Ed Sanders - Sharon Tate. Życie.pdf

SAVE OFFLINE

Tytuł oryginału: Sharon Tate: A Life Menedżer projektu: Justyna Malatyńska Przekład: Magda Witkowska Redakcja: Monika Marczyk Korekta: Lilianna Mieszczańska Projekt okładki: Michał Duława | michaldulawa.pl Zdjęcia na okładce: front: Terry O’Neill/Hulton Archive/Getty Images; przednie skrzydło: Terry O’Neill/Iconic Images/Getty Images; tylne skrzydło: AFP/Getty Images Skład: Camélia Dizajn Opracowanie e-wydania: Zdjęcia na stronach 6, 46, 154, 232, 454 z agencji Getty Images udostępnione wydawnictwu dzięki uprzejmości autora. Copyright © 2015 by Ed Sanders Illustrations copyright © 2015 by Rick Veitch All rights reserved. Published by agreement with James Fitzgerald Agency, USA & Book/lab Literary Agency, Poland. No part of this publication may by reproduced, stored in retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the prior written permission of the publisher. Copyright © 2019 for the Polish edition by MT Biznes Ltd. Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci zabronione. Wykonywanie kopii metodą elektroniczną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym, optycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Niniejsza publikacja została elektronicznie zabezpieczona przed nieautoryzowanym kopiowaniem, dystrybucją i użytkowaniem. Usuwanie, omijanie lub zmiana zabezpieczeń stanowi naruszenie prawa. Warszawa 2019 MT Biznes Sp. z o.o. www.mtbiznes.pl www.laurum.pl [email protected]

ISBN 978-83-8087-552-4 (format epub) ISBN 978-83-8087-553-1 (format mobi)

Koncepcja szczęścia pozostaje nierozerwalnie związana z  koncepcją odkupienia. To samo dotyczy przeszłości, która stanowi przedmiot badań historii. Przeszłość kryje w sobie tajemnicze wskazówki, za sprawą których może potem zostać wezwana do zmartwychwstania. Walter Benjamin, Über den Begriff der Geschichte

Spis treści Okładka Strona tytułowa Strona redakcyjna Spis treści Motto Podziękowania Dedykacja Przedmowa Rozdział 1. Wczesne lata Rozdział 2. Odkryta przez producenta Rozdział 3. Pierwsze filmy: Oko diabła, Nieustraszeni pogromcy wampirów, Nie daj się usidlić Rozdział 4. Rok 1967: rok miłości, Lalki i Rosemary Rozdział 5. Rok 1968: małżeństwo i rozwój kariery w Hollywood Rozdział 6. Rok 1969: Cielo Drive i ciąża Rozdział 7. Ostatni film Sharon Rozdział 8. Lato 1969 roku Rozdział 9. Sekta ze Spahn Ranch zabija Rozdział 10. Ostatnie dni Sharon Tate Rozdział 11. Śmierć przy Cielo Drive Rozdział 12. Noc i poranek Rozdział 13. Wydarzenia z 9 i 10 sierpnia. Rzeź i żal Rozdział 14. Dalszy rozwój sytuacji i śledztwo Rozdział 15. Ludzie Mansona zabijają dalej i przenoszą się na pustynię w okolice Doliny Śmierci

Rozdział 16. Przełom w sprawie Posłowie

Roman i Sharon Fot. AFP/Getty Images

Podziękowania Za udzieloną pomoc i  wszelkie informacje udostępnione na potrzeby tej książki na szczere podziękowania autora zasłużyli w  szczególności: Paul Whiteley, Charles Guenther, Miriam Sanders, Evans Frankenheimer, Joanna Pettet, Sheilah Wells, Greg King, Shahrokh Hatami, Sharmagne Leland St. JohnSylbert, Kristine Larsen, Michael McGovern, William Federici, Judith Hansen, Jim Fitzgerald, Paul Dostiee, Ben Schafer.

Dedykacja Książkę

tę dedykuję pamięci Larry’ego Larsena, nadzwyczajnego detektywa, dobrego przyjaciela i wyjątkowego człowieka.

~ Znaliśmy się z  Larrym wiele lat, odkąd w  1970 i  1971 roku pomagał mi w gromadzeniu materiałów do książki The Family. W  latach 2009–2010 uczestniczył w zbieraniu informacji na temat życia Sharon Tate, gdy niespodziewanie zdiagnozowano u  niego białaczkę. Walczył z  nowotworem z  całych sił – i  z  pomocą żony Toni. W  okresie remisji wrócił do pracy, ale potem choroba zaatakowała ponownie i Larry zmarł w grudniu 2010 roku. Później swoim doświadczeniem i  umiejętnościami służyła mi jego córka Kristine, która również pracuje jako prywatny detektyw, ale i ona w pewnym momencie podupadła na zdrowiu. Larry Larsen dorastał w  stanie Nebraska. W  1954 roku w  szkole średniej w  Omaha poznał miłość swojego życia Toni, z którą ożenił się w 1958 roku. W 1965 roku ukończył studia na University of Omaha. Potem razem przeprowadzili się do Kalifornii. Dotarli tam drogą 66, ciągnąc za sobą niewielką przyczepę mieszkalną. – Chciałem iść na studia teologiczne – powiedział mi kiedyś. W  latach 1967–1968 studiował w  Claremont College. Równolegle ze studiami teologicznymi rozpoczął też pracę jako prywatny detektyw. Był gorliwym chrześcijaninem i  zapewne jedynym prywatnym detektywem w historii zachodniej cywilizacji, który pasjami czytywał Sørena Kierkegaarda. To pewnie takie albo-albo detektywistycznego światka. Mieli z Toni dwie córki, Lyndę i Kristine. Obie zostały prywatnymi detektywami.

Larry miał nadzwyczajny talent do tego, co robił. Był stanowczy i  nieustępliwy, a  przy tym liberalny i  pobłażliwy w  swoich poglądach. Posiadł niezwykłą umiejętność kręcenia się godzinami wśród gburowatych detektywów z  wydziału zabójstw czy nawet oficerów wywiadu. Potrafił od nich wydobyć informacje, których nikomu innemu nie udostępniali. Był po prostu niesamowity – w  wielu sprawach, którymi się zajmował, zdołał zgromadzić dosłownie dziesiątki pudeł przydatnych informacji. Doskonale wiedziałem, że bardzo przeżywa różne rzeczy i źle reaguje na odmowę. Jako prywatny detektyw nie raz musiał się pogodzić z tym, że ktoś mu trzaskał drzwiami przed nosem, nie raz ktoś go bardzo szorstko potraktował – a  on mimo to dalej robił swoje i  to z  uśmiechem na twarzy. Powiedział mi kiedyś, że „nie to takie warunkowe tak”. W  okresie wieloletniej pracy nad sprawą grupy Mansona przez cały czas zachowywał opanowanie, dowodząc głębokiego przekonania co do przebiegu granicy dobra i zła. Przez całe swoje życie Larry poświęcał dużo czasu na pracę, która miała w  zamyśle zmieniać świat na lepsze – przyczyniać się do powstawania bardziej etycznych i  bardziej ludzkich struktur społecznych. Na przykład na początku lat siedemdziesiątych znalazł się w  gronie założycieli grupy non profit o  nazwie Community Information Project, w  ramach której pro bono gromadzono informacje w  szczytnych celach. Larry powiedział: – Udało nam się zrealizować wiele konkretnych projektów, między innymi opracowaliśmy dla Los Angeles miejskie przepisy dotyczące rejestracji i  regulacji działania lokalnych lobbystów. Od 1975 do 1981 roku Larry pracował dla hrabstwa Los Angeles i zajmował się tropieniem korupcji w sferze publicznej. W ramach swoich obowiązków wspierał w pewnym momencie swojego przełożonego, członka rady nadzorczej hrabstwa Los Angeles, Baxtera Warda, w  złożonym śledztwie związanym z  zabójstwem senatora Roberta Kennedy’ego. Już w  latach osiemdziesiątych Larry aktywnie wspierał rozwój

alternatywnych źródeł energii. Był prezesem firmy Pacific Solar and Wind i  nadzorował powstawanie farm wiatrowych na zboczach górskich w  rejonie Tehachapi, w  hrabstwie Kern, w stanie Kalifornia. Później napisał serię artykułów do czasopisma „The Woodstock Journal”, które wydawaliśmy wspólnie z moją żoną. Dotyczyły one ogniw wodorowych. Przez 30 lat naszej znajomości jego marzeniem było napisać książkę. Pracowaliśmy razem nad różnymi propozycjami – między innymi dotyczącymi przestępczości komputerowej, Unabombera czy prawdopodobnego oszustwa wyborczego podczas wyborów federalnych w 2004 roku. Poniżej przytaczam wiersz, który napisałem w 1974 roku dla Larry’ego Larsena w  trakcie naszych pierwszych wspólnych wysiłków śledczych. Ku chwale danych! Wir danych spływających zdobi śledczy lotos I tylko ten, kto drżącą ręką sięga po każdy świeży skrawek wieści, zrozumieć umie niecierpliwe wyczekiwanie  na listonosza, który przybywa chłodnym rankiem z pakunkiem.  Trzy kilo nadzwyczajnych treści: taśmy, transkrypty z  sądu, kserokopie tajnych akt z zamykanych na klucz szafek i z trudem pozyskane zdjęcia przesyła Larry Larsen, prywatny detektyw. Wnikliwie śledzi każdy trop i sprawdza każdą ścieżkę, tę bliską i tę odległą, wiodącą w krainę sekretów. Mordercy, sekty i zabójstwa.

Wszystko w szczegółach opisane  W szarych teczkach.  Napełniaj akta,  o rzeko danych!

Larry Larsen był wzorem uczciwości, a przy tym roztaczał wokół siebie pozytywną atmosferę dobrej zabawy. Larry, bardzo nam Ciebie brakuje!

Ed Sanders

Przedmowa Na początku września 1969 roku poleciałem z  Nowego Jorku

do Los Angeles, aby złożyć w  Reprise Records mój solowy album zatytułowany Sanders’ Truckstop i  wykonać zdjęcia na okładę. Spotkałem się wówczas z  przyjaciółmi, z  którymi zwykle widywałem się w  Kalifornii – z  Philem Ochsem, Janis Joplin i  dyrektorem z  Reprise Andym Wickhamem. Dużo się wtedy mówiło o  morderstwach, które miały miejsce miesiąc wcześniej. W  domu położonym gdzieś głęboko w  Benedict Canyon zginęli Sharon Tate, Jay Sebring, Abigail Folger, Wojtek Frykowski i młody człowiek nazwiskiem Steven Parent. Dowiedziałem się, że aktor i  filmowiec Dennis Hopper opowiada jakieś dziwne rzeczy o  innych domniemanych morderstwach i  że Andy Wickham też coś o  tym słyszał. Te plotki jakoś mocno zapadły mi w pamięć. Wracałem do Nowego Jorku, żeby pracować dalej nad moim albumem, ale nie mogłem przestać o nich myśleć. Potem, na początku grudnia, policja poinformowała, że sprawa została zakończona – że aresztowano i  postawiono w  stan oskarżenia grupę młodych ludzi żyjących w  komunie pod wodzą piosenkarza i  tekściarza Charlesa Mansona. Wtedy przypomniały mi się te plotki z  września i  zacząłem zbierać artykuły na ten temat. Udało mi się uzyskać zamówienie na artykuł w sprawie tych aresztowań od magazynu „Esquire”, ale na tym etapie miałem już kilka teczek dokumentów i  zgłębiałem je z  wielkim zainteresowaniem. Postanowiłem napisać książkę o  grupie Mansona. Udało mi się zawrzeć odpowiednią umowę, więc zamknąłem księgarnię Peace Eye, którą prowadziłem przy Lower East Side, zrezygnowałem też z  pomysłu powołania do życia zespołu, który by promował płytę Sanders’ Truckstop.

W  ten sposób powstała książka The Family (Rodzina), która ukazała się po raz pierwszy w 1971 roku i doczekała się potem kilku wznowień z aktualizacją. Można więc powiedzieć, że ta przypadkowa wyprawa do Kalifornii z  1969 roku zasadniczo wpłynęła na dalszy bieg mojego życia. To chyba dość uzasadnione stwierdzenie, skoro w  jej wyniku niemal 50 lat później ukazuje się książka o  życiu Sharon Tate (w  2015 roku – przyp. red.). W  poszukiwaniu materiałów dotyczących The Family pomagał mi prywatny detektyw z  Los Angeles, Larry Larsen. Przez lata utrzymywaliśmy kontakt, więc gdy w  2009 roku postanowiłem napisać biografię Sharon Tate, Larsen zgodził się ponownie mi pomóc przy gromadzeniu danych. Wykorzystywał w  tym celu swoje rozległe znajomości z  kalifornijskimi stróżami prawa, z  których część miała swego czasu do czynienia z  tymi lub innymi wątkami śledztwa dotyczącego grupy Mansona oraz wydarzeniami skrótowo określanymi jako sprawa TateLaBianca. Niestety, zaledwie kilka tygodni po rozpoczęciu pracy Larsen zachorował na białaczkę. Co zrozumiałe, zrezygnował z  udziału w  naszym projekcie, żeby skupić się na walce z  poważną chorobą, która niestety mniej więcej rok później pozbawiła go życia. Bez jego jakże ważnego wsparcia natrafiłem na dość poważne problemy. Wiele osób związanych ze sprawą Sharon Tate już wówczas nie żyło, inne miały trudności, żeby po tylu latach coś sobie dokładnie przypomnieć. Rozmawiałem na przykład z  Martinem Ransohoffem, który jako pierwszy zajmował się promocją Sharon Tate w Hollywood, ale on nie był mi w stanie nic na temat tej znajomości powiedzieć. Po Sharon Tate zostały nam tysiące zdjęć, ale jeśli chodzi o  informacje dotyczące przebiegu jej życia, to niewiele jest materiałów, które by dostarczały codziennych szczegółów. Jej ojciec co prawda twierdził, że Sharon gromadziła najróżniejsze pamiątki związane ze swoim życiem i  pracą, ale nie udało mi się dotrzeć do niczego o charakterze dzienników. Najwyraźniej Sharon Tate nie miała w zwyczaju spisywać ani w żaden sposób

komentować swojego życia. Skutkiem tego są luki w  narracji dotyczącej różnych etapów jej życia, zarówno dzieciństwa, jak i młodości czy dorosłości. Korzystając z rozlicznych źródeł, starałem się przedstawić jej życie na tle amerykańskiej rzeczywistości z  tego dwudziestosześcioletniego okresu, w  którym żyła. Ostatni etap mojej opowieści przypada na niesamowitą i  rozczochraną końcówkę lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Kontaktowałem się z wieloma osobami, które ją znały, starając się poskramiać „bezwzględną dociekliwość biografów” (jak to kiedyś ujął pisarz William Gaunt w  swojej książce o  prerafaelitach). Czasami miałem trudności z  ustaleniem dokładnego biegu zdarzeń, ponieważ w  relacjach z  różnych źródeł pojawiały się istotne rozbieżności, starałem się jednak sklecić z  dostępnych materiałów najbardziej prawdopodobną wersję wypadków. Po gwałtownym zakończeniu życia Sharon jej matka katoliczka pogrążyła się w  głębokiej rozpaczy, niczym starożytna Demeter, która w pradawnych czasach przemierzyła cały świat w poszukiwaniu swojej porwanej córki Persefony. Jej zaangażowanie w  działania na rzecz praw ofiar zrobiły na mnie duże wrażenie. Miałem okazję porozmawiać z  nią u  niej w  domu w  1989 roku, wystąpiliśmy też razem w  programie telewizyjnym. Gdy się dowiedziała, że koresponduję z Charlesem Mansonem i zadaję mu pytania, naciskała na mnie, żebym spróbował wydobyć od niego prawdę na temat powodów zabicia jej córki. Oficjalna relacja ze zdarzeń jej nie zadowalała. Ona chciała poznać prawdę. Chciała także, żebym jej pomógł tę prawdę odkryć. Siostry Sharon też długo przeżywały żałobę. Rodzina starała się zachować pamięć o  Sharon, co znalazło odzwierciedlenie w  liczbie książek, artykułów i stron poświęconych aktorce. Czytelnik może się więc zastanawiać, dlaczego ja również postanowiłem napisać o niej książkę. Otóż zdecydowałem się na to głównie ze względu na tajemnicę, która nadal owiewa jej życie – a także żeby podzielić się wynikami moich wieloletnich

dociekań. Nie bez znaczenia był też powód, który w  swojej powieści zatytułowanej Trzeci człowiek Graham Greene włożył w usta oficera wywiadu: „Nie istnieją kompletne akta osobowe; żadnej sprawy nie można nazwać zamkniętą, nawet po stu latach, gdy wymrą wszyscy jej uczestnicy”[1]. Poza tym zgadzam się z  tym, że przeszłość skrywa w  sobie tajemnicze wskazówki – takie, o których pisał Walter Benjamin w Über den Begriff der Geschichte: „Przeszłość kryje w  sobie tajemnicze wskazówki, za sprawą których może potem zostać wezwana do zmartwychwstania”. Moim zdaniem, pisząc o  zmartwychwstaniu, Benjamin miał na myśli rzetelną rekonstrukcję. Przez ponad 40 lat szukałem takich tajemniczych wskazówek dotyczących życia Sharon Tate, przez cały ten czas ją podziwiając i  z  wielkim szacunkiem odnosząc się do jej marzeń o wielkim sukcesie. Wokół morderstwa Sharon Tate, Jaya Sebringa, Wojtka Frykowskiego, Abigail Folger i  Stevena Parenta nadal istnieje wiele niejasności. Przede wszystkim nie wiadomo, dlaczego to właśnie ten dom przy Cielo Drive i ci konkretnie obecni w nim ludzie zostali wybrani na ofiary tej straszliwej zbrodni. Dlaczego? Dlaczego? Dlaczego? Może minąć jeszcze wiele lat, zanim uda się domknąć pewne nie do końca wyjaśnione wątki, a  potem na ich podstawie stworzyć spójną całość i  ustalić wszystkie odpowiedzi. Nie można też wykluczyć, że to się po prostu nigdy nie stanie. Na razie chciałbym się jednak skupić na opowieści o  życiu i  czasach amerykańskiej aktorki, którą nieznane siły losu i  zła tak brutalnie oderwały od męża, dziecka, rodziny, przyjaciół i przyszłych filmów. Ed Sanders

ROZDZIAŁ 1

Wczesne lata Po

ataku na Pearl Harbor 7 grudnia 1941 roku Stany Zjednoczone zaangażowały się w  drugą wojnę światową i  na początku 1942 roku zaczęła ona wkraczać w  amerykańską rzeczywistość. Rozpoczęła się mobilizacja. W  styczniu prezydent Franklin Roosevelt podpisał ustawę, która umożliwiała wprowadzenie mechanizmów kontroli cen. Przemysł samochodowy miał ukierunkować swoje wysiłki na zaspokajanie potrzeb wojska. Rodzice Sharon Tate poznali się na początku lat czterdziestych w szkole średniej w Houston w stanie Teksas, ale Paul Tate nie miał odwagi zaprosić Doris na randkę. W końcu – pod koniec 1941 roku lub na początku 1942 roku – zebrał się w sobie i zaproponował wspólne wyjście na potańcówkę. Tańce odbywały się w  nowo wybudowanym Sylvan Beach Pavilion usytuowanym nad Zatoką Galveston. Młody Paul tańczył z  młodą Doris na dużym, okrągłym, drewnianym parkiecie, z którego roztaczał się widok na linię brzegową. Jak wspominał Paul Tate, oprawę muzyczną zapewniały tam big-bandy, prowadzone przez muzyków takich jak Artie Shaw czy Glenn Miller. Tate napisał, że podczas tej pierwszej potańcówki zakochał się po uszy. Doris Gwendolyn Willett miała 18 lat, gdy 16 stycznia 1942 roku stanęła w  Houston na ślubnym kobiercu u  boku Paula Tate’a. Paul właśnie rozpoczynał karierę w  wojsku. Houston było największym miastem w Teksasie, a na początku 1942 roku tamtejsza gospodarka miała się naprawdę świetnie w  związku z zamówieniami na okręty wojenne. Większość Amerykanów oczywiście nie wiedziała o  tym, że w  tym samym czasie, w  styczniu 1942 roku, naziści

zorganizowali pod Berlinem konferencję, podczas której opracowany został plan znany jako Endlösung der Judenfrage, czyli „ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”. Owo ostateczne rozwiązanie zakładało przewiezienie wszystkich Żydów do obozów, w  których następnie mieli zostać zabici. Decyzja ta miała zasadniczy wpływ na życie pewnego ośmioletniego chłopca z  Polski, który miał później zostać znanym reżyserem filmowym. 24 stycznia 1943 roku, zaledwie 12 miesięcy po ślubie, Doris Tate urodziła córeczkę, którą nazwano Sharon Marie. Naród co prawda zmagał się wówczas z okropieństwami wojny, ale Bing Crosby mimo wszystko zaśpiewał piosenkę White Christmas w  filmie Irvinga Berlina zatytułowanym Holiday Inn (Gospoda świąteczna), a Glenn Miller postanowił rozwiązać swój zespół – mimo że płyta Chattanooga Choo Choo sprzedała się w  poprzednim roku w  1,2 miliona egzemplarzy – żeby stanąć na czele US Air Force Band. Mniej więcej wtedy, gdy Sharon Marie Tate przyszła na świat, Rodgers i  Hammerstein przygotowywali się do wystawienia na Broadwayu słynnego musicalu Oklahoma! W  1943 roku urodzili się również Teksanka Janis Joplin, George Harrison, Robert De Niro i Catherine Deneuve. W  Polsce trwała akcja wywózki Żydów. Sharon Tate miała niespełna miesiąc, gdy 13 lutego 1943 roku mieszkańców krakowskiego getta poinformowano o  planach kolejnej niemieckiej wywózki. Bula[2] zaprowadziła więc swojego dziewięcioipółletniego syna Romka do domu rodziny Wilków i  tam zostawiła go – wraz z  kopertą pieniędzy i  obietnicą, że wróci po niego, gdy sytuacja ulegnie poprawie. Z  domu Wilków odebrał Romana ojciec, Ryszard[3]. – Matkę zabrali – powiedział mu. Bula została przewieziona z Krakowa do Auschwitz, gdzie zginęła. Do obozu koncentracyjnego trafił wkrótce również ojciec Polańskiego. Przewieziono go do Mauthausen-Gusen w  Górnej Austrii. Był to jeden z  najstraszniejszych obozów koncentracyjnych, stworzony z  myślą o  „niepoprawnych wrogach politycznych Rzeszy”.

