1. PROFILAKTYKA+PROMOCJA 2017-18

SAVE OFFLINE

14.12.2017b PIELĘGNIARSTWO II rok studia stacjonarne pierwszego stopnia

PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA D R H A B . N M E D.

ADAM J. SYBILSKI

Z A K Ł A D P R O F I L A K T Y K I Z A G R O Ż E Ń Ś R O D O W I S KO W YC H I A L E R G O LO G I I W U M

2017/2018

PLAN ZAJĘĆ WYKŁADY II ROK PIELĘGNIARSTWO STACJONARNE PIERWSZEGO STOPNIA (SEMESTR ZIMOWY 2017/2018) CZWARTKI (sala im prof. A. Grucy, ul. Lindleya 4)

14.12.

POZ

18.45 – 20.15 (2)

21.12.

POZ

18.45 – 20.15 (2)

11.01.

POZ

18.45 – 20.15 (2)

18.01.

POZ

18.45 – 20.15 (2)

25.01.

POZ

18.45 – 20.15 (2)

PLAN WYKŁADÓW 1. Profilaktyka w praktyce lekarza POZ. Promocja zdrowia i edukacja pacjenta

2. Profilaktyka w gabinecie lekarza rodzinnego – część szczegółowa 3. Stany nagłe w praktyce lekarza pierwszego kontaktu 4. Postępowanie w najczęściej występujących stanach przewlekłych - część I

5. Postępowanie w najczęściej występujących stanach przewlekłych - część II

PLAN WYKŁADÓW 1. Profilaktyka w praktyce lekarza POZ. Promocja zdrowia i edukacja pacjenta Profilaktyka w gabinecie lekarza rodzinnego – część szczegółowa

2. Stany nagłe w praktyce lekarza pierwszego kontaktu 3. Postępowanie w najczęściej występujących stanach przewlekłych

Prawo Murphy’ego dla pielęgniarek

Błąd w sztuce medycznej jest krokiem do doskonałości

PROFILAKTYKA W PRAKTYCE LEKARZA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ Gdy rozmyślam o jakiejś chorobie, nigdy nie zastanawiam się, jak znaleźć na nią lekarstwo, ale jak jej zapobiec. Louis Pasteur, 1884

Definicje PROFILAKTYKA to promowanie i zachowanie zdrowia lub unikanie choroby. Zajmuje się ona usuwaniem lub ograniczeniem czynników ryzyka, wczesnym leczeniem, ograniczeniem powikłań. PROMOWANIE zdrowia obejmuje pomoc osobom zdrowym w przyswajaniu służących zdrowiu zachowań i przyjęciu odpowiedzialności za własne zdrowie.

PREWENCJA polega na modyfikacji prozdrowotnych zachowań pacjenta, uświadamianiu go na temat choroby i promować zdrowie.

Rodzaje profilaktyki Profilaktyka PIERWOTNA (brak choroby)

Profilaktyka WTÓRNA (choroba obecna)

Profilaktyka CZWARTORZĘDOWA

Profilaktyka pierwotna Profilaktyka wczesna to zapobieganie występowaniu społecznych i środowiskowych warunków mogących prowadzić do zapoczątkowania choroby. Profilaktyka pierwszorzędowa to działania podejmowane w celu zmniejszenia ryzyka lub oddalenia wystąpienia choroby. W wyniku tego działania choroba nie rozwija się.

Strategie profilaktyki pierwotnej 

EDUKACJA – zmiana zachowań sprzyjających powstawaniu chorób.



STERYLIZACJA INSTRUMENTÓW



TĘPIENIE NOSICIELI



SZCZEPIENIA OCHRONNE



DBAŁOŚĆ O WARUNKI SANITARNE



ODPOWIEDNIE PRZEPISY PRAWA

Profilaktyka wtórna Profilaktyka drugorzędowa to wykrywanie choroby w jej bezobjawowym stadium i podejmowanie jej wczesnego leczenia. Profilaktyka trzeciorzędowa to odwracanie przebiegu choroby, powstrzymanie lub opóźnienie jej rozwoju lub następstw. Wykrycie choroby w jej początkowym stadium tzn. w fazie przedobjawowej, aby rozpocząć leczenie, zanim pojawi się nieodwracalna patologia. badanie ciśnienia krwi badanie cytologiczne mammografia

Profilaktyka czwartorzędowa Profilaktyka czwartorzędowa to określenie zagrożenia związanego z nadmierną medykalizacją w celu chronienia pacjenta przed „napastliwością medycyny” oraz uzgadniania akceptowalnego etycznie sposobu sugerowania pacjentowi interwencji profilaktycznej.

