic jej nie powie, gdyż w ciągu dnia widywała co najmniej kilkunastu mężczyzn odpowiadających rysopisowi zabitego, Grant ograniczył się do rozmowy, mogącej naprowadzić na pożyteczną dla niego informację. — Dosyć tutaj spokojnie, prawda? — rzucił od niechcenia. — Tak, teraz bardzo tutaj spokojnie — zgodziła się. Ale dodała, że czasem bardzo tu cicho, a czasem bardzo duży ruch. Czy to zależy od liczby gości w hotelu? Nie, nie zawsze. Ale zwykle tak. W hotelu też tak jest — raz bardzo cicho, a raz bardzo duży ruch. Czy bywa kiedy, że w hotelu jest pełno? O tak, kiedy był tu zjazd spółdzielców, hotel po prostu pękał w szwach. Wszystkie dwieście pokoi było zajęte. Pierwszy raz w Nottingham widziała taki tłok. — Kiedy to było? — spytał Grant. — Na początku lutego — odparła. — Przyjeżdżają co

prawda dwa razy do roku. Na początku lutego! — Skąd przyjeżdżają spółdzielcy? — Z całej Środkowej Anglii. — A z Londynu nie? — Nie, raczej nie, a jeżeli, to niewielu. Grant idąc na stację rozważał tę nową możliwość, ale jakoś nie przemówiła mu do przekonania, chociaż nie potrafił wyjaśnić dlaczego. Zabity nie wyglądał na spółdzielcę.. Gdyby pracował jako ekspedient, to ten zawód wymagałby pewnej elegancji z jego strony. Podróż powrotna do Londynu nie przypominała w niczym porannych radosnych marzeń w blasku słońca. Słońce zaszło, a szara mgła zacierała kontury horyzontu. W zapadającym zmroku krajobraz był płaski, nudny i brzydki. Od czasu do czasu matowa tafla wodna koloru cyny błyskała złowrogo wśród topoli. Grant przewertował gazety, a kiedy skończył, znów zaczął się zastanawiać nad zawodem zabitego. Oprócz niego w przedziale znajdowało się trzech innych pasażerów, których głośna rozmowa na tematy zawodowe przeszkadzała mu i bardzo go drażniła. Plątanina świateł sygnalizacyjnych, zawieszonych w próżni i błyszczących w gasnącym dniu to rubinowo, to szmaragdowo przywróciła mu nieco dobry humor. Te światła były cudowne, tajemnicze. Nie chciało mu się wierzyć, że tak bajkowe zjawisko było uzależnione od niewidzialnych dźwigni i przekładni, a swe życie zawdzięczało jakiejś maszynerii. Z wielką radością jednak powitał łomot pociągu na zwrotnicach, co zwiastowało bliski koniec podróży, i mocne światła Londynu. Kiedy szedł w kierunku Scotland Yardu, miał dziwne przeświadczenie, że to, czego szuka, już tam na niego czeka. To przeczucie nigdy go jeszcze nie zawiodło. Zaraz znajdzie się w jego rękach jakaś drobna informacja, która będzie kluczem do morderstwa przed teatrem. Nie zdając sobie z tego sprawy przyspieszył kroku. Nie mógł się już doczekać. Jeszcze nigdy winda nie wlokła się tak powoli ani korytarze nie były tak długie.

A jednak nic nie czekało — nic, z wyjątkiem raportu Williamsa, który idąc na herbatę zostawił go na wypadek jego powrotu. W raporcie tym dokładnie powtarzał to, co mówił przez telefon. Ale w tym samym momencie, kiedy inspektor Grant znalazł się w swoim biurze, dziwna rzecz zdarzyła się Danny Millerowi. Właśnie siedział sobie wygodnie w fotelu w swoim pokoju w Pimlico, przewiesiwszy nogi w eleganckich butach przez poręcz, i palił papierosa w bardzo długiej cygarniczce. Na środku pokoju stała jego „flama”, zajęta mierzeniem wieczorowych sukien, które wyjmowała z tekturowych pudełek takim ruchem, jak się wyłuskuje groch ze strąka. Powoli się obróciła, co uwydatniało jej świetną budowę, i pozwalało na grę świateł na mieniącym się dżetami materiale. — Ta jest ładna, prawda? — powiedziała szukając wzrokiem w lustrze oczu Danny’ego. Ale w tym momencie zobaczyła, że jego oczy utkwione w jej plecach nagle się rozszerzają z dziwnym błyskiem. Odwróciła się. — O co chodzi? — spytała. Ale Danny najwidoczniej jej nie słyszał, nadal wpatrzony przed siebie. Nagle wyrwał cygarniczkę z ust, wrzucił papierosa w kominek i zerwał się na równe nogi. — Mój kapelusz! Gdzie jest mój kapelusz? — krzyknął. — Gdzie on jest, u diabła? — Na krześle za tobą — odparła zdumiona. — Co cię ugryzło? Danny chwycił kapelusz i wypadł z pokoju, jak gdyby goniło go sto diabłów. Usłyszała, jak zbiega pędem po schodach, a potem trzask frontowych drzwi. Stała jeszcze zdumiona, kiedy usłyszała, że wraca, zwinnie jak kot, po trzy stopnie naraz. Wpadł do pokoju. — Daj mi prędko dwupensówkę — rozkazał. — Nie mam dwupensówki. Odruchowo sięgnęła po bardzo piękną i drogą torebkę — był to jeden z jego prezentów — i podała mu monetę.

— Nie wiedziałam, że zbankrutowałeś — zażartowała, żeby go skłonić do wyjaśnień. — Po co ci to? — Idź do diabła! — warknął i znów wybiegł. Do najbliższej budki telefonicznej wpadł bez tchu, ale bardzo z siebie zadowolony, i zażądał połączenia ze Scotland Yardem. Podczas kilku sekund oczekiwania nerwowo przebierał nogami, co z jednej strony miało oznaczać jego niecierpliwość, a z drugiej Strony było widomą oznaką triumfu. Wreszcie usłyszał głos Granta. — Panie inspektorze, to ja, Miller. Właśnie sobie przypomniałem, gdzie widziałem tego faceta, o którym żeśmy rozmawiali. Pamięta pan, prawda? Jechałem z nim w specjalnym pociągu do Leicester na wyścigi, chyba pod koniec stycznia... Tak, jestem tego pewien, jakby to było wczoraj. Rozmawialiśmy o wyścigach, a on dobrze się na tym znał. Ale nigdy potem go już nie spotkałem. Co?... Nie, nie robił na mnie wrażenia bukmachera... Ależ głupstwo. Bardzo się cieszę, że mogłem pomóc. Powiedziałem panu, że na mojej pamięci można polegać! Danny wyszedł z budki i ruszył — teraz już wolniej — żeby ułagodzić obrażoną dziewczynę w wyszywanej dżetami kreacji, a Grant odwiesił słuchawkę i odetchnął głęboko! Specjalny pociąg na wyścigi! Wszystko to znakomicie pasuje. Jakiż z niego głupiec. Jakiż cholerny głupiec! Żeby o tym nie pomyśleć. Żeby nie pamiętać, że dla dwóch trzecich Brytyjczyków Nottingham oznacza koronki, ale dla pozostałej jednej trzeciej — wyścigi konne. A wyścigi tłumaczyły ubranie tego człowieka, jego wyjazd do Nottingham, zamiłowanie do komedii muzycznej, a nawet może... gang. Wysłał gońca po egzemplarz „Wyścigów Konnych”. Tak, drugiego lutego były zawody z przeszkodami w Colwick Park. Również w Leicester pod koniec stycznia. To potwierdzało zeznanie Danny’ego. Danny dostarczył klucza. „I taka właśnie informacja — pomyślał Grant z goryczą — musi przyjść w sobotę wieczorem, kiedy praktycznie biorąc bukmakerzy nie istnieją, a w każdym razie nie w biurach. A jutro... — W niedzielę żadnego z nich nie będzie w domu, bo

nie potrafią znieść niedzielnej bezczynności, więc z przyzwyczajenia przemierzają samochodami Anglię wzdłuż i wszerz. Z powodu weekendu zarówno śledztwo w bankach jak i u bukmacherów musi ulec zawieszeniu”. Grant zostawił wiadomość, gdzie go szukać, i udał się do Laurenta. W poniedziałek będzie dużo pracy — wędrówka po biurach z krawatem i rewolwerem, którego jak dotąd nikt nie rozpoznał. Ale może przedtem banknoty naprowadzą na ślad, który przyspieszy bieg spraw i zapobiegnie żmudnej metodzie eliminacji. Tymczasem zje sobie wczesny obiad i raz jeszcze przemyśli wszystko.

Lewantyńczyk Zielono-złota sala była prawie pusta, wybrał więc zaciszne miejsce w rogu, a po chwili pojawił się Marcel na pogawędkę. Ciekawe rzeczy dzieją się u pana inspektora, prawda? Ale bo też pan inspektor jest nadzwyczajny. Żeby dowiedzieć się tyle o człowieku na podstawie przedmiotu tak małego, jak sztylet! (Wszystkie dzienniki z wyjątkiem wczesnych wydań rannych rozgłosiły rysopis poszukiwanego po całej Wielkiej Brytanii.) Taka rzecz może faire peur. Gdyby tak on, Marcel, przyniósł mu do zakąsek widelec od ryb, mogłoby to dowieść na przykład, że ma odcisk na małym palcu lewej nogi. Grant zaprotestował przeciwko takim holmesowskim wnioskom. — Tego rodzaju drobne pomyłki zwykle dowodzą, że podejrzany zakochał się. — Ah, non alors! — roześmiał się Marcel. — Nawet inspektor Grant nie mógłby mi tego dowieść. — Ooo — zdziwił się Grant — czyżby pan był mizantropem? Nie, Marcel lubi bliźnich, ale żona trzyma go krótko. — Wczoraj zawarłem znajomość z jednym z pańskich pracowników, mianowicie z chłopcem z magazynu. Nazywa się chyba Legarde? Ach, Raoul. Dobry chłopak. I przystojny przy tym. Jaki profil, co za oczy! Chcieli go nawet wziąć do filmu, ale Raoulowi nie takie głupstwa w głowie. On chce zostać maitre d’hotelem. I zdaniem Marcela zostanie. Jakiś gość usiadł przy stole naprzeciwko i Marcel, z którego twarzy miłe ożywienie zniknęło jak płatki śniegu topniejące na mokrym chodniku, podszedł do niego, żeby wysłuchać zamówienia z tą mieszaniną wyrozumiałej tolerancji i wyniosłego roztargnienia, którymi darzył wszystkich swoich

klientów z wyjątkiem uprzywilejowanej piątki. Grant powoli jadł obiad, ale mima że nad kawą zbałamucił sporo czasu, i tak zbyt wcześnie znalazł się na ulicy. Na Strandzie było jasno i tłoczno jak w dzień, gdyż nastąpiło spotkanie tych, co późno wracali do domu, z falą tych, co wcześnie wybrali się szukać wieczornej rozrywki; dało to w sumie takie zagęszczenie, że i chodniki, i jezdnie były przepełnione. Powoli szedł w stronę Charing Cross, mijając oświetlone różnokolorowo wystawy: różowe, zielone, złociste, srebrne, sklepy z butami, konfekcją, biżuterią. Na szerokim chodniku tuż przed zwężeniem tłum się zmniejszył, a mężczyźni i kobiety — do tej pory komórki wielkiego organizmu — stali się indywidualnymi jednostkami. W pewnej chwili jakiś mężczyzna, który szedł o kilka jardów przed Grantem, odwrócił się, jak gdyby chciał sprawdzić numer nadjeżdżającego autobusu. Spojrzał na Granta i w jaskrawym świetle padającym z wystawy na jego twarzy odmalowało się nagle niekłamane przerażenie. Bez chwili wahania, nie patrząc ani w lewo, ani w prawo, skoczył na ruchliwą jezdnię o włós od nadjeżdżającego autobusu. Grant rzucił się w ślad za uciekającym, ale autobus go zatrzymał. W ułamku sekundy, kiedy cała jego uwaga była skupiona na niewyraźnej sylwetce tamtego, a nie na grożącym mu niebezpieczeństwie, pomyślał sobie z zaskakującą wyrazistością: „Śmiesznie byłoby umrzeć, pod kolami autobusu na Strandzie po czterech latach wymigiwania się Szwabom”. Usłyszał krzyk, więc odruchowo się cofnął, o kilka cali przed nim przeleciała taksówka, a wychylony szofer rzucił W jego stronę wiązankę soczystych przekleństw. Potem gdy uskoczył przed żółtym sportowym wozem, z lewej strony ujrzał jakąś czarną plamę, było to przednie koło drugiego autobusu, wtedy dał susa w bok, ale z prawej strony został zaatakowany przez jeszcze jedną taksówkę, skoczył tuż za autobus, kiedy ten przejechał, a o kilkanaście cali przed następnym i wylądował wreszcie szczęśliwie na odległym chodniku. Szybkie spojrzenie w lewo i prawo. Ścigany przez niego szedł spokojnie w kierunku Bedford Street. Najwidoczniej nie spodziewał się

tak szybkiej decyzji ze strony inspektora. Grant w duchu obiecał świeczkę świętemu, który go przeprowadził szczęśliwie wśród rozpędzonych pojazdów, i ruszył spokojnym krokiem za swą ofiarą utrzymując stale tę samą odległość. „Jeżeli obejrzy się przed Bedford Street — pomyślał Grant — będę pewien, że się nie pomyliłem, że to naprawdę mój widok go przeraził, a nie jakieś nieoczekiwane skojarzenie”. Nie potrzebował jeszcze raz spojrzeć na tę szczupłą śniadą twarz, z wystającymi kośćmi policzkowymi i ostrym podbródkiem. I był pewien, jak gdyby to widział na własne oczy, że na lewym palcu wskazującym albo kciuku nieznajomego jest świeże skaleczenie. W tym momencie mężczyzna obejrzał się — nie z tym odruchowym roztargnieniem, jaki cechuje czynność podświadomą, ale z błyskawicznie skupioną uwagą, która oznacza celowe działanie. I natychmiast dał nura w Bedford Street. Grant znów puścił się w pościg. Oczyma duszy widział sylwetkę uciekającego w półmroku ciemnej i wyludnionej ulicy, gdzie nie było nikogo, kto by mu zastąpił drogę. Kiedy jednak wybiegł za róg, przekonał się, że ulica jest pusta. Nawet taki mistrz jak sam Burghley nie zdołałby umknąć, gdyby biegł prosto przed siebie, więc Grant spodziewając się jakiegoś podstępu szybko zaczął iść prawym chodnikiem bacznie sprawdzając wzrokiem każde zagłębienie w murze. Kiedy to jednak nic nie dało, zaczął się niepokoić, najwidoczniej został wystrychnięty na dudka. Zatrzymał się i spojrzał w. tył, w tym momencie ujrzał na drugim krańcu ulicy niewyraźną sylwetkę, która oderwała się od jakiejś wnęki i zniknęła w tłumie na Strandzie. W trzydzieści sekund później Grant również był na Strandzie, ale nieznajomy zniknął jak kamfora. Autobusy przejeżdżały tam i z powrotem, taksówki tłoczyły się na jezdni, oświetlone sklepy pełne były klientów. Grant zaklął w duchu, ale natychmiast pocieszył się, że choć nieznajomy przechytrzył go, to chyba w głębi serca przeklina jeszcze gorzej, bo palnął wielkie głupstwo zdradzając, że poznał inspektora. Tak, to było z jego strony bardzo głupie posunięcie. Po raz pierwszy Grant był zadowolony z bezceremonialności prasy, która szerokie

rzesze swych czytelników zaznajomiła z jego podobizną. Przez chwilę przechadzał się po ulicy, zaglądając bez większej nadziei do sklepów. Potem stał przez dłuższy czas w bramie jakiegoś domu, wbrew oczywistości łudząc się, że nieznajomy, zamiast natychmiast uciec, przywarował gdzieś w okolicy i ukaże się, kiedy jego zdaniem przestanie już grozić niebezpieczeństwo. W rezultacie tylko zaniepokojony policjant, który obserwował go przez jakiś czas, podszedł do niego i spytał, na co czeka. Grant wyszedł z ukrycia i wyjaśnił speszonemu policjantowi, o co chodzi, a potem zrezygnowawszy z pościgu, poszedł zatelefonować do Scotland Yardu. Kiedy przekonał się, że został wyprowadzony w pole, jego pierwszym odruchem było otoczyć Strand kordonem policji, ale wystarczyło popatrzeć na wielki ruch, by zdać sobie sprawę, że zanim z Embankment przyjedzie nawet najszybszy samochód, uciekinier będzie już w drodze na Golder’s Green czy Camberwell albo Elstree, i zapał jego ostygł. Tutaj duże siły policyjne nie miały nic do roboty. Po odbyciu rozmowy telefonicznej szedł powoli w stronę Trafalgar Square i humor trochę mu się poprawił. W ciągu ostatniej godziny był na siebie okropnie zły. Miał mordercę w odległości sześciu kroków i pozwolił mu uciec. Teraz jednak zaczął dostrzegać dobre strony sytuacji. Owszem, popełnił błąd, ale dzięki temu posunął się — znacznie się posunął — w porównaniu z początkiem. Wiedział z pewnością, że Lewantyńczyk jest w Londynie. To był wielki krok naprzód. Aż do chwili, kiedy wczoraj wieczorem jego rysopis został podany policji, nic nie przeszkadzało mordercy opuścić miasta. Gdyby nie to przypadkowe spotkanie na: Strandzie i fakt, że morderca stracił na chwilę panowanie nad sobą, musieliby rozpatrywać raporty z całej Wielkiej Brytanii — Grant miał smutne doświadczenia z tymi raportami dotyczącymi osób poszukiwanych — a nawet z kontynentu. Teraz wiedzieli, że znajduje się w Londynie, i tu należało skoncentrować siły. Oczywiście Lewantyńczyk może opuścić miasto jakimś samochodem — inne drogi łatwiej zamknąć — ale Grant już się o to postara, żeby żaden koncesjonowany garaż nie wynajął mu wozu. Oczywiście, to by tylko utrudniało uciekającemu

sytuację, nie mógł mu przeszkodzić w opuszczeniu miasta, gdyby się na to zdecydował, ale w każdym razie opóźniłoby jego ucieczkę. Ciekawe jednak, dlaczego początkowo, mając drogę zupełnie wolną, zdecydował się na pozostanie w mieście. Ale Grant znał londyński upór, który sprawia, że każdy londyńczyk woli tkwić w mieście, które zna, i nawyki cudzoziemców, którzy jak szczury wybierają raczej kanały niż otwartą przestrzeń. I dlatego i jedni, i drudzy woleli zwykle zostać na miejscu, niż uciekać. A chociaż list gończy nie został ogłoszony przez radio, poszukiwany nie miał żadnej pewności, czy policja nie ma od razu jego rysopisu. W tych warunkach stanąć twarzą w twarz z bileterem na dworcu czy kontrolerem w porcie, wymagało więcej odwagi czy żyłki hazardu, niż posiada większość ludzi. Od tej chwili byłby nieustannie zagrożony przez każdy lotny patrol, a jego szanse prześliznięcia się przez ich sieć stałyby się z każdą minutą mniejsze. Ponadto Grant go widział. To był jeszcze jeden ogromny plus, bo teraz nawet z odległości Grant go zawsze rozpozna. Lewantyńczyk w Londynie, przyjaciel zabitego zapewne również w Londynie, Lewantyńczyk rozpoznany, a przyjaciel wkrótce wytropiony dzięki banknotom — oto, jakby się wyraził Marcel, sprawy posuwają się naprzód. Na St. Martin’s Lane Grant, przypomniał sobie, że dzisiaj wieczorem grają ostatni raz „A nie mówiłem?”. Wpadnie na chwilę do teatru, a potem wróci do biura. Umysł jego o wiele lepiej pracował bez ponaglania, a cisza panująca o tej porze w Scotland Yardzie byłaby dla niego takim właśnie ponaglaniem. Zawsze gorzej pracował w uregulowanych warunkach. Jakiś rewelacyjny pomysł mógł mu raczej przyjść do głowy na rojnej ulicy, wśród mrowiącego się tłumu, gdzie ukrywał się Lewantyńczyk, niż w imponującej samotności własnego pokoju. Przedstawienie szło już jakieś dobre dwadzieścia minut, kiedy Grant, po krótkiej rozmowie z kierownikiem widowni, znalazł na balkonie mały skrawek miejsca, gdzie mógł stanąć. Miał stąd świetną widoczność. Teatr, nigdy specjalnie wygodny, dziś był nabity od parteru po jaskółkę, a różowawy półmrok przepełniało to pełne napięcia podniecenie, które charakte-

ryzuje entuzjastyczne audytorium. A tego wieczoru wszyscy byli pełni entuzjazmu, gdyż żegnali po raz ostatni przedmiot swego uwielbienia. Nastrój zachwytu, uznania i żalu przepełniał widownię, która dając się całkowicie ponieść tej atmosferze zapomniała zupełnie o brytyjskiej flegmie. Od czasu do czasu, kiedy Gollan opuścił jakiś gag, ktoś wołał głośno: „Golly, nie opuszczaj ani słowa! Graj na całego!” I Golly grał na całego. Ray Marcable roztaczała swój urok na prawie pustej scenie z wdziękiem liścia unoszonego wiatrem. Tańcząc o ułamek sekundy spóźniała się wobec muzyki, co sprawiało wrażenie, że muzyka nie jest akompaniamentem, ale siłą, która ją unosi, okręca, kołysze, a gdy cichnie, Ray Marcable zamiera w bezruchu. Ale oto znów pod wpływem natarczywych okrzyków z sali muzyka ożywia aktorkę, zmusza ją do uśmiechu, błyszczy ona i drży jak kula kryształowa podbijana przez strumień wody, aż wreszcie po szybkim locie zatrzymuje się, by znieruchomieć. Zrywa się burza oklasków. Publiczność nie chce jej puścić, a kiedy wreszcie pozostaje za kulisami i przedstawienie toczy się dalej, na sali słychać szmer niezadowolenia. Nikt dzisiaj nie chce śledzić normalnej akcji. Część jej wielbicieli w ogóle nigdy nie przejmuje się czymś tak przyziemnym, tylko nieliczni potrafiliby opowiedzieć dokładną treść przedstawienia. A już zwłaszcza dziś wieczór tracenie czasu na coś tak nieistotnego, to czyste szaleństwo. Wejście na scenę najlepszego w Wielkiej Brytanii zespołu girls nieco pocieszyło audytorium. Te czternaście dziewcząt z Woffington znano już na obu kontynentach, a ich wspaniale zgrane ruchy dawały widzom poczucie absolutnego zadowolenia, które nigdy jednak nie przeradzało się w przesyt, takiego samego, jakie daje obserwowanie gwardii królewskiej podczas parady. Ani jedna główka nie wychyliła się za daleko, ani jeden palec nie wysunął się poza linie, ani jedna noga nie podniosła się wyżej niż noga sąsiadki. Kiedy ostatnia z czternastu schodząc ze sceny machnęła w na wpół pogardliwym geście swoją czarno-pomarańczową spódniczką kolombiny, widzowie prawie zapomnieli o Ray Marcable. Prawie, ale nie całkowicie. Bo jednak to Ray i

Gollan rządzili dziś widownią — ten wieczór należał do nich, do nich i do ich wielbicieli. I teraz już publiczność chciała tylko Ray i Gollana i nie można było tego żądania zbyć byle czym. Podniecenie narastało crescendo, dochodziło prawie do histerii. Grant zaobserwował ze współczuciem wymuszony uśmiech, którym partner Ray skwitował zdawkowe oklaski, jakimi zostało przyjęte jego sentymentalne solo, piosenkę śpiewaną przez rzewnych tenorów całej Anglii, gwizdaną przez wszystkich gazeciarzy, graną przy nastrojowych światłach przez wszystkie orkiestry taneczne. Oczekiwał on najwidoczniej, że będzie musiał bisować co najmniej ze trzy razy, ale widownia mruczando odśpiewała razem z nim ostatni refren nie okazując poza tym żadnych oznak zachwytu. Było w tym coś dziwnego. Publiczność patrzyła na niego nie widząc go. Robił dobrą minę do złej gry, ale był wyłącznie tłem dla Ray Marcab le — tańczył z nią, śpiewał, grał — i nagle Grant przyłapał się na myśli, czy to jego usunięcie w cień jest tylko przypadkowe, wynika z niezwykle żywej indywidualności Ray, czy też wykorzystuje ona świadomie sytuację tak, żeby zebrać cały aplauz. Grant nie miał żadnych iluzji co do teatru czy co do zawodowej szlachetności wybitnych aktorek. Gwiazdy teatralne łatwo ronią łzy i dają hojne datki w przypadku czyjegoś niepowodzenia, ale ich dobre serce kończy się, kiedy stają wobec odnoszącej sukcesy rywalki. Ray Marcable cieszyła się opinią koleżanki uczynnej i rozsądnej. Ale bez wątpienia przyczynił się do tego jej agent prasowy, człowiek odznaczający się nieprzeciętnym sprytem. Sam Grant niejednokrotnie czytał wzmianki i artykuły o niej, które na pierwszy rzut oka nie robiły wrażenia reklamówek, dopóki się człowiek dobrze nie wczytał. Jej agent potrafił zupełnie niepostrzeżenie przemycić peany na jej cześć. Podejrzany też był fakt, że w ciągu dwóch lat miała trzech partnerów, podczas gdy reszta obsady pozostała niezmieniona. Czyżby jej przyjacielski sposób bycia, skromność, maniery prawdziwej damy — tak, nie mógł znaleźć na to, innego słowa — były tylko maską? Czyżby filigranowa ulubienica Londynu

kryła ostre pazurki? Przypomniał sobie nieoficjalne z nią spotkanie — miła, inteligentna, niezwykle rozsądna. Żadnych fochów ani okazywania komukolwiek niechęci. Czarująca dziewczyna na swoim miejscu. Trudno w to było uwierzyć. W swojej karierze poznał wiele uroczych kobieciątek, które mimo swego, wyglądu nie miały żadnych cieplejszych uczuć. Ale Ray Marcable była uosobieniem słodyczy bez żadnej pozy, słodyczy, która, mógłby na to przysiąc, była prawdziwa. Obserwował ją teraz uważnie, starając się rozwiać to absurdalne — lubił ją przecież tak bardzo — przypuszczenie, które bez udziału woli zrodziło się w jego umyśle. Jednak, ku swemu niepomiernemu zdumieniu, przekonał się, że teraz, kiedy zdał sobie sprawę z tego podejrzenia i stało się przedmiotem jego dociekliwości, powoli się potwierdzało. Ray istotnie usuwała w cień swego partnera. A gdy zaczął szukać na to dowodów, znalazł ich pełno, a wszystko to było dokonane z subtelnością dotychczas przez Granta niespotykaną. Dzielenie z partnerem oklasków czy pozbawianie go ich jakimiś gierkami byłoby zbyt prymitywne. Zresztą łatwo zostałoby zdemaskowane, i dlatego z jej punktu widzenia niedopuszczalne. Pomyślał sobie, że nie tylko była zbyt subtelna, żeby stosować taką metodę, ale i zbyt silna, by się nią posługiwać. Wystarczyło tylko, żeby korzystała ze swojej oszałamiającej indywidualności bez skrupułów, a rywale bledli przy niej jak gwiazdy przy słońcu. Tylko wobec Gollana była bezradna — był on słońcem, równie potężnym jak ona sama, o ile nawet nie mocniejszym — i dlatego musiała go tolerować. Ale ze swoim partnerem — przystojnym, miłym i bardzo dobrym śpiewakiem — nie miała najmniejszych trudności. Mówiono — przypomniał to sobie teraz — że nie można było znaleźć dla niej odpowiedniego partnera. Oto miał odpowiedź. Teraz w to już nie wątpił. Było coś niesamowitego w tej ostrości, z jaką nagle ją rozszyfrował, niepomny na otaczający go nastrój zachwytu. Tylko on i ona stali ponad tym urzeczonym tłumem, byli opanowani, nie podlegający emocji i zajmujący pozycję obserwatorów. Śledził uważnie jej występ z nieszczęsnym partnerem, postępowała wobec niego równie rzeczowo i bez sentymentów, jak on

postępowałby z pstrągami nad rzeką Test. Uśmiechnięta i słodka zabierała cały należny mu aplauz. I nikt nie zwrócił uwagi na to, że ten aplauz był skierowany pod niewłaściwym adresem. Jeżeli w ogóle publiczność dziś myślała, to była zdania, że pierwszy amant jest nie na poziomie — ale cóż, oczywiście trudno znaleźć kogoś, kto by dorównał cudownej Ray Marcable. A potem, kiedy już przywłaszczyła sobie całe należne mu uznanie, na zakończenie wspólnego duetu schwyciła go za rękę i wyciągnęła na przód sceny, żeby razem z nią dzielił entuzjazm tłumu, każdy na sali mógł pomyśleć: „No cóż, ten biedaczysko niezbyt na to zasługuje!” W ten sposób podkreślała jego miernotę i wbijała ją w pamięć widzów. O tak, bardzo to było subtelne! Obserwowanie tej podwójnej gry było dla Granta pasjonującym zajęciem. Po raz pierwszy ujrzał prawdziwą Ray Marcable, a widok ten ogromnie go zdumiał. Tak był tym pochłonięty, że kiedy przedstawienie się skończyło, stał z boku obojętny na ogłuszające oklaski i okrzyki. Raz po raz unosiła się kurtyna odsłaniając rozjarzoną światłami scenę, zastawioną prezentami i kwiatami, wręczanymi w blasku reflektorów ulubienicy publiczności. Potem nastąpiły przemówienia, najpierw Gollan przyciskając do piersi dużą kwadratową butelkę whisky starał się być zabawny, co mu się jednak nie udało, gdyż za bardzo drżał mu głos. Grant pomyślał, że zapewne w tej chwili przypomniał sobie beznadziejne lata ponurych pokoików w ponurych miastach, po dwa przedstawienia dziennie i wieczną obawę klapy. Gollan ciężko zapracował na swój sukces i nic dziwnego, że teraz ten sukces odebrał mu zdolność mówienia. Potem reżyser. Wreszcie Ray Marcable. — Panie i panowie — powiedziała powoli dźwięcznym głosem — dwa lata temu, kiedy nikt mnie nie znał, byliście dla mnie bardzo mili. Podbiliście moje serce. Dziś to się powtórzyło. Powiem więc tylko jedno słowo: dziękuję. „Bardzo to zręcznie zrobiła” — pomyślał Grant, kiedy w odpowiedzi zabrzmiała burza oklasków. I dobrze u trafiła w ton. Odwrócił się. Wiedział, co teraz nastąpi — przemówienia wszystkich po kolei skończywszy na

inspicjencie, ale on usłyszał już i zobaczył dość. Schodził na dół, potem przez szkarłatno-żółty przedsionek i na ulicę z dziwnym ciężarem w piersi. Gdyby nie to, że w wieku lat trzydziestu pięciu był już wolny od balastu złudzeń, można by powiedzieć, że Właśnie przeżył bolesne rozczarowanie. Tak bardzo lubił Ray Marcable.

Sprawy posuwają się naprzód — To zupełnie nie po chrześcijańsku — oświadczyła pani Field postawiwszy przed nim nieodmienny boczek i jajka. Pani Field starała się wyleczyć Granta z obyczaju jedzenia co rano jajek na boczku podając mu wymyślne śniadania przyrządzane według przepisów ze swej gazety codziennej, ale w rezultacie zwyciężył Grant, tak jak to w większości wypadków bywało. A więc czy świątek, czy piątek nadal jadał jajka na boczku. Była właśnie niedziela, godzina ósma rano, co sprowokowało uwagę pani Field. „Nie po chrześcijańsku” oznaczało w jej słowniku nie tyle brak poszanowania dla uświęconego obyczaju, ale także brak dbałości o własną wygodę i pozory. Fakt, że jadł śniadanie niedzielne przed ósmą rano, był dla niej o wiele bardziej szokujący niż to, że postanowił dzień ten spędzić przy pracy. Znów zaczęła nad nim biadać: — Bardzo się dziwię, że król nie przyznaje częściej odznaczeń inspektorom policji. Czy jest drugi człowiek w Londynie, który je o tej porze śniadanie, kiedy nie musi? — Uważam, że w tym wypadku gospodynie inspektorów również powinny otrzymywać odznaczenia. — Wystarczy mi zasługa, żaden order nie jest mi potrzebny. — Chciałbym na to ładnie odpowiedzieć, ale nigdy nie potrafię mówić miłych rzeczy przy śniadaniu. Tylko kobieta potrafi być dowcipna o ósmej rano. — Nawet pan nie ma pojęcia, ile w oczach moich sąsiadów znaczy fakt, że pan jest inspektorem Scotland Yardu. — Naprawdę? — Naprawdę. Ale niech się pan nie boi. Milczę jak grób. Nigdy nic nie wypaplę. Dużo osób chciałoby wiedzieć, co sądzi inspektor o tym czy o tamtym, i kto go odwiedza, ale

ja nic nie mówię, niech sobie myślą, co chcą. Chyba, żeby pan coś chciał im przeze mnie napomknąć. — Bardzo to ładnie z pani strony, że nie waha się pani dla mnie zasłużyć na opinię nieużytej. Pani Field z powagą skinęła głową. — To mój obowiązek — powiedziała i opuściła pokój z godnością. Kiedy po śniadaniu szykował się do wyjścia, spojrzała ze smutkiem na nie zjedzoną grzankę. — Niech pan pamięta zjeść coś porządnego w ciągu dnia. Nie można dobrze myśleć przy pustym żołądku. — Ale i przy pełnym też nie! — Przecież pan nie musi osobiście szukać nikogo. Są inni, którzy to zrobią. Grant uśmiechał się sam do siebie, kiedy zalaną słońcem ulicą szedł do autobusu rozmyślając o tak uproszczonych zadaniach Wydziału Śledczego. Co prawda tych, którzy twierdzili, że spotkali poszukiwanego, wcale nie trzeba było szukać. Chyba połowa mieszkańców Londynu go widziała, a przynajmniej jego plecy. A liczba skaleczonych dłoni, które należało obejrzeć, wydałaby się niepomiernie wielka komuś, kto nigdy z bliska nie miał do czynienia z poszukiwaniami zbiega. Grant przez całe rano cierpliwie przeglądał raporty, siedząc za biurkiem i posyłając to tu, to tam swoich podwładnych, tak jak generał przegrupowuje siły na polu bitwy. Meldunki z prowincji odrzucił z wyjątkiem dwóch, które były zbyt dobre, żeby je zignorować — istniała jeszcze zawsze nikła szansa, że człowiek na Strandzie nie był Lewantyńczykiem. Wysłał więc dwóch ludzi, żeby na miejscu zbadali doniesienie — jednego do Kornwalii. drugiego do Yorku. Przez cały dzień brzęczał telefon stojący pod ręką, przez cały dzień nadchodziły wieści o niepowodzeniach. Niektórzy z ludzi, którzy znaleźli się pod obserwacją, zdaniem detektywów w niczym nie przypominali poszukiwanego. Do takiego cennego wniosku dochodzono zwykle po długim, trwającym nieraz całe popołudnie oczekiwaniu za firankami w podmiejskiej willi na to, żeby „mężczyzna mieszkający o trzy domy dalej” znalazł się w

zasięgu wzroku. Jeden z podejrzanych okazał się młodym lordem, słynnym graczem w polo. Agent, który go śledził, spostrzegł, że wzbudził ciekawość obserwowanego, dopadł go więc w garażu, kiedy ten szykował swój wóz do niewielkiej niedzielnej wycieczki trzysto - lub czterystomilowej — i tam wyznał, o co mu chodzi. — Zorientowałem się, że pan mnie śledzi — powiedział sportowiec — ale ponieważ sumienie mam zupełnie czyste, ciekaw byłem, czego pan chce ode mnie. W swoim krótkim życiu bywałem już oskarżany o wiele rzeczy, ale nigdy jeszcze nikt mi nie zarzucił, że wyglądam na mordercę. W każdym razie życzę powodzenia. — Ja również życzę powodzenia, sir. Mam nadzieję, że wróci pan z czystym sumieniem. — I lord, który zapłacił już ogromną ilość mandatów za przekraczanie dozwolonej szybkości, uśmiechnął się porozumiewawczo. Tej niedzieli panowała piękna pogoda, więc ludzie Granta nie narzekali na pracę w plenerze. Ale Grant siedząc za biurkiem i kierując całą maszynerią był bardzo znudzony. Po południu przyszedł Barker, ale nic nowego nie wniósł do sprawy. Nie mogli sobie pozwolić na zlekceważenie najmniejszej poszlaki: każda musiała, być rozpatrzona żmudną metodą eliminacji. Była to czarna robota i według słownika pani Field zupełnie niechrześcijańska. Grant tęsknie wyglądał przez okno na lekką mgiełkę, która wisiała nad rzeką i na zachodni jej brzeg, oświetlony gotującym się do spoczynku słońcem. Jak cudownie byłoby znaleźć się teraz w Hampshire! Oczyma wyobraźni widział lasy okryte wiosenną zielenią. A nieco później, pod wieczór, po zachodzie słońca, poszedłby z wędką nad rzekę Test. Było późno, kiedy Grant wrócił do domu, ale sprawdził wszystkie doniesienia. Pod wieczór napływ raportów zaczął stopniowo słabnąć, aż wreszcie ustał. Ale podczas kolacji — dla pani Field powrót do domu był równoznaczny ze spożyciem posiłku — choć zmordowany, ciągle oczekiwał, że telefon przy kominku zaraz się odezwie. Poszedł szybko do łóżka, a kiedy zasnął, przyśniło mu się, że dzwoni do niego Ray Marcable i

mówi: „Nigdy go pan nie znajdzie, nigdy!” Powtarzała to zdanie bez przerwy, nie zwracając uwagi na jego prośby o pomoc i informacje, a on pragnął tylko, żeby ich rozmowa została przerwana. Ale zanim to nastąpiło, aparat telefoniczny zmienił się w wędkę, czym się wcale nie zdziwił, jednak nie użył jej do łowienia ryb, lecz jako bata do poganiania czwórki koni zaprzężonych do powozu, którym jechał jakąś ulicą w Nottingham. Na końcu ulicy było bagno i tuż przed nim stała kelnerka z hotelu. W miarę zbliżania się powozu starał się ją zawołać, ale głos mu zamarł w gardle. Tymczasem kelnerka stawała się coraz większa i większa, aż wreszcie wypełniła sobą całą ulicę. A kiedy konie już, już miały w nią uderzyć, stała się tak wielka, że groziła przywaleniem Granta, koni, ulicy, wsżystkiego. Czuł, że katastrofa jest nieunikniona, że musi nastąpić. I w tej chwili obudził się bezpieczny we własnym łóżku i świadom tego, że znajduje się w świecie, gdzie zawsze motyw poprzedza czyn. „Do licha z tym sufletem z sera” — pomyślał, przewracając się na plecy i obserwując, zupełnie już trzeźwo, ciemny sufit. Dlaczego ten człowiek ukrywał swoją tożsamość? Czy był to po prostu przypadek? Tylko z jego ubrania zostało usunięte nazwisko krawca, ale na krawacie pozostała naszywka z nazwiskiem fabrykanta — a przecież, jeżeli chciał usunąć znaki ułatwiające identyfikację, to przede wszystkim powinien był usunąć je z krawata jako najbardziej rzucającego się w oczy. Ale jeżeli to był przypadek z tą naszywką krawca, czym tłumaczyć skąpą zawartość kieszeni zabitego? Kilka monet, chustka, rewolwer. Nawet zegarka nie było. Świadczyło to wyraźnie o zamierzonym samobójstwie. Być może ten człowiek był wykolejeńcem. Nie wyglądał na to, ale różne bywają kryteria klęski życiowej. Grant znał wielu nędzarzy, którzy wyglądali na milionerów, i żebraków, którzy mieli wysokie konta bankowe. A może ten człowiek stojąc w obliczu ruiny wolał raczej skończyć z sobą, niż pogrążyć się powoli w rynsztoku? Czyżby jego chęć pójścia do teatru z ostatnimi kilkoma szylingami była po prostu gestem wyzwania wobec bogów, którzy go zniszczyli?

Czyżby cios sztyletu uprzedzający strzał z rewolweru był ostatnim ironicznym datkiem ze strony losu? Jeżeli został zrujnowany, dlaczego nie poszedł po pieniądze do przyjaciela, który przecież nie miał kłopotów finansowych? A może poszedł? A przyjaciel mu odmówił? Może to wyrzuty sumienia skłoniły go do wysłania dwudziestu pięciu funtów? Jeżeli miał uważać obecność rewolweru i brak oznak tożsamości za dowód zamierzonego samobójstwa, wtedy morderstwo musiało być wynikiem kłótni — zapewne pomiędzy członkami gangu. Może Lewantyńczyk przyczynił się do upadku zabitego i zwalił na niego odpowiedzialność za jakieś przekroczenie. Było to logiczne wytłumaczenie. I pasowało do okoliczności. Zabity interesował się wyścigami — zapewne był bukmacherem — znaleziono go bez zegarka i pieniędzy, najwidoczniej szykował się do popełnienia samobójstwa, słyszano, jak Lewantyńczyk domagał się od zabitego czegoś, czego ten nie mógł czy nie chciał mu dać. I Lewantyńczyk go zasztyletował. Wtedy przyjaciela, który odmówił pomocy żyjącemu — a może był już zmęczony wyciąganiem go z przeróżnych opresji — ogarnęły takie wyrzuty sumienia, kiedy dowiedział się, co zaszło, że szczodrze, choć anonimowo przesłał pieniądze na pogrzeb. Rozważania czysto teoretyczne, ale jak dobrze pasowały, albo prawie pasowały! Tylko jeden punkt był niejasny. Dlaczego mianowicie nikt nie zgłosił się po ciało zmarłego. Gdyby ta cała sprawa była po prostu sprzeczką pomiędzy dwoma mężczyznami, strach nie tłumaczyłby milczenia przyjaciół. Trudno było uwierzyć w to, by cudzoziemiec tak ich sobie wszystkich podporządkował, żeby ani jeden nie ośmielił się zastosować zwykłej metody tchórzy i ostrożnych — anonimu. Była to sytuacja ciekawa i wyjątkowa. Nigdy jeszcze w karierze Granta nie zdarzyło się, żeby morderca został prawie ujęty przed ustaleniem tożsamości swojej ofiary. Lekki deszcz uderzył ukradkiem w szyby. „Kończy się dobra pogoda” — pomyślał Grant. Zapanowała cisza, absolutna ciemność. Jak gdyby straż przednia, zwiadowca wielkiej armii zbadawszy teren odszedł, żeby zdać relację. Potem w oddali dało się słyszeć przeciągłe westchnienie wiatru, który od wielu dni

trwał w uśpieniu. I nagle pierwsze bataliony kropel deszczu zadudniły dziko na szybach. Wiatr się rozszalał i szczuł je do wściekłych ataków. Po chwili poprzez tę obłąkaną symfonię dało się słyszeć regularne monotonne kapanie z dachu, kojące i dobrze znane jak tykanie zegara. Oczy Granta bezwiednie się zamknęły i zanim ulewa przycichła w oddali, zasnął. Ale rano, nawet w szarym świetle beznadziejnej mżawki, jego teoria — z jednym tylko słabym punktem — nadal robiła dobre wrażenie, i dopiero kiedy przeprowadził rozmowę z dyrektorem oddziału Banku Westminster w dzielnicy Adelphi, jego tak starannie zbudowany domek z kart runął. Dyrektor był spokojnym siwym dżentelmenem, którego matowa skóra podobna była do papieru banknotów. Sposobem bycia przypominał bardziej wziętego lekarza niż doradcę finansowego. Grant przez chwilę czekał na to, żeby pan Dawson ujął go za przegub ręki i sprawdził mu puls. Ale tego ranka pan Dawson uosabiał raczej zupełnie inne bóstwa, nie Eskulapa. Oto jego relacja: Pięć banknotów, którymi interesował się inspektor, zostało wypłacone trzeciego bieżącego miesiąca jako część wypłaty wynoszącej dwieście dwadzieścia trzy funty i dziesięć szylingów. Suma ta została podjęta na zlecenie ich stałego klienta nazwiskiem Albert Sorrell, który miał swoje konto w banku i prowadził niewielkie biuro bukmacherskie na Minley Street. Na koncie figuruje obecnie tylko jeden funt zostawiony przez pana Sorrella zapewne dlatego, że nie chciał likwidować swego konta całkowicie. „Świetnie — pomyślał Grant — a więc przyjaciel jest również bukmacherem”. Czy pan Dawson znał Sorrella? — spytał. Och, niezbyt dobrze, ale kasjer będzie mógł poinformować inspektora o wszystkim. I wezwał kasjera. — To inspektor Grant ze Scotland Yardu. Prosi o rysopis pana Alberta Sorrella, a ja powiedziałem, że to najlepiej pan może mu udzielić wszelkich informacji. Kasjer z dokładnością, która wykluczała wszelką pomyłkę,

opisał... zabitego. Kiedy skończył, Grant zaczął błyskawicznie rozumować. Co to znaczyło? Czyżby zabity winien był jakąś sumę swemu przyjacielowi, a kiedy ten przyjaciel wziął wszystko, potem ogarnęły go spóźnione wyrzuty sumienia? Czy właśnie w ten sposób te pieniądze znalazły się w posiadaniu przyjaciela Sorrella? I to trzeciego marca. A więc na dziesięć dni przed morderstwem. — Czy Sorrell sam podjął pieniądze? — spytał. — Nie — odparł kasjer — czek przedstawił jakiś nieznajomy. — Tak, pamięta go. Był bardzo ciemny, szczupły, średniego wzrostu albo nieco niższy, o wystających kościach policzkowych. Wyglądał trochę na cudzoziemca. Lewantyńczyk! Grant poprosił o pokazanie czeku. — Czy pan przypuszcza, że jest sfałszowany? — Tego dotąd nie podejrzewali. Zarówno suma, jak i podpis były napisane charakterem pana Sorrella, a tego nie spotyka się przy próbach fałszowania. Przynieśli inne czeki zmarłego i pokazali je Grantowi. Nie dopuszczali nawet myśli, że mogłoby mieć miejsce fałszerstwo. — Jeżeli to jest fałszerstwo — stwierdził pan Dawson — to nad podziw udatne. Nawet gdyby fałszerstwo zostało dowiedzione, z trudnością bym w nie uwierzył. Moim zdaniem należy ten czek uważać za prawdziwy. A więc zrealizował go cudzoziemiec. Miał on wszystkie pieniądze Sorrella z wyjątkiem dwudziestu szylingów. A w dziesięć dni potem zadał Sorrellowi cios w plecy. No cóż, niczego to właściwie nie dowodziło, chyba tylko tego, że obu mężczyzn łączyła znajomość, co przyda się, kiedy dojdzie do rozprawy w sądzie. — Czy macie panowie numery pozostałych banknotów wypłaconych z konta Sorrella? — Owszem, mieli, Grant wziął ich spis. Potem poprosił o adres Sorrella, nie wiedzieli, gdzie mieszkał, ale jego biuro mieściło się na Minley Street pod numerem 32, w bok od Charing Cross.

Grant idąc od Strandu w stronę Minley Street zaczął rozmyślać nad zdobytymi przed chwilą informacjami. Lewantyńczyk podjął pieniądze na podstawie czeku wystawionego przez Sorrella. Kradzież należało wykluczyć, bo przecież Sorrell nie zgłosił tego w przeciągu dziesięciu dni, jakie minęły pomiędzy wypłaceniem sumy i jego śmiercią. A więc Sorrell sam wręczył czek cudzoziemcowi. Ale dlaczego nie został wystawiony na nazwisko cudzoziemca? Dlatego, że była to transakcja, w której Lewantyńczyk nie chciał ujawniać swego nazwiska. Czyżby ciągnął pieniądze z Sorrella? Czy żądał czegoś, co jak doniósł Raoul Legarde, było tematem ich rozmowy tuż przed morderstwem, za co mógł dalej domagać się pieniędzy? Więc Lewantyńczyk nie był pechowym towarzyszem ruiny Sorrella, ale jej przyczyną? W każdym razie transakcja dokonana w Banku Westminster wyjaśniała brak pieniędzy w kieszeniach Sorrella i planowane samobójstwo. Ale kto wobec tego przysłał dwadzieścia pięć funtów? Grant nie mógł w to i wierzyć, by człowiek, który miał w swoim ręku wszystko, co posiadał Sorrell, i który zadał morderczy cios dlatego, że nie mógł otrzymać więcej, zawracał sobie głowę taką sumą z powodu niemądrych wyrzutów sumienia. Musiał być ktoś inny. A ten ktoś na tyle dobrze znał Lewantyńczyka, iż wiedział, że posiada on co najmniej dwadzieścia pięć funtów z sumy otrzymanej od Sorrella. Poza tym ten ktoś i zabity mieszkali razem, o czym świadczyły jasno odciski palców Sorrella na kopercie, w której przesłano dwadzieścia pięć funtów. Sentymentalizm tego czynu i hojność przemawiała za kobietą, ale specjaliści grafolodzy byli pewni, że to pisał mężczyzna. Oczywiście ten ktoś był też właścicielem broni, z której Sorrell postanowił się zastrzelić. Wszystko to było bardzo zagmatwane, mocno ze sobą powiązane, ale w każdej chwili można było natrafić na właściwy koniec nici i pociągnąwszy zań wyjaśnić całą sprawę. Miał wrażenie, że wystarczy mu tylko dowiedzieć się, jakie zabity miał nawyki, poznać jego życie, a wtedy z łatwością złapie Lewantyńczyka. Minley Street, tak jak i inne bocznice Charing Cross Road, wygląda tajemniczo, nieprzyjaźnie, wręcz odpychająco. Jeśli

zapuści się tu jakiś intruz, ma niemiłe wrażenie otaczającej go wrogości, jak gdyby niechcący wkroczył na cudzy teren, czuje się jak nowy przybysz w małej kawiarence pod obstrzałem spojrzeń na wpół zdumionych, na wpół oburzonych stałych bywalców. Ale Grant, chociaż nie był stałym bywalcem na Minley Street, to nie był też tu intruzem. Tak samo jak i reszta jego kolegów ze Scotland Yardu znał dobrze okolice Charing Cross Road i Leicester Square. Gdyby na pozór zacne, ale w rzeczywistości podstępne fasady coś miały mu do powiedzenia, zapewne spytałyby się: „Znów tu jesteś?” Pod numerem 32 drewniany szyldzik głosił, że biuro Alberta Sorrella, agenta wyścigowego, mieści się na pierwszym piętrze. Wobec tego Grant wszedł wśród zapachów poniedziałkowego sprzątania po schodach, kończących się na pierwszym piętrze szerokim podestem. Zapukał do drzwi, na których widniało nazwisko Sorrella, ale zgodnie z jego przewidywaniem nikt mu nie otworzył. Nacisnął klamkę — nie ustąpiła. Już miał odejść, kiedy wewnątrz usłyszał jakby jakiś ukradkowy ruch. Znów zapukał, tym razem głośniej. W ciszy, która po tym nastąpiła, słyszał tylko stłumiony szum odległego ruchu ulicznego, a w biurze Sorrella znów panowała niczym nie zmącona cisza. Grant zajrzał przez dziurkę od klucza; na szczęście była pusta, ale dostępny mu widok nie był rozległy — róg biurka i kubełek z węglem. Pokój, do którego zaglądał, był jednym z dwóch, z których najwidoczniej składało się biuro, i wychodził na podwórze. Grant jeszcze chwilę stał schylony, pełen napięcia, ale nikt nie ukazał się w jego ograniczonym polu widzenia. Wyprostował się wreszcie, zanim jednak postawił nogę na pierwszym stopniu, znów usłyszał tajemniczy ukradkowy ruch. Kiedy przekrzywił głowę, żeby lepiej się wsłuchać, ujrzał nad poręczą wyższego piętra groteskową i potwornie rozczochraną głowę ludzką, przypominającą stracha na wróble. Kiedy głowa przekonała się, że sama z kolei jest obserwowana, spytała cicho: — Czy pan kogoś szuka? — Chyba to wyraźnie widać? — powiedział rozgniewany Grant. — Szukam człowieka, który zajmuje to biuro.