Przedstawicieli inteligencji zamęczano tam na śmierć pracą ponad siły. Zdesperowani rodzice oddawali cały swój majątek nieżydowskim rodzinom w  zamian za opiekę nad swoimi dziećmi. Ukrywanie żydowskich dzieci było karane śmiercią, a  mimo to wielu Polaków się na to decydowało. Młody Roman trafił pod kuratelę katolickiej rodziny z Krakowa, która wiosną 1943 roku wysłała go do katolickich gospodarzy na wieś. Oni się nawet nie zorientowali, że mają do czynienia z  żydowskim dzieckiem. Roman sypiał w  stodole, a  dni upływały mu na pracy w gospodarstwie. Sharon mała zaledwie trzy miesiące, gdy w  getcie warszawskim wybuchło powstanie, które trwało od 19 kwietnia do 16 maja. Od 1940 roku za murami warszawskiego getta mieszkało pół miliona Żydów. W  lipcu 1942 roku 300 tysięcy ludzi zostało stamtąd wywiezionych, w  większości do obozu w Treblince, a na początku 1943 roku w getcie mieszkało około 60  tysięcy osób. Naziści postanowili oczyścić getto w  formie prezentu na urodziny Hitlera, które przypadały na 20 kwietnia, więc 19 kwietnia oddziały liczące 2 tysiące żołnierzy otrzymały rozkaz zniszczenia go. Napotkały jednak opór ze strony Żydów, w  tym heroicznej Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB). Powstańcy bronili każdego skrawka ziemi, używając pistoletów, koktajli Mołotowa, granatów, nielicznych karabinów i  kilku karabinów maszynowych. 8 maja Niemcy opanowali kwaterę główną powstańców. Dziesiątki tysięcy Żydów zginęły, uciec udało się około 70 osobom. Nieliczni skorzystali z  pomocy Polaków. 16 maja getto zostało doszczętnie zburzone. Naziści wysadzili w  powietrze synagogę przy placu Tłomackie. Getto przestało istnieć. Tymczasem w  Stanach Zjednoczonych latem 1943 roku rodzice przesłali zdjęcia półrocznej Sharon Marie Tate na konkurs piękności dla niemowląt organizowany w  Dallas. W  swoich wspomnieniach matka Sharon, Doris, wspomina, że to babcia Tate, czyli matka Paula, zgłosiła Sharon do konkursu. W  każdym razie Sharon zdobyła wówczas pierwszą nagrodę

w postaci obligacji skarbowych o wartości 50 dolarów oraz tytuł Miss Bobasów Dallas. Nie można jednak wykluczyć, że Doris sama pragnęła zrobić karierę modelki, występować na scenie lub znaleźć się na ekranie – i dlatego nakłaniała do tego córkę. Nawet jednak jeśli nie ona przesłała zdjęcia na konkurs, od tamtej pory wykorzystywała nadmiar wolnego czasu – była w  końcu młodą żoną oficera, który często przebywał poza domem – żeby wspierać swoją córkę najpierw w  przygotowaniach do konkursów piękności, potem do epizodycznych ról we Włoszech, a  w  końcu także do prawdziwej kariery w Los Angeles. Przez 26 lat swojego życia Sharon Marie Tate zdołała udowodnić światu, że bardzo dobrze wypada przed obiektywem. Odkąd skończyła pół roku, miała okazję zaprezentować się w  setkach tysięcy najróżniejszych póz z  założenia podkreślających jej urodę. W  internecie krążą dziś tysiące, jeśli nie setki tysięcy zdjęć Sharon Tate. Tego samego lata, gdy Sharon została miss bobasów, w  gospodarstwie położonym 150 kilometrów od rodzinnego Krakowa mieszkał pod przybranym nazwiskiem niespełna dziesięcioletni chłopak. Przymuszano go wówczas do aktywnego udziału w  praktykach religijnych. Miał się codziennie modlić i  co tydzień uczestniczyć w  nabożeństwach katolickich. Kilka razy w  tygodniu brał też udział w wieczorowych zajęciach w szkole katolickiej. W jednej z jego biografii czytamy, że „przez większość okresu okupacji Raymond Polański znany był wszystkim jako Roman Wilk”. Albo też Romek Wilk. Inny autor podaje, że urodzonemu w Paryżu 18 sierpnia 1933 roku chłopcu rodzice nadali imiona Raymond Roman Thierry. On sam w  młodości posługiwał się zdrobnieniem Romek. Prawda o  przeszłości ma w  sobie coś z  ruchomych piasków: raz się coś wydobywa na powierzchnię, a raz znika. Na pewno wiemy, że w  późniejszym życiu ten sam chłopiec przedstawiał się jako Roman Polański. W 1943 roku ukazał się rozbudowany manifest egzystencjalizmu autorstwa Jeana-Paula Sartre’a,

zatytułowany Byt i  nicość. Dość trafnie się to zbiegło  w  czasie z  projektem Manhattan, a  także z  pierwszymi przypadkami użycia bazooki, napalmu oraz miotaczy ognia przeciwko japońskim żołnierzom ukrywającym się w jaskiniach. W  1944 roku pojawiła się możliwość przeprowadzenia bombardowań obozu w Auschwitz. Można go było zniszczyć na tyle, aby nie mógł dalej działać. Hitler przegrywał wojnę, a  agencja United Press donosiła w  maju o  30 tysiącach Żydów zwiezionych transportami kolejowymi do Auschwitz. Zastępca amerykańskiego sekretarza do spraw wojny, niejaki John McCloy, odrzucił propozycję ataku bombowego na trasę kolejową prowadzącą do Auschwitz. Nie wydał też zgody na bombardowanie samego obozu, które miało umożliwić ucieczkę przynajmniej niektórym więźniom. McCloy ustosunkował się do tej propozycji odmownie, twierdząc, że obozy znajdują się „poza maksymalnym zasięgiem” alianckich samolotów zlokalizowanych na terenie Wielkiej Brytanii, Włoch i  Francji. To było wierutne kłamstwo. Amerykańskie bombowce dalekiego zasięgu latały z  Włoch w  okolice Auschwitz w  poszukiwaniu pobliskich zakładów petrochemicznych IG Farben. W  rezultacie 20 sierpnia 1944 roku ponad 100 Latających Fortec w  asyście setki myśliwców zrzuciło 1336 ponad 200-kilogramowych bomb na teren położony niespełna 8 kilometrów od Auschwitz. Dla matki Romana, Buli, która zginęła w  obozie, i  tak zapewne było już za późno. Druga wojna światowa skończyła się w  1945 roku – gdy Sharon miała mniej więcej dwa i pół roku – po zrzuceniu bomb atomowych na Hiroszimę i  Nagasaki. Rozpoczęła się za to zimna wojna. Ojciec Sharon, Paul, pozostawał w  wojsku, rodzina musiała więc liczyć się z  nagłymi przeprowadzkami. Mała Sharon mieszkała w  Pasadenie w  Teksasie i  tam uczęszczała do katolickiej szkoły imienia Piusa V (od zerówki do drugiej klasy, czyli od 1948 do 1951 roku). W 1953 roku przyszła na świat jej siostra Debra Ann.

Jako dziecko i  nastolatka Sharon wiodła życie typowe dla członka rodziny wojskowej. Przeprowadziła się z  Dallas do Houston, potem do El Paso, Tacomy, Waszyngtonu i Werony we Włoszech. To tułacze i  niezbyt wystawne życie z  żołnierskiej pensji (wojsko dodatkowo zapewniało rodzinie mieszkanie) bez wątpienia utwierdzało matkę Sharon w  przekonaniu, że powinna dążyć do tego, aby jej ładna córka zrobiła karierę w Hollywood. W  1954 roku Sharon przeprowadziła się wraz z  rodziną do Richland, jednego z  miast tworzących tak zwane Tri-City na terenie stanu Waszyngton. Jej ojciec pracował wówczas w pobliskiej bazie Camp Hanford. Baza znajdowała się na rozległym terenie zakładów atomowych, zlokalizowanych w  południowo-wschodniej części stanu nad rzeką Kolumbia. W  ośrodku, który produkował pluton na potrzeby amerykańskiego arsenału atomowego, pracowało dziewięć reaktorów. To właśnie stamtąd pochodził pluton, którego użyto do budowy bomby znanej jako Fat Man, zrzuconej na Nagasaki. Fabryki plutonu w  Hanford, niezwykle istotnej z  punktu widzenia atomowej potęgi Stanów Zjednoczonych, strzegły w  latach pięćdziesiątych baterie pocisków Nike-Hercules. System Nike miał za zadanie przechwytywać radzieckie bombowce, które mogłyby zagrozić zakładom produkującym pluton. Od początku lat pięćdziesiątych aż do połowy lat siedemdziesiątych amerykańska armia rozmieściła pociski typu Nike, Ajax i Hercules w różnych miejscach na terenie USA, aby chronić duże obszary metropolitarne i  ważne instalacje wojskowe (takie jak Hanford) przed wrogimi atakami. Przypuszcza się, że Paul Tate jako pracownik wojskowego wywiadu należał do grupy odpowiedzialnej za ochronę baterii pocisków Nike-Hercules, które z  kolei służyły do ochrony zakładów plutonowych w Hanford.

Doris Tate i jej córka Sharon. W wywiadzie z 1989 roku Doris powiedziała, że sama miała „złe dzieciństwo” i starała się zapewnić córce lepsze

Istnienie nad rzeką Kolumbia wielkiego ośrodka przetwarzania plutonu w Hanford pozostało nie bez wpływu na tamtejsze środowisko naturalne. Pluton należy do substancji silnie trujących, nawet niewielka jego ilość może być śmiertelna dla człowieka. Choć kompleks Hanford zamknięto już wiele lat temu, do dziś odnotowuje się istotne (i  nasilające się) skażenie jądrowe, co ma związek z przeciekami ze zbiorników odpadów radioaktywnych. Niemniej w latach pięćdziesiątych, gdy Sharon

Tate mieszkała w Richland, o skażeniu radioaktywnym w ogóle się nie mówiło. W latach 1954–1955 Sharon chodziła do Spalding Elementary School w Richland, a potem w latach 1955–1958 do Chief Joseph Junior High. Potem rodzina na krótko przeniosła się do Alamedy, w okolice San Francisco. Widziałem zdjęcie, na którym Paul Tate wyjmuje z bagażnika samochodu walizkę i  podaje ją Sharon. Jej matka Doris stoi w pobliżu i trzyma na ręku jedną z jej sióstr, Debrę. Podpis na zdjęciu głosi: „Paul Tate wraz z  rodziną przeprowadza się do pierwszego domu wybudowanego w ramach New Government Leasing Program przy 2815 Otis Drive w  Alamedzie. 13  lutego 1956 roku. San Francisco, Kalifornia”. Trzecia córka sierżanta Tate’a  i  jego żony Doris przyszła na świat w 1957 roku. Otrzymała imię Patricia Gaye. W  latach 1958–1959 Sharon uczyła się w  Columbia High School w  Richland w  stanie Waszyngton. Szkolna drużyna sportowa posługiwała się nazwą „Bombowce” i  symbolem grzyba atomowego. Sharon dzięki swej urodzie i  popularności została królową szkolnej sportowej gali, należała też do samorządu uczniowskiego. Tymczasem w Polsce w 1954 roku – Sharon miała wówczas 11 lat – Roman Polański rozpoczął studia w  szkole filmowej w  Łodzi, na które dostał się z  wielkim trudem. W  powojennej Polsce działała jedna z  najlepszych akademii filmowych na świecie. „Lenin uważał, że kino to najważniejsza z form sztuki – powiedział później Polański w  wywiadzie dla „Cahiers du Cinéma”. – To istotnie podnosiło prestiż twórców filmu. Komuniści pozostawiali nam w  związku z  tym dość dużą swobodę”. Wiosną 1959 roku Roman Polański ukończył studia, podczas których wypracował świetny warsztat filmowy. Miał też już na koncie kilka dość ekscentrycznych krótkich materiałów. Jego pierwszy ukończony film krótkometrażowy nosił tytuł Morderstwo. Trwał dwie minuty i  opowiadał o  nieznanym zabójcy, który dźga śpiącego człowieka scyzorykiem. W  innym

z jego wczesnych filmów, ośmiominutowym Rozbijemy zabawę, grupa młodych uczestników potańcówki musi się zmierzyć z  bandą chuliganów, którzy przeskakują przez płot i  psują im zabawę: atakują gości, dziewczęta przewracają na ziemię, kilka osób wpychają do wody.

Sharon wygrywa konkursy piękności Na początku 1959 roku, czyli w  tym samym okresie, gdy Polański kończył szkołę filmową, drugoklasistka z  Columbia High wygrała konkurs piękności w  Richland w  stanie Waszyngton. Pracowała jako hostessa podczas pierwszych targów samochodowych Tri-City Autorama, przy okazji zdobywając tytuł Królowej Autoramy. Pokazy odbywały się w hangarze na lotnisku w Pasco. W  artykule, który sześć lat później – 5 września 1965 roku – ukazał się w  Richland w  „TriCity Herald”, można było przeczytać: „Sharon wie już, co to światła reflektorów. Miała 16 lat i uczyła się jeszcze w Columbia High, gdy wybrano ją na Miss Richland podczas Dni Granicy Atomowej w 1959 roku oraz Miss Autoramy w  latach 1958–1959”. W  artykule wspomniano również, że w  kwietniu 1959 roku Sharon – jako „królowa pokazu Tri-City Autorama 1959” – „witała gości przybyłych na trzydniową ceremonię otwarcia Farley Chevrolet Co. przy 3rd Avenue i Columbia Street”. Amatorską kamerą nakręcony został film, na którym urocza Sharon w  tiarze na głowie i  długiej sukni w  kolorze szafranu otwiera bagażnik i  przednie drzwi jednego z  samochodów. W  miejscowej gazecie ukazało się też jej zdjęcie z  podpisem: „Piękna dziewczyna, piękna królowa motoryzacji, Sharon Tate”. Powoli zaczynał ją otaczać blask sławy. W  1960 roku miała wziąć udział w  wyborach Miss Stanu Waszyngton, a  następnie – wedle relacji jej matki Doris – walczyć o tytuł Miss America, plany pokrzyżował jej jednak los, ponieważ jej ojciec został awansowany do stopnia kapitana i  jako członek sił południowoeuropejskich G2 przeniesiony do bazy wojskowej w  miejscowości Passalacqua położonej w pobliżu Werony, na północy Włoch. Uparta Sharon oznajmiła, że zostaje w  Waszyngtonie, ale po licznych kłótniach ostatecznie pojechała z rodziną do Werony.

Jak wynika z  artykułu opublikowanego w  „El Paso Times”, semestr jesienny w  1959 roku (czyli połowę swojej klasy trzeciej) Sharon spędziła w Irvin High School w El Paso w stanie Teksas: Jej rodzice, państwo Tate’owie, panna Tate i  dwie młodsze siostry, mieszkali przy 9303 Roanoke. Tate służył wówczas w  armii w  stopniu kapitana i  został później przeniesiony do Werony we Włoszech, dokąd rodzina przeprowadziła się w  styczniu 1960 roku. Mieszkańcy El Paso wspominają Tate jako żywiołową, szczęśliwą i  piękną młodą damę z bardzo surowego domu.

Jeśli chodzi o  ten surowy dom, to z  pewnością ojciec taki starał się tworzyć – ale matka? Ta była chyba raczej przezorna niż surowa. Momentami bardzo przezorna. Nie można wykluczyć, że kapitan Tate jako pracownik wojskowego wywiadu zajmował się rozlokowanymi w  pobliżu Werony pociskami ziemia–powietrze Nike-Hercules nowej generacji, z których niektóre posiadały ładunek atomowy. Wiosną 1960 roku Sharon pojawiła się na zdjęciu, które ukazało się na pierwszej stronie wojskowej gazety „Stars and Stripes”. Wystąpiła na nim w  ciemnym stroju kąpielowym, ale w kapeluszu kowbojskim i z lassem w dłoni. Siedziała okrakiem na podłużnym białym pocisku, na którym widniał napis „U.S. Army”. W  związku z  tym zdjęciem uczniowie amerykańskiej szkoły średniej w  Vicenzie w  pobliżu Werony wiedzieli, kim jest ich nowa koleżanka, jeszcze zanim do nich dołączyła. Sharon zyskała sobie natychmiast popularność i  nawiązała liczne przyjaźnie z  innymi dzieciakami z  rodzin wojskowych, które również dolegliwie odczuwały skutki ciągłego przenoszenia się z miejsca na miejsce i konieczności odnajdywania się w nowych okolicznościach, w  nowych domach i  w  towarzystwie przypadkowych ludzi. Ten pocisk, na którym siedziała okrakiem młoda kobieta w  stroju kowbojskim i  z  lassem w  dłoni, to mógł być NikeHercules, jeden z tych, których tak pilnie strzeżono w zakładach

Hanford w  stanie Waszyngton oraz na terenie bazy amerykańskiej pod Weroną. Liceum w  Vicenzie podlega amerykańskiemu Departamentowi Obrony i mieści się na terenie Caserma Ederle, amerykańskiej bazy wojskowej użytkowanej przez US Army Southern European Task Force (SETAF). Okolice Vicenzy i  Werony są niezwykle urokliwe, a  region ma bardzo skomplikowaną i  długą historię. Wiele się tu działo w  czasach renesansu, ale też wcześniej w  średniowieczu, w  okresie rzymskim, a  nawet jeszcze wcześniej, gdy zajmowali go Etruskowie. To w  Vicenzie przyszedł na świat jeden z  najwybitniejszych włoskich architektów Andrea Di Pietro Palladio. Według jego projektu wybudowano między innymi muzeum miejskie, Teatro Olimpico oraz katedrę.

Siedemnastoletnia Sharon Tate siedzi okrakiem na pocisku

Gdy w  marcu 1960 roku Sharon Tate przyzwyczajała się do nowej szkoły w Vicenzie, Roman Polański wyruszał właśnie do Paryża (gdzie się zresztą urodził). Jego przyrodnia siostra Anette ocalała z  obozu w  Auschwitz, zamieszkała w  Paryżu

i  tam wyszła za mąż, a  teraz zaprosiła go do siebie. Polański bardzo chciał uciec z  Polski na Zachód. Tak samo bardzo, jak młoda Sharon Tate miała wkrótce chcieć zaistnieć w Hollywood.

Pocisk Nike-Hercules

Gdy później zapytano go o tamtą pierwszą podróż do Paryża, Polański odparł: – W  tamtych czasach nie można było nawet marzyć o  wyjeździe z  Polski. To było jak z  murem w  Niemczech. Nikt nie dostawał paszportów, nikt nie mógł wyjechać. Moja siostra po opuszczeniu Auschwitz wróciła do Paryża. Naprawdę dobrze się tam czuła. Mieszkała tam już wcześniej. Była ode mnie starsza. Po wojnie wyszła za mąż, a ja się dowiedziałem, że żyje i  mieszka w  Paryżu. Korespondowaliśmy i  ona mnie do siebie

zaprosiła. Wtedy w  Polsce dokonała się dość znacząca zmiana i  w  końcu dostałem paszport. To była moja pierwsza wizyta w tym mieście. Było niesamowicie. Aż trudno opisać, jak to jest zobaczyć zachodnie duże miasto, gdy się na co dzień żyło w tej szarej i  nijakiej komunistycznej rzeczywistości. Nie było nic lepszego niż Paryż. Tylko że ja wtedy byłem jeszcze w  szkole filmowej, więc wróciłem. Roman wrócił więc do Polski i  niesiony młodzieńczym entuzjazmem rozpoczął pracę nad swoim pierwszym filmem pełnometrażowym, zatytułowanym Nóż w  wodzie. W  eseju z  1963 roku Polański tak opisywał ówczesne realia pracy nad filmem: W Polsce pracuje osiem ekip produkcyjnych, a ja jestem członkiem zespołu Kamera. Gdy przychodzi mi do głowy jakiś pomysł, zgłaszam go kierownikowi grupy. Jeśli mu się spodoba, to zleca mi napisanie scenariusza, który następnie zostaje przedłożony komisji. Jeśli komisja go odrzuci, to film nie będzie mógł powstać. Komisja zajmuje się tylko filmami pełnometrażowymi. Z  krótkometrażowymi jest inaczej, bo nie wymagają takich nakładów i  tylu ludzi. Moją pracę nadzorował mój nauczyciel. Pozytywnie zaopiniował dwa czy trzy filmy, które nakręciłem w akademii filmowej w Łodzi.

Zespół Kamera ostatecznie otrzymał państwową dotację na film Nóż w  wodzie, więc latem 1961 roku Polański mógł rozpocząć zdjęcia. W  tym czasie Sharon nauczyła się dość płynnie mówić po włosku. Przeżyła też trudne chwile, gdy w wieku 17 lat została zgwałcona, podobno przez żołnierza podczas randki. Opowiedziała o tym Romanowi Polańskiemu na ich pierwszym spotkaniu (w  Londynie w  1966 roku). Jak twierdził Polański, z  jej relacji wynikało, że „nie pozostawiło to w  niej żadnego psychicznego urazu”[4]. Sharon nie powiedziała jednak o całym zdarzeniu ani ojcu, ani matce. Być może obawiała się, że ojciec mógłby się zdenerwować i że gdyby plotki na ten temat rozniosły się wśród żołnierzy stacjonujących za granicą, mogłoby to zaszkodzić jego karierze wojskowej.

Ponieważ myślała o  karierze aktorskiej, wspólnie z  kilkoma przyjaciółkami starały się obserwować pracę hollywoodzkich filmowców pracujących w  okolicy (a  także się w  nią angażować). W  1960 roku Sharon udało się zyskać rolę, za sprawą której jej nazwisko znalazło się na liście płac. Pojawiła się w kręconym w Wenecji odcinku serialu The Pat Boone-Chevy Showroom, który telewizja ABC wyemitowała 5 maja. W 1960 roku Sharon została zauważona przez fachowca od rekrutacji talentów z programu Pata Boone’a i wraz z  Doris pojechała do Wenecji na próby. Pat Boone osobiście obiecywał, że on i jego żona zadbają o bezpieczeństwo młodej dziewczyny. Scena, w której występowała Sharon, była kręcona przy placu Świętego Marka w Wenecji. Silny wiatr wzburzył wody kanału i fale przelewały się przez burtę łodzi. Niebieska, atłasowa sukienka Sharon całkowicie od tego przemokła. Jak się jednak okazało, to właśnie ten moment miał zaważyć na jej dalszej karierze w show-biznesie. Po występie w programie Pata Boone’a Doris zgodziła się, aby Sharon występowała jako statystka w kilku innych filmach, w tym między innymi w Vengeance of the Three Musketeers. „Sharon, tak dobrze cię pamiętam z Werony” – wspominała ją Linda Franke, przyjaciółka z  czasów liceum w  Vicenzie, na stronie internetowej rodziny Sharon Tate. „Cieszę się, że miałam okazję poznać kogoś tak życzliwego i  ciepłego. W szczególności pamiętam nasz bal maturalny, podczas którego występowałaś jednocześnie jako Donna i  Don, a  także tę twoją pracę na placu zabaw dla dzieci nad jeziorem Garda”. (Jezioro Garda to największe jezioro we Włoszech. Ma charakter polodowcowy, a  jego historia sięga ostatniego zlodowacenia. Znajduje się w połowie drogi między Wenecją a Mediolanem). Sharon była cheerleaderką drużyny futbolowej Vicenza Cougars, a jesienią 1960 roku wybrano ją na królową sportowej gali. Wiosną 1961 roku została królową balu maturalnego. W gazetce szkolnej Vicenza High School pojawiło się ogłoszenie dotyczące pracy w charakterze statystów przy filmie Barabbass (Barabasz) z Anthonym Quinnem i Jackiem

Palance’em. W ekranizacji historii biblijnej Anthony Quinn miał wystąpić w roli złodzieja, który został ułaskawiony zamiast Jezusa. Film opowiadał o jego dalszych, skomplikowanych losach. Jack Palance wcielał się w tym obrazie w rolę sadystycznego gladiatora imieniem Torvald. Sharon dostała rolę statystki. Miała się pojawić na widowni podczas sceny walki. W swojej autobiografii zatytułowanej Just Tell Me When to Cry reżyser Richard Fleischer opisywał prace nad kluczowym momentem sceny rozgrywającej się na oczach tysięcy widzów walki gladiatorów – z udziałem Anthony’ego Quinna i Jacka Palance’a. Tony zwycięża – pisze Fleischer – i tłum domaga się śmierci Palance’a. Dziewięciotysięczny tłum wrzeszczy i kieruje kciuki w dół. Cóż to było za ujęcie! Drugiego dnia zdjęć robiliśmy zbliżenia na tłum i dopiero wtedy mogłem mu się przyjrzeć. Szukałem jakichś charakterystycznych twarzy, na których byłoby widać różne reakcje. Znalazłem kilka fajnych, ale jedna się w szczególności wyróżniała. Należała do osiemnastolatki o niezwykłej urodzie. Była niesamowita. Powalająca. Wskazałem ją mojemu asystentowi i powiedziałem, że ma ją pokazać w tylu zbliżeniach, w ilu się tylko da. Kazałem mu też ustalić, kim ona jest i skąd się wzięła. Okazało się, że to córka oficera stacjonującego w amerykańskiej bazie wojskowej w Vicenzie.