Fazy postępowania profilaktycznego PROFILAKTYKA PIERWOTNA

PROFILAKTYKA DRUGORZĘDOWA

PROFILAKTYKA TRZECIORZĘDOWA Wyleczeni

Biologiczny początek choroby

Początek kliniczny

Niemożność wyleczenia

Choroba przewlekł a

Śmierć

Czynniki ryzyka

Edukacja, promowanie zdrowia, szczepienia

Przebieg bezobjawowy

Badanie przesiewowe, nadzorowanie

Objawy

Rozpoznanie i leczenie

Stan czynnościow y

Rehabilitacja, wsparcie, profilaktyka

PROFILAKTYKA CZWARTORZĘDOWA

Osoba zdrowa

Strategie profilaktyki 1.

DORADZTWO – stosowne i skuteczne na wszystkich poziomach i we wszystkich strefach

2.

UODPARNIANIE – w ramach szczepień obowiązkowych i zalecanych

3.

ZAPOBIEGAWCZE STOSOWANIE LEKÓW – np. kwas foliowy, antybiotyki po kontakcie, kwas acetylosalicylowy

4.

PRZESIEW

Rola lekarza pierwszego kontaktu

1.

Rozpoznanie czynników procesu chorobowego, którym można zapobiec i określić działania interwencyjne

2.

Podjęcie działań zapobiegawczych

Czemu można zapobiec ? Teoretycznie można próbować zapobiec wszystkim chorobom, ale próba osiągnięcia tego celu może okazać się nierealna. Główne kategorie: zaburzenia genetyczne zaburzenia rozwoju wypadki infekcje upośledzenie u niepełnosprawnych problemy w czasie ciąży

choroby zawodowe choroby sercowo-naczyniowe nowotwory zaburzenia zachowania uzależnienia „inne” choroby

Przyczyny przedwczesnej śmierci osób < 70 r.ż. Wypadki, zatrucia, przemoc

29 %

Nowotwory

19 %

Choroby układu krążenia

17 %

Śmiertelność okołoporodowa

10 %

Choroby wrodzone

7%

Globalna strategia zachowania dobrego zdrowia W profilaktyce praktycznie wszystkich chorób znaczenie mają: 

Dieta



Styl życia i równowaga umysłowa



Zmiana zachowań / przyzwyczajeń

Dieta 

Utrzymuj idealną wagę



Stosuj dietę bogata w błonnik



Jedz więcej owoców i warzyw, produktów zbożowych (najlepiej pełnoziarnistych)



Jedz ryby przynajmniej 2 razy w tygodniu



Spożywaj mniej tłuszczów nasyconych, białego cukru i soli

Dieta 

Unikaj barów szybkiej obsługi i potraw smażonych w głębokim tłuszczu



Nie jadaj mięsa codziennie i jedz go niewiele



Zawsze oddzielaj tłuszcz od mięsa



Do smażenia używaj oliwy z oliwek zamiast olejów wielonienasyconych



Pij więcej wody



Ogranicz spożycie kofeiny do 1 -3 szklanek napojów dziennie



Sprawdzaj poziom cholesterolu we krwi, a jeśli jest podwyższony, staraj się go zredukować za pomocą diety

Styl życia i równowaga umysłowa  Nie pal  Nie pij alkoholu – ogranicz spożywanie alkoholu do szczególnych okazji  Regularnie wykonuj ćwiczenia fizyczne  Relaksuj się

 Uczestnicz w różnorodnych zajęciach rekreacyjnych  Utrzymuj kontakty z przyjaciółmi, którzy mogą cię wspierać emocjonalnie

 Rozmawiaj często na temat swoich problemów z kimś, kto umie słuchać

Realizacja zadań profilaktyki w gabinecie lekarza rodzinnego 1. Wywiad lekarski

2. Rutynowe badanie dzieci 3. Rutynowe badanie dorosłych 4. Badania okresowe

Wywiad lekarski o Wywiad rodzinny

o Warunki domowe

o Samobójstwa i wypadki

o Antykoncepcja

o Uzależnienia

o Osteoporoza

o Aktywność fizyczna i odżywienie

o „maskowanie” chorób

o Więzi międzyludzkie i zdrowie o Zagrożenia dla zdrowia w pracy psychospołeczne

Rutynowe badanie dzieci Wzrost/waga/obwód głowy Stawy biodrowe Zez Ostrość wzroku Słuch Jądra Ocena uzębienia Skolioza Wrodzone choroby serca Tętno udowe Mowa i język

Rutynowe badanie dorosłych Waga Ciśnienie krwi Cholesterol Rak szyjki macicy Rak piersi Rak gruczołu krokowego Rak okrężnicy i odbytnicy Rak skóry Higiena jamy ustnej

Badania okresowe Opracowanie strategii okresowych badań zdrowotnych.