— Ach, tak — odparła głowa, jak gdyby w tym oświadczeniu było coś rewelacyjnego, po czym zniknęła i w chwilę później ukazała się na właściwym miejscu: jako najważniejsza część ciała młodego człowieka w brudnym kitlu malarskim, który, pachnący terpentyną, zszedł z ostatniego piętra na podest i próbował różnokolorowymi palcami zrobić porządek ze swoją czupryną. — Od pewnego czasu nie widuję go — oświadczył. — Mam dwa pokoje tuż nad nim — studio i sypialnię — a od czasu do czasu spotykałem go na schodach i słyszałem jego... jego... nie wiem, jak by pan określił tych ludzi. On jest bukmacherem, nie wiem, czy pan wie o tym? — Klientów? — Tak. Słyszę czasem jego klientów, jak do niego przychodzą... Ale co najmniej od dwóch tygodni panuje u niego cisza, nie słyszałem go ani nie widziałem. — Czy bywał na torze? — spytał Grant. — Co proszę? — Chodzi mi o to, czy codziennie bywał na wyścigach? Malarz nie potrafił na to udzielić odpowiedzi. — No cóż, bardzo bym chciał dostać się do jego biura. U kogo jest klucz? Zdaniem artysty Sorrell z pewnością posiadał klucz. Administrator domu miał swoje biuro gdzieś w okolicy Bedford Square. Nigdy nie może zapamiętać nazwy ulicy ani numeru domu, ale trafia tam na pamięć. On sam zgubił dawno temu swój klucz, bo gdyby go miał, to spróbowaliby nim otworzyć drzwi Sorrella. — A co pan robi, kiedy pan wychodzi z domu? — spytał Grant zaciekawiony, na chwilę zapominając o tym, że musi koniecznie dostać się za zamknięte drzwi. — Po prostu zostawiam je otwarte — powiedział szczęśliwy malarz. — Gdyby ktoś znalazł u mnie coś godnego kradzieży, byłby mądrzejszy niż ja. I nagle, najwidoczniej tuż za zamkniętymi drzwiami, usłyszeli jakiś dźwięk — nieznaczny ruch. Brwi artysty zniknęły w szopie włosów, przekrzywił głowę i

spojrzał pytająco na inspektora. Grant bez słowa wziął go pod ramię i sprowadził z pierwszej części schodów. — Proszę pana, jestem z Wydziału Śledczego — oświadczył — czy wie pan, co to znaczy? — Niewiedza malarza co do wyścigów wzbudziła jego wątpliwości, czy w ogóle orientuje się w przyziemnych sprawach tego świata. — Ależ tak, pan jest policjantem. — Grant nie bawił się w dalsze wyjaśnianie mu swojej funkcji. — Muszę się dostać do tego biura. Czy jest tu jakieś podwórze, z którego mógłbym zobaczyć okno tylnego pokoju? Bez słowa malarz sprowadził go na parter, a potem przez ciemną sień na tyły domu, gdzie znaleźli się na małym wykładanym cegłą podwóreczku, które żywo przypominało dziedziniec jakiejś wiejskiej gospody. Niska przybudówka, pokryta blaszanym dachem, przylegała do ściany, a tuż nad nią znajdowało się okno tylnego pokoju Sorrella. Było nieco u góry nieszczelne. — Niech mi pan pomoże — poprosił Grant i został podsadzony przez malarza. Kiedy podciągnął się na dach, powiedział do swego pomocnika: — Chciałem pana uprzedzić, że popełnia pan przestępstwo. To jest całkowicie bezprawne włamanie. — To najszczęśliwszy dzień w moim życiu — oświadczył młodzieniec. — Zawsze marzyłem o tym, żeby popełnić przestępstwo, ale dotąd nie było mi danym. A już włamanie w towarzystwie policjanta to przyjemność, jakiej nigdy nie spodziewałem się przeżyć. Ale Grant wcale go nie słuchał. Oczy miał utkwione w oknie. Powoli zbliżył się do niego, tak że jego głowa znalazła się trochę powyżej parapetu. Ostrożnie zajrzał. W pokoju nic się nie poruszyło. Jakiś hałas za plecami zaniepokoił go. Obejrzał się za siebie i przekonał, że artysta idąc w jego ślady wszedł na dach. — Czy ma pan broń? — spytał szeptem. — Może panu przynieść pogrzebacz czy coś w tym rodzaju? — Grant przecząco potrząsnął głową, a potem zdecydowanym ruchem szarpnął dolną połową okna i wszedł do pokoju. Nic nie było słychać, tylko jego szybki oddech. Nikłe światło dnia ukazywało

opustoszałe biuro pokryte grubą warstwą kurzu. Ale drzwi, które prowadziły do pokoju frontowego, były uchylone. W trzech susach znalazł się przy rich i otworzył je szeroko. Kiedy to zrobił, z sąsiedniego pokoju z przerażonym miauknięciem wyskoczył wielki czarny kot. Jak strzała przemknął przez tylny pokój i wyskoczył przez okno, zanim inspektor był w stanie zrozumieć, co się dzieje. Potem rozległ się rozpaczliwy krzyk artysty, hałas i odgłos upadku. Grant podszedł do okna i usłyszał dziwne zduszone jęki dochodzące z podwórza. Ześliznął się spiesznie po dachu przybudówki i ujrzał swego wspólnika zbrodni: siedział na wykładanym cegłami podwórzu, trzymał się za stłuczoną, widać boleśnie, głowę, wstrząsany nieopanowanym śmiechem. Uspokojony Grant wrócił do pokoju, żeby przejrzeć biurko Sorrella. Wszystkie szuflady okazały się puste — opróżnione starannie i metodycznie. Pokój frontowy był używany jako biuro, a nie jako pokój mieszkalny. A więc Sorrell mieszkał gdzie indziej. Grant zamknął okno i zeskoczył z dachu na podwórze. Malarzem nadal wstrząsał konwulsyjny śmiech, ale zdobył się już na otarcie oczu z łez. — Czy pan zrobił sobie krzywdę? — spytał Grant. — Potłukłem tylko żebra — odparł strach na wróble wstając. — No cóż, straciliśmy sporo czasu, całe dwadzieścia minut — stwierdził Grant — ale musiałem to wyjaśnić. — W ślad za kulejącym malarzem wszedł w ciemną sień. — Dla mnie to nie był czas stracony, nigdy nie uda mi się okazać panu mojej wdzięczności — oświadczył rozczochraniec. — Byłem pogrążony w depresji, kiedy pan przyszedł. Nie potrafię malować w poniedziałki rano. Nie powinno być ranków poniedziałkowych, należałoby je wypalić kwasem pruskim w kalendarzach. A pan upamiętnił mi na całe życie poniedziałkowy ranek! To wielkie osiągnięcie. Kiedyś, gdy nie będzie pan zbytnio zajęty łamaniem prawa, proszę do mnie wpaść, a namaluję panu portret. Pan ma bardzo interesujący profil. Pewien pomysł wpadł Grantowi do głowy. — Czy potrafiłby pan namalować Sorrella z pamięci?

— Myślę, że tak — odparł malarz. — Niech pan wejdzie do mnie na chwilę. — Wprowadził Granta. do straszliwie nieporządnego pokoju, pełnego najprzeróżniejszych sprzętów i płócien, który nazywał szumnie swoim studiem. Gdyby nie kurz, można by pomyśleć, że przewaliła się przez nie powódź zostawiając zawartość pokoju w dziwacznym układzie, jak to tylko potrafi ustępująca woda. Po odrzuceniu kilku przedmiotów, pod którymi miało się zapewne kryć coś ważnego, malarz wreszcie znalazł buteleczkę tuszu; a po dalszych poszukiwaniach cienki pędzelek. Na czystej kartce w szkicowniku nakreślił sześć czy siedem kresek, potem przyjrzawszy się swemu dziełu krytycznie, wyrwał kartkę z bloku i wręczył Grantowi ze słowami: — Nie jest to nadzwyczajne, ale do pewnego stopnia daje o nim pojęcie. Grant był zdumiony trafnością rysunku. Tusz jeszcze nie wysechł, ale artysta przywołał do życia zmarłego człowieka. Szkic miał tendencję do uwypuklenia pewnych cech charakterystycznych, choć nieco zbliżał się do karykatury, ale stwarzał pozory życia, których nigdy by nie zachowała fotografia. Artyście udało się nawet oddać wyraz jakby lęku w oczach Sorrella, który zapewne cechował go za życia. Grant podziękował młodzieńcowi serdecznie i wręczył mu na pożegnanie swój bilet wizytowy. — Gdybym kiedykolwiek mógł coś zrobić dla pana, proszę przyjść do mnie — powiedział i odszedł nie zauważywszy nawet wyrazu zdumienia na twarzy artysty, kiedy dotarła do niego treść biletu. W pobliżu Cambridge Circus mieściły się imponujące biura Laurence’a Murraya — „Szczęśliwe Zakłady Tylko u Laury Murraya”—jednego z największych bukmacherów w Londynie. Kiedy Grant zbliżał się po drugiej stronie ulicy, zauważył, że genialny Murray przyjechał właśnie swoim wozem i wszedł do biura. Znał dosyć dobrze Murraya od kilku lat, przeciął więc teraz jezdnię i wszedł za nim do jego lśniącego królestwa. Posłał swój bilet i po kilku chwilach czekania poprowadzono go do wielkiego człowieka przez rozległy labirynt pełen

wypolerowanego drzewa, miedzi, szklanych ścian i licznych telefonów. Znalazł się wreszcie w sanktuarium, obwieszonym zdjęciami słynnych koni. — A więc — powiedział Murray rozpromieniwszy się na jego widok — chce pan obstawić jakiegoś konia w Wielkiej Narodowej? Mam jednak nadzieję, że to nie Coffee Grounds jest pana faworytem. Połowa Wielkiej Brytanii chce dzisiaj stawiać na tego konia. Ale inspektor zaprzeczył gorąco, jakoby miał zamiar skorzystać nawet z tak kuszącej propozycji, jak Coffee Grounds. — I nie przyszedł pan mnie ostrzec co do zakładów gotówkowych? Inspektor się uśmiechnął. Nie, chciał tylko wiedzieć, czy Murray nie znał człowieka nazwiskiem Albert Sorrell. — Nigdy o nim nie słyszałem — stwierdził stanowczo Murray. — Kto to taki? Zdaniem Granta, bukmacher. — Pracujący na wyścigach? Tego Grant nie wiedział. Biuro miał na Minley Street. — Zapewne stawki bilonowe — powiedział Murray. — Wie pan co, na pana miejscu pojechałbym dzisiaj do Lingfield, tam za jednym zamachem zobaczyłby pan wszystkich bilonowców. Oszczędziłoby to panu bardzo dużo bieganiny. Grant zastanowił się chwilę. W ten sposób najszybciej i najskuteczniej otrzymać może potrzebne mu informacje, a poza tym będzie miał dodatkową korzyść, bo pozna środowisko, w którym pracował Sorrell, czego nie uzyskałby zdobywając tylko jego domowy adres. — Wie pan co — powtórzył znów Murray widząc, że Grant się waha — pojadę z panem. Na ostatni pociąg już się pan spóźnił. Pojedziemy moim wozem. Biega tam mój koń, ale samemu nie chciałoby mi się jechać, choć obiecałem mojemu trenerowi, że tam na pewno będę, ale taka była podła pogoda dziś rano. Czy jadł pan już lunch? Grant jeszcze nie jadł, więc Murray wyszedł, żeby zamówić koszyk z jedzeniem na drogę, a tymczasem Grant zawiadomił

telefonicznie Scotland Yard o swoich zamiarach. W godzinę później Grant jadł lunch w drodze, na powietrzu, co prawda krajobraz wiejski był ponury i smutny, ale pachniało świeżą zielonością, a mżawka, podczas której miasto wygląda tak okropnie, została daleko za nimi. Szare, wilgotne chmury rozstępowały się powoli ukazując szerokie pasy błękitu, a kiedy dojechali na miejsce, blade kałuże wody w ogródku skalnym uśmiechały się niepewnie w słabym słońcu. Do pierwszej gonitwy było jeszcze dziesięć minut. Ale opanował swoją niecierpliwość i towarzyszył Murrayowi do białych sztachet padoku, gdzie konie mające brać udział w pierwszej gonitwie były powoli oprowadzane. Obserwator w Grancie patrzył z zachwytem na ich urodę i zręczność — Grant zupełnie nieźle znał się na koniach — podczas gdy policjant przeczesywał oczyma tłum z zawodową bystrością. Był tu Mollenstein — teraz przybrał sobie nazwisko Stone — wyglądający, jakby należał do niego cały świat. Grant był ciekaw, jaki plan ukartował teraz, żeby oskubać otaczających go frajerów. Kto by to pomyślał, że może zainteresować go coś tak kłopotli wego jak marcowy parcours. Pewno jedna z jego ofiar interesuje się tym. A oto Wanda Morden, która powróciła właśnie ze swego trzeciego miesiąca miodowego i obwieszcza ten fakt wszem i wobec swoim tak rzucającym się w oczy płaszczem w kratę, że jest osobą najbardziej widoczną na padoku. Gdziekolwiek się spojrzało, wszędzie widać było płaszcz Wandy Morden. Był tu również słynny gracz w polo, ten, którego śledzono w nadziei, że jest poszukiwanym Lewantyńczykiem. I wiele, wiele innych osób, zarówno miłych, jak i niemiłych, które Grant zanotował w pamięci. Kiedy pierwsza gonitwa się skończyła i mała grupka szczęśliwców otoczyła bukmacherów, a potem rozpłynęła się zadowolona, Grant przystąpił do swojej pracy. Dopytywał się wśród bukmacherów, dopóki nie zaczęli się ponownie schodzić niecierpliwi gracze obstawiający drugą gonitwę, wtedy wrócił na padok. Ale nikt jak dotąd nie słyszał o Sorrellu i Grant rozczarowany przyłączył się do Murraya przed

czwartą gonitwą — biegi przez płoty — w której brał udział koń potentata. Słynny bukmacher bardzo mu współczuł z powodu niepowodzenia, więc gdy Grant stał z nim w środku padoku, zachwyty nad koniem przeplatały się z radami, jak natrafić na ślad Sorrella. Grant z całego serca podziwiał wspaniałego gniadosza należącego do Murraya i jednym uchem słuchał jego propozycji. Był jednak zaniepokojony, dlaczego nikt z obecnych tu bukmacherów nie znał Sorrella? Dżokeje zaczęli powoli się schodzić, tłum wokół bandy nieco się zmniejszył, gdyż każdy chciał zająć jak najlepsze miejsce na trybunach, stajenni z przekrzywionymi głowami nasłuchiwali głosu trąbki, sygnału, że czas już podprowadzić konie do wsiadania. — A oto nadchodzi Lacey — powiedział na widok zbliżającego się do nich po wilgotnej trawie dżo keja, który stąpał lekko jak kot. — Pan go zna? — Nie — odparł Grant. — Specjalista od biegów płaskich, ale od czasu do czasu startuje i w biegach z płotkami, w tej konkurencji też znakomity. Grant słyszał o nim — zaiste inspektor Scotland Yardu musi wiedzieć prawie o wszystkim — ale nigdy dotąd nie spotkał słynnego Laceya. Dżokej nieznacznym uśmiechem powitał Murraya, który przedstawił go inspektorowi bez słowa komentarza. — Cieszę się, że to nie przeszkody — powiedział Lacey z żartobliwą przekorą drżąc lekko w wilgotnym powietrzu. — Nie chciałbym znaleźć się dzisiaj w wodzie. — Trochę odmiany po przebywaniu w za ciepłych pokojach i po całym tym rozpieszczaniu się wyjdzie ci tylko na zdrowie. — Czy był pah w Szwajcarii? — spytał Grant dla podtrzymania rozmowy, pamiętając, że Szwajcaria jest zimową Mekką dżokejów, specjalistów od biegów płaskich. — Szwajcaria! — powtórzył Lacey swoim przeciągłym irlandzkim akcentem. — Nie dla mnie Szwajcaria. Ja

chorowałem na odrę. Czy pan w to uwierzy, na odrę! Nic, tylko mleko przez całe dziewięć dni i okrągły miesiąc w łóżku. — Jego przyjemna, o wyraźnych rysach twarz skrzywiła się w grymasie obrzydzenia. — A mleko jest takie tuczące — roześmiał się Murray. — Ale, ale, czyś nie znał przypadkiem człowieka nazwiskiem Sorrell? Jasne oczy dżokeja popatrzyły na inspektora jak dwie lodowate kulki i znów spojrzały na Murraya. Pejcz, którym wymachiwał dotąd z regularnością wahadła zegara, przez chwilę zamarł w bezruchu. — Chyba pamiętam jakiegoś Sorrella — powiedział po chwili namysłu. — Zdaje się, że ten, co pracował u Charlie Baddeleya, nazywał się Sorrell. Ale Murray nie mógł sobie przypomnieć żadnego pracownika Charliego Baddeleya. — Czy poznałby go pan z rysunku? — spytał inspektor i wyjął ze swego notesu impresjonistyczny portret wykonany przez ręzczochranego malarza. Lacey spojrzał na rysunek z zachwytem. — Doskonały! Tak, ten facet na pewno pracował u starego Baddeleya. — A gdzie mógłbym znaleźć tego Baddeleya? — spytał Grant. — O, to raczej będzie trudne — odparł Lacey z ironicznym uśmieszkiem. — Widzi pan, Baddeley nie żyje od dwóch lat. — Ach tak. I od tej pory nie widział pan Sorrella? — Nie, i nie wiem, co się z nim dzieje. Pewno pracuje w jakimś biurze. Właśnie stajenny podprowadził do nich gniadosza. Lacey zdjął płaszcz, kalosze, które starannie postawił obok siebie na trawie i wskoczył na siodło. Kiedy poprawiał wodze, powiedział do Murraya: — Jeszcze nie ma Alvinsona. — Alvinson był trenerem u Murraya. — Powiedział mi, że to pan w razie czego da mi instrukcje. — Instrukcje są takie jak zawsze — powiedział Murray. —

Postępuj z nim wedle swego uznania. Powinien zwyciężyć. — Dobrze — skwitował jego radę Lacey i został podprowadzony do bramy. Koń i człowiek wyglądali pięknie — oto jedyny piękny obraz, jaki potrafi stworzyć nasza znużona cywilizacja. Kiedy Grant i Murray szli w stronę trybun, Murray powiedział: — Głowa do góry, panie inspektorze. Baddeley umarł, ale mam kogoś, kto go znał. Jak tylko skończy się ta gonitwa, zaprowadzę pana do tego człowieka. Po tym oświadczeniu Grant z prawdziwą radością obserwował wyścig, cieszyła go też gra kolorów na tle szarej kurtyny lasów w dali. Nad torem zapanowała cisza tak wielka, iż można by mieć wrażenie, że wkoło nie ma nic, tylko drzewa ociekające wilgocią. Na ostatniej prostej toczyła się zażarta walka i gniadosz Murraya przyszedł drugi, wyprzedzony o jedną długość. Po obejrzeniu raz jeszcze konia i złożeniu gratulacji Laceyowi Murray zaprowadził Granta do stajen, gdzie przedstawił go starszemu jegomościowi o ogorzałej twarzy, który wyglądał zupełnie jak święty Mikołaj powożący zaprzęgiem jeleni na kartkach świątecznych. — Słuchaj, Thacker — zagaił Murray — znałeś dobrze Baddeleya. Czy nie wiesz przypadkiem, co się stało z jego pracownikiem? — Sorrellem? — spytał święty Mikołaj. — Pracuje na własną rękę. Prowadzi biuro na Minley Street. — Czy bywa na torze? — Nie, chyba nie. Po prostu prowadzi biuro. Kiedy go ostatnio widziałem, miałem wrażenie, że mu się dobrze powodzi. — Jak dawno temu to było? — Och, dawno. — Czy zna pan jego adres domowy? — spytał Grant. — Nie. A do czego jest panu potrzebny? Sorrell to porządny chłopak. — Ostatnia uwaga dowodziła, że pytania Granta wzbudziły podejrzenie, więc inspektor uspokoił go, że nie zamierza żadnej krzywdy wyrządzić Sorrellowi. Wtedy Thacker włożył kciuk i palec wskazujący w usta i

zagwizdał ostro w kierunku toru. Z tłumu zaciekawionych twarzy oderwał się chłopak. — Joe, leć po Jima — wydał mu Thacker polecenie stanowczym głosem — muszę z nim porozmawiać. Joe błyskawicznie przyprowadził Jima, młodzieńca o twarzy cherubina, ubranego z przesadną elegancją. Przyjaźniłeś się z Bertem Sorrellem, prawda? — spytał Thacker bez ogródek. — Owszem, ale nie widziałem go od wieków. — Czy wiesz, gdzie on mieszka? — Wiem, że wynajmuje pokój na Brightling Crescent, w pobliżu Fulham Road. Bywałem tam u niego. Zapomniałem numeru, ale jego gospodyni nazywa się Everett. Bert mieszka tam od wielu lat. Jest sierotą. Grant opisał mu Lewantyńczyka i spytał, czy Sorrell nie przyjaźnił się z kimś takim. Nie, Jim nigdy go nie widział z tym człowiekiem, ale — jak to na początku zaznaczył — nie widział go przecież od wieków. Kiedy zaczął prowadzić własne biuro, przestał bywać w gronie dawnych kolegów, chociaż czasem wpadał na wyścigi, żeby zagrać dla własnej przyjemności, albo zdobyć może trochę informacji. Za pośrednictwem Jima Grant rozmawiał jeszcze z dwoma ludźmi, którzy znali Sorrella, ale żaden z nich nic nie potrafił powiedzieć o jego przyjaciołach. Bukmacherzy byli ludźmi tak pochłoniętymi swoimi sprawami, że na każdego intruza patrzyli z roztargnioną ciekawością i zapominali o nim natychmiast, gdy zaczynało się przyjmowanie zakładów na następną gonitwę. Gdy Grant oświadczył Murrayowi, że skończył swoje poszukiwania, Murray, którego interesował tylko start jego konia, postanowił natychmiast wracać do Londynu. Kiedy powoli wydostawali się z zatłoczonego parkingu, Grant przyjaźnie spojrzał na skromny tor wyścigowy, gdzie udało mu się zdobyć tak cenną informację. Któregoś dnia, jak będzie już miał wolną głowę, przyjedzie tu i spędzi miłe popołudnie.

W drodze powrotnej Murray opowiadał o swoich sprawach zawodowych, o bukmacherach i ich poczuciu solidarności. — Zupełnie przypominają mi Szkotów, mogą się nie wiem jak kłócić między sobą, ale niech tylko jakiś obcy się w to wtrąci, zaraz wszyscy jak jeden mąż staną przeciwko niemu. — Potem mówił jeszcze o koniach i ich kaprysach, o trenerach i ich moralności, o Laceyu i jego poczuciu humoru. Wreszcie spytał: — A co słychać z tym morderstwem w kolejce przed teatrem? Grant odparł, że dobrze słychać. Za dzień lub dwa liczą się z aresztowaniem winnego, o ile sprawy nadal będą się tak pomyślnie rozwijać, jak dotąd. Murray przez chwilę milczał. — Ale chyba Sorrell nie ma z tym nic wspólnego? — spytał niepewnie. Murray zachował się rzeczywiście niezwykle przyzwoicie, zasługiwał więc na szczerość. — Nie — odparł Grant — ale to właśnie Sorrella zabito w tej kolejce. — Dobry Boże! — krzyknął Murray, i znów zamilkł, przez chwilę przeżuwając tę wiadomość. — Naprawdę bardzo mi przykro — powiedział wreszcie — nie znaliśmy się, ale wygląda, że wszyscy go lubili. Grant też był tego zdania. Bert Sorrell nie robił wrażenia łobuza i dlatego tym bardziej inspektor pragnął jak najszybciej znów spotkać się z Lewantyńczykiem.

Pani Everett Brightling Crescent była to uliczka, na której stały dwupiętrowe domy z czerwonej cegły, z firankami z nottinghamskiej koronki i mnóstwem kwiatów doniczkowych w oknach. Schodki wejściowe aż lśniły od nadmiernego użycia środków do szorowania. Niektóre domy czerwieniły się zdając sobie sprawę, jak bardzo rzucają się w oczy, inne aż pożółkły z powodu niepożądanego zainteresowania, jeszcze inne stały blade i zmieszane, jak gdyby spotkała je zniewaga. Ale wszystkie miały taką minę, jakby chciały powiedzieć: „Nemo me impune lacessit”. Można było pociągnąć za rączkę mosiężnego dzwonka — te wypolerowane kołatki wprost zapraszały, żeby to uczynić — ale wejść do środka można było tylko dużym susem, żeby ominąć ustawicznie szorowany próg, który wskutek tego stał się niebezpieczną pułapką. Grant szedł tą ulicą tak często przemierzaną przez Sorrella i był ciekaw, czy i Lewantyńczyk tu bywał. Pani Everett, koścista, krótkowzroczna kobieta około pięćdziesiątki, sama otworzyła mu drzwi domu pod numerem 98. Grant od razu spytał o Sorrella. Odpowiedziała, że pan Sorrell już u niej nie mieszka. Tydzień temu wyjechał do Ameryki. A więc ktoś jakąś bajeczkę jednak opowiedział. Kto ją o tym poinformował? — Pan Sorrell oczywiście. No cóż, Sorrell mógł to powiedzieć, żeby ukryć zamiar popełnienia samobójstwa. Czy mieszkał tu sam? — Kim pan jest i dlaczego pan o to wszystko pyta? Grant wyjaśnił jej, że jest inspektorem policji i chce z nią chwilę porozmawiać. Przyjęła tę wiadomość z pewnym zdziwieniem, ale spokojnie i wprowadziła go do pokoju

bawialnego na parterze. — Dawniej to był pokój pana Sorrella — wyjaśniła — teraz mieszka tu pewna młoda nauczycielka, ale nie miałaby pretensji o to, że na chwilę skorzystam z niego. Ale chyba pan Sorrell nie zrobił nic złego, prawda? Nigdy bym w to nie uwierzyła. Taki spokojny młody człowiek. Grant uspokoił jej obawy i spytał, czy Sorrell mieszkał sam. Nie, odparła, mieszkał razem z innym dżentelmenem, ale kiedy pan Sorrell postanowił wyjechać do Ameryki, ten drugi pan poszukał sobie innego mieszkania, bo to było za drogie dla niego samego, a ona miała już kandydatkę, która chciała się od razu wprowadzić. Bardzo jej było przykro rozstawać się z obydwoma panami. Tacy sympatyczni młodzi ludzie i tacy zaprzyjaźnieni ze sobą. — Jak się nazywał ten przyjaciel Sorrella? — Gerald Lamont — odparła. — Pan Sorrell prowadził biuro bukmacherskie i pan Lamont pracował razem z nim. Ale wspólnikiem nie był, po prostu przyjacielem. — Czy Sorrell miał jakichś innych przyjaciół? Bardzo niewielu. On i Jerry Lamont chodzili wszędzie razem. Po chwili namysłu przypomniała sobie dwóch, którzy kiedyś go odwiedzili w domu i opisała ich na tyle dokładnie, że był pewien, iż żaden z nich nie był Lewantyńczykiem. — Czy ma pani jakieś zdjęcie Sorrella i jego przyjaciela? Chyba tak, ma gdzieś jakieś ich fotografie, ale inspektor musi chwilę zaczekać, to poszuka. Grant nawet nie zdążył dokładnie obejrzeć pokoju, kiedy już wróciła z dwoma amatorskimi zdjęciami formatu pocztówkowego. — Są z ubiegłego lata — wyjaśniła. Obydwa zdjęcia zostały zrobione w tym samym czasie, na obydwu widać było wiklinowe zarośla nad Tamizą i ten sam fragment łodzi na wiosła. Na jednym był Sorrell we flanelowych spodniach, z fajką w jednej ręce i poduszką w drugiej. Drugie przedstawiało mężczyznę również ubranego sportowo, bez wątpienia Lewantyńczyka. Grant dłuższą chwilę wpatrywał się w ciemną twarz. Była to dobra fotografia, oczy widać było wyraźnie, co się rzadko

zdarza na amatorskich zdjęciach. I Grant znów ujrzał te same oczy, w których na Strandzie odmalował się nagły strach. Nawet podczas wypoczynku nad rzeką w oczach tych malowała się jakaś czujność. W tej ostro zarysowanej twarzy nie było ani cienia łagodności. — Gdzie się przeprowadził Lamont? — spytał rzeczowo. Pani Everett nie wiedziała. Grant spojrzał na nią uważnie. Czy mówi prawdę? Jak gdyby zdając sobie sprawę z jego podejrzeń uzupełniła swoje wyjaśnienie. Wynajął gdzieś pokój na południowym brzegu Tamizy. Jego podejrzenia nabrały mocy. Czyżby wiedziała więcej, niż powiedziała? Kto przysłał pieniądze na pogrzeb Sorrella? Ten jego przyjaciel i Lewantyńczyk okazali się jedną osobą, a przecież Lewantyńczyk, który miał dwieście dwadzieścia trzy funty Sorrella, z pewnością nie wysłał tych pieniędzy. Spojrzał na surową twarz kobiety. Zapewne miała męski charakter pisma, grafologowie również czasem potrafią się mylić. Ale osoba, która wysłała pieniądze, była właścicielem rewolweru. Nie — poprawił sam siebie — osoba, która nadała pieniądze, była właścicielem rewolweru. Spytał, czy któryś z nich posiadał rewolwer? Nigdy u nich nie widziała żadnej broni. To byli bardzo spokojni ludzie. A więc znów podkreślała to, że byli spokojni. Czy po prostu chciała im w ten sposób pomóc, czy też usiłowała go zbić z tropu? Już miał spytać, czy Lamont jest leworęczny, ale coś go powstrzymało. Jeżeli nie jest z nim szczera, to pytanie natychmiast ją zaniepokoi. Od razu zdradzi jej, ile wie. Ostrzeże go i ptaszek ucieknie, zanim będą gotowi go schwytać. A do tego nie wolno w tej chwili dopuścić. Człowiek na fotografii był tym, który mieszkał razem z Sorrellem, był tym, który uciekł na Strandzie, był tym, który miał w swoim ręku wszystkie pieniądze Sorrella i prawie, z pewnością rozmawiał z Sorrellem w kolejce. Legarde będzie go mógł zidentyfikować. Należało nadal utrzymać panią Everett w nieświadomości co do tego, ile wiedzą.

— Kiedy Sorrell wyjechał do Ameryki? — Jego statek odpływał czternastego — odpowiedziała — ale stąd wyjechał trzynastego. — Pechowa data — rzucił od niechcenia Grant mając nadzieję, że ta uwaga usunie panujące napięcie. — Nie wierzę w przesądy, każdy dzień jest tak samo dobry — ucięła krótko. Ale Grant myślał intensywnie. Wieczorem trzynastego Sorrell został zamordowany. — Czy Lamont razem z nim się wyprowadził? Tak, obydwaj rano opuścili mieszkanie. Pan Lamont zabrał swoje rzeczy na nowe mieszkanie i. potem miał spotkać się z panem Sorrellem. Pan Sorrell mówił, że nocnym pociągiem wyjedzie do Southampton. Chciała go odprowadzić na stację, ale bardzo prosił, żeby tego nie robiła. — Dlaczego? — spytał Grant. — Powiedział, że dla mnie to byłoby za późno, a zresztą w ogóle nie lubi odprowadzania. — Czy miał jakichś krewnych? Nie, ona przynajmniej nigdy o nich nie słyszała. A Lamont, czy miał jakąś rodzinę? Tak, jego ojciec i matka i jedyny brat wyemigrowali zaraz po wojnie do Nowej Zelandii i od tej pory ich nie widział. Jak długo obaj mieszkali u niej? Pan Sorrell mieszkał u niej blisko osiem lat, a pan Lamont cztery. Kto mieszkał razem z Sorrellem, zanim sprowadził się Lamont? Miał różnych współlokatorów, ale najdłużej mieszkał z nim jej. siostrzeniec, który teraz przebywa w Irlandii. Tak, pan Sorrell zawsze żył z nimi w zgodzie. — Czy był wesoły, pogodny? — spytał Grant. Raczej nie, odparła, określenie „wesoły, pogodny" nie bardzo pasuje do pana Sorrella. Raczej do pana Lamonta. Pan Sorrell był spokojny i uprzejmy, czasem trochę przygaszony, a wtedy pan Lamont starał się go rozweselić. Grant wiedząc dobrze, jak jest denerwujące, kiedy ktoś się

wysila, żeby nas wprowadzić w dobry humor, pomyślał sobie, dlaczego to nie Sorrell zabił Lamonta? Czy sprzeczali się kiedy? Nie, nic jej o tym nie wiadomo, a przecież musiałaby wiedzieć. — Mam nadzieję, że pani zgodzi się, żebym sobie pożyczył te zdjęcia na dzień lub dwa? — Ale pan mi je zwróci w porządku, prawda? To jedyne, jakie posiadam, a bardzo polubiłam obu moich lokatorów. Grant obiecał zwrócić je w największym porząd ku i schował starannie do notesu, modląc się w duchu, żeby zachowały się na nich bezcenne odciski palców. — Ale im obu to nie zaszkodzi? — spytała znowu, kiedy już miał wyjść. — Nigdy nie zrobili nic złego. — Jeżeli tak jest istotnie, włos im z głowy nie spadnie — uspokoił ją Grant. Spiesznie wrócił do Scotland Yardu i podczas gdy sprawdzano odciski na fotografiach, wysłuchał raportu Williamsa na temat jego bezowocnych poszukiwań w biurach bukmacherskich Londynu. Kiedy zdjęcia znalazły się znów w jego posiadaniu, Grant pojechał do Laurenta. Zrobiło się już bardzo późno i restauracja świeciła pustkami. Powietrze było pełne dymu z papierosów i zapachu potraw, a samotny kelner z roztargnieniem zmiatał okruchy ze stołu, potem odłożył powoli tackę i pochylił się, żeby wysłuchać zamówienia przybysza. Jego mina mówiła wyraźnie, że to on mu robi uprzejmość, typowa mina kelnera wobec uparciucha, mającego zamiar odżywiać się wtedy, gdy wszyscy już skończyli jeść. Kiedy jednak rozpoznał Granta, rysy jego twarzy przybrały nowy wyraz, który miał mówić: „Cóż to za przyjemność obsłużyć stałego bywalca naszego lokalu!” ale z którego można było odczytać wyraźnie: „Ale wpadłem, przecież to ten ulubieniec Marcela”. Grant spytał o Marcela i dowiedział się, że rano wyjechał spiesznie do Francji, ponieważ umarł jego ojciec, a jako jedyny syn musi załatwić sprawy spadkowe, bo zmarły zostawił jakiś interes i winnicę. Grant wcale by się nie zmartwił, gdyby nie miał więcej zobaczyć Marcela. Sposób, w jaki starszy kelner

puszył się ich znajomością, śmiertelnie go nudził. Zamówił coś z karty, a potem spytał, czy na zapleczu pracuje dziś Raoul Legarde, gdyż chciałby się z nim widzieć. W kilka minut później Raoul w białym kitlu i czapce ukazał się zza zastawionych parawanem drzwi i zmieszany podszedł do stolika Granta. Miał minę nieśmiałego dziecka, które przychodzi po zasłużoną nagrodę. — Dobry wieczór, Legarde — powitał go przyjaźnie Grant. — Bardzo mi dopomogłeś. A teraz chciałbym, żebyś spojrzał na te fotografie i powiedział, czy kogoś na nich rozpoznajesz. — Rozłożył dwanaście fotografii na stole przed Raoulem. Chłopiec zaczął im się uważnie przyglądać — trwało to tak długo, że w Grancie zbudziła się wątpliwość, czy to twierdzenie, że może rozpoznać człowieka z kolejki, nie było po prostu przechwałką. Kiedy jednak Legarde się odezwał, w jego głosie nie zabrzmiało najmniejsze wahanie: — Ten człowiek — powiedział wskazując palcem Sorrella — stał koło mnie w kolejce. A ten — tym razem jego palec zatrzymał się na Lamoncie — przyszedł do niego i rozmawiał z nim. — Czy możesz na to przysiąc? — spytał Grant. — O tak, w każdej chwili. O to właśnie chodziło Grantowi. — Dziękuję, chłopcze — powiedział z wdzięcznością. — Kiedy zostaniesz maitre d’hotelem będę cię często odwiedzał i postaram się sprowadzić ci pół arystokracji brytyjskiej. Raoul uśmiechnął się do niego szeroko. — Może nigdy nie zostanę maitre d’hotelem. Proponują mi dużo pieniędzy w filmie, a to bardzo łatwo jest dać się fotografować i wyglądać... — na próżno szukał odpowiedniego słowa. — No wie pan — powiedział i nagle jego przystojna, inteligentna twarz zmieniła się całkowicie, wyglądał jak bezmyślny bawidamek, co tak zaskoczyło Granta, że część porcji groszku powędrowała w zupełnie niewłaściwym kierunku. — Myślę, że najpierw tego spróbuję ciągnął Legarde — a potem, kiedy będę zbyt opasły — zrobił

wymowny gest ręką — kupię sobie hotel. Grant uśmiechnął się przyjaźnie patrząc w ślad za chłopcem, który wrócił do czyszczenia sreber. „Typowo francuskie podejście — pomyślał — świetnie zdaje sobie sprawę z wartości handlowej swej urody, zachowując przy tym spryt i poczucie humoru. Aż przykro pomyśleć, że z czasem nadmierna tusza zniszczy urodę tego zgrabnego chłopca”. Ale Grant miał nadzieję, że jeśli nawet Legarde kiedyś się roztyje, zachowa przynajmniej swój humor. Wrócił do biura po nakaz aresztowania Geralda Lamonta pod zarzutem zamordowania Alberta Sorrella przed teatrem Woffington wieczorem trzynastego marca. Kiedy drzwi zamknęły się za inspektorem, pani Everett przez dłuższą chwilę trwała w bezruchu wpatrzona w brązowy wzór na linoleum przedpokoju. W zamyśleniu oblizała językiem cienkie wargi. Nie robiła wrażenia podnieconej, raczej pochłoniętej intensywnym myśleniem, które zdawało się w niej wibrować, tak jak wibruje pracujące na pełnych obrotach dynamo. Stała tak może ze dwie minuty, a ciszę przerywało tylko tykanie zegara. Potem odwróciła się i weszła znów do bawialni. Strzepnęła starannie poduszki zgniecione przez inspektora — ona sama odruchowo usiadła na twardym krześle — jak gdyby to była obecnie najważniejsza czynność. Wyjęła biały obrus z szuflady kredensu i zaczęła nakrywać do stołu, kręcąc się pomiędzy kuchnią i pokojem bez najmniejszego pośpiechu, układając widelce i noże idealnie równolegle, tak jak to robiła od lat. Zanim skończyła, w zamku zazgrzytał klucz i weszła dwudziestoośmioletnia nieładna kobieta w szarym nieładnym płaszczu, małym nieładnym kapeluszu, z miną, która wyraźnie mówiła o jej zawodzie. Zdjęła kalosze w hallu i weszła do bawialni ze zdawkową uwagą na temat brzydkiej pogody. Pani Everett przyznała jej rację i powiedziała: — Ponieważ dzisiaj jest zimna kolacja, więc może pani nie będzie miała nic przeciwko temu, żebym wyszła. Chciałabym

odwiedzić przyjaciółkę. Lokatorka zgodziła się od razu, więc pani Everett podziękowała i wyszła do kuchni. Tam wyjęła ze spiżarni pieczeń wołową, z której ucięła kilka grubych plastrów, i zrobiła kanapki. Potem zawinęła je starannie w biały papier i włożyła do koszyka, następnie zapakowała jeszcze kawał pieczonej kiełbasy, kotleciki z mięsa i tabliczkę czekolady. Wreszcie poruszyła pogrzebaczem węgiel pod blachą i na brzegu postawiła czajnik z wodą, tak żeby była gorąca po jej powrocie. Kiedy wszystko już było gotowe, poszła na górę do swojej sypialni. Tu starannie się ubrała do wyjścia na ulicę, przygładzając przedtem włosy i kładąc nie rzucający się w oczy kapelusz. Potem z jednej szuflady wyjęła klucz, otworzyła nim inną, wyjęła plik banknotów, przeliczyła je i schowała do portmonetki. Wreszcie rozłożyła blok listowy i napisała krótki liścik, który włożyła do koperty i schowała do kieszeni. Wtedy zeszła ze schodów, naciągając po drodze rękawiczki, wzięła ze stołu w kuchni koszyk i opuściła dom tylnymi drzwiami, zamykając je za sobą starannie. Ulicą szła nie oglądając się na boki, wyprostowana, z podniesionym czołem — uosobienie obywatelki o czystym sumieniu. Na Fulham Road zatrzymała się na przystanku i bez zainteresowania, jak kobieta, która dobrze wie, gdzie jest jej miejsce, zlustrowała swoich współtowarzyszy. Tak niczym nie różniła się od swego otoczenia, że kiedy wysiadła z autobusu, tylko konduktor o wybitnym zmyśle obserwacji mógłby stwierdzić, że wiózł tę właśnie pasażerkę. W autobusie jadącym do Brixton, na który się przesiadła, tak samo nie zwróciła niczyjej uwagi, jak nie zwracają niczyjej uwagi latarnie czy wróble na ulicy. Zanim Brixton przeszło w Streatham Hill, wysiadła i zniknęła w wieczornej mgle i nikt nie zapamiętał jej, nikt nie domyślał się nawet wielkiego napięcia, jakie kryło się pod tą niepozorną powierzchownością. Szła teraz długą ulicą, nad którą lampy wisiały jak mgliste księżyce, a potem skręciła w bliźniaczą ulicę — znów płaskie fasady domów, niewyraźne światło latarń, pusta jezdnia — i w

jeszcze jedną i jeszcze jedną. W połowie którejś z nich nagle zatrzymała się i wróciła do najbliższej latarni. Minęła ją jakaś dziewczyna spiesząca na randkę i podskakujący chłopczyk, który pobrzękiwał ściskanymi w ręku dwoma pensami. Ale poza tym ulica była pusta. Udała, że patrzy na zegarek, a potem znów ruszyła naprzód. Po lewej ręce miała długi szereg wysokich imponujących domów, które, mimo że całe Brixton mocno podupadło, wciąż jeszcze wyglądały wyniośle, chociaż tynk odpadał z murów wielkimi płatami. Po bardzo rozmaitych firankach można było poznać, że domy te podzielone są na małe mieszkanka. O tej godzinie jednak niewiele szczegółów rzucało się w oczy, tylko od czasu do czasu pasemko światła czy trzaśnięcie drzwiami mówiło o tym, że tu za murami toczy się normalne ludzkie życie. Do jednego z tych domów weszła, bezszelestnie zamykając za sobą drzwi. Dwa piętra były jako tako oświetlone, na trzecim już światła zabrakło. Spojrzała w górę nasłuchując, ale w całym domu słychać było tylko trzeszczenie rozsychającego się drzewa. Powoli, po omacku szukając drogi, szła stopień za stopniem bez najmniejszego potknięcia, aż wreszcie zatrzymała się bez tchu na zupełnie ciemnym poddaszu. Z pewnością człowieka, który zna drogę, poszukała niewidocznych drzwi i zapukała, choć nawet smuga światła pod drzwiami nie zdradzała czyjejś obecności za nimi. Po chwili jednak znów zapukała i powiedziała cicho przyciskając usta do miejsca, w którym drzwi łączyły się z framugą: — Panie Jerry, to ja. Natychmiast coś zostało za drzwiami odsunięte i otworzyły się ukazując oświetlony pokój i sylwetkę mężczyzny na tle lampy. — Niech pani wejdzie — powiedział, wciągnął ją do środka, zamknął drzwi i przekręcił klucz. Postawiła koszyk na stole stojącym przy zasłoniętym starannie oknie i spojrzała na niego, kiedy podszedł do niej. — Nie powinna pani była tu przychodzić. Dlaczego pani przyszła? — Przyszłam, bo nie było czasu na napisanie listu, a

musiałam się z panem zobaczyć. Już wiedzą, kim pan jest. Był dzisiaj wieczorem u mnie jakiś facet ze Scotland Yardu i chciał się wszystkiego o was obydwóch dowiedzieć. Powiedziałam wszystko, czego się chciał dowiedzieć, z wyjątkiem tego, gdzie pan mieszka. Dałam mu nawet wasze zdjęcia. Ale on wie, że pan jest w Londynie, i jeżeli pan tu zostanie, policja pana wkrótce capnie. Pan musi stąd wyjechać. — Dlaczego dała mu pani te fotografie? — Przemyślałam to sobie, kiedy poszłam niby ich szukać i doszłam do wniosku, że nie mogę mu powiedzieć, że ich nie znalazłam, boby mi nie uwierzył. To znaczy obawiałam się, że nie uda mi się dobrze skłamać. A potem pomyślałam sobie, że kiedy tyle już o was obydwóch wiedzą, to fotografia nie zrobi wielkiej różnicy. — Nie zrobi? — warknął mężczyzna. — Jutro każdy policjant w Londynie będzie wiedział, jak wyglądam. Rysopis jest groźny, ale fotografia to klęska. Popsuje wszystko! — Owszem, gdyby miał pan zostać w Londynie! I jeżeli będzie pan siedział dalej w Londynie, złapią pana tak czy owak. I dlatego dziś. wieczorem musi pan wyjechać z Londynu. — Bardzo bym chciał — powiedział z goryczą — ale jak i gdzie? Jeżeli wyjdę z tego domu, to istnieje pięćdziesiąt procent szansy, że wpakuję się prosto na policjanta, a z taką fizjonomią jak moja niełatwo będzie ich przekonać, że ja to nie ja. Ten ostatni tydzień był okropny. Boże, jakież głupstwo zrobiłem! I to ja sam założyłem sznur na własną szyję! — Co się stało, to się nie odstanie — powiedziała zimno. — I niczego w tej chwili nie można zmienić. Teraz trzeba się zastanowić nad tym, jak stąd uciec. I to jak najszybciej. — Tak, o tym już pani mówiła, ale jak i gdzie? — Najpierw trzeba zjeść, a ja powiem co i jak. Jadł pan dzisiaj coś porządnego? — Tak, śniadanie — odparł. Ale nie robił wrażenia

głodnego i patrzył na nią badawczo. — Musi pan — zaczęła — wydostać się z tego miasta, gdzie każdy mówi o tej sprawie, i znaleźć się w miejscowości, gdzie nikt o niej nie słyszał. — Jeżeli myśli pani o wyjeździe za granicę, to nawet nie ma co próbować. Cztery dni temu starałem się dostać na statek jako marynarz, ale od razu zapytali mnie, czy należę do związku, a potem w ogóle nie chcieli nawet na mnie spojrzeć. A jeżeli chodzi o statki kursujące na Kanale, to równie dobrze mógłbym się sam od razu zgłosić na policję. — Wcale nie myślę o zagranicy. Wcale nie jest pan tak słynny, jak się panu wydaje. Mam na myśli Szkocję. Czy wyobraża pan sobie, że ludzie w moich rodzinnych stronach na zachodnim wybrzeżu słyszeli o tym, co się tu wydarzyło we wtorek wieczór? Daję słowo, że nie. Czytają tylko miejscową gazetę, a miejscowa gazeta wiadomości z Londynu podaje w jednym wierszu. To jest trzydzieści sześć mil od stacji kolejowej. A największy tamtejszy przestępca, to taki, co bez pozwolenia łowi łososie. Tam właśnie pan pojedzie. Napisałam już list, że pan przyjedzie, że jest pan po chorobie. Nazywa się pan George Lowe, dziennikarz. Pociąg do Edynburga odchodzi z King’s Cross o dwudziestej drugiej piętnaście i zdąży pan na niego jeszcze dziś. Ale nie ma zbyt wiele czasu, więc trzeba się pospieszyć. — A co będzie, jeśli policja złapie mnie podczas kontroli biletów? — Na King’s Cross nie ma żadnej kontroli biletów. Blisko trzydzieści lat jeżdżę tam i z powrotem do Szkocji i nigdy nie sprawdzali mi na dworcu biletu. Na peron szkocki każdy może wejść. A nawet jeżeli byliby jacyś wywiadowcy, to pociąg ma chyba z pół mili długości. Zresztą musi pan zary zykować, jeśli chce się pan stąd wydostać. Nie może pan tak siedzieć i czekać na złapanie! Myślałam, że lubi pan ryzykować. — Myśli pani, że się boję? — spytał. — Owszem, boję się. Boję się śmiertelnie. Kiedy wyszedłem dziś na ulicę, miałem wrażenie, że znajduję się na ziemi niczyjej, a fryce celują do

mnie z karabinu maszynowego. — Musi się pan wziąć w garść albo od razu się poddać. Nie może pan siedzieć tu jak baran i czekać, żeby przyszli po pana. — Bert miał rację, kiedy nazwał panią lady Makbet. — Niech pan da spokój! — skarciła go ostro. — Dobrze — mruknął. — Zupełnie mi się w głowie mąci. — Zapanowała długa męcząca ciszą. — Dobrze, spróbujmy jeszcze raz. — Mamy bardzo mało czasu — przypomniała mu. — Szybko niech pan spakuje coś do walizki; zresztą sam pan będzie ją niósł, nie potrzeba nam tragarza. Posłusznie przeszedł do sąsiedniej sypialni i zaczął wrzucać rzeczy do walizki, podczas gdy ona włożyła starannie zapakowane jedzenie do kieszeni jego płaszcza wiszącego na drzwiach. — I po co to wszystko? — spytał nagle. — To nie ma sensu. Czy pani sobie wyobraża, że wsiądę do pospiesznego pociągu nie zatrzymywany przez nikogo? — Nie udałoby się panu samemu — powiedziała — ale ze mną to inna sprawa. Proszę na mnie spojrzeć. Czy wyglądam na osobę, która chciałaby pomagać przestępcy w ucieczce? Stał w drzwiach przyglądając się uważnie jej doskonałej przeciętności i uśmiech przewinął mu się przez usta. — Zapewne pani ma rację — powiedział i roześmiał się bez cienia wesołości. W dziesięć minut później byli gotowi do wyjścia. — Czy ma pan pieniądze? — spytała. — Tak, całe mnóstwo. Już miała zadać mu jakieś pytanie. — Nie, nie te, swoje własne. Trzymała przewieszony przez ramię jego koc i zapasowy płaszcz. — Nie może pan robić wrażenia, że się pan spieszy, musi pan wyglądać, jak ktoś, kto wyjeżdża w długą podróż, i zupełnie nie zwraca uwagi na otoczenie. On niósł walizkę i worek z kijami do golfa. Ten wyjazd nie

mógł mieć charakteru ucieczki. Jak się bluffuje, to trzeba mocno bluffować, wtedy szanse są większe. Kiedy wyszli na mglistą ulicę, powiedziała: — Pójdziemy na Brixton High Street i złapiemy tam coś. Zanim doszli do głównej ulicy, wynurzyła się z ciemności taksówka i kiedy Lamont wnosił bagaż do wozu, kobieta podała szoferowi adres. — To będzie sporo panią kosztowało — stwierdził rzeczowo kierowca. — Nic nie szkodzi, nie co dzień mój syn wyjeżdża na urlop. Szofer roześmiał się dobrodusznie. — Tak już jest, zastaw się a postaw. Ruszyli milcząc, ale korzystając z tego, że w londyńskiej taksówce ścianka oddziela kierowcę od pasażerów, mężczyzna odezwał się cicho: — Zrobiła pani dla mnie więcej, niż ja zrobiłbym na pani miejscu! — To dobrze wobec tego, że nie jestem na pańskim miejscu — odparła i znów zapadła długa cisza. — Jak się pan nazywa? — spytała nagle. Namyślał się przez chwilę. — George Lowe — odparł wreszcie. — Tak, ale następnym razem proszę się nie namyślać. O dziesiątej rano odchodzi pociąg z Waverley do Inverness. Jutrzejszy wieczór będzie pan musiał spędzić w Inverness. Napisałam, co potem ma pan zrobić. — Czy jest pani pewna, że na King’s Cross nic się nie stanie? — Wcale nie jestem pewna. Policjanci nie są znowuż tacy głupi, a ten jegomość ze Scotland Yardu nie uwierzył nawet w połowę tego, co mu naopowiadałam — ale są po prostu ludźmi. I dlatego dam panu ten list dopiero tuż przed odejściem pociągu. — Bardzo bym chciał mieć w tej chwili przy sobie rewolwer! — Dobrze, że go pan nie ma. Wystarczy, że raz postąpił pan jak szaleniec. — Nie użyłbym go, po prostu czułbym się pewniej. — Na miłość boską, niech pan będzie rozsądny, Jerry. Niech

pan nie robi głupstw, bo wszystko pójdzie na marne. Znowu zapadła cisza, kobieta siedziała wyprostowana i czujna, mężczyzna wciśnięty w róg był prawie niewidoczny. Tak znaleźli się w zachodniej części Londynu, potem jechali długo przez ciemne place na północ od Oxford Street, przez Euston Road i wreszcie skręciwszy ostro w lewo znaleźli się przed dworcem King’s Cross. Chwila decydująca nadeszła. Kiedy Lamont płacił szoferowi, podniesiony kołnierz zupełnie zakrywał mu twarz, a potem taksówkarz widział tylko jego plecy. Gdy podszedł tragarz i wziął rzeczy, zgodził się na to bez protestu. Przez chwilę zdawało mu się, że nerwy go zawiodły, ale zaraz się opanował — postawił wszystko na jedną kartę i musi dobrze odegrać swoją rolę. Wkrótce jego towarzyszka wróciła z wykupionym w kasie biletem, odetchnął na jej widok z wyraźną ulgą. Razem wyszli na peron, Lamont polecił tragarzowi, żeby mu wyszukał miejsce w rogu. Ich wygląd nie budził podejrzenia — młody mężczyzna z workiem golfowym i kocem i starsza kobieta niosąca jego zapasowy płaszcz. Numerowy zniknął w wagonie, po czym ukazał się znów anonsując z dumą: — Udało mi się zająć dla pana miejsce w rogu, sir. Pewno będzie pan miał dla siebie tę ławkę przez całą drogę. Dziś nie ma tłoku. Lamont zapłacił mu i zlustrował przedział. Pasażer zajmujący drugie miejsce złożył swoje rzeczy i na razie obecny był tylko duchem. Podszedł do drzwi na korytarzu i zaczął rozmawiać ze swoją towarzyszką; nagle za plecami usłyszał czyjeś kroki, więc spytał głośno: — Powiedz, jak tam jest z rybami? — Są tylko morskie w zatoce — odparła i dalej omawiała ten temat, a wtedy kroki zatrzymały się. Lamont spojrzał od niechcenia i przekonał się, że jakiś mężczyzna stoi w drzwiach jego przedziału i przygląda się jego bagażowi na półce. W tej chwili przypomniał sobie zbyt późno, że tragarz umieścił jego walizkę inicjałami na zewnątrz. Cały świat mógł odczytać litery G. L. Spostrzegł, że nieznajomy zamierza ruszyć w ich stronę.