Na jej urodę zwrócił też uwagę Jack Palance, który ją odnalazł i zabrał do Rzymu na zdjęcia próbne. Towarzyszyła jej wówczas Doris, która zawsze zachęcała córkę do wykorzystywania tego typu okazji. Za zgodą matki Sharon umówiła się też na kolację z Palance’em. Z całego tego zamieszania niewiele wynikło, może poza gorącym pragnieniem zaistnienia w świecie filmu. Zgodnie z sugestią Ernesta Hemingwaya to właśnie w Weronie kręcono latem 1961 roku film zatytułowany The Adventures of a Young Man (Przygody młodego człowieka), oparty na opowiadaniach o losach Nicka Adamsa. Narrację do wstępu i zakończenia napisał osobiście Hemingway. Nie zdążył ich jednak nagrać, ponieważ 2 lipca 1961 roku popełnił samobójstwo w swoim domu w Ketchum w Idaho. Ludzie

pracujący nad filmem dowiedzieli się o tym już podczas pobytu w Weronie. Scenariusz do filmu, którego reżyserem był Martin Ritt, napisał biograf Hemingwaya A.E. Hotchner. Przygody młodego człowieka opowiadają o życiu młodzieńca z centralnych regionów Ameryki, który dorasta podczas podróży po kraju i służy w wojsku w okresie pierwszej wojny światowej. Na potrzeby filmu połączono w całość 10 opowiadań o Nicku Adamsie, a do odtwarzania głównych ról zaangażowano znanych aktorów. W postać samego Nicka Adamsa wcielił się Richard Beymer, któremu partnerowali między innymi Dan Dailey, Arthur Kennedy, Ricardo Montalban, Paul Newman, Susan Strasberg, Jessica Tandy i Eli Wallach. Końcowa część filmu, rozgrywająca się we Włoszech, powstała na podstawie powieści Pożegnanie z bronią. Tak się przypadkiem złożyło, że pewnego razu podczas wspólnego wypadu z przyjaciółmi Sharon natknęła się na ekipę pracującą w  Weronie nad tym filmem. Ona i  kilkoro jej znajomych dostali role statystów. Po zdjęciach młodzi ludzie mieli okazję pokręcić się trochę wśród członków ekipy. Niektórzy zbierali autografy od gwiazd filmowych. Urokliwa Tate zwróciła na siebie uwagę Beymera, który się przedstawił i  zaprosił ją na lunch z  ekipą filmową. Potem jeszcze kilkakrotnie umawiał się z  nią w  okresie swojego pobytu w  Weronie. Beymer nawiązał z  Sharon bliższą znajomość, zdołał też zaskarbić sobie zaufanie Paula i  Doris. Paul Tate słynął z  niechętnego stosunku do absztyfikantów córki. (Na Sharon zwróciła też uwagę Susan Strasberg, która namawiała ją do pobierania nauki pod okiem jej ojca Lee, prowadzącego renomowane studio aktorskie w  Nowym Jorku. Sharon skorzystała później z tej rady i pod koniec 1963 roku na krótko odwiedziła Nowy Jork, aby doskonalić warsztat pod okiem Strasberga). W tamtym okresie Richard Beymer szybko zyskiwał sobie coraz większą popularność. Wystąpił w głównej roli (jako Tony) w musicalu West Side Story, który trafił na ekrany w

październiku 1961 roku. Film Leonarda Bernsteina został bardzo dobrze przyjęty zarówno przez widzów, jak i przez krytyków. W tamtym roku zajął drugie miejsce w Stanach Zjednoczonych pod względem zysków ze sprzedaży biletów. Film niewątpliwie zapisał się w historii jako musical, który uhonorowano największą liczbą Oscarów (dziesięć statuetek), w tym za najlepszy film. Album ze ścieżką dźwiękową pobił wszelkie rekordy, jeśli chodzi o zyski ze sprzedaży muzyki filmowej. Kilka miesięcy po nawiązaniu znajomości z  Sharon Beymer dostał ważną rolę w filmie The Longest Day (Najdłuższy dzień). Był to film o drugiej wojnie światowej, nakręcony na podstawie książki Corneliusa Ryana. Opowiada o lądowaniu w Normandii, które miało miejsce 6 czerwca 1944 roku. Przedstawia historię z perspektywy aliantów oraz Niemców. Potem Beymer wystąpił jeszcze jako obiekt zainteresowania bohaterki odgrywanej przez Joanne Woodward w filmie The Stripper (Kobieta na lato). Hedda Hopper, dziennikarka z rubryki towarzyskiej, poświęciła Beymerowi fragment swojego tekstu, który ukazał się pod koniec grudnia na łamach „Los Angeles Times”. Wspominała w nim o Sharon: Zakończył się związek Richarda Beymera z francuską seksbombą Dany Saval. Wcześniej podarował jej pierścionek i inne świecidełka, ale najwyraźniej była nieco zbyt ekstrawagancka jak na jego konserwatywne wychowanie. Beymer znalazł pocieszenie w Weronie we Włoszech, w  ramionach dziewiętnastoletniej Sharon Tate, która pragnie zostać aktorką.

Jeśli zaś chodzi o studenta sztuki filmowej Romana Polańskiego, to latem 1961 roku kręcił swój pierwszy film pełnometrażowy, Nóż w wodzie. Zdjęcia do filmu finansowanego przez polski komunistyczny rząd powstawały na pojezierzu na terenie kraju. Tymczasem Sharon podczas uroczystej kolacji z  okazji ukończenia szkoły średniej poinformowała rodziców, że nie zamierza podejmować studiów. Powiedziała: – Richard mówi,

że mnie przedstawi swojemu agentowi w Kalifornii. – A z czego tam będziesz żyć? – dopytywali rodzice. – Z  czego się będziesz utrzymywać? – Sharon odparła: – Z  pieniędzy, które dostałam za ukończenie szkoły, i z obligacji. Mniej więcej w  tym samym czasie jej ojciec dostał awans i  decyzję o przeniesieniu do San Pedro, kalifornijskiego miasta położonego na południe od Los Angeles. Sharon koniecznie chciała wracać do Stanów, więc uzgodniono, że pojedzie do Los Angeles na kilka miesięcy przed rodziną. Teoretycznie mówiło się, że musi się zapoznać z  ofertą tamtejszych szkół wyższych. W  rzeczywistości Sharon zależało jednak tylko na dwóch rzeczach – żeby dalej pracować przy filmach i  żeby kontynuować związek z  Richardem Beymerem, który po zakończeniu prac nad filmem o  Hemingwayu wrócił do Los Angeles. Po przyjeździe do Los Angeles Sharon zatrzymała się na pewien czas u przyjaciółki w Nichols Canyon i odnalazła Richarda Beymera. (Aktor nie zgodził się udzielić autorowi wywiadu. Nie chciał wyjaśnić pewnych nieścisłości, które wiążą się z przebiegiem samotnego pobytu Sharon Tate w Los Angeles w 1961 roku). Prawda o przeszłości bywa jak ruchome piaski. W listach, które Sharon wysyłała do rodziców z Los Angeles, można znaleźć informacje o tym, że pragnie zostać aktorką, w związku z tym konsekwentnie podąża wybraną przez siebie drogą. Doris bardzo przeżywała tę rozłąkę i martwiła się, że Sharon nie ma w Los Angeles wsparcia rodziny. Z czasem jej niepokój tylko narastał. Konsultowała się z kilkoma lekarzami, z których jeden stwierdził u niej „silny lęk separacyjny”. Z  uwagi na pogarszający się stan matki Sharon w końcu zgodziła się wrócić do Włoch. Jeden z  biografów Sharon opisywał stan psychiczny Doris Tate w ostatnich kilku miesiącach pobytu rodziny we Włoszech. Zauważył, że „Sharon była dla niej sposobem na ucieczkę od życia, ponieważ w  tym momencie jej małżeństwo znajdowało się na krawędzi rozpadu, a  ona pogrążała się w  depresji

i  nałogu. Napięcie w  domu było naprawdę DUŻE”. Biograf zauważył również, że matka Sharon bardzo się obawiała utraty kontroli nad swoją piękną córką. W  końcu jednak wszystko się ułożyło i  jakoś w  lutym 1962 roku cała rodzina Tate’ów, z  Sharon włącznie, wyruszyła w  podróż do Stanów Zjednoczonych na pokładzie USS Independence. Z jednej z relacji wynika, że podczas tej podróży przez ocean Sharon zaprzyjaźniła się z  siedemnastoletnią gwiazdką Joey Heatherton. Ojciec Sharon, teraz w stopniu majora, miał pracować w Fort MacArthur, czyli na terenie bazy wojskowej w  San Pedro pod Los Angeles (obecnie już w  granicach miasta). Baza otrzymała nazwę na cześć generała Arthura MacArthura Jr. (ojca generała Douglasa MacArthura). W  początkowym okresie zimnej wojny Fort MacArthur odgrywał istotną rolę w  systemie obrony przeciwlotniczej Zachodniego Wybrzeża. Rozlokowano tam 47 Brygadę Artylerii Przeciwlotniczej. Pociski ziemia–powietrze typu Nike zainstalowano w  forcie w  1954 roku. Baterię utrzymywano tam do 1974 roku. Można przypuszczać, że praca wywiadowcza majora Tate’a miała związek z  zabezpieczaniem tych pocisków. Sharon nie marnowała czasu i torowała sobie drogę do świata filmu. Dwa lub trzy tygodnie po powrocie do Stanów Zjednoczonych skontaktowała się z agentem Richarda Beymera, Halem Gefskym, który – w ramach przysługi dla swojego klienta – zgodził się z nią spotkać. Sharon tymczasem zdążyła się już przeistoczyć w kogoś, kto w pełni zasługiwał na miano ukute przez dziewiętnastowiecznego powieściopisarza Balzaca – la torpille, czyli torpedy (torpeda to również nazwa jednej z płaszczek) – ponieważ robiła wrażenie i wzbudzała powszechny podziw u każdego, kto miał ją okazję zobaczyć. Hal Gefsky też był pod wrażeniem jej urody i zgodził się jej pomóc. Pewnej pomocy finansowej udzielili jej wówczas rodzice (ze świadomością, że nie będą musieli ponosić kosztów edukacji akademickiej).

W artykule, który ukazał się kilka lat później pod tytułem Sharon Tate Leaves You Breathless, Robert Musel cytuje słowa Sharon dotyczące początków jej hollywoodzkiej kariery: Proszę pamiętać – powiedziała dla zagajenia opowieści – że przybyłam do Hollywood jako nieśmiałe, płochliwe dziewczątko. Moi rodzice wychowywali mnie bardzo surowo. Nie paliłam ani nic takiego. Pieniędzy miałam niewiele, tylko tyle, żeby jakoś przeżyć, więc do agenta, którego mi polecono, pojechałam autostopem, jakąś furgonetką. Agent jeszcze tego samego dnia wysłał mnie do pracy przy reklamie papierosów. Tam jakaś dziewczyna pokazała mi, co mam robić: że mam zrobić głęboki, ale taki bardzo głęboki wdech i udawać zachwyt. Próbowałam tak zrobić – ciągnęła panna Tate – ale już po pierwszym wdechu moje płuca wypełniły się dymem, a  ja się przewróciłam. Na potrzeby tej reklamy zaplanowano sporo różnych ujęć. Wszyscy się właśnie przygotowali do ostatniego, gdy ja zemdlałam, bo to był mój pierwszy raz z papierosami i przesadziłam. Tak się skończyła moja kariera w reklamie papierosów.

Sharon nigdy wcześniej nie paliła, więc podczas ujęć bez przerwy kaszlała. Latem 1962 roku nakręciła reklamę samochodów marki Chevrolet i drugą, promującą cygara Santa Fe. Znalazła też pracę w Lipper Productions jako hostessa serwująca wino Kelly/Kalani. Dalej przyjaźniła się z Richardem Beymerem, wywiązał się nawet między nimi romans. Po pewnym czasie udało jej się zgromadzić dostateczną kwotę, aby wynająć sobie własne mieszkanie przy Fuller Street, w budynku zarządzanym przez matkę Richarda Beymera, Eunice. W międzyczasie – zapewne na początku 1962 roku, tuż po tym, jak Sharon przyjechała do Kalifornii – Richard Beymer wyjechał do Francji, gdzie w kilku różnych miejscach kręcono zdjęcia do Najdłuższego dnia. (Film miał premierę 4 października 1962 roku). Potem Beymer pracował nad filmem, który pierwotnie nosił tytuł Celebration. Dziennikarka Hedda Hopper ponownie poświęciła mu chwilę 9 lipca 1962 roku:

Richard Beymer to mądry facet. Kończy pracę nad Celebration, wyprowadza się z tutejszego domu, sprzedaje samochód i leci do Nowego Jorku, żeby przez trzy tygodnie szkolić warsztat aktorski i przygotowywać się do roli w filmie Promise at Dawn z udziałem Ingrid Bergman. „Występ u boku Bergman to dla mnie wielka szansa, chcę się dobrze przygotować” – powiedział Dick. Gdy ruszą zdjęcia w Anglii, Beymer zostawi za oceanem Sharon Tate (córkę wojskowego, z którą się spotykał w okresie pracy nad Najdłuższym dniem). Jeśli zaś chodzi o  romans z  francuską aktorką Dany Saval, Beymer wypowiada się jednoznacznie: „Ona nie zamierzała się wyprowadzać z Paryża, a tymczasem ja robię karierę tutaj”.

William Inge, autor broadwayowskich hitów takich jak Picnic, Bus Stop czy The Dark at the Top of the Stairs, zdobył w  1961 roku Oscara za Splendor in the Grass (Wiosenna bujność traw), za najlepszy scenariusz oryginalny. Potem napisał z  myślą o  Broadwayu sztukę A  Loss of Roses (występowali w  niej Warren Beatty, Carol Haney i  Betty Field), na podstawie której nakręcono w  1963 roku film The Stripper (Kobieta na lato) z  Richardem Beymerem w  roli wcześniej odgrywanej przez Warrena Beatty’ego. Zdjęcia do filmu The Stripper (który roboczo nazywał się Celebration) realizowano w  1962 roku w  niewielkim kalifornijskim miasteczku Chino, położonym nieco ponad 50 kilometrów od Los Angeles. Filmowa Lila Green (w  tej roli Joanne Woodward) to wiecznie w siebie wątpiąca, starzejąca się tancerka rewiowa, zatrudniana przez madame Olgę. Gdy jej chłopak Rick zmywa się z  zyskami z  przedstawienia, madame Olga ją zwalnia, a  wówczas Lila wprowadza się do swoich dawnych sąsiadów, Helen Baird i  jej nastoletniego syna Kenny’ego (w  tej roli Richard Beymer). Lila postanawia poszukać konwencjonalnej pracy i  prowadzić konwencjonalne życie. A potem wdaje się w romans z Kennym. Nie do końca wiadomo, czy Sharon Tate i Beymer byli parą w okresie jego pracy nad filmem The Stripper. Tymczasem A Promise at Dawn, na który to film według Heddy Hopper Beymer czekał z niecierpliwością, został przez wytwórnię Fox anulowany. W wyniku zamieszania, do którego doszło w studiu, zrezygnowano z kręcenia trzech

zaplanowanych wcześniej filmów. Skasowany został między innymi właśnie A Promise at Dawn z udziałem Ingrid Bergman, według scenariusza na podstawie wspomnień Romaina Gary’ego. Poza tym wytwórnia zrezygnowała też z Take Her, She’s Mine (Weź ją – jest moja) z Jamesem Stewartem. Podczas gdy Sharon Tate starała się za wszelką cenę zaistnieć w Hollywood, wiosną 1962 roku Roman Polański wsiadł do wiekowego kabrioletu marki Mercedes i – zabierając ze sobą cały swój dobytek – wyruszył z Polski w podróż do Paryża. Wiózł ze sobą między innymi taśmy ze swoim pierwszym filmem pełnometrażowym, zatytułowanym Nóż w wodzie. Polska premiera odbyła się 9 marca. Film nie zyskał wielkiego rozgłosu, ale Polański mógł być dumny, że udało mu się pomyślnie zrealizować pierwszy duży projekt. Był to nie lada wyczyn, który wymagał koordynacji wielu działań – związanych z pozyskiwaniem środków, pisaniem scenariusza, poszukiwaniem aktorów, reżyserowaniem i dopracowywaniem kostiumów. Wymagało to podjęcia tysięcy decyzji dotyczących oświetlenia, planów filmowych i lokalizacji zdjęć. Trzeba było znaleźć odpowiednich współpracowników i zmontować materiał, a  także nagrać muzykę i dźwięk. Polański podołał temu szalonemu wyzwaniu i stworzył swój pierwszy długometrażowy film. Obraz profesjonalnie wyreżyserowany i nakręcony. W 1962 roku Nóż w wodzie został wyróżniony przez krytyków podczas festiwalu w Wenecji. Wyświetlano go w kinach we Włoszech i Francji, a także w Skandynawii. Podczas pobytu w Paryżu Polański otrzymał zaproszenie na pierwszą edycję Festiwalu Filmowego w Nowym Jorku. To był dla niego wielki przełom. Nóż w wodzie został tam zaprezentowany 11 września 1963 roku. Potem film otrzymał nominację do Oscara w kategorii najlepszy film zagraniczny.

ROZDZIAŁ 2

Odkryta przez producenta Mniej więc w kwietniu 1963 roku agent Sharon Hal Gefsky

załatwił jej udział w przesłuchaniu do serialu, który wówczas nosił roboczy tytuł Whistle Stop, a wkrótce potem zaczął funkcjonować jako Petticoat Junction. Produkowała go firma Filmways na zlecenie CBS-TV. Filmways świetnie sobie radziła na rynku jako producent filmów i seriali. Whistle Stop miał być spin-offem niezwykle popularnego serialu The Beverly Hillbillies. Na potrzeby swojej nowej produkcji Filmways szukała trzech nieznanych młodych kobiet. Herb Browar, z którymi Gefsky kontaktował się w tym studiu w sprawach zawodowych, zgodził się na udział Sharon Tate w przesłuchaniach. Serial opowiadał o  wydarzeniach rozgrywających się w  niewielkiej wiejskiej miejscowości w  Hooterville, a  konkretnie w  Shady Rest Hotel należącym do Kate Bradley (w  tej roli Bea Benaderet). W  różnych codziennych sprawach wspierał ją leniwy wujek Joe Carson (Edgar Buchanan), ona zaś dość często wcielała się w rolę mediatora w różnych banalnych sporach z  udziałem swoich trzech córek: Betty Jo, Bobbie Jo i  Billie Jo. Tytułowa halka (petticoat) to staromodny element stroju, który kiedyś kobiety nosiły pod spódnicami. W czołówce serialu znalazły się więc zdjęcia halek przewieszonych przez krawędź dużego, przydrożnego zbiornika z  wodą, w  którym trzy córki właśnie zażywały kąpieli nago. Herb Browar był tak samo oczarowany Tate jak Hal Gefsky. Tak bardzo, że aż zadzwonił po szefa studia Martina Ransohoffa, mimo że ten był właśnie zajęty zdjęciami. Ransohoff, wówczas trzydziestosześciolatek, wcześniej walnie się przyczynił do rozwoju kariery takich gwiazd ekranu jak

Ann-Margret i Tuesday Weld. Chciał dalej „odkrywać piękne i nikomu nieznane dziewczyny, żeby robić z nich gwiazdy budzące powszechne zainteresowanie – jak niegdyś Louis B. Mayer z Metro-Goldwyn-Mayer, tylko lepiej – a potem, gdy już odniosą sukces, przestać się nimi interesować”. Browar zaprowadził Sharon do Ransohoffa, który pracował właśnie z ekipą filmową. Ransohoff poprosił ją, żeby się od razu ustawiła przed ekranem. Sharon zrobiła to, o co prosił. „Marty mi się przyjrzał – wspominała później Sharon Tate – i mówi: »Malutka«, bo on tak mówił, »Malutka, zrobimy z ciebie gwiazdę«. Zabrał mnie do działu prawnego i  powiedział: »Podpiszcie z  nią kontrakt«”. (Cytaty pochodzą z  artykułu Roberta Musela, który ukazał się w  „Stars and Stripes” w  1965 roku). „Wydawało mi się, że ma na myśli kogoś innego. Nie potrafiłam uwierzyć, że mówi o mnie. Wyglądałam okropnie. Ubrana byłam w pomarańczową sukienkę z naszytymi kieszeniami, a włosy miałam całkowicie rozczochrane. Nie wierzyłam we własne szczęście. To było jak sen” – wspominała. Następnego dnia Sharon przyszła na spotkanie do Filmways w towarzystwie swojej matki, która przyjechała z Fort MacArthur. Ransohoff, Sharon i Doris obejrzeli wspólnie nagranie z poprzedniego dnia. Ransohoff i jego partner John Calley zaproponowali jej siedmioletni kontrakt z Filmways. Reprezentujący ją Hal Gefsky ustalił wysokość jej wynagrodzenia na mniej więcej 750 dolarów miesięcznie. Wcześniej utrzymywałam się z niewielkiej kwoty, którą mi przekazywali rodzice. Prowadziłam skromne życie. Nigdy wcześniej nawet nie prowadziłam samochodu. Potem podpisałam umowę z Martym i zgodnie z nią dostałam samochód. To była pierwsza rzecz, którą miałam na własność. Oprócz psa.

Sharon była zbyt nieśmiała i nie dość dobrze przygotowana warsztatowo, żeby występować w dużej roli w serialu Petticoat Junction. (Serial pojawił się na ekranach 14 września 1963 roku

o godzinie 21, zaraz po The Red Skelton Hour, a tuż przed The Jack Benny Show. Miliony widzów poznały wówczas mieszkańców Hooterville. Produkcja od razu zyskała sobie wielką popularność). Tymczasem młoda Sharon Tate bezzwłocznie podporządkowała się woli Ransohoffa, który zalecił jej udział w  różnego rodzaju zajęciach. Doskonaliła warsztat dramatyczny, brała lekcje śpiewu w  Pasadenie i  codziennie chodziła na siłownię. Ransohoff nie tylko zapełnił jej kalendarz (najróżniejszymi zajęciami sportowymi i  aktorskimi), ale również podpowiadał jej, jak powinna chodzić, ubierać się, a  nawet mówić. Dbał o  najdrobniejsze szczegóły dotyczące jej diety oraz sposobu spożywania posiłków, wybrał też dla niej samochód. Miała dopiero 20 lat. Przeprowadziła się do żeńskiego Hollywood Studio Club, swoistego „internatu z przyzwoitką”, w którym mieszkały młode kobiety z branży filmowej. Ośrodek ten działał w  centrum Hollywood od 1916 do 1975 roku pod egidą YWCA (Young Women’s Christian Association). Z tym miejscem wiązała się specyficzna karma. Mieszkały tam między innymi Marilyn Monroe, Donna Reed, Kim Novak, Maureen O’Sullivan, Rita Moreno i Barbara Eden. Budynek został zaprojektowany przez kalifornijską architekt Julię Morgan, autorkę projektu tak zwanego Hearst Castle.

Sharon Tate Fot. Bill Ray The LIFE Premium Collection/Getty Images

Sharon Tate poskarżyła się swojemu agentowi, że pierwsza z jej współlokatorek z Hollywood Studio Club proponowała jej kontakty o charakterze homoseksualnym, a w związku z tym Hal Gefsky pomógł jej zmienić pokój. Odtąd Sharon mieszkała z młodą aktorką nazwiskiem Mary Winters. Leonard Lyons pisywał do „New York Posta”, a jego felietony pod zbiorczym tytułem The Lyons Den przedrukowywały następnie gazety w całym kraju. W artykule z 25 kwietnia 1963 roku znalazło się kilka zdjęć Sharon oraz następujący komentarz: Cztery tygodnie temu dwudziestoletnia jasnowłosa piękność Sharon Tate opuściła dom w Weronie, gdzie jej ojciec pełni służbę jako oficer amerykańskiego wywiadu, żeby robić karierę aktorską. Ojciec zapłacił za jej podróż z Włoch do Hollywood, a poza tym dał jej 42 dolary. To wystarczyło na pokrycie dwutygodniowego czynszu w Hollywood. Ojciec dał jej zatem dwa tygodnie na rozkręcenie kariery. Panna Tate potrzebowała na to czterech tygodni. Pieniądze na czynsz i utrzymanie w dodatkowym okresie uzyskała z pracy przy reklamie telewizyjnej. Potem została zauważona i doceniona przez Marty’ego Ransohoffa z Filmways, który właśnie podpisał z nią siedmioletni kontrakt. Sharon Tate zadebiutuje z Lee Remick i Jimem Garnerem w The Wheeler Dealers.

Leonard Lyons zdaje się więc sugerować, że Tate i Ransohoff poznali się wiosną 1963 roku. Na etapie gromadzenia materiałów do tej książki autor rozmawiał z Martym Ransohoffem, ten jednak nie potrafił sobie przypomnieć ani szczegółów kontraktu zawartego z Tate, ani też daty jego podpisania. Według niektórych relacji wiosną 1963 roku Sharon Tate pracowała jako statystka zarówno w The Wheeler Dealers, jak i w The Americanization of Emily (Amerykanizacja Emily to satyryczna antywojenna komedia autorstwa Paddy’ego Chayefsky’ego, z Julie Andrews w roli głównej). To był pierwszy film Andrews od czasu występów na Broadwayu w spektaklu Camelot. Mniej więcej w tym samym czasie zasłynęła również dzięki występowi w filmie The Sound of Music (Dźwięki muzyki).