Zorganizowanie odpowiednio przygotowanego personelu medycznego. Cele badań okresowych:

 wykrycie choroby w jak najwcześniejszym stadium  ustalenie, które osoby są zagrożone wystąpieniem choroby

 ustalenie, które osoby z utrwalonym stanem chorobowym nie korzystają z odpowiedniego leczenia

Mocno rekomendowane interwencje profilaktyczne Grupa pacjentów

Interwencja profilaktyczna

U osób > 18.r.ż. i u młodszych ciężarnych

Krótka porada dotycząca niepalenia

U kobiet planujących ciążę

0,4-0,8 mg kwasu foliowego

U ciężarnych kobiet przy pierwszej wizycie

Przesiewowy posiew moczu, test na HBV, przesiew pod kątem kiły

U kobiet w wieku 21-65 lat

Wymaz z szyjki macicy co 3 lata

U kobiet w 24.r.ż. aktywnych seksualnie

Posiew pod kątem Chlamydia

U osób dorosłych w wieku 15-65 lat i u ciężarnych

Badanie przesiewowe pod kątem HIV

Mocno rekomendowane interwencje profilaktyczne Grupa pacjentów

Interwencja profilaktyczna

U osób dorosłych

Pomiar ciśnienia tętniczego co 2 lata przy wartościach >120/80 m Hg lub co roku przy wartościach ciśnienia skurczowego 120-139 mm Hg lub gdy ciśnienie rozkurczowe 80-90 mm Hg

U mężczyzn od 35.r.ż. i kobiet od 45 r.ż.

Badanie przesiewowe pod kątem zaburzeń lipidowych co 5 lat

U mężczyzn w wieku 45-79 lat, gdy spodziewana korzyść przekracza potencjalną szkodę

Zachęta do stosowania kwasu acetylosalicylowego

U dorosłych w wieku 50-75 lat

Przesiewowy test na krew w stolcu, sigmoidoskopia lub kolonoskopia

PROMOCJA ZDROWIA I EDUKACJA PACJENTA

Nigdy nie wierz w to, co mówi pacjent o zaleceniach swego lekarza. Sir William Jenner (1815-98)

Definicje

Promocja zdrowia to motywowanie oraz zachęcanie poszczególnych osób i społeczności do uznania dobrego zdrowia za stan pożądany, który należy utrzymywać poprzez zastosowanie służących zdrowiu praktyk.

Definicje

Promocja zdrowia jest procesem umożliwiającym jednostkom i grupom społecznym zwiększenie kontroli nad uwarunkowaniami zdrowia* w celu poprawy ich stanu zdrowia

Uwarunkowania zdrowia Do podstawowych uwarunkowań zdrowia WHO zalicza:

korzystanie z praw i swobód obywatelskich, 2. zatrudnienie 3. warunki pracy, 4. warunki mieszkaniowe, 5. kondycja psychofizyczna stosowna do płci i wieku, 6. wykształcenie, 7. zaopatrzenie w żywność i odpowiedni stan odżywienia, 8. poczucie bezpieczeństwa, 9. możliwość oszczędzania, 10. komunikację i łączność z innymi ludźmi, 11. możliwość wypoczynku, regeneracji sił i rozrywki 12. dostępność odpowiedniej odzieży. 1.

Definicje Promocja zdrowia jest procesem umożliwiającym jednostkom i grupom społecznym zwiększenie kontroli nad uwarunkowaniami zdrowia* w celu poprawy ich stanu zdrowia oraz sprzyjającym rozwijaniu zdrowego stylu życia, a także kształtowaniu czynników prowadzących do zdrowia.

Definicje

Edukacja zdrowotna to dostarczanie informacji o tym, jak utrzymać lub osiągnąć dobry stan zdrowia.

Elementy strategii promocji zdrowia 

Określenie zdrowotnej polityki społecznej



Tworzenie środowisk wspierających zdrowie



Wzmacnianie działań społecznych



Rozwijanie umiejętności osobniczych



Reorientacja świadczeń zdrowotnych

Modele promocji zdrowia 1.

Model I – MEDYCZNY

2.

Model II – SPOŁECZNY

3.

Model III – PROFILAKTYCZNY

4.

Model IV – RADYKALNY

5.