Bezgłośnie, ruchem ust, rozkazał: — Proszę mówić dalej. — Jest tam taka mała rzeczka, gdzie można łowić ryby zwane tam bilanami. Mają chyba ze trzy cale długości. — Postaram ci się przysłać takiego bilana — obiecał jej i udało mu się nawet roześmiać, czym wzbudził podziw kobiety, akurat w momencie, kiedy nieznajomy zatrzymał się za jego plecami. — Przepraszam pana bardzo, czy nazywa się pan Lorrimer? — Nie — odparł Lamont odwracając się i patrząc nieznajomemu prosto w twarz. — Nazywam się Lowe. — To pański bagaż znajduje się w tamtym przedziale? — Tak. — Dziękuję bardzo, szukam pewnego pana nazwiskiem Lorrimer i miałem nadzieję, że to może jego walizka. Chłodny dziś wieczór, zwłaszcza jak się czeka na kogoś, kogo nie można znaleźć. — Tak — zgodziła się kobieta — mój syn już teraz jest niezadowolony, że będzie musiał tak długo jechać, bo pierwszy raz jedzie tam nocą. Ale będzie jeszcze więcej narzekał, zanim dojedzie do Edynburga, prawda, mój drogi? Nieznajomy uśmiechnął się. — Ja też staram się nigdy nie podróżować nocą. Przepraszam, że przeszkodziłem państwu — zakończył rozmowę i odszedł. — Szkoda, żeś nie chciał zabrać tego drugiego koca, George — powiedziała, gdyż znajdował się jeszcze w zasięgu słuchu. — Co mi po kocu! — odparł domniemany George wpadając w jej ton. — Przed upływem godziny będzie w przedziale z pewnością gorąco jak w piecu. Dął się słyszeć przeraźliwy gwizdek. Ostatnie drzwi trzasnęły. — To na wydatki — powiedziała wciskając mu w rękę zwitek banknotów — a to list, który obiecałam. Ten facet już jest na peronie. Wszystko w porządku. — Zostawiliśmy jedną rzecz — powiedział jej. Potem zdjął kapelusz, wychylił się z okna i pocałował ją. Po chwili długi pociąg ruszył powoli i zniknął w ciemności.

Grant dowiaduje się więcej, niż oczekiwał Grant studiował poranne dzienniki z wrodzoną sobie nieuważną dokładnością. Nie ma w tym stwierdzeniu żadnego paradoksu: na pozór tylko przerzucał pismo, ale jeżeli ktoś spytał go potem o jakieś konkretne zdarzenie, otrzymywał bardzo wyczerpującą odpowiedź. Inspektor był dziś zadowolony z siebie: za kilka godzin złapie Lewantyńczyka. Mijał właśnie tydzień od popełnienia morderstwa i zidentyfikowanie mordercy w tym labi ryncie poszlak w tak krótkim czasie świadczyło o dobrej robocie. Oczywiście sprzyjało mu szczęście, szczerze to przyznawał. Gdyby nie pomyślne zbiegi okoliczności, połowa kryminalistów chodziłaby nie ukarana po Bożym świecie. Na przykład włamywacze najczęściej wpadają w ręce prawa przez przypadek. Ale morderstwo w kolejce to sprawa poważniejsza, on i jego ludzie odwalili masę żmudnej roboty. Z wdzięcznością pomyślał o tej rzeszy ludzi pracujących w tej chwili w południowym Londynie, jak psy gończe, które wpadły na trop. Owszem, po dejrzewał panią Everett, ale w zasadzie doszedł do wniosku, że mówiła prawdę. Człowiek, który ją obserwował, doniósł, że nikt nie wychodził z domu ani nie wchodził, od chwili kiedy objął służbę o ósmej wieczorem aż do dzisiejszego rana. Poza tym dała mu te fotografie, kiedy wcale nie musiała tego zrobić. Było też zupełnie możliwe, że nie znała adresu swego byłego lokatora. Grant zetknął się nieraz z dziwną obojętnością, jaka cechuje ludzi długo mieszkających w Londynie. Drugi brzeg rzeki dla londyńczyka zamieszkującego dzielnicę Fulham jest równie egzotyczny jak, powiedzmy, Kanada, i zapewne pani Everett tak samo interesowała się jego adresem w Richmond, jak gdyby brzmiał 12345 Jakąś tam Avenue,

gdzieś tam, Ontario. Lamont mieszkał u niej krócej i dlatego może interesowała się nim mniej niż zabitym. Zapewne żegnając się obiecał jej serdecznie, choć nieszczerze, że do niej napisze, i to jej wystarczyło. Ogólnie biorąc chyba pani Everett mówiła prawdę. Ani na rewolwerze, ani na kopercie nie znaleziono jej odcisków palców. Grant zanotował w pamięci, że fotografię trzymała kciukiem i palcem wskazującym za róg, a po zbadaniu okazało się, że są to całkiem nowe odciski w sprawie. Tak więc Grant był tego ranka bardzo zadowolony. Inspektor cieszył się nie. tylko uznaniem, jakie z pewnością spłynie na niego po ujęciu poszukiwanego, ale też tym, że w jego ręce wpadnie człowiek, który drugiemu zadał cios w plecy. Czuł w gardle dziwne ściskanie rozmyślając o tak podłym czynie. W ciągu tygodnia, który minął od popełnienia zbrodni w ogonku, sensacyjność tego wydarzenia nieco dla prasy przygasła i chociaż Grant na pozór zwracał uwagę na tak nieważne informacje jak kradzież rowerów, był rozbawiony i raczej wdzięczny losowi za to, że dziś dla Brytyjczyków najważniejszym wydarzeniem, sądząc po wielkości nagłówków, były przygotowania do regat, proces wytoczony pacjentce przez znanego w wyższych sferach lekarza-kosmetyka oraz wyjazd Ray Marcable do Stanów. Kiedy odwrócił stronę ilustrowanego pisma i ujrzał jej twarz, poczuł w piersi dziwnie niepolicyjne wzruszenie. Nie, serce inspektora nie zabiło żywiej — trzeba mu oddać sprawiedliwość, serca pracowników Wydziału Śledczego pod gwarancją nie skaczą, nie drżą, w ogóle zawsze zachowują się jak należy, nawet kiedy ich właściciele patrzą prosto w wycelowaną broń — ale to fakt, że Grant przeżył nieprzewidziane regulaminem wzruszenie. Może to była pretensja do samego siebie, że ogarnęła go słabość na widok zwykłej fotografii? Kiedy jednak spojrzał w uśmiechniętą zagadkowo twarz po raz drugi, oczy miał już znowu twarde i niewzruszony czytał liczne nagłówki: „Ray Marcabla w wytwórni filmowej”; „Ray.. Marcable jako Dodo w »A nie mówiłem«”; „Ray Marcable na ulicy” i wreszcie ostatnie zdjęcie

na pół strony: „Ray Marcable wyjeżdża z dworca Waterloo udając się do Southampton”. Ray z naręczem kwiatów jedną zgrabną nóżkę opierała o stopień pulmana. Obok niej po obu stronach twarze ludzi na tyle znanych, że zasługiwali na wyliczenie: „Od lewej...” W rogu zdjęcia jeszcze kilka głów tych bezimiennych szczęśliwców, którym z całego tłumu odprowadzających wielbicieli udało się znaleźć w jej sąsiedztwie. Twarze tych ludzi zwrócone do kamery były tak niewyraźne, że zatraciły zupełnie cechy ludzkie. Na zakończenie artykułu, który opisywał wzruszające sceny towarzyszące jej wyjazdowi, figurowało zdanie: „Na »Queen Guinevere« odpływa również lady Foulis Robinson, lady Margaret Bedivere, pan Chatters-Frank, członek Parlamentu, oraz lord Lacing”. Inspektor zacisnął wargi. Widocznie lord Lacing oddał się już do końca życia w niewolę tej mocnej, zdecydowanej osóbki. No cóż, będzie żyć i umrze nie zdając sobie nawet sprawy z tego, że jest w niewoli, było to do pewnego stopnia pocieszające. Grant sam w błysku jasnowidzenia rozszyfrował jej charakter, ale gdyby tak poszedł i oświadczył tłumowi czy na wytwornej Mayfair, czy koło doków na Rotherhithe, że Ray Marcabłe pod pozorami wdzięku i dobroci jest twarda jak skała, zostałby z pewnością zlinczowany albo odsądzony od czci i wiary. Odłożył pismo i już miał wziąć następne, kiedy pod wpływem wiadomości o odpłynięciu „Guinevery” przyszła mu jakaś myśl do głowy. Oświadczenie pani Everett o wyjeździe Sorrella do Stanów przyjął za prawdziwe, ale go nie sprawdzał. Po prostu uznał za pewnik, że ta amerykańska historyjka służyła zabitemu jako parawan, żeby ukryć zamierzone samobójstwo, a Lewantyńczyk — Lamont — niezależnie od tego, czy uwierzył w to, czy nie, nie starał się zdementować pogłosek o wyjeździe przyjaciela. Czy dobrze zrobili nie sprawdzając tego do końca? W każdym razie z punktu widzenia służbowego było to poważne przeoczenie. Posłał po jednego ze swoich podwładnych. — Dowiedz mi się, jakie statki odpływały z Southampton w ostatnią środę — polecił. Po chwili dowiedział się, że statek

„Metalinear” należący do linii Canadian Pacific odpłynął do Montrealu, a ,,Queen of Arabia” z towarzystwa Rotterdam -Manhattan do Nowego Jorku. A więc Sorrell zadał sobie w każdym razie tyle trudu, żeby to sprawdzić. Grant postanowił pójść do biur towarzystwa RotterdamManhattan, może tam dowie się czegoś ciekawego. Kiedy przemoczony wciąż jeszcze mżącym deszczem zawitał w progi podobnych do katedry biur Rotterdam-Manhattan, na jego powitanie skoczył mały boy w niebieskim uniformie i spytał, czego sobie życzy. Grant wyjaśnił, że chciałby się widzieć z kimś, kto może udzielić mu informacji o statkach, jakie odpłynęły w ubiegłym tygodniu do Nowego Jorku, na co chłopiec z miną człowieka, dla którego nie istnieją tajemnice, zaprowadził go do jakiegoś urzędnika, a Grant ponownie wyjaśnił cel swego przybycia. Za trzecim razem wreszcie Grant znalazł się wobec specjalisty od „Queen of Arabia”, wiedzącego wszystko o jej załodze, pasażerach, zaopatrzeniu, o wyporności, tonażu, rozkładzie jazdy itd. — Czy w ostatnim rejsie któryś z pasażerów „Queen of Arabia” zrezygnował ze swego biletu? — Tak — odparł urzędnik — dwie osoby nie zajęły swoich miejsc w kajutach. Niejaki pan Sorrell i pani Jamesowa Ratcliffe. Grant na chwilę zaniemówił, a potem zapytał o datę wykupienia biletów. Obydwa zostały wykupione tego samego dnia — na siedem dni przed zabójstwem. Pani Ratcliffe wycofała się w ostatniej chwili, ale od pana Sorrella nie mieli żadnych wiadomości. Czy mógłby zobaczyć rozkład kabin? Oczywiście — powiedział urzędnik i przyniósł plan. Tu była kabina pana Sorrella, a tu, nieco dalej w tym samym rzędzie, pani Ratcliffe. Czy bilety wykupili oddzielnie? Tak, dobrze pamiętał obydwie transakcje. Jego zdaniem bilet odbierała chyba pani Ratcliffe, a z rozmowy wynikało niezbicie, że pan Sorrell osobiście załatwiał swoją sprawę. Tak, chyba poznałby pana Sorrella.

Grant wyjął fotografię Lewantyńczyka i pokazał ją. — Czy to ten człowiek? — spytał. Urzędnik potrząsnął głową. — Nie widziałem go nigdy w życiu. — A ten? — ponowił próbę Grant pokazując fotografię Sorrella, i urzędnik natychmiast go poznał. Czy dopytywał się o swoich sąsiadów na korytarzu? — spytał Grant. Ale tego jego rozmówca nie potrafił sobie przypomnieć. W tamten poniedziałek panował bardzo duży ruch. Grant podziękował mu i wyszedł na zadeszczoną ulicę zupełnie nie zdając sobie sprawy z tego, że pada. Wszystko stało się niezrozumiałe, pozbawione sensu. Przyczyna i skutek, motyw i czyn do tej pory logicznie powiązane, teraz nabrały irracjonalności nocnego koszmaru, którego mimo światła dziennego jego umysł nie był w stanie rozwikłać. Więc jednak Sorrell wybierał się do Ameryki. Wykupił bilet drugiej klasy i sam wybrał kabinę. Ten zdumiewający i niezaprzeczalny fakt do niczego nie pasował. W tryby tak już gładko pracującej maszyny została rzucona wielka kłoda. Gdyby Sorrell był zupełnie bez grosza, jak się do tej pory wydawało, nie planowałby przejazdu drugą klasą do Nowego Jorku, a wobec wykupienia biletu planowane samobójstwo stawało się nieuzasadnionym przypuszczeniem — mimo rewolweru i prawie pustych kieszeni. Należałoby więc wrócić raczej do pierwszej teorii — brak dowodów tożsamości był przygotowany na wypadek zetknięcia się z policją. Ale Sorrell zgodnie z wszelkimi świadectwami był człowiekiem szanującym prawo. A wreszcie, żeby do reszty ukoronować ten galimatias, pojawia się znowu pani Ratcliffe. Tylko ona z osób otaczających Sorrella okazywała rozpacz zaraz po dokonanym morderstwie i później. To ona i jej mąż byli w kolejce tuż za Sorrellem. Jej mąż! Oczyma wyobraźni ujrzał Jamesa Ratcliffe’a, wzór cnót obywatela brytyjskiego. Musi pójść do pana Ratcliffe’a i tym razem zupełnie bez uprzedzenia odbyć z nim rozmówę. Po wręczeniu gońcowi swojego biletu wizytowego czekał kilka minut na pojawienie się pana Ratcliffe’a, który powitał go

bardzo serdecznie. — Co słychać, panie inspektorze? Inspektorzy policji i dentyści są chyba najnieszczęśliwszymi ludźmi na świecie, bo każde spotkanie z nimi przywodzi człowiekowi na myśl wyłącznie bardzo nieprzyjemne rzeczy. — Nie przyszedłem po to, żeby pana niepokoić — oświadczył Grant. — Po prostu byłem w tych stronach i pomyślałem sobie, że użyczy mi pan swego telefonu i nie będę musiał tracić czasu na poczcie. — Oczywiście — zgodził się natychmiast Ratcliffe. — Proszę bardzo, ja wyjdę. — Ależ nie, proszę nie wychodzić — zatrzymał go Grant. — To nie będzie prywatna rozmowa. Muszę się tylko dowiedzieć, czy nie jestem potrzebny w biurze. Nie był jednak potrzebny. Trop w południowym Londynie był słaby, ale sfora psów gończych nadal uparcie się nim zajmowała. Odwiesił słuchawkę z ulgą, co było raczej dziwne, jeśli się zważy nastrój entuzjazmu, w jakim wychodził ze Scotland Yardu. Nie musiał na razie nikogo aresztować, a to mu dawało czas do namysłu. (Obsesją każdego oficera Scotland Yardu jest aresztowanie niewłaściwej osoby.) Zaczął znów rozmawiać z Ratcliffe’em i pozwolił mu się domyślić, że wkrótce nastąpi aresztowanie winnego, gdyż udało im się już trafić na właściwy ślad. Ratcliffe zaczął mu winszować, ale w trakcie tego Grant przerwał mu i spytał: — Przy okazji chciałem się spytać, dlaczego nie powiedział mi pan, że jego żona zamierzała odpłynąć do Nowego Jorku nazajutrz wieczorem po morderstwie? Na twarzy Ratcliffe’a wyraźnie widocznej w świetle padającym przez okno odmalowało się zmieszanie. — Nie wiedziałem... — zaczął i potem skończył spiesznie: — Nie pomyślałem, że to ma jakieś znaczenie albo że powinienem był powiedzieć panu o tym. Żona moja była tak wstrząśnięta, że nie mogła jechać. A poza tym czekało ją przesłuchanie u koronera. Ma siostrę w Nowym Jorku i wybierała się do niej na miesiąc. Czy to ma jakieś znaczenie? To przecież nie miało żadnego związku ze zbrodnią.

— O nie — uspokoił go inspektor. — Dowiedziałem się o tym całkiem przypadkowo. To istotnie nie ma znaczenia. Czy żona pańska czuje się już lepiej? — Tak, chyba tak. Od przesłuchania jest poza domem, przeniosła się do Eastbourne do drugiej siostry, tej, którą pan chyba poznał. Jeszcze bardziej zdumiony wracał Grant do Scotland Yardu. Znalazłszy się w swoim pokoju, nacisnął guzik na biurku. Gdy pojawił się jeden z jego podwładnych, wydał polecenie: — Potrzebny mi jest ktoś do specjalnego zadania. Czy Simpson jest dzisiaj? — Tak, sir. — Proszę mi go tu przysłać. Po chwili wszedł jasny piegowaty mężczyzna średniego wzrostu, z miną teriera, który czeka na to, żeby mu ktoś rzucił kamień. Grant go poinformował: — Pod numerem 54 na Lemonora Road, dzielnica Golder’s Green, mieszkają państwo Ratcliffe. Chcę wiedzieć, jak żyją ze sobą. W ogóle chciałbym zdobyć jak najwięcej informacji o ich domu. Mogą to być plotki, tym lepiej nawet. Wiem, gdzie on pracuje, więc nie trać na to czasu. Chcę wiedzieć jak najwięcej o ich pożyciu domowym. Możesz użyć jakiej chcesz metody, byle była legalna. Wieczorem zdasz mi raport, czy się czegoś dowiedziałeś. Czy Mullins jest teraz w Yardzie? — Tak, Simpson go widział, jak wchodził na górę. — To dobrze, przyślij go do mnie. Mullins nie był piegowaty i Wyglądał raczej, na kościelnego. — Dzień dobry, sir — powitał Granta wchodząc. — Dzień dobry, Mullins. Od tej chwili aż do odwołania jesteś domokrążnym handlarzem. Świetnie udajesz Włocha, ale tym razem, chyba będzie lepiej, jeśli zostaniesz Anglikiem. To się mniej rzuca w oczy. Napiszę ci zlecenie do Clitheroe’a na Lowndes Street, a on ci da wszystko, co zechcesz. Nie sprzedaw raj tylko za dużo. Poza tym nie chcę, żebyś tu wracał, spotkamy się w tej alejce koło Clithe roe’a za godzinę. Czy wystarczy ci godzina?

— Chyba tak, sir. Mam być miody czy stary? — To nie ma znaczenia. Młody, ewentualnie w średnim wieku. Siwe brody są zbyt teatralne. Nie przesadzaj w niczym. Wyglądaj na tyle porządnie, żeby móc pojechać, o ile będzie trzeba, autobusem. — Tak jest, sir — odparł Mullins bez cienia emocji, jak gdyby te instrukcje dotyczyły, powiedzmy, nadania listu. Kiedy w godzinę później Grant spotkał go w umówionej alejce, powiedział: — Wiesz, Mullins, jesteś wspaniały, doprawdy wspaniały. Nigdy bym nie uwierzył, że potrafisz napisać raport, gdybym o tym z góry nie wiedział. — Spojrzał z uznaniem na domokrążnego handlarza. Wprost nie do wiary, że ten przygarbiony człowiek był jednym z najbardziej obiecujących pracowników Scotland Yardu. Wydział Śledczy rzadko ucieka się do przebrania, ale jak już — wtedy robi to dobrze. Mullins miał talent, potrafił się wcielić w daną postać, tak że wyglądał zupełnie autentycznie; wydawało się niemożliwe, żeby kiedykolwiek nie był domokrążcą. Nawet jego nędzne ubranie, choć niewątpliwie nabyte w sklepie ze starzyzną, robiło wrażenie, że nosi je od dawna. — Może kupi pan jakiś drobiazg, sir? — spytał Mullins otwierając wieczko płaskiego koszyka. Na wyściółce z sukna leżała kolekcja najtańszych włoskich drobiazgów, noże do papieru, drewniane broszki i jaskrawe błyskotki, miseczki z papier-mache, gipsowe figurki. — Dobrze to wygląda — pochwalił Grant. Wyjął z kieszeni wąski przedmiot owinięty w bibułkę. Kiedy rozwinął go, powiedział: — Pójdziesz na Brightling Crescent 98, to jest w okolicy Fulham Road, i przekonasz się, czy kobieta, która tam mieszka, widziała już to kiedyś. — Włożył srebrny sztylet z emaliowaną rękojeścią między tanie drobiazgi. — Oczywiście nie potrzebuję ci tego mówić, że nie jest on na sprzedaż. Ile to kosztuje? — spytał biorąc w rękę gipsową figurkę. — Jak dla pana, jeden szyling dziewięć pensów — odparł bez chwili namysłu Mullins.

Kiedy mijający ich przechodzień był już daleko, Grant ciągnął dalej, jakby nie było żadnej przerwy, — Kiedy załatwisz sprawę na Brightling Crescent — a miej tam oczy szeroko otwarte — pojedziesz na Lemonora Road 54 i przekonasz się, czy tam ktoś go nie rozpozna. Raport zdasz mi natychmiast, jak skończysz. Kiedy sprzedawca włoskiej tandety znalazł się po południu pod drzwiami domu 54 na Lemonora Street, ładna, ale nieco niemrawa dziewczyna powitała go słowami: — O mój Boże, jeszcze jeden! — Jeszcze jeden kto? — spytał handlarz. — Jeszcze jeden przekupień — wyjaśniła. — Może i był jakiś u panienki. Ale założę się, że nie ma takich ładnych rzeczy jak ja — powiedział otwierając plaski koszyk. — Och — wyraziła głośno swój zachwyt — a czy to drogie? — Wcale nie. Zresztą panienka mająca taką dobrą pensję łatwo może pozwolić sobie na coś ładnego. — A skąd pan może wiedzieć, jaką ja mam pensję? — Pewnie, że nic nie wiem, ale tak sobie pomyślałem. Ładna dziewczyna, porządny dom, dobra pensja. — No tak, pensję mam niezłą — przyznała tonem, który jasno mówił, że za to jej praca ma inne minusy. — A może pani domu chciałaby spojrzeć na mój towar? — spytał. — Pani wyjechała do Eastbourne. Teraz ja jestem panią domu. Czy pan służył w wojsku? — Służyłem podczas wojny. A tylko to się liczy dla żołnierza. Byłem cztery lata we Francji, panienko. — To proszę wejść, napije się pan herbaty, a ja sobie spokojnie obejrzę te rzeczy. Właśnie pijemy herbatę. Wprowadziła go do kuchni, gdzie na stole rozstawione było masło, chleb, kilka gatunków dżemów i ciasto. Siedział tu już piegowaty jasnowłosy mężczyzna w niebieskim szaliku na szyi, ze srebrną oznaką byłego kombatanta w klapie, obok niego na stole leżał stos bloków listowych. Właśnie niósł do ust wielki kubek z herbatą.

— To także były żołnierz — wyjaśniła dziewczyna. — Sprzedaje papier listowy. Niewiele się teraz widuje sprzedawców papeterii. — Co słychać, kolego? — spytał piegowaty z całkowitą obojętnością kwitując pytanie we wzroku domokrążcy. — Jak leci w handlu? — Nieźle, zupełnie nieźle. Widzę, żeś się tu dobrze urządził. — O tak, bardzo mi to było dziś potrzebne, nie sprzedałem jeszcze ani jednego bloku. Nasz kraj scho dzi na psy. Rzadko się zdarza spotkać kogoś z prawdziwym sercem. — Może trochę dżemu — zaproponowała dziewczyna podając handlarzowi kubek z herbatą. — Z jednej strony to dobrze, że nie ma pani w domu, ale z drugiej to żałuję trochę. Może by tak coś kupiła ode mnie. — Ja tam wcale nie żałuję — powiedziała dziewczyna. — Nareszcie spokój, jak jest, to ciągle stroi fochy, aż żyć się odechciewa. — Taka z niej złośnica? — Ja mówię, że złośnica, ale ona powiada, że to nerwy. A zwłaszcza jest nie do wytrzymania od tego morderstwa w kolejce, wiecie panowie. Stała tuż za tym zamordowanym. To ci heca! A potem musiała składać zeznania przed koronerem. Gdyby sama popełniła to morderstwo, to nie narobiłaby większego hałasu z tym zeznawaniem. Całą noc przedtem płakała i krzyczała, że tego nie wytrzyma. A kiedy nasz biedny pan chciał ją uspokoić, nie pozwoliła mu się nawet zbliżyć do siebie. Obrzuciła go takimi wyzwiskami, że nawet wobec psa człowiek by się tak nie odezwał. Powiadam wam, że dopiero nam ulżyło, kiedy z panną Lethbridge, swoją siostrą, wyjechała do Eastbourne. — Tak, jak się jest w takim nastroju, to najlepiej wyjechać — powiedział piegowaty. — Czy ona często wyjeżdża? — Nie tak często, jak ja bym chciała. Na drugi dzień po morderstwie miała jechać do „Yorkshire, ale potem była taka zdenerwowana, że się rozmyśliła. Zamiast tego

wyjechała teraz do Eastbourne i dla mnie niech tam siedzi jak najdłużej. A teraz mi pan pokaże swój towar — zwróciła się do domokrążcy. Ruchem głowy wskazał swój koszyk. — Niech panienka sama sobie obejrzy. Jak coś się panience spodoba, to sprzedam tanio. Od dawna już nie piłem tak dobrej herbaty. Co, Bill? — Taak — zgodził się jego kolega po fachu mając w ustach wielki kawał ciasta. — Nieczęsto spotkać można ludzi z sercem. Zarumieniła się nad barwną zawartością koszyka. — Moja pani z pewnością by tu coś wybrała, wariuje za takimi rzeczami, w których gromadzi się kurz. Powiada, że są to przedmioty artystyczne. A to po co? — spytała wyciągając sztylet. — Do mordowania ludzi? — Czy panienka już kiedyś widziała coś takie go? — spytał domokrążca. — To nóż do papieru. Tak samo jak te tu z drzewa. Spróbowała palcem ostrza, ale zaraz z odruchowym dreszczem odłożyła go na bok. Wreszcie wybrała małą czarkę do niczego właściwie niezdatną, ale bardzo jaskrawą. Kupiła ją za sześć pensów i w dowód wdzięczności poczęstowała obu mężczyzn papierosami pana Ratcliffe’a, a podczas gdy palili, zabawiała ich rozmową na temat — jej zdaniem najciekawszy — morderstwa: — Był tu u nas inspektor policji. Zupełnie sympatycznie wyglądał. Człowiek by nigdy nie powiedział, że to glina. Ale wcale nie było przyjemnie go tutaj mieć. Oczywiście był podejrzliwy, dlaczego ona tak się zachowuje i nie chce go widzieć. Słyszałam sama, jak panna Lethbridge mówiła do niej: „Nie bądź niemądra, Meg. Żeby raz z tym skończyć, musisz się z nim zobaczyć i przekonać go. Musisz to zrobić”. — Eastbourne to przyjemna miejscowość — powiedział piegowaty. — Będzie tam miała towarzystwo i zapomni o swoich kłopotach. — Nie, ona nie przepada za towarzystwem. Ciągle za kimś szaleje, zamęcza go na śmierć, a potem ma nowego. Chłopców najczęściej. Ona jest zupełnie pomylona.

Kiedy zaczęła się powtarzać i nic nowego nie można się było od niej dowiedzieć, piegowaty wstał i powiedział: — Od lat nie piłem, panienko, tak świetnej herbaty. Bardzo dziękuję. — Do widzenia, ale niech mnie pan posłucha, proszę dać spokój z tym papierem listowym. To teraz nie idzie. Zbyt staromodne. Niech pan spróbuje takiego wesołego towaru jak pana kolega, takiego, co to sprzedają przed Bożym Narodzeniem w sklepach. Piegowaty spojrzał ironicznie na sztylet wśród „bożonarodzeniowego” towaru. — Kolega pójdzie w lewo czy w prawo? — spytał domokrążcę. — W prawo — odparł zapytany. — No to cześć, komu w drogę, temu czas. Jeszcze raz dzięki za herbatę, panienko. — Trzasnęły za nim drzwi. W kilka minut później zaczął się również zbierać domokrążca. — Na pani miejscu, panienko, byłbym ostrożniejszy z zapraszaniem obcych na herbatę. Dużo jest porządnych handlarzy na świecie, ale dużo też łobuzów. Jak się jest samemu w domu, to trzeba być bardzo ostrożnym. — Czy pan jest zazdrosny o tego piegowatego? — spytała kokieteryjnie, wcale nie przejmując się jego dobrymi radami. — Nie musi pan, przecież nic od niego nie kupiłam. — Dobra, dobra — odparł zły, że nie zrozumiała jego dobrych intencji, i utykając poszedł ścieżką do furtki. Zupełnie przypadkiem usiadł w autobusie obok piegowatego. — Jak leci, kolego? — spytał przyjaźnie. — Udał ci się dzień? — Zupełnie do kitu, a tobie jak? — Dobrze. Czy to nie dziwne — powiedział widząc, że za nimi jest zupełnie pusto — jakie głupie są te dziewczyny. Przecież mogliśmy ją zrobić na szaro i wynieść wszystko z domu, a jej taka możliwość nawet w głowie nie postała. — Napomknąłem jej o tym przed wyjściem, ale doszła do wniosku, że jestem zazdrosny o ciebie. — O mnie? Przecież by mi to okazała. Zresztą nie kupiła nawet jednego bloczka!

— Tak mi też powiedziała. — Dobry miałeś towar. Sam szef wybierał? — Tak. — Tak sobie myślałem. Sprytny facet. Czego on tu szuka? — Nie wiem. — Dziewczyna wcale nie zwróciła uwagi na nożyk. — Nie. — Domokrążca zbywał go półsłówkami. Piegowaty sam się poddał. — Nie jesteś specjalnie rozmowny — zauważył i wyciągnąwszy dwa papierosy zza pazuchy, jednego podał swemu towarzyszowi. Domokrążca rzucił okiem na markę i przekonał się, że jeszcze niedawno należały do pana Ratcliffe’a. Jego surowe rysy rozjaśnił uśmiech. — Sprytny z ciebie złodziejaszek! — stwierdził i skorzystał z podanej zapałki. Ale o tym łupie nie było żadnej wzmianki w raportach, które Mullins i Simpson złożyli Grantowi w godzinę później. Simpson twierdził, że pani i pan Ratcliffe żyli w zasadzie nieźle, ale od czasu do czasu miały miejsce większe awantury. Simpson nie był w stanie stwierdzić, czy przyczyną ich był fakt zaniedbywania domu przez panią Ratcliffe, czy żale pana Ratcliffe wobec żony, ponieważ służąca nigdy nie była świadkiem początku takiej awantury. To, co słyszała, dochodziło do niej przez zamknięte drzwi. Największa awantura miała miejsce, kiedy wrócili do domu tamtego wieczora po morderstwie. Od tej pory wyraźnie się między nimi popsuło. Pani Rat cliffe miała wyjechać do Yorkshire nazajutrz po morderstwie, ale była zbyt zdenerwowana, po przesłuchaniu wraz z siostrą wyjechały do Eastbourne, gdzie obecnie mieszka w Grand Parade Hotel. Jest osobą skłonną do nagłych sympatii i w okresie ich trwania traci zupełnie głowę. Ma trochę własnych pieniędzy, co raczej uniezależnia ją od męża. Mullins powiedział, że pod numerem 98 miał sporo trudności, żeby w ogóle zainteresować panią Everett zawartością swego koszyka. Uporczywie twierdziła, że nic jej

nie potrzeba. Kiedy wreszcie pokazał jej towar, od razu zauważyła sztylet, spojrzała wtedy na niego podejrzliwie, powiedziała ostro: — Wynocha stąd! — i zatrzasnęła mu drzwi przed nosem. — Jak myślisz? Czy rozpoznała go? Mullins nie potrafił na to odpowiedzieć, ale w każdym razie na widok sztyletu zatrzasnęła drzwi. Służąca na Lemonora Road nigdy przedtem go nie widziała. Tego był pewien. Kiedy Mullins wyszedł, Grant zamknął w szufladzie sztylet i usiadł zamyślony. Dzień był pechowy. Aresztowanie nie nastąpiło — choć teraz był skłonny uważać to za pomyślne zdarzenie — i dokonał zdumiewającego odkrycia, że Sorrell jednak naprawdę wybierał się do Ameryki. Poza tym nie było śladu po dwustu dwudziestu trzech funtach, które podjął Lamont, a z których dwadzieścia pięć przysłał na pogrzeb nieznany przyjaciel. Minęło siedem dni od morderstwa, pieniądze zostały podjęte dziesięć dni temu i pomijając 5 banknotów, które znajdowały się w ich ręku, nie natrafiono na ślad żadnego z pozostałych. Ponadto jego dwaj wywiadowcy nie dowiedzieli się nic ciekawego. Nic też nie świadczyło o jakimś powiązaniu Sorrella z panią Ratcliffe. Był już skłonny sądzić, że po prostu czysty przypadek umieścił ich nazwiska na liście pasażerów i ustawił obok siebie w kolejce. Wyraźne zmieszanie jej męża, kiedy Grant napomknął o jej wyjeździe do Stanów, mogło być po prostu wynikiem tego, że się czuł winnym z powodu niezawiadomienia o tym inspektora. A nagłe wycofanie się pani Everett świadczyło raczej o jej inteligencji niż winie. Mullins powiedział, że od razu patrzyła na niego podejrzliwie. Nie próbowała takich sztuczek, jak udawanie, że nie dostrzega sztyletu albo zwrócenie na niego specjalnej uwagi. Po prostu była podejrzliwa. Postanowił dać pani Everett jeszcze kilka kresek za inteligencję i nie podejrzewać o wspólnictwo w zbrodni. Co do Ratcliffe’ów, to postanowił ich na razie wyłączyć ze sprawy. Nie pasowali do niej zupełnie, a poza tym nie było przeciwko nim żadnych dowodów. Czasem bywa, że pewne fakty bardzo pasują, choć jeszcze brak dowodów, ale tutaj ani fakty nie pasowały, ani nie były poparte

dowodami, więc trzeba było odsunąć je na bok. Musi się dowiedzieć, dlaczego pani Ratcliffe powiedziała swojej dziewczynie, że wyjeżdża do Yorkshire, a nie za ocean. Zadźwięczał telefon. Grant niecierpliwie schwycił słuchawkę nie zdając sobie nawet z tego sprawy. Dzwonił Williams. — Wiemy, gdzie mieszka, panie inspektorze. Czy pan do nas przyjedzie, czy sami mamy dalej działać? — Gdzie to jest? — Williams go poinformował. — Czy wszystkie wyjścia zostały zabezpieczone? Nie może uciec, jeślibyśmy trochę zaczekali? — Nie, panie inspektorze. Mamy go w ręku. — Wobec tego czekaj na mnie za pół godziny na Brixton Road, tuż przy Acre Lane. Gdy spotkał swego podwładnego, zaczął go wypytywać o szczegóły. Williams wyjaśnił mu, że znalazł poszukiwanego przez pośrednika mieszkaniowego. Lamont wynajął małe umeblowane mieszkanko — dwa pokoiki — na poddaszu na trzy dni przed morderstwem i wprowadził się w dniu morderstwa rano. „Tak — pomyślał Grant — to się zgadza z tym, co mówiła pani Everett.” — Jakie nazwisko podał? — spytał. — Swoje własne. — Co takiego?! Swoje własne? — powtórzył Grant niedowierzająco i przez chwilę milczał zdumiony.— Tak, Williams, to świetnie, że tak szybko wytropiłeś go. Chytry ptaszek, co? — O tak — przyznał Williams. — Nikt tutaj nawet go nie widział. Chytry, to dobre określenie. Jesteśmy już prawie na miejscu, panie inspektorze, to czwarty dom po lewej stronie. — Razem pójdziemy na górę. Czy masz broń na wszelki wypadek? Tak? No, to chodźmy. Nie mieli klucza do drzwi wejściowych, a na trze cie piętro nie było dzwonka. Musieli kilka razy zadzwonić, zanim, wyszedł ktoś z parteru i wyratował ich z opresji. Kiedy wchodzili w ostatnim blasku dnia po coraz to nędzniejszych schodach, Grant czuł przypływ energii, jak

zwykle, kiedy brał udział w dscydującej akcji. Dość już tego dreptania w kółko. Nareszcie stanie twarzą w twarz z Lewantyńczykiem, z człowiekiem, którego spotkał na Strandzie i który zadał Sorrellowi cios w plecy. Mocno zastukał do drzwi ukrytych w cieniu. Żadnej odpowiedzi. Grant zastukał ponownie i znów bez rezultatu. — Otwieraj, Lamont. Tu policja, jeżeli nie otworzysz dobrowolnie, wyłamiemy drzwi! Znów absolutna cisza. — Czy jesteś pewien, że on tam jest? — spytał Grant Williamsa. — Był tutaj wczoraj, panie inspektorze, i nikt go od tej pory nie widział. Dom był pod obserwacją dzisiaj od trzeciej po południu. — Wobec tego trzeba wyłamać zamek — stwier dził Grant — a nie zapomnij się cofnąć, kiedy drzwi ustąpią. — Razem rzucili się na drzwi, które ustąpiły z trzaskiem w tej nierównej walce i Grant trzymając prawą rękę w kieszeni wkroczył do mieszkania. Jedno spojrzenie wystarczyło mu; nagle zdał sobie sprawę, że juz na podeście przed drzwiami był przekonany, że mieszkanie jest puste. — Ptaszek uciekł, Williams. Nie udało się. Williams stał na środku pokoju z miną dziecka, któremu zabrano lizaka. Przełknął głośno i Grant mimo dużego zawodu współczuł mu. To nie była wina Williamsa. Trochę może był zanadto pewny siebie, ale zdołał przecież bardzo szybko zlokalizować miejsce pobytu Lamonta. — Uciekał w pośpiechu, panie inspektorze — powiedział Williams, jak gdyby to miało być lekarstwem na jego urażoną dumę zawodową i rozczarowanie. Istotnie, wszystko świadczyło o pośpiechu. Na stole leżało porzucone jedzenié, szuflady były na pół wyciągnięte, wszędzie porozrzucane ubranie i inne drobiazgi osobiste. To nie było metodyczne pakowanie się, to była ucieczka. — Zobaczymy, co zostawił — powiedział Grant. — Zanim będziemy musieli zapalić światło, najpierw sprawdzę

odciski palców. Widzę tu tylko jedną lampę. Obszedł obydwa pokoje ze swoim proszkiem, ale było mało powierzchni, na których odciski mogły wystąpić wyraźnie, a te z kolei były tak usiane odciskami, że prawie bezużyteczne. Ale wysoko na pomalowanych drzwiach, gdzie ktoś mógł się lewą ręką oprzeć przy zdejmowaniu płaszcza z wieszaka, były dwa dobre odciski. Nieco pocieszony Grant zapalił lampę i zaczął oglądać rzeczy, które zostawił Lamont. Na okrzyk Williamsa w sypialni, wszedł tam natychmiast. Williams trzymał w ręku plik banknotów. — Znalazłem je z tyłu szuflady. Ale musiał się spieszyć! — Balsam spłynął na zranioną duszę Williamsa. — Będzie wściekły na siebie! Grant zaczął szukać w swoim notesie i po chwili znalazł spis numerów, które porównał z tymi na banknotach. Tak, nie było wątpliwości — to były te same. banknoty, które Lamont podjął na czek wystawiony przez Sorrelła. A potem tak spiesznie uciekał, że zapomniał o rzeczy najistotniejszej. Była tu cała suma z wyjątkiem dwudziestu pięciu funtów przesłanych na pogrzeb Sorrella. Zdumiewające! Dlaczego Lewantyńczyk — Grant tak go nadal w myślach nazywał — nie wydał ani jednego banknotu w ciągu tych dziesięciu dni, które upłynęły pomiędzy otrzymaniem ich i morderstwem? Wtedy nie musiał się niczego obawiać. Oczywiście była to duża suma, ale to niczego nie tłumaczy. Ten człowiek sam podjął pieniądze i mógł ich zażądać w drobniejszych odcinkach. Dlaczego nic nie wydał? Poza tym nic więcej go już w mieszkaniu nie zainteresowało. „Lamont ma gusta dość wszechstronne” — pomyślał Grant patrząc na rząd książek, które ozdabiały półkę nad kominkiem: Wells, O. Henry, Buchan, Owen Wister, Mary Roberts Rinehart, poematy Sassoona, kilka roczników „Wyścigów Konnych”, „Mały minister” Barrie’ego. Wziął jedną z nich i otworzył. Na stronie tytułowej, charakterem pisma, które już widział na czeku w banku, widniał podpis właściciela: Albert Sorrell. Sprawdził wszystkie po kolei. Prawie wszystkie należały do zabitego. Najwidoczniej Sorrell ofiarował je Lamontowi przed wyjazdem do Stanów. A więc do ostatniej chwili obaj ci

mężczyźni żyli w przyjaźni. Cóż więc się stało? A może była to tylko przyjaźń pozorna? Czyżby Gerald Lamont zawsze był podstępną żmiją? A teraz zaistniał nowy problem: gdzie ukrywa się Lamont? Dokąd uciekł? Śpieszył się — rozpaczliwie się śpieszył. To nie było planowane. A więc musiał korzystać ze schronienia, jakie mu się nawinęło. Ucieczki za granicę w wymyślnym przebraniu nie należało w ogóle brać pod uwagę. Tego z pewnością nie zrobił. Z pewnością też nie wyjechał z Londynu. Tak jak poprzednio, jak goniony szczur trzyma się pewno miejsca, które zna. Grant wydał instrukcje co do dalszych poszukiwań w mieszkaniu i wrócił do Scotland Yardu, starając się wstawić w sytuację zbiega — w nadziei, że może uda mu się domyślić, gdzie uciekł. Kiedy wykonano zdjęcia odcisków z drzwi, okazało się, że należą one do pani Everett! Nie było cienia wątpliwości. Wskazujący palec, który zostawił odcisk na fotografii Sorrella w małym pokoiku na Brightling Crescent, należał do tej samej osoby, która oparła się o drzwi w pokoju Lamonta, żeby mu coś podać. „Pani Everett! Na miłość boską! Co tu mówić o żmijach! Chyba muszę zrezygnować ze służby — pomyślał Grant. — Zaczynam zanadto wierzyć ludziom”. Było to nie do wiary i bardzo upokarzające, ale uwierzył w to, że pani Everett jest z nim szczera. Kiedy, wyznaczył człowieka do obserwowania jej, zrobił to po prostu pro forma. Tak, popełnił błąd, ale teraz musi znów natrafić na ślad Lamonta. Dojdzie do niego przez panią Everett. Był pewien, że to wiadomość przekazana przez panią Everett zmusiła Lamonta do ucieczki. Prawdopodobnie wczoraj wieczorem, natychmiast po jego wizycie u niej, pojechała do Lamonta. Wyszła, zanim agent objął służbę przed jej domem, powinien jednak był widzieć, jak wracała; musi w to wejrzeć, Andrews ostatnio lekceważy swoje obowiązki. I to ona albo mu doradziła, albo nawet załatwiła nową kryjówkę. Nie wierzył, by kobieta o jej inteligencji zaryzykowała ukrywanie go na Brightling Crescent i dlatego musi się wszystkiego o niej i o rodzinie Everettow dowiedzieć. Jak się do tego zabrać? W jaki sposób zbliżyć się do kobiety tak zamkniętej i trzymającej się

na uboczu jak pani Everett? Nie uda się do niej trafić od strony kuchennego wejścia. Nie należy do typu, który lubi plotkować, a teraz specjalnie będzie się miała na baczności. Próbował ją sprowokować, żeby zdradziła swoje uczucia, ale próba się nie powiodła. Powinien był wiedzieć, że nie zdradzi się wobec przekupnia. A więc co dalej? W jakim środowisku, przy jakiej okazji pani Everett jest szczera? Wyobrażał ją sobie to w tym, to w innym otoczeniu, ale wszędzie była groteskowa. Wreszcie wpadł na pomysł! Kościół! Wygląd tej kobiety świadczył o tym, że z pewnością udziela się swojej parafii. Z pewnością jest bardzo szanowana przez cale zgromadzenie, ale mało lubiana z powodu wyniosłości, cechy mało popularnej wśród członkiń różnych kółek dobroczynnych, które racząc się smakowitymi ploteczkami, w rodzaju, kto i kiedy zbankrutował, lubią w zamian za to również usłyszeć coś ciekawego. Kościół — oto odpowiedź, a ponieważ z pewnością nie cieszyła się mirem, jej współwyznawczynie tym chętniej o niej będą mówić. Grant już prawie zasypiał, kiedy nagle go olśniło, kogo wyśle do zbadania przeszłości pani Everett.