Amerykanizacja Emily budziła z początku spore kontrowersje. Był to film antywojenny, a przy tym naśmiewający się z okresu bezmyślnego patriotyzmu – zdecydowanie w tym względzie wyprzedzający swoje czasy. Mimo wszystko odniósł sukces komercyjny i uzyskał nawet nominacje do Oscara za najlepsze zdjęcia, najlepszą scenografię oraz najlepszą muzykę filmową. Jeśli chodzi o The Wheeler Dealers, to główne role w tej komedii grali James Garner i Lee Remick, a poza tym występowali w niej również Chill Wills i Jim Backus. Fabuła była dość skomplikowana. Lee Remick, pracująca jako makler giełdowy, otrzymuje pewne zadanie od swojego nachalnego szefa (w tej roli Jim Backus). Z założenia ma sobie z tym zadaniem nie poradzić, żeby można ją było zwolnić z pracy. Na ratunek przychodzi jej „teksański milioner”, a tak naprawdę gruntownie wykształcony człowiek ze wschodniej części kraju (w tej roli James Garner). Wywiązuje się między nimi romans, który ma swoje wzloty i upadki. Po licznych zwrotach o charakterze komediowym wszystko kończy się mniej więcej dobrze. Nie ma żadnych dowodów na to, że Sharon Tate faktycznie wystąpiła w którejkolwiek z tych produkcji, choć oczywiście nie można wykluczyć, że fragment taśmy z nagraniami jej roli został ostatecznie usunięty podczas montażu. Filmy firmowane przez Ransohoffa robiły jednak na jego nowej przyszłej gwieździe niebagatelne wrażenie i utwierdzały ją w przekonaniu, że powinna iść za radą swojego mentora – ciężko pracować, ćwiczyć, brać lekcje dykcji i czekać na swój moment. Wreszcie latem 1963 roku Sharon poznała młodego aktora z  Paryża. Philippe Forquet, bo o  nim mowa, urodził się 27 września 1940 roku. Tak samo jak i  ona wyróżniał się niezwykłą urodą. Sharon poznała go podczas lunchu, który jadła w  towarzystwie swojego agenta Hala Gefsky’ego. Do ich stolika podszedł wówczas ktoś z  Twentieth Century Fox, prowadząc ze sobą wysokiego i przystojnego Francuza. Sharon i Forquet zaczęli rozmawiać, a następnie umówili się na kolację.

Philippe Forquet, obecnie wicehrabia Dorne, w 1962 roku był po prostu studentem z Paryża, którego amerykański reżyser Robert Parrish odkrył i zaangażował do filmu In the French Style (premiera w 1963 roku). Forquet wystąpił w nim w roli niesamowicie przystojnego młodego towarzysza Jean Seberg, znanej na całym świecie z roli w filmie Saint Joan (Święta Joanna) Otto Premingera z 1957 roku. Jego matka, hrabina Forquet de Dorne, stanowczo sprzeciwiała się decyzji syna, który postanowił zrezygnować z nauki, żeby wystąpić w filmie Take her, She’s Mine (Weź ją – jest moja) z 1963 roku, z udziałem Jamesa Stewarta i Sandry Dee (wówczas niezwykle popularnej nastoletniej aktorki, która wyszła za mąż za piosenkarza Bobby’ego Darina). Producenci z Twentieth Century Fox liczyli na to, że Forquet dołączy do licznego grona francuskich gwiazd występujących w Hollywood (już zaliczali się do niego Maurice Chevalier oraz Yves Montand), więc sprowadzili go do Los Angeles i rozpoczęli przygotowania do przeistoczenia go w drugiego Louisa Jourdana lub Alaina Delona. W  filmie z  1963 roku, opowiadającym o  konflikcie pokoleniowym, Sandra Dee występuje jako nastoletnia buntowniczka Mollie Michaelson, zafascynowana subkulturą długowłosych protohipisów i  walką o  radykalną politykę antynuklearną. Jej skrajnie konserwatywny ojciec Frank (w  tej roli James Stewart) bardzo się z  tego powodu denerwuje. W  rolę żony Franka wcieliła się Audrey Meadows. Frank wścieka się jeszcze bardziej, gdy Mollie wyjeżdża do Paryża na stypendium artystyczne. Frank dowiaduje się, że jego córka zdecydowała się pozować radykalnemu artyście Henriemu Bonnetowi (kreacja Philippe’a Forqueta) i że jej zdjęcie pojawiło się na okładce pewnego czasopisma. Wyrusza w  podróż przez ocean, aby ratować córkę przed dalszym staczaniem się, ale na miejscu dostaje się w  ręce policji. Aresztowanie ma co prawda całkowicie przypadkowy charakter – Frank po prostu pije kawę w kawiarni, na którą policja właśnie zorganizowała nalot – ale

musi się zmierzyć z nieprawdziwymi zarzutami, więc właściwie przez całą resztę filmu stara się udowodnić swoją niewinność. Tak mniej więcej przedstawiała się fabuła filmu, nad którym pracował Philippe Forquet, gdy poznał Sharon Tate. W  jednej z  relacji na jego temat możemy przeczytać: „Za sprawą niesamowitej urody i  galijskiego wdzięku siał niemałe zamieszanie wśród pań. Otrzymywał co tydzień tysiące listów od wielbicielek”. Związek Sharon i Philippe’a rozkwitał w najlepsze. 13 października 1963 roku Tate pojawiła się w  jednym z  odcinków produkowanego przez Filmways serialu Mister Ed (Koń, który mówi). W  tym samym tygodniu po raz pierwszy miała okazję wypowiedzieć kwestię w jednej z produkcji studia, a mianowicie w serialu The Beverly Hillbillies. Z początkiem jesieni 1963 roku Sharon wystąpiła w kilku odcinkach tego serialu (Elly Starts to School, Jethro’s First Love, Chickadee Returns, The Clampetts Are Overdrawn, The Clampetts Go Hollywood, The Garden Party, Elly Needs a Maw oraz The Clampetts Get Culture). W większości z nich występowała jako sekretarka Janet Trego. Pojawiła się także w następnych odcinkach serialu Koń, który mówi, między innymi w Ed Discovers America oraz Love Thy New Neighbor. Jesienią, tuż przed zabójstwem prezydenta Johna F. Kennedy’ego, Sharon brała udział w zdjęciach do wspomnianych seriali, a jednocześnie doskonaliła warsztat aktorski pod okiem Jeffa Coreya, uczyła się śpiewu w Pasadenie i chodziła na siłownię w  Beverly Hills. Jeff Corey cieszył się dużym uznaniem jako aktor, ale jego losy nieco się skomplikowały, gdy w latach pięćdziesiątych odmówił donoszenia na znajomych podczas zeznań przed komisją HUAC zajmującą się badaniem aktywności antyamerykańskiej, a nawet pozwolił sobie zadrwić z jej działalności. W rezultacie na mniej więcej 12 lat znalazł się na czarnej liście i  nikt w Hollywood nie chciał go zatrudnić. Corey świetnie sobie wówczas radził jako nauczyciel aktorstwa, wspierając oprócz

Sharon Tate takie sławy jak James Dean, Jane Fonda, Peter Fonda, Rita Moreno, Jack Nicholson, Leonard Nimoy, Anthony Perkins, Rob Reiner, Barbra Streisand czy Robin Williams. Tate korzystała także ze wsparcia innego trenera, a mianowicie Charlesa Conrada. On z kolei doskonalił nauczycielskie rzemiosło pod okiem niezwykle sławnego Sanforda Meisnera, kierownika nowojorskiej szkoły Neighborhood Playhouse, przez którą przewinęli się Robert Duvall, Jack Nicholson, Susan Sarandon i Joanne Woodward, a także bohater kontrkultury Wavy Gravy. W latach sześćdziesiątych Charles Conrad założył własne studio aktorskie w Burbank i to właśnie tam uczyła się Sharon Tate. – To była piękna dziewczyna – wspominał później Conrad. – Mogłoby się wydawać, że była niesamowicie pewna siebie, ale to zupełnie nieprawda. Mniej więcej w tym samym czasie, gdy Sharon Tate występowała w serialu Koń, który mówi – a konkretnie w październiku 1963 roku – w Nowym Jorku odbyła się premiera pierwszego pełnometrażowego filmu Romana Polańskiego, zatytułowanego Nóż w wodzie. Ten sam film miał reprezentować Polskę podczas zbliżającego się Festiwalu Filmowego w Nowym Jorku. Dystrybucją zajmowała się firma Kanawha Films Ltd., założona przez Archera Kinga, agenta teatralnego i producenta, oraz Paula Peraltę-Ramosa, prezesa Millicent A. Rogers Foundation. W  swoim artykule z  14 lipca 1963 roku Eugene Archer pisał na łamach „New York Timesa”, że Kanawha Films „dąży do tego”, aby pokazywać „wartościowe filmy realizowane przy umiarkowanym budżecie i  często pomijane przez dużych dystrybutorów”. Nóż w  wodzie przedstawiano jako „dramat o  dziennikarzu sportowym, jego pięknej żonie i  młodym autostopowiczu, który dołącza do nich podczas mrocznego rejsu pod żaglami”. W zapowiedzi, którą „New York Times” opublikował 8 września, film został podsumowany następująco:

11 września 1963 roku, Festiwal Filmowy w Nowym Jorku, Lincoln Center, Knife in the Water (po polsku Nóż w  wodzie), uhonorowany nagrodą krytyków podczas ubiegłorocznego Festiwalu w Wenecji: sztywniacka para godzi się podwieźć bikiniarza, a potem zaprasza go na pokład swojej łodzi. Wkrótce daje o sobie znać napięcie drzemiące pod powierzchnią. To przede wszystkim film o różnicach pokoleniowych i konfliktach seksualnych. Odważny film Romana Polańskiego.

26 września 1963 roku scenograf Richard Sylbert, który miał już na koncie pracę przy filmach Lilith oraz The Manchurian Candidate (Przeżyliśmy wojnę), został zaangażowany do pracy przy projekcie The Pawnbroker (Lombardzista). Zdjęcia ruszyły w październiku 1963 roku. Sylbert pracował również przy scenografii do filmu Polańskiego Rosemary’s Baby (Dziecko Rosemary). 28 września 1963 roku w „New York Timesie” napisano: Dzisiejszy nowy film to Nóż w wodzie, dramat produkcji polskiej z angielskimi napisami, w reżyserii Romana Polańskiego, wyświetlany przez Beekman Theater przy Second Avenue i 65th Street. W filmie promowanym przez Kanawha Films, Ltd., występują aktorzy zagraniczni, między innymi Leon Niemczyk, Jolanta Umecka i Zygmunt Malanowicz.

Krytyk „New York Timesa” Bosley Crowther opublikował 3 listopada 1963 roku recenzję następującej treści: Powierzchowne i  niezbyt pogłębione rozważania na temat wrogiego wzajemnego nastawienia dwóch mężczyzn, którzy razem wyruszają na jednodniową wyprawę. Towarzyszy im kobieta, która przygląda się temu jakby z wyższością. Jest żoną tego starszego z nich, właściciela łodzi, który ostentacyjnie i groteskowo znęca się nad swoim gościem. W związku z tym nie jest dla nikogo specjalnym zaskoczeniem, że w  końcu zniesmaczona oddaje się pokonanemu w  tej potyczce, a  potem odnosi się do obu z niechęcią.

Niedługo po triumfie Polańskiego podczas Festiwalu Filmowego w Nowym Jorku do miasta przybyła Sharon Tate, którą Ransohoff wysłał na zajęcia do studia aktorskiego Lee Strasberga. Był grudzień 1963 roku. Sharon najprawdopodobniej mieszkała wówczas z Philippe’em Forquetem w mieszkaniu położonym przy skrzyżowaniu

Lexington Avenue i 78th Street. Z innych relacji wynika jednak, że zajmowała mieszkanie na rogu 42nd Street i Third Avenue. Prawda o przeszłości jest trochę jak ruchome piaski. Lekcje nie podobały się Sharon, więc pracowała ze Strasbergiem zaledwie przez kilka tygodni. Forquet też zgłębiał wtedy arkana aktorskiego rzemiosła. Pewnego wieczoru podczas kolacji poprosił Sharon o rękę, a ona się zgodziła. Kilka tygodni później oboje wrócili do Los Angeles. Ransohoff bynajmniej się nie ucieszył na wieść o  zaręczynach, podobnie zresztą jak rodzice Sharon. (Naburmuszona matka Forqueta, hrabina Forquet de Dorne, również zgłosiła stanowczy sprzeciw). Ransohoff zagroził Sharon zerwaniem kontraktu z Filmways, jeśli nie odwoła tych zaręczyn. Forquet wspominał później, że matka Sharon, Doris, dużo mówiła o  pieniądzach, których Sharon nie zarobi, jeśli zrezygnuje z realizacji swojego marzenia o karierze aktorskiej.

Sharon i Philippe się zaręczyli. Forquet na pewien czas wyjechał z Hollywood, a wtedy ich relacja jakby wygasła

Sharon wydawała się podatna na te wpływy. W  jednej z biografii Romana Polańskiego możemy przeczytać: Interesowali ją mężczyźni dominujący, tacy jak jej ojciec. W przeciwieństwie do jej ojca zdarzało im się zachowywać brutalnie. (Forquet) pobił ją kiedyś tak mocno, że według relacji matki Sharon musiała się udać do szpitala po natychmiastową pomoc lekarską.

Na pewno wiemy tyle, że mieszkali razem i się zaręczyli. Do tabloidów trafiły plotki o tym, że Philippe ją pobił i że wymagała hospitalizacji. Czy to prawda? To tylko kolejne znaki zapytania w tej historii i tak pełnej niejasności. Wiele wskazuje na to, że związek Forqueta i Tate cieszył się nie najlepszą prasą.

Z drugiej strony Forquet twierdził później, że Tate dźgnęła go kiedyś w klatkę piersiową rozbitą butelką po winie. O zaręczynach Sharon i Forquesta napisał 27 maja 1964 roku Harrison Carroll, dziennikarz z rubryki towarzyskiej „Los Angeles Herald-Examiner”. W magazynie „Cronaca” 12 września 1964 roku ukazało się zdjęcie pary z następującym podpisem: Sharon Tate, nowa Marilyn amerykańskiego kina, wręcza symboliczne „jabłko grzechu” swojemu młodemu partnerowi (Philippe Forquet). Jakże wiele problemów wyniknąć może w młodości na skutek zbierania „kwiatów” i „owoców” przed ślubem?

Latem 1964 roku Hal Gefsky, agent Sharon, przedstawił ją w kawiarni innej ze swoich klientek, aktorce Sheilah Wells, która miała podpisany kontrakt z Universal Studios. Dziewczyny postanowiły zamieszkać wspólnie w mieszkaniu z jedną sypialnią przy 1148 North Clark Drive, żeby ograniczyć wydatki na czynsz. Sheilah Wells tak wspominała w jednym z wywiadów swoje pierwsze spotkanie z Sharon: Od razu się dogadałyśmy. Wspomniała podczas rozmowy, że chce się przeprowadzić, a ja odpowiedziałam: „Rany, ja też”. Wtedy stwierdziła: „To może wynajmiemy coś razem?”. To było zaledwie po 30 minutach tej urokliwej rozmowy, ale jakoś to tak jest, że szczególnie jak się jest młodym, to się wie, że coś iskrzy, że będzie dobra zabawa. Zapytała: „A  gdzie mieszkasz?”, a ja jej na to: „Przy Clark Street”, na co ona stwierdziła: „No proszę, ja też mieszkam przy Clark Street”. Okazało się, że mieszkamy blisko siebie. Przyszła do mojego mieszkania przy 1148 i zapytała: „A co właściwie jest nie tak z tym mieszkaniem?”. Pragnę podkreślić, że jestem projektantką wnętrz i od samego początku miałam do tego smykałkę, a Sharon się tam podobało.

Wells wspominała, że ze swojego poprzedniego mieszkania Sharon przeniosła „bogato zdobioną kanapę, którą kupiła, i  jeszcze kilka innych rzeczy”. Ich mieszkanie składało się z  jednej sypialni i  kuchni. Jak to ujęła Wells, urządzone było w stylu typowym dla „pierwszych aktorek”.

Sharon miała małego pieska, Love, a ja afgana, który się wabił Shad. (…) To były bardzo fajne czasy. Chodziłyśmy aż do lokalu Hamburger Hamlet, sadzałyśmy psy obok siebie. Ludzie podchodzili do nas, żeby je pogłaskać i pogadać. To były milsze, życzliwsze czasy niż dziś.

Zapytałem Sheilah Wells, czy Sharon miała wtedy podpisaną umowę z Ransohoffem. – Tak – odpowiedziała. – A ja właśnie niedawno dostałam kontrakt od Universalu, więc miałyśmy ze sobą wiele wspólnego. – A czy Sharon była wtedy jeszcze z aktorem Philippe’em Forquetem? – Właśnie się rozstawali. – Jego już w jej życiu nie było? – Chyba jeszcze był, ponieważ miałam okazję go poznać, ale zdaje się, że go poprosiła, żeby się wyprowadził. I żeby się wyniósł z jej życia. – A co z tymi plotkami, które mówiły o tym, że Forquet ją pobił? – Myślę, że tam taki kontakt był. – Czy mieszkałyście jeszcze razem, gdy Sharon poznała Jaya Sebringa? – Tak, oczywiście. – A czy chodziłyście razem do klubów? – Nie wyglądało to tak jak dzisiaj. Dziewczyny nie chodziły grupkami, jak to się teraz robi. Chodziło się na randkę. Słynny klub Whisky a  Go Go mieścił się na rogu Clark i  Sunset, zaledwie kilka kroków od mieszkania, które zajmowały Wells i Tate. Gdy pod koniec sierpnia 1964 roku Beatlesi odwiedzili Los Angeles w  ramach swojej pierwszej triumfalnej wizyty w  Stanach Zjednoczonych, Paul McCartney oznajmił na konferencji prasowej, że spośród wszystkich hollywoodzkich aktorek najbardziej chciałby poznać Jayne Mansfield. Następnego dnia w  Whisky a  Go Go odbywała się tłumna impreza na cześć czwórki z  Liverpoolu. Mansfield oczywiście

też wzięła w  niej udział. Sharon i  Sheilah mieszkały tuż obok, więc chciały się dostać do środka. – Pamiętam, że gdy przyjechali Beatlesi, poszłyśmy tam i to było szalone i absurdalne. Zawróciłyśmy i poszłyśmy z powrotem do domu – dodaje Wells. Wells wspomina również niesamowitą życzliwość Sharon: – Mnie i  moją mamę zawsze wzruszała myśl o  tym, jak pewnego razu mama przyjechała z  Kalifornii Północnej, a  ja byłam akurat w  pracy. Sharon zabrała ją do studia, wprowadziła na plan i  zabrała na lunch. Była dla niej taka dobra, taka miła. Moja mama nigdy nie zapomniała, że ona ją tak życzliwie potraktowała. Sharon dopytywała też: „A  jutro sobie pani poradzi, pani Wells? Co pani zamierza robić?”. To było takie serdeczne, takie uprzejme. Gdy ją wspominam, to właśnie o tym myślę. Zawsze i ciągle pytała: „Radzisz sobie?”. Sheilah Wells i Sharon pozostały przyjaciółkami aż do samego końca. Matka Sharon była przekonana, że tamtą tragiczną noc latem 1969 roku jej córka spędziła właśnie u Sheilah. W 1964 roku Sharon wystąpiła jako sekretarka Janet Trego w dwóch odcinkach The Beverly Hillbillies (The Giant Jackrabbit oraz Back to Marineland). W  tym samym czasie, gdy jego przyszła żona kręciła serial, Roman Polański śledził losy swojego scenariusza o  sekcie kanibali, na podstawie którego właśnie powstawał film. 22 marca 1964 roku Cynthia Grenier donosiła czytelnikom „New York Timesa” o  17 filmach, które właśnie powstają w  Paryżu i okolicach: Jednym z  nielicznych obrazów o  charakterze międzynarodowym wydaje się Aimez-vous les femmes? (Czy lubicie kobiety?). Autorem scenariusza jest Roman Polański, reżyser Noża w  wodzie. Młody Polański, który sporo podróżuje między rodzinną stolicą, Warszawą, a  adoptowanym domem, Paryżem, słynie ze swojego żartu i  czarnego humoru, którym przesycone są zarówno jego krótkometrażowe, jak i  pełnometrażowe filmy. W  Czy lubicie kobiety? puszcza wodze swojej mrocznej wyobraźni i  kreśli wizję okultystycznego paryskiego stowarzyszenia, którego członkowie spotykają się raz w  miesiącu, aby się raczyć świeżo pieczonym mięsem pięknej,

młodej kobiety. Polański pozwolił sobie nawet opracować przepis dla zainteresowanych przyrządzeniem takiego dania na własne potrzeby. Sophie Daumer, utalentowana młoda aktorka komediowa, która ma w  sobie jednocześnie coś z  Brigitte Bardot i  Jeanne Moreau, gra w  tym filmie podwójną rolę zjedzonej dziewczyny i niedoszłej ofiary grupy.

Polański oparł swój scenariusz na powieści Georges’a Bardiwilla. Książka opowiada o  działalności sekty kanibali, którzy spotykają się w  wegetariańskiej restauracji. Lokal pełni funkcję przykrywki dla rzeczywistej działalności okultystycznej grupy, która w  ramach obchodów lunarnych przyrządza wyszukane dania z mięsa pięknych i młodych kobiet. W książce pojawia się też romantyczny motyw sióstr bliźniaczek, z  których jedna jest dziewczyną głównego bohatera, druga zaś występuje w roli lunchu. Mniej więcej w  tym samym czasie Polański podpisał umowę z  producentem Gene’em Gutowskim, mieszkającym wówczas w  Londynie. Gutowski urodził się w  Polsce w  1925 roku i  wyemigrował na Zachód po drugiej wojnie światowej. Przez kilka lat zajmował się tworzeniem ilustracji dla nowojorskiej branży mody, a  potem został producentem telewizyjnym i  filmowym. Miał na koncie kilka udanych produkcji, w  tym serial telewizyjny I Spy. W 1960 roku przeniósł się do Londynu, żeby zająć się produkcją filmu Station Six-Sahara (z  udziałem Carroll Baker). W  Londynie pozostawał potem przez kilka pierwszych lat tej dekady. Gutowski był o  10 lat starszy od Polańskiego i  oczywiście płynnie mówił po polsku. Zaproponował mu współpracę w  duecie producencko-reżyserskim. Gutowski miał wykorzystywać swoje doświadczenie i  kontakty, żeby pozyskiwać amerykańskie i  angielskie kontrakty na filmy pisane i  reżyserowane przez Polańskiego. W  ten sposób powstała dwuosobowa firma Cadre Films, Ltd. Polański miał dzięki temu zyskać status zachodniego filmowca i  dostęp do pieniędzy Hollywood. Gutowski pomógł Romanowi nawiązać znajomości z  ludźmi od filmów, urządził też na jego cześć przyjęcie w Los Angeles.