Model V - PEŁNOMOCNICTWA

Zadania lekarza rodzinnego Zaleca się, by promocja zdrowia w praktyce lekarza rodzinnego objęła następujące obszary:

 Odżywianie 

Kontrola wagi ciała



Nadużywanie leków i innych substancji oraz kontrola palenia tytoniu spożycia alkoholu

zażywania narkotyków

Zadania lekarza rodzinnego Zaleca się, by promocja zdrowia w praktyce lekarza rodzinnego objęła następujące obszary:

 Aktywność fizyczna 

Wystarczająca ilość snu, odpoczynku i rekreacji



Bezpieczne praktyki seksualne



Pozytywna samoocena i rozwój osobowości



Kontrola nad stresem

Zadania lekarza rodzinnego W ramach promocji zdrowia realizowanej przez lekarza rodzinnego należy pacjentów zachęcać do:



Rzucenia palenia



Ograniczenia spożycia alkoholu do bezpiecznego poziomu: nie więcej niż dwa standardowe drinki –kobiety nie więcej niż trzy standardowe drinki –mężczyźni trzy dni w tygodniu bez alkoholu



Ograniczenia spożycia kofeiny do trzech szklanek napojów dziennie

Zadania lekarza rodzinnego W ramach promocji zdrowia realizowanej przez lekarza rodzinnego należy pacjentów zachęcać do:



Zwiększenia regularnej aktywności fizycznej – trzy razy w tygodniu po 30 minut ćwiczeń, dość intensywnych, tak aby się spocić



Ograniczenia stężenia cholesterolu na czczo do 180 mg%



Ustabilizowania ciśnienia rozkurczowego na poziomie niższym niż 90 mm Hg



Osiągnięcia wskaźnika masy ciała (BMI) pomiędzy 20 i 25 BMI = (waga ciała w kg) / (wzrost w m)2

Zadania lekarza rodzinnego W ramach promocji zdrowia realizowanej przez lekarza rodzinnego należy pacjentów zachęcać do:



Ograniczenia spożycia tłuszczu, cukru i soli



Zwiększenia spożycia błonnika do 20 gramów dziennie



Zorganizowania kręgu przyjaciół, na których wsparcie emocjonalne można liczyć



Wyrażania uczuć zamiast ich tłumienia



Regularnego omawiania swych problemów z kimś zaufanym

Zadania lekarza rodzinnego W ramach promocji zdrowia realizowanej przez lekarza rodzinnego należy pacjentów zachęcać do:



Pracy nad poprawieniem stosunków z innymi ludźmi



Nie siadania za kierownicą w gniewie, w stresie lub pod wpływem alkoholu



Unikania przypadkowych stosunków seksualnych i uprawiania bezpiecznego seksu



Poddawaniu się badaniu cytologicznemu co rok

Metody promocji zdrowia i edukacji pacjenta  Promowanie zdrowia i edukacja w czasie każdej wizyty  Dostarczanie informacji pisemnych Tematy: dieta, aktywność fizyczna, przyczyny poszczególnych chorób, szczepienia, objawy chorób, zapobieganie wypadkom, walka z używkami

 Organizacja akcji promocji zdrowia

 Współpraca z lokalnymi władzami samorządowymi

CZAS NA ZADAWANIE PYTAŃ

PROFILAKTYKA W GABINECIE LEKARZA RODZINNEGO CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA Uncja zapobiegliwości warta jest funta leczenia. (stare przysłowie angielskie)

PLAN OMAWIANYCH TEMATÓW 1. PREWENCJA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA 2. RYZYKO WYSTĄPIENIA CHOROBY NOWOTWOROWEJ I JEJ WCZESNE ROZPOZNANIE 3. PREWENCJA ASTMY I CHORÓB UKŁADU ODDECHOWEGO 4. PROFILAKTYKA PEDIATRYCZNA 5. UZALEŻNIENIA

(NIKOTYNIZM, ALKOHOLIZM, NARKOMANIA)

PREWENCJA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA A. ZAPOBIEGANIE ZAWAŁOWI MIĘŚNIA SERCOWEGO I CHOROBY NIEDOKRWIENNEJ SERCA

B. ZAPOBIEGANIE NADCIŚNIENIU TĘTNICZEMU

ZAPOBIEGANIE ZAWAŁOWI MIĘŚNIA SERCOWEGO Czynniki ryzyka CH.N.S. i zawału m. sercowego 1. 2. 3.

Palenie papierosów potraja zagrożenie. Skurczowe ciśnienie krwi > 148 mmHg podwaja. Górna granica normy stężenia cholesterolu w surowicy potraja.

ZAPOBIEGANIE ZAWAŁOWI MIĘŚNIA SERCOWEGO Lekarze ogólni i pielęgniarki odgrywają główną rolę w ograniczeniu umieralności na choroby serca 1.

Identyfikacja czynników zagrożenia i zmniejszeniu ich nasilenia.

2.

Pomoc w porzuceniu palenia.

3.

Wykrywanie nadciśnienia w badaniach przesiewowych i intensywne leczenie zaznaczonego nadciśnienia tętniczego.

4.

Energiczne poradnictwo dietetyczne oraz stosowanie terapii farmakologicznej u osób z cholesterolem w obszarze górnych 10% rozkładu.