Wyjazd na północ — Simpson — powiedział Grant — kim byłeś wczoraj zbierając informacje o Ratcliffe’ach? — Byłem żołnierzem sprzedającym papier listowy, panie inspektorze. — To świetnie, wobec tego dzisiaj też możesz być byłym żołnierzem. Godnym szacunku, wypucowanym, w kołnierzyku, broń Boże żadnych szalików, szukającym pracy. Chciałbym, żebyś się dowiedział jak najwięcej o pani Everett, mieszkającej przy Brightling Crescent 98, niedaleko Fulham Road. Nie ma mowy o chodzeniu od domu do domu. Ona nie da się na to złapać, i dlatego musisz być bardzo ostrożny. Mam wrażenie, że bywa często w kościele. Wykorzystaj, to. Do żadnego klubu nie należy na pewno. Przede wszystkim chcę wiedzieć, gdzie mieszka jej rodzina i przyjaciele. Mniejsza o korespondencję. Tym zajmę się sam. Zresztą to nie jest chyba w tej chwili istotne. Pani Everett jest bardzo przebiegła. Wbij to sobie do głowy i nie zapomnij o tym. Nie narażaj się na ryzyko i nie pracuj za szybko. Jeżeli ona czegoś się domyśli, ktoś inny będzie musiał przejąć twoje zadanie i stracimy ważny trop. Jak tylko dowiesz się czegoś, daj mi znać, ale nie przychodź tu do mnie, zanim nie uprzedzisz mnie telefonicznie. I tak gdy pastor Caldicott z kościoła kongregacjonistów w Brightlingside, pchając ciężką kosiarkę wśród gęstej trawy przed domem, sapał głośno w marcowym słońcu, które tego dnia zbyt szczodrobliwie udzielało swego błogosławieństwa, nagle zdał sobie sprawę, że go jakiś nieznajomy mężczyzna obserwuje z wyrazem współczucia i zazdrości zarazem. Nieznajomy, widząc, że został zauważony, uczynił nieznaczny ruch w kierunku czapki, najwidoczniej z szacunku dla duchownego stroju i zagaił:

— Ciężka praca w tak ciepłym dniu, sir. Czy mógłbym pomóc? Duchowny chciał dowieść, że jest jeszcze młody i że świetnie poradzi sobie z pracą. — Czy myślicie, że nie dam sobie rady? — spytał dobrodusznie się uśmiechając. — Ależ nie, sir. Wcale nie. Ja po prostu chciałbym zarobić pax,ę groszy. — Ach, tak — powiedział wielebny Caldicott, w którym obudziły się jego zawodowe instynkty. — Szukacie pracy? — Owszem. — Żonaty? — Nie, sir. — Simpson już chciał za to pobożnie podziękować, ale w porę się powstrzymał. — Jakiej pracy szukacie? — Każdej. — Rozumiem, ale macie przecież jakiś zawód. — Szyję buty. — Simpson pomyślał, że dobrze jest choć w przybliżeniu mówić prawdę. — No, może byłoby dobrze, gdybyście ścięli tę trawę, a ja bym się zajął czym innym. Chodźcie no tu, a o pierwszej zjecie ze mną lunch. Ale tego Simpson wcale sobie nie życzył. Celem jego była kuchnia, a nie rozmowa w jadalni na tematy parafialne. Z wspaniale udanym zmieszaniem odwrócił się od kosiarki, na której już trzymał ręce i wymamrotał: — Jeżeli to nie zrobiłoby różnicy, sir, to wolał bym raczej przekąsić coś w kuchni. Ja... nie jestem zwyczajny. — Dajcie spokój — zaczął go przyjacielsko napominać wielebny Caldicott, a Simpson wystraszony, że straci wspaniałą okazję do wysłuchania plotek, miał prawie ochotę go uderzyć — Proszę, sir, jeżeli to panu nie przeszkadza... — zaczął z takim przejęciem w tonie, że duchowny ustąpił. — No dobrze — powiedział cierpko, bo przecież daremnie okazał, jak wcale nie ma przesądów, a za to ile prawdziwego ducha braterstwa. — Jeżeli tak wolicie.

Odszedł, ale po chwili wrócił pod pretekstem, że chce wysłuchać historii Simpsona; zlustrowawszy go w sposób zupełnie niebraterski doszedł do wniosku, że jednak ma do czynienia z porządnym człowiekiem. Został w ogrodzie aż do lunchu gawędząc przyjemnie o rzeczach, które jego interesowały. Mówił o wojnie i o tym, że był w Rouen w charakterze kapelana, potem o flancach i o londyńskiej sadzy, o skórze na buty — o tym dlatego, że to interesowało jego rozmówcę — i jak trudno jest skłonić młodych ludzi, żeby przychodzili do kościoły. Kiedy jednak Simpson się dowiedział, że ostatnie kazanie było na temat tego, iż Pan Bóg przeciwny jest zakładom, i że ci, którzy się zakładają, popełniają grzech nie tylko przeciwko samym sobie, ale przeciwko bliźnim i przeciwko Bogu, wcale się nie dziwił młodzieży z parafii wielebnego Caldicotta. — Wy jesteście młodzi — ciągnął swoje rozważania pastor_— powiedzcie mi, dlaczego młodzi ludzie nie lubią kościoła? — Ale Simpson nie zamierzał opuścić domu pastora przed wieczorem, więc powstrzymał się od wygłoszenia własnego zdania i tylko potrząsnął smutno głową, jakby pragnął wyrazić swoje potępienie. Przypomniawszy sobie, że co tydzień jego półkoronówka wzbogaca bukmachera a nie tacę kościelną, ze zdwojoną siłą wziął się do roboty, z radością jednak powitał gong, po którym pastor odesłał go do kuchni na lunch. Ale więcej niż z jedzenia Simpson cieszył się z gry, w której brał udział. Duchowny — o którym wnet się dowiedział, że jest wciąż jeszcze kawalerem — miał dwie służące: kucharkę i „pomoc domową”, która wyglądała na przysłowiowego kocmołucha. Były zachwycone obecnością tak czarującego mężczyzny przy stole i podczas godziny spędzonej tutaj Simpson zdobył więcej informacji o mieszkańcach dzielnicy, niż gdyby spędził wśród nich całe swoje życie. Ale poza tym, że pani Everett jest wdową, która zadziera nosa, bo jej ojciec był duchownym, niczego więcej się nie dowiedział. Kiedy zaś spytał, czy jej ojciec tutaj był duchownym, dowiedział się, że nie, że to było gdzieś na północy. Pewno w jakiejś dziurze — dodał w myśli. Pani Everett

chodziła na wszystkie zebrania kościelne i tak dalej, ale zdaniem kucharki robiła to nie dlatego, że była przywiązana do kościoła, ale dlatego, że chciała stale wszystkim przypominać, że jej ojciec był duchownym. Rozmyślając o tych bardzo ludzkich motywach postępowania Simpson wrócił do ogrodu, żeby skończyć robotę, a wtedy pastor znów się pojawił. Dzisiaj wieczorem mają w kościele spotkanie wiernych, czy Simpson nie mógłby przyjść? Simpson podziękował i szczerze powiedział, że uczyni to z największą przyjemnością. Będzie trzeba przenieść krzesła i różne inne rzeczy do sali parafialnej — czy Simpson nie mógłby pomóc? Zaraz po herbacie przyjdą panie z komitetu przygotowującego wieczorne zebranie. Od tej chwili Simpson wprost marzył o spotkaniu z komitetem pań, więc znów wyraził swoją gotowość. Po południu pracował przy rabatach i na zmianę plotkował to z kucharką, to z „pomocą”, która wynajdywała najprzeróżniejsze preteksty, żeby przyjść do niego i porozmawiać, nie przejmując się wcale tym, czy on w nie wierzy, czy nie, potem wypił w kuchni herbatę, która dała co prawda lepsze rezultaty niż wczorajsza na Lemonora Road, ale nie czuł tego dreszczyku emocji, jaki tam wywoływała obecność kolegi. Potem Simpson udał się do kościoła. Kościół był czerwoną ceglaną budowlą tak absolutnej brzydoty, że trudno było uwierzyć w przypadkowość tego zjawiska. Żółtobrązowe i ultramarynowe witraże przysłonił teraz dobrotliwy zmierzch, ale za to wieczór ujawnił całą szpetotę jasno oświetlonego wnętrza sali parafialnej, gdzie kilka kobiet kręciło się bez celu, jak podniecone kury, dużo gadając i mało robiąc, ponieważ żadna z nich nie mogła zacząć czegokolwiek bez natychmiastowej sugestii sąsiadki, że należy to zrobić inaczej. Ich dyskusje były nie do zniesienia dla normalnego mężczyzny, więc Simpson po krótkiej obserwacji (od razu przypomniały mu się nieudolne wysiłki wielebnego Caldicotta z kosiarką) wszedł powoli do hallu, z czapką w ręku. — Czy pan kogoś szuka? — spytała jedna z nich. Wyjaśnił, że pastor przysłał go do pomocy. Od razu okazał się niezbędny. I to do tego stopnia, że zaczął nawet czuć

niezwykłe zadowolenie ze swojej pracy (nastrój ten nie miał nic wspólnego z jego funkcją pracownika Wydziału Śledczego, rozwiał się natychmiast, gdy nieco później zaczęli się schodzić jego rywale — wierni rodzaju męskiego). Zdając Mullinsowi w cztery oczy raport z tego wieczora użył soczystych wyrażeń, których z żalem tutaj nie mogę przytoczyć, dokładnie określających męskich uczestników zebrania. W ogóle Simpson był raczej rozgoryczony po tym wieczorze, ale dlaczego, nie bardzo mogę zrozumieć. Jego rude włosy i piegi otwierały mu wszystkie serca, nikt nie potrafił mu się oprzeć, a różowy kolor ścian — było to połączenie malinowego z ostrym amarantem — nie drażnił go specjalnie, choć ktoś wrażliwszy uciekłby może stąd natychmiast; był właściwie najbardziej popularnym mężczyzną tego wieczoru, a informacje, po które tu przyszedł, leżały pod ręką, trzeba je tylko było zebrać. Ale fakt pozostaje faktem, że kiedy maskarada się skończyła, a Mullins powiedział mu: — Szef jest zadowolony z twojej roboty na Brightling Crescent — sympatyczna twarz Simpsona wykrzywiła się pogardliwie, co zupełnie nie pasowało do jego rudych włosów i piegów i warknął, tak, warknął: — No chyba, porządnie się tam naharowałem! Zebranie skończyło się o niezwykle przyzwoitej godzinie — za piętnaście dziesiąta — i Simpson jeszcze raz z zapałem pomógł komitetowi, a potem odprowadził do domu najbardziej rozmowne panie, które nadal były dla niego bardzo miłe. Dzięki temu nazajutrz rano Grant otrzymał tyle informacji o pani Everett, ile tylko można było zebrać. Pani Everett jest Szkotką, a fakt, że nie mówi szkockim akcentem, można wytłumaczyć tym, iż od dwudziestu pięciu lat przebywa w Londynie. Jej ojciec był, pastorem na zachodnim wybrzeżu w hrabstwie Ross, gdzie obecnie jej brat pełni tę samą funkcję. Z domu nazywała się Logan. Od piętnastu lat jest wdową i nie ma dzieci. Nie cieszy się zbytnią popularnością, ponieważ trzyma się na uboczu, ale wszyscy ją szanują. Nawet fakt, że wynajęła dwa pokoje

bukmacherom, nie zepsuł jej opinii w oczach członków kośeioła kongregacyjnego w Brightlingside. Sorrell zgłosił się do niej. zaraz po demobilizacji, a wtedy nie był jeszcze bukmacherem, dlatego więc może wybaczono jej, że przyjęła posłów nieprawości pod swój dach. Nikt z parafian nie znał obu lokatorów. Obserwowano ich — jak Grant się zorientował — z daleka niby trędowatych, z tą chciwą ciekawością, jaką ludzie cnotliwi żywią dla występku, i każdy szczegół ich życia był znany osobom, których oni obaj nigdy w życiu nie oglądali na oczy. Obydwaj — a mówiła o tym pani Everett, która nie skłamałaby co do rzeczy tak łatwo sprawdzalnej — chodzili wszędzie razem. Żaden z nich nie miał „swojej dziewczyny”. Obydwaj byli wedle opinii sąsiadów bardzo eleganccy (jak na tę część miasta) i pani Everett dbała o nich bardzo. Nikt nie słyszał o żadnych jej krewnych w Londynie, ale raz w roku jeździła do Szkocji, a jeżeli w tym czasie jej lokatorzy zostawali w domu, płaciła jakiejś kobiecie, żeby ją zastępowała. Kiedy opalony Simpson wyszedł z pokoju, Grant posłał po agentów, którzy w wieczór poniedziałkowy mieli służbę na dworcach King’s Cross i Euston i kazał im opisać wygląd osób podejrzanych. Przy opisie młodego człowieka w towarzystwie matki przerwał mówiącemu: — Rysopis matki, proszę. Agent zrobił to wyczerpująco. — Czy byli jeszcze jacyś inni podejrzani w pociągu? Tak, odparł agent, było ich nawet kilku, i z goryczą dodał, że wszyscy ciemni mężczyźni o wystających kościach policzkowych pochodzą najwidoczniej z północnej Szkocji. W każdym razie pełno ich było w pociągach udających się na północ. — Na jakiej podstawie doszliście do wniosku, że to nie poszukiwany? — Na podstawie jego zachowania, sir. I tej kobiety. A poza tym jego walizka była tak ustawiona na siatce, że inicjały G. L. widoczne były na zewnątrz, miał też worek z kijami golfowymi i w ogóle wyglądał zupełnie zwyczajnie.

„Dobrze zrobione, pani Everett” — przyznał Grant. Człowiek, który zostawił banknoty w szufladzie, nie pomyślałby o worku z kijami golfowymi. Ciekaw był, czy takie właśnie ustawienie walizki było zamierzone. Nie mógł uwierzyć, by ktoś niepotrzebnie ryzykował aż tak bluffując. A więc zapewne przypadek. Dokąd Lamont wyjechał? Na jego bagażu nie było żadnych nalepek, ale kasjer powiedział, że do Edynburga. Bardzo szybko Grant stwierdził, dokąd prawdopodobnie udawał się Lamont. W szkockim Kościele nie było wielu Loganów, a tylko jeden z nich kierował parafią w hrabstwie Ross. Był on pastorem Zjednoczonego Kościoła — najwidoczniej wyrzekł się surowej wiary swoich ojców — w Carninnish, wiosce leżącej nad morzem na zachodnim wybrzeżu hrabstwa. Grant wszedł do pokoju Barkera i oświadczył: — Na dzień lub dwa wyjeżdżam do Szkocji łowić ryby. — Słyszałem o lepszych miejscach, gdzie mógłbyś ukryć się ze swoimi kłopotami — powiedział Barker, który znał już dzieje nieudanego aresztowania Lamonta. — Być może, ale trudno tam złowić coś ciekawego. A oto mój przybliżony adres. Dwa dni chyba mi wystarczą. — Czy zabierasz kogoś ze sobą? — Nie. — Moim zdaniem byłoby lepiej, gdybyś wziął. Nie spodziewaj się zbyt wiele po takim wiejskim policjancie w Szkocji. — Ale potrafi może pomóc, jak dojdzie do ostateczności, choć nie myślę, żeby było aż tak źle. W każdym razie ktoś może mi być potrzebny, żeby rybkę bezpiecznie przewieźć do Londynu. —. Dobrze. Kiedy wyjeżdżasz? — Dziś wieczór siódma trzydzieści z King’s Cross, a w Inverness będę jutro przed dziesiątą rano. Potem cię zawiadomię. — Świetnie! Życzę dobrego połowu, tylko się nie złap na własny haczyk — doradził mu żartobliwie Barker.

Grant sporo czasu poświęcił zorganizowaniu dalszych poszukiwań na czas swojej nieobecności. Przecież nie miał żadnej rękojmi, że człowiek, który wyjechał do Carninnish, jest na pewno Lamontem. Dlatego jechał w ślad za nim osobiście, ponieważ on jeden z Wydziału Śledczego widział Lewantyńczyka na własne oczy. Poszukiwania w Londynie będą szły dalej normalnym trybem. Cały wyjazd do Carninnish mógł się skończyć całkowitym fiaskiem. W głębi duszy Grant żywił duży szacunek dla pani Everett. Właśnie szykował swój sprzęt wędkarski i stare ubranie sportowe, kiedy weszła pani Field z kanapkami, głośno wyrażając swoje ubolewanie. Ani na jedno, ani na drugie Grant nie miał wcale ochoty. Nie chciał zabrać jedzenia pod pretekstem, że w wagonie restauracyjnym dostanie bardzo dobry obiad, a potem rano śniadanie. — Pewno, że tak — zgodziła się — ale w nocy moje kanapki z pewnością się przydadzą. Jak się pan obudzi w nocy głodny, to będzie pan z nich zadowolony, bo jak się je, to szybciej mija czas. Są z kurą, a czy to wiadomo, kiedy pan dostanie znów kurę. Szkocja to strasznie biedny kraj. W ogóle nie wiadomo, co pan tam będzie jadł! Grant odpowiedział, że Szkocja jest obecnie taka sama jak reszta Wielkiej Brytanii, tylko znacznie piękniejsza. — Czy piękniejsza, to ja nie wiem — powiedziała pani Field pakując mu energicznie kanapki do małej walizeczki — ale to wiem, że jak moja kuzynka pojechała tam na wakacje ze swoim państwem, to w okolicy był tylko ich dom i ani jednego drzewa. A miejscowi ludzie nigdy nie słyszeli o herbatnikach, a ziemniaki nazywali pyry. — Barbarzyńcy! — przytaknął jej Grant, z rozczuleniem pakując do walizki swój stary tweedowy garnitur. Kiedy pociąg ruszył ze stacji King’s Cross, wziął się do studiowania mapy okolic Carninnish. Przyjemnie było znów oglądać mapę. Z niecierpliwością i podnieceniem myślał o polowaniu na zbiega. Pościg w terenie jest o wiele bardziej prymitywny i ludzki, o wiele mniej zmechanizowany, niż bezduszna praca całego aparatu

policyjnego w mieście, który bezszelestnie ogarnia swoimi stalowymi mackami oba brzegi Tamizy. Tu stanie czło'wiek przeciwko człowiekowi, a telefon będzie tylko w urzędzie pocztowym. I nie da się wezwać na pomoc posiłków z centrali. Pojedynek inteligencji z inteligencją. Może nawet jego pistolet przeciwko pistoletowi Lamonta. Ale Grant miał nadzieję, że do tego nie dojdzie. Niewielka to byłaby satysfakcja, gdyby w ręce sprawiedliwości dostał się martwy przestępca. Policja w żadnym wypadku nie lubi, kiedy jej pracownicy tak upraszczają sobie zadanie. On, Grant, musi to rozegrać spokojnie. Ostatecznie jest tylko o dwa dni spóźniony w stosunku do zbiega, który na miejsce swego przeznaczenia dotarł dopiero wczoraj wieczorem. Im dłużej tam posiedzi, im więcej czasu pochłonie mu urządzenie się, tym mniej będzie podejrzliwy. Z początku będzie się bał, że za każdą skałą czyha na niego detektyw, ale kiedy przyzwyczai się do okolicy — a Grant znał tego typu okolice — jej kompletne oderwanie od świata ze wnętrznego wytworzy w nim złudne poczucie bezpieczeństwa. Grant nadal uważnie studiował mapę. Carninnish leżało na południowym brzegu rzeki Finley, w miejscu, gdzie wpada ona do wąskiej długiej zatoki morskiej o tej samej nazwie. O cztery mile na południe znajdowała się jeszcze jedna zatoka, na której północnym brzegu leżała wieś Garnie, nieco większa niż Carninnish. Tak więc Carninnish leżało na północnym brzegu półwyspu, a Garnie na południowym, i łączyło je cztery mile trzeciorzędnej drogi prowadzącej wśród wzgórz. Grant postanowił, że zatrzyma się w Garnie — gdzie był ponoć hotel z łazienką — i stamtąd, pod pretekstem łowienia ryb w rzece Finley, będzie miał na oku Carninnish. Do późnej nocy ślęczał nad mapą, aż tak wbił sobie w głowę topografię okolicy, jakby tam już kiedyś był. Na podstawie własnego gorzkiego doświadczenia zdawał sobie sprawę, że nawet najlepszy znawca map przeżywa ostry szok, kiedy staje twarzą w twarz z rzeczywistością, ale niewątpliwie jedno było pewne, że

zna teren lepiej niż człowiek, na którego miał zapolować. Obudził się w radosnym nastroju. Kiedy otworzył oczy, było już jasno, i przez szparę w zasłonie mógł dostrzec powoli uciekające wstecz wrzosowiska, a pracowite sapanie szybko do niedawna pędzącego pociągu świadczyło wyraźnie o tym, że zdobywa on Grampiany. Ubierając się wdychał rześkie, ostre powietrze, a podczas śniadania obserwował, jak brunatne pustkowia kontrastujące z bezchmurnym niebem i olśniewającym śniegiem przechodzą w las sosnowy — czarne pnie rosnące równymi rzędami na zboczach przypominały oczka w robocie na drutach — a potem zagajniki brzozowe. Brzozy to schodziły ze zboczy górskich jako eskorta jakiegoś strumienia, to rozpościerały swoją niewiarygodnie świeżą zieloność w małych laskach wyściełanych aksamitną murawą. A potem, kiedy pociąg toczący się teraz w dół zaczął przyspieszać biegu, pojawiły się znów ziemie orne, rozległe pola w dolinach i małe poletka, przycupnięte na zboczach wzgórz, jeziora, rzeki, kraj skąpany w zieloności. Podczas gdy wagony łomocząc na spojeniach szyn zataczały się i pędziły do Inverness, Grant stojący w korytarzu zastanawiał się, jak też patrzył na to wszystko uciekinier — londyńczyk wyrwany z dobrze sobie znanych ulic, z bezpiecznego schronienia domów i kryjówek. Niedziele nad Tamizą z pewnością nie przygotowały go do czarnych rwących potoków czekających go na zachodzie, a przyjemne weekendy w Surrey do dzikich pustkowi tutejszych okolic. A może żałuje już swojej ucieczki? Ciekawe też, jakie ma usposobienie? Zdaniem pani Everett był wesoły i miły. Ale poza tym? Na czymś zależało mu do tego stopnia, że nie zawahał się wbić sztyletu w plecy przyjacielowi, a to nie świadczy o wielkiej wrażliwości. Dla człowieka wrażliwego świadomość, że jest samotny, bezradny i ścigany w takim kraju, byłaby zapewne gorsza niż cztery ściany celi. W dawnych czasach w Szkocji określenie, że ktoś „idzie w góry” było synonimem ucieczki przed sprawiedliwością. Ale cywilizacja zmieniła to całkowicie. Obecnie przestępca nawet jeden na tysiąc nie ucieka w szkockie góry ani do Walii. Konieczne jest przecież pożywienie i dach nad głową,

a opuszczona chałupa czy jaskinia nie są teraz brane pod uwagę. Gdyby pani Everett nie obiecała Lamontowi doskonałego schronienia, nawet ona nie skłoniłaby go do opuszczenia Londynu — tego Grant był pewien. Co czuł Lamont, kiedy zorientował się, jaki los go czeka? W Inverness inspektor pożegnał komfortowy ekspress, żeby przesiąść się na czekający już lokalny samowarek. Minąwszy zieloność pól zanurzyli się w to samo brunatne pustkowie, które powitało Granta tego rana. Jechali coraz dalej i dalej na zachód, zatrzymując się całkiem nieoczekiwanie na stacyjkach zagubionych pośród rozległych wrzosowisk zupełnie bez ludzkich domostw w pobliżu, aż wreszcie po południu wysiadł na piaszczystym peronie, a pociąg fukając ruszył dalej w swoją podróż przez bezludzie. Stąd — jak mu powiedziano — miała go zabrać furgonetka pocztowa. Do Garnie było trzydzieści sześć mil i jeżeli dobrze pójdzie, powinien się tam znaleźć około ósmej wieczór. Miało to zależeć od ich szczęścia, to znaczy od tego, ile i jakich pojazdów napotkają po drodze. Nie dalej jak dwa tygodnie temu samochód nadjeżdżający z przeciwka oderwał Andy’emu przednie prawe koło, mimo że wóz pocztowy lewym kołem tkwił już w rowie i na tym podróż się skończyła. Grant przeszedł przez budynek stacyjny i na żwirowanym podjeździe ujrzał dziwaczny wehikuł, w którym miał spędzić następne pięć godzin, a przy sprzyjających okolicznościach może nawet dojechać do celu. Bogiem a prawdą był to rodzaj karetki więziennej, której niedwuznaczny charakter łagodziły trochę poduszki na siedzeniach, wypchane prawdopodobnie wiórami. Ku jego zdumieniu oprócz niego było jeszcze pięciu kandydatów na pasażerów. Grant zaczął się dopytywać, czy nie można wynająć jakiegoś samochodu, żeby szybciej dotrzeć do celu, ale wyraz twarzy jego rozmówców uświadomił mu nie tylko bezowocność tego rodzaju poszukiwań, ale fakt, że popełnił poważny nietakt. Nie wolno szydzić z wozu pocztowego. Był to zbyt ważny codzienny ewenement dla mieszkańców całych tych

trzydziestu sześciu mil dzielących ich od morza. Grant z rezygnacją postanowił znieść i to doświadczenie żywiąc w głębi ducha nadzieję, że podróż będzie wesoła i uchroni go od nudy. Jak dotąd niezbyt dużo było tej weso łości. Pełen najlepszych nadziei na przyszłość zajął miejsce koło kierowcy. Kiedy jechali wąziutką drogą, tu i ówdzie przerywaną przez spływający z gór potok, zrozumiał teraz uwagę o „szczęściu”. Droga była tak wąska, że nawet wózek dziecinny nie mógł ich wyminąć. — Jak sobie pan radzi, kiedy coś nadjeżdża? — spytał kierowcy. — No cóż, czasem my się cofamy, a czasem oni. Po jakichś pięciu milach Grant zobaczył zastosowanie w praktyce tej reguły niepisanego kodeksu drogowego, kiedy znaleźli się na wprost traktora. Był to niezbyt wielki okaz, ale w tej sytuacji wystarczająco duży. Z jednej strony mieli zbocze górskie, z drugiej kamienisty wąwóz. Spokojnie i bez zdenerwowania ich kierowca włączył tylny bieg i cofnął swój niezgrabny pojazd tak daleko, aż dojechał na szersze nieco miejsce, gdzie zgromadzono tłuczeń do reperacji drogi. Traktor pykając wesoło minął ich, a oni ruszyli w dalszą podróż. Podczas trzydziestosześciomilowej jazdy spotkali jeszcze dwa pojazdy, obydwa samochody osobowe. Za pierwszym razem mijanka wyglądała trochę jak spotkanie dwóch dam w przyciasnych drzwiach, gdzie każda musi trochę unieść swą krynolinę — karetka pocztowa dwoma zewnętrznymi kołami wjechała w rów, a tamten wóz na wrzosowisko. Następny spotkany samochód był Fordem, którego kierowca nie tracąc czasu na dyskusje z małpią zręcznością zjechał na podmokłą łąkę i tylko mijając samochód pocztowy pomachał wesoło do kolegi. Ten pokaz możliwości Forda nikogo w pełniutkiej już teraz karetce nie zdziwił, nie wywołał najmniejszej nawet uwagi. Widocznie nie było w tym nic nadzwyczajnego. Grant był ciekaw, co też dzieje się z tymi, co chcieliby się zabrać, kiedy karetka pocztowa jest już tak wyładowana, jak teraz. Te same wątpliwości miała drobna staruszka, oczekująca

ich przy jakimś domku. Kiedy zatrzymali się i szofer wysiadł, żeby jej pomóc, spojrzała z przerażeniem na pełne ławki i spytała: — Myślisz, Andy, że się tu znajdzie dla mnie miejsce? — Nie ma co gadać — odparł Andy wesoło. Zwrot ,,nie ma co gadać”, jak się dowiedział potem Grant, nie miał w tej okolicy znaczenia angielskiego. Było to na wpół żartobliwe potwierdzenie, a czasem uznanie zabarwione niedowierzaniem. W ustach Andy’ego znaczyło, że staruszka „nudzi”, jak mawiają mieszkańcy nizin. Trzeba zresztą przyznać, że się nie mylił, miejsce się znalazło i nikt na tym nie ucierpiał, tylko kojec z kurami w tyle został bardziej przesunięty na bok, co wcale nie zaszkodziło żywemu ładunkowi, który donośnym gdakaniem powitał swego właściciela, czekającego z wozem na skrzyżowaniu z drogą prowadzącą do nikąd. Na kilka mil przed Garnie Grant poczuł morze — charakterystyczny zapach morszczyn na skalistym poszarpanym brzegu. W tym zupełnie nie nadmorskim krajobrazie było to zaskakujące. Potem nagle ukazał się wśród wzgórz skrawek zielonej tafli wodnej. Tylko brązowy zwał wodorostów w dole na skałach świadczył, że to ocean, a nie jezioro wśród wrzosowisk. Kiedy wjechali do Garnie — jedyne ważne wydarzenie, jakie miało tu miejsce od dwudziestu czterech godzin — długie piaszczyste wybrzeże leżało skąpane w wieczornym blasku, a liliowe fale łagodnie lizały srebrzysty piasek. Wysiadł z samochodu na kamiennym podjeździe gospody, ale mimo że był piekielnie głodny, zatrzymał się w drzwiach, żeby jeszcze chwilę widzieć, jak światło dnia gaśnie za fioletową sylwetką wzgórz. W ciszy łagodnie rozbrzmiewały dalekie odgłosy wieczornej pracy. Powietrze przepojone było zapachem dymu torfowego i morza. Tu i tam w wiosce rozbłysły światełka koloru żonkili. Morze nasycało się barwą lawendy, a piasek blado lśnił w mroku. A on tutaj przyjechał aresztować człowieka, który w Londynie popełnił morderstwo!

Carninnish Grant niewiele zdołał się dowiedzieć od Andy’ego, kierowcy furgonetki pocztowej, nie dlatego, żeby tamten nic nie wiedział — przecież z pewnością dzień albo dwa temu wiózł drogą wśród wzgórz również Lamonta — ale dlatego, że Andy tak samo był ciekaw dowiedzieć się wszystkiego o inspektorze, jak Grant o Lamoncie, i podchwytliwe pytania przybysza zbywał monosylabami albo gestem głowy, i zaraz sam poruszał jakiś inny temat. Szybko znudziła im się ta zabawa i Grant już dawno zrezygnował z dowiedzenia się czegoś o Lamoncie, kiedy Andy przestał wyciągać na słówka inspektora. Nazajutrz zaś okazało się, że właściciel hotelu w Garnie, którego zaraz po śniadaniu Grant przyłapał na ganku i zaczął wypytywać, również w niczym nie może mu pomóc, ten jednak wyłącznie z powodu swej ignorancji. O ile poczciarz byłby wybitnie zainteresowany tym, co się mogło zdarzyć w Carninnish, skąd pochodził i dokąd codziennie jeździł na noc, to hotelarz interesował się wyłącznie Garnie i swoimi interesami. — Pan przyjechał na ryby, prawda? — spytał. A Grant przytaknął, nadmieniając, że ma zamiar łowić w rzece Finley, o ile tylko to możliwe. — O tak — odparł gospodarz — rzeka będzie ze cztery mile stąd, za tymi wzgórzami. A może pan zna już naszą okolicę? — Grant uważał, że najlepiej będzie nie zdradzać się z jakąkolwiek znajomością tutejszego terenu. — Po drugiej stronie półwyspu znajduje się mała wioska, ale tu panu będzie lepiej. Tamtejszy hotelik jest bardzo nędzny, a do jedzenia dają tylko baraninę. — Grant odparł, że to jeszcze nie takie straszne. — Tak, może pierwszego dnia albo drugiego, ale pod koniec tygodnia na sam widok owcy na pastwisku dostawałby pan gęsiej skórki. O ile pan nie lubi chodzić, może pan tam pojechać naszym Fordem, kiedy tylko pan zechce. Ale trzeba

się postarać o pozwolenie. — Grant spytał, czy jakieś wody należą tam do hotelu. — Nie, prawo połowów w rzece ma wyłącznie właśpiciel posiadłości Carninnish House. To makler z Glasgow. Tak, jest u siebie — w każdym razie zjawił się jakiś tydzień temu i chyba jeszcze nie wyjechał. — Wobec tego, jeżeli można, wziąłbym teraz Forda i pojechał zobaczyć się z nim. — Łowienie ryb było jedynym pretekstem, pod którym mógł wędrować po okolicy nie wzbudzając niepotrzebnych komentarzy. — Jak on się nazywa? — spytał wsiadając do sfatygowanego Forda obok kosmatego kierowcy o błyszczących oczach. — Nazywa się Drysdale — powiedział właściciel gospody. — Nie jest zbyt hojny, jeśli chodzi o zezwolenia na połów, ale może panu uda się to załatwić. — Z taką raczej chłodną zachętą ruszył Grant w jeszcze chłodniejszą przejażdżkę przez wzgórza w stronę doliny rzeki Finley. — Gdzie jest te i dom? — spytał kosmacza, który miał na imię Roddy. — W Carninnish. — W samej wiosce? — spytał Grant, który nie chciał ukazywać się publicznie o tak wczesnej godzinie. — Nie, po przeciwnej stronie rzeki. — To będziemy musieli przejechać przez całą miejscowość? — Nie, most jest bliżej, przed wioską.

Kiedy dojechali do najwyższego punktu półwyspu, Grant ujrzał dolinę o kilkaset stóp poniżej, podobną do wielkiej mapy. Nie było tu pól uprawnych ani zieloności z wyjątkiem brzóz rosnących nad brzegiem rzeki, która niby srebrzysta nitka wiła się w stronę dalekiej zatoki morskiej. Ziemia miała odcień brunatny, a intensywny błękit morza dawał jej niespotykane zabarwienie. „Oto zagubiona kraina z bajki, tajemnicza i mściwa” — pomyślał Grant. Kiedy zjeżdżali w dół w stronę morza, zauważył dwa kościoły; więc na ten temat postanowił zagaić rozmowę. — Taka mała wioska i dwa kościoły? — zauważył. — Trudno proszę pana, żeby dysydenci chodzili do kongregacjonistów. Ten tutaj, to kościół pastora Logana. — Wskazał na kościół po prawej stronie drogi, obok którego stała solidna plebania ukryta w cieniu nadrzecznych drzew. — Kościółek dysydencki znajduje się na drugim końcu wioski, bliżej morza. Grant, zainteresowany, niby od niechcenia spojrzał na dostatnią plebanię kryjącą zbiega. — Ładnie tutaj — zauważył. — Czy przyjmują gości? — Nie, Roddy był zdania, że chyba nie. Całą plebanię wynajmują tylko na jeden miesiąc w lecie. Pastor jest kawalerem i gospodarstwo prowadzi mu jego owdowiała siostra, pani Dinmont. A siostrzenica, córka pani Dinmont, przyjechała właśnie do domu na urlop. Jest pielęgniarką w Londynie. Ani słowa o żadnym innym przybyszu. Nie mógł dalej poruszać tego tematu nie wzbudzając podejrzeń ciekawskiego Szkota. — Dużo tu osób w hotelu? — Trzy — odparł Roddy. Jak przystało na przedstawiciela rywalizującego koncernu, wiedział wszystko o gospodzie w Carninnish. Ale chociaż trzej goście byli mężczyznami, żaden z nich nie był Lamontem. Roddy na wyrywki znał dzieje każdego z nich i ich zamiłowania. Carninnish House leżało po drugiej stronie rzeki w pobliżu

morza. Od północnej strony posiadłości biegła szosa. — Może zaczekacie tutaj — powiedział Grant, kiedy kierowca zatrzymał się na podjeździe i z resztą godności, jaka mu pozostała po gwałtownym zahamowaniu Roddy’ego, przekroczył próg domu. W hallu ujrzał szczupłego, ponurego mężczyznę ubranego dobrze, po sportowemu. „Mój makler ma gościa” — pomyślał Grant. Nie wiadomo czemu wyobrażał sobie Drysdale’a jako rumianego pulchnego jegomościa w zbyt opiętych spodniach. Był więc zaskoczony, kiedy szczupły mężczyzna podszedł do niego i spytał: — Czym mogę panu służyć? — Chciałbym się zobaczyć z panem Drysdale’em. — To ja, proszę za mną — usłyszał odpowiedź i został wprowadzony do pokoju pełnego sprzętu wędkarskiego. Grant planował sobie, że zaapeluje do serca Drysdale’a prosząc, by nie psuł mu urlopu i zezwolił na łowienie ryb, ale kiedy go zobaczył, zmienił zamiar. Wyjął legitymację służbową i niekłamaną przyjemność sprawiło mu zdumienie gospodarza. Dowodziło wyraźnie doskonałości jego przebrania, choć był to tylko jego zwykły strój wędkarski. — Co mogę zrobić dla pana, inspektorze? — Prosiłbym o zezwolenie na łowienie ryb w rzece Finley. Najwyżej w ciągu dwóch dni. Przypuszczam, że człowiek, którego poszukuję, przebywa w okolicy, a tylko łowiąc ryby będę mógł się tutaj poruszać nie budząc niczyich podejrzeń. Myślałem, że hotel w Garnie ma jakieś swoje tereny nad rzeką, ale okazało się, że nie. Nie złapię panu ani jednej ryby, ale łowiłem dosyć dużo w życiu, więc nie spłoszę ich swym zachowaniem. Ku jego zdumieniu uśmiech rozjaśnił ponurą twarz Drysdale’a. — Mam wrażenie, panie inspektorze, że nie zdaje pan sobie sprawy, jakim unikatem pan jest w tej okolicy. Nawet w czterdziestym piątym nikogo tutaj nie poszukiwano, ani później również. To zupełnie nie do wiary. Przestępca w

Carninnish i poszukujący go inspektor Wydziału Śledczego! Tutaj od czasu biblijnego potopu największym przestępstwem jest pijaństwo albo bójka. — Może właśnie dlatego mój zbieg tu się schronił — zauważył sucho inspektor. — W każdym razie obiecuję, że nie będę długo panu dokuczał, o ile da mi pan to zezwolenie. — Oczywiście, może pan łowić, ile pan chce i gdzie pan chce. Idę teraz w górę rzeki. Jeśli pan pójdzie ze mną, to pokażę panu najlepsze miejsca. Czemu nie mieć dobrego połowu, jeżeli w ogóle weźmie się pan do tego? Ale najpierw proszę odesłać tego postrzeleńca do Garnie — powiedział, gestem wskazując na Roddy’ego, który głośno chichotał ze służącą i w gaelickim ńarzeczu żartował w pobliżu otwartego okna nie krępując się wcale obecnością obu „dżentelmenów” — i niech tu nie wraca. Odeślę pana wieczorem swoim wozem. Zadowolony z nieoczekiwanej uprzejmości człowieka, cieszącego się opinią nieużytka, Grant zwolnił Roddy’ego, który przyjął to z miną godną adiutanta wodza naczelnego, ale zaraz potem odjeżdżając znowu niezrozumiale pokrzykiwał coś z dziewczyną. Brzmiało to jak protesty przerażonej kury, która przeskakuje przez żywopłot. Kiedy wszystko ucichło, Drysdale w milczeniu zaczął szykować sprzęt do wyprawy nad rzekę. Nie zadawał już dalszych pytań, za co Grant był mu wdzięczny. Żeby przerwać ciszę, czego najwidoczniej Drysdale nie miał zamiaru uczynić, inspektor zaczął wypytywać o stan rzeki i po chwili rozmawiali żywo jak dwaj entuzjaści wędkarstwa. Szli prawym brzegiem rzeki — to znaczy po przeciwnej stronie niż wioska i probostwo, a Drysdale wskazywał najlepsze miejsca i krótko je charakteryzował. Cała ta wąska, ciemna, kamienista rzeczka liczyła najwyżej sześć mil długości. Ostrym nurtem wypływała z górskiego jeziora i tworząc po drodze szereg spokojnych rozlewisk wpadała do morza pod Carninnish. — Zapewne woli pan być jak najbliżej wioski — powiedział

Drysdale i doradził, żeby inspektor został w dolnej partii rzeki, podczas gdy on sam pójdzie w górę, gdzie spędzi prawdopodobnie resztę dnia, na co Grant z wdzięcznością się zgodził. Kiedy mijali plebanię, Grant zapytał: — Jak widzę, duchowni szkoccy mieszkają bardzo komfortowo. — O tak — zgodził się Drysdale nie podtrzymując jednak tego tematu. Grant wyraził jeszcze zdziwienie z powodu rozmiarów domu, a potem spytał, czy przyjmują tam gości, gdyż byłoby to miejsce wymarzone na odpoczynek. Drysdale odparł, że, o ile mu wiadomo, nikogo obcego nie przyjmują i powtórzył informację Roddy’ego o wynajmowaniu domu w lecie. Rozstał się z Grantem z raptownością cechującą często ludzi nieśmiałych, a Grant pomyślał sobie, że gdyby zaszła potrzeba, ma przynajmniej jednego sprzymierzeńca i to po swojej myśli. Grant postanowił rozpocząć łowienie o jakieś dwieście jardów od plebanii i powoli posuwać się w dół rzeki stale obserwując wchodzących i wychodzących z domu. Na jego brzegu znajdowała się polna droga, ale z drugiej strony, o ile mógł dostrzec, tylko wąziutka ścieżka wydeptana przez rybaków i pasterzy, tak że każdy wybierający się dalej w górę rzeki raczej przeszedłby obok niego. Otoczone kamiennym murem domostwo było zwrócone w stronę szosy. Rząd świerków rosnących wewnątrz muru ukrywał przed jego oczami szczegóły domu, tu i ówdzie widoczne były tylko białe plamy ścian a wyżej osiem kominów. Ogrodzenie zbiegało do rzeki, pośrodku znajdowała się prosta żelazna furtka, tak charakterystyczna dla Highlandu. Chociaż nie mógł dostrzec odcinka szosy tuż przed domem, miał jednak doskonałą widoczność na pozostałe jej partie. Dzięki temu nikt nie mógł wejść ani wyjść z domu niedostrzeżony przez niego. A on mógł pozostawać tam, gdzie się znajdował, przez cały dzień nie budząc podejrzeń. Uważał więc sytuację za znakomitą. Grant ze świstem zarzucił pierwszy raz wędkę, przekonany w głębi serca, że życie jest jednak piękne. Było zbyt słonecznie na łowienie i jego szansę złapania jakiejś ryby przedstawiały się marnie, ale

czekała go przecież większa zdobycz. Do tej pory nikt mu nie powiedział o przybyciu na plebanię kogoś nieznajomego, ale tak jak na podeście schodów w Brixton czuł, że mieszkanie będzie puste, tak teraz byl przekonany, że zbieg jest w pobliżu. Zaczął łowić około jedenastej; przez godzinę albo i więcej panował absolutny spokój, który tylko on zakłócał swoją aktywnością. Z dwóch kominów plebanii snuł się leniwie dym, rzeka u jego stóp płynęła z niezmiennym od wieków pluskiem, a woda umykała mu sprzed oczu z urzekającą szybkością. Na prawo od niego w dali za mostem białe domki na wybrzeżu widoczne były poza nieznacznym wzniesieniem wrzosowisk i w swojej nieruchomości robiły wrażenie dekoracji teatralnej. Grantowi wydawało się, że patrzy na obrazek, ilustrację do książki, z której w dzieciństwie uczył się francuskiego, i że on sam dlatego został tu umieszczony, żeby ten obrazek uzupełniać. Wcale nie był Grantem z Wydziału Śledczego, tylko un pecheur, którego należy pokazywać drewnianą pałeczką jakiemuś nieznanemu uczniowi. Czar zmącił nadjeżdżając na rowerze od strony wioski listonosz, naciskający pracowicie na pedały. Obrazek nadal trwał, ale on już do niego nie należał. Bo przecież to on niby olbrzym z bajki miał zakłócić spokój tej pogodnej scenki. Kiedy tak sobie nad tym rozmyślał, nagle żelazna furtka w murku naprzeciwko otworzyła się i wyszła z niej dziewczyna, której towarzyszył mężczyzna. Z trudem zamknęli furtkę, głośno się, przy tym śmiejąc i idąc gęsiego skierowali się w stronę mostu. Grant nadal znajdował się o jakieś sto jardów powyżej domu i dlatego żadne z nich go nie zauważyło. Mężczyzna ubrany był we flanelowe spodnie, stary płaszcz nieprzemakalny i sportową czapkę, z wyjątkiem szczupłości w niczym nie przypominał postaci, która rzuciła się w strumień pojazdów na Strandzie. Grant był nieco zdziwiony. Podczas swej długiej podróży na północ za pewnik przyjął fakt, że zbieg zupełnie nie będzie pasował do otoczenia. Trudno sobie wyobrazić, żeby pomocnik londyńskiego bukmachera znalazł się nagle w szkockim Highlandzie i wyglądał, jakby się tam urodził. A może

to nie Lamont? Miał nadzieję, że idą tylko do mostu a nie do wioski, i że przejdą na jego stronę rzeki. Przecież gdyby mieli zamiar iść do wioski, wyszliby raczej przez frontową furtkę i dalej szosą. W napięciu obserwował ich, aż wreszcie spostrzegł, że dziewczyna skręca w stronę mostu. Nadal jednak istniała możliwość, że pójdą prosto szosą wzdłuż posiadłości Drysdale’a. Grant raz jeszcze westchnął z ulgą, kiedy dziewczyna skierowała się w stronę rzeki, a jej towarzysz wraz z nią. Szli brzegiem w jego stronę. Przejdą za jego plecami zaledwie o parę jardów. Starannie rzucił błyszczącą przynętę w daleki punkt rozlewiska. Nie wolno mu więcej spojrzeć w ich stronę. Za kilka chwil dostrzegą jego obecność. Z ulgą stwierdził, że jego stary kapelusz bardzo zasłania mu twarz, a wysłużone ubranie doskonale maskuje postać. Nawet buty nie obudziłyby podejrzeń kogoś bardzo nieufnego. Zresztą jego strój nie stanowił przebrania, był autentyczny w każdym szczególe i Grant uśmiechnął się z zadowoleniem. Gdyby jego odzież wyglądała bardziej po miejsku, zwróciłaby jej uwagę, a potem podejrzliwość jej towarzysza. W jego ekwipunku także nie było nic amatorskiego, co mogłoby zwrócić uwagę znającej się na tym panny Dinmont — gdyż to musiała być panna Dinmont. Nagle ponad bulgotem wody usłyszał ich rozmowę głośną i wyraźną. Znowu się śmiali, bardzo ożywieni i najwidoczniej zaprzyjaźnieni. Grant nie obejrzał się, kiedy go mijali, ani zaraz potem. Gdyby nieznajomy popatrzył się na niego ot, ze zwykłej ciekawości, dojrzałby całą twarz inspektora. Ale kiedy oddalili się, spojrzał za nimi, czy to Lamont? Starał się przypomnieć sobie jego sposób chodzenią. Trudno jest zmienić swój chód, chyba że ktoś zacznie udawać kalectwo. Ale nie był pewien. I wtedy nieznajomy nagle się obejrzał. Grant był zbyt daleko, żeby dostrzec jego twarz, ale ten gest powiedział mu wszystko, co chciał wiedzieć. Był tak spontaniczny, że zanim jego rozum miał czas to zarejestrować, oczyma wyobraźni znów ujrzał Bedford Street. Nie miał teraz żadnych, wątpliwości — to Lamont. Ser ce Granta zabiło niespokojnie. Czy go poznał? Chyba nie. Zresztą jakim cudem? Po prostu nieczyste sumienie

skłoniło go do odwrócenia się. Gdyby był spytał pannę Dinmont o człowieka z wędką, to by się dowiedział, że tylko osobom mieszkającym w Carninnish House wolno łowić w rzece, co od razu rozwuałoby jego obawy. Ale co teraz? Czy po ich powrocie na probostwo aresztować go od razu? Nakaz miał w kieszeni. Nagle jednak chciał się upewnić, upewnić ponad wszelką wątpliwość — że Lamont jest człowiekiem, który zabił Sorrella. Wiedzieli, że był człowiekiem, który posprzeczał się z Sorrellem przed jego śmiercią. Ale to niczego nie dowodziło. Brakowało ogniwa, które połączyłoby go ze sztyletem. Zanim zaryzykuje aresztowanie, musi się przekonać, czy na lewej dłoni Lamonta znajduje się ślad po skaleczeniu rękojeścią sztyletu. Jeżeli nie, to cała jego hipoteza upada. Nieważne nawet, czy on sam jest tego pewien, ale nie może być luki w dowodach, które zostaną przedstawione sądowi, i dopóki będzie istniała najmniejsza wątpliwość, Grant nie zaaresztuje nikogo. Musi zostać zaproszony na probostwo. To chyba nie będzie trudne. Wpadnie nawet do rzeki, jeżeli wszystko inne zawiedzie, i poprosi, żeby się mógł tam wysuszyć. Siedząc na głazie na wpół zanurzonym w wodzie jadł właśnie kanapki przygotowane w gospodzie, kiedy para młodych wracała. Minęli go kierując się w stronę mostu i wioski, a potem zobaczył, jak szosą skręcają na plebanię. Zbliżała się pora lunchu. Byli poza domem co najmniej godzinkę, ale praktycznie biorąc cały czas miał ich na oku. Starannie zawijał resztę kanapek, które zostawił sobie na później, kiedy od strony wzgórz ukazał się miejscowy policjant, pchający rower z pękniętą dętką. Zwolnił, zobaczywszy Granta — jeżeli w ogóle można powiedzieć, że zwolnił, bo i tak okropnie ślamazarnie się poruszał — a kiedy inspektor spojrzał na niego, przystanął. — No i jak panu poszło? — dobrodusznie zagadnął obrońca prawa. Twarz miał bardzo okrągłą, jak z różowego wosku, pozbawioną wyrazu, i Grant W duchu był wdzięczny losowi, że posiada tu sprzymierzeńca w osobie Drysdale’a. Policjant miał też niebieskie oczy z długimi jak u lalki czarnymi rzęsami, a

nikłe wąsiki ocieniały jego górną wargę. Otyły, niewysportowany, nie potrafiłby podbiec ani się kryć, a wyraz twarzy nie rokował zbyt inteligentnego pomocnika w razie nagłej potrzeby. Grant stwierdził, że nic nie złapał, ale dodał, że w tak pogodny dzień trudno się było tego spodziewać. — Co racja, to racja — przytaknął policjant — ale długo już tak nie będzie. Tu u nas codziennie pada. Jeszcze przed wieczorem z pewnością pan coś złapie. Słuchając jego słów Grant pomyślał sobie, że oto jeszcze jeden przykład tego, że Szkot zawsze stara się powiedzieć coś, czego rozmówca słucha z przyjemnością. — Panu, panie władzo, też niezbyt się powiodło — powiedział wskazując na oponę. — Te nasze drogi to klęska dla opon. Ja to przynajmniej dostaję dodatek na opony, ale nie wszyscy mają tu takie szczęście, na przykład pastor Logan — głową wskazał w kierunku plebanii — nie dalej jak wczoraj mówił mi, że duchowni tak samo jak policja powinni mieć dodatek na opony. W jednym tygodniu przedziurawił trzy dętki. Nawet osoba duchowna może stracić cierpliwość. — Czy w Carninnish dużo jest samochodów? — Pan Drysdale ma dwa, jak panu pewnie wiadomo, pastor też ma, i to wszystko. Drugi pastor ma motor z przyezepką. Ale jeżeli ktoś chce wynająć samochód, to co wtedy? Och, gospoda ma Forda dla swoich gości. I wynajmuje go, kiedy nie jest im potrzebny. (Najwidoczniej zdaniem konstabla Ford nie podpadał pod miano „samochody”.) — Właśnie pastor Logan idzie do bliźniąt, które urodziły się w Arkless. — I Grant ujrzał dość tęgą postać duchownego szybkim krokiem idącego szosą na wschód. — Myślałem, że ta droga prowadzi tylko przez wzgórza do Garnie — zauważył Grant. — Szosa tak, ale tam, gdzie zaczynają się wzgórza, w bok wzdłuż rzeki odchodzi ścieżka prowadząca do tych zabudowań, które stąd widać. Tam teraz właśnie idzie

pastor Logan. Dlatego nie wziął roweru, choć nie przepada za chodzeniem. Konstabl przez długą chwilę towarzyszył Grantowi obserwując, jak łowi on ryby, najwidoczniej zadowolony, że nareszcie znalazł się ktoś. interesujący na tym pustkowiu, a Grant tymczasem rozważał, co by zrobił, gdyby nagle na szosie za plebanią ukazał się samochód. Logana i skierował na południe w stronę Garnie. Nie miałby przecież żadnej możliwości sprawdzić, czy przypadkiem pasażerem nie jest Lamont, bo to zbyt daleko. Zanimby cokolwiek przedsięwziął, musiałby mieć pewność. A wtedy, albo rozpocząłby akcję przez telefon, albo sam ruszył w pogoń. Chyba wozem hotelowym. A może Drysdale pożyczyłby mu swego samochodu? Tymczasem zrobiło się już popołudnie i światło dnia nabrało tego nieprzyjemnego białego poblasku, jaki ukazuje się zwykle około godziny czwartej; policjant wraz z rowerem skierował się w stronę wioski, gdzie zapewne pożyczy sobie przybory potrzebne do łatania dętki, których najwidoczniej zapomniał, a z plebanii nadal nikt nie wychodził. O piątej Grant zjadł resztę kanapek i zaczął się zastanawiać, w jaki sposób dostać się na plebanię. Perspektywa zanurzenia się w wodzie — nawet na krótką chwilę — w miarę upływu czasu stawała się coraz mniej przyjemna. Te rozmyślania przerwały nagle czyjeś ciężkie kroki. Obejrzał się i ujrzał pastora Logana — oto cudowne rozwiązanie trudności! Duchowny pozdrowił Granta serdecznie, a jego czerwona twarz z wydatnym nosem promieniała dobrodusznością. — Jakoś się panu nie poszczęściło — zauważył. — Nie — odparł Grant — siedzę tu nad rzeką cały dzień i jak dotąd nic nie złapałem. Kiedy wrócę do Garnie, będą się ze mnie śmiać. — To pan nie zatrzymał się w Carninnish House? Grant odparł, że nie, zatrzymał się w hotelu w Garnie, ale pan Drysdale bardzo uprzejmie pozwolił mu przez dzień lub dwa łowić ryby w rzece. — A Czy z hotelu przyślą tu po pana? — Nie — powiedział Grant. — Mam zamiar wrócić

piechotą, jak poczuję zmęczenie. To tylko około czterech mil, a ewentualną zdobycz i tak zostawiłbym oczywiście u pana Drysdale’a. — To bardzo przykro nic nie złowić, a marznie się wtedy podwójnie — stwierdził pastor. — A może wpadłby pan do mnie na filiżankę gorącej herbaty? Nazywam się Logan. Pijemy herbatę między wpół do szóstej a szóstą, i pewno już jest gotowa. Grant podziękował mu starając się nie pokazać po sobie rozpierającej go radości. Wystarczy, żeby się znalazł na plebanii, a już będzie wiedział, jak dalej, pokierować sprawą. Całym wysiłkiem woli musiał się powstrzymać, żeby nie schwycić swoich rzeczy, nie złapać Logana za ramię i pędem nie pobiec z nim w stronę mostu i na probostwo. Ale z rozmyślną powolnością spakował swoje przybory, i dotrzymując kroku duchownemu, który szedł o wiele wolniej niż wczesnym popołudniem, ruszył w stronę mostu. Kiedy pastor prowadził go szeroką ścieżką przez rozległy trawnik, serce Granta biło szybciej, ale bynajmniej nie ganił siebie w duchu za ten objaw słabości. Dziesięć dni temu Barker przekazał mu tę sprawę i wręczył dowody rzeczowe: chustkę do nosa, rewolwer i zakrwawiony sztylet. A teraz on na drugim końcu wyspy miał stanąć twarzą w twarz z człowiekiem, którego ścigał. Gdy obydwaj zdejmowali kapelusze i okrycia w hallu, przez zamknięte drzwi Grant usłyszał rozmowę i szczęk zastawy do herbaty. Po chwili pastor Logan otworzył drzwi i wprowadził go do pokoju.