Oscarowa gala honorująca filmy z 1963 roku odbyła się 13 kwietnia 1964 roku w  Santa Monica Civic Auditorium. Roman Polański brał w  niej udział, ponieważ jego film Nóż w  wodzie został nominowany w  kategorii najlepszy film zagraniczny (ostatecznie nagrodę otrzymał jednak obraz Osiem i  pół Federica Felliniego). Potem Polański i  jego nowy partner udali się do Nowego Jorku, aby tam dalej się promować. W maju 1964 roku uczestniczyli w Festiwalu Filmowym w Cannes. Mniej więcej w tym samym czasie Sharon Tate wzięła udział w  przesłuchaniach do roli Liesl w  filmie Dźwięki muzyki. Ich ścieżki – to znaczy ścieżka Sharon i ścieżka Romana – ciągle się jeszcze nie zbiegły. Reżyser Robert Wise i  jego konsultanci od obsady przeprowadzili ponad 200 przesłuchań do ról dzieci z rodziny von Trapp. Młodych aktorów wybierano nie tylko na podstawie zdolności wokalnych czy aktorskich, ale również z  uwzględnieniem cech charakteru i  osobowości scenicznej. O  rolę Liesl von Trapp ubiegały się, oprócz Sharon Tate, również Mia Farrow, Lesley Ann Warren, Teri Garr, Shelly Fabares i  Patty Duke. Ostatecznie do roli szesnastoletniej Liesl wybrano nie Sharon, która miała wówczas niespełna 21 lat, tylko dwudziestodwuletnią Charmain Carr. Dźwięki muzyki były ostatnim wspólnym dziełem Rodgersa i  Hammersteina, musicalem uwielbianym przez widzów na całym świecie. Kanwą spektaklu jest historia zakonnicy, która nie odnajduje się w  klasztornym życiu, a  w  związku z  tym zostaje wysłana do pracy jako guwernantka siódemki dzieci (jednym z nich jest Liesl) owdowiałego kapitana marynarki. Kapitan (w  tej roli Christopher Plummer) wychowuje dzieci z  niewzruszoną – i  przesadną – surowością, więc nowa guwernantka Maria (kreacja Julie Andrews) z łatwością podbija ich serca pogodą ducha i pozytywnym nastawieniem do świata. Stopniowo rozkwita też miłość między Marią a  kapitanem. Po powrocie z podróży poślubnej dowiadują się jednak, że Austria została zajęta przez nazistów. Kapitan otrzymuje też telegram z  wezwaniem do służby w  nazistowskiej marynarce. Ekscytująca ucieczka rodziny von Trappów, której tuż przed

wybuchem wojny udało się przedostać przez góry do Szwajcarii, tylko zwiększała atrakcyjność historii w  oczach widzów z całego świata. Gdyby Sharon Tate dostała ważną rolę w  filmie Dźwięki muzyki, jej kariera zapewne potoczyłaby się inaczej. Prawdopodobnie nigdy by nie poznała Romana Polańskiego i  nie wystąpiłaby we wczesnych filmach zawierających wątki okultystyczne – do takich zaliczają się Eye of the Devil (Oko diabła) oraz The Fearless Vampire Killers (Nieustraszeni pogromcy wampirów).

Sharon Tate bez makijażu latem 1964 roku podczas pobytu w uwielbianym przez nią Big Sur

Tymczasem w  1964 roku Martin Ransohoff wyprodukował film zatytułowany The Sandpiper (Brodziec), z  Elizabeth Taylor i  Richardem Burtonem w  rolach głównych. Zdjęcia kręcono w Big Sur. Do pracy na planie zaangażowano znanego fotografa Waltera Chappella, który mniej więcej w  sierpniu 1964 roku wykonał również zdjęcia Sharon Tate. Dwudziestojednoletnia Sharon Tate pojawiła się na ekranie, ale jej nazwisko nie widniało na liście obsady. Ransohoff chciał jednak, aby Chappell przygotował jej portfolio. Na potrzeby co najmniej jednego zdjęcia Sharon zdjęła z  siebie ubranie. Nie wiadomo natomiast, czy Chappell – znany nudysta – również występował bez odzieży. Ransohoff zażądał od niego wydania negatywów, ale Chappell odmówił. W  drodze powrotnej do Los Angeles Sharon miała wypadek. Jej nowy sportowy samochód marki Triumph stoczył się po wzgórzu, czterokrotnie przy tym dachując. Sharon wyszła z  tego względnie bez szwanku (miała tylko dwie niewielkie blizny w  okolicy lewego oka), samochód jednak poszedł do kasacji. Aktorka martwiła się, że Ransohoff będzie z  tego powodu zły. (W archiwum Chappella znalazł się list, który Tate wysłała do niego w listopadzie 1964 roku. Prosiła w nim o odbitki. Odpisał jej, kończąc słowami: „Mam nadzieję, że jesteś teraz jeszcze piękniejsza, bo przecież masz w  sobie niewyczerpany potencjał”). Podczas pracy nad Brodźcem Sharon zakochała się w pięknym wybrzeżu. Potwierdza to jedna z relacji: W  kolejnych latach regularnie uciekała do Big Sur (…). Gdy tylko chciała się na chwilę uwolnić od Hollywood, jechała właśnie tam. Bez makijażu meldowała się w  rustykalnym Deetjen’s  Big Sur Inn, często sama, a czasami z jakąś przyjaciółką. Wędrowała szlakami, opalała się na plaży i starała się wmieszać w tłum w restauracji Nepenthe. Wielu ludzi stamtąd dopiero po jej śmierci dowiedziało się, że była aktorką.

„Nazywa się Sharon Tate” – deklarował Steve McQueen w artykule z 19 grudnia 1964 roku:

Nigdy o  niej nie słyszeliście, ale jeszcze usłyszycie. Ma wszystko, czego potrzeba, aby odnieść sukces, w  tym dwie cechy, które nie zawsze idą ze sobą w parze – urokliwie czystą prostotę i niesamowitą urodę.

W artykule czytamy dalej: Odkrył ją producent Martin Ransohoff, który obecnie kręci film Brodziec z  Elizabeth Taylor i  Richardem Burtonem. Steve, gdy tylko ją poznał, zapragnął zagrać z nią w The Cincinnati Kid, który to film będzie wkrótce kręcić dla Ransohoffa. Sharon nie udaje się zdobyć wielu ról z  powodu braku doświadczenia. Steve powiedział: „Nawet robiłem z  nią próby przed kamerą”. Gwiazdy rzadko się w takie rzeczy angażują. „Byłem z tego dumny. Ta dziewczyna naprawdę świetnie się prezentuje. Jestem przekonany, że by sobie poradziła, ale oczywiście ostateczna decyzja nie należy do mnie”.

McQueen zapałał do niej romantycznym uczuciem. W  wywiadzie udzielonym na krótko przed własną śmiercią powiedział: „Sharon Tate była moją dziewczyną. Spotykaliśmy się przez jakiś czas”. Pułkownik Tate wspominał później, że w tym okresie bacznie się przyglądał McQueenowi. Aktor zrobił sobie roczną przerwę w  pracy, ale w  styczniu 1965 roku był już – jak sam to ujął – „znów w kieracie”. Podpisał z  Ransohoffem i  Filmways umowę na tytułową rolę w  filmie Cincinnati Kid, realizowanym na zlecenie Metro-GoldwynMayer (MGM). Akcja filmu rozgrywa się w  Nowym Orleanie i  opowiada o  losach Erica Stonera, znanego jako The Kid, młodego pokerzysty z  czasów wielkiego kryzysu, który chce zdobyć palmę pierwszeństwa i  w  związku z  tym rzuca wyzwanie Lanceyowi Howardowi, znanemu jako The Man. Jego rywal to starszy gracz, powszechnie uznawany za najlepszego (w  tej roli wystąpił Edward G. Robinson). Punktem kulminacyjnym akcji jest rozgrywka pokerowa z udziałem obu graczy. Producent Martin Ransohoff dostał od MGM zielone światło na realizację tego projektu. Paddy Chayefsky nakreślił wstępną wersję scenariusza, ale Ransohoff go odrzucił. Pałeczka trafiła w  ręce Ringa Lardnera Jr., który pracował nad ostateczną wersją wstępnego scenariusza z Terrym Southernem. (Wysokie

wymagania Ransohoffa nie wróżyły dobrze jego przyszłej współpracy z  Romanem Polańskim, która miała zostać nawiązana nieco ponad rok później). Dla Lardnera była to pierwsza od 1947 roku próba odzyskania pozycji utraconej w  związku z  umieszczeniem jego nazwiska na czarnej liście osób podejrzewanych o  sympatie komunistyczne znanej jako Hollywood Ten. Film Cincinnati Kid został wyreżyserowany przez Normana Jewisona, który zastąpił pierwotnie wybranego do tej roli Sama Peckinpaha krótko po rozpoczęciu zasadniczej części zdjęć. Jedna z  wersji wydarzeń, które doprowadziły do zwolnienia pierwszego reżysera, głosi: Pierwotnie reżyserem Cincinnati Kid miał być Sam Peckinpah, który z sobie tylko znanych względów postanowił, że będzie to film czarno-biały. Istotne odstępstwa od scenariusza w  połączeniu z  problemami alkoholowymi i  małżeńskimi doprowadziły ostatecznie do tego, że po zaledwie czterech dniach Peckinpah został zwolniony.

Istnieje też inna wersja tej historii: Producent Martin Ransohoff nie miał innego wyjścia, jak tylko zwolnić Peckinpaha po rozpoczęciu głównej części zdjęć do filmu Cincinnati Kid, ponieważ zaistniały istotne rozbieżności co do koncepcji filmu, które ostatecznie doprowadziły do fizycznego konfliktu między dwoma panami. Wspominając tę bójkę na początku lat siedemdziesiątych, Peckinpah powiedział, że w starciu bardziej ucierpiał Ransohoff: „Pokazałem wszem wobec, że jego pogróżki to deklaracje bez pokrycia, tak samo jak jego kłamstwa”.

W  wewnętrznych notatkach sporządzanych na użytek dziennikarzy magazynu „Time” (które autor ma w  swoim posiadaniu) pojawiła się też plotka, że jako powód rozstania z  Peckinpahem Ransohoff podawał jego zbytnią zażyłość z Sharon Tate podczas kręcenia filmu Cincinnati Kid. Z przeszłością jest jak z ruchomymi piaskami. W  filmie Cincinnati Kid występowali również Ann-Margret, Karl Malden, Joan Blondell, Rip Torn, Jack Weston i  Cab Caloway. Była to wspólna produkcja Filmways i  Solar

Productions (firma Steve’a  McQueena). Dystrybucją filmu, którego premiera odbyła się 15 października 1965 roku, zajmowała się wytwórnia MGM. Ostatecznie w  roli przewidywanej dla Sharon obsadzono Tuesday Weld. Zarówno Sam Peckinpah, jak i Martin Ransohoff obawiali się, że z powodu braku pewności siebie i obycia młoda aktorka mogłaby nie podołać tak dużemu wyzwaniu. Ransohoff cały czas jednak wspierał rozwój jej talentu, obsadzając ją w niewielkich rolach telewizyjnych.

Sharon poznaje Jaya Sebringa – listopad 1964 Istnieją dwie wersje historii o  tym, jak Sharon Tate nawiązała w  listopadzie 1964 roku znajomość z  fryzjerem gwiazd Jayem Sebringiem. Należał on do najpopularniejszych stylistów Hollywood. To właśnie on stał się inspiracją dla późniejszego filmu Shampoo (Szampon, 1975) Hala Ashby’ego, w  którym Warren Beatty zagrał główną rolę. Zgodnie z  pierwszą wersją, tą bardziej prawdopodobną, Sharon i  Jay poznali się wieczorem w  Święto Dziękczynienia 1964 roku na przyjęciu zorganizowanym przez Elmera Valentine’a, właściciela klubu Whisky a  Go Go. W  latach sześćdziesiątych w  Whisky występowali ważni i  zyskujący popularność artyści, tacy jak The Doors, The Byrds, The Who, Buffalo Springfield oraz The Kinks. Inną wersję znajdziemy natomiast w  autobiografii pisarza Joego Hyamsa zatytułowanej Mislaid in Hollywood (1973). Hyams, który przez jakiś czas szefował dziennikarzom „New York Herald Tribune” z  biura na Zachodnim Wybrzeżu, ożenił się z aktorką Elke Sommer. Jego teksty ukazywały się w różnych czasopismach, między innymi w  „The Saturday Evening Post”, „Redbook” czy „Ladies’ Home Journal”. Był także autorem biografii Humphreya Bogarta, a później Jamesa Deana. Według niego Sebring miał zwrócić uwagę na Sharon podczas wizyty w  studiu Paramount, a  potem zapytać Hyamsa podczas strzyżenia: – Znasz dziewczynę imieniem Sharon? – Nazwiska Sebring nie znał, ale chciał ją poznać. Hyams skorzystał zaraz z  telefonu Sebringa, aby skontaktować się ze swoim człowiekiem w  Paramount. Od niego dowiedział się, że Martin Ransohoff ma podpisany kontrakt z  dziewczyną, która nazywa się Sharon Tate. – Mieszka chyba z jakimś francuskim aktorem – dodał dziennikarz. Z  relacji Hyamsa wynika, że dwa dni później spotkał się z  Tate na lunchu we Frascati Restaurant, rzekomo w  celu

przeprowadzenia wywiadu. Umówił się z Jayem Sebringiem, że ten dołączy do nich pod koniec posiłku, i tak też się stało. „Gdy wychodziłem, byli pochłonięci wesołą rozmową” – napisał Hyams. Te ruchome piaski przeszłości… Niezależnie od tego, jak się poznali, Sharon i  Jay szybko się zaprzyjaźnili – do tego stopnia, że Sharon wyprowadziła się z  mieszkania Sheilah Wells przy North Clark Street, żeby zamieszkać z  Sebringiem. Wells twierdziła, że ona i  Sharon „mieszkały razem w  1964 roku”. Dodała też, że nawet po wyprowadzce Sharon „cały czas trzymała tu swoje ubrania, ja zresztą też się z kimś spotykałam – a to mieszkanie było dla nas jak bezpieczna przystań. Jakby coś nie wyszło, zawsze miałyśmy swoje miejsce na Clark”. Wells tu się roześmiała. Thomas John Kummer urodził się 10 października 1933 roku w  Birmingham w  stanie Alabama jako syn księgowego Bernarda Kummera i  Margarette Kummer. Dorastał z  bratem i  dwiema siostrami w  typowej rodzinie z  klasy średniej w  Southfield w  stanie Michigan. Szkołę średnią ukończył w 1951 roku, a potem cztery lata służył w marynarce wojennej, z czego przez pewien czas prawdopodobnie w Korei. Po przeprowadzce do Los Angeles rozpoczął aktywną działalność w branży fryzjerskiej, a następnie zmienił nazwisko na Jay Sebring. Imię wzięło się od pierwszej litery jego drugiego imienia, nazwisko zaś nawiązywało do miejscowości Sebring w  stanie Floryda, gdzie odbywał się dwunastogodzinny bieg wytrzymałościowy. Sebring wypracował własny styl fryzjerski, który zyskał sobie dużą popularność w Los Angeles. Z jego usług korzystało wielu aktorów, między innymi Warren Beatty, Henry Fonda i  Steve McQueen. W  październiku 1960 roku Sebring ożenił się z  modelką imieniem Cami, ale gdy zafascynował się Sharon, byli już w trakcie procedury rozwodowej. Jeszcze przed trzydziestką zdołał wyrobić sobie nazwisko i  markę wśród fryzjerów. Kirk Douglas w  swojej autobiografii

chwali jego stylizacje do filmu Spartacus (Spartakus) z  1960 roku: Poszedłem do Jaya Sebringa, geniusza od włosów. To był drobniutki, ale charyzmatyczny facet. Przystojny. Dobrze zbudowany. Miał wzięcie u  kobiet. Wymyślił bardzo charakterystyczny wizerunek niewolnika: włosy przystrzyżone równo na krótko na czubku głowy, a  z  tyłu dłuższe i spięte w malutki kucyk.

Mniej więcej równolegle z nawiązaniem znajomości z Sharon Jay kupił dom zlokalizowany przy zamkniętej, piaszczystej drodze na 9810 Easton Drive, niegdyś należący do producenta filmowego i  scenarzysty Paula Berna, który 2 lipca 1932 roku ożenił się z  gwiazdą filmową Jean Harlow i  dwa miesiące później został znaleziony martwy, zupełnie nagi i  z  raną postrzałową głowy. Śmierć oficjalnie uznano za samobójstwo, ale później autorzy kilku książek sugerowali, że zabiła go „niestabilna psychicznie” była konkubina Dorothy Millette, która z  kolei odebrała sobie życie dwa dni po rzekomym samobójstwie Berna. Powszechnie więc uważano nowy dom Sebringa za nawiedzony – przez ducha zamordowanego aktora względnie aktora samobójcy. Wspominała o  tym również Sharon Tate w  wywiadzie przeprowadzonym w 1965 roku w czasie trwania zdjęć do filmu Oko diabła: Ludzie twierdzą, że nocą można w  okolicy zobaczyć albo usłyszeć ducha Paula Berna. (…) W  tym domu człowieka ogarnia strach. (…) To mroczny dom, chociaż jak tam zabrałam moje dwie młodsze siostry, to się świetnie bawiły. Nagle wszystko wróciło do normy – powiedziała Sharon ze śmiechem.

Wcześniej jednak, na początku 1965 roku, Sharon sama przeżyła coś zupełnie niecodziennego i  mrocznego, gdy pewnego razu obudziła się w domu przy Easton Drive w środku nocy. Dostrzegła wówczas „upiornego drobnego człowieka”, w  którym rozpoznała Paula Berna. Wszedł do jej sypialni, jak gdyby czegoś szukał. Na nią w  ogóle nie zwrócił uwagi. Wybiegając z  pokoju, Sharon natknęła się na postać

z  poderżniętym gardłem, przywiązaną białym sznurkiem do poręczy schodów. Następnego ranka przeniosła się z powrotem do swojego mieszkania. Zdarzenie relacjonował felietonista Dick Kleiner już po jej śmierci. Twierdził, że Sharon opowiadała mu o tym na początku 1966 roku. Co się wtedy tak naprawdę wydarzyło? Jay Sebring był doskonale zorganizowanym człowiekiem i  z  powodzeniem rozkręcał swój biznes, ale z  drugiej strony angażował się w  dość nietypowe praktyki seksualne. W  raporcie policyjnego wydziału zabójstw sporządzonym po jego śmierci napisano: „Uchodził za kobieciarza i  zapraszał do swojego domu liczne kobiety. Przed stosunkiem krępował je za pomocą cienkiej szarfy, a  jeśli się zgodziły, to również smagał batem”. (Kobieta, która mieszkała z  Jayem Sebringiem krótko po tym, jak rozstał się z  Sharon, powiedziała mi: – Jay lubił wiązać swoje kochanki i  udawać, że je smaga batem. Lubił też zasłaniać im oczy przepaską. Lubił robić różne rzeczy, które sugerowały jego dominację, jak gdyby to miał być dowód miłości do niego). W  tym samym okresie Sharon różnymi sposobami – prośbami i  złorzeczeniami, przekazywanymi telefonicznie lub listownie – usiłowała skłonić Martina Ransohoffa, żeby znalazł dla niej poważniejsze zlecenie. Pod koniec 1964 roku producent Sy Weintraub postanowił zaangażować Sharon do jednej z  głównych ról w  14 filmie o  Tarzanie, zatytułowanym Tarzan and the Valley of Gold. Wszystko wskazuje na to, że Sharon zgodziła się w  tym filmie wystąpić. 2 stycznia 1965 roku „Los Angeles Times” zamieścił jej zdjęcie obok siedmioletniego lwa imieniem Major oraz drugiej gwiazdy filmu, Mike’a  Henry’ego. Komentarz brzmiał następująco: Nowym Tarzanem zostanie Mike Henry, przystojny, ciemnowłosy, dwudziestosześcioletni futbolista z  Los Angeles Rams, chłopak z  Boyle Heights. Tarzan oraz kierownictwo studia Banner Productions, które będzie kręcić nową serię filmów o Tarzanie, zaokrętowali się na pokładzie SS Theodor Herzl, który zawinął do portu w  Los Angeles po rejsie

z  Acapulco. W  niedzielę cała ekipa wyruszy w  podróż do Meksyku, gdzie powstawać będą zdjęcia. W  rolę Jane wcieli się Sharon Tate, dwudziestodwuletnia blondynka. Tyle że bohaterka nie będzie już miała na imię Jane, lecz Sophia.

Dwa dni później w „Los Angeles Times” ukazał się krótki tekst autorstwa Philipa Scheuera: W  1965 roku Tarzan będzie mieć image Jamesa Bonda. Nowym – czternastym – Tarzanem będzie Mike Henry, były futbolista Ramsów, który żartuje, że wolałby się zmierzyć z  lwami z  Afryki niż z  Lwami z  Detroit. W  głównej roli kobiecej wystąpi Sharon Tate. „Scenariusz napisał Clair Huffaker, będziemy w  nim mieć więcej z  Jamesa Bonda (…) tyle że w wersji bez seksu! Za każdym razem staramy się, żeby Tarzan był nieco bardziej na czasie – i nieco lepiej wykształcony”.

Między Martinem Ransohoffem z  Filmways a  agentem Sharon Halem Gefskym musiało jednak dojść do nieporozumienia. Artykuły ukazały się tuż przed tym, jak cała ekipa miała lecieć do Acapulco na zdjęcia, a  Ransohoff w  ostatniej chwili wymógł na Tate rezygnację z  tego projektu. Jej miejsce w  roli Sophii Renault (dawniej Jane) zajęła Nancy Kovack. W związku z tym w 1965 roku Sharon nadal była skazana na występy w  roli Janet Trego w  kolejnych odcinkach serialu The Beverly Hillbillies (między innymi Dash Riprock, You Cad, Double Naught Jethro, The Clampetts vs. Automation, Possum Day oraz The Possum Parade). Została również wypożyczona do serialu The Man from U.N.C.L.E. nadawanego przez NBC od 1964 do 1968 roku. Serial opowiadał o perypetiach Roberta Vaughna i Davida McCalluma, dwóch tajnych agentów pracujących dla międzynarodowej jednostki o  nazwie U.N.C.L.E. (United Network Command for Law and Enforcement). Sharon wystąpiła w  tym serialu w odcinku zatytułowanym The Girls of Nazarone Affair. Aktorka Kelly Kersh wspominała odcinek, w  którym wystąpiły wspólnie z  Sharon jako dwie kobiety złej woli. Scenariusz zakładał, że Kersh i Tate mają pobić Napoleona Solo. „Ani Sharon, ani ja nigdy wcześniej nie brałyśmy udziału

w  scenie walki. Wszystko zostało dokładnie przygotowane przez ludzi od efektów specjalnych” – opowiadała Kersh znacznie później w jednym z wywiadów.

Sharon Tate i David McCallum w odcinku serialu The Man from U.N.C.L.E. Sharon występowała również w serialu The Beverly Hillbillies

Ona i Tate ćwiczyły te sceny z aktorem Robertem Vaughnem oraz ze specem od efektów specjalnych. W  pewnym momencie Sharon miała mu (Robertowi – przyp. red.) odciągnąć rękę do tyłu, żebym ja mogła wymierzyć mu cios w  brzuch – wspominała Kelly Kersh. – Podczas próby nie uderzyłam go zbyt mocno.

Nie miałam w  tym dużego doświadczenia, więc on przerwał tę scenę i  powiedział: „Słuchaj, możesz mnie walnąć tak mocno, jak tylko chcesz. Uderz mnie z  całej siły”. Napiął brzuch. Jak go uderzyłam, powiedział: „Widzisz, w  ogóle mnie to nie bolało”. Trochę to było irytujące, że to tak ciągle powtarzał. Zanim zaczęliśmy kręcić, powiedziałam do Sharon: „Jak będziesz mu odciągać rękę do tyłu, to zamiast po prostu ją odsunąć, jeszcze go pociągnij. A  potem szybko wbij mu kolano w  tyłek. Wtedy ja go walnę w  brzuch”. Sharon była bardzo wysportowana i  uznała, że to świetny pomysł. Tak właśnie zrobiła. Pociągnęła go w tył, czego on się zupełnie nie spodziewał, a potem ja go z całej siły walnęłam w brzuch. Złożył się wpół. Nie zrobiłyśmy mu żadnej krzywdy, bo też nie o  to nam chodziło. Ucierpiała tylko jego duma. Pamiętam, że część obsady i  ekipy odwróciła wtedy głowy, żeby nie widział, że się z niego śmieją. Jak wstał, powiedział coś w  stylu: „Może akurat tak tego nie powinnyście robić”. Sharon i  ja miałyśmy z tego niezły ubaw.