ZAPOBIEGANIE NADCIŚNIENIU TĘTNICZEMU Klasyfikacja prawidłowego ciśnienia tętniczego

Ciśnienie tętnicze optymalne

prawidłowe wysokie prawidłowe

Wartość [w mm Hg] < 120 / < 80

< 130 / < 85 130-139 / 85-89

Uwaga! Ciśnienie o wartości 140 / 90 mmHg to już nadciśnienie!

KLASYFIKACJA CIŚNIENIA TĘTNICZEGO (MM HG) U DOROSŁYCH (>18 RŻ.) Ciśnienie skurczowe 140-149 140-159

Ciśnienie rozkurczowe 90-94 90-99

Nadciśnienie tętnicze umiarkowane – stopień 2

160-179

100-109

Nadciśnienie tętnicze ciężkie – stopień 3

180

110

Izolowane nadciśnienie skurczowe

140

50 lat

Co miesiąc

Co miesiąc

Corocznie

Corocznie Corocznie

PREWENCJA ASTMY I CHORÓB UKŁADU ODDECHOWEGO ZAPOBIEGANIE ASTMIE OSKRZELOWEJ  

Lepsza i efektywna informacja pacjenta na temat choroby Eliminacja narażenia na alergeny



Skuteczna ocena stanu zdrowia i obserwacja pacjenta

 

Agresywne leczenie Stosowanie skuteczniejszych leków



Odpowiednie leczenie przyczyny choroby

(zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i narażenia na roztocze kurzu domowego, przerwanie palenia tytoniu, etc.) (korzystanie w domu z peekflometru)

(spajsery, inhalatory, nebulizatory)

(stany zapalne)

PREWENCJA ASTMY

Niezależnie od leczenia farmakologicznego należy zawsze – jeśli tylko jest to możliwe – zalecić choremu unikanie lub zmniejszenie narażenia na czynniki uczulające oraz czynniki wyzwalające objawy i zaostrzenia astmy. Może to ułatwić uzyskanie i utrzymywanie kontroli astmy i zmniejszyć zapotrzebowanie na leki. GINA Report 2017 Aug12

PREWENCJA ASTMY Alergeny wewnątrz pomieszczeń 1.

2.

Całkowita eliminacja narażenia na alergeny roztoczy nie jest możliwa, a żadna z metod dotychczas stosowanych w celu zmniejszenia ekspozycji nie powoduje zmniejszania objawów astmy u chorych dorosłych. Nie jest również możliwe całkowite wyeliminowanie ekspozycji na alergeny domowych zwierząt mających sierść, ponieważ występują one powszechnie, również poza mieszkaniami, na przykład w szkołach czy środkach transportu publicznego.

Niemniej jednak zaleca się usunięcie zwierzęcia z mieszkania, choć może upłynąć wiele miesięcy, zanim stężenie

GINA Report 2017 Aug12

PREWENCJA ASTMY Alergeny wewnątrz pomieszczeń





Metody zmniejszania ekspozycji na alergeny karaluchów obejmują: usuwanie kryjówek karaluchów przez uszczelnianie szpar w ścianach i podłodze, zmniejszanie wilgotności i dostępu do żywności, środki chemiczne oraz Skuteczność kliniczna tych i innych interwencji pułapki. nie została udowodniona. Najlepszym sposobem zmniejszenia liczby zarodników grzybów jest usunięcie lub wyczyszczenie spleśniałych przedmiotów. Nie powinno się dopuszczać do zawilgocenia pomieszczeń.

GINA Report 2017 Aug12

PREWENCJA ASTMY Alergeny środowiska zewnętrznego





Całkowite wyeliminowanie narażenia na alergeny środowiska zewnętrznego, takie jak pyłki roślin i pleśnie, nie jest możliwe. Można je tylko zmniejszyć, zamykając okna i drzwi oraz pozostając w domu, kiedy stężenie pyłków roślin i pleśni jest największe.

GINA Report 2017 Aug12

PREWENCJA ASTMY Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego 



W badaniach epidemiologicznych stwierdzono związek zanieczyszczeń powietrza, takich jak ozon, tlenki azotu, kwaśne aerozole i pyły, z występowaniem objawów lub zaostrzeń astmy. Wystąpieniu zaostrzeń astmy mogą sprzyjać warunki pogodowe, na przykład burze, poprzez zwiększenie ilości kurzu, innych zanieczyszczeń powietrza i aeroalergenów oraz zmiany temperatury lub wilgotności powietrza.

Chorym z astmą trudną zaleca się m.in. unikanie natężonej aktywności fizycznej, gdy powietrze jest zimne, suche lub bardzo zanieczyszczone, unikanie palenia tytoniu i GINAprzebywania Report 2017 Aug12 w zadymionych pomieszczeniach.