Pościg Była to jadalnia, gdzie przy stole siedziały trzy osoby: starsza kobieta nieco podobna do pani Everett, młoda dziewczyna o rudawych włosach i jasnej cerze oraz Lewantyńczyk. Grant zza barczystych pleców Logana miał czas zaobserwować to wszystko, zanim jego gospodarz przepuścił go, i przeżył moment wyrafinowanej przyjemności, kiedy zobaczył, że jego ofiara poznała go. Przez ułamek sekundy oczy Lamonta rozszerzyły się, krew napłynęła mu do twarzy, a potem nagle odpłynęła, tak że zbladł jak ściana. Wieczny obserwator w Grancie pomyślał, jak bardzo z takiego okazania uczuć kpiłby Danny Miller. — Danny, który potrafiłby zabiwszy człowieka natychmiast o tym zapomnieć. Lewantyńczyk był najwidoczniej amatorem — mordercą raczej z przypadku niż z premedytacji. — Przyprowadziłem wam gościa — oświadczył pastor. — To pan Grant. Łowił ryby, ale nic nie złapał, więc go do nas wziąłem, żeby się rozgrzał gorącą herbatą. Oto moja siostra, pani Dinmont, moja siostrzenica, panna Dinmont, i nasz przyjaciel, pan Lowe. Gdzie pan usiądzie? Grantowi zrobiono miejsce przy pannie Dinmont na wprost Lamonta. Lamont skłonił, mu się podczas przedstawiania, ale jak dotąd nie okazywał żadnych złych zamiarów. Albo sparaliżowało go zdumienie, albo zamierzał działać z rozmysłem. Siadając Grant spostrzegł coś, na widok czego aż drgnął podniecony. Filiżanka Lamonta stała po przeciwnej niż u wszystkich stronie nakrycia, a więc był leworęczny! — Bardzo się cieszę, Agnes, żeś nie czekała na mnie — powiedział pastor Logan tonem, który wyraźnie mówił „moim zdaniem powinnaś była poczekać”. — Był tak cudowny wieczór, że przeszedłem rzekę kładką i wróciłem do domu po drugiej stronie. — Doskonale, wujaszku, zrobiłeś — odparła jego

siostrzenica — boś przyprowadził pana Granta, i w ten sposób jest nas nieparzysta liczba i możemy lepiej głosować. Właśnie dyskutowaliśmy, czy pomieszanie ras jest dobre, czy złe. Nie mam tu na myśli rasy białej i czarnej, ale tylko różnych odmian rasy białej. Mama powiada, że najlepiej, jak w człowieku płynie tylko jedna krew, ale to dlatego, że jest sama prawdziwą Szkotką z dziada pradziada. Wie pan, Loganowie wywodzą się z klanu Maclennanów, którzy zawsze byli związani z morzem. Mój ojciec jednak pochodził z terenów nadgranicznych, moja babka była Angielką, a babka pana Lowe’a Włoszką, więc my jesteśmy innego zdania. Wuj Robert z pewnością stanie po stronie matki, bo jest także czystej krwi szkockim góralem i ma upór i dumę swoich przodków. Więc prosimy pana o wypowiedź. A może i pańscy przodkowie nosili tartan? Grant powiedział, że jego zdaniem taki dopływ nowej krwi daje jednostki bardziej wartościowe. O ile oczywiście w dzisiejszych czasach można w ogóle mówić o czystej rasie. Daje bowiem człowiekowi szanse większej wszechstronności zamiast kilku cech nadmiernie rozwiniętych, i tak jest chyba lepiej. Stwarza możliwości wielokierunkowego rozwoju, rozszerza horyzonty i ułatwia kontakt z ludźmi. — A więc ogólnie biorąc popieram raczej punkt widzenia panny Dinmont i pana... Lowe’a — zakończył. Ton tej rozmowy był zupełnie lekki, toteż Granta zdumiało gwałtowne i pełne namaszczenia wystąpienie pastora Logana, który zaprzeczył mu żarliwie. Dla niego jego naród był czymś niezwykle ważnym, i w długiej przemowie porównywał Szkotów z innymi narodami zachodniej Europy. Pod koniec herbaty Grant przekonał się ku swemu wielkiemu rozbawieniu, że Logan nigdy w życiu nie był poza Szkocją. Nawet pogardzanych Szkotów z nizin spotkał tylko w okresie, gdy przygotowywał się do stanu duchownego, jakieś trzydzieści lat temu, a przedstawicieli innych narodowości w ogóle nie znał. Grant usiłując utrzymać rozmowę nadal w tonie żartobliwym — w czym dzielnie sekundowała mu panna Dinmont — odgrywał wobec pastora rolę greckiego chóru, ale myślami był przy

Lamoncie. Lewantyńczyk najwidoczniej już przyszedł do siebie. Nie unikał wzroku Granta, a choć oczy jego patrzyły wrogo, zachowywał się zupełnie spokojnie. Wcale nie usiłował ukryć małej blizny na kciuku, chociaż musiał wiedzieć, że to poważny dowód obciążający. Najwidoczniej doszedł do wniosku, że gra się skończyła. Ale czy będzie się równie spokojnie zachowywał, gdy nadejdzie właściwa chwila, to się dopiero okaże. Grant w każdym razie był zadowolony z tego błysku wrogości w jego oczach. Nieprzyjemnie aresztować tchórza. Inspektor policji woli się raczej spodziewać kopnięcia w goleń, niż padania do nóg. A w tej sprawie z pewnością nie będzie padania do nóg. Jeszcze jedna rzecz umocniła niechęć Granta do ściganego: najwidoczniej w ciągu tych trzech dni pobytu na plebanii zdążył zdobyć względy panny Dinmont. Nawet teraz uśmiechał się do niej często, a oczy jego szukały wyraźnie jej wzroku. Panna Dinmont co prawda robiła wrażenie osoby, która doskonale potrafi dać sobie radę — odznaczała się bystrością i rozsądkiem osób rudowłosych — ale to nie tłumaczyło Lamonta. A może po prostu chciał zjednać sobie sprzymierzeńca? Zwykle człowiek poszukiwany pod zarzutem morderstwa nie zawraca sobie głowy flirtami — zwłaszcza jeżeli jest amatorem w dziedzinie zbrodni. To wołający o pomstę do nieba oportunizm i świadczy o całkowitym braku serca. Ale i tak nie będzie miał okazji prosić o pomoc tego sprzymierzeńca, już Grant się o to postara. Tymczasem nadal brał udział w rozmowie i chwalił głośno smażonego pstrąga, który był tu najważniejszym daniem. Lewantyńczyk jadł również i Grant był ciekaw, ile wysiłku z jego strony wymaga przełknięcie każdego kęsa. Czy zmusza się, czy też tak świetnie nad sobą panuje? A może to objaw bezczelności? „Czy nie uważa pan, panie Grant?” — Czy to bluff? Ręce jego były zupełnie spokojne — nawet ta szczupła ciemna lewa dłoń, która zadała śmiertelny cios przyjacielowi — nie stronił też od udziału w rozmowie. Tak, najwidoczniej wszystkie pozostałe osoby przy stole nie do-

strzegają najmniejszej różnicy pomiędzy młodzieńcem, który tu siedział przy lunchu, a tym, który siedzi tu teraz. Musiał przyznać, że Lamont dobrze odgrywał swoją rolę. Pod koniec herbaty, kiedy mężczyźni zaczęli palić papierosy, Grant poczęstował również pannę Dinmont, ale ona aż podniosła brwi w żartobliwym przerażeniu. — Drogi panie — powiedziała — tu, na rdzennie highlanderskiej plebanii? Jeżeli miałby pan ochotę wyjść ze mną nad rzekę i usiąść na kamieniu, to zapalę z największą przyjemnością, ale nie pod tym dachem. Zwrot ,,pod tym dachem” był najwidoczniej często używany, ale jej wuj udał, że tego nie słyszy. — Z przyjemnością bym to uczynił, ale robi się późno, a ja muszę wracać pieszo do Garnie, dlatego też będzie lepiej, żebym się już zaczął zbierać do drogi. Jestem bardzo państwu wdzięczny za tak miłe zakończenie pierwszego dnia mego pobytu tutaj. A może pan Lowe przeszedłby się ze mną kawałek? Pogoda jest bardzo piękna. — Z przyjemnością — odparł Lewantyńczyk i pierwszy poszedł do hallu. Grant szybko pożegnał się z gospodynią w obawie, że Lamont może mu zniknąć, ale znalazł go w hallu, nakładającego płaszcz nieprzemakalny, ten sam co rano. W chwilę później zjawiła się panna Dinmont, która najwidoczniej zamierzała towarzyszyć wujowi w wyprowadzeniu gości. Granta nagłe ogarnął strach, że będzie chciała pójść razem z nimi. Może jednak odstraszą ją stanowczo odwrócone plecy Lamonta? Z łatwością mógł przecież powiedzieć: „Może pani również będzie nam towarzyszyć?” Ale nic nie powiedział. Nadal był odwrócony plecami, choć doskonale wiedział, że i ona stoi obok. Mogło to tylko znaczyć, że nie życzy sobie jej obecności, więc propozycja, którą już miała zrobić, zamarła jej na ustach. Grant znów odetchnął z ulgą. Nie miał najmniejszej ochoty na scenę z histeryzującą kobietą. Przy furtce obydwaj mężczyźni odwrócili się, żeby ostatni raz pożegnać pastora i dziewczynę stojących w drzwiach domu. Kiedy Grant nakładał znów kapelusz, spostrzegł pozdrowienie Lamonta. Było to po prostu uchylenie czapki, ale gest

pożegnania był tak wymowny, że mimo wszystko wzruszył Granta. W milczeniu szli do pierwszego wzniesienia drogi, aż zniknęli z pola widzenia plebanii i znaleźli się na rozwidleniu dróg, gdzie szosa kryła się wśród wzgórz, a polna droga prowadziła w stronę dalekich zabudowań nad rzeką. Tu Grant zatrzymał się i odezwał: — Chyba wiecie, Lamont, co chcę powiedzieć? — O co panu chodzi? — spytał Lamont patrząc na niego z niezmąconym spokojem. — Jestem inspektor Grant ze Scotland Yardu i mam nakaz aresztowania pana pod zarzutem zamordowania Alberta Sorrella w kolejce do teatru Woffington wieczorem trzynastego marca. Muszę ostrzec pana, że cokolwiek pan powie, może zostać użyte przeciwko panu. A teraz sprawdzę, czy nie ma pan broni przy sobie. Proszę podnieść ręce do góry, żebym pana mógł obszukać. — Pan popełnił pomyłkę, inspektorze — powiedział Lamont. — Pójdę z panem kawałek, ale niezbyt daleko. O, tylko dotąd. — W tym momencie wyrwał lewą dłoń z kieszeni i Grant oczekując rewolweru podbił mu rękę, ale choć instynktownie zamknął oczy, poznał niebieską pieprzniczkę, która stała na stole na plebanii. Zupełnie bezradny, na wpół oślepiony, kaszląc i prychając usłyszał tylko tupot nóg cichnących w stronie wrzosowiska i rozpaczliwie usiłował odzyskać panowanie nad sobą, by stwierdzić z całą pewnością, w którą stronę Lamont uciekł. Ale upłynęły co najmniej dwie minuty, zanim na tyle dobrze widział, żeby móc rozpocząć pościg. Przypomniał sobie ów wieczór na Strandzie, i postanowił, że tym razem nie przegra. Nawet człowiek tak zwinny jak Lamont może biec tylko określoną ilość czasu. Wyczerpanie ograniczy zasięg jego możliwości. A sądząc po miejscu, jakie wybrał, jego zbieg w momencie wyczerpania znajdzie się w okolicy, która da mu znikome szanse dalszej ucieczki. Zresztą z pewnością jest na tyle bystry, że sam od razu się zorientuje. Najprawdopodobniej więc powtórzy swoją taktykę ze Strandu: przyczai się aż do zapadnięcia ciemności i zawróci, żeby szukać lepszych

szans. Grant świetnie wiedział, że ten, kto znajduje się wyżej, jest panem sytuacji. O kilka jardów dalej wąskie strumyczki wody spływały wzdłuż zbocza. Dolinka, jaką wypłukały, nie była dość głęboka, żeby umożliwić mu ukrycie się w pozycji stojącej, ale jeżeli się schyli, będzie mógł spokojnie posuwać się w górę zbocza niewidoczny z polnej drogi wśród wrzosowisk. Rozglądając się ostrożnie na tyle, na ile pozwalały mu na to nadal bolące oczy, zaczął iść niewielkim parowem zgięty wpół, co kilka jardów przystając, żeby sprawdzić, czy nikogo nie ma w jego polu widzenia i czy on sam jest nadal niewidoczny. Nieco wyżej parów obrzeżony był skarłowaciałymi brzozami, a dalej przechodził w mały płaskowyż z rzadka porośnięty bardziej okazałymi brzozami, które, pokryte pierwszą wiosenną zielonością, nie dawały co prawda najlepszego schronienia, ale z płaskowyżu Grant miałby świetny punkt obserwacyjny, więc postanowił zaryzykować. Ostrożnie przekradł się z piaszczystego brzegu strumienia na murawę płaskowyżu i przepełznął wzdłuż gęstych wzrosów, które rosły we wgłębieniach. Z tej kryjówki widział pod sobą całą dolinę z wyjątkiem niewielkiego skupienia świerków po prawej stronie, tak charakterystycznych dla tych okolic. Widok świerków uspokoił go. Z pewnością odegrały dla Lamonta tę samą ,rolę, co sień po drugiej stronie Bedford Street. Nie miał cienia wątpliwości, że Lamont leży teraz wśród nich czekając, by Grant pojawił się na jakimś odcinku drogi. Ciekaw był, co Lamontowi zastąpi taksówki i autobusy. Mógł chyba tylko liczyć na ciemność. Musi też zdawać sobie sprawę z tego, że jeżeli czekać będzie do zapadnięcia zmroku, to Grant zdąży zorganizować pogoń. Już teraz światło dnia zaczynało przygasać. Czy ma opuścić swoją kryjówkę i wszcząć alarm? A może właśnie na to liczy Lamont? Czy pójdzie Lamentowi na rękę, jeżeli zaniecha swojej obserwacji i ruszy po. ludzi na obławę? Bardzo chciał przeniknąć zamiary tamtego. Im dłużej o tym wszystkim rozmyślał, tym większej nabierał pewności, że Lamont liczy na to, że pójdzie do wsi po posiłki. Było oczywiste, że inspektor raczej to zrobi. Dał Lamontowi okazję, żeby wszystko załatwić

spokojnie, ale on z niej nie skorzystał, chociaż jego opór oznaczał zdemaskowanie się wobec wszystkich, a więc teraz już z pewnością spodziewa się po inspektorze, że nie będzie się bawił w jakieś względy dla uczuć jego czy innych osób, i zażąda pomocy. Wobec czego Grant postanowił pozostać tam, gdzie był, i dalej obserwować okolicę. Leżał tak przez długą chwilę wśród wilgotnych zbitych wrzosów patrząc pomiędzy ich gałązkami na spokojną dolinę. W pewnym momencie po lewej stronie, tam gdzie szosa miała spadek w dół, usłyszał pisk hamulców, a następnie zobaczył, że jakiś samochód przejeżdża przez most i niby mały czarny żuk posuwa się w stronę Carninnish House, a następnie niknie na nadbrzeżnej drodze biegnącej na północ. Na odległym wzgórzu zabeczała owca, a zapóźniony skowronek śpiewał wysoko w przestworzu, tam gdzie jeszcze świeciło słońce. Ale w dolinie, na której zaczął osiadać zmrok, z wyjątkiem wiecznie ruchliwej rzeki panował absolutny spokój. I nagle coś się poruszyło w dole przy rzece. Nic określonego, tylko jakby nagły błysk wody i znów spokój. Ale to nie była woda — coś innego się poruszyło. Czekał z zapartym tchem, przyciśnięty mocno do trawy; czuł walenie serca i pulsowanie krwi w uszach. Minęła znów chwila, jednak tym razem zobaczył wyraźnie: uciekinier wyśliznął się zza wielkiego głazu nad rzeką i zniknął pod nawisem brzegu. Grant czekał niecierpliwie. Czy przypadnie tam do ziemi, czy też pójdzie gdzieś dalej? Mimo napięcia nerwowego zdawał sobie sprawę, że odczuwa tę rozbawioną wyrozumiałość, z jaką człowiek śledzi nieświadome tego dzikie zwierzę pochłonięte własnymi sprawami, to „łaskotanie”, jakie jest udziałem każdego myśliwego czekającego w zasadzce. I znów nieznaczny ruch nad brzegiem świadczył o tym, że Lamont nie zamierza trwać w bezczynności. Dokąd idzie? Jak na mieszczucha doskonale potrafi się kryć. Ale przecież niedawno skończyła się wojna — Grant zapomniał, że Lamont jest w takim wieku, że mógł być w czynnej służbie. I stąd zapewne zna tak dobrze sztukę maskowania się. Za drugim razem Grant nic nie dostrzegł, po prostu był świadom jakiegoś ruchu. I za

pierwszym razem też pewno by nic nie zobaczył, gdyby nie to, że aby przeskoczyć zza kamienia pod wystający brzeg, trzeba było wychynąć na otwartą przestrzeń. Nic się więcej nie poruszyło i Grant przypomniał sobie, że lewy brzeg rzeki daje na całej swej długości doskonałe schronienie. Trzeba było teraz opuścić miejsce obserwatora i samemu wyjść na arenę. Jaki jest plan Lamonta? Jeżeli będzie trzymał się dotychczasowej drogi, za pół godziny znajdzie się na plebanii. Czy właśnie do tego zmierza? Czy wykorzysta ciepłe uczucia, jakie przezornie rozbudził w siostrzenicy Logana? Plan nie najgorszy. Gdyby on, Grant, postąpił tak, jak przypuszcza zapewne Lamont i ruszył po pomoc, plebania byłaby rzeczywiście ostatnim miejscem, gdzie szukałby uciekiniera. Grant zaklął i szybko ruszył wąwozem, na tyle szybko, na ile pozwalały jego wysiłki, by się nadal kryć. Odnalazł drogę przez wrzosowiska i zawahał się rozważając, który plan jest lepszy. Pomiędzy nim a rzeką rozciągało się wrzosowisko usiane kamieniami, na którym tylko królik znalazłby jakąś kryjówkę. To tamta kępa świerków umożliwiła Lamontowi dotarcie niepostrzeżenie do rzeki. A może zawrócić i wszcząć alarm? Teraz? I złapać przestępcę kryjącego się za siostrzenicą pastora? — spytał jego wewnętrzny obserwator. Ale właściwie dlaczego nie? — odparł gniewnie kontrpytaniem. — Jeżeli ukryje go, będzie musiała ponieść wszystkie konsekwencje tego czynu. Ale po co tyle zamieszania? — napominało go jego drugie ja. — Najpierw trzeba się upewnić, że jest na plebanii, wyśledzić go i następnie aresztować. To było chyba rozsądne, i Grant w nadziei, że Lamont z takiej odległości nad rzeką nie potrafi go dostrzec, przeciął małe wrzosowisko i skierował się szybko ku wodzie. Koniecznie musi znaleźć się na drugim brzegu. Ściganie Lamonta po tej stronie oznaczało duże ryzyko. Nie chciał, żeby jego ofiara dostrzegła go i zaczęła uciekać. Chciał go spokojnie złapać na plebanii. Gdyby udało mu się przeprawić na drugą stronę, mógłby posuwać się nawet równolegle z nim, a jego ofiara nie zdawałaby sobie sprawy z tego, że została wytropiona. Ocenił wzrokiem prąd. Czas był cenny, a perspektywa zamoczenia się

jakoś wcale go teraz nie przerażała. Zupełnie co innego zanurzyć się w lodowatej wodzie z rozsądku, a zupełnie co innego skoczyć w gorączce pościgu. Grant wybrał miejsce, gdzie rzeka przedzielona była na trzy części dwoma wielkimi głazami. Jeżeli uda mu się dostać na pierwszy, to z łatwością przeskoczy na drugi i na brzeg. A nawet jeżeli nie uda mu się wskoczyć na brzeg, wystarczy, jeżeli schwyci się rękami. Cofnął się o kilka kroków i zbadał odległość. Pierwszy głaz był bardzo płaski, łatwiej było na nim wylądować, drugi jednak bardziej spiczasty i należało na niego skakać z rozpędu. Modląc się w głębi serca skoczył, poczuł, że jego podkute buty ześlizgują się z kamienia, który przechyla się nad czarną tonią, znów skoczył, ale, jeszcze w powietrzu zdał sobie sprawę, że ruch kamienia zachwiał jego równowagę, co spowodowało, że wylądował na boku drugiego głazu, a ręce jego ześliznęły się, ale w ostatniej chwili złapał się jakiejś chropowatej powierzchni i zanurzył w wodzie tylko po pas. Bez tchu, ale zadowolony, wyciągnął się z wody, szybko wyżął spadnie, żeby niepotrzebny ciężar nie przeszkadzał mu w ruchach, i ruszył w pościg. Grunt tu był podwilgły, zdradziecki, suche na pozór płaty trawy uginały się pod jego stopami, jakieś pnącza chwytały go za ubranie z uporem żywych istot, ukryte podstępnie gałęzie uderzały znienacka, kiedy następował na ich ukryty koniec, dziury zamaskowane wśród wrzosów czyhały na jego stopy. „Przypomina to raczej scenkę z music-hallu — pomyślał bez wesołości — niż prawdziwą pogoń za przestępcą”. Dysząc ciężko dotarł do zakrętu rzeki i przypadł do ziemi, żeby sprawdzić, co się dzieje. Oto szedł Lamont, powoli i ostrożnie, w tej chwili oddalony o jakieś pięćdziesiąt jardów od plebanii. Grant pomyślał sobie, że wszystkie trudy przypadły jemu, podczas gdy ścigany idzie sobie powoli i wygodnie nie kryjąc się już teraz specjalnie. Ale długo tak nie będzie. Gdy tylko Lamont przekroczy próg żelaznej furtki, przy której oboje młodzi śmiali się tak wesoło dzisiejszego ranka, on, Grant, wyjdzie z ukrycia i pospieszy drogą wzdłuż rzeki. W kieszeni miał mały pistolet automatyczny i parę kajdanek — i tym razem użyje obu,

jeżeli zajdzie potrzeba. Nie będzie się przejmował niczyimi uczuciami — swoimi również nie. Niech sobie wszystkie kobiety stąd aż do Land’s End dostają histerii, nie będzie się z tym liczył. Kiedy tak Grant w podnieceniu rozwalał sytuację i obiecywał sobie rekompensatę za poniesione trudy, tamten minął furtkę. Warto było zobaczyć twarz Granta w tym momencie — wyraz bezsilnego gniewu i żalu człowieka, który chciał uczciwie wypełnić swój obowiązek, a ta jego uczciwość została podstępnie wykorzystana, niedowierzające zdumienie małego chłopca, pierwszy raz w życiu oglądającego fajerwerki. Zamrugał mocno, ale obraz się nie zmienił; to, co widział, było prawdą. Lamont minął furtkę. Znajdował się teraz przy końcu muru plebanii i szedł w stronę mostu. Co ten szaleniec zamierza zrobić? Tak, Grant uważał go za szaleńca. Obmyślił dla niego świetny plan ratunku — prosić o pomoc pannę Dinmont i ukryć się na plebanii — a ten głupiec nie skorzystał z tego. Był już blisko mostu. Co teraz zrobi? Co mu się troi? Każdy jego krok był przemyślany. To nie bezcelowa czy nawet paniczna ucieczka. Robił wrażenie tak pogrążonego w myślach, że nie zwracał uwagi na otoczenie, od czasu do czasu tylko oglądał się wstecz. Zresztą szukanie jakiejś kryjówki tak blisko wioski nic by nie dało. Nawet o tej godzinie, kiedy było zupełnie pusto, bo wszyscy jedli wieczorny posiłek i dopiero za godzinę mężczyźni mieli wyjść na dwór, żeby wypalić przy moście fajkę, zawsze istniała szansa spotkania jakiegoś przechodnia, a najmniejsza chęć krycia się wywołałaby podejrzenie. Lamont wdrapał się na drogę przy moście, ale nie poszedł ani w prawo na północ, ani w lewo w stronę wsi. Przeciął drogę i znów zniknął nad brzegiem rzeki. Dlaczego to zrobił? Czy zamierzał prześliznąć się na tyły hotelu, który stał przy samym ujściu rzeki, i ukraść Forda? Ale przecież najwidoczniej spodziewał się tego, że Grant zaalarmuje wieś. Nigdy nie udałoby mu się zawrócić od brzegu morza, wiedział przecież, że Grant miałby dosyć czasu, by zaalarmować wszystkich. Brzeg morza? Brzeg morza! Na miłość boską, przecież o to chodzi! Lamont

zamierzał poszukać łodzi. Leżą z pewnością na opuszczonej plaży, niewidoczne z wioski. Akurat zaczynał się odpływ, i nikt, ani dziecko, ani człowiek dorosły nie widziałby jego wypłynięcia na pełne morze. Grant zbiegł pędem ze zbocza przeklinając z niechętnym podziwem pomysłowość uciekiniera. Inspektor doskonale znał mieszkańców zachodniego wybrzeża i wiedział, jak rzadko łodzie były tu używane. Wystarczyło pobyć w osadzie nadmorskiej na zachodzie, żeby się przekonać, że najrzadziej na stole pojawia się tam świeża ryba morska. Mogłoby upłynąć wiele dni, zanim by odkryto, że łódź MacKenziego zaginęła, a i wtedy doszliby pewnie do wniosku, że ktoś ją sobie pożyczył, i nawet nie obrzuciliby nieznanego wiązanką przekleństw, raczej poczekaliby z tym, aż łódź zwróci. „Czyżby Lamont obmyślił to wszystko podczas herbaty na probostwie? — zadał sobie pytanie Grant, kiedy znalazł się na drodze — czy też było to natchnienie podyktowane potrzebą chwili? Jeżeli to zaplanował — snuł dalej swoje rozważania inspektor biegnąc w stronę mostu, który wydał mu się tym razem dziwnie odległy — to i morderstwo przed teatrem również zaplanował. Nie nosi się sztyletu przy sobie tylko dlatego, że kiedyś mógłby się przydać, nawet jeżeli się miało babkę Włoszkę”. Lamont, mimo że dwa razy zdarzyło mu się stracić panowanie nad sobą, był o wiele niebezpieczniejszym przestępcą, niż przypuszczał dotąd inspektor. Zanim Grant dobiegł do drogi, opracował już plan postępowania. Tego ranka, wychodząc z Carninnish House z Drysdale’em, zauważył za dworem przystań dla łodzi, a przy pomoście, wysuwającym się w morze, dostrzegł dziób przycumowanej motorówki; był tego prawie pewien. Jeżeli się nie mylił, i jeżeli Drysdale jest w domu, a ponadto jeżeli zbyt wcześnie się nie zmierzchnie, to z pewnością Lamont zostanie schwytany. Tak, ale były aż trzy „jeżeli” w tej sprawie. Dotarł do mostu prawie kompletnie wyczerpany. Przyszedł z drugiego końca doliny, biegł szaleńczo w dół w ciękich butach rybackich i mokrym, tamującym ruchy ubraniu. Choć był wysportowany, musiał się zmusić, żeby przyśpieszyć kroku, i jak najszybciej przebyć ostatnie sto jardów dzielące go od

bramy Carninnish House. Kiedy już tam się znajdzie, najgorsze będzie miał za sobą, bo dwór leżał w pobliżu bramy, na wąskim pasie lądu pomiędzy drogą i morzem. Kiedy służący Drysdale’a zobaczył na progu mokrego zdyszanego człowieka, od razu wyciągnął swoje własne wnioski. — Co się stało z naszym panem? Czy się utopił? — Nie ma go w domu? A to pech! Czy macie mo torówkę? Czy mógłbym ją pożyczyć? — Grant zrobił niezbyt określony gest w kierunku przystani, a tamten spojrzał na niego podejrzliwie. Żaden ze służących nie był w domu podczas porannych odwiedzin inspektora. — Nie, nie może pan, młody człowieku — uciął służący stanowczo. — I proszę się stąd zabierać. Ale szybko. Już pan Drysdale da panu szkołę, jak przyjdzie. — A więc wkrótce tu będzie? Kiedy? — Lada chwila. — To i tak dla mnie za późno. — Jazda stąd! I radzę na przyszłość tyle nie pić. — Nie bądźcie niemądrzy — powiedział Grant chwytając go za ramię. — Jestem tak samo trzeźwy jak wy. Chodźcie ze mną do przystani. Coś w jego tonie zmusiło służącego do posłuchu, poza tym najwidoczniej bał się fizycznej przemocy ze strony szaleńca, więc zdecydował się zejść na brzeg. Na środku zatoki widać było łódź na wiosła szybko wraz z odpływem oddalającą się w stronę otwartego morza. — Czy widzicie tę łódź? — spytał Grant. — Muszę ją dogonić, a nie uda mi się tego zrobić w łódce na wiosła. — Tak, to niemożliwe — zgodził się tamten. — Odpływ nasila się z każdą chwilą. — Dlatego muszę mieć motorówkę. Kto prowadzi łódź? Pan Drysdale? — Nie, zwykle ja, kiedy wypływa. — Więc wsiadajcie. Musicie to zrobić. Pan Drysdale wie o mnie wszystko. Cały dzień łowiłem ryby nad rzeką. Ten człowiek ukradł łódź, ale to nie najważniejsze, są jeszcze inne powody, dla których muszę go złapać, więc zaraz ruszajmy w

drogę. — Jeżeli wyjadę z panem, czy weźmie pan na siebie całą odpowiedzialność? — Ależ tak, i prawo będzie również po naszej stro nie. Obiecuję. — Zgoda, ale muszę zostawić wiadomość dla mojego pana — powiedział służący i pobiegł do domu. Grant już wyciągnął rękę, żeby go zatrzymać, ale było za późno. Przez chwilę bał się, że nie udało mu się go przekonać i że uciekł, ale po chwili wrócił i pobiegli przez długi wąski trawnik do pomostu, gdzie był przycumowany „Master Robert”. Drysdale najwidoczniej ochrzcił tak motorówkę na cześć konia, który zdobył Wielką Narodową, i dzięki któremu mógł ją kupić. Właśnie kiedy służący zaczął majstrować przy motorze, zza domu ukazał się Drysdale ze strzelbą przewieszoną przez ramię — popołudnie zapewne spędził wśród wzgórz — i Grant powitawszy go z radością śpiesznie wyjaśnił, co zaszło. Drysdale bez słowa komentarza podszedł do łodzi i powiedział: — Wszystko w porządku, Pidgeon, sam to zrobię i pojadę z panem Grantem. A dopilnuj, żeby czekała na nas dobra kolacja, kiedy we dwójkę, nie, we trójkę, wrócimy. Pidgeon wysiadł szybko, pchnął motorówkę, a Drysdale zapuścił motor. Z rykiem wyskoczyli na wody zatoki. Grant wyszukał wzrokiem ciemny punkcik rysujący się wyraźnie na tle żółtawego zachodniego nieba. Co tym razem Lamont zrobi? Czy podda się spokojnie? Tymczasem punkcik zmienił kurs, zmierzał chyba w stronę południowego wybrzeża, a kiedy zniknął z tła nieba, na tle wzgórza stał się niewidoczny. — Czy pan go może dostrzec? — spytał z niepokojem Grant. — Bo ja nie. — Tak, płynie w stronę południowego brzegu. Niech się pan tym nie przejmuje, będziemy tam przed nim. I ruszyli z większą jeszcze szybkością, tak że brzeg pędził im naprzeciw. Po chwili Grant znów dostrzegł łódź. Mężczyzna wiosłował rozpaczliwie. Grant, który nie potrafił dobrze ocenić odległości na wodzie, nie umiał stwierdzić, jak daleko są od

brzegu i jak daleko od Lamonta, ale nagłe zwolnienie „Master Roberta” powiedziało mu to, czego chciał się dowiedzieć. Wkrótce dopadną uciekiniera. Kiedy łodzie znajdowały się o jakieś pięćdziesiąt jardów od siebie, Lamont nagle przestał wiosłować. „Poddaje się — pomyślał Grant. A potem zobaczył, że Lamont schyla się w łodzi. — Czyżby przypuszczał, że będziemy strzelać?” — zdumiał się. I nagle, gdy Drysdale zgasił silnik i zbliżali się samą siłą rozpędu, Lamont, tylko w koszuli i spodniach, zerwał się na nogi i wskoczył na ławeczkę, jak gdyby chciał dać nurka, jednak stopy w skarpetkach obsunęły mu się z mokrego drzewa, runął w dół i z okropnym trzaskiem, który usłyszeli zupełnie wyraźnie, tyłem głowy uderzył o krawędź łodzi i zniknął pod wodą. Grant zrzucił marynarkę i buty. — Czy umie pan pływać? — spytał rzeczowo Drysdale. — Jeżeli nie, to lepiej zaczekać, aż wypłynie. — O tak — powiedział Grant — zwłaszcza wtedy dobrze pływam, kiedy w pobliżu jest łódź, która mnie uratuje. Muszę za nim skoczyć, jeśli mam go złapać. Cholernie mocno się uderzył. Po kilku chwilach ciemna głowa ukazała się na powierzchni: to Grant holował nieprzytomnego do motorówki i z pomocą Drysdale’a wciągnął go na pokład. — No, nareszcie go mam! — powiedział, kiedy bezwładna głowa przechyliła się na bok. Drysdale przyczepił łódkę Lamonta do „Master Roberta” i znów zapuścił motor. Obserwował z zaciekawieniem, jak Grant od niechcenia wyżymając swoje mokre ubranie uważnie przygląda się swojej zdobyczy. Lamont był nieprzytomny; rana na tyle głowy krwawiła mocno. — Niestety zabrudzi się panu pokład — powiedział Grant wskazując na małą kałużę. — To głupstwo — uspokoił go Drysdale — można wyszorować. Tego właśnie człowieka pan poszukiwał? — Tak. Przez chwilę przyglądał się ciemnej twarzy nieprzytomnego. — Czy będzie to niedyskrecja z mojej strony, jeśli spytam

za co? — Za morderstwo. — Naprawdę? — stwierdził Drysdale tak spokojnie, jak gdyby Grant oświadczył: „za kradzież owcy”. Znów spojrzał na nieprzytomnego. — Cudzoziemiec? — Nie, londyńczyk. — No cóż, w tej chwili wygląda na to, że stryczek mu nie będzie potrzebny. Grant spojrzał badawczo na wyłowionego. Czy naprawdę jest w aż tak złym stanie? Chyba nie! Kiedy spoza bryzgów wody znów ukazało im się Carninnish House, Grant powiedział: — Mieszkał u Logana na plebanii. Nie bardzo mo gę go tam zabrać. Najlepszym miejscem będzie chyba hotel. Potem już policja zajmie się wszystkim. Kiedy podpływali szybko do przystani, wybiegł im naprzeciw Pidgeon, który ich cały czas oczekiwał. — Człowiek, którego przywieźliśmy, stracił przytomność. W którym pokoju jest napalone dla pana Granta? — spytał służącego Drysdale. — W tym koło pana sypialni, sir. — A więc trzeba tam go zanieść. I powiedz Mathesonowi, żeby pojechał do Garnie po doktora Andersona. Niech też uprzedzi w tamtejszej gospodzie, że pan Grant nocować będzie u mnie, i przywiezie jego rzeczy. Granta jednak krępowała ta nieoczekiwana wspaniałomyślność. — Po co tyle ambarasu, ten człowiek zadał cios w plecy swemu przyjacielowi. — Wcale nie dla niego to robię — uśmiechnął się Drysdale. — Inna sprawa, że nawet wrogowi nie życzyłbym pobytu w hotelu w Garnie. Nie chciałbym jednak, żeby stracił pan swoją zdobycz w chwili, gdy jej pan dopadł. Sądząc po pańskim wyglądzie, niełatwa to była sprawa. A zanim oni by tam napalili w jednym z tych swoich lodowatych pokoi — wskazał na hotel za rzeką — i zanimby się znalazł w łóżku, z pewnością by już nie żył. A tutaj ma pan pokój, ciepły i przygotowany. O wiele lepiej

będzie tu go umieścić. Ale, ale, Pidgeon! — zawołał, kiedy służący się odwrócił. — Tylko ani pary z ust nikomu. Ten pan miał wypadek podczas przejażdżki łódką. Byliśmy świadkami tego i pośpieszyliśmy mu z pomocą. — Tak jest, sir — powiedział Pidgeon. Tak więc Grant i Drysdale sami zanieśli nieruchome ciało na górę i w dużej sypialni, ogrzanej palącym się na kominku ogniem, udzielili nieprzytomnemu pierwszej pomocy, a potem Pidgeon i Grant położyli go do łóżka, gdy tymczasem pan Drysdale napisał krótki list do pani Dinmont z wyjaśnieniem, że jej gość miał niegroźny wypadek — rozbił sobie głowę — i zostanie u niego na noc. Grant właśnie przebrał się w jakieś ubranie swego gospodarza i czekał przy łóżku Lamonta na zawiadomienie o kolacji, gdy nagle usłyszał pukanie do drzwi i do pokoju wkroczyła panna Dinmont. Miała gołą głowę i pod pachą ściskała niewielki tłumoczek, ale robiła wrażenie zupełnie opanowanej. — Przyniosłam trochę jego rzeczy — powiedziała, podeszła do łóżka i fachowo obejrzała Lamonta. Po to, żeby przerwać przedłużającą się ciszę. Grant wyjaśnił, że posłano po doktora, ale że jego, Granta, zdaniem, to zwyczajne stłuczenie. Poza tym cięta rana z tyłu głowy. — Jak to się stało? — spytała. Grant oczekiwał tego pytania; kiedy zmieniał mokre rzeczy, myślał o tym cały czas. — Spotkaliśmy pana Drysdale’a i zaproponował nam przejażdżkę. Pan Lowe pośliznął się na pomoście przystani i upadł na tył głowy. Kiwnęła głową w milczeniu. Najwidoczniej nad czymś się zastanawiała, ale nie wiedziała, jak sformułować swoje wątpliwości. — Zostanę przy nim na noc. Pan Drysdale jest niezwykle uprzejmy, że zatrzymał go u siebie. — Rzeczowo rozpakowała węzełek. — Wie pan, dziś rano, kiedy szliśmy nad rzeką, miałam przeczucie, że coś się stanie. Dobrze, że to tylko to, a nic gorszego. Ten wypadek mógł się przecież zakończyć śmiertelnie, a na to nie ma lekarstwa. —

Zapanowała znów chwila ciszy, a potem nadal zajęta rozpakowywaniem rzuciła przez ramię: — Czy pan również zostaje u pana Drysdale’a na noc? — Tak — odparł Grant i w tym momencie gospodarz we własnej osobie wszedł do pokoju. — Czy pan gotów, inspektorze? Pewno głodny pan jak wilk — powiedział i wtedy spostrzegł pannę Dinmont. W tej chwili Grant był zdania, że służba śledcza wiele straciła nie mając go w swoich szeregach. Drysdale nawet mrugnięciem oka nie zdradził swego zmieszania. — Zapewne się pani już bardzo martwiła o swego wędrownika. Moim zdaniem nie ma powodu do obaw. Po prostu zwykłe stłuczenie. Wkrótce będzie tu doktor Anderson. Innej kobiecie takie wytłumaczenie by wystarczyło, ale nie dziewczynie o inteligencji panny Dinmont. — Dziękuję bardzo, że go tu pan zatrzymał — zwróciła się do Drysdale’a. — Dopóki nie odzyska przytomności, wiele nie można zrobić. Ale zostanę przy nim na noc, o ile pan pozwoli, i zaopiekuję się nim. — A potem spojrzała na Granta. i spytała: — Pan jest inspektorem? Ale w jakiej dziedzinie? — W szkolnictwie — odparł natychmiast Grant, ale od razu pożałował tych słów. Drysdale również wiedział, że Grant popełnił omyłkę, podtrzymał go jednak w tym kłamstwie. — Wcale na to nie wygląda, prawda? Ale niekoniecznie trzeba być intelektualistą, żeby przeprowadzać inspekcje. Czy mogę jeszcze czymś pani służyć przed kolacją? — Nie, dziękuję bardzo. Gdybym czegoś potrzebowała, czy mogę zadzwonić na pokojówkę? — Oczywiście. I na nas też. Jesteśmy na dole. — Wyszedł, kiedy jednak i Grant znalazł się na korytarzu, spostrzegł, że dziewczyna wyszła również. — Panie inspektorze, czy pan myśli, że jestem wariatką? Chyba pan nie wie, że przez siedem lat pracowałam w londyńskich szpitalach. Czemu mnie pan traktuje jak wiejską gęś? Może zechce mi pan wyjaśnić tę tajemniczą

sprawę. Drysdale zniknął na schodach, więc Grant został z nią sam. Rozumiał, że jeszcze jedno kłamstwo byłoby dla niej śmiertelną obrazą. — A więc dobrze, powiem pani prawdę. Nie chciałem, żeby pani o wszystkim się dowiedziała, próbowałem oszczędzać pani uczucia. Ale teraz nie mogę dłużej niczego ukrywać. Przyjechałem z Londynu, żeby aresztować człowieka, który zatrzymał się w domu państwa. Wiedział, że przyszedłem po niego, ponieważ znał mnie z widzenia. Ale kiedy odeszliśmy trochę od domu, uciekł mi. Potem dostał się do łodzi i kiedy goniliśmy go motorówką, rozbił sobie głowę. — Za co go pan ściga? Pytanie to było nieuniknione. — Za morderstwo popełnione w Londynie. — Morderstwo! — Słowo to zabrzmiało jak stwier dzenie, a nie jak pytanie. Najwidoczniej zrozumiała, że gdyby w grę wchodził lżejszy zarzut, inspektor powiedziałby „zabójstwo”. — Wobec tego nie nazywa się Lowe. — Nie, nazywa się Lamont, Gerald Lamont. Czekał na nieunikniony u kobiety wybuch: „Nigdy w to nie uwierzę! On nie mógł tego zrobić!” — ale się rozczarował. — Czy pan aresztował go jako podejrzanego o to, czy istnieje pewność, że on to zrobił? — Obawiam się, niestety, że nie ma żadnych wątpliwości — powiedział cicho Grant. — Ale moja ciotka... czy ona, jak doszło do tego, że go tu przysłała? — Prawdopodobnie pani Everett zrobiło się go żal. Znała go od dłuższego czasu. — Tylko raz podczas mego pobytu w Londynie widziałam się z ciotką, nie bardzo się lubimy, ale nie wywarła na mnie wrażenia osoby, która pomagałaby przestępcy. Uwierzyłabym raczej, że to ona sama popełniła zbrodnię. A więc nie jest dziennikarzem, jak nam powiedział? — Nie, pracował u bukmachera. — W każdym razie dziękuję, że nareszcie powiedział mi

pan prawdę. A teraz muszę wszystko przygotować do wizyty doktora Andersona. — Czy mimo to nadal zamierza pani go pielęgnować? — spytał odruchowo Grant. Może teraz nastąpi wybuch niedowierzania. — Oczywiście, że tak — odparła ta niezwykła dziewczyna. — Niezależnie od faktu, że jest mordercą, ma rozbitą głowę, a niezależnie od tego, że nadużył naszej gościnności, ja jestem zawodową pielęgniarką. Zresztą pomijając to wszystko, nie wiem, czy panu wiadomo, że w dawnych czasach w Highlandzie gość korzystał z opieki i nietykalności, nawet jeżeli jego miecz był splamiony krwią brata gospodarzy. Niezbyt często chwalę moich ziomków — dodała — ale dziś jest specjalna po temu okazja. — Wciągnęła nagle powietrze, co mogło być równie dobrze śmiechem, jak i łkaniem, a było zapewne i jednym, i drugim, i wróciła do pokoju, by pielęgnować człowieka, który tak bez skrupułów wykorzystał jej zaufanie i gościnność rodzinnego domu.