Sharon zabiega o ważniejsze role i zaręcza się z Sebringiem Sharon zwierzyła się Kelly Kersh, że dotychczasowy przebieg kariery jej nie zadowala i że chciałaby, żeby Martin Ransohoff, który ją odkrył, postarał się dla niej o  większe role. Gdy na początku 1965 roku straciła możliwość występu w  filmie o  Tarzanie, miała już szczerze dość ról w  serialach Koń, który mówi, The Beverly Hillbillies czy The Man from U.N.C.L.E. Przeszkadzało jej, że Filmways nie angażuje jej do projektów filmowych, takich jak choćby Amerykanizacja Emily, Brodziec czy Cincinnati Kid. Chciała dołączyć do pierwszej ligi, więc podobno dręczyła Ransohoffa o role filmowe. Czuła się gotowa. Jay Sebring był w niej zakochany, i to po uszy, więc gdy udało mu się sfinalizować rozwód z  Cami, zaczął ją namawiać do małżeństwa. Na dzień przed oświadczynami pojawił się u Doris i  Paula Tate’ów. Zapytał: – Czy mogę liczyć na wasze błogosławieństwo, gdy będę prosić waszą córkę o  rękę? – Pułkownik Tate błogosławieństwa udzielił. Następnego dnia Sharon i Jay przyjechali do jej rodziców na obiad. Podczas gdy steki dopiekały się na grillu, Jay przyklęknął i  poprosił Sharon o rękę. Ona się zgodziła. Para spędziła tydzień na Hawajach w  towarzystwie Steve’a  i  Neile McQueenów. Nie poczyniono żadnych ustaleń dotyczących daty ślubu, ale Sharon podarowała Jayowi swój sygnet z  liceum (nie wyklucza się, że cztery i  pół roku później nosił go w dniu zabójstwa). Sharon przyjęła oświadczyny Sebringa, który był już wówczas popularnym fryzjerem gwiazd i  właścicielem firmy sprzedającej artykuły fryzjerskie. Gwiazdy chętnie zaglądały do jego zakładu, żeby trochę poplotkować i poprawić sobie nastrój modną fryzurą, która obok wyglądu twarzy miała, zwłaszcza w  Hollywood, niebagatelne znaczenie dla poczucia pewności

siebie. Jay posiadał niemal magiczny dar utrzymywania na głowie niesfornych włosów. Potrafił pomóc w  okresie przejściowym każdemu, kto decydował się zapuszczać włosy. W  głównym zakładzie miał witraże w  oknach i  egipski symbol anch na drzwiach. Myło się tam włosy – wspominał później jeden z  pracowników. – Nikt wcześniej nie mył włosów mężczyznom. Problemem było suszenie. Mężczyzny nie można było posadzić pod stacjonarną suszarką, a lampy za wolno działały. Wtedy ktoś się dowiedział o  plastikowym urządzeniu z  Europy, które się trzymało w  ręce. Zaczęliśmy więc suszyć włosy taką suszarką i sprzedawaliśmy te urządzenia naszym klientom po kosztach.

Usługi Sebringa do tanich nie należały. Podczas gdy w  wielu miejscach można się było ostrzyc za 1,5 dolara, Sebring kasował od swoich klientów 25 dolarów. „Jak przyszedłem, w środku był Henry Fonda” – pisał jego przyjaciel Joe Hyams. „Były też gwiazdki, które myły włosy. Tamtego popołudnia to było najmodniejsze miejsce w  Hollywood. Ploteczki, kawa, ładne dziewczyny i naprawdę fajne fryzury”. Na wieść o  tym, że Sharon spotyka się z  Sebringiem, Martin Ransohoff zaczął jej robić problemy. – Nie powinnaś się umawiać z fryzjerem – miał jej powiedzieć. Za namową Sebringa i swojego przyjaciela Steve’a McQueena w  połowie 1965 roku Sharon zdecydowała się zmienić agenta. Postanowiła odtąd korzystać z usług Stanleya A. Kamena, który pracował dla William Morris Agency i  reprezentował również Steve’a  McQueena. Kamen był jednym z  najskuteczniejszych i  najlepiej znanych agentów w  Hollywood, zasiadał też w  zarządzie i  pełnił funkcję wiceprezesa swojej agencji. Zasłynął jako człowiek, który wypromował Steve’a  McQueena. Reprezentował również Barbrę Streisand, Warrena Beatty’ego, Waltera Matthau, Joan Collins i Gregory’ego Pecka. Sharon nie do końca miała ochotę rezygnować ze współpracy z  Halem Gefskym, więc nawet po podpisaniu umowy z  Kamenem dalej wypłacała mu 10-procentowe honorarium.

Płaciła w  związku z  tym dwóm agentom, co niewątpliwie świadczy o jej dobrotliwym charakterze. Bardzo jej zależało na tym, aby wreszcie coś osiągnąć. Żeby zrobić jakiś zdecydowany ruch. Odnieść prawdziwy sukces. Tymczasem musiała dalej grać sekretarkę Janet Trego w  The Beverly Hillbillies. W  tym czasie, 10 czerwca 1965 roku, w  Londynie odbyła się premiera filmu Repulsion (Wstręt) Romana Polańskiego. Publiczność przywitała go na sali oklaskami, a  potem skandowała jego imię po seansie. Pokaz miał w  sobie coś z  koncertu gwiazdy rock and rolla, tym bardziej że w  holu sprzedawano specjalne koszulki i inne gadżety. Jakiś czas wcześniej wytwórnia Twentieth Century Fox zgłosiła się do Polańskiego z  arcyciekawym pomysłem. Zaproponowano, aby nakręcił remake filmu Nóż w wodzie, tym razem z  udziałem Richarda Burtona, Elizabeth Taylor i  Warrena Beatty’ego. Polański się nie zgodził. Jego partner Gene Gutowski nawiązał natomiast współpracę z producentem miękkiej pornografii, firmą Compton Group, której dwaj właściciele bardzo chcieli nakłonić Polańskiego do współpracy – żeby wspólnie z  nim zrobić horror. Gérard Brach i  Polański napisali scenariusz do Wstrętu w ciągu zaledwie 17 dni. Młody reżyser szybko podążał ścieżką wielkiej kariery, na którą wkroczył zaledwie trzy lata wcześniej, kręcąc film sponsorowany przez polskie państwo. Compton Group zgodziła się wyasygnować 120 tysięcy funtów na kolejny film, zatytułowany Cul-de-Sac (Matnia). Dla reżysera przewidziano wynagrodzenie w wysokości 10 tysięcy funtów. Główne zdjęcia do filmu rozpoczęły się w sierpniu 1965 roku, na północno-wschodnim wybrzeżu Anglii, w  niewielkiej miejscowości o nazwie Holy Island. Film Matnia pojawił się na brytyjskich ekranach w  lutym 1966 roku, a  w  Stanach Zjednoczonych pokazano go dziewięć miesięcy później.

ROZDZIAŁ 3

Pierwsze filmy: Oko diabła, Nieustraszeni pogromcy wampirów, Nie daj się usidlić Pierwszą

ważną rolę dane było Sharon Tate zagrać nie w  filmie o  Tarzanie i  nie w  Dźwiękach muzyki, tylko w  filmie o  ofierze z  ludzi, zatytułowanym Eye of the Devil (Oko diabła). Początkowo miał nosić tytuł 13, a  autorami scenariusza byli Dennis Murphy i  Terry Southern. Tate i  Sebring polecieli do Londynu, aby tam przygotowywać się do zdjęć, które kręcono od 13 września 1965 roku w różnych miejscach we Francji. Znaczna część – być może nawet większość – zdjęć była już gotowa, kiedy jedna z  głównych aktorek, Kim Novak, spadła z  konia i  doznała urazu, który uniemożliwił jej dalszą pracę. W  Filmways rozważano rezygnację z  projektu (co pozwoliłoby uzyskać pieniądze z  ubezpieczenia), ale ostatecznie Ransohoff doszedł do wniosku, że skoro udało się go zrealizować w  85  procentach, to można po prostu wprowadzić pewne zmiany do scenariusza. Wydał stosowne polecenia scenarzystom, w  wyniku czego rola Novak została usunięta na drugi plan, a jej miejsce zajęła bohaterka Sharon Tate. Rolę Catherine de Montfaucon przejęła czterdziestoczteroletnia Deborah Kerr, która zasłynęła dzięki momentowi na plaży w  objęciach Roberta Lancastera w  filmie From Here to Eternity (Stąd do wieczności), ale wystąpiła także w  obrazach The King and I  (Król i  ja) oraz Tea and Sympathy. Trzeba było na nowo nakręcić wszystkie sceny, w  których pojawiła się wcześniej Kim Novak. Zdjęcia z  udziałem nowej obsady i z nowym reżyserem rozpoczęły się w listopadzie 1965

roku. (Nad filmem pracowało po kolei aż trzech reżyserów – Sidney Furie, Arthur Hiller oraz Michael Anderson – zanim Martin Ransohoff zdecydował się ostatecznie na J. Lee Thompsona). W  zimie 1965–1966 nakręcono zdjęcia we francuskim Château d’Hauteford, na czym projekt w  nowej wersji się zakończył. Film opowiadał o  dość banalnej ofierze z  ludzkiej krwi (składanej w intencji dobrych plonów). Wszystko zaczęło się od tego, że – o rany! – winnica zamku Bellenac już trzeci rok z  rzędu przynosi marne plony, w  związku z  tym jej właściciel, niejaki markiz Philippe de Montfaucon (w tej roli David Niven) zostaje wezwany ze swojego londyńskiego domu na wieś. Okazuje się, że musi złożyć siebie w  ofierze, jeśli winnica ma odzyskać dawną sławę i blask. Bohater pragnie za wszelką cenę oszczędzić żonie i  dzieciom widoku swojej rytualnej śmierci, więc prosi ich o  pozostanie w  Londynie, ale oni mimo to przyjeżdżają za nim. Na miejscu jego żona Catherine de Montfaucon dość szybko dochodzi do wniosku, że w  cały ten starożytny pogański rytuał, który ma polegać na zadźganiu nożem jej męża, zaangażowany jest nie tylko sam markiz, ale również wszyscy pozostali mieszkańcy zamku. Catherine (Deborah Kerr) zostaje dość chłodno przyjęta przez stałą obsadę zamku, w  tym przez Christiana de Caraya (w  tej roli David Hemmings) oraz jego upiornie oziębłą siostrę Odile de Caray (kreacja Sharon Tate). Dowiaduje się, że markiz, jej mąż, pojechał do pobliskiego miasteczka. Sharon całkiem dobrze poradziła sobie w roli Odile de Caray, a  jeden z  krytyków ocenił jej występ jako „naturalnie hipnotyzujący”. Odile nosi czarne rajstopy i wysokie buty, a na szyi ma kamienny medialon czarownicy. Kamera uważnie śledzi jej tajemnicze, jakby senne ruchy. Co najmniej z jednego źródła wynika jednak, że głos do jej postaci podkładał ktoś inny. Podczas swoich wędrówek po zamku Catherine zauważa Philippe’a, który wraz z  12 innymi mężczyznami bierze udział w jakimś rytuale. Wkrótce potem 12 zakapturzonych mężczyzn zaskakuje ją w  pobliskim lesie. Dowiaduje się, że ojciec

Philippe’a, rzekomo nieżyjący, jednak żyje i  mieszka w  zamkowej wieży. Mówi on Catherine, że gdy winorośl przez trzy lata nie rodzi owoców, trzeba poświęcić głowę rodziny, aby poprawić plony. Catherine w  pośpiechu opuszcza zamek, aby wszcząć alarm, ale na drodze staje jej miejscowy ksiądz, również członek sekty (któż by pomyślał?). Christian przeszywa strzałą serce Philippe’a, w ten sposób dopełniając rytuału. Następnego dnia Catherine wraz z  dziećmi opuszcza zamek, zupełnie nie zwracając uwagi na to, że ksiądz wykazuje duże zainteresowanie jej synem Jacques’em – następnym markizem de Bellenac. Twórcy filmu dają nam jasno do zrozumienia, że chłopiec zna swoją rolę i wie, że też będzie się musiał poświęcić, jeśli kiedyś winnica znów przestanie rodzić owoce. Sharon Tate nie wypowiedziała w  tym filmie zbyt wielu kwestii (odzywała się zaledwie kilkanaście razy), ale jej rola została powszechnie uznana za ważną z  punktu widzenia budowania onirycznej i  mistycznej atmosfery filmu. Niven nazwał ją „wielkim odkryciem”, a  Kerr powiedziała, że „przy odrobinie szczęścia” Tate odniesie wielki sukces. Podczas wywiadów Tate mówiła o  wielkim szczęściu, które ją spotkało w  związku z  tym, że w  swoim pierwszym filmie miała okazję pracować z  takimi profesjonalistami. Podkreślała, że z  uwagą obserwowała występy Deborah Kerr przed kamerami i wiele się w ten sposób nauczyła. Gdy w końcu po dwóch latach film trafił na ekrany, „New York Times” scharakteryzował grę aktorską Sharon jako „urzekającą chłodem, choć beznamiętną”. Jeszcze w trakcie trwania zdjęć we Francji Sebring wrócił do Los Angeles, ponieważ musiał zająć się sprawami firmy. Gdy ekipa Oka diabła przeniosła się do Londynu, w  roli doradcy technicznego zatrudniono angielskiego iluzjonistę Alexa Sandersa, zwanego Królem Czarownic. Alex Sanders, znany również jako Najwyższy Kapłan Verbius, chwalił się tatuażem, który miał mu zrobić na dziesiąte urodziny sam Aleister Crowley. Twierdził również, że przeprowadzał inicjacje i szkolenia podczas 200 różnych sabatów czarownic na terenie

Wysp Brytyjskich. Podobno zaprzyjaźnił się z  Sharon Tate na planie filmu Oko diabła i przed zakończeniem zdjęć wprowadził ją w  arkana sztuki czarownic. Miał też podobno zdjęcia, na których Sharon Tate stała w świętym, magicznym kręgu. – Pieprzysz się? – miała go zapytać Sharon, gdy się poznali. Być może przypuszczała, że praktykowanie magii wiąże się z zachowywaniem celibatu. Mniej więcej wtedy, gdy powstawał film Oko diabła, magazyn „Life” zlecił fotografowi Shahrokhowi Hatamiemu wykonanie sesji z  udziałem Sharon Tate. Hatami ma w  swoim archiwum zdjęcia Kim Novak, Davida Nivena i Tate. Hatami był już wtedy znanym fotografem, autorem relacji dotyczących między innymi obalenia przez CIA demokratycznie wybranego premiera Mohammeda Mossaddegha w  Iranie w  1953 roku, a także słynnych zdjęć Beatlesów w garderobie liverpoolskiego Cavern Club, wykonanych dla „Paris Match”. W  jego portfolio znalazły się również ujęcia z  planów wielu filmów, między innymi Fahrenheit 451 François Truffauta, A  Countess from Hong Kong (Hrabina z  Hongkongu) Charliego Chaplina oraz What’s New Pussycat (Co słychać, koteczku?) Woody’ego Allena. Prace nad filmem Oko diabła dobiegały właśnie końca, gdy Hatami udał się wraz z  Sharon z  Londynu do Los Angeles. Potem Paul Newman użyczył im swojego samolotu na wspólny wypad do Los Angeles z  udziałem Jaya Sebringa, Sharon i Hatamiego. Wszyscy się wtedy dobrze bawili, a między Sharon a Hatamim zadzierzgnęła się nić przyjaźni, która miał trwać do końca jej życia. W styczniu 1966 roku znany felietonista Earl Wilson napisał, że Sharon „opuściła londyński plan zdjęciowy filmu 13, aby w  Hollywood pożegnać się z  ojcem, który jako oficer armii wyjeżdża do Wietnamu”. Po zakończeniu zdjęć Sharon pozostała jeszcze na pewien czas w  Londynie, zapoznając się z  tamtejszymi nocnymi klubami i  światem mody. Zaprosiła też do stolicy Wielkiej Brytanii swoją bliską przyjaciółkę Wende Wagner, która mieszkała wtedy z synem Roberta Mitchuma, Jimmym. W 1965

roku Wagner wystąpiła w  dwóch odcinkach serialu telewizyjnego Flipper. W  tym samym roku pojawiła się też w  jednym z  odcinków serialu Perry Mason. Ona również pochodziła z  wojskowej rodziny. Jej ojciec był dowódcą w  marynarce wojennej, a  matka mistrzynią narciarstwa zjazdowego. O  Wagner mówiło się, że jest „lekkoduchem… zainteresowanym bardziej surfingiem i  podróżami po świecie niż karierą. Obie te pasje udało jej się połączyć, gdy zatrudniono ją do roli nurka dublera w  1958 roku w  słynnym serialu Sea Hunt z  Lloydem Bridgesem oraz w  serialu The Aquanauts”. Właśnie podczas wspólnych wyjść w  towarzystwie Wende Wagner Sharon – za sprawą ślepego losu – poznała swojego przyszłego męża. Zapewne nigdy by się to nie wydarzyło, gdyby dane jej było zagrać w  Dźwiękach muzyki albo w  filmie o Tarzanie. Chcąc przyspieszyć nieco rozwój jej kariery, Ransohoff zlecił nakręcenie krótkiego filmu dokumentalnego zatytułowanego All Eyes on Sharon Tate. Miał się on ukazać równolegle z Okiem diabła. W  filmie znalazł się wywiad z  reżyserem J.  Lee Thompsonem, który opowiadał o  swoich początkowych wątpliwościach co do potencjału Sharon Tate: „Uzgodniliśmy nawet, że jeśli przez pierwsze dwa tygodnie Sharon nie będzie szło, to trafi z powrotem do poczekalni”. Jak jednak podkreślił, szybko zdał sobie sprawę, że Tate jest „niesamowicie interesująca”. Czternastominutowy film zawierał liczne ujęcia z  planu zdjęciowego filmu Oko diabła, a  także nagrania Sharon tańczącej w  nocnych klubach i  zwiedzającej Londyn. W  materiale uwzględniono również krótki wywiad z  aktorką. Zapytana o  swoje ambicje aktorskie odparła: „Nie robię sobie złudzeń. Nie wmawiam sobie, że będę grać Szekspira”. Wspominała, że widziałaby się w  rolach komediowych. W  innych wywiadach także mówiła o  tym, że chciałaby zostać „przyjemną dla oka aktorką komediową w  stylu Carole Lombard”. Wskazała również dwie współczesne aktorki, które

stawiała sobie za wzór: Faye Dunaway i  Catherine Deneuve. O  tej drugiej powiedziała: „Chciałabym być amerykańską Catherine Deneuve. Ona wciela się w  rolę pięknych i  wrażliwych dziewczyn o  głębokim wnętrzu i  dość błyskotliwym umyśle”. W  filmie dokumentalnym znalazło się ujęcie, na którym David Niven i  Sharon Tate idą przed siebie objęci. W  krótkim artykule opublikowanym 27 marca 1966 roku na łamach „Los Angeles Times” John Scott zauważył: David Niven poważnie spojrzał na jasnowłosą Sharon Tate i  powiedział: „Jak na ciebie patrzę, Sharon, to za każdym razem przypomina mi się tekst z  Poskromienia złośnicy”. Sharon nie miała problemu z  cytowaniem Szekspira, więc zapytała: „A  niby ten: »Mówiono, żeś jest zła, dzika, ponura«? Niven się uśmiechnął: „Ależ nie! – odparł. – »Kiss me, Tate«”[5].

Polański kupił – podobno za 40 tysięcy funtów (korzystając z  nisko oprocentowanej pożyczki, którą mu zorganizował jego partner Gene Gutowski) – niewielki, ale elegancki dom przy 95 West Eaton Place Mews, przy brukowanej drodze tuż za Sloane Square. Tak się składa, że Sharon Tate mieszkała nieopodal, w mieszkaniu wynajętym przez Filmways. Los miał ich wkrótce ze sobą zetknąć. W  tym czasie Polański i  Gérard Brach pracowali jeszcze nad scenariuszem do filmu, który miał nosić tytuł The Fearless Vampire Killers (Nieustraszeni pogromcy wampirów). Polański stwierdził: „Chcieliśmy przede wszystkim pod każdym możliwym względem sparodiować ten gatunek, a jednocześnie stworzyć film, który byłby błyskotliwy, zgrabny i miły dla oka”. Finansowo Polański radził sobie nieźle. Jego firma Cadre Films zarabiała dla niego 250–350 funtów tygodniowo. Reżyser nabrał pewności siebie. Ubierał się modnie, zrobił sobie fryzurę na wzór Micka Jaggera i  jeździł podrasowanym samochodem. Często zdarzało mu się pokazywać z  zapalonym papierosem w  ustach. Całym sobą informował świat, że zamierza piąć się w  górę. Piękne kobiety gromadziły się wokół niego na każde zawołanie. Po Nożu w  wodzie, Wstręcie i  Matni znalazł się

w  samym centrum tak zwanego youthquake, które opanowało Londyn i  Wielką Brytanię w  drugiej połowie lat sześćdziesiątych. To był zdecydowanie jeden z tych ludzi, którym się udaje! Rok w  rok kręcił dobre filmy. „W  trakcie montażu Matni – pisał – zajmowałem się też promocją Wstrętu. Podczas promocji Matni byłem już zajęty pracą nad Nieustraszonymi pogromcami wampirów. Tak oto stałem się reżyserem, który co roku kręci nowy film”. Polański umawiał się z  bardzo atrakcyjną młodą gwiazdką, Jill St. John. Z  jej relacji wynika, że w  październiku 1965 roku poleciała z  nim do Nowego Jorku, żeby obejrzeć film Bunny Lake Is Missing (Bunny Lake zniknęła). Los jednak postanowił wtrącić swoje trzy grosze, ponieważ jak to zwięźle ujął felietonista Walter Winchell w  lutym 1966 roku: „Jill St. John, która o reżyserze Wstrętu Romanie Polańskim powiedziała: »To jest to«, uznała, że to jednak nie jest to”. „Równie inteligentna, co piękna Jill St. John od razu się na nim (Ransohoffie – przyp. red.) poznała – pisał w  swojej autobiografii Polański. – Pewnego wieczoru siedzieliśmy we trójkę w  restauracji i  Hill obserwowała go badawczo spod długich rzęs. »Wygląda na bufona i  hipokrytę – orzekła. – Nie budzi cienia zaufania«”[6]. Polański, co zrozumiałe, zabiegał o  fundusze na realizację scenariusza o  wampirach, nad którym pracował wspólnie z  Gérardem Brachem. Cadre Films zaczęła więc poszukiwać źródeł finansowania. Polański spotkał się z  amerykańskim producentem nazwiskiem Ben Kadish, który przeprowadził się do Londynu, ale utrzymywał bliskie związki z  Martym Ransohoffem i  Johnem Calleyem z  Filmways. O  Ransohoffie Polański nigdy wcześniej nie słyszał. Tuż po premierze Wstrętu i  gdy Matnia powoli zaczynała nabierać kształtów, Roman Polański spotkał się z  Calleyem i  Ransohoffem w  Dorchester Hotel w  Londynie. Ransohoff wyraził zainteresowanie roboczą wersją materiałów do nowego filmu. Zrobiły na nim na tyle duże wrażenie, że kupił prawa do

jego dystrybucji w Stanach Zjednoczonych. Polański wspomniał mu o filmie o wampirach, nad którym właśnie pracował. Potem obaj panowie spotkali się jeszcze kilkakrotnie. Filmways musiała honorować umowy dystrybucyjne zawarte z  MGM, w  związku z  czym Cadre Films Polańskiego i  Gutowskiego podpisała z Ransohoffem umowę o charakterze trójstronnym. Filmways przeznaczyła 1,7 miliona dolarów na film, który pierwotnie miał nosić tytuł The Dance of the Vampires. Polańskiego tak bardzo cieszyła wizja dużych pieniędzy z tytułu zawarcia dużego hollywoodzkiego kontraktu, że w  umowie z  Ransohoffem przyznał mu prawo do wprowadzania dowolnych cięć i zmian w filmach, które miał reżyserować dla Filmways (oraz MGM), a  przynajmniej w  ich wersjach przeznaczonych na rynek amerykański.

Sharon Tate poznaje Romana Polańskiego Los z  pewnością miał coś wspólnego z  tym, że po zakończeniu pracy nad Okiem diabła Sharon postanowiła przedłużyć nieco swój pobyt w Londynie. Stuk-puk, szur-szur, ciach-ciach! Oto na scenę wkraczają trzy greckie Mojry: Kloto, Lachesis i  Atropos. Gdy Ransohoff i jego partner John Calley przybyli do Londynu, firma Filmways zorganizowała na ich cześć przyjęcie powitalne w  Dorchester Hotel. To właśnie tam Polański został przedstawiony Sharon Tate. Wymienili się numerami telefonów. Sharon zatrzymała się w mieszkaniu przy Eaton Place, które wynajmowało dla niej studio Filmways. Polański wspominał, że na ścianach wisiały obrazy Davida Hockneya. Sharon mieszkała tam ze swoją trenerką dykcji oraz szczeniakiem rasy yorkshire, który wabił się Guinness. Dom Polańskiego znajdował się tuż za rogiem. Pewnego wieczoru, krótko po nawiązaniu znajomości, umówili się na kolację, a  potem poszli do niego. Roman napisał, że Sharon miała z  tego powodu wyrzuty sumienia, ponieważ była wówczas związana z Jayem Sebringiem. W swojej autobiografii Polański pisał, że zatrzymali się u  znajomego aktora po kwas. Twierdził, że to była tylko jedna kosteczka i że podzielili się nią z  Sharon. Ta brała już LSD wcześniej i  twierdziła, że „niekoniecznie musi to wywoływać tak straszne efekty”[7]. Polański zwrócił też uwagę, że Sharon obgryza paznokcie – potem często ją za to ganił. O  świcie poszli razem do łóżka, a  potem on poleciał do Szwecji, żeby wystąpić przed studentami z  uniwersytetu w Lund. Później tak pisał o swoich rozmyślaniach podczas tego lotu: Największe wrażenie wywarło na mnie coś, co nie wiązało się z  jej wyjątkową urodą, a mianowicie pewien rodzaj promieniowania właściwy

naturom dobrym i  łagodnym; miała widoczne gołym okiem kompleksy, a  jednocześnie wydawała się całkowicie wolna od zahamowań. Nigdy dotąd nie spotkałem kogoś takiego[8].