PREWENCJA ASTMY Żywność i dodatki do żywności 



Uczulenie na pokarm jest rzadkim czynnikiem zaostrzającym astmę i występuje głównie u małych dzieci. Nie powinno się zalecać unikania określonego pokarmu, dopóki nie udowodni się alergii (zwykle metodą doustnej podwójnie ślepej próby prowokacyjnej); natomiast gdy alergia na pokarm zostanie potwierdzona, unikanie alergenu pokarmowego może zmniejszyć częstość zaostrzeń astmy.

Opisywano ciężkie zaostrzenia astmy wywoływane przez siarczyny, stosowane jako środki konserwujące na przykład w wyrobach z ziemniaków, krewetkach, suszonych owocach, GINApiwie Report 2017 Aug12 i winie oraz lekach.



PREWENCJA ASTMY Leki 



Kwas acetylosalicylowy i inne NLPZ mogą wywoływać ciężkie zaostrzenia astmy, dlatego chorzy z nadwrażliwością na te leki nie powinni ich przyjmować.

Skurcz oskrzeli mogą wywołać β-blokery, nawet stosowane w postaci kropli do oczu.

Grypa



Zaleca się coroczne szczepienie przeciwko grypie.

Otyłość Wykazano, że zmniejszenie masy ciała powoduje poprawę w zakresie czynności płuc, objawów, chorobowości i GINA Report 2017 Aug12 stanu ogólnego. 

PREWENCJA ASTMY Stres emocjonalny 

Skrajne wyrażanie emocji (śmiech, płacz, złość lub lęk) czy zaburzenia psychiczne (np. napady paniki) mogą prowadzić do hiperwentylacji i hipokapni, z następczym skurczem oskrzeli.

Inne czynniki



Przyczyną objawów i zaostrzeń astmy mogą być pewne choroby współistniejące, takie jak nieżyt nosa, zapalenie zatok przynosowych i refluks żołądkowo-przełykowy, a także stany fizjologiczne, takie jak miesiączka i ciąża.

GINA Report 2017 Aug12

PROFILAKTYKA PEDIATRYCZNA 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Monitorowanie rozwoju dziecka Propagowanie prawidłowej diety Odpowiednia pielęgnacja dziecka Profilaktyka wybranych chorób Prewencja chorób wieku dziecięcego Książeczka zdrowia dziecka

MONITOROWANIE ROZWOJU DZIECKA MASA, WZROST I OBWODY CIAŁA  Prawidłowe wykonanie pomiarów, porównanie i interpretacja uzyskanych wyników  Prawidłowy przyrost masy ciała  Siatki centylowe

ROZWÓJ PSYCHO-MOTORYCZNY  Schemat prawidłowego rozwoju dziecka indywidualizacja tempa rozwoju stymulacja rozwoju i nadzór nad jego prawidłowym przebiegiem

PROPAGOWANIE PRAWIDŁOWEJ DIETY  Przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka zaleca się karmienie wyłącznie piersią  Wprowadzanie innych posiłków powinno wynikać ze wskazań lekarskich  Propagowanie karmienia piersią „na żądanie”  Propagowanie zdrowego stylu odżywiania  Pokrycie potrzeb kalorycznych dziecka  Podawanie żelaza, fluoru i witamin

ODPOWIEDNIA PIELĘGNACJA DZIECKA 

Warunki życia niemowlęcia - własny pokój, łóżeczko, materac, wyprawka niemowlęcia



Pielęgnacja skóry - codzienna kąpiel, kosmetyki pielęgnacyjne



Pielęgnacja narządów zmysłów: oko, nos, uszy



Pielęgnacja narządów płciowych



Pielęgnacja zębów – ząbkowanie, kosmetyka dziąseł, mycie zębów, kontrola stomatologiczna



Wizyty u specjalistów – pediatra, ortopeda, okulista, laryngolog, stomatolog, inni specjaliści

PROFILAKTYKA WYBRANYCH CHORÓB PROFILAKTYKA Alergii - ryzyko wystąpienia, najczęstsze postacie, prewencja SIDS – epidemiologia, czynniki ryzyka Maltretowania i przemocy w rodzinie Zatruć Otyłości PREWENCJA NAJCZĘSTSZYCH CHORÓB WIEKU NIEMOWLĘCEGO Chorób infekcyjnych - otoczenie dziecka, odpowiednie ubieranie, zachowania prozdrowotne, szczepienia ochronne

Zakażeń dróg moczowych Zaburzeń żołądkowo – jelitowych

UZALEŻNIENIA 1.

PALENIE PAPIEROSÓW

2.

NADUŻYWANIE ALKOHOLU

3.

NARKOMANIA

PALENIE PAPIEROSÓW PACJENT PALĄCY PAPIEROSY, JEST PACJENTEM… TRUDNYM. 

Trudność polega na tym, że pacjenci niechętnie zmieniają swoje przyzwyczajenia.