Zwłoka Grant budził się często tej nocy, choć właściwie miał wszelkie powody, by spać znakomicie snem sprawiedliwego. Zakończył robotę, którą miał wykonać, powierzona mu sprawa dobiegała końca. Poza tym spędził cały dzień na dworze, na powietrzu, które jednocześnie pobudzało i oszałamiało. Obiad u Drysdale’a mógł zaspokoić wszelkie marzenia nie tylko człowieka głodnego, ale nawet epikurejczyka. Morze za oknem oddychało powoli, łagodnie. Torfowy ogień palił się spokojnie bez tego trzaskania, jakie daje drzewo czy węgiel. Mimo to Grant nie mógł. zasnąć. Głęboko w jego umyśle kryło się jakieś wewnętrzne niezadowolenie i jak wszyscy stale analizujący siebie ludzie, był go świadom i chciał najpierw je umiejscowić, by potem wyciągnąć na światło dzienne i powiedzieć: „Mój Boże, i to tym się tak dręczyłem”, co z pewnością przyniosłoby mu ulgę i pociechę, jak tyle razy poprzednio. Wiedział doskonale, że to niezadowolenie, które psuje mu rozkosz spoczywania na przysłowiowych dwunastu materacach, po wnikliwym zbadaniu okaże się zaledwie ziarnkiem grochu. Ale mimo tych dociekań nie mógł znaleźć powodów swego niezadowolenia. Wysunął kilka przyczyn, zbadał je, a potem odrzucił. Czy chodzi mu o dziewczynę? Czy żałuje jej z powodu odwagi i szlachetności, jaką wykazała? Nie miał jednak żadnych podstaw, żeby przypuszczać, iż Lamont był dla niej czymś więcej, niż po prostu znajomym. Jej niewątpliwe zainteresowanie nim podczas herbaty można było tłumaczyć faktem, że był jedynym interesującym wedle jej kryteriów mężczyzną w okolicy. ,,A może jestem przemęczony?” — pomyślał. Dawno już nie zdarzyło mu się łowić ryb przez cały dzień, a potem w takim tempie gnać przez wertepy. A może to

obawa, że ścigany mimo wszystko wymknie się z rąk sprawiedliwości? Doktor Anderson wprawdzie powiedział, że czaszka nie jest uszkodzona i że chory wkrótce będzie mógł ruszyć w drogę, ale możliwości jego ucieczki w tej chwili, nawet jako hipotezy, nie warto było brać pod uwagę. Wobec tego nie istniały żadne powody do zmartwienia, a jednak w głębi serca czuł dziwny niepokój. Podczas któregoś z kolei hałaśliwego przewracania się na łóżku z boku na bok usłyszał kroki pielęgniarki na korytarzu, postanowił więc wstać i spytać, czy nie może jej w czymś pomóc. Nałożył szlafrok i ruszył w stronę smugi światła; którą widać było pod uchylonymi drzwiami. Dziewczyna nadeszła korytarzem z zapaloną świecą w ręku. — Jest zupełnie bezpieczny, panie inspektorze — oświadczyła, a wyraźny ton drwiny w jej głosie sprawił mu dużą przykrość. — Nie mogłem zasnąć, a usłyszałem, że pani się rusza, pomyślałem więc, że może mógłbym w czymś pomóc — powiedział z całą godnością, na jaką go było stać w tym dezabilu i o tej dziwnej godzinie. — Nie, dziękuję bardzo — złagodniała trochę — i nie ma nie do roboty. Nadal jest nieprzytomny. — Otworzyła drzwi i wpuściła go do pokoju. Tylko przy łóżku chorego paliła się mała lampka, poza tym pokój był pogrążony w cieniu i słychać było wyraźnie łagodny szum zatoki, tak odmienny od huku fal otwartego morza łamiących się na falochronach. Jak powiedziała, Lamont był nadal nieprzytomny. Kiedy Grant przyjrzał mu się badawczo, stwierdził, że wygląda nieco lepiej i oddycha regularniej. — Odzyska przytomność nad ranem — powiedziała i brzmiało to bardziej jak obietnica, niż jak stwierdzenie. — Nie potrafię wyrazić, jak bardzo mi przykro — odezwał się nagle Grant — że pani została narażona na to wszystko... że pani została w to zamieszana. — Niech się pan tym nie przejmuje, inspektorze, nie jestem specjalnie wrażliwa. Wolałabym jednak, żeby mój wuj i moja matka nie dowiedzieli się o tej całej sprawie. Czy

będzie pan mógł to załatwić? — Chyba tak, możemy namówić doktora Andersona, żeby mu zalecił rekonwalescencję na południu kraju. Poruszyła się gwałtownie, a on zdał sobie sprawę z tego, że niezręcznie się wyraził, a nie wiedząc, jak ma to naprawić, milczał. — Czy on jest bardzo złym człowiekiem? — spytała nagle. — To znaczy poza... — Nie, o ile nam wiadomo. — Ale obawiając się, że cieplejsze uczucia, które tak bezwzględnie zgasił poprzedniego wieczoru, znów mogą się obudzić i sprawić jej jeszcze większy ból, dodał: — Ale zadał cios w plecy swemu przyjacielowi. — W kolejce przed teatrem? — spytała, a Grant potakująco skinął głową. Jeszcze teraz czekał na słowa: „Nie wierzę w to”. Ale nie padły. Po raz pierwszy spotkał kobietę, której zdrowy rozsądek panował nad uczuciami. Znała Lamonta tylko trzy dni, a w ciągu tego czasu bezustannie kłamał i policja poszukiwała go pod zarzutem morderstwa. Dla tej trzeźwo myślącej dziewczyny był to wystarczający powód, żeby nie szukać dla niego żadnych okoliczności łagodzących. — Postawiłam właśnie czajnik na gazie w łazience, zrobię herbatę, może pan się napije? — zaproponowała i Grant chętnie się zgodził. Pili gorący płyn, za otwartym oknem łagodnie szumiało morze, a noc balsamicznie pachniała wiosną. Grant wróciwszy do łóżka wiedział już, że to nie. uczucia panny Dinmont go niepokoją, ale coś innego. A w słoneczny poranek, gdy pisał triumfalny telegram do Barkera, wdychając z przyjemnością zapach bekonu i jajek wspaniale zharmonizowany z wonią morszczyn, nadal nie czuł się tak szczęśliwy jak powinien. Do pokoju weszła panna Dinmont w białym fartuchu, w którym wyglądała ni to na chirurga, ni to na zakonnicę, i oświadczyła, że jej pacjent odzyskał przytomność, ale wolałaby, żeby Grant nie wchodził do niego, dopóki nie przyjedzie doktor Anderson, gdyż obawia się dla chorego zbytniego podniecenia. I Grant przyznał jej rację.

— Od jak dawna jest przytomny? — spytał. Przytomność odzyskał kilka godzin temu, wyjaśniła i odeszła stanowczym krokiem, a Grant został, ciekawy, co też w ciągu tych kilku godzin zaszło pomiędzy pielęgniarką a jej pacjentem. Drysdale towarzyszył mu przy śniadaniu i z tą tak charakterystyczną dla niego mieszaniną małomówności i serdeczności zaproponował, żeby razem przez cały dzień łowili ryby, jako rekompensatę za wczorajszy dzień. Grant obiecał, że jak tylko przyjedzie Anderson i zda mu relację o stanie Lamonta, zaraz ruszy na ryby i poprosił tylko, żeby natychmiast mu przekazano ewentualne telegramy. — Oczywiście, Pidgeon przepada za tym, żeby być ważny. To jego żywioł. Doktor Anderson, mały człowieczek w staromodnym i niezbyt czystym sportowym ubraniu, oświadczył, że pacjent czuje się dzisiaj zupełnie dobrze — nawet jego pamięć nic nie ucierpiała — ale radzi, by Grant, którego uważał za przyjaciela rannego, nie widział się z nim aż do wieczora. Trzeba mu dać cały dzień odpoczynku. A ponieważ panna Dinmont postanowiła zaopiekować się chorym, nie należy się lękać o niego, bo to znakomita pielęgniarka. — Kiedy będzie mógł wyjechać? — spytał Grant. — Chcielibyśmy jak najprędzej być na południu. — Jeżeli tak się panom śpieszy, to może pojutrze. — A widząc rozczarowanie Granta dodał: — Albo nawet jutro, jeżeli zorganizuje pan naprawdę wygodną jazdę. To wszystko zależy od warunków, w jakich będzie podróżował. Ale ja osobiście nie radziłbym wcześniej ruszyć w drogę niż pojutrze rano. — Po co ten pośpiech? — spytał Drysdale. — Po co psuć wszystko zbytnią niecierpliwością? — Obawiam się, żeby ptaszek nam nie umknął — odparł Grant. — Proszę się niczego nie obawiać. Nasz niezastąpiony Pidgeon będzie pełnił funkcję głównego strażnika. Wtedy Grant zwrócił się do zdumionego eskulapa i wyjaśnił mu sytuację. — Czy istnieją jakieś szanse na jego ucieczkę, jeżeli

zostanie tu dłużej i przyjdzie do siebie? — Dzisiaj nic z jego strony nie grozi, nie ma nawet siły podnieść palca. Gdyby chciał uciekać, ktoś musiałby go nieść, a wątpię, czy znalazłby tu chętnego. Tak więc Grant uważając, że trapią go zupełnie niedorzeczne skrupuły, napisał jeszcze jeden raport do Barkera, będący uzupełnieniem tego z poprzedniej nocy, i wraz z Drysdale’em ruszył nad rzekę. Po miłym dniu zmąconym tylko telegramem od Barkera, z którym zjawił się pomocnik Pidgeona, chłopak o zadartym nosie i odstających uszach, wrócili do domu późnym popołudniem i Grant po umyciu się zastukał do drzwi pokoju Lamonta. Gdy panna Dinmont go wpuściła, z ulgą stwierdził, że chory leży na łóżku. Pierwszy przemówił Lamont: — A więc złapał mnie pan wreszcie — powiedział przeciągając nieco sylaby. — Tak się złożyło, ale dał mi pan przedtem dobrą szkołę. — Tak — zgodził się Lament, a jego wzrok powędrował w stronę panny Dinmont, a potem szybko wrócił. — Niech mi pan powie, dlaczego skoczył pan do wody? Jaki miał pan zamiar? — Bardzo dobrze pływam i nurkuję. Gdybym się nie pośliznął, przepłynąłbym pod wodą do skał i tam ukryłbym się wystawiając tylko nos i usta na powierzchnię, i czekałbym na to, że albo zmęczy się pan poszukiwaniami, albo zapadnie zmrok. Ale udało się panu wygrać... o głowę. — Najwidoczniej ten żart go rozbawił. Zapanowała chwila ciszy, a wtedy odezwała się panna Dinmont swoim rzeczowym tonem: — Sądzę, że obecnie chory nie potrzebuje opieki, to znaczy fachowej opieki, oczywiście. Może ktoś ze służby będzie dzisiaj przy nim czuwał? Grant domyślił się z jej słów, że chce powiedzieć, że chory odzyskał już trochę sił, więc potrzebna mu jest silniejsza straż. Wdzięczny był jej za to w głębi serca. — Czy pani chce zaraz odejść?

— Jak tylko ktoś przyjdzie, żeby mnie zastąpić. Grant zadzwonił i wyjaśnił sytuację dziewczynie, która przyszła na wezwanie. — Teraz ja posiedzę, jeżeli pani chce już odejść — zaproponował, kiedy dziewczyna wyszła, a panna Dinmont zgodziła się na to. Grant podszedł do okna i stał wpatrzony w zatokę, tak że gdyby chciała powiedzieć coś Lamontowi, miała pełną swobodę. W pokoju panowała jednak nadal cisza i kiedy się odwrócił, przekonał się, że jest całkowicie pochłonięta pakowaniem swoich rzeczy, a leżący wpatruje się w nią intensywnie, z wielkim napięciem czekając na moment, kiedy wyjdzie. Grant znów się odwrócił do okna i wtedy usłyszał jej słowa: — Czy zobaczę pana przed wyjazdem? — Ponieważ nie padła żadna odpowiedź, więc znów się odwrócił i przekonał się, że te słowa skierowane były do niego. — Ależ tak, mam nadzieję, że tak — odparł. — Wpadnę na plebanię, jeżeli w inny sposób mi się nie uda z panią skontaktować. — Doskonale — powiedziała. — A więc nie potrzebuję się żegnać z panem już teraz. — I wyszła z pokoju niosąc pod pachą swój węzełek. Grant spojrzał na więźnia, ale natychmiast odwrócił wzrok. Jest wprost nieprzyzwoitością zaglądać zbyt głęboko w czyjąś duszę, nawet w duszę mordercy. Kiedy znów spojrzał na Lamonta, oczy jego były zamknięte, a na twarzy malowało się tak wielkie cierpienie, że nieoczekiwanie dla siebie samego Grant był wzruszony. A więc zależało mu na niej, to nie był zwykły oportunizm. — Czy mogę coś dla pana zrobić, Lamont? — spytał. Otworzył czarne oczy i spojrzał na inspektora nie widzącym wzrokiem. — Nie uwierzy mi pan chyba, że ja tego nie zrobiłem — powiedział wreszcie. — Raczej nie — zgodził się z nim Grant sucho. — Ale ja tego nie zrobiłem.

— Nie? Wcale nie przypuszczaliśmy, że się pan przyzna. — Ona też to powiedziała. — Kto? — spytał zdumiony Grant. — Panna Dinmont. Kiedy powiedziałem jej, że tego nie zrobiłem. — Ach tak? Widzi pan, to po prostu kwestia eliminacji. Tu wszystko zbyt dobrze, pasuje, żeby była mowa o pomyłce. Nawet to. — I podniósłszy dłoń Lamonta, która spoczywała na kołdrze, wskazał, na zadrapanie znajdujące się na wewnętrznej strome kciuka. — A gdzie to pan sobie zrobił? — Na schodach do nowego mieszkania w Brixton, kiedy przenosiłem moją walizkę — tamtego ranka. — No cóż — powiedział Grant pobłażliwie — nie będziemy teraz dyskutować o tym, a pański stan zdrowia nie pozwala na złożenie zeznań. Gdyby pan teraz je złożył, zarzucono by mi, że je wymusiłem od pana, kiedy pan nie był compos mentis. — Moje zeznanie zawsze będzie takie samo, żebym nie wiem, kiedy je składał, ale nikt w to nie uwierzy. Gdybym liczył na to, że mi uwierzą, nie uciekałbym. Grant już nieraz słyszał takie opowiastki. Był to ulubiony wykręt przestępców, którzy nie mieli nic innego do powiedzenia. Kiedy ktoś udaje uciśnioną niewinność, człowiek postronny natychmiast zaczyna brać pod uwagę możliwość pomyłki, ale oficer policji, który od lat ma do czynienia z ludźmi niewątpliwie winnymi, nie tak łatwo ulega wpływom — a właściwie wcale nie ulega. Oficer policji, który z łatwością uwierzyłby w historyjkę o nieszczęśliwym zbiegu okoliczności, choćby nie wiem jak dobrze opowiedzianą, nie na wiele zdałby się w organach władz, których zadaniem jest ściganie najbardziej godnej pogardy istoty ludzkiej — przestępcy. Więc Grant uśmiechnął się tylko i podszedł do okna. Tego wieczora zatoka była jak szklana tafla, a wzgó rza po obu stronach odbijały się w wodzie z niezwykłą wyrazistością. Po chwili Lamont spytał: — W jaki sposób pan się dowiedział, że tu jestem? — Dzięki odciskom palców — wyjaśnił rzeczowo Grant.

— Czy zdobył pan moje odciski palców? — Nie, nie pańskie. Pańskie wezmę zaraz. — Wobec tego czyje? — Pani Everett. — A cóż ma z tym wspólnego pani Everett? — spytał Lamont po raz pierwszy z tonem wyzwania w głosie. — Mam wrażenie, że pan o wiele więcej wie na ten temat niż ja. Proszę nie mówić za dużo. Chciałbym, żeby pan mógł ruszyć w drogę jutro albo najdalej pojutrze. — Ale niech mi pan powie tylko, pani Everett nic nie zrobiliście złego? Grant uśmiechnął się. — Nie, to raczej pani Everett nam zrobiła. — Co pan przez to chce powiedzieć? Czyście ją aresztowali? Było zupełnie oczywiste, że Lamont nie uspokoi się, dopóki się nie dowie, jak został wyśledzony, więc Grant mu opowiedział. — Znaleźliśmy odcisk palca pani Everett w pańskim pokoju, a ponieważ pani Everett twierdziła, że nie wie, dokąd się pan wyprowadził, wniosek był oczywisty, że musiała maczać palce w sprawie pańskiej ucieczki. Dowiedzieliśmy się, gdzie mieszka jej rodzina, a potem otrzymaliśmy raport wywiadowcy, którego udało wam się wyprowadzić w pole na dworcu King’s Cross, i jego opis pani Everett wszystko nam wyjaśnił. Z Brixton udało się panu umknąć. — Ale pani Everett nie będzie miała żadnych przykrości? — Raczej nie, zwłaszcza teraz, kiedy zdołaliśmy złapać pana. — To było głupio z mojej strony, że zacząłem uciekać. Gdybym tego nie zrobił i od razu przyszedł i opowiedział wam wszystko, sytuacja nie byłaby wcale gorsza, niż jest w tej chwili, a oszczędziłbym sobie tych wszystkich okropnych przeżyć w ciągu minionych dni. — Leżał ze wzrokiem utkwionym w morze. — To śmieszne pomyśleć, że gdyby ktoś nie zabił Berta, nigdy bym nie poznał tego miejsca i w ogóle wszystkiego tutaj. Pod słowem „wszystkiego” inspektor zrozumiał, że chodzi mu o probostwo.

— A kto pańskim zdaniem go zabił? — Nie wiem. Nigdy nie słyszałem, żeby ktoś miał do Berta jakiś żal. Może zrobił to ktoś przez pomyłkę? — Przez pomyłkę wymachując takim ostrzem? — Nie, raczej myląc Berta z kim innym. — A tymczasem pan jest leworęcznym człowie kiem ze skaleczeniem na kciuku, który się sprzeczał z Sorrellem tuż przed jego śmiercią i który miał wszystkie pieniądze Sorrella, ale mimo to jest pan zupełnie niewinny? Mężczyzna odwrócił ze znużeniem głowę. — Sam wiem, nie potrzebuje mi pan wcale mówić, jak źle to wszystko wygląda. Dało się słyszeć pukanie do drzwi i ukazał się chłopak z odstającymi uszami, który powiedział, że został przysłany, żeby zastąpić pana Granta, jeśli sobie tego życzy. — Będę cię potrzebował za pięć minut, przyjdź tu, kiedy zadzwonię. — I chłopak zniknął bezszelestnie jak kot. Grant wyjął coś ze swojej kieszeni i umieścił na umywalni, a potem powiedział: — A teraz poproszę o odciski palców. Nie musi się pan tego obawiać, to zupełnie bezbolesne. — Wziął odciski z obu rąk na przygotowane przedtem kartki papieru, a Lamont poddał się tej procedurze z obojętnością pomieszaną z ciekawością, jaką człowiek okazuje zwykle, kiedy coś spotyka go po raz pierwszy. Grant odciskając jego palce wiedział doskonale, że nie ma ich w kartotece Scotland Yardu. Będą tylko ważne w powiązaniu z innymi odciskami tej sprawy. Kiedy odłożył papier, żeby wysechł, Lamont powiedział: — Czy pan jest gwiazdą w Scotland Yardzie? — Jeszcze nie, pan sobie pochlebia — stwierdził Grant. — Och, tak sobie pomyślałem widząc pańską fotografię w gazetach. — I dlatego w ubiegłą sobotę uciekał pan na Strandzie? — To było dopiero w ubiegłą sobotę? Szkoda, że nie zginąłem wtedy pod kołami! — Mnie to omal nie spotkało. — Tak, przeżyłem prawdziwy wstrząs, kiedy tak szybko

zobaczyłem pana za moimi plecami. — Jeżeli to ma być pociechą, to ja przeżyłem znacznie gorszy, kiedy zobaczyłem, że udało się panu znów wrócić na Strand. Co pan wtedy zrobił? — Wsiadłem w taksówkę, która właśnie przejeżdżała tamtędy. — Niech mi pan powie — ciekawość wzięła górę u inspektora — czy pan zaplanował podczas herbaty na plebanii tę ucieczkę łodzią? — Nie, nie miałem żadnych planów. O łodzi pomyślałem później, tylko dlatego, że dobrze się na tym znam, i doszedłem do wniosku, że na to pan nie wpadnie. Starałem się obmyślić sobie ucieczkę, ale nie wiedziałem, co zrobię, dopóki wychodząc z jadalni nie zobaczyłem pieprzniczki. Nie widziałem innego sposobu. Widzi pan, Bert zabrał mój rewolwer. — Pański rewolwer? Ten, który miał w kieszeni? — Tak, i po to poszedłem do kolejki, pod teatr. Ale Grant nie chciał jeszcze słuchać oświadczeń tego rodzaju. — Proszę nie mówić — uciął i zadzwonił na chło paka. — Jutro przyjmę od pana każde zeznanie. Jeżeli jest coś, co mógłbym dla pana zrobić dziś wieczór, proszę powiedzieć chłopcu, a on mnie zawiadomi. — Dziękuję, nic mi nie trzeba. Był pan bardzo fair — o wiele bardziej fair, niż chyba policja bywa wobec... kryminalistów. Była to tak angielska wersja Raoulowego określenia gentil, że mimo woli Grant się uśmiechnął, również cień uśmiechu przemknął po smagłej twarzy Lamonta. — Jak już powiedziałem, wiele rozmyślałem nad morderstwem Berta i jestem przekonany, że jeżeli to nie była pomyłka, sprawczynią jest kobieta. — Dzięki za wskazówkę — powiedział Grant sucho, zostawiając go pod troskliwą opieką szczerzące go zęby chłopaka. Kiedy jednak schodził na dół, zastanawiał się, dlaczego na myśl przyszła mu pani Ratcliffe.

Zeznania Swoje zeznanie Lamont złożył jednak nie w Carninnish, ale w pociągu podczas jazdy na południe. Doktor Anderson, kiedy się dowiedział, o co chodzi, poprosił o jeszcze jeden dzień wypoczynku dla swego pacjenta. — Chyba pan nie chce, żeby dostał zapalenia mózgu? Grant, który pragnął mieć jak najszybciej zeznanie czarno na białym, wyjaśnił, że Lamont też chce je złożyć i że zrobienie tego mniej go wyczerpie niż ustawiczne rozmyślanie na ten temat. — Z początku wszystko będzie szło gładko — po wiedział Anderson — ale kiedy skończy zeznawać, będzie. musiał potem cały dzień spędzić w łóżku. Proszę posłuchać mojej rady i zaczekać jeszcze. Tak więc Grant musiał, ustąpić i pozwolić swemu jeńcowi na dalsze obmyślanie zręcznej historyjki, co bez wątpienia robił. Grant pocieszał się, że żadne zaciemnienie sprawy nie usunie dowodów rzeczowych. Te były nie do obalenia i cokolwiek Lamont powie, to i tak nie zmieni faktów. W równej mierze ciekawość, jak i niepokój o dalszy bieg sprawy były przyczyną, że tak bardzo chciał usłyszeć to, co Lamont ma do powiedzenia. Ale musiał uzbroić się w cierpliwość. Na połów morskich ryb pojechał z Drysdale’em motorówką i każde zapuszczenie motoru przypominało mu o rybie, jaką wyciągnął z wo dy wieczorem dwa dni temu. Po południu postanowił odwiedzić probostwo. Kiedy znów usiadł w jadalni i spojrzał na niewzruszoną twarz panny Dinmont, a potem na staroświecką pieprzniczkę na stole, na nowo zaczął rozmyślać o Lamoncie. Po herbacie poszedł do kościoła po części dlatego, żeby sprawić przyjemność gospodarzowi, ale przede wszystkim dlatego, żeby uniknąć tete-a-tete z dziewczyną, które mu groziło, gdyby został w domu.

Cierpliwie wysłuchał kazania pastora Logana — wygłoszonego ku jego własnemu i kongregacji zbudowaniu na temat tego, że Król królów nie wiedział, co to fokstrot — ale przez cały czas myślami krążył wokół zeznania, które ma złożyć Lamont. Kiedy wreszcie ścichły długie modły i pastor Logan udzielił zebranym błogosławieństwa, Grant ucieszył się w duchu, że może już wracać do domu i znów być blisko Lamonta. Myśl ta zaczynała stawać się obsesją, ze wstydem zdał sobie z tego sprawę. Kiedy zaś pani Dinmont przypomniała mu, że jutro rano ich samochód ma się zatrzymać przed plebanią, żeby mogli pożegnać się z panem Lowe’em, z przykrością pomyślał, że czeka go jeszcze sporo udawania, zanim z Lamontem opuści Carninnish. Wszystko jednak przebiegało o wiele łatwiej, niż się spodziewał. Lamont grał znakomicie, tak samo jak podczas owej pamiętnej herbaty, i ani pastor, ani jego siostra nie domyślili się niczego. Panny Dinmont nie było. — Dandy mówi, że już panom powiedziała do widzenia i że dwukrotne żegnanie się przynosi pecha — wyjaśniła jej matka. — Powiedziała też, że pan Lowe miał i tak dość pecha i że na razie mu wystarczy. A więc taki z pana pechowiec? — O tak, wielki — przytaknął Lamont z czarującym uśmiechem, a kiedy samochód oddalił się nieco od plebanii, Grant założył mu kajdanki. — Bardzo mi przykro — powiedział przy tym ostro. — Ale tak trzeba, dopóki nie znajdziemy się w pociągu. — Ale Lamont powtórzył tylko słowa pani Dinmont: — Taki pechowiec! — jak gdyby podobało mu się ich brzmienie. Na stacji przyłączył się do nich agent w cywilu, a w Inverness dostali oddzielny przedział. I właśnie tego wieczora, kiedy światło dnia gasło na wzgórzach, Lamont blady i wymizerowany oświadczył, że chce zeznać wszystko, co mu jest wiadome. — Nie jest tego wiele — wyjaśnił — ale chcę, żeby pan znał prawdę. — Czy pan zdaje sobie w pełni sprawę, że to, co pan powie,

może obrócić się przeciwko panu? — uprzedził go inspektor. — Pański adwokat zapewne wolałby, żeby pan nic nie mówił. Widzi pan, w ten sposób od razu pokazuje pan nam swoją linię obrony. Mówiąc to ze zdziwieniem zadał sobie w duchu pytanie: „Właściwie dlaczego jestem taki skrupulatny? Już raz go uprzedzałem, że cokolwiek powie, może być wykorzystane przeciwko niemu”. Ale Lamont chciał mówić, więc konstabl przygotował blok do notowania. — Nie wiem, od czego zacząć? — spytał Lamont. — Może powie nam pan, jak pan spędził dzień, w którym Sorrell został zamordowany — to znaczy wtorek trzynastego marca. — Rano pakowaliśmy się, bo tego wieczoru Bert miał wyjechać do Ameryki, potem ja zabrałem swoje rzeczy do mego nowego lokum w Brixton, a on miał złożyć walizki w przechowalni dworca Waterloo. Serce inspektora mocniej zabiło. Jakiż z niego głu piec! Zapomniał przecież o bagażu zamordowanego. Tak był pochłonięty najpierw siedzeniem Ratcliffe’ow, a potem tropieniem Lamonta, że nie pamiętał o rzeczach oczywistych. Co prawda nie to było najważniejsze w tej sprawie. — To nam zajęło czas aż do lunchu, który zjed liśmy u Lyonsa na Coventry Street... — Proszę o szczegóły. — Przy narożnym stole na pierwszym piętrze. — Tak, słucham dalej. — Przez cały czas lunchu sprzeczaliśmy się, czy mam go odprowadzić, czy nie. Postanowiłem jechać z nim do Southampton i popatrzeć, jak odpływa, ale on nie chciał nawet, żebym go odprowadził do pociągu. Powiedział, że nie znosi odprowadzania na dworzec, zwłaszcza kiedy wyjeżdża na tak długo. Pamiętam doskonałe jego słowa: „Jeżeli ktoś nie jedzie daleko, to nie ma potrzeby go odprowadzać, a jeżeli jedzie na drugi koniec świata, to cóż znaczy kilka minut mniej czy więcej?” Potem po południu poszliśmy do Woffington zobaczyć

tę sztukę „A nie mówiłem?” — Co takiego? — zawołał Grant. — Poszliście na popołudniówkę do Woffington? — Tak, było to ustalone od dawna. Bert nawet zamówił dobre miejsca na parterze. Miała to być uroczystość pożegnalna. W przerwie powiedział mi, że chce stanąć w kolejce po bilety na wieczorne przedstawienie, zaraz jak tylko sztuka się skończy — był zresztą na niej wielokrotnie, zupełnie był na tym punkcie zbzikowany — i że wtedy też się pożegnamy. Uważałem to za dosyć kiepski sposób po żegnania się z przyjacielem, z którym się tak długo znało' jak my z Bertem, ale on bywał czasem nieobliczalny, a zresztą jeżeli jemu nie zależało na moim towarzystwie, to nie chciałem się narzucać. Pożegnaliśmy się więc przed teatrem i ja pojechałem do Brixton, żeby się rozpakować. Czułem się jakoś bardzo głupio, bo byliśmy bardzo zaprzyjaźnieni z Bertem, i nigdy nie miałem lepszego kompana niż on, a poza tym w Brixton, po tylu latach spędzonych u pani Everett czułem się bardzo osamotniony. — Nie chciał pan iść do teatru razem z Sorrellem? — Owszem, chciałem, ale nie miałem przy sobie pieniędzy. Przez chwilę myślałem, że mi pożyczy. Wiedział przecież, że. mu oddam. Ale nie zrobił tego. Trochę mi było nawet przykro. I w ogóle miałem dość. A Bert także nie wyglądał na bardzo zadowolonego. Kiedyśmy się żegnali, długo i mocno uścisnął mi rękę. A potem dał mi małą paczuszkę i kazał obiecać, że otworzę ją dopiero pojutrze — to znaczy nazajutrz po jego odpłynięciu. Pomyślałem sobie, że to jakiś pożegnalny prezent i więcej się nad tym nie zastanawiałem. Zresztą była zapakowana w białą bibułkę od jubilera, więc doszedłem do wniosku, że to zegarek. Mój zawsze źle chodził i Bert mawiał: „Jeżeli nie kupisz sobie nowego zegarka, spóźnisz się nawet na dzień Sądu Ostatecznego”. Lamont roześmiał się i urwał. Potem starannie przetarł zaparowane okno i ciągnął dalej: — Kiedy rozpakowałem się w Brixton, przekonałem się, że

nie ma mojego rewolweru. Nigdy go zresztą nie używałem, była to tylko pamiątka wojenna. Byłem oficerem w czasie wojny, choć może pan się tego nie spodziewał. Ale powiadam panu, że tysiąc razy wolałbym znowu przecinać zasieki z drutu kolczastego, niż być ściganym przez policję po Londynie. Na otwartej przestrzeni to nie takie straszne. Przypomina raczej sport. A w Londynie człowiek czuje się jak w pułapce. Czy pan też miał takie wrażenie, że na wsi to właściwie nie było takie okropne? — Tak — zgodził się Grant — i ja miałem takie wrażenie. Ale nigdy nie przypuszczałem, że pan będzie to tak samo odczuwał. Wydawało mi się, że raczej w mieście czuł się pan pewniejszy. — Pewniejszy, mój Boże! — powiedział z goryczą Lamont i znów zamilkł, najwidoczniej ponownie wszystko przeżywając. — A więc — przynaglił go inspektor — zauważył pan, że nie ma rewolweru. — Tak, nie było go, a chociaż go nie używałem — u pani Everett zwykle leżał zamknięty w szufladzie — doskonale wiedziałem, gdzie go włożyłem podczas pakowania. To znaczy, gdzie do walizki. A ponieważ dopiero co pakowałem się rano, więc przy rozpakowywaniu po południu od razu spostrzegłem jego brak. I sam nie wiem czemu, przestraszy łem się. Przypomniałem sobie nagle, że ostatnio Bert był niezwykle spokojny, zawsze był raczej milczący, ale ostatnio jeszcze więcej niż zwykle. Potem pomyślałem sobie, że może chciał mieć broń w obcym kraju, ale przecież wiedział doskonale, że gdyby poprosił, to bym mu dał. W każdym razie przestraszyłem się, chociaż nie potrafiłbym wyjaśnić dlaczego, natychmiast więc pojechałem z powrotem przed teatr i odszukałem go w kolejce. Stał niedaleko początku, pewno więc opłacił chłopaka, żeby mu zajął miejsce. Widać postanowił jeszcze raz znaleźć się. w teatrze tego ostatniego wieczoru. Bert był sentymentalny. Spytałem go, czy nie wziął mego rewolweru, a on od razu się przyznał. Nie wiem sam, dlaczego nagle znowu ogarnęło mnie przerażenie.

Kiedy wspominam to, nie widzę żadnej konkretnej po temu przyczyny — po prostu przyjaciel wziął mój rewolwer. Ale mimo wszystko byłem przerażony i zupełnie straciłem głowę. „Chcę go zaraz mieć z powrotem” — zażądałem. A on na to: „Dlaczego?” „Dlatego, że to moja własność i chcę ją zaraz mieć z powrotem.” „Strasznie jesteś nieużyty, Jerry — on mi na to. — Czy ty zostając w spokojnym Londynie nie możesz pożyczyć takiego drobiazgu przyjacielowi, który jedzie na drugi koniec świata?” Ale ja obstawałem przy tym, że chcę go mieć z powrotem. Wreszcie powiedział: „Dobrze, jak chcesz rozpakować wszystkie moje rzeczy, proszę bardzo, oto klucz i kwit z przechowalni”. Dopiero wtedy zdałem sobie sprawę, że byłem pewny, że rewolwer ma przy sobie. Poczułem się bardzo głupio. Ja zawsze najpierw coś robię, a potem myślę, w przeciwieństwie do Berta, który najpierw rozmyślał godzinami, a potem robił tak, jak sobie to zaplanował. W wielu rzeczach różniliśmy się krańcowo. Powiedziałem mu więc, żeby sobie zatrzymał swój klucz i rewolwer, i odszedłem. Wśród rzeczy Sorrella nie znaleziono kwitu z przechowalni bagażowej. — Czy pan widział ten kwit? — Nie, on tylko zaproponował, że mi go zaraz da. Następnego ranka zapóźniłem się mocno, ponieważ nie byłem przyzwyczajony do robienia wszystkiego sam, a musiałem przygotować sobie śniadanie, sprzątnąć, ale się też nie spieszyłem, bo jeszcze nigdzie nie pracowałem. Postanowiłem poszukać sobie posady, już jak się urządzę na tym nowym mieszkaniu. Była prawie dwunasta, kiedy wyszedłem, i cały czas rozmyślałem o Bercie. Tak mi było przykro z powodu naszego rozstania i tego, jak się wygłupiłem, że poszedłem na pocztę i nadałem telegram do niego na „Queen of Arabia” tej treści: „Bardzo przepraszam — Jerry”. — Z jakiego urzędu pocztowego wysłał pan ten telegram? — Z urzędu na Brixton High Street. — Dobrze, proszę mówić dalej.

— Kupiłem gazetę, wróciłem do mego mieszkania i tutaj przeczytałem o morderstwie w kolejce. Rysopis zabitego był ogólnikowy, podano tylko, że to młody blondyn, więc nie powiązałem tego z Bertem. Wie pan, ilekroć myślałem o Bercie tego dnia, zawsze widziałem go na statku. Gdyby ten człowiek został zastrzelony, od razu bym się zaniepokoił. Ale zasztyletowanie — to było zupełnie coś innego. W tym momencie Grant spojrzał z niedowierzaniem i zdumieniem na. Lamonta. Czy istniał choć. cień możliwości, że mówił prawdę? Jeżeli nie, to Grant w całym swoim życiu jeszcze nigdy nie widział równie opanowanego zbrodniarza. Lecz Lamont całkowicie pochłonięty opowiadaniem nie zwrócił uwagi na badawcze spojrzenie Granta. Jeżeli grał, to robił to świetnie, a Grant uważał siebie za znawcę. — W czwartek rano, podczas sprzątania, przypomniałem sobie o paczuszce i otworzyłem ją. W środku znalazłem całą gotówkę Berta. Byłem zupełnie oszołomiony i znów ogarnął mnie lęk. Gdyby coś się stało z Bertem, dowiedziałbym się o tym — uspokajałem sam siebie, ale byłem zaniepokojony. W środku nie było ani słowa. „To dla ciebie” — powiedział, kiedy mi ją wręczał, i kazał obiecać, że otworzę ją na drugi dzień. Nie wiedziałem, co mam zrobić, bo nadal byłem pewien, że Bert płynie do Nowego Jorku. Potem wyszedłem i kupiłem gazetę. Były wielkie nagłówki o tym morderstwie, tym razem jednak podano dokładny rysopis zabitego, jego ubrania, zawartości kieszeni. Wtedy już zrozumiałem, że to chodzi o Berta. Wsiadłem do autobusu, byłem wstrząśnięty, zamierzałem natychmiast jechać do Scotland Yardu i powiedzieć wszystko, co wiem. Po drodze przeczytałem do końca ten artykuł. Napisali, że zbrodnię popełnił ktoś leworęczny, ktoś, kto opuścił kolejkę. Wtedy przypomniałem sobie, że sprzeczaliśmy się w kolejce i że mam wszystkie pieniądze Berta, a nie mogę udowodnić, w jaki sposób znalazły się w moim posiadaniu. Wysiadłem z autobusu spocony jak ruda mysz i poszedłem na spacer, żeby się spokojnie zastanowić. Im dłużej o tym myślałem, tym jaśniej rozumiałem, że z taką opowiastką nie mogę iść do Scotland Yardu. Walczyłem ze sobą, co robić —

przecież Bert leży zabity, a ten drań, który to zrobił, chodzi na wolności. Dziw, że nie zwariowałem tego dnia. Potem pomyślałem, że jeśli się nie zgłoszę, to i tak sami wpadną na ślad mordercy. A może po prostu obleciał mnie strach. Myśli kłębiły mi się w głowie jak szalone i nie potrafiłem powziąć żadnej decyzji. W piątek podano, że tego dnia odbędzie się wstępne przesłuchanie i że nie zgłosił się nikt, kto by znał Berta. W tym momencie już miałem się zgłosić na policję, odwagi mi dodała myśl o Bercie, ale znowu przypomniałem sobie, jak słabe mam argumenty na swoją obronę. I wtedy posłałem pieniądze na pogrzeb Berta. Miałem ochotę napisać, kim jest Bert, ale wiedziałem, że to od razu naprowadzi policję na mój ślad. A potem następnego ranka przekonałem się, że mają mój rysopis, że szukają mnie. Wtedy postanowiłem, że się zgłoszę z własnej woli. Ale w opisie było podane, że morderca ma skaleczenie na wewnętrznej stronie kciuka lub palca wskazującego. To przekreśliło moją decyzję. Skaleczyłem się — wyciągnął rękę — jak już panu powiedziałem, niosąc walizkę na górę do nowego mieszkania. Skaleczyłem się o zamek. Kto by mi teraz mógł uwierzyć? Zaczekałem aż do późnego popołudnia i pojechałem do pani Everett. Była jedyną przyjazną duszą, jaką miałem, i znała mnie dobrze. Opowiedziałem jej wszystko dokładnie. Uwierzyła mi, ale i ona zrozumiała, że nikt, kto mnie nie zna, nie uwierzy mi. Nazwała mnie głupcem, że od razu się nie zgłosiłem i nie zeznałem tego, co mi było wiadome. Ona by to zrobiła. Rządziła nami obydwoma. Bert ją przezywał lady Makbet, ponieważ była Szkotką i potrafiła nas zmuszać do różnych niemiłych, a pożytecznych rzeczy. Powiedziała, że teraz muszę przywarować i przeczekać. Jeżeli mnie nie wytropią, istnieje zawsze szansa, że schwytają prawdziwego mordercę, a ona za jakiś czas da mi pieniądze na wyjazd za granicę. Z pieniędzy Berta nie mogłem przecież korzystać. Kiedy od niej wyszedłem, całą drogę do centrum szedłem piechotą, bo nie chciałem wrócić do mego pustego mieszkania i nasłuchiwać kroków na schodach. Pomyślałem sobie, że najbezpieczniej będę się czuł w kinie i postanowiłem iść na Haymarket. I właśnie wtedy obejrzałem się na Strandzie i zobaczyłem pana.

Tę historię pan zna, więc nie będę jej powtarzał. Potem wróciłem do siebie i nie ruszałem się, dopóki nie przyszła w poniedziałek pani Everett i nie powiedziała, że pan był u niej i że załatwiła sprawę mego pobytu u swojej rodziny w Carninnish; potem pojechała ze mną na King’s Cross. Resztę pan wie. Od pierwszego, dnia pobytu w Carninnish już zacząłem myśleć, że mi się udało, aż do chwili kiedy pan wszedł do jadalni. Znów umilkł, Grant zauważył, że ręce mu drżą. — Dlaczego pan przypuszczał, że pieniądze, które zostawił panu Sorrell, były całym jego majątkiem? — Ponieważ to była suma, jaką miał na swoim prywatnym koncie w banku. Sam je podejmowałem na jakiś tydzień przed jego odjazdem. Zostawił tylko jednego funta. — Czy to pan zwykle podnosił dla niego pieniądze? — Nie, prawie nigdy. Ale akurat wtedy był okropnie zajęty, likwidował swoje sprawy w biurze i w ogóle. — Dlaczego podniósł je tak wcześnie, jeżeli nie musiał wtedy płacić za swój przejazd. — Nie wiem, może obawiał się, że nie starczy mu pieniędzy firmowych na uregulowanie wszystkich zobowiązań. Ale starczyło, nikomu nie został winien ani pensa. — Czy dobrze mu się powodziło? — Ostatnio nie najlepiej. Jak to zwykle w zimie. Podczas Wielkiej Narodowej nie miewaliśmy dużo zakładów. Ale w sezonie było zupełnie dobrze. — A więc koniec zimy był zawsze okresem zastoju dla Sorrella? — Tak. — A kiedy wręczył pan pieniądze Sorrełlowi? — Natychmiast po podjęciu ich z banku. — Powiada pan, że się pan pokłócił z Sorrellem z powodu tego rewolweru. Czy może pan jakoś dowieść, że należał on do pana? — Nie. W jaki sposób? Nikt o nim nie wiedział, bo stałe był zamknięty — to znaczy nikt z wyjątkiem Berta. Leżał

naładowany od dnia zawieszenia broni. To nie jest coś, co mogłoby się poniewierać po mieszkaniu. — Nie domyśla się pan, po co był Sorrellowi potrzebny? — Nie. Nie mam zupełnie pojęcia. Przestraszyłem się, że chce popełnić samobójstwo. Na to wyglądało. Ale nie miał żadnego po temu powodu. — Kiedy w Carninnish powiedział mi pan, że pańskim zdaniem Sorrella zabiła kobieta, co pan miał na myśli? — Widzi pan, znałem wszystkich przyjaciół Berta. Mężczyzn, bo nie miał znajomych dziewcząt — to znaczy dziewcząt, które by znaczyły coś dla niego. Ale zawsze przypuszczałem, że musiała być jakaś kobieta w jego życiu, zanim się poznaliśmy. Bardzo był lakoniczny na temat spraw osobistych i nigdy o nich ze mną nie rozmawiał. Widziałem czasem, że otrzymywał listy pisane kobiecym charakterem pisma, ale nic o nich nie mówił, a z Bertem nie można było żartować na takie tematy. — Czy tego rodzaju list przyszedł do niego niedawno — powiedzmy, w ciągu ostatnich sześciu miesięcy? Lamont zastanawiał się przez chwilę i odparł, że tak, chyba tak. — Jaki to był charakter pisma? — Duży, o bardzo zaokrąglonych literach. — Czytał pan opis sztyletu, którym zabito Sorrella. Czy miał pan kiedyś coś takiego w ręku? — Nie, nie miałem, ani nawet nigdy nie widziałem. — Czy ma pan jakieś przypuszczenia, kim może być ta hipotetyczna kobieta? — Nie. — Chce pan przez to powiedzieć, że chociaż był pan najbliższym przyjacielem Sorrella od lat i mieszkał z nim przez cztery lata pod jednym dachem, nic pan nie wie o jego przeszłości? — Dużo wiem o jego przeszłości, ale nie z tej dziedziny. Nie znał pan Berta, więc trudno to panu zrozumieć. On nie był skryty w sprawach codziennych, ale pewne tematy były tabu.

— Dlaczego wyjeżdżał do Ameryki? — Nie wiem. Jak panu mówiłem, ostatnio był raczej przybity. Nigdy nie odznaczał się specjalnie radosnym usposobieniem, ale w ostatnim okresie unosiła się wokół niego jakaś trudna do zdefiniowania atmosfera. — Czy wyjeżdżał sam? — Tak. — Nie z kobietą? — Z pewnością nie — powiedział ostro Lamont, jak gdyby Grant obraził pamięć przyjaciela. — Skąd ta pewność? Lamont zaczął szukać najwidoczniej jakiegoś argumentu w myślach, ale na próżno. Zapewne po raz pierwszy zdał sobie sprawę, że może jego przyjaciel jednak zamierzał wyjechać z kimś za granicę i nie powiedział mu o tym. Grant widział, jak rozważa to przypuszczenie i je odrzuca. — Nie wiem skąd, ale wiem. Powiedziałby mi przecież. — A więc obstaje pan przy tym, że nie wie, w jaki sposób Sorrell zginął? — Tak. Przecież gdybym cokolwiek wiedział, od razu bym to zeznał. — Zapewne tak! — stwierdził z przekąsem Grant. — Właśnie ta niepewność pańskich przypuszczeń jest słabym punktem pańskiej obrony — mruknął Grant i polecił konstablowi, żeby głośno przeczytał zeznanie. Lamont oświadczył, że protokół odpowiada temu, co zeznał, i podpisał każdą stronę niezbyt pewną ręką. Kiedy złożył podpis, na ostatniej, spytał: — Czy mogę się teraz położyć? Czuję się bardzo podle. Grant dał mu lekarstwo otrzymane od doktora i po piętnastu minutach jego zupełnie wyczerpany więzień zasnął jak kamień, a tymczasem inspektor czuwał rozmyślając nad zeznaniem. Było ono całkiem proste i zupełnie przekonujące. Wszystko zgadzało się znakomicie. Z wyjątkiem owego zasadniczego nieprawdopodobieństwa trudno było znaleźć w nim jakiś błąd. Lamont potrafił wyjaśnić każdy najdrobniejszy szczegół. Czas, miejsce, nawet motywy zgadzały się. Opowiadanie o jego

uczuciach, począwszy od chwili, gdy odkrył, że rewolwer znikł, było majstersztykiem prawdopodobieństwa. Czy istniała możliwość, choćby cień możliwości, że jego zeznanie jest prawdziwe? Czyżby to był ten jeden przypadek na tysiąc, kiedy dowody pasują w każdym najdrobniejszym szczególe, ale są po prostu serią zbiegów okoliczności zupełnie niepowiązanych, tak że tworzą w konsekwencji jedno monstrualne kłamstwo? Ale to podstawowe nieprawdopodobieństwo tej opowiastki Lamonta! Przecież miał prawie dwa tygodnie, żeby obmyślić swoje wyjaśnienie, wypolerować je, opracować w każdym szczególe. Odznaczałby się kiepską inteligencją, gdyby w momencie, kiedy chodzi o jego życie, nie potrafił przygotować zręcznej historyjki. Był w tym i jego pech, i szczęście zarazem, że brakło kogoś, kto mógłby potwierdzić istotne punkty. Grant pomyślał, że jedynym sposobem, by sprawdzić wersję Lamonta, jest odkryć tajemnicę Sorrella, bo tego, że musiała istnieć jakaś tajemnica, Grant był pewien. Gdyby udało mu się dowieść, że Sorrell rzeczywiście zamierzał popełnić samobójstwo, potwierdziłoby to opowieść Lamonta o zabranym rewolwerze i ofiarowanych pieniądzach. Ale Grant natychmiast skarcił siebie w duchu. Potwierdzić zeznanie Lamonta? Czyżby coś takiego było możliwe? A gdyby nawet, to przecież wtedy, jego cała teza rozwiałaby się jak dym, i okazałoby się, że Lamont jest niewinny, a on aresztował niewłaściwego człowieka. Ale czy mógł powstać taki zbieg okoliczności, żeby w jednej kolejce po bilety do teatru mogło się znaleźć dwóch leworęcznych osobników, obydwu skaleczonych w palec lewej ręki, obydwu znajomych Sorrella, a więc jego potencjalnych morderców? Odrzucił taką możliwość. To nie prawdopodobieństwo wersji aresztowanego zmąciło tok rozumowania inspektora, ale niezwykła siła przekonania, z jaką Lamont opowiadał. A przecież to tylko zręczna bajeczka! Myśli jego ciągle jednak krążyły wokół sprawy. Na korzyść Lamonta — masz ci los, znów wrócił do tego — przemawiał fakt, że i na rewolwerze, i na liście z pieniędzmi odciski palców były te same. Jeżeli odciski, które wysłał z Carninnish, okażą się identyczne z tamtymi, to jego opowiadanie przynajmniej w

tym punkcie okaże się prawdziwe. Sprawę listów od jakiejś kobiety do Sorrella będzie można sprawdzić u pani Everett. Pani Everett n a j widoczniej wierzy w niewinność Lamonta i dzięki temu przekonaniu poszła na daleko idącą pomoc, ale wobec tego jest stronnicza i dlatego nie można zbytnio polegać na jej zdaniu. Założywszy, że opowieść Lamonta jest wymyślona, właściwie co spowodowało, że zamordował Sorrella? Czyżby aż tak boleśnie odczuł wyjazd przyjaciela i to, że ten nie zatroszczył się o jego dalszy los, że go zamordował? Ale przecież miał pieniądze Sorrella w ręku? Gdyby naprawdę otrzymał te pieniądze przed śmiercią Sorrella, nie miałby powodu go zabijać. A gdyby ich nie otrzymał, to zostałyby znalezione przy Sorrellu. Albo założywszy, że zdobył je kradnąc portfel przyjaciela podczas lego popołudnia, tym bardziej nie miałby powodu do mordowania go i tym bardziej trzymałby się jak najdalej od kolejki. Im dłużej Grant nad tym rozmyślał, tym trudniej przychodziło mu wymyślenie naprawdę dobrej teorii, dlaczego Lamont zamordował Sorrella. Na jego korzyść przemawiał fakt, że na sprzeczkę z przyjacielem wybrał sobie tak publiczne miejsce jak kolejka po bilety przed teatrem. Zwykle mordercy tak nie postępują. Ale może nie zamierzał go zabić? Lamont nie sprawiał wrażenia człowieka, który przez dłuższy czas potrafiłby planować morderstwo. A może posprzeczali się nie o rewolwer, ale o coś znacznie ważniejszego? Nie wiadomo dlaczego, Grant nagle ujrzał wyraz twarzy Lamonta, kiedy panna Dinmont wyszła z pokoju nie spojrzawszy nawet na niego, i przypomniał sobie ton jego głosu, kiedy podsunął mu myśl o możliwości romansu Sorrella. I natychmiast odrzucił tę teorię. A może w grę weszły interesy? Lamont najwyraźniej cierpiał nad swoim ubóstwem i brakiem serdeczności ze strony przyjaciela. Czyżby słowa: „miał dość” były eufemizmem określającym skryty żal, który rozpalił się w nienawiść? Ale mając dwieście dwadzieścia trzy funty...

ależ nie, o tym dowiedział się dopiero później. Może to i prawda, ta historia z paczuszką i jego przypuszczeniem, że zawierała wymarzony zegarek. Ostatecznie trudno się spodziewać, że wyjeżdżający przyjaciel ofiaruje dwieście dwadzieścia trzy funty, czyli cały swój majątek. Jednak ostatecznie było to możliwe. Pożegnał się i potem... ale o co się posprzeczali? Gdyby wrócił, żeby zasztyletować Sorrella, nie zwracałby na siebie uwagi. A co zamierzał zrobić Sorrell? Jeżeli historia Lamonta była prawdziwa, jedynym wytłumaczeniem postępowania Sorrella było zamierzone samobójstwo. Im więcej Grant rozmyślał, tym większej nabierał pewności, że tylko wyjaśnienie do końca tajemnicy Sorrella rozwiąże zagadkę i dowiedzie winy Lamonta albo — wprost nie do wiary! — jego niewinności. Jak tylko wróci do Londynu, zrobi to, co zaniedbał pochłonięty pościgiem za Lamontem — znajdzie bagaż Sorrella i przeszuka go. A. jeżeli to nic nie da, jeszcze raz odwiedzi panią Everett. Zrobi to z największą przyjemnością! Po raz ostatni spojrzał na śpiącego Lamonta, wydał kilka poleceń czuwającemu konstablowi i ułożył się do snu; nadal nękały go wątpliwości, ale powziął pewne decyzje. Nie zostawi tak tej sprawy.