Inną wersję początków znajomości Polańskiego i Tate podaje autor jej biografii, Greg King, na stronach 39–40. Twierdzi on, że Sharon postanowiła bawić się w  Londynie z  koleżanką Wende Wagner i  tak się jakoś złożyło, że kierownik London Playboy Club, niejaki Victor Lownes, postanowił osobiście dopilnować, żeby obie aktorki były zadowolone. Zabierał je na różne przyjęcia i  w  ekskluzywne miejsca w  Soho i Knightsbridge. „Dobrze się bawiły – wspominał potem Lownes – za dnia podczas zakupów, a nocami na imprezach”. W  ramach podjętych zobowiązań Lownes zorganizował dla Tate i  Wagner lunch, na który zaprosił kilkunastu swoich znajomych, w  tym Romana Polańskiego. W  spotkaniu uczestniczył również aktor Skip Ward, znajomy Sharon, który kręcił właśnie w  Europie film Is Paris Burning? (Czy Paryż płonie?). Ward wspominał później: Coś mnie zatrzymało, więc na lunch do Victora dotarłem dopiero przed trzecią. Impreza dobiegała już właściwie końca. Wszedłem, przywitałem się z Wende, a potem zauważyłem, że Sharon siedzi obok Polańskiego. Byli pochłonięci rozmową. Przyglądałem im się przez chwilę, jak wymieniali uwagi i  się śmiali. Jakoś tak mi się wtedy pomyślało, że Jayowi się to nie spodoba.

Martin Ransohoff chciał, żeby Sharon Tate wcieliła się w rolę Sarah Shagal, córki filmowego właściciela karczmy. Polański widział jednak w tej roli swoją ostatnią dziewczynę Jill St. John. Ludzie z  Filmways naciskali na reżysera, żeby dał Sharon szansę, więc Roman zorganizował dla niej zdjęcia próbne w  studiu MGM. Razem z  Jackiem MacGowranem nakręcili krótką scenę kostiumową. Reżyser kazał jej założyć rudą perukę, która zasłaniała jasne włosy. „Nagle zaczęła pasować do roli” – napisał później. Na początku 1966 roku Polański rozmawiał o  umowie z Filmways z Philippe’em Haudiquetem:

– Właśnie podpisał pan umowę z  amerykańskim producentem Martinem Ransohoffem. Jaki film zamierza pan z nim robić? – Nieustraszeni pogromcy wampirów. To komedia rozgrywająca się w  Transylwanii, z  Jackiem MacGowranem w  roli głównej. Scenariusz napisaliśmy wspólnie z  Gérardem Brachem. Właśnie wróciłem z  Hollywood, gdzie przez dwa dni rozmawiałem z  Ransohoffem o  tym filmie. Znalazłem już odpowiednie plany w  Dolomitach na granicy austriacko-włoskiej. Zdjęcia rozpoczynamy w lutym.

Sharon Tate grała młodą i  piękną kobietę, która zostaje zmieniona w  wampira. Aktorka pozowała do zdjęć reklamowych na planie filmowym, pokazując do kamery lśniące, wampirze kły. Grała w filmie główną postać kobiecą. Jej bohaterka zdołała rozkochać w  sobie zarówno krwiożerczego hrabiego z  transylwańskiego zamku (w  tej roli Ferdy Mayne), jak i  młodego łowcę wampirów o  dość mrocznej osobowości (kreacja Polańskiego). Jak już wspominałem, Sharon występowała w tym filmie w rudej peruce, żeby nie wyglądała jak typowa amerykańska królowa balu maturalnego. Jeden z reporterów pisał później, że Sharon została zaangażowana do tej roli jako pożądliwa kobieta, którą „aż się chce ugryźć w szyję”. Zdjęcia były dla Tate dużym wyzwaniem, ponieważ Polański bardzo dużo wymagał i oczekiwał od niedoświadczonej aktorki perfekcyjnych ujęć. Ona jednak ciężko pracowała i  ostatecznie udawało jej się osiągnąć zadowalający efekt. Polański powiedział: Choć pozbawiona naturalnej aktorskiej pewności siebie, ostatecznie sobie poradziła. Udowodniła sama sobie, że jest w stanie coś osiągnąć. Niełatwo było ją jednak w  tym wspierać. Prace nad Pogromcami wampirów się opóźniały, a  ja niestety w  takich przypadkach zwykle wymagam nawet więcej, a  nie mniej. Zacząłem kręcić jeszcze więcej ujęć z  udziałem Sharon. Raz zrobiliśmy ich aż 70.

Lokalizację plenerów wybrali Gene Gutowski i  Hans Möllinger. Zdjęcia powstawały w  okolicy znanej jako Val Gardena, wysoko w  Dolomitach, w  pobliżu włoskiego kurortu narciarskiego Ortisei. Ekipa spędziła tam dość dużo czasu. Do

Ortisei z  Werony, gdzie Sharon chodziła do szkoły, jechało się przez góry zaledwie godzinę. Film powstawał w szczycie sezonu turystycznego, w śnieżnej okolicy. Miejscowi mieszkańcy i  turyści ze zdumieniem przyglądali się licznym trumnom, które Polański zamówił na potrzeby filmu. Nie mniejsze zdumienie budziły dwa wilki sprowadzone z rzymskiego zoo, 18 tysięcy główek czosnku i 20 galonów sztucznej krwi przyrządzonej według tajnej receptury reżysera. Właśnie w Ortisei moje stosunki z Sharon nabrały innego zabarwienia. Od owej pierwszej londyńskiej nocy nie spaliśmy ze sobą i  kiedy zjawiła się wśród nas, serce waliło mi jak młot. Wkrótce po rozpoczęciu zdjęć poszliśmy razem na kolację. Gdy odprowadzałem ją do hotelu, zapytałem, nie bez wahania, czy chce, bym do niej wstąpił. Obdarzyła mnie swym jedynym na świecie promiennym uśmiechem i  skinęła głową. Taki był prawdziwy początek naszej miłości[9].

To był skomplikowany projekt. Te wszystkie zamki, pościgi na śniegu, sceny taneczne z  udziałem wampirów w  strojach balowych, ujęcia na gzymsach. Reżyser musiał podjąć dziesiątki tysięcy decyzji, nie tylko we włoskich górach w  Ortisei, ale również na planach w londyńskim studiu MGM. W  trakcie pracy nad tą książką oglądałem film Nieustraszeni pogromcy wampirów na DVD (w wersji Polańskiego). To bardzo obrazowe dzieło, wiele scen ma ściśle wizualny charakter. Polański i  jego współscenarzysta Gérard Brach nie położyli nacisku na dialogi, w  tym na dialogi Polańskiego, chociaż czasami postaciom zdarza się wymienić kilka humorystycznych uwag. W  roli filmowego profesora Abronsiusa występuje Jack MacGowran, znany z  filmu Tom Jones (Przygody Toma Jonesa), Alfie Bass grał karczmarza Shagala, a  Sharon Tate jego córkę. Były bokser Terry Downes wystąpił jako czający się po kątach garbus Kukol, rolę głównego wampira, hrabiego von Krolocka odgrywa Ferdy Mayne, a  Iain Quarrier zaprezentował się widzom jako homoseksualny syn hrabiego, Herbert von Krolock.

W pierwszej scenie Polański i jego mistrz, szalony naukowiec profesor Abronsius (kreacja MacGowrana) podróżują saniami zaprzężonymi w  konie. Podróżni zostają zaatakowani przez wilki, więc szukają schronienia w  karczmie. Nacierają zmarznięte kończyny profesora śniegiem. Potem na ekranie pojawia się nachylona kobieta o obfitym biuście, która myje lub ogrzewa nogi w  balii z  gorącą wodą. Polański wybałusza oczy ze zdumienia: to jest Sharon Tate. Profesor odzyskuje przytomność i  spogląda na pęczki czosnku zwisające z  sufitu. Pyta ludzi w karczmie, czy gdzieś w pobliżu znajduje się zamek. Twierdzą, że nie. Widać wyraźnie, że się boją i  że nie mówią prawdy. Alfred, bohater grany przez Polańskiego, i  jego profesor, udają się do wskazanego im pokoju, jedynego wyposażonego w  łazienkę. Otwierają drzwi do łazienki, a  tam zastają Sharon, która właśnie zażywa kąpieli w  metalowej wannie. Drzwi szybko się zamykają. Potem, mniej więcej po minucie, rozlega się dźwięk charakterystyczny dla wymierzania klapsów. Polański zagląda przez dziurkę od klucza i  z  przyjemnością podgląda Sharon Tate (filmową Sarah Shagal). Ojciec właśnie spuszcza jej lanie, najpewniej za ciągłe kąpiele. Dialog przebiega następująco: Karczmarz Shagal (podczas wymierzania klapsa): – Mówiłem ci przecież, a ty się codziennie kąpiesz! Sarah Shagal krzyczy i wierzga nogami: – Nie będę! Shagal: – Mówiłem ci, koniec z  kąpielami. Żadnych kąpieli! Żadnych kąpieli! Żadnych kąpieli! Potem oglądamy scenę, która rozgrywa się w  nocy. Karczmarz Shagal i  jego żona śpią w  piżamach. Karczmarz się budzi. Kamera pokazuje Polańskiego, który stawia profesorowi bańki na plecach. Widzimy też, jak karczmarz zakrada się do jednego z  pomieszczeń na górze, gdzie służąca ceruje jego koszulę nocną. Żona podąża za nim, ale on ukrywa się za drzwiami. Potem, już za dnia, karczmarz Shagal stara się zabić deskami wejście do łazienki.

Polański lepi bałwana przed karczmą, a  Sharon Tate przygląda mu się z  okna na piętrze. On dostrzega, że dziewczyna na niego patrzy, a wtedy ona się odsuwa. Dzieci rzucają w  niego śnieżkami i  uciekają. Potem Polański wchodzi do karczmy. Z pobliskiego zamku hrabiego przyjeżdża garbaty Kukol. Przerażona kelnerka chowa się pod stołem. Ludzie z  karczmy podnoszą uchylne drzwiczki i  wręczają Kukolowi jakieś zawiniątka, a  wtedy on wyrusza w  drogę powrotną. Profesor prosi Polańskiego – Alfreda, aby mu towarzyszył. Alfred chowa się za bałwanem i  obserwuje poczynania garbusa. Ten tymczasem spogląda w  stronę Tate, która patrzy na niego z  okna na piętrze. Alfred również ją dostrzega i  gestem poleca jej się ukryć. Garbus odjeżdża saniami zaprzężonymi w  konie. Alfredowi udaje się doskoczyć do powozu, więc jedzie razem z nim. Potem oglądamy scenę w kuchni. Profesor narzeka, że w nocy ktoś uderzył go w głowę. W tym czasie garbus w saniach musi się zmierzyć z  samotnym wilkiem. Wysiada z  powozu i  goni zwierzę w  górę zbocza. Rozlega się wycie. Garbus powraca do sań. Usta i twarz ma zakrwawione. Sanie jadą dalej, Alfred cały czas kurczowo się ich trzyma. Znów przenosimy się do karczmy. Profesor Abronsius jest zmęczony i  zasypia na biurku nad rozłożonymi dokumentami. Jedyne źródło oświetlenia w  pomieszczeniu stanowi świeca. W tym czasie Alfred przeszukuje w pośpiechu skórzaną walizkę profesora i  wydobywa z  niej krucyfiks, czosnek i  ostro zakończony kołek. Rozlega się pukanie do drzwi. To Sharon Tate, dla której w  tym momencie przewidziano w  scenariuszu następującą wypowiedź: – Mam nadzieję, że nie przeszkadzam? – I jeszcze: – Po prostu nie wiem, co ze sobą zrobić. Czasami tak się nudzę! Nawet sobie pan nie wyobraża, jak bardzo. – I  dorzuca: – Jakoś tak nie przywykłam do przebywania cały czas w zamknięciu. Polański jako Alfred pyta wówczas: – Jak to w zamknięciu?

Tate odpowiada: – W szkole się dobrze bawiliśmy… robiliśmy różne rzeczy. Sam pan wie. – Potem mówi: – Tatko. Nie wiem, co mu się stało. – Dodaje jeszcze: – W moim pokoju jest PEŁNO czosnku. On twierdzi, że to ładnie wygląda. – Upuszcza gąbkę, którą trzyma w  dłoni, a  Polański ją podnosi. Najwyraźniej przyszła się wykąpać. – Raz dziennie to dobrze dla zdrowia. Nie będzie panu przeszkadzać? To nie potrwa długo. – Nie ma żadnego problemu. – Dziękuję, bardzo pan uprzejmy. – Sarah wchodzi do łazienki, a  potem jeszcze się odwraca: – A  mógłby mi pan przynieść trochę gorącej wody? Następnie oglądamy scenę, w  której Drakula (hrabia von Krolock) i  garbus jadą saniami przez śnieg. Zmierzają do karczmy Shagala. Zaraz potem widzimy Alfreda przygotowującego gorącą kąpiel. Chwilę później kamera pokazuje nam wampira hrabiego von Krolocka, jak zagląda przez otwarte okno. Tate mówi: „Dziękuję”, po czym Alfred wychodzi z łazienki. Tate bierze kąpiel. Hrabia wchodzi przez otwarte okno w dachu i gryzie ją w szyję. Ona się szarpie, ale wampir wysysa z  niej krew. Polański jako Alfred przygląda się temu przez dziurkę od klucza, a  potem budzi szalonego profesora i  wspólnie wchodzą do łazienki. Jej tam już jednak nie ma. W wannie została tylko zakrwawiona piana. Na miejsce przybywa ojciec dziewczyny. Wznosi oczy ku świetlikowi i krzyczy: – Wasza Ekscelencjo! Proszę mi oddać moją córkę! Proszę mi ją oddać! Przez chwilę wygląda przez okno w dachu, a potem opada do pełnej wanny. Jest cały przemoczony. Płacze. Pojawia się jego żona. Oboje szlochają. Kolejna scena rozgrywa się w  kuchni. Polański i  profesor przyglądają się, jak z  zewnątrz ktoś wnosi zmarznięte ciało karczmarza ze śladami po zębach wampira. Jego żona zaczyna zawodzić. Miejscowi ludzie twierdzą, że to sprawka wilka, ale profesor apeluje:

– Ludzie, otwórzcie oczy! Doskonale wiecie, kto to zrobił! Oczywiście karczmarz Shagal jest teraz wampirem. Profesor wręcza więc pani Shagal ostry kołek i  mówi, że jeśli chce uratować duszę swojego męża, musi mu go wbić w  serce. Ona odmawia. Potem widzimy, jak Polański jako Alfred stara się młotkiem wbić kołek w ciało Shagala. Profesor przytrzymuje kołek, a jego uczeń niechcący wytrąca mu go z  ręki. To musiało boleć! Po chwili wracają, żeby dokończyć dzieła, ale okazuje się, że nowo stworzony wampir zdążył już uciec i  wbić zęby w  szyję pokojówki. Młoda kobieta wymachuje krzyżem, żeby go od siebie odpędzić – tyle że Polański i  jego współscenarzysta Gérard Brach stworzyli na potrzeby filmu pierwszego żydowskiego wampira i ten odpowiada: – Aj, waj, ja nie z tych wampirów. MacGowran w  roli profesora i  Polański jako Alfred gonią karczmarza na nartach przez śnieżne pustkowie. Docierają w  ten sposób do sporych rozmiarów kamiennej posiadłości z  własnym cmentarzem. Zaczynają rozglądać się po okolicy. Zostają zamknięci w jakimś pomieszczeniu w piwnicy, a potem zaprowadzeni do komnat zajmowanych przez głównego wampira, czyli hrabiego von Krolocka. Profesor podaje hrabiemu swoją wizytówkę i  się przedstawia: „Profesor Abronsius”. Hrabia prosi profesora Abronsiusa, żeby mu podpisał jedną ze swoich książek zatytułowaną Nietoperz. Dwaj goście zabawiają hrabiego opowieścią o  tym, jak to podążali za nietoperzem przez śnieżny krajobraz i w ten sposób dotarli do zamku. Mówią, że to był bardzo duży nietoperz. Kogut pieje. Hrabia prowadzi Alfreda i  profesora do swojej zatęchłej biblioteki: – Jest do waszej dyspozycji. – Profesor Abronsius bardzo się cieszy z dostępu do takiego księgozbioru. Pojawia się garbus. Mówi: – Posłania gotowe – po czym prowadzi ich do sypialni. Po drodze z  jednego z  pomieszczeń wychodzi młody mężczyzna. Hrabia Krolock go przedstawia: –

To Herbert, mój syn. – Ten ściska dłoń Polańskiemu. Profesor i  Alfred dostają osobne pokoje. Znów pieje kur. – Dobranoc, panowie. – Hrabia udaje się na spoczynek do swojej trumny. Widzimy, jak garbaty Kukol zamyka w  trumnach hrabiego i  jego syna. Shagal chce wciągnąć swoje posłanie do tego samego pomieszczenia, ale najwyraźniej w  świecie wampirów też obowiązują podziały klasowe, bo Kukol wynosi jego trumnę do stajni. Nastaje świt. Profesor i  Alfred się budzą, a garbus przynosi im chleb i  coś do picia. Polański twierdzi, że w  nocy słyszał chyba córkę Shagala, Sarah. Pomaga się ubrać profesorowi, który wspina się na łóżko, a  potem sprawnie wkłada spodnie. Idą się rozejrzeć i trafiają do pokoju, w którym garbus zbija właśnie trumnę. Oo! Zmierzają w  stronę krypty hrabiego, gdy na drodze staje im garbus z  siekierą. Zawracają. Polański i  jego mentor wchodzą na dach, a  potem po ośnieżonych gzymsach wędrują w  stronę wąskiego otworu prowadzącego do pomieszczenia z trumnami. Profesor nie jest się w stanie przecisnąć przez wąskie przejście. Tkwi z nogami zwisającymi z okna w pałacowym murze. Poleca swojemu asystentowi samodzielnie wbić kołki w  serca wampirów. Profesor nakazuje Alfredowi otworzyć trumnę hrabiego. Polański jedną ręką unosi młotek, drugą zaś przykłada kołek ostrym końcem do klatki piersiowej śpiącego hrabiego – ostatecznie nie może jednak wykonać właściwego uderzenia. Profesor każe mu więc wyjść na zewnątrz i  wydostać go z otworu. Podczas wędrówki po zamku Polański spotyka Tate, która właśnie zażywa kąpieli. – Sarah! – mówi. – To ty! – ona mu na to. On ją całuje i zapewnia: – Ocalę cię. Uciekniemy razem. – A  dokąd mielibyśmy uciekać? – Nie wiem. Może do twoich rodziców?. – Tata wkrótce mnie tu odwiedzi. – Tak ci powiedzieli? – Tak. – Dziewczyna pyta, czy widział piękną suknię, która leży na łóżku. Widział. – Dali mi ją na bal, który

ma się odbyć dziś w  nocy. – Bal zaczyna się o  północy. – Wszyscy na nim będą. – Sarah! – mówi Alfred. – Musisz iść ze mną. – Ona wychodzi z  wanny i  prosi go, żeby się odwrócił. On rysuje serduszko na zaszronionej szybie i wtedy dostrzega nogi profesora sterczące z  niewielkiego otworu w  ścianie zamku. To przypomina mu o  zadaniu, które ma do wykonania. Alfred pędzi uwolnić profesora. Potem homoseksualny syn hrabiego, Herbert, próbuje zamienić Alfreda w  wampira. Rzecz ma miejsce w  pokoju Alfreda, podczas gdy pokojówka przygotowuje kąpiel. Wampir chce ugryźć Polańskiego w  szyję, ale wbija się zębami w książeczkę o miłości, którą gość zabrał z biblioteki hrabiego. Alfred rzuca się do ucieczki, a  Herbert go goni. Syn hrabiego ostatecznie dopada swoją ofiarę i  usiłuje ją ugryźć, ale bezskutecznie. Alfred ostrzega profesora i  razem uciekają na gzymsy – dokładnie w  momencie, gdy w  krypcie unoszą się wieka i  wampiry powstają z  trumien. Hrabia von Krolock podchodzi do nich i  stwierdza, że Polański będzie w  kolejnych wiekach świetnym towarzyszem dla jego „wrażliwego” syna: – Bardzo trudno wam będzie stąd uciec. No chyba, że macie skrzydła. Jak nietoperze. Następnie hrabia wygłasza przemówienie na sali balowej, w  której zgromadziła się cała rzesza wampirów. Mówi o wydarzeniach sprzed zaledwie roku: – Zgromadziliśmy się tu wtedy… ja, wasz pasterz, i wy, moja trzoda. Z nadzieją w sercu powiedziałam wam wówczas, że z  pomocą Lucyfera (tu unosi dłoń w  diabolicznym geście) zaznamy w  przyszłości licznych dobrodziejstw. – Od tamtej pory minął rok i  choć wędrowcy przybywają w  te strony rzadko, to mimo wszystko hrabia ma dla swoich krwiopijców wspaniałą niespodziankę. Sala odpowiedziała mu westchnieniem pełnym podniecenia i wyczekiwania, a on odsunął kotarę i zaprezentował im Sharon Tate. – Mamy w  swoich rękach jeszcze dwóch innych ludzi – dodał. Znów rozległy się pomruki.

Przenosimy się na dach, gdzie profesor i  Alfred ustawili działo tak, aby za jego pomocą otworzyć zaryglowane drzwi – żeby się dostać na bal wampirów. Potem podziwiamy scenę tańca, którą krytycy chwalili za „makabryczne piękno” idealnie zaaranżowanych sekwencji. Sharon prezentuje się wprost olśniewająco, gdy w czerwonej sukni tańczy z hrabią na oczach pozostałych gości. Alfredowi i  profesorowi udaje się dostać – w  eleganckich strojach i  perukach – do sali balowej i  dołączyć do tańca. Przy dźwiękach muzyki kameralnej wykonują kurtuazyjne skłony i  podskoki, w  odpowiednich momentach zmieniając partnerów. Alfred w pewnym momencie nawiązuje kontakt z  Sharon. – Życie znów ma sens – szepcze do dziewczyny. – Uratujemy cię. Profesor mówi, że na jego znak powinni uciekać, ile sił w  nogach. Alfred, Abronsius i  Sarah rzucają się do ucieczki. Hrabia krzyczy do zgromadzonych wampirów: – Łapać dziewczynę. – Alfred i  profesor wspólnie wykonują znak krzyża, odpowiednio ustawiając dwa miecze. Tłum cofa się przed tym znakiem. Potem pogromcy wampirów układają miecze w znak krzyża na podłodze przy drzwiach, w ten sposób zamykając drogę pogoni. Cała trójka biegnie w  dół po spiralnych, kamiennych schodach, a potem przy dźwiękach żałobnej muzyki autorstwa Krzysztofa Komedy przechodzą przez jaskinię – przestrzeń o  mokrych ścianach, w  której z  sufitu zwisają nietoperze. Odnajdują klapę, przez którą mogą wydostać się na zewnątrz. Cała trójka biegnie w  kierunku sań. Hrabia nakazuje garbatemu Kukolowi ich pochwycić. Ten zjeżdża po stromym zboczu trumną jak na sankach i  prawie dogania powóz zaprzężony w  konie, ale ostatecznie się z  nim mija i  spada w  przepaść. Z  dołu dobiegają odgłosy świadczące o  obecności rozwścieczonych wilków. Sarah odpoczywa w  saniach. Na szyi ma widoczne ślady po ugryzieniu wampira. Alfred, który siedzi obok, zwraca uwagę na to, że dziewczyna ma bardzo zimne ręce. Widzowie z  wielkim zaskoczeniem obserwują, jak śliczna Sharon Tate

budzi się i  szeroko otwiera swoje urocze usteczka, ukazując światu wampirze kły i  wbijając je pożądliwie w  szyję Polańskiego. Jest to niewątpliwie scena archetypiczna dla wszystkich późniejszych horrorów, w  których piękna kobieta wgryza się w szyję swojej ofiary. W  ostatniej scenie filmu profesor obsesyjnie zwalczający wampiry opuszcza zamek krwiopijców z  przekonaniem, że udało mu się nad nimi zatriumfować. Nawet nie zdaje sobie sprawy, że tym samym powozem podróżuje z  nim dwójka właśnie stworzonych wampirów – czyli Polański i  jego nowa kochanka Sharon Tate.