Pacjent tkwi w tradycji i przyzwyczajeniach wyniesionych z domu.



Pozostaje pod silnym wpływem środowiska.



Nie potrafi odmówić zaproszeniu do zapalenia papierosa.



Ma wzorce długoletnich palaczy, którzy dożyli późnej starości nie rozstając się ze swym nałogiem.



Skutków działania tytoniu nie widzi natychmiast.



Do końca nie wierzy, że to właśnie ON może w przyszłości zachorować na raka płuc.

PALENIE PAPIEROSÓW Zależności między paleniem papierosów a występowaniem chorób

Ścisły związek z paleniem papierosów mają nowotwory złośliwe następujących narządów: 

Płuca

 Tchawica  Oskrzela

 Krtań  Gardło  Jama ustna

 Przełyk

W mniejszym stopniu związek z paleniem papierosów mają nowotwory złośliwe następujących narządów:

Trzustka Nerka Pęcherz moczowy  Szyjka macicy   

PALENIE PAPIEROSÓW Palenie papierosów usposabia do miażdżycy zarostowej tętnic i jest wiodącym czynnikiem ryzyka następujących chorób:  Zawał mięśnia sercowego  Choroby tętnic obwodowych  Choroby tętnic mózgowych

Palenie papierosów może być też związane ze wzrostem ryzyka osteoporozy.

PALENIE PAPIEROSÓW Porównanie liczby zgonów nałogowych palaczy do liczby wszystkich zgonów z powodu wybranych chorób (mężczyźni w wieku 35 - 69 lat) w krajach rozwiniętych 1990 r. Przyczyna zgonu

Liczba zgonów [w tysiącach] nałogowych palaczy / wszystkich zgonów

Rak płuca 94% Rak jamy ustnej/krtani 69% Inne nowotwory złośliwe 18% Przewlekłe choroby układu oddechowego Inne choroby układu

Odsetek

231 / 246 56 / 81 73 / 408

76 / 93

82%

PALENIE PAPIEROSÓW Statystyka ilości lat utraconego życia z powodu zgonów na choroby odtytoniowe – w krajach rozwiniętych w 1990 r. Wiek Zgony przypisane [w paleniu papierosów/zgony latach ogółem ] mężczyźni kobiety

0-34

Średnia liczba lat utraconego życia z powodu zgonu na chorobę odtytoniową

- / 0,5

- / 0,2

-

35-69

0,9 / 2,5

0,2 / 1,4

22 lata !!

70+

0,6 / 2,9

0,2 / 4,0

8 lat

PALENIE PAPIEROSÓW Konsekwencje palenia papierosów przez kobietę w czasie ciąży  Kilkunastokrotnie większe ryzyko zgonu dziecka w 1 roku życia.  Większe ryzyko długookresowego upośledzenia umysłowego dziecka.  Większe ryzyko wystąpienia u dziecka w przyszłości chorób układu krążenia.

PALENIE PAPIEROSÓW Skutki palenia biernego w okresie niemowlęcym  Wzrost niemowląt zmniejszony o 1-2 cm w porównaniu do dzieci nie narażonych na palenie bierne.  Dwukrotnie większa zapadalność niemowląt na choroby układu oddechowego, w tym większa o 50% zapadalność na zapalenie płuc.  Dłuższa hospitalizacja niemowląt w porównaniu do dzieci rodziców niepalących.  Częstsze zachorowania na zapalenia ucha środkowego.  Większe ryzyko nagłego zgonu niemowlęcia. Choć patogeneza jest wieloczynnikowa szacuje się, że w 25% ryzyko zgonu związane jest z paleniem papierosów przez matkę.

PALENIE PAPIEROSÓW Skutki palenia biernego dla dzieci w wieku przedszkolnym  Częstsze występowanie stanów obturacji oskrzeli u dzieci

(o 49% częściej, gdy matka wypala powyżej 15 papierosów dziennie).

 Gorsze wskaźniki prób czynnościowych płuc

(w przypadku dzieci astmatycznych palących matek wskaźniki są o 13-23% gorsze w porównaniu do dzieci astmatycznych matek niepalących, zaś u dzieci z mukowiscydozą palenie bierne obniża FEV1 o 4% na każde 10 papierosów wypalanych codziennie przez domowników).