Broszka Po gorącej kąpieli, w czasie której w obłokach pary starał się wmówić w siebie zadowolenie, jakie zwykle ogarnia oficera policji, który wreszcie schwytał ściganego, Grant udał się do Scotland Yardu na rozmowę ze swym zwierzchnikiem. Kiedy znalazł się przed obliczem wielkiego człowieka, Barker zaczął od razu od komplementów. — Gratuluję, Grant — powiedział. — To była rzeczywiście dobra robota. — A potem zapytał o szczegóły schwytania Lamonta, których Grant nie mógł podać w swoim oficjalnym raporcie, i Grant ze swadą opisał mu trzy dni spędzone w Carninnish. Nadinspektor był wyraźnie rozbawiony. — Dobra robota — powtórzył. — Dobrze, żeś to ty był, a nie ja. Pełzanie po wrzosowiskach to nie moja specjalność. Tym razem, Grant, byłeś właściwym człowiekiem na właściwym miejscu. — Tak — zgodził się Grant bez entuzjazmu. — Jakoś nie jesteś specjalnie uradowany, co? — stwierdził Barker patrząc na jego twarz. — No tak, na ogół mi się udało, ale popełniłem jeden błąd. — Jaki mianowicie? — Przekonałem się, że Sorrell istotnie zamierzał wyjechać do Ameryki — w każdym razie wykupił bilet — i zapomniałem, że należy przeszukać jego rzeczy leżące w przechowalni. — Nie wydaje mi się to jakąś istotną pomyłką. Wiedziałeś, kim był Sorrell i jakich miał przyjaciół. Cóż ci było więcej trzeba, żeby odszukać Lamonta? — Tu nie chodzi o Lamonta. Tylko o to, że tak byłem pochłonięty tropieniem go, że zapomniałem zupełnie o bagażu. Ale chciałbym się więcej dowiedzieć o Sorrellu. Muszę ci wyznać — wybuchnął nagle — że wcale nie jestem

zadowolony z przebiegu tej sprawy. Barkerowi zrzedła nieco mina. — O co chodzi? — spytał. — Od dawna Yard nie miał tak czystej sprawy. — Tak, z wierzchu. Ale jeżeli zaczniesz grzebać trochę głębiej, znajdziesz rzeczy niedostrzegalne dla oka. — Co masz na myśli? Że ktoś więcej jest zamieszany? — Nie, chodzi mi o to, że istnieje możliwość, iż złapaliśmy nie tego, co trzeba. Przez chwilę panowała cisza. — Słuchaj, Grant — odezwał się wreszcie Barker — do tej pory nigdy jeszcze nie straciłeś panowania nad nerwami. Potrzebujesz wypoczynku. Z pewnością zaszkodziła ci ta gonitwa po wrzosowisku. Może pełzanie źle wpływa na twoją psychikę. Z pewnością zatraciłeś krytyczne spojrzenie na sprawę. Grant w tej chwili nie miał ochoty na długie dyskusje. — Tu jest jego zeznanie, które złożył wczoraj wieczór — powiedział tylko i podał swemu zwierzchnikowi kilka arkuszy papieru. Podczas gdy Barker czytał, podszedł do okna i spoglądając na trawnik i rzekę skąpaną w słońcu pomyślał sobie: „Jakiż ze mnie głupiec, że się martwię, kiedy mam prawie gotową sprawę. Głupiec czy nie głupiec, jak tylko skończy się ta rozmowa z szefem, pojadę na dworzec Waterloo i zobaczę, co to da.” Kiedy Barker głośno opuścił sprawozdanie na stół, Grant odwrócił się ciekaw, jakie na nim ono wywarło wrażenie. — No tak — oświadczył jego zwierzchnik — bardzo chciałbym się spotkać z panem Lamontem. — Dlaczego? — Ponieważ chciałbym zobaczyć osobiście człowieka, który usiłował wzruszyć inspektora Granta i któremu prawie się to udało. Twardego jak głaz Granta! — A więc takie to na tobie wywarło wrażenie? — powiedział ponuro Grant. — Nie wierzysz ani jednemu słowu? — Ani jednemu — powtórzył wesoło Barker. — Dawno już

nie słyszałem historii tak sprytnie sfabrykowanej. Chyba trudno mu było dopasować jakąś historię do tych wszystkich dowodów. Zrobił nielichą robotę — trzeba mu to przyznać. — No dobrze, ale spójrz na to z innej strony. Czy widzisz jakieś logiczne wyjaśnienie, dlaczego Lamont zabił Sorrella? — Ciii, Grant, jesteś w Scotland Yardzie od Bóg wie ilu łat, i na tym etapie szukasz uzasadnionego morderstwa. Potrzeba ci, mój drogi, wypoczynku. Lamont pewno dlatego zabił Sorrella, że jego sposób jedzenia działał mu na nerwy. Poza tym nie nasza rzecz dopasowywać motywy psychologiczne do człowieka czy coś w tym rodzaju. A więc przestań łamać sobie głowę. Dostarcz niezbitych dowodów, zamknij winnego w celi, a o resztę się nie martw. Znów zapanowała cisza; Grant zaczął zbierać swoje papiery, chciał jak najszybciej jechać na dworzec Waterloo. — Słuchaj, stary — przerwał Barker milczenie — zostawmy te żarty, czy ty jesteś zdania, że on tego nie zrobił? — Nie widzę możliwości, żeby tego nie zrobił, mamy na to dowody. Sam nie wiem, skąd się bierze ta moja niepewność, ale to nie zmienia faktu, że ją czuję. — Czyżby to był przykład niezawodnej intuicji? — spytał Barker wracając do poprzedniego tonu. Ale Grant chciał być poważny tego ranka. — Nie. Po prostu dlatego pewno tak jest, że ja widziałem Lamonta, kiedy opowiadał swoją historię, i rozmawiałem z nim, a ty nie. — Od tego właśnie zacząłem — przypomniał mu Barker. — Lamont usiłował ciebie wzruszyć i powiodło mu się do pewnego stopnia... Ale wybij to sobie z głowy, chyba żebyś zdobył choć cień dowodu jego niewinności. Intuicja to bardzo dobra rzecz, i nie mówię, raz czy dwa ci się udało, ale wtedy była zawsze mniej lub więcej w zgodzie z dowodami, a w tym wypadku stoi w oczywistej z nimi sprzeczności. — I to właśnie niepokoi mnie najwięcej. Dlaczego nie cieszę się obecną fazą tej sprawy? Jaka tego przyczyna?

Istnieje z pewnością, ale ja zupełnie nie wiem, gdzie jej szukać. Czuję, że coś gdzieś jest nie w porządku. Potrzeba mi czegoś, co albo dostarczy mi jeszcze mocniejszych dowodów przeciw Lamentowi, albo podważy to, co mamy. — Dobrze, dobrze — roześmiał się dobrodusznie Barker — rób swoje. Do tej pory pracowałeś tak sprawnie, że możesz pozwolić sobie na jeszcze kilka dni zwłoki. Obecne dowody są zupełnie wystarczające dla policji, a chyba i dla sądu również. Tak więc Grant ruszył w słoneczny ruchliwy poranek na dworzec Waterloo, otoczony jednak małą chmurką niezadowolenia. Kiedy z zalanej słońcem ulicy zanurzył się w zimną halę najlepszego, ale i najsmutniejszego z londyńskich dworców, ponury wyraz zagościł na jego twarzy. Kiedy otrzymał potrzebne zezwolenie na otwarcie wszelkiego bagażu pozostawionego przez Sorrella, udał się do przechowalni, gdzie bardzo zaciekawiony urzędnik powiedział: — Tak, wiem, o co chodzi, te rzeczy leżą u nas od dwóch tygodni. Bagaż Sorrella składał się z dwóch zniszczonych waliz i Grant zauważył od razu, że na żadnej z nich nie było nalepki towarzystwa okrętowego Rotterdam-Manhattan, którego statkiem zamierzał odpłynąć z Southampton. W ogóle nie było na nich żadnego adresu. Tylko zwykłe wiżytówki z napisem „A. Sorrell”, wykonanym ręką zamordowanego. Nic więcej. Inspektor otworzył je swoimi kluczami. Zaraz pod wierzchnią warstwą ubrania znalazł paszport Sorrella i bilety kolejowy i okrętowy. Dlaczego je tu zostawił? Dlaczego nie miał ich przy sobie w portfelu? Wraz z biletami były nalepki okrętowe na bagaż. Z jakichś sobie tylko wiadomych przyczyn Sorrell zamierzał otworzyć ponownie rzeczy przed wejściem do pociągu i aż do tej chwili odłożył naklejenie nalepek na walizy. A bilety i paszport zostawił uważając widocznie, że będą tu bezpieczniejsze niż w jego portfelu podczas stania w kolejce. Grant kontynuował swoje poszukiwania. Nic innego nie wskazywało na to, jakoby Sorrell nie zamierzał wyjechać, jak to głosił wszem i wobec. Ubrania były zapakowane ze

starannością i dokładnością, która świadczyła o tym, że właściciel zamierzał ich nadal używać. W samym sposobie pakowania widać było również pewną metodę. Rzeczy, które miały być używane najpierw, leżały pod ręką — reszta głębiej. Patrząc na ten system pakowania, trudno było uwierzyć, by Sorrell w niedalekiej przyszłości nie zamierzał z nich korzystać. Nie było jednak żadnych notatek, listów, fotografii. To ostatnie specjalnie uderzyło Granta — fakt, że człowiek wyjeżdżający za granicę nie zabierał ze sobą żadnych pamiątek. Ale wreszcie na samym dnie, pomiędzy dwoma butami znalazł niewielki pakiet zdjęć. Niecierpliwie rozwiązał sznurek, którym były owinięte, i spojrzał na nie. Mniej więcej połowa przedstawiała Lamonta albo samego, albo z Sorrellem, pozostałe były to stare zdjęcia z wojska. Jedyną kobietą była tu pani Everett i kilka dziewcząt ze służby pomocniczej, które zapewne przypadkowo znalazły się na fotografiach. Grant prawie głośno jęknął z rozczarowania — rozwiązywał ten sznurek pełen nieokreślonych bliżej nadziei — ale kiedy go zawiązał z powrotem, schował paczuszkę do kieszeni, bo choć wyglądało, że dziewczęta te znalazły się przypadkowo na zdjęciach, ale każda z nich była jednak kobietą i tego faktu nie należało lekceważyć. I to było wszystko! Tyle nadziei i tak nikły rezultat! Zmartwiony i rozczarowany zaczął układać rzeczy kolejno, tak jak je wyjmował. Kiedy podniósł płaszcz, żeby go złożyć, coś wypadło z kieszeni i potoczyło się po podłodze. Było to małe niebieskie aksamitne puzderko, jakich używają jubilerzy. Grant z szybkością teriera goniącego za szczurem schwycił toczące się pudełeczko, nacisnął guziczek i otworzył je. Serce biło mu niespokojnie. Na ciemnoniebieskim tle leżała broszka, jaką zwykle kobiety wpinają w kapelusze. Była zrobiona z małych pereł, tworzących monogram prosty, ale niezwykle piękny. — M. R. — powiedział głośno — Margaret Ratcliffe. Powiedział to szybciej, zanim zdążył zebrać myśli. Patrzył przez chwilę na klejnot, wziął go do ręki, obrócił kilka razy, potem odłożył z powrotem. Czyżby to był decydujący trop? Czyżby ten monogram wskazywał na kobietę, której nazwisko tak uporczywie powracało w tej sprawie? To ona stała za

Sorrellem, kiedy został zabity, to ona wykupiła miejsce na tym samym statku co Sorrell, a teraz jedyna wartościowa rzecz w jego bagażu nosiła jej inicjały. Jeszcze raz spojrzał na broszkę. Nie była to rzecz tuzinkowa, a firmy tej na ogół nie odwiedzali niezbyt zamożni młodzi bukmacherzy; mieści się ona na Bond Street, a jej sława odpowiada cenom, które pobiera. Grant uznał, że najlepiej zrobi, jeśli osobiście odwiedzi panów Gallio i Stein. Zamknął walizki, wraz ze zdjęciami schował broszkę do kieszeni i wyszedł z dworca. Kiedy wchodził na górne piętro autobusu, przypomniał sobie, że Lamont mu powiedział, iż pieniądze, które otrzymał, były zawinięte w białą bibułkę od jubilera. Jeszcze jeden punkt na korzyść Lamonta. Ale jeżeli Sorrell wyjeżdżał za granicę w towarzystwie albo z powodu Margaret Ratcliffe, to dlaczego ofiarował tak dużą sumę przyjacielowi? Pani Ratcliffe miała swoje własne pieniądze, Simpson o tym doniósł, ale żaden mężczyzna uciekając z kobietą nie rozpocznie wspólnego życia na jej rachunek, nawet jeżeli mu bardzo żal ubogiego przyjaciela. Firma panów Gallio i Stein mieściła się w małym i raczej ciemnym sklepie przy Old Bond Street, i Grant wchodząc spostrzegł tylko jednego sprzedawcę. Gdy inspektor otworzył błękitne pudełeczko, młody człowiek od razu poznał broszkę. To on sam załatwiał tego klienta. Nie, nie mają takich w sprzedaży, ta została wykonana na zamówienie młodego blondyna nazwiskiem Sorrell. Kosztowała trzydzieści gwinei i była gotowa na wtorek szóstego marca i tegoż dnia pan Sorrell przyszedł po nią, zapłacił i zabrał. Nie, sprzedawca nigdy go przedtem nie widział. Pan Sorrell dokładnie określił, jak ma wyglądać broszka, i nie targował się wcale. Grant wyszedł mocno zamyślony, ale wcale nie bliższy rozwiązania. Fakt, że człowiek w sytuacji materialnej Sorrella zgodził się zapłacić za błyskotkę trzydzieści gwinei, dowodził krańcowego zaślepienia. Nie ofiarował broszki jednak do chwili wyjazdu. Znaczyło to, że mógł ją ofiarować dopiero po opuszczeniu Wielkiej Brytanii. Była głęboko schowana w jego rzeczach. W Ameryce nie miał żadnych przyjaciół, ale Margaret Ratcliffe odpływała tym samym statkiem. Zawsze ona! A

ilekroć się pojawiła, całkowicie wszystko wikłała. Bo że sprawa była zawikłana, w to Grant teraz już nie wątpił. Była prawie pora lunchu, ale wrócił do biura, bo spodziewał się pewnej wiadomości z poczty. Rzeczywiście, czekała na niego. Rano w środę czternastego marca, w urzędzie pocztowym na Brixton High Street, został nadany do Alberta Sorrella, pasażera na ,,Queen of Arabia” telegram treści następującej: „Bardzo przepraszam — Jerry”. Prawdopodobnie został doręczony, gdyż nie posiadano żadnych dowodów, że tak się nie stało, ale było zupełnie możliwe, że podczas całego tego zamieszania, jakie zwykle towarzyszy odpłynięciu wielkiego transatlantyku, mógł się gdzieś zawieruszyć. — A więc to tak — powiedział głośno Grant, a Williams, który właśnie znajdował się w pokoju, na wszelki wypadek odpowiedział służbiście: — Tak jest, sir. I co dalej teraz? Chciał się zobaczyć z panią Ratcliffe, ale nie wiedział, czy już wróciła do Londynu. Telefon z zapytaniem uprzedzi ją o ponownym zainteresowaniu policji jej osobą. Znów musi wysłać Simpsona. Pani Ratcliffe zaczeka, za to odwiedzi panią Everett. Wydał Simpsonowi odpowiednie polecenia, a sam po lunchu pojechał do Fulham. Pani Everett otworzyła mu drzwi nie okazując Gienia lęku czy zmieszania. W oczach jej malowała się taka wrogość, że usunęła w cień wszystkie inne uczucia. Jaką linię postępowania z nią obrać? Surowa oficjalność ani nie wywrze na niej wrażenia, ani nie przyczyni się do wydobycia z niej odpowiednich informacji, zamordowany słusznie nazwał ją lady Makbet. Również na nic się nie przyda pokrycie milczeniem roli, jaką odegrała w ucieczce Lamonta. Pochlebstwo wywoła z jej strony jedynie pogardę. Doszedł więc do wniosku, że tylko prawda może coś mu pomóc. — Proszę pani — zaczął, kiedy go wpuściła do domu — mamy taką ilość dowodów, że Lamont niewątpliwie dostanie wyrok śmierci, ale ja sam mam wciąż jeszcze jakieś wątpliwości. Jak dotąd nie przyłapałem Lamonta na najmniejszym kłamstwie, więc istnieje bardzo słaba możliwość, że jego relacja jest

prawdziwa. Tylko że żaden sąd przysięgłych w to nie uwierzy. To bardzo krucha historia i jeśli do tego. zostanie źle przed sądem opowiedziana, nikt w nią nie uwierzy. Ale jestem przekonany, że jakieś dodatkowe informacje mogą przeważyć szalę na jedną lub drugą stronę — albo ponad wszelką wątpliwość potwierdzą winę Lamonta, albo uwolnią go od podejrzeń. Dlatego przyszedłem do pani. Jeżeli jest niewinny, to może być, że te najdrobniejsze informacje, jakich pani nam udzieli, pomogą ustalić tę jego niewinność — a nie winę. Dlatego proszę, żeby pani powiedziała mi, co pani wie. Patrzyła na niego w milczeniu starając się odczytać jego prawdziwe intencje. — Powiedziałem pani prawdę i od pani zależy decyzja. Zapewniam, że nie kieruje tu mną jakaś słabość do Lamonta, na pewno nie. Po prostu w grę wchodzi mój honor zawodowy. Jeżeli istnieje jakaś możliwość pomyłki, to muszę tak długo pracować nad tą sprawą, aż złapię prawdziwego winowajcę. — Czego chce pan się dowiedzieć? — spytała i zabrzmiało to jak kapitulacja. Albo przynajmniej jak kompromis. — Po pierwsze, jakie listy otrzymywał zwykle Sorrell i skąd one przychodziły? — Bardzo rzadko otrzymywał listy. Niewielu miał przyjaciół, z którymi by korespondował. — Czy widywała pani listy adresowane do niego ręką kobiecą? — Tak, czasami. — Gdzie były nadawane? — Chyba w Londynie. — Jakie było to pismo? — Bardzo okrągłe, regularne, duże. — Czy pani wie, kim była ta kobieta? — Nie. — Jak długo te listy przychodziły do niego? — Och, przez wiele lat! Sama już nie pamiętam od jak dawna! — I przez te wszystkie lata nigdy nie udało się pani dowiedzieć, kim była nadawczym?

— Nie. — Czy nigdy ta kobieta nie przyszła go odwiedzić? — Nie. — Jak często te listy przychodziły? — Niezbyt często. Może raz na sześć tygodni albo trochę częściej. — Lamont mówił, że Sorrell był bardzo skryty. Czy tak było naprawdę? — Nie, skryty nie był. Ale zazdrosny. Zazdrosny o wszystko, co mu było drogie. Jeżeli na czymś mu bardzo zależało, chciał to mieć na swoją wyłączną własność, nie wiem, czy pan rozumie, o co mi chodzi. — Czy przyjście takiego listu robiło na nim jakieś wrażenie — czy okazywał radość albo coś w tym rodzaju? — Nie, ale on nigdy nie okazywał swoich uczuć. Był bardzo opanowany. — Proszę mi powiedzieć — powiedział Grant wyjmując niebieskie pudełeczko — czy widziała pani już to kiedyś? — I otworzył je z trzaskiem. — M. R. — przeczytała powoli, tak samo jak to zrobił przedtem Grant. — Nie, nigdy nie widziałam. A cóż to ma wspólnego z Bertiem? — Zostało znalezione w kieszeni płaszcza Sorrella w jego walizce. Wyciągnęła swoją spracowaną rękę po broszkę, obejrzała ją z ciekawością i oddała mu. — Czy nasuwa się pani jakiś powód, dla którego Sorrell mógłby popełnić samobójstwo? — Nie, żaden. Ale pamiętam, że na tydzień przed jego odjazdem przyszła przez pocztę mała paczka. Czekała na niego, kiedy wrócił wieczorem do domu. Tego dnia wrócił przed Jerrym, to znaczy panem Lamontem. — Czy taka mała paczuszka jak ta? — Niezupełnie, ale gdyby to pudełeczko opakować, to byłoby mniej więcej takie. Jednakże u jubilera powiedziano mu, że Sorrell zabrał broszkę ze sobą.

— Czy może pani przypomnieć sobie, jaki to był dzień? — Nie przysięgłabym, ale chyba czwartek przed jego wyjazdem. We wtorek Sorrell wziął paczuszkę od jubilera, a w czwartek wieczorem mała paczuszka została mu odesłana do domu. Zbieg okoliczności był oczywisty. Ta kobieta odrzuciła jego prezent. — Jaki był charakter pisma na paczce? — Na nalepce były drukowane ręcznie litery. — Czy Sorrell otwierając paczuszkę okazał jakieś wzruszenie? — Przy mnie jej nie otwierał. — A potem? — Nie, chyba nie. Był bardzo spokojny. Ale ostat nio był zawsze bardzo spokojny. — Kiedy przyszedł do pani Lamont i powiedział, co się stało? — W sobotę. — Czy przedtem pani wiedziała, że ten człowiek z kolejki to Sorrell? — Nie, dokładny opis zabitego został podany dopiero w czwartek, a ja oczywiście byłam pewna, że Bert odpłynął w środę. Wiedziałam, że Jerry będzie z nim do ostatka, więc byłam o niego zupełnie spokojna. Dopiero kiedy przeczytałam rysopis człowieka, którego poszukuje policja, połączyłam te dwie rzeczy razem i zaczęłam się zastanawiać. To było właśnie w sobotę. — I co wtedy pani sobie pomyślała? — To samo, go myślę w tej chwili, że kryje się w tym jakaś okropna pomyłka. — Czy może mi pani powiedzieć, co mówił wtedy Lamont. Nam już złożył swoje zeznanie. Przez chwilę się zawahała i wreszcie powiedziała: — No cóż, nie wydaje mi się, żeby to mogło coś pogorszyć. — I opowiedziała dokładnie historię, jaką podał jej Lamont. W najdrobniejszym szczególe zgadzała się z tym, co Lamont podał Grantowi w pociągu.

— Czy nie dopatrzyła się pani w tym jakiegoś kłamstwa? — Gdyby mi ją opowiedział ktoś obcy, tobym pewno nie uwierzyła. — „W tym momencie jest niezwykle podobna do swojej siostrzenicy”, pomyślał inspektor. — Ale widzi pan, ja znam Jerry’ego Lamonta. — Jednak Sorrella znała pani o wiele dłużej, a przecież nie wiedziała pani o istotnych szczegółach w jego życiu. — Tak, ale to był Bertie. Kwestia czasu w tych rzeczach nie odgrywa żadnej roli. Jeśli chodzi o Jerry’ego, wiedziałam o nim najdrobniejsze szczegóły, nawet jeśli idzie o dziewczyny. — Dziękuję pani za wszystko, czego się dowiedziałem — Grant wstał szykując się do wyjścia. — Jeżeli to, co pani powiedziała przed chwilą, nie pomoże zbyt wiele Lamontowi, to w każdym razie nie zaszkodzi mu. Czy miała pani podstawy przypuszczać, że Sorrell w ogóle nie zamierza wyjechać do Ameryki? — Czy chce pan przez to powiedzieć, że chciał wyjechać gdzie indziej? — Nie, nie to miałem na myśli. Jeżeli planował samobójstwo, to wyjazd do Ameryki mógł być parawanem. — Tego nie myślę. Jestem pewna, że zamierzał wyjechać do Ameryki. Grant znów jej podziękował i wrócił do Scotland Yardu. Od Simpsona dowiedział się, że pani Ratcliffe i jej siostra nadal przebywają w Eastbourne i że nie ma żadnych wiadomości co do daty ich powrotu. — Czy pan Ratcliffe jeździ od czasu do czasu do Eastbourne? Nie, pan Ratcliffe był. tam tylko raz od ich wyjazdu i wtedy nawet nie został na noc. — Czy dowiedziałeś się, jaka była przyczyna tej sprzeczki? Nie, dziewczyna najwidoczniej nie wiedziała. Z rozpromienionej twarzy Simpsona Grant się zorientował, że spotkanie ze służącą Ratcliffów było raczej przyjemnościowe niż informacyjne i niezadowolony odprawił swego podwładnego. Musi pojechać do

Eastbourne i spotkać się niby to przypadkowo z panią Ratcliffe, ale jutro ma wziąć udział w policyjnym przesłuchaniu Lamonta. Będzie to tylko formalność, jednak musi być na miejscu. Nie zdąży więc dziś wieczór pojechać do Eastbourne i wrócić na czas. Trudno przecież liczyć na szczęśliwy przypadek, że uda mu się od razu spotkać panią Ratcliffe. Ale jeżeli jutro sprawa odbędzie się szybko, wyjedzie zaraz potem. Wzięcie udziału w przesłuchaniu było jego obowiązkiem, ale odwiedziny pani Ratcliffe to polowanie, sport, gra. Za wszelką cenę chciał jak najprędzej zobaczyć wyraz twarzy Margaret Ratcliffe, kiedy pokaże jej broszkę w kształcie monogramu.

Panna Dinmont pomaga Biuro przesłuchań wstępnych przy posterunku na Gowbridge nie. jest wcale przyjemnym budynkiem. Panuje tu butwiejąca atmosfera mauzoleum połączona z dezynfekcyjnym i sztucznie pogodnym nastrojem szpitala i pustką klasy szkolnej plus jeszcze duchota kolejki podziemnej i szpetota hali mityngów politycznych. Grant dobrze ją znał i zawsze wchodził tu z podświadomym jękiem, nie z powodu cudzych smutków, jakie tu snuły się niby niewidzialne pajęczyny, ale rozdrażniony, że musi spędzić ranek w otoczeniu tego rodzaju. Właśnie w takie dni, jak podczas przesłuchania wstępnego w Gowbridge, miał ochotę pomstować na swój zawód. I dzisiaj także był w złym humorze. Z ukosa spoglądał na obecnych akurat na służbie funkcjonariuszy, na dobrodusznego i zadowolonego z siebie przewodniczącego, na przypadkową publiczność. Świadom swego kiepskiego nastroju zaczął dociekać przyczyny, żeby znalazłszy, przygwoździć ją do ziemi. Był niezadowolony z tego, że musi składać zeznanie! W głębi serca miał ochotę zawołać: „Poczekajcie jeszcze trochę! W tej sprawie kryje się coś, czego nie rozumiem. Poczekajcie, żebym dowiedział się czegoś więcej”, Ale będąc inspektorem policji, który dysponuje świetnym materiałem dowodowym i poparciem swoich zwierzchników, nie mógł tego uczynić. Swojej relacji nie mógł opatrzyć tego rodzaju uwagą. Spojrzał przez salę na adwokata, który miał bronić Lamonta. Kiedy dojdzie do procesu w Old Bailey, Lamont będzie musiał się postarać o kogoś lepszego, bo inaczej przepadnie z kretesem. Ale wybitni adwokaci biorą słone honoraria, to zawodowcy, a nie filantropi. Pierwsze dwie sprawy rozpatrzono bardzo szybko. Potem przyszła kolej na Lamonta. Choć mizerny, był zupełnie opanowany. Skwitował nawet obecność inspektora lekkim uśmiechem. Jego wejście spowodowało pewne poruszenie na

ławkach dla publiczności. Prasa nie uprzedziła, że właśnie dzisiaj odbędzie się przesłuchanie policyjne i na sali znajdowali się tylko przypadkowi gapie albo znajomi oskarżonych z innych spraw. Grant poszukał wzrokiem pani Everett, ale jej nie było. Jedynym przyjacielem Lamonta był człowiek, który za pieniądze miał bronić jego interesów. Mimo to Grant raz jeszcze zlustrował obecnych, żeby doszukać się jakiegoś wyrazu współczucia na którejś z twarzy. Nieraz się przekonał, że na podstawie wyrazu twarzy na pozór obcych ludzi obecnych podczas przesłuchania można zdobyć ciekawe informacje. Ale tym razem uważna lustracja nic nie dała, audytorium było żądne sensacji i tyle. Kiedy jednak po złożeniu zeznania opuścił podium dla świadków, spostrzegł, że w głębi sali przybył ktoś nowy — panna Dinmont. Miała ona jeszcze około tygodnia urlopu, a podczas owej pamiętnej herbatki na probostwie powiedziała, że urlop ma się tylko raz do roku i dlatego spędza go całkowicie w domu. Kiedy inspektor usiadł, pomyślał sobie, że to jednak interesujące. Oto dziewczyna, która nie rozkleiła się na wieść, że Lamont popełnił straszną zbrodnię, ale skróciła swój wypoczynek i zrobiła pięćset mil po to, żeby na własne uszy usłyszeć przesłuchanie. Dostrzegła wzrok Granta i, nie zmieszana wcale, skinęła mu głową. Lamont był do niej odwrócony plecami i musiałby specjalnie rozglądać się po sali, żeby ją spostrzec Opanowana, w eleganckim, dobrze skrojonym kostiumie i małym kapelusiku robiła czarujące wrażenie. Była tak spokojna, że wyglądały raczej na pisarkę zbierającą materiał do nowej powieści. Nawet wtedy, kiedy Lamonta wyprowadzono z sali, nie zdradziła żadnego wzruszenia. „Bardzo są do siebie podobne, siostrzenica i ciotka — pomyślał Grant — może dlatego nie przepadają za sobą.” Kiedy wychodziła, podszedł do niej i przywitał się. — Czy jest pani teraz zajęta? A może poszłaby pani ze mną na lunch? — Myślałam zawsze, że inspektorzy policji żywią się tabletkami ze skondensowanej wołowiny czy czymś w tym rodzaju. Czy naprawdę mają czas na to, żeby usiąść

spokojnie i zjeść normalny posiłek? — Nie tylko mają czas, ale lubią bardzo dobre jedzenie. Proszę ze mną pójść, a przekona się pani. Zabrał ją do Laurenta, gdzie na samym początku rozmowy zupełnie szczerze przyznała się do zmiany planów. — Nie mogłam usiedzieć w Carninnish po tym, co się wydarzyło. I miałam wielką ochotę być na tym wstępnym przesłuchiwaniu, więc przyjechałam. Nigdy w życiu nie byłam jeszcze na takiej imprezie. Przyznam, że to nie robi wielkiego wrażenia. — Tak, jeżeli idzie o przesłuchanie wstępne ma pani rację — przyznał — ale niech pani zaczeka do prawdziwego procesu w sądzie. — Wolałabym nigdy nie mieć okazji po temu, ale zanosi się na to, że będę miała. Pańska sprawa jest przecież zupełnie prosta. — Mój szef użył właśnie tego słowa. — A pan się nie zgadza z jego zdaniem? — Ależ tak, oczywiście. — Przyznać się pani Everett, że nie czuje wewnętrznego przekonania to jedna rzecz, ale głosić całemu światu, to zupełnie inna sprawa. A ta niezależna bezkompromisowa dziewczyna należała z pewnością do „świata”. Bez ogródek skierowała rozmowę na Lamonta. — Źle wygląda — stwierdziła rzeczowo, używając określenia „źle” w fachowym tego słowa znaczeniu. — Czy będą dbać o niego w więzieniu? — O tak, więźniowie otoczeni są staranną opieką. — Czy będą go zamęczać pytaniami? Ostrzegam pana, że w takim stanie, w jakim znajduje się obecnie, nie wytrzyma tego. Albo się poważnie rozchoruje, albo przyzna się do wszystkiego. — A więc nie wierzy pani, że on to zrobił? — Wydaje mi się to niemożliwe, ale doskonale zdaję sobie sprawę z faktu, że to, co ja myślę, nie ma wpływu na to, co jest prawdą. Chciałabym po prostu, żeby miał uczciwy proces.

Grant przypomniał jej, że w Carninnish spokojnie przyjęła do wiadomości fakt jego winy. — No cóż — powiedziała — pan wie o nim znacznie więcej niż ja. Poznałam go na trzy dni przed aresztowaniem. Polubiłam go, ale to nie wpływa na to, czy jest winny, czy nie. Poza tym wolę być twarda niż głupia. Czy będzie miał naprawdę uczciwy proces? Grant w milczeniu rozważał to nie licujące z kobiecą mentalnością oświadczenie, aż musiała powtórzyć swoje pytanie. — Ależ tak — uspokoił ją Grant. — Tu nie Ameryka. W każdym razie on już złożył swoje zeznanie, które pani słyszała, i zapewne nie zmieni go, ani nie złoży innego. — Czy ma jakichś przyjaciół? — Tylko pani ciotkę, panią Everett. — A kto będzie płacił za jego obronę? Grant wyjaśnił. — A więc nie będzie miał dobrego adwokata. To nie jest moim zdaniem sprawiedliwe, żeby prawo mogło opłacić najlepszych prawników na oskarżycieli, a tylko marni adwokaci byli dostępni dla ubogich podsądnych. Grant uśmiechnął się. — Będzie miał uczciwy proces, niech się pani nie martwi. W sprawie o morderstwo policja jest zawsze atakowana na wszystkie boki. — Czy nigdy w czasie swej praktyki nie spotkał się pan ze sprawą, w której prawo pomyliłoby się? — Tak, kilka razy — przyznał szczerze Grant. — Ale wszystko to były pomyłki wynikające z pomieszania identyczności osób. A tutaj to nie wchodzi w rachubę. — No tak, ale muszą być takie sprawy, w których każdy poszczególny dowód nie ma nic wspólnego z innymi, ale dopiero złączone tworzą całość. Tak jak zszyty z kawałków dywanik. Zacietrzewiła się pragnąc mu wyjaśnić swój punkt widzenia, a że w takim stanie ducha trudno o obiektywizm, więc Grant delikatnie zmienił temat rozmowy, a po chwili zamilkł, przyszło

mu bowiem nagle do głowy, że jeżeli sam pojedzie do Eastbourne, pani Ratcliffe, choćby nawet udawał przypadkowe spotkanie, może nabrać podejrzeń. Jeżeli jednak pojawi się tam w towarzystwie kobiety, będzie oczywiste, że nie jest na służbie, jej nieufność zostanie uśpiona, a jemu uda się podejść panią Ratcliffe. A od tego zależało powodzenie całej tej wyprawy — osoba podejrzana powinna byc całkowicie nieprzygotowana na jakiekolwiek jego wystąpienie. — Proszę pani — zaczął — czy pani jest zajęta dzisiaj po południu? — Nie, ale dlaczego pan pyta? — A zrobiła pani już dzisiaj jakiś dobry uczynek? — Nie, mam wrażenie, że zachowywałam się dziś okropnie samolubnie. — Uda się to pani zmazać, jeżeli pojedzie pani ze mną do Eastbourne jako moja kuzynka i pozostanie nią aż do kolacji? Zgoda? Popatrzyła na niego uważnie. — Chyba nie. Czy znowu jest pan na tropie jakiegoś nieszczęśnika? Niezupełnie, wydaje mi się, że jestem na tropie zupełnie czegoś innego. — A mnie się nie wydaje — powiedziała powoli. — Gdyby chodziło tylko o żart, zgodziłabym się od razu. Ale kiedy chodzi o coś, czego nie rozumiem, i o kogoś, kogo nie znam, to co innego. — Niestety, nie mogę podać szczegółów, ale jeżeli dam pani słowo, że nigdy pani tego nie pożałuje, czy uwierzy mi pani i pojedzie ze mną? — A dlaczego miałabym panu uwierzyć? — spytała łagodnie. Inspektor był zupełnie zaskoczony. Pochwalał jej brak wiary w Lamonta, ale logiczne zastosowanie takiej samej postawy wobec niego zaskoczyło go. — Nie wiem dlaczego — przyznał. — Zapewne oficerowie policji są tak samo skłonni do bujania jak wszyscy inni ludzie.

— I znacznie bardziej pozbawieni skrupułów dodała sucho. — A więc decyzja zależy całkowicie od pani. Nie pożałuje pani tego. Mogę na to przysiąc, jeżeli pani zażąda — a oficerowie policji nie mają w zwyczaju krzywoprzysięgać, nawet jeżeli są pozbawieni skrupułów. — To pana zapiekło, co? — uśmiechnęła się rozbawiona. I po chwili dodała: — Tak, pojadę z panem i chętnie będę pańską kuzynką. Żaden z moich kuzynów nie jest tak przystojny jak pan. — Ale drwina w jej tonie była zbyt oczywista, żeby ten komplement mógł Grantowi sprawić przyjemność. Jednakże wśród budzącej się zieleni jechali w stronę morza w znakomitej komitywie, a kiedy Grant wyjrzał przez okno i zobaczył nadmorskie wydmy, był zdumiony. Oto nagłe znaleźli się w tym zupełnie odmiennym krajobrazie, jak ktoś, kto wchodzi po cichutku na palcach do pokoju i zaskakuje jego mieszkańca, kiedy już jest w. środku. Jeszcze nigdy podróż na południe nie przeleciała mu tak szybko. Byli sami w przedziale, więc ją poinformował o swoich zamiarach. — Zatrzymałem się w Eastbourne, nie, to niemożliwe, nie jestem odpowiednio do tego ubrany — oboje przyjechaliśmy, żeby spędzić tu popołudnie. Postaram się nawiązać rozmowę z dwiema paniami, które mnie już znają od strony zawodowej. Kiedy rozmowa zejdzie na broszki, proszę, żeby pani wyjęła tę oto z torebki i powiedziała, że właśnie ją kupiła swojej siostrze. Aha, pani nazywa się Eleonora Raymond, a pani siostra Mary. To wszystko. Proszę nie chować broszki, dopóki nie zacznę poprawiać krawata. To będzie sygnał, że już wiem wszystko, na czym mi zależało. — W porządku, ale, ale, jak panu na imię? — Alan. — W porządku więc, Alanie. Prawie zapomniałam, żeby cię o to spytać. To by była heca, gdybym nie znała imienia mego kuzyna! Dziwny ten świat, prawda? Spójrz na te pierwiosnki w słońcu i pomyśl o tych wszystkich ludziach,

którzy w tej chwili przeżywają jakieś straszne zmartwienia. — Nie, nie mówmy o smutnych rzeczach, lepiej pomyśl, Eleonoro, o pięknej pustej plaży, którą zobaczymy za parę minut. — Czy nadal lubisz chodzić do Old Vic? — spytała. Rozmawiali z ożywieniem, jak nadzwyczajna jest Lilian Baylis, kiedy pociąg wpadł na stację. Wtedy Grant powiedział: — Chodź, Eleonoro — i biorąc ją za rękę wyciągnął z wagonu jak mały chłopiec, który z całą niecierpliwością chce jak najprędzej wypróbować w piasku swoją nową łopatkę. Grant dobrze powiedział: plaża była tak właśnie uroczo puste, jak to zwykle bywa poza sezonem w miejscowościach nadmorskich na południu Anglii. Było słonecznie i bardzo ciepło i kilka osób wygrzewało się na kamieniach, rozkoszując się samotnością zupełnie nieznaną letnim gościom. — Przejdziemy się deptakiem, a wrócimy plażą — zaproponował Grant. — W taki dzień jak dziś muszą być na dworze. — Daj Boże, żeby nie były na wydmach — powiedziała — lubię chodzić, ale przeszukanie ich trwałoby do rana. — Myślę, że wydmy są wykluczone. Ta pani, której szukam, nie jest najlepszym piechurem. — Jak się nazywa? — Nie, nic nie powiem, dopóki ci jej nie przedstawię. Masz jej nie znać, więc lepiej, żeby tak było naprawdę. Szli w milczeniu starannie utrzymanym deptakiem w stronę Holywell. Wszystko było tu wypucowane z dokładnością tak charakterystyczną dla Eastbourne. Nawet morze było czyste i nieco może... wyniosłe. A strome urwisko Beachy Head miało wygląd, jakby tu specjalnie dostało umieszczone, żeby dobrze zakończyć deptak i jakby doskonale zdawało sobie z tego sprawę. Szli tak może z dziesięć minut, kiedy Grant się odezwał: — A teraz zejdźmy na plażę. Wydaje mi się, że minęliśmy te panie kilka chwil temu, są nad wodą. Zeszli z chodnika i zaczęli ostrożnie zsuwać się po

kamieniach. Wkrótce znaleźli się w pobliżu dwóch kobiet, które siedziały na leżakach skierowanych w stronę morza. Jedna z nich, szczuplejsza, odwrócona była plecami w stronę inspektora i panny Dinmont i najwidoczniej coś czytała. Druga tonąca w powodzi magazynów, bloku do pisania, daszka od słońca i innych niezbędnych akcesoriów związanych z popołudniem nad morzem nic nie robiła i chyba drzemała. Kiedy znaleźli się tuż przy leżakach, inspektor spojrzał na nie przypadkiem i zatrzymał się jak wryty. — Chyba się nie mylę, to pani Ratcliffe! — zawołał. — Czy spędza tu pani wypoczynek? Cóż za cudowna pogoda! Pani Ratcliffe nieco z początku zaskoczona, przywitała ich uprzejmie: — Czy pamięta pan moją siostrę, pannę Lethbridge? Grant przywitał się z nimi mówiąc: — Panie chyba nie znają mojej kuzynki... Bogowie najwidoczniej sprzyjali tego dnia Grantowi. Zanim zdążył się wsypać, panna Lethbridge powiedziała swoim miłym głosem: — Ale to przecież Dandie Dinmont! Co słychać u pani? — To panie się znają? — spytał Grant czując się jak człowiek, który nagle otworzył oczy i przekonał się, że jeszcze jeden krok, a znalazłby się nad przepaścią. — Oczywiście! — potwierdziła panna Lethbridge. — Miałam operację wyrostka w szpitalu Świętego Michała i Dandie Dinmont trzymała na zmianę to moją głowę, to rękę. A robiła to znakomicie, muszę przyznać. Może poznasz się z Dandie, Meg. Moja siostra, Meg Ratcliffe. Któż by przypuszczał, że ma pani kuzyna w policji! — Pan również wypoczywa, inspektorze? — spytała pani Ratcliffe. — Tak to można chyba określić — zgodził się Grant. — Moja kuzynka ma jeszcze urlop, a ja skończyłem swoją sprawę, więc korzystamy ze swobody. — Chyba jeszcze nie pora na herbatę — stwierdziła panna Lethbridge. — Siadajcie, państwo, porozmawiamy sobie. Nie widziałam Dandie od wieków.

— Pewno się pan cieszy, inspektorze, że ta sprawa jest za panem — oświadczyła jej siostra, kiedy sadowili się na ziemi. Powiedziała to takim tonem, jak gdyby morderstwo było dla Granta takim samym ewenementem jak dla niej, ale inspektor nie podtrzymał tego tematu i rozmowa zeszła na zdrowie, restauracje, hotele, jedzenie, ubranie. — Strasznie podoba mi się broszka na pani kapeluszu — powiedziała od niechcenia panna Dinmont do swojej znajomej. — Dzisiaj po południu nie potrafię myśleć o niczym innym, bo właśnie kupiliśmy broszkę na prezent ślubny dla naszej kuzynki. Mam ją gdzieś tutaj. — Sięgnęła po swój woreczek nie zmieniając pozycji i zaczęła w nim szukać, aż wreszcie wyjęła małe aksamitne pudełeczko. — Co panie o niej sądzą? — Otworzyła je i podała im. — Och, śliczna! — zawołała panna Lethbridge, ale pani Ratcliffe nic nie mówiła przez chwilę. — M. R. — odezwała się wreszcie. — Inicjały takie same jak moje. Jak się nazywa kuzynka państwa? — Mary Raymond. — Zupełnie brzmi jak nazwisko zacnej bohaterki z książki — zauważyła panna Lethbridge. — Czy naprawdę jest zacna? — Nie, niespecjalnie, chociaż wychodzi za mąż za okropnego nudziarza. A więc podoba się paniom? — Oczywiście! — powiedziała panna Lethbridge. — Piękna! — orzekła jej siostra. — Czy mogę na nią spojrzeć? — wzięła pudełeczko w ręce, obejrzała dokładnie broszkę ze wszystkich stron i oddała z powrotem. — Piękna! — powtórzyła. — I oryginalna. Czy sprzedają gdzieś takie broszki? Gotowe? Przeczący gest Granta był odpowiedzią na błyskawiczne spojrzenie panny Dinmont. — Nie, zamówiliśmy ją. — Szczęściara z tej panny Mary Raymond, a jeżeli jej się nie spodoba, to ma zły gust. — Gdyby nawet jej się nie spodobała — wtrącił się Grant — uda, że tak, a my nigdy nie dowiemy się prawdy.

Wszystkie kobiety potrafią znakomicie udawać. — Biedny rozczarowany mężczyzna! — współczuła mu żartobliwie panna Lethbridge. — Ale czy to nie jest prawda? Życie towarzyskie kobiet to jedno pasmo udawania. Bardzo mi przykro... Nie będę w domu... Moglibyście wpaść, ale... Bardzo bym chciała, żebyście posiedzieli dłużej... Jeżeli nawet nie udajecie wobec naszych przyjaciół, to udajecie wobec służących. — Mogę udawać wobec przyjaciół, ale nigdy nie udaję wobec służących! — zaprotestowała pani Ratcliffe. — Czy aby na pewno? — spytał Grant patrząc na nią obojętnie. Nikt, kto by go teraz zobaczył w zsuniętym na oczy kapeluszu, wygodnie siedzącego, nie powiedziałby, że inspektor Grant jest na służbie. — Nazajutrz po tej historii z morderstwem miała pani wyjechać do Stanów Zjednoczonych, prawda? — Przytaknęła spokojnie. — A więc dlaczego powiedziała pani swojej służącej, że wyjeżdża pani do Yorkshire? Pani Ratcliffe zrobiła gwałtowny ruch, jakby się chciała wyprostować, ale potem znów opadła na leżak. — Nie wiem, o co panu chodzi. Z pewnością nigdy nie mówiłam mojej służącej, że wyjeżdżam do Yorkshire, powiedziałam Nowy Jork. Było to tak prawdopodobne, że Grant przerwał jej, żeby nie dopuścić do pytania: ,,Ale skąd pan o tym wie?” mówiąc: — Ona uważa, że pani powiedziała Yorkshire. — i dodał: — Inspektor policji musi wiedzieć wszystko. — I zrobi wszystko w tym celu — powiedziała cierpko. — Musiał pan chodzić na spacery z Annie. Wcale bym się nie zdziwiła, gdyby się okazało, że to mnie posądza pan o popełnienie tego morderstwa. — Oczywiście, proszę pani, inspektorzy policji posądzają zawsze wszystkich — oświadczył z żartobliwą kurtuazją Grant. — No, to mogę być wdzięczna losowi, że pana podejrzenia skończyły się tylko na spacerach z moją służącą.