Sharon jako uroczy wampir

Na zakończenie filmu narrator formułuje typowe dla Polańskiego pesymistyczne przesłanie o  nieskuteczności walki ze zorganizowanym złem: – Uciekając tamtej nocy

z Transylwanii, profesor Abronsius nawet nie wiedział, że wraz z nim w podróż wyrusza właśnie to zło, które chciał zniszczyć. Dzięki niemu owo zło będzie się mogło rozprzestrzenić po całym świecie. Tak oto obejrzałem Nieustraszonych pogromców wampirów, całkiem niezły straszny film albo też niezłą parodię horrorów o  wampirach. Nie brakuje w  niej świetnie nakręconych scen i  ładnych obrazków, a  całość okraszona jest przyzwoitą porcją satyrycznego dowcipu, choć same dialogi są raczej słabe. Dwudziestotrzyletnia Sharon Tate, dziewczyna z  katolickiego domu, zaistniała tym samym w  świecie filmu dzięki obrazowi o  sekcie składającej ofiary z  ludzi oraz opowieści o  różnicach klasowych wśród transylwańskich krwiopijców.

Sharon wprowadza się do Polańskiego krótko po Wielkanocy 1966 roku Sharon z początku mieszkała w mieszkaniu przy Eaton Place, aż do zakończenia dodatkowych zdjęć do filmu Nieustraszeni pogromcy wampirów, które kręcono w  różnych studiach MGM w  Londynie. W  kwietniu 1966 roku Jay Sebring poskarżył się znajomym, że Polański ukradł mu dziewczynę. Sharon wprowadziła się do Romana tuż po Wielkanocy 1966 roku, w okresie krótkiej przerwy w zdjęciach. On chciał ją zabrać do St. Tropez, ale okazało się to niemożliwe z  powodu jakiegoś zamieszania z  jego paszportem. Pojechali więc do wypoczynkowej miejscowości Eastbourne, położonej na południowym wybrzeżu Anglii. Wyjazd się nie udał, więc resztę krótkich wakacji spędzili w jego domu przy Eaton Place Mews. Sharon miała okazję wykazać się jako kucharka i  gospodyni, wykorzystując wiedzę wpojoną jej przez matkę. Polański pisał później: Za jej sprawą wiele się w  moim życiu zaczęło zmieniać. Częściej spędzaliśmy wieczory w  domu, częściej przyjmowaliśmy gości, w  tym również przyjaciół z  Hollywood, na przykład Warrena Beatty’ego, Dicka Sylberta czy Yula Brynnera, ale też „miejscowych”, między innymi Victora Lownesa, Andy’ego Braunsberga, Simona Heserę, Larry’ego Harveya czy Michaela Sarne’a, który właśnie zakończył pracę nad swoim pierwszym filmem pełnometrażowym zatytułowanym Joanna.

Tak pisał John Bowers w „The Saturday Evening Post” 6 maja 1967 roku w artykule zatytułowanym SEXY LITTLE ME – This is how Hollywood turns a  pretty Texas girl into Sharon Tate, the star: Gdy pokazywała się gdzieś w towarzystwie Romana, zawsze brakowało jej pewności siebie, żeby się odezwać. Rozmawiała tylko z  nim. Jej problem polegał na tym, że zawsze była piękna i  ludzie stale o  niej fantazjowali – wybierali ją na miss, wyobrażali ją sobie jako swoją żonę albo marzyli

o  bliższym kontakcie. Większość ludzi miała takie fantazje, ale tylko nieliczni – jak Polański – faktycznie zdecydowali się działać.

Roman niewątpliwie działał. Miał duży wpływ na Sharon Tate, o  czym wspominała jej przyjaciółka Joanna Pettet w wywiadzie z autorem: – Tak jakoś po prostu wiedziałam, że on ma kontrolę nad Sharon. Mówił jej, w co ma się ubierać. Mówił jej, jaki makijaż mu się podoba, a  jaki nie. Najbardziej lubił ją zupełnie bez makijażu. Ona świetnie wyglądała bez makijażu, ale chodzi o to, że odkąd się poznali, rządził całym jej życiem. Sheilah Wells wspominała o liście od Sharon: – Napisała do mnie piękny list o  tym, że właśnie poznała wspaniałego człowieka, ale też że „przykro jej krzywdzić Jaya”. Ja się wtedy umawiałam z  Ronem Rothem. To był młody producent z  wytwórni Universal, kręcił Bob Hope Presents the Chrysler Theater (program był emitowany przez NBC od 1963 do 1967 roku). Sharon bardzo go lubiła i  dopytywała, co u  nas słychać. Potem zaraz przeszła do: „Właśnie kogoś poznałam, to fascynujący mężczyzna. Nazywa się Roman Polański i to chyba coś poważnego”. Nie chciała krzywdzić Jaya, autentycznie się martwiła, co z  tym powinna zrobić. To był prosty, uroczy list. Ona sama była troskliwą i  bardzo słodką dziewczyną. Ludzie mówią: „Ach, taka była miła, taka była słodka”, ale ona naprawdę taka była. Po tym, jak Sharon wprowadziła się do Romana, Jay Sebring poleciał do Londynu. Najwyraźniej już wiedział, jak się sprawy mają. Sharon chciała, żeby poszli we trójkę na lunch. Zaproponowała Alvaro, lokal na rogu ulicy, przy której znajdował się dom Romana. Jay się zgodził i na tym zakończył się jego związek z  Sharon. Potem Roman i  Jay dobrze się dogadywali, a  nawet się zaprzyjaźnili, mimo że Sebring cały czas darzył uczuciem delikatną piękność, której szkolny sygnet nosił na łańcuszku na szyi do końca swojego życia. Wkrótce po zerwaniu z  Sebringiem Sharon udzieliła wywiadu dziennikarzowi pewnego francuskiego magazynu.

Powiedział: – Jeśli dobrze pamiętam, gdy ostatnio rozmawialiśmy, była pani z kimś zaręczona. – Z  Jayem Sebringiem – odparła Sharon. – Ale to już skończone. On za bardzo się wtrącał w moje życie. Jak kręciłam roznegliżowane sceny do Nieustraszonych pogromców wampirów, wydzwaniał do mnie i próbował mi tego zabraniać. Pozostaliśmy jednak przyjaciółmi. Dzwoniłam do niego ostatnio, żeby się dowiedzieć, co u niego słychać. Powiedział, że umawia się z  jakąś piętnastolatką. Moim zdaniem to zupełnie niepoważne. Powiedziałam mu, że się powinien za siebie wstydzić. Z  piętnastolatką?! Jak ja miałam 15 lat, to do snu zakładałam flanelową piżamkę w biało-czerwone paski. Strasznie się bałam mężczyzn. Jay mi powiedział: „Ale ona jest bardzo dojrzała jak na swój wiek. Wie już prawie wszystko”. Teraz umawiam się z Romanem Polańskim. Muszę przyznać, że nigdy się nie spodziewałam, że dane mi będzie spotykać się z  kimś tak inteligentnym. Uczy mnie wielu rzeczy i  daje mi poczucie pewności siebie – ciągnęła Sharon. W  artykule mowa jest też o  tym, że Sharon obgryzała paznokcie, a potem nagle przestała: – Powinnam przestać to robić. To przejaw nerwowości czy czegoś takiego. Mam w  sobie mnóstwo energii, której nie wykorzystuję. – A czy ma pani poczucie, że dojrzewa pani dzięki znajomości z Polańskim? – zapytał reporter. – Tak, zdecydowanie – odpowiedziała Sharon. – Gdy przyjechałam do Londynu w  zeszłym roku, byłam niesamowicie nieśmiała. Leslie Caron zaprosiła mnie, a  ja pomyślałam: „Co ja niby miałabym ludziom ciekawego do powiedzenia?”. Piętnastoletnią przyjaciółką Jaya Sebringa była Catherine James, niezależna od rodziców młoda kobieta, która wiodła życie groupie, a  potem napisała autobiografię zatytułowaną Dandelion.

W  domu Sebringa przy Easton Drive pojawiała się też inna młoda kobieta, Sharmagne Leland-St. John. Napisała do mnie w e-mailu: Szczerze mówiąc, nie pamiętam dokładnie, kiedy się wprowadziłam. Przede wszystkim kilka tygodni po tym, jak poznałam Jaya, rodzice wysłali mnie do Camarillo, bo „współorganizowałam” imprezę z okazji 16 urodzin jego ówczesnej dziewczyny Catherine James. Do Sebringa podwiózł nas mój były chłopak, ponieważ z jakiegoś powodu matka i chłopak Catherine się spóźniali, a żadna z nas nie miała samochodu. (Jay mi potem pożyczył samochód Sharon). W  każdym razie weszliśmy do Jaya, a  tam nas ktoś poczęstował ponczem z dodatkiem kwasu. Piliśmy ten poncz i świetnie się bawiliśmy, ale mój były chłopak się wkurzył, że siedzę w  kuchni z George’em Hamiltonem. Powiedział mi, że mam znaleźć torebkę, bo się zmywamy. A ja nie chciałam iść. On do mnie: „Przyjechałaś ze mną, to ze mną wrócisz”. A  ja mu na to: „NIE! Przywiozłeś mnie, ale ja teraz zostaję”. Zrobiło się nieprzyjemnie, ale nie chciałam popsuć urodzin Cathy, więc poszłam się pożegnać z  Jayem. (…) Zapytał mnie, czemu już wychodzę, więc mu powiedziałam, że tak zdecydował mój były chłopak. „A  chcesz już iść?” „No nie”. Wtedy powiedział, że mam się zamknąć w łazience na górze (…), a on się zajmie Myronem. Podobno grupa chłopaków go po prostu fizycznie wyrzuciła. Była bójka na pięści i  takie tam. A  ja wróciłam do domu o  trzeciej nad ranem, wyciągnęłam rodziców z łóżka i powiedziałam im, że się naćpałam na orgii w  Hollywood. Na tej imprezie była też matka Catherine. To w sumie nie była żadna orgia. Wydaje mi się, że to było 31 maja 1966 roku. Umawiałam się z  Jayem regularnie, a  potem rodzice mnie wysłali do psychiatryka i siedziałam tam przez ponad miesiąc. Uciekłam w lipcu 1966 roku. Jay znalazł mi kryjówkę (…) gdzieś daleko w  Tujunga albo w  Sun Valley. Wiedział, że jak się pokażę na Easton, to mnie stamtąd zgarną.

St. John wspomina, że ostatecznie wprowadziła się do Sebringa do domu przy Easton Drive pod koniec sierpnia 1966 roku. Jay pożyczył jej samochód Sharon, który stał u  niego podczas jej pobytu w Anglii. Ruchome piaski przeszłości.

Aktorka Joanna Pettet wspomina nawiązanie znajomości z Sharon – Dokładnie pamiętam, kiedy ją poznałam. Jej uroda zwaliła mnie z nóg. Spotykałam się wtedy z Victorem Lownesem, który pracował dla „Playboya”. Prowadził Playboy Club w  Londynie. Więc byłam z Victorem, a on blisko się przyjaźnił z Polańskim. Pewnego popołudnia pojawili się Sharon i Roman, a ja zeszłam po schodach. Sharon przyglądała się, jak Polański i Victor grają w tryktraka. Była zupełnie bez makijażu, a mimo to zrobiła na mnie wielkie wrażenie. Zostałyśmy bardzo dobrymi przyjaciółkami. Pracowałam wtedy jeszcze nad Casino Royale. To był pewnie 1966 rok. Potem utrzymywałyśmy bliski kontakt, ale ja pracowałam i  ona pracowała, więc raz nam to wychodziło lepiej, raz gorzej. Pettet wspomina też, że Victor i  Roman oglądali u  Lownesa porno, a ona i Sharon wychodziły wtedy do innego pokoju. – Byłam bardzo młoda – wspominała Pettet w  wywiadzie z  2010 roku – i  nigdy wcześniej nie miałam z  czymś takim styczności. Ja tego po prostu nie oglądałam, a czy Sharon tylko dostosowywała się do mnie i  czy jak była z  Romanem, to się zachowywała inaczej, tego już nie wiem. Na pewno wiedziała, co ja o tym myślę.

Występ Sharon w The Merv Griffin Show Merv Griffin, gwiazdor popularnego amerykańskiego talk-show, wybrał się z  Sharon Tate na spacer po „szalonej londyńskiej Carnaby Street” 5 sierpnia 1966 roku. Spacer został sfilmowany, a nagranie wyemitowano w ramach The Merv Griffin Show. Na filmie widać, jak Sharon i  Merv przechadzają się ramię w  ramię. Sharon z  ożywieniem gestykuluje, wymachując okularami przeciwsłonecznymi, które trzyma w  prawej dłoni. Najpierw idą Carnaby Street, a  potem wędrują Kings Road, gdzie na wystawach podziwiać można najmodniejsze akurat artykuły. Potem oboje siadają. Griffin zapytał Sharon o  tę część Londynu, a  ona spontanicznie udzieliła mu niezwykle ciekawej odpowiedzi: – Chelsea to może nie do końca to samo, co nasza Greenwich Village, ale to właśnie tutaj mieszka wielu artystów i  malarzy, a  także wielu aktorów. W  sumie to jedno z  najlepszych miejsc do mieszkania. Trochę stuknięte i domy są tu niezwykłe. Soboty spędza się tu na Kings Road. – A co się dzieje w soboty? –zapytał Griffin. – Można zobaczyć najdziwniejszych ludzi w najdziwniejszych strojach. – Może mi opowiesz coś o  sobie? Ameryka jeszcze nie miała okazji oglądać cię w  filmie, a  z  tego, co słyszę, zrobisz wielką furorę. Teraz będzie cię można zobaczyć w filmie o potworach. – No nie do końca. – Jaki jest tytuł tego filmu? – Pogromcy wampirów. Brzmi to strasznie, ale to tak naprawdę satyra horroru. Trochę jak film Walta Disneya, tylko z żywymi aktorami. Film Romana Polańskiego. – To zabawne, ale wszystkim nam się wydawało, że jesteś Angielką. Tutaj prawie wszyscy tak myślą. A  tymczasem urodziłaś się w…? – Dallas w Teksasie.

– I dorastałaś w Ameryce? – Nie do końca. Przez cztery lata mieszkałam we Włoszech. – A dlaczego? – Mój tata jest wojskowym. – Czyli wojskowemu dziecku się udało! A  gdzie on teraz stacjonuje? – Aktualnie jest w Wietnamie. – A co tam robi? – Pracuje w wywiadzie, między Wietnamem a Koreą. – Jest oficerem? – Tak. – Rodzice pewnie są dumni. Bo wiedzą, czym się zajmujesz, prawda? – Z początku odnosili się do tego dość sceptycznie. – Czy słusznie przypuszczam, że jeszcze nie mieli okazji widzieć, jak grasz? – Nie, jeszcze nic nie widzieli. Ale będą się śmiać. Na pewno będą się śmiać. (Sama wybucha śmiechem). Mniej więcej w  tym samym czasie, gdy Sharon pojawiła się w The Merv Griffin Show, Martin Ransohoff i ludzie z Filmways pochłonięci byli produkcją filmu zatytułowanego Don’t  Make Waves (Nie daj się usidlić). Film powstawał na bazie powieści Iry Wallacha, zatytułowanej Muscle Beach. Główne role przyznano Tony’emu Curtisowi i Claudii Cardinale. Dość istotną rolę miała zagrać w  tym filmie również Julie Newmar, ale musiała się wycofać z  powodu urazu pleców. W  materiałach prasowych jako powód podawano to, że nie była w  stanie unieść Tony’ego Curtisa. W  sierpniu 1966 roku Ransohoff wezwał więc z  Londynu Sharon Tate, która miała przejąć po Newmar rolę Malibu, atrakcyjnej miłośniczki plaż i  spadochroniarstwa, z  zamiłowaniem do wyczynów kaskaderskich. W  2009 roku, w  swojej biografii zatytułowanej American Prince, Tony Curtis pokrótce opisał prace nad filmem Nie daj się usidlić:

Fabuła była skrajnie bzdurna, ale zgodziłem się w tym filmie wystąpić, bo miałem na tym bardzo dużo zarobić. Gdy Martin Ransohoff zapytał, kogo bym widział w  roli reżysera, zaproponowałem Alexandra Mackendricka, z  którym pracowałem przy filmie Sweet Smell of Success (Słodki zapach sukcesu).

Pierwszą żoną Curtisa była aktorka Janet Leigh. Byli małżeństwem przez 11 lat, od 1951 do 1962 roku, i  mieli wspólnie dwie córki, również aktorki, Jamie Lee i  Kelly Curtis. W  1962 roku Curtis zostawił Leigh dla siedemnastoletniej Christine Kaufmann, z którą grał w filmie Taras Bulba. Gdy rozpoczęły się zdjęcia do Nie daj się usidlić, był od czterech lat z  drugą żoną i  miał problemy małżeńskie. Sharon podobno mu doradzała i  pomogła mu sobie z  nimi poradzić. Sharon i Tony zaprzyjaźnili się, ale romans się między nimi nie wywiązał. Curtis, który słynął z  tego, że uwodził swoje filmowe partnerki, tak pisał później o kobietach, z którymi grał w Nie daj się usidlić: Claudia Cardinale była przepiękna, ale mówiło się, że się spotyka z jakimś ważnym politykiem, więc Ransohoff delikatnie dał nam do zrozumienia, że „ręce precz”. Sharon Tate mieszkała z  Romanem Polańskim… a  ja się z  nim dobrze znałem. Spotykaliśmy się na przyjęciach i  potem odwiedzałem ich w domu, gdzie zresztą czułem się bardzo swobodnie.

Ransohoff lubił zawsze trzymać rękę na pulsie. Curtis pisał: „Ransohoff narzekał, że (reżyser) Sandy (Mackendrick) pracuje za wolno (to znaczy przekracza budżet – takie same zarzuty Ransohoff formułował odnośnie do Nieustraszonych pogromców wampirów). Nie podobało mu się też to, w  jakim kierunku ten film zmierza”. (Próbował wtrącać swoje trzy grosze, tak samo jak przy Pogromcach wampirów). Polański pisze w swojej autobiografii: Stopniowo traciłem zaufanie do MGM. Wątpliwości zaczął budzić we mnie również Ransohoff, zwłaszcza kiedy wydało się, że agent Sharon jest również jego agentem – wspólnie wykantowali ją przy zawieraniu nowego kontraktu: Ransohoff wezwał Sharon do Los Angeles, aby partnerowała

Tony’emu Curtisowi w komedii Nie daj się usidlić – za marne 750 dolarów tygodniowo[10].

W grudniu 1967 roku w magazynie „Muscular Development” ukazał się artykuł dotyczący zaangażowania społeczności kulturystycznej w powstawanie tego filmu: W nowej produkcji MGM-Filmways w rolach głównych występują Tony Curtis i Claudia Cardinale, a oprócz nich jeszcze Sharon Tate i Dave Draper. Film, którego budżet ustalono na 4 miliony dolarów, powstał na kanwie powieści Iry Wallacha zatytułowanej Muscle Beach. Można by o nim powiedzieć, że to pokaz „seksapilu i sprawności” spod znaku blond włosów, strojów bikini i mocno zarysowanych mięśni. Wielkim zaskoczeniem dla zawodowców z obsady komedii Ransohoffa, takich jak Tony Curtis, Claudia Cardinale i inni, było pojawienie się rosłego blondyna w osobie Dave’a Drapera. Aby dostać rolę Harry’ego, Draper musiał pokonać 42 innych kandydatów. Szefostwo z Filmways było tak zadowolone z jego świetnego występu w filmie, że podpisano z nim wyłączny długoterminowy kontrakt. Wytwórnia wiąże z nim teraz wielkie nadzieje. Fred Baum, który odpowiada w Filmways Productions za kontakty z mediami, powiedział: „Dave wszystkich zaskoczył tym, jak sobie świetnie poradził. Zupełnie niewykluczone, że to on będzie największym hitem tego filmu”. Jedna z filmowych aktorek, Joanna Barnes, dodała: „ Szczerze mówiąc, to on jest w tym filmie taki pociągający, że aż ma się ochotę rzucić mu się w objęcia”. W roli dziewczyny Drapera występuje niezwykle urokliwa Sharon Tate, jedna z najpiękniejszych dziewczyn, jakie moje oczy kiedykolwiek widziały.

Dave Draper – filmowy Harry, chłopak Malibu – został w 1965 roku Misterem Ameryki, a w 1966 roku zdobył tytuł Mister Universe. Film miał ciekawą piosenkę tytułową. Utwór autorstwa Chrisa Hillmana i Jima McGuinna wykonywał zespół The Byrds. If you’re looking to get a good think going for yourself House and pool, a new Rolls Royce and some degree of wealth Don’t make waves, don’t make waves, don’t make waves Take a ride out West to find that freedom that you crave Kick that nine to five, don’t let them make you a slave Don’t make waves, don’t make waves, don’t make waves

[Jeśli myślisz: „Niech w mym życiu szczęście dziś zagości! Dom z basenem, rollsa mieć, trochę zamożności”. Nie daj się usidlić, nie daj się usidlić, nie daj się usidlić. Wyrusz w podróż gdzieś na Zachód, gdzie wolność powraca, rzuć niewolę, nie dla ciebie etatowa praca. Nie daj się usidlić, nie daj się usidlić, nie daj się usidlić]. Jak już wspominaliśmy, najwięcej medialnej uwagi skupiała na sobie Sharon Tate – w roli Malibu, spadochroniarki wiecznie występującej w bikini. Fabułę filmu można streścić w sposób następujący: Impulsywna i lekkomyślna Laura Califatti (Claudia Cardinale) doprowadza do wypadku, w wyniku którego samochód turysty Carla Cofielda (Tony Curtis) ulega bardzo poważnemu uszkodzeniu. Kobieta proponuje niepocieszonemu młodemu mężczyźnie, że może spędzić noc na kanapie w  jej mieszkaniu przy Malibu Beach. Z mieszkania wyrzuca go jednak „kochanek” Laury, Rod Prescott (Robert Webber), zadufany w sobie biznesmen kierujący firmą obsługującą baseny należącą do jego żony (w tej roli Joanna Barnes). Carlo spędza noc na plaży, a potem idzie popływać i o mały włos się nie topi. Na szczęście ratuje go – metodą usta-usta – piękna surferka i spadochroniarka Malibu (Sharon Tate). Carlo jest nią zauroczony i postanawia osiedlić się w okolicy. Ponieważ nie udaje mu się uzyskać odszkodowania za skasowany samochód, chce wykorzystać swoją wiedzę na temat romansu Roda i Laury, aby zapewnić sobie dobrze płatną pracę sprzedawcy basenów. Aby ułatwić sobie romans z  Malibu, Carlo kontaktuje się z  astrolożką madame Lavinią i  płaci jej, żeby powiedziała chłopakowi Malibu, kulturyście imieniem Harry, że seks niekorzystnie wpływa na stan jego ciała. Żona Roda, Diane, składa pozew rozwodowy i  wskazuje Laurę jako współwinną rozpadu swojego małżeństwa. W  końcu cała szóstka zostaje uwięziona w  domu Carla podczas burzy. Dom położony jest na klifie i  w  pewnym momencie przechyla się i  zaczyna zsuwać na błotnistą plażę.

Malibu wraca do skrajnie umięśnionego Harry’ego (w  tej roli David Draper), Diane zgadza się wycofać pozew rozwodowy, a między Laurą a Carlem rodzi się uczucie na całe życie. W  „Independent Press Telegram”, ukazującym się w  kalifornijskim Long Beach, opublikowano 21 sierpnia 1966 roku artykuł zatytułowany