PALENIE PAPIEROSÓW “Zasada czterech P” interwencji lekarza w przypadku pacjenta palącego papierosy  Przy każdym kontakcie z pacjentem, pytaj czy pali tytoń

 Nakłaniaj go, aby przestał palić  Pomóż mu w wyborze właściwej terapii odwykowej  Pamiętaj, aby przy każdej kolejnej wizycie zapytać pacjenta o jego relację do palenia papierosów

PALENIE PAPIEROSÓW Możliwości działania lekarza rodzinnego w ograniczeniu biernego palenia papierosów  Własny przykład  Ustanowienie zakazu palenia na terenie praktyki  Udział w organizowanych kampaniach antytytoniowych  Zwrócenie szczególnej uwagi na osoby najbardziej wrażliwe na dym (dzieci i młodzież) oraz na osoby znajdujące się w szczególnych momentach życiowych (kobiety w ciąży, matki tuż po porodzie)

NADUŻYWANIE ALKOHOLU  10 – 11 litrów czystego etanolu na statystycznego mieszkańca  od 600 tys. do 1 mln ludzi uzależnionych od alkoholu  2 do 4 mln zagrożonych występowaniem szkód zdrowotnych związanych z alkoholem

 20% pacjentów lekarza rodzinnego jest zagrożonych występowaniem problemów wynikających z picia alkoholu  5% pacjenci uzależnieni

NADUŻYWANIE ALKOHOLU Szkody zdrowotne powodowane przez alkohol Układ krążenia 

Nadciśnienie tętnicze



Zaburzenia rytmu serca



Kardiomiopatia



Choroba niedokrwienna serca (?)



Udar krwotoczny mózgu

NADUŻYWANIE ALKOHOLU Szkody zdrowotne powodowane przez alkohol Układ pokarmowy  Przełyk: refluks żołądkowo-przełykowy, zapalenie

przełyku, przełyk Barretta, zespół Mallory-Weissa, żylaki przełyku

 Żołądek i dwunastnica: ostre zapalenie żołądka,

przewlekłe zapalenie żołądka, dwunastnicy, pogorszenie przebiegu choroby wrzodowej

 Jelito cienkie, grube i odbytnica: przewlekły nieżyt jelita, zespół złego wchłaniania, przewlekłe biegunki, świąd, pęknięcia śluzówki odbytu, krwawienia z żylaków odbytu

 Trzustka: ostre i przewlekłe zapalenie  Wątroba: stłuszczenie wątroby, zapalenie wątroby, alkoholowa marskość wątroby

NADUŻYWANIE ALKOHOLU Szkody zdrowotne powodowane przez alkohol Układ nerwowy  Polineuropatia alkoholowa

 Uszkodzenie OUN: zespół Korsakowa – trwałe ubytki

pamięci świeżej, pokrywane konfabulacjami, zespół Wernickiego – zaburzenia orientacji, okulomotoryczne, ataksja, zapalenie wielonerwowe, spastyczny niedowład kończyn, demencja alkoholowa

Nowotwory  Rak nosogardła, krtani

 Rak przełyku, wątroby, odbytnicy (substancje zawarte w piwie)  Rak sutka

NADUŻYWANIE ALKOHOLU Szkody zdrowotne powodowane przez alkohol Zaburzenia hematologiczne  Trombocytopenia

 Niedokrwistość Ciąża  Alkoholowy zespół płodowy –1-2 na 1000

noworodków, zaburzenia funkcji OUN, niedorozwój fizyczny i psychiczny, zaburzenia neurologiczne, niedobór wzrostu i wagi ciała po urodzeniu, mikrocefalia, cechy dysmorficzne twarzy: mały obszar środkowotwarzowy, słabo wykształcona górna warga, zwężenie szpar powiekowych, nieprawidłowości budowy anatomicznej: zmniejszona ruchomość stawów, anomalie budowy żeber, wrodzony blok kręgów szyjnych

NADUŻYWANIE ALKOHOLU Zapobieganie problemom alkoholowym w warunkach POZ Badanie przesiewowe i ocena kliniczna  bezpośredni wywiad  kwestionariusz do samodzielnego wypełnienia

Kliniczne narzędzia przesiewowe  pytania o doznane urazy fizyczne  badanie kliniczne: zaczerwienienie spojówek, unaczynienie skóry, drżenie rąk, języka, powiększenie wątroby  badania laboratoryjne: morfologia, płytki krwi, GGTP, kreatynina, albuminy, glikemia

NARKOMANIA

 Najlepszym sposobem leczenia jest zapobieganie

 Skierowanie do specjalistycznej poradni  Wspólna opieka nad chorym

ZACHOWANIA WSKAZUJĄCE NA UZALEŻNIENIE OD NARKOTYKÓW  Nagłe znikanie z domu ubrań i innych rzeczy osobistych.  Oznaki niezwykłej aktywności w ruchliwych miejscach i wokół budynków.

 Kręcenie się po korytarzach i innych miejscach, gdzie można spotkać osoby uzależnione.  Przebywanie przez dłuższy czas w zamkniętej łazience.  Niemożność utrzymania stałej pracy lub nieregularne uczęszczanie do szkoły.

 Odrzucanie dawnych przyjaciół.

[email protected]