Grant pochwycił spojrzenie panny Dinmont spod małego ronda jej kapelusza i dostrzegł w jej oczach jakió dziwny błysk. Rozmowa wyraźnie świadczyła o tym, że pani Ratcliffe była również związana z morderstwem w kolejce, i to dało pannie Dinmont znowu wiele do myślenia. Grant uśmiechnął się do niej uspokajająco. — Wcale nie uważają mnie za miłego kompana — powiedział. — Ty jedna nie odwracaj się ode mnie, wszak żyję dla sprawiedliwości — zadeklamował z żartobliwym patosem. Dandie musi zrozumieć, jeśli w tym kierunku idą jej rozważania, że jego śledztwo tutaj nie jest szkodą dla Lamonta. Raczej odwrotnie. — Chodźmy lepiej na herbatę — zaproponowała panna Lethbridge. — Może do naszego hotelu? Albo może gdzie indziej, co, Meg? Już mam dosyć kanapek z pastą z anchois i babeczek z rodzynkami. Grant zaproponował herbaciarnię znaną z dobrych ciastek i zaczął zbierać rzeczy pani Ratcliffe. W trakcie tego blok listowy wysunął mu się z rąk i tak upadł, że ukazała się pierwsza strona z ledwo zaczętym listem. W ostrym blasku słońca wyraźnie zobaczył duże, okrągłe pismo pani Ratcliffe. — Bardzo przepraszam — powiedział i odłożył blok na stos magazynów i gazet. Herbata z punktu widzenia gastronomicznego udała się, ale z towarzyskiego była fiaskiem. Grant czuł to wyraźnie. Dwie z jego trzech towarzyszek patrzyły na niego z tak wyraźnym niedowierzaniem, że musiał to spostrzec, a trzecia — panna Lethbridge — z takim przejęciem starała się udawać, że nie widzi złego humoru siostry, iż tym samym jeszcze podkreślała panujące napięcie. Kiedy się pożegnano, zaczął zapadać zmierzch i Grant idąc ze swoją towarzyszką w stronę stacji, powiedział: — Zachowała się pani wspaniale, nigdy tego pani nie zapomnę. Ona jednak milczała. Była tak cicha podczas drogi powrotnej, że to jeszcze pogłębiło chaos panujący w jego myślach. Dlaczego ta dziewczyna nie chce mu wierzyć? Czyżby naprawdę

przypuszczała, że jest potworem, który za wszelką cenę chce ją wykorzystać? Ale przez cały czas obserwator w nim śmiał się serdecznie mówiąc: „I ty, inspektor policji, liczysz na to, że ktoś ci uwierzy! Machiavelli to wzór prawdomówności w porównaniu z każdym pracownikiem Wydziału Śledczego.” Zwykle, gdy w Grancie toczył się taki wewnętrzny spór, jeden kącik ust był opuszczony, dziś widać to było bardzo wyraźnie. Nie znalazł ani jednej definitywnej odpowiedzi na pytania, które go gnębiły. Nie wiedział, czy pani Ratcliffe rozpoznała broszkę czy nie. Nie wiedział, czy powiedziała do swojej służącej „Nowy Jork”, czy nie. A chociaż widział jej charakter pisma, nic to nie dało, większość kobiet ma takie okrągłe, duże pismo. Jej wahania na widok broszki można tłumaczyć tym, że po prostu starała się odczytać inicjał. Zaś ogólne pytania co do pochodzenia klejnotu mogły być zupełnie niewinne. Z drugiej strony mogło być wręcz przeciwnie. Jeżeli miała jakiś związek z morderstwem, trzeba założyć, że jest na tyle przebiegła, żeby umieć panować nad sobą. Już raz wyprowadziła go w pole, kiedy pierwszego dnia przesłuchań tak łatwo wyłączył ją z listy osób podejrzanych. I nadal może prowadzić z nim tę grę, chyba że uda mu się wpaść na coś, czego by nie zdołała wyjaśnić. — Co pani myśli o pani Ratcliffe — spytał pan nę Dinmont. Oprócz nich w przedziale był tylko jakiś wiejski chłopak ze swoją dziewczyną. — Czy to zwykła rozmowa, czy dalsze przesłuchanie? — Ma pani do mnie żal? — To chyba nie jest właściwe słowo, żeby określić moje uczucia — odparła. — Rzadko mi się zdarza coś podobnego, ale dzisiaj mam uczucie, że zostałam wystrychnięta na dudka. — Był zdumiony tonem goryczy w jej głosie. — Ależ zupełnie bezpodstawnie — powiedział naprawdę zmartwiony. — Pracowała pani ze mną jak dobry fachowiec i nie ma żadnych powodów, ażeby pani miała takie wrażenie. Stoję wobec czegoś, czego nie rozumiem, i chciałem, żeby mi pani pomogła. To wszystko. I dlatego spytałem przed chwilą o pani zdanie co do pani Ratcliffe. Może zdanie kobiety — kobiety bezstronnej — dopomoże

mi. — No cóż, jeżeli chce pan naprawdę usłyszeć moje zdanie, to uważam, że ona po prostu jest głupia. — A czy nie uważa pani, że to tylko maska, a w głębi to kobieta bardzo przebiegła? — Moim zdaniem ona nie ma żadnej głębi. — Uważa pani, że jest płytka, ale... — Spytał mnie pan o moje zdanie, więc je powiedziałam. Uważam, że jest płytka i głupia. — A jej siostra? — spytał Grant, choć to pytanie nie miało nic wspólnego ze śledztwem. — Och, ona jest inna. Ona jest inteligentna, i posiada pewną indywidualność, chociaż nie rzuca się to w oczy. — Czy pani zdaniem pani Ratcliffe mogła popełnić morderstwo? — Nie, z pewnością nie! — Dlaczego? — Dlatego, że nie ma na to dosyć odwagi — odparła panna Dinmont bez namysłu. — Mogłaby zabić kogoś pod wpływem uniesienia, ale cały świat by się o tym dowiedział, a ona by nie pozwoliła, żeby o tym zapomniano do końca jej życia. — Czy mogłaby wiedzieć coś o kimś i trzymać to w tajemnicy? — Chodzi panu o to, że wiedziałaby o czyjejś zbrodni? — Tak. Panna Dinmont popatrzyła bacznie na twarz inspektora, z której nic nie można było wyczytać. Światła jakiejś stacji minęły ich powoli i pociąg się zatrzymał. „Eridge! Eridge!” — zawołał konduktor zeskakując na pusty peron. Jego głos ścichł w oddali i pociąg był w ruchu, kiedy odezwała się: — Bardzo bym chciała móc odczytać pańskie myśli — powiedziała z przejęciem.. — Czyżbym drugi raz dzisiaj została wystrychnięta na dudka? — O ile mi wiadomo, nie popełniła pani żadnego głupstwa, i gotów jestem się założyć, że nigdy się o czymś takim nie dowiem, — Takie oświadczenie może by wystarczyło pani Ratcliffe.

Ale mimo wszystko powiem panu. Myślę, że potrafiłaby zachować tajemnicę co do popełnionego morderstwa, ale musiałaby po temu mieć powód niezwykle dla niej samej ważny. To wszystko. Nie bardzo był pewien, czy dwa ostatnie słowa miały znaczyć, że tylko tyle ma mu do powiedzenia czy też, że ma dosyć tego wyciągania na słówka, w każdym razie dzięki niej miał temat do rozmyślań, więc siedział milcząco, aż przyjechali do Londynu. — Gdzie pani się zatrzymała? — spytał. — Chyba nie w szpitalu? — Nie, mieszkam w tej chwili w moim klubie na Cavendish Square. — Odprowadził ją wbrew jej protestom i pożegnał na progu, gdyż nie dała się namówić na zjedzenie z nim kolacji. — Ma pani jeszcze kilka dni urlopu — powiedział w jak najlepszej intencji — jak zamierza je pani spędzić? — Przede wszystkim muszę zobaczyć się z moją ciotką. Doszłam do wniosku, że zło, które się pozna, jest mniej groźne od tego, którego się nie zna. Ale inspektor w świetle padającym z hallu dostrzegł błysk jej uśmiechu i od tej chwili nie czuł się już takim męczennikiem jak poprzednio.

Rozwiązanie Grant był w okropnym nastroju, zwykła pogoda ducha opuściła go całkowicie, Scotland Yard jeszcze nigdy nie widział go takim. Warknął nawet na zacnego Williamsa i dopiero widok zdumienia i żalu, malujących się na tym różowym obliczu, przywołał go do porządku. Pani Field ten nastrój przypisywała wyłącznie Szkotom: ich jedzeniu, klimatowi, krajobrazowi. Dramatycznym tonem powiedziała do męża: — Jeżeli cztery dni wystarczyły, żeby go doprowadzili do takiego stanu, to co by było po miesiącu? Słowa te padły z jej ust, kiedy pokazywały swej gorszej połowie sportowe ubranie Granta, podarte i pobrudzone w czasie pościgu ną wzgórzach. Nie robiła też tajemnicy ze swoich poglądów, a Grant w obecnym stanie ducha ledwo to znosił. Któregoś dnia, gdy już wrócił do kieratu codziennej pracy, zadał sobie pytanie: „Co przeoczyłem? Jaką drogą w trakcie śledztwa nie poszedłem?” Za wszelką cenę starał się zaniechać tego rodzaju rozważań, zgodzić się z ogólną opinią, że dowody w tej sprawie zebrane przez policję są pewne i przyjąć zdanie Barkera, że jest „przedenerwowany” i potrzeba mu wypoczynku. Ale na próżno. Uczucie, że gdzieś został popełniony błąd, wracało do niego z całą siłą, wystarczyło tylko, żeby przestał się trzymać w ryzach. A narastało w miarę, jak upływały jałowe, szare dni. Ileż to razy wracał pamięcią do tego dnia przeszło dwa tygodnie temu, kiedy zobaczył ciało zamordowanego, i potem śledził po kolei każdy swój krok. Gzy opuścił coś? Na przykład sztylet — nie dał żadnych poszlak, a był przecież przedmiotem bardzo rzadko spotykanym. Nikt go nie widział, nikt nie przyznał się do posiadania podobnego. Spowodował wprawdzie skaleczenie na ręku mordercy — owszem, dowód ważny, ale tylko w powiązaniu z innymi. Ten dowód, tamten i jeszcze inny, ale żadnego z nich nie

można było rozpatrywać oddzielnie, każdy z nich tworzył część ściśle dopasowaną do całości, a Grant nadal trwał w przekonaniu, tak przemożnym i nieuzasadnionym, że aż zakrawało na obsesję, że broszka w kieszeni Sorrella jest kluczem do całej tajemnicy, że ona krzyczy im swe zeznanie, tylko oni nie umieją go usłyszeć. Leżała teraz wraz ze sztyletem w jego biurku i ciągle pamiętał o jej obecności. Ilekroć przez chwilę nie miał nic do roboty, wyciągał ją i sztylet wpatrując się w nie „jak sroka w gnat” — wedle słów sympatycznego Williamsa do zaniepokojonych podkomendnych. Te dwa przedmioty stały się jego fetyszami. Był jakiś związek między nimi — pomiędzy prezentem, jaki Sorrell ofiarował nieznanej kobiecie, i nożem, którym został zabity. Czuł to tak wyraźnie i mocno, jak ciepło słońca, które grzało mu ręce, kiedy bawił się tymi dwoma przedmiotami. A jednak jego własny rozsądek drwił z tego. Cóż wspólnego może mieć ta broszka ze sprawą! Gerald Lamont zabił Sorrella małym włoskim sztyletem — jego babka była Włoszką i jeżeli samego sztyletu nie odziedziczył po niej, to odziedziczył skłonności do użycia takiej broni — po sprzeczce przed teatrem. Sam się przyznał, że miał żal do Sorrella o pozostawienie go w kraju bez pracy i prawie bez pieniędzy. Sorrell miał pieniądze na przejazd, ale jemu tego nie zaproponował. Lamont też sam wyznał, że dopiero w dwa dni po morderstwie zorientował się, że otrzymał od przyjaciela sporą sumę. Gdzież tu było miejsce na broszkę z monogramem z pereł? Srebrny, zdobny emalią sztylet stanowił piece de resistance tej sprawy — był koronnym dowodem. Obfotografowany i opisany będzie tematem do dyskusji w każdym domu w całej Anglii, a małe pęknięcie na rękojeści spowoduje powieszenie człowieka. Tymczasem broszka z pereł, która w ogóle nie weźmie udziału w rozprawie, będzie w milczeniu protestować przeciw ich bezpodstawnym teoriom. To było doprawdy zupełnie śmieszne. Grant nienawidził jej widoku, a jednak ciągle do niej wracał, jak wraca mężczyzna do

kpiącej z niego kochanki. Starał się „zamknąć oczy” — jak zawsze robił w chwilach trudnych — i albo szukać rozrywki, albo rzucać się w wir pracy na długie godziny, jednak ilekroć „otworzył oczy”, znów widział broszkę. Jeszcze mu się to nigdy nie zdarzyło, żeby otwierając oczy nie spojrzał na sprawę pod nowym kątem widzenia. Doszedł wreszcie do wniosku, że albo pada ofiarą obsesji, albo że nie ma już żadnego innego kąta widzenia. Znalazł się w punkcie zwrotnym, do niego należało rozszyfrowanie zagadki, ale nie wiedział, jak się do tego zabrać. „Przypuśćmy — rozmyślał — że morderstwo zostało popełnione przez kogoś podstawionego, a nie było wynikiem sprzeczki w ogonku. Jakiego rodzaju osobą byłby ten nasłany człowiek? Z pewnością nikt bliski zamordowanemu. Ale do kolejki nie zbliżył się nikt poza policjantem, portierem i Lamontem. A może był ktoś, kto uciekł nie zauważony? I Lamont odszedł, i Legarde odszedł nie zwracając niczyjej uwagi — pierwszy dlatego, że ludzie stojący w kolejce byli zajęci swoimi sprawami, drugi dlatego, że byli zajęci morderstwem. Czy możliwe, że znajdował się tam jeszcze ktoś inny? Przypomniał sobie, jak bardzo obojętni wobec otoczenia byli poszczególni świadkowie. Żaden z nich nie potrafił dokładnie opisać osób stojących w pobliżu z wyjątkiem Raoula Legarde, który dlatego miał bardziej wyrobiony zmysł obserwacyjny, że był cudzoziemcem i tłum angielski wciąż jeszcze był dla niego interesujący. Dla innych nie był ciekawy, gdyż typowi londyńczycy, bywalcy kolejek, całkowicie sobą pochłonięci, nie zwracają uwagi na sąsiadów. Było więc zupełnie możliwe, że ktoś jeszcze wy szedł nie zauważony przez nikogo. A jeżeli tak było, jaka jest szansa, żeby go złapać? Jakie poszlaki? Broszka — podpowiadało mu jego drugie ja — broszka! W piątek Lamont znów był przesłuchiwany na Gowbridge. Tym razem jego adwokat złożył protest — jak to przewidywał Grant — z powodu zeznania złożonego przez Lamonta inspektorowi i oświadczył, że sąd może wykorzystać przeciw jego klientowi stwierdzenie, iż miał głęboki żal do Sorrella z powodu jego wyjazdu do Stanów. Przewodniczący oświadczył,

że nie widzi tu przypadku ukrócenia praw obywatelskich aresztowanego, który nie tylko chciał, ale nalegał na to, żeby złożyć zeznanie. Na to adwokat Lamonta zaczął dowodzić, że jego klient ani psychicznie, ani fizycznie nie był w stanie odpowiednim do tego, by składać tak doniosłe oświadczenie, dopiero przychodził do siebie po wypadku i nie powinien był... I tak potoczył się ten jałowy pojedynek na słowa, a obydwaj ludzie, których dotyczył — Lamont i Grant — znudzeni i zmęczeni czekali, aż skończy się i będą mogli wreszcie opuścić salę; jeden uda się do swojej celi, a drugi do pracy i nękającego go bezustannie problemu. Panna Dinmont znów była na przesłuchaniu i nagle stwierdził ze zdziwieniem, że wygląda po prostu uroczo. Najwidoczniej wpłynęła na to rozmowa z ciotką, i Grant dobrze pamiętając postawę pani Everett był tym zdumiony. Dopiero wracając do Scotland Yardu zrozumiał, że wiara jej ciotki w Lamonta obudziła w niej nadzieję, nie mającą nic wspólnego z rozumem czy logiką, i że to właśnie nadzieja promieniowała z niej dodając jej niezwykłego wdzięku. Grant aż zaklął. Niech sobie ma tę nadzieję, że mimo wszystko Lamont nie jest winny, ale co mu to pomoże, jeśli zostanie skazany? Broszka z pereł! Co ma mu do powiedzenia? Kto miał jakiś dostęp do kolejki po bilety? Wpadł do pokoju i stanął przy oknie. Rzuci służbę. Nie nadaje się. Widzi trudności tam, gdzie inni by ich nie dostrzegli. To najlepszy dowód braku jego kompetencji. Jak Barker musi się z niego śmiać! Co tam Barker, ma tyle wyobraźni co przydrożny kamień. To on, Grant, ma jej o wiele za dużo jak na oficera policji. Złoży wymówienie. Co najmniej dwaj koledzy będą mu wdzięczni — ci dwaj, którzy marzą o jego stanowisku. A jeśli idzie o sprawę Lamonta, to po prostu nie będzie o niej więcej myślał. Ale chociaż już powziął tę decyzję, skierował się do biurka, żeby raz jeszcze wyjąć broszkę, przeszkodziło mu jednak wejście Barkera. — Słyszałem — powiedział jego zwierzchnik — że robią szum z powodu zeznania.

— Tak. — I co im to da? — Nie wiem. Dla zasady pewno. Nie widzą innych punktów zaczepienia. — Niech sobie podskakują. I tak nie dadzą rady z dowodami. Zeznanie takie czy inne, i tak mamy ich w garści. A ty nadal martwisz się tą sprawą? — Nie, dałem już spokój. Jestem teraz zdania, że wierzę tylko w to, co widzę, a nie w to, co czuję. — Wspaniale, Grant! — zawołał Barker. — Trzymaj w cuglach swoją wyobraźnię, a pewnego dnia staniesz się wielkim człowiekiem. Wystarczy raz na pięć lat mieć nosa. Jeżeli się do tego ograniczysz, wtedy naprawdę będziesz miał jeden atut więcej. — i uśmiechnął się przyjaźnie do swego podwładnego. W drzwiach ukazał się konstabl i rzekł do Granta: — Jakaś pani chce się z panem zobaczyć, sir. — Kto taki? — Nie chciała podać nazwiska, ale powiada, że to bardzo ważna sprawa. — Dobrze, wpuśćcie ją. Barker zrobił gest, jakby chciał wyjść, ale opadł z powrotem na krzesło i obaj mężczyźni w ciszy czekali na wejście petentki. Barker oparty był o biurko Granta, a inspektor lewą ręką bawił się rączką szuflady, w której leżała broszka. Po chwili drzwi się otworzyły i konstabl wpuścił jakąś kobietę powtarzając oficjalnym tonem: — Ta pani chce pana widzieć, sir. Była to tęga kobieta z kolejki. — A, to pani... Wallis... — Grant z trudem przy pomniał sobie jej nazwisko, nie widział jej od dnia przesłuchania. — Dzień dobry pani. Czym mogę służyć? — Dzień dobry, panie inspektorze — odparła z wyraźnym cockneyowskim akcentem. — Przyszłam tutaj, bo myślę sobie, że to wszystko poszło za daleko. Ja zabiłam Berta Sorrella i nie chce, żeby ktoś inny z tego powodu cierpiał. — Pani... — zaczął Grant i urwał patrząc na jej błyszczącą,

tęgą twarz, na oczy jak paciorki, opięty czarny jedwabny płaszcz i czarny toczek. Barker spojrzał na swego podwładnego i widząc, że zupełnie stracił głowę — naprawdę Grant musi jechać na urlop — wziął inicjatywę w swoje ręce. — Proszę, niech pani siada. — Podsunął jej krzesło. — Pewno za dużo pani myślała o tej całej sprawie. — Przysunął jej krzesło z taką miną, jakby przyszła o poradę z powodu zgagi. — To niedobrze za dużo rozmyślać o takich przykrych rzeczach jak morderstwo. A dlaczego pani sądzi, że pani zabiła Sorrella? — Ja nie sądzę — powiedziała ostro — ja jestem tego pewna. Udało mi się wcale nieźle. — Dobrze, dobrze — powiedział Barker z wyrozumieniem — a skąd niby mamy wiedzieć, że pani to zrobiła? — Skąd macie, wiedzieć? — powtórzyła. — Co pan przez to rozumie? Do tej pory nie wiedzieliście, ale teraz ja wam to powiedziałam i już wiecie. — Ale, widzi pani, fakt, że pani się do tego przyznała, to jeszcze nie powód, żebyśmy w to uwierzyli — wyjaśnił jej Barker. — Nie wierzycie mi? — spytała podnosząc głos. — Czy tak często się zdarza, żeby ktoś przychodził i przyznawał się do nie popełnionego morderstwa? — Nawet bardzo często — stwierdził Barker. Siedziała zdumiona, bez słowa, ciemnymi bez wyrazu oczyma patrząc to na jednego, to na drugiego. Barker podniósł brwi do góry w komicznym grymasie spoglądając na ciągle milczącego Granta, ale Grant prawie nie zwrócił na to uwagi. Wyszedł zza biurka, jak gdyby nagle zdjęty z niego został jakiś czar, który go do tej pory trzymał w bezruchu, i podszedł do kobiety. — Proszę pani, czy może pani na chwilę zdjąć rękawiczki? — No proszę, nareszcie coś rozsądnego — powiedziała zdejmując bawełniane rękawiczki. — Wiem, o co panu chodzi, ale już prawie zeszło. Wyciągnęła do niego lewą rękę bez rękawiczki. Na boku palca wskazującego, już prawie zagojona, ale widoczna na jej zniszczonej od ciężkiej pracy skórze, rysowała się świeża blizna.

Grant odetchnął głęboko, Barker również się zbliżył i pochylił nad kobietą. — Ale dlaczego chciała pani zabić Sorrella? — Nie pański interes, zabiłam i już. — Niestety, właśnie mój — odparł uprzejmie Barker. — Fakt, że ma pani niewielką bliznę na palcu, nie dowodzi, że miała pani jakiś związek ze śmiercią Sorrella. — Ale powiadam panu, że to ja go zabiłam! — zawołała. — Dlaczego nie chcecie mi wierzyć? Zabiłam go tym nożykiem, który mi mój stary przywiózł z Hiszpanii. — Tak pani powiada, ale nie mamy żadnego dowodu, że to, co pani mówi, jest prawdą. Spojrzała wrogo na obydwóch. — Kiedy się słucha, co mówicie, można by powiedzieć, że nie jesteście z policji — zauważyła. — Gdyby nie to, żeście złapali tego młodego faceta, to bym sobie poszła prosto do domu. Jeszcze w życiu nie widziałam takich durni. Czego chcecie więcej, jeśli się przyznałam? — O, wielu rzeczy — powiedział Barker, gdyż Grant nadal milczał. — Na przykład, jak pani mogła zabić Sorrella, jeżeli w kolejce była pani przed nim? — Byłam, ale nie cały czas. Stałam za nim do chwili, kiedy kolejka się ruszyła i zrobiło się ciasno. Wtedy wbiłam mu nóż w plecy i przesunęłam się do przodu, ale tuż przed niego, żeby nie upadł. Tym razem Barker zaniechał swej dobroduszności i spojrzał na nią ostro. — A kim dla pani był Sorrell, że go pani zabiła? — spytał. — Dla mnie był nikim, ale musiał zostać zabity i ja to zrobiłam. To wszystko. — Czy pani znała Sorrella? — Tak. — Od jak dawna? Coś w tym pytaniu sprawiło, że się zawahała. — Od pewnego czasu. — Czy wyrządził pani krzywdę? Jej wąskie usta zacisnęły się jeszcze mocniej. Barker spojrzał

na nią bezradnie i jeszcze raz spróbował z innej beczki. — Bardzo mi przykro, proszę pani — powiedział, jak gdyby rozmowa została skończona — ale nie możemy uwierzyć w pani historyjkę. Robi wrażenie nieprawdziwej od a do zet. Zbyt dużo pani rozmyślała o tej całej sprawie. Z ludźmi często tak bywa, a potem zaczynają sobie wyobrażać, że to oni zrobili. Najlepiej będzie, jeśli pani pójdzie teraz do domu i nie będzie więcej o tym myślała. Jak się Barker spodziewał, rybka schwyciła haczyk. Pewien niepokój odmalował się na twarzy kobiety. Potem jej chytre oczka powędrowały w stronę Granta i zlustrowały go uważnie. — Nie wiem, kto pan jest — powiedziała zwracając się do Barkera — ale inspektor Grant mi wierzy. — To jest nadinspektor Barker — wyjaśnił Grant — i mój zwierzchnik. Musi mu pani podać znacznie więcej szczegółów, żeby pani uwierzył. Wyczuła w jego głosie naganę, ale nim zdołała zareagować, Barker znów zadał jej to samo pytanie: — Więc dlaczego zabiła pani Sorrella? Dopóki nie poda nam pani uzasadnionego powodu, obawiam się, że nie będziemy mogli pani uwierzyć. Nic pani nie łączy z tym morderstwem z wyjątkiem tej niewielkiej blizny. Zapewne właśnie ona naprowadziła na to pani myśli, prawda? — Nie! — zaprzeczyła stanowczo. — Czy myślicie, że zwariowałam? Nie, nie zwariowałam. Zrobiłam to i już wam dokładnie opowiedziałam, jak to było. Czy to nie wystarczy? — Może pani to sobie wymyśliła? My musimy mieć dowód. — Dobrze, będziecie mieli dowód. Pochewkę od tego noża mam w domu, czy to wystarczy? — Obawiam się, że nie — w głosie Barkera dźwięczał udany żal. — Każdy może mieć pochewkę od noża. Musi nam pani podać przyczynę, zanim uwierzymy pani. — Dobrze — odezwała się ponuro po długim milczeniu — jeśli musicie wiedzieć, to już powiem, zabiłam go, bo chciał zastrzelić moją Rosie. — Kto to jest Rosie?

— Moja córka. — Dlaczego chciał zastrzelić pani córkę? — Bo ona nie chciała się zadawać z takim jak on. — Czy córka pani mieszka razem z panią? — Nie. — Więc może poda nam pani jej adres. — Nie mam jej adresu, wyjechała za granicę. — Jeżeli wyjechała za granicę, to jak Sorrell mógł jej zrobić krzywdę? — Kiedy zabiłam Berta Sorrella, była jeszcze w kraju. — A więc... — zaczął Barker. Ale Grant mu przerwał: — Proszę pani — powiedział powoli — czy Ray Marcable jest pani córką? Pani Wallis zerwała się na równe nogi z szybkością nieoczekiwaną u kobiety jej tuszy. Jej zaciśnięte dotąd usta drżały, a z gardła wydobywały się nieartykułowane dźwięki. — Proszę siadać. — Grant pchnął ją delikatnie z powrotem na krzesło. — Proszę siadać i opowiedzieć wszystko, jak to było. Niech się pani namyśli. — Och, skąd pan się dowiedział? — spytała, ale zaraz się opanowała. — Skąd się pan dowiedział? Grant zignorował jej pytanie. — Dlaczego była pani zdania, że Sorrell zamierza zrobić krzywdę córce pani? — Ponieważ spotkałam go któregoś dnia na ulicy. Nie widziałam go od lat i powiedziałam coś o wyjeździe Rosie do Ameryki. A on na to: „Ja też wyjeżdżam”. A mnie się to nie spodobało, bo wiedziałam, że zanudzał Rosie. A potem tak się jakoś dziwnie uśmiechnął do mnie i mówi: „W każdym razie to nie jest jeszcze pewne. Albo pojedziemy oboje, albo żadne z nas nie pojedzie”. Więc ja na to: „Co też powiadasz? Rosie z pewnością pojedzie. Ma kontrakt i nie może go zerwać”. A on znowu: „Najpierw miała kontrakt ze mną. Czy pani myśli, że go też dotrzyma?” Ja mu tłumaczę, żeby nie był niemądry i zapomniał o tej historii z młodych lat. Ale on tylko uśmiechnął się tak okropnie i powiedział jeszcze: „Jeżeli ona pojedzie, to pojedziemy razem”. I poszedł sobie.

— Kiedy to było? — Dzisiaj minęło trzy tygodnie, bo to było w ten piątek, zanim go zabiłam. Nazajutrz po dniu, kiedy na adres Sorrella u pani Everett przyszła pocztą mała paczuszka. — Proszę, niech pani mówi dalej. — No więc, wróciłam do domu i zaczęłam o tym myśleć. Ciągle miałam jego twarz przed oczami. Była taka jakaś ziemista i w ogóle, i wcale nie taka miła jak zawsze. I zaczęłam być pewna, że chce zabić Rosie. — Czy córka pani była z nim zaręczona? — On tak twierdził. Ale to była tylko dziecinada. Znali się od małego. Oczywiście teraz Rosie ani w głowie było wychodzić za niego. — Proszę mówić dalej. — Pomyślałam sobie, że będzie się starał z nią zobaczyć w teatrze. Więc poszłam specjalnie do Rosie, żeby ją o tym uprzedzić — ja się nie widuję z nią zbyt często — ale ona powiedziała tylko: „Och, Bert zawsze lubił pleść głupstwa, zresztą ja się już z nim nie widuję”. Miała tyle spraw na głowie, że wcale się tym nie przejęła. Ale ja tak. Tego wie czora stanęłam po drugiej stronie ulicy i obserwowałam ludzi w kolejce. Ale on nie przyszedł. I poszłam na poranek w sobotę i znów wieczorem, ale jego nie było. I znów w poniedziałek wieczorem i we wtorek po południu. Wreszcie we wtorek wieczorem zobaczyłam, że przyszedł sam, więc stanęłam za nim w kolejce na parter. Po chwili zobaczyłam, że prawa kieszeń jego palta jest wypchana, dotknęłam ręką, to był z pewnością rewolwer. Wiedziałam, że na Rosie. Czekałam więc, aż zrobi się ciasno w kolejce, i wbiłam mu nóż w plecy. Nie jęknął nawet. Chyba nie wiedział wcale, co się stało. A potem, jak to już mówiłam, przesunęłam się do przodu. — Czy Sorrell był sam? — Tak. — Kto stał obok niego? — Przez pewien czas jakiś ciemny, bardzo przystojny młody dżentelmen. A potem przyszedł jeszcze jakiś facet

porozmawiać z Bertem i ten dżentelmen stanął obok mnie. — A kto był za panią? — Pan i pani, którzy składali zeznania. — Jakim cudem Rosie Markham jest pani córką? — Widzicie panowie, mój stary był marynarzem — i to on mi przywiózł ten nóż z Hiszpanii — zresztą przywoził mi różne różności. Ale kiedy Rosie była jeszcze malutka, utonął, a jego siostra, która bardzo dobrze wyszła za mąż za niejakiego Markhama, powiedziała, że ją weźmie jak swoją, bo oni nie mieli dzieci. Więc oddałam Rosie. Wycho wali ją jak należy, to muszę im przyznać, na prawdziwą damę. Ja lata całe zarabiałam posługami, ale od kiedy Rosie zaczęło się dobrze dziać, kupiła mi, jak to nazywają, rentę i teraz z tego żyję. — Jak pani córka poznała Sorrella? — Ta ciotka, co wychowywała Berta, mieszkała drzwi w drzwi z Markhamami, no i chodzili do tej samej szkoły. Oczywiście bardzo się zaprzyjaźnili. A potem, jak Bert był na wojnie, ciotka umarła. — A więc po wojnie się zaręczyli? — Jakie tam „zaręczyli”. Po prostu lubili się i tyle. Rosie grała wtedy w „Zielonym cieniu” i jeździła na tournee, a kiedy wracała do domu, wtedy się widywali. — Ale Sorrell był zdania, że są zaręczeni? — Może. Wielu mężczyzn chciałoby się zaręczyć z Rosie. Ale Rosie ani myślała o takich jak on! — Ale w każdym razie podtrzymywali tę znajomość? — Tak, czasem pozwalała mu przychodzić do mieszkania, ale nigdy z nim razem nie wychodziła, ani nic w tym rodzaju. A i to niezbyt często. Po prostu nie miała serca z nim zerwać na dobre. Myślę, że chciała to zrobić powoli. Ale nie jestem pewna. Ja nieczęsto widuję Rosie. Nie dlatego, żeby była niemiła dla mnie, o nie, ale uważam, że to byłoby nie w porządku wobec niej. Niepotrzebna jej jest taka prosta stara baba jak ja — jej, która znajomi się z lordami i wielkimi panami. — Dlaczego od razu nie powiedziała pani policji, że Sorrell

grozi pani córce? — Myślałam o tym, ale zaraz przyszło mi do głowy, że przecież nie mam żadnego dowodu. A sądząc z tego, jak żeście mnie dzisiaj tu potraktowali, to miałam rację. Zresztą gdyby nawet policja go zamknęła, nie mogliby go zamknąć na zawsze. Zrobiłby to z pewnością, jak tylko by wyszedł. Przecież bym go nie upilnowała. Więc sobie pomyślałam, że trzeba to zrobić, jak tylko się trafi okazja. A ja się nie znam na pistoletach i takich tam rzeczach. — Czy córka pani widziała kiedyś ten sztylet? — Nie. — Czy pani jest pewna? Proszę chwilę się namyślić. — Tak, widziała. Skłamałam panom. Kiedy już była prawie dorosła, przed skończeniem szkoły grała w sztuce Szekspira i tam był potrzebny sztylet. Zapomniałam, jak się ta sztuka nazywa. — „Makbet”? — podsunął Grant. — Tak, tak się to nazywa. A ona była główną bohaterką. Ona zawsze cudownie grała. Już jako mała dziewczynka grała wróżkę w szkolnym przedstawieniu. A ja zawsze chodziłam ją oglądać. I kiedy grali tego „Makbeta”, pożyczyłam Rosie ten nożyk, który przywiózł jej ojciec z Hiszpanii. Tak, na szczęście. Oddała mi go, kiedy sztuka się skończyła. Ale szczęście jej nie opuściło. Zawsze była szczęśliwa. Dzięki temu w czasie tournee Ladds zobaczył ją, powiedział o tym Bartonowi, a Barron ją zaangażował. Wtedy przybrała sobie pseudonim Ray Marcable. Ale w tym adoptowanym nazwisku zachowała swoje inicjały. Zapanowała cisza. Zarówno Barker, który milczał już od dłuższego czasu, jak i Grant byli zbici z tropu., Tylko tęga kobieta o czerwonej twarzy zachowała całkowity spokój. — O jednym tylko musicie pamiętać — ostrzegła ich. — Nie wolno mieszać do tego Rosie. Ani słowa o niej. Możecie powiedzieć, że dlatego zabiłam go, ponieważ groził mojej córce, która jest za granicą. — Bardzo mi przykro, proszę pani, ale wątpię, żeby się to udało. Nazwisko panny Marcable na pewno wypłynie podczas

tej sprawy. — Ależ to niemożliwe! — zawołała. — Niemożliwe! Jeżeli ona będzie wmieszana, to zepsuje wszystko. Pomyślcie tylko o skandalu i o całej gadaninie, jaką to wywoła. Jesteście panowie tacy mądrzy, że z pewnością coś na to poradzicie. — Obawiam się, proszę pani, że nam się to nie uda. Gdyby to było możliwe, z pewnością postaralibyśmy się, ale to niemożliwe, jeżeli historia pani jest prawdziwa. — No cóż — powiedziała ze spokojem zaskakującym po jej poprzednim wybuchu. — Jej to nie zrobi chyba wielkiej różnicy. Rosie jest największą aktorką w całej Wielkiej Brytanii i nic jej pozycji nie zachwieje. Tylko musicie mnie prędko powiesić, zanim wróci z Ameryki. — Jeszcze za wpześnie mówić o wieszaniu — zauważył Barker z bladym uśmiechem. — Czy ma pani przy sobie klucze od swego domu? — Tak, dlaczego pan o to pyta? — Jeżeli mi je pani da, to poślę człowieka, który sprawdzi tę historię z pochewką od sztyletu. Gdzie ona jest? — Na samym dnie górnej szuflady w komodzie, w pudełku po perfumach. Berker wezwał jednego ze swych ludzi i wydał odpowiednie polecenie. — Ale pamiętaj, żeby wszystko zostało tak, jak zastałeś — powiedziała ostro pani Wallis do wysłannika. Kiedy agent wyszedł, Grant podsunął jej kawałek papieru i pióro. — Proszę napisać tutaj swoje nazwisko i adres. Wzięła pióro w lewą dłoń i z pewnym wysiłkiem napisała to, o co poprosił. — Czy pamięta pani nasze spotkanie przed pierwszym przesłuchaniem? — Tak. — Wtedy nie była pani leworęczna. — Potrafię używać obu rąk. Jakoś to się nazywa, ale akurat zapomniałam. Ale kiedy robię coś specjalnie ważnego, używam lewej ręki. Rosie też jest leworęczna. Tak jak mój

nieboszczyk ojciec. — Dlaczego wcześniej nie przyszła pani do nas i nie opowiedziała tej historii? — Nie myślałam, że złapiecie kogoś innego zamiast mnie. Ale jak przeczytałam w gazecie, że policja zebrała wszystkie dowody i tak dalej, pomyślałam sobie, że coś muszę zrobić. A potem poszłam dzisiaj na tę rozprawę i popatrzyłam sobie na niego. — A więc była dzisiaj w tym tłumie, a Grant jej nawet nie spostrzegł! — To sympatyczny chłopak, chociaż ma wygląd cudzoziemski. I kiepsko wygląda. Więc wróciłam do domu, posprzątałam, trochę się ogarnęłam i przyszłam tu. — Tak — powiedział Grant w zamyśleniu i podniósł brwi patrząc na swego szefa. Nadinspektor wezwał Simpsona: — Pani Wallis chwilę zaczeka w tamtym pokoju, a wy jej dotrzymacie towarzystwa. Jeżeli będzie pani czegoś potrzebowała, proszę poprosić o to Simpsona.

Zakończenie — No cóż, mój drogi, nigdy już więcej nie będę krytykować twojej intuicji — powiedział Barker po chwili milczenia. — Jak myślisz, czy ona ma bzika? — Jeżeli nadmiar logiki mógłby przemienić się w bzika, to tutaj mamy klasyczny przypadek — stwierdził z sarkazmem Grant. — Ale ona nie przejawia żadnych uczuć, ani w stosunku do samej siebie, ani do Sorrella. — Nie. Może zwariowała. — Czy ta jej historia może być nieprawdziwa? Moim zdaniem jest o wiele mniej prawdopodobna niż historia Lamonta. — Ależ tak, jest prawdziwa — zapewnił go Grant. — Co do tego nie mam żadnych wątpliwości. Wydaje ci się dziwne, bo nie jesteś tak zżyty z tą sprawą jak ja. Teraz wszystko pasuje — samobójstwo Sorrella, ofiarowanie pieniędzy Lamontowi, wykupienie biletu na statek, broszka. Jakiż ze mnie głupiec, że nie pomyślałem, że te inicjały równie dobrze mogą odnosić się do Ray Marcable, ale cały czas myślałem, że to chodzi o Margaret Ratcliffe. Inna sprawa, że właściwe odczytanie inicjałów i tak wiele by mi nie pomogło, gdyby pani Wallis nie przyszła do nas ze swym wyznaniem. Jednak powinienem był połączyć ten inicjał z Ray Marcable. Pierwszego dnia mego śledztwa poszedłem do Woffington, żeby porozmawiać z portierem i spotkałem wtedy Ray, poczęstowała mnie herbatą. Podczas pobytu w jej garderobie opisałem sztylet — ten opis miał być i tak przekazany tego dnia do prasy. Drgnęła wtedy i byłem prawie pewien, że podobny już kiedyś widziała. Ale nie miałem żadnego sposobu, żeby z niej to wyciągnąć, więc zaniechałem tego śladu i od początku aż do dzisiaj nic jej z tą sprawą nie

łączyło. Sorrell najwidoczniej postanowił wyjechać do Ameryki, gdy tylko się dowiedział, że i ona wyjeżdża. Biedaczysko! Dla wszystkich mogła być sławną Ray Marcable, wybitną aktorką, ale dla niego pozostała dawną Rosie Markham. To było jego tragedią. Ona przecież od dawna wcieliła się w swoją nową rolę życiową i zapomniała o przeszłości. Myślę, że dała mu wyraźnie do zrozumienia, że nic z tego, kiedy zwróciła mu broszkę, którą dla niej zamówił. Dla niej to była błyskotka bez znaczenia. On naprawdę miał zamiar jechać do Stanów aż do czwartku wieczór, kiedy pani Everett wręczyła mu tę paczuszkę z broszką. Oznaczało to koniec jego planów. Może też zawiadomiła go, że wychodzi za Lacinga. Zwróciłeś pewno uwagę, że płynął tym samym statkiem co ona. Wtedy Sorrell postanowił zastrzelić ją i popełnić samobójstwo. Z amfiteatru w teatrze Woffington niezbyt wygodnie strzelać w kierunku sceny, ale przypuszczam, że liczył na zamieszanie pod koniec przedstawienia. Zbliżyłby się wtedy do sceny. Albo może zamierzał to zrobić, kiedy będzie wychodziła z teatru. Nie wiem. Z łatwością mógł to zrobić po południu, kiedy z Lamontem siedzieli w loży, ale nie zrobił. Pewno za wszelką cenę chciał, żeby jego przyjaciele o niczym się nie dowiedzieli. Starał się utwierdzić ich w przekonaniu, że jest w drodze do Ameryki. To wyjaśnia ten brak jakichkolwiek znaków rozpoznawczych. Ani Lamont, ani pani Everett nie skojarzyliby samobójstwa jakiegoś nieznajomego, który zabił Ray Marcable, z Sorrellem, który właśnie płynął na „Queen of Arabia” do Stanów. Najwidoczniej zapomniał o tym spotkaniu na ulicy z panią Wallis albo może nie zdawał sobie sprawy, że jego zamiary są dla niej tak oczywiste. Muszę przyznać, że zaimponowała mi swoją domyślnością. Oczywiście ona znała powód — wiedziała o Ray. I tylko ona jedna mogła była skojarzyć Sorrella z Ray Marcable, która nigdy się z nim nie afiszowała. Obmyślił każdy szczegół, kiedy swemu przyjacielowi wręczył pakiecik z poleceniem, by go otworzył dopiero w czwartek. Jak sądzisz, czy Sorrell miał nadzieję, że jego przyjaciel nigdy nie dowie się tego, co się z nim stało, albo może było mu wszystko jedno, co się stanie,

kiedy dokona swego czynu. — Nie wiem — powiedział Barker. — Ale chyba miał nie bardzo dobrze w głowie. — Nie — ciągnął Grant zamyślony — moim zdaniem Sorrell nie zwariował. Po prostu, tak jak mówił Lamont, długi czas nad tym rozmyślał, i potem postąpił tak, jak zamierzał. Jednego tylko nie wziął pod uwagę: pani Wallis — a trzeba przyznać, że nie jest to osoba tuzinkowa. W gruncie rzeczy Sorrell nie był złym człowiekiem. Do ostatniej chwili uda wał, że wyjeżdża do Stanów. Jego pakowanie było majstersztykiem, przecież Lamont pakował się w tym samym czasie i zapewne cały czas kręcił się po pokoju. Nie zabrał ani jednego listu czy fotografii Ray Marcable. Musiał wszystko zniszczyć, kiedy powziął decyzję. Zapomniał tylko o broszce. Wyleciała, jak ci już mówiłem, z kieszeni palta. — Czy Ray Marcable domyśliła się prawdy? — Nie, chyba nie. — Dlaczego nie? — Dlatego, że Ray Marcable jest zajęta wyłącznie swoją osobą. W każdym razie z mojego opisu przypomniała sobie sztylet, ale nie miała żadnych powodów łączyć człowieka, który został zamordowany, z Sorrellem, i dlatego nie skojarzyła z tym wszystkim swojej matki. Scotland Yard dopiero w poniedziałek zidentyfikował Sorrella, a tego dnia ona wyjeżdżała do Stanów. Byłbym bardzo zdziwiony, gdyby mi kto powiedział, że teraz wie coś o zamordowaniu Sorrella. Myślę, że z prasy czytuje tylko dział plotek towarzyskich, a Ameryka nie interesuje się morderstwem przed teatrem. — A więc szykuje się dla niej niezbyt przyjemna niespodzianka — stwierdził Barker ze współczuciem. — Ano, szykuje się — zgodził się ponuro Grant. — Natomiast dla Lamonta przyjemna, i bardzo jestem z tego zadowolony. Postępowałem jak głupiec w tej sprawie, ale o wiele bardziej jestem zadowolony teraz, niż wtedy, kiedy go wiozłem nieprzytomnego motorówką. — Wiesz, jesteś wspaniały, Grant. Ja mając taką sprawę

byłbym dumny z siebie jak paw. Jesteś niemądry. Gdyby cię kiedy wylano z policji, możesz zawsze zarabiać jako jasnowidz biorąc pięć szylingów za posiedzenie. — Mimo wszystko wydając sąd o człowieku każdy z nas musi decydować wedle własnego sumienia, niezależnie od dowodów. I chociaż nie przyznałbym się nawet wobec samego siebie, wiedziałem, że Lamont mówi prawdę, już tego wieczora, kiedy mi złożył zeznanie w pociągu. — To dziwna historia — powiedział w zamyśleniu Barker — od dawna takiej nie mieliśmy. — Wstał odsuwając się od biurka, o które był oparty. — Daj mi znać, kiedy tylko Mullins wróci. Jak przyniesie pochewkę, to opowieść pani Wallis będziemy mogli uznać za potwierdzoną. Lamont ma być znowu przywieziony na Gow Street jutro, prawda? Wtedy i ją tam przesłuchamy. — I wyszedł zostawiając Granta samego. Wtedy Grant zrobił mechanicznie to, w czym przeszkodziło mu wejście Barkera. Otworzył biurko i wyjął broszkę i sztylet. Niewielki tylko okres czasu dzielił zamiar od jego realizacji, a jakaż różnica! Chciał je wyjąć jako symbol swojej rozpaczy, tajemnicy, która zatruwała mu życie, a teraz wiedział już wszystko. Prawda zaś, teraz, kiedy ją znał, była tak prosta. Ale gdyby pani Wallis nie przyszła... Gdyby ta kobieta w swym szaleństwie nie zachowała cienia uczciwości, stłumiłby jednak swoje wątpliwości i w oparciu o dowody doprowadził sprawę do końca jak na cenionego inspektora Wydziału Śledczego przystało. Od tego został uratowany. Jeśli chodzi o dowody, sprawa była jasna — sprzeczka, leworęczność, skaleczenie. Szukali mężczyzny, który posprzeczał się z Sorrellem, był mańkutem i miał skaleczony kciuk. Czyż to nie dosyć? A teraz okazało się nonsensem, jak ten dywanik zszyty z kawałków, który jako przykład dała panna Dinmont. Mordercą była kobieta, oburęczna, ze szramą na palcu wskazującym. I w ostatniej chwili uratowała Lamonta uczciwość tej kobiety. Myślami znów przeszedł drogę, która zaprowadziła go w złym kierunku: identyfikacja Sorrella, Nottingham i młodzieniec u

Braci Faith, pan Yeudall, kelnerka w hotelu, wszyscy oni bardzo po ludzku pamiętający to, co zwróciło ich uwagę, i łączący te spostrzeżenia z poszczególnymi wypadkami. Bystry, inteligentny Raoul Legarde i jego dokładny opis Lamonta. Danny Miller. Ostatnie przedstawienie „A nie mówiłem”. Rozczochrany malarz i bezprawna rewizja w biurze Sorrella. Dżokej Lacey i wyścigi w Lingfield. Pani Everett. Wyprawa na północ. Carninnish, milczący Drysdale i herbata na probostwie. Logiczna, opanowana panna Dinmont. Początek jego wątpliwości i pełny ich rozkwit po zeznaniu Lamonta. Broszka. A teraz... Na jego biurku leżały dwa lśniące przedmioty. W gasnącym świetle dnia sztylet błyszczał porozumiewawczo, a perły uśmiechały się nieznacznie, podobnie jak Ray Marcable, którą rozsławił ten uśmiech. Jednak firma Gallio i Stein niezbyt dobrze wywiązała się z zamówienia; nawet teraz, kiedy odruchowo spojrzał na monogram, przeczytał — tak jak pani Everett — M. R. Jego myśli znów wróciły do pani Wallis. Czy jest zdrowa na umyśle? Jego zdaniem raczej tak, ale z medycznego punktu widzenia zdrowie psychiczne zależy od tak dziwnych czynników. Nie można zresztą przewidzieć, jakiego zdania będzie o niej specjalista. Ale to nie jego rzecz. On swoje zrobił. Prasa oczywiście zaatakuje z hałasem policję z powodu zbyt pośpiesznego aresztowania. W Scotland Yardzie nie potępią go i jego pozycja zawodowa na tym nie ucierpi. A teraz weźmie ten wymarzony urlop. Pojedzie na ryby do Stockbridge. A może wróci do Carninnish? Drysdale zapraszał go bardzo serdecznie, a w rzece Finley pełno będzie teraz łososi. Ale mimo wszystko wspomnienie tej bystrej ciemnej rzeki i wrogiego krajobrazu nie było w tej chwili przyjemne. Zbyt mocno wiązało się z cierpieniem, rozterką i niepokojem. A tego nie chciał. Potrzebny był mu sielski spokój, łagodny krajobraz, pogodne niebo. Pojedzie do Hampshire. Tam już będzie zielono, a kiedy znudzi go leniwa rzeka Test, pojedzie sobie konno lub pójdzie na daleki spacer. Zapukał Mullins, wszedł z pochewką od sztyletu i położył ją

na biurku. — Była tam, gdzie powiedziała, sir. A tu klucze od domu. — Dziękuję, Mullins. — Grant włożył sztylet do pokrowca i wstał, żeby go zanieść do Barkera. Tak, pojedzie do Hampshire. Ale kiedyś oczywiście odwiedzi również Carninnish. Lekarze orzekli, że pani Wallis jest całkowicie zdrowa na umyśle i może stanąć przed sądem Old Bailey; rozprawa ma się odbyć jeszcze w tym miesiącu. Grant jest przekonany, że uda się jej wywinąć, i kto wie, może warto wierzyć w jego intuicję. Powiada on, że wprawdzie w naszym kraju nie rządzą niepisane prawa, ale brytyjska ława przysięgłych jest w rezultacie chyba równie sentymentalna co francuska, a kiedy przysięgli wysłuchają historyjki starannie przygotowanej przez adwokata pani Wallis — jednego z najlepszych obecnie obrońców londyńskich — wypłaczą sobie oczy ze wzruszenia i nie skażą jej na śmierć. — To była ciekawa sprawa — powiedziałam któregoś dnia do inspektora — ale najciekawsze w tym wszystkim, że nie ma w niej czarnego charakteru. — Ano nie ma! — zgodził się Grant z charakterystycznym skrzywieniem ust. Czy naprawdę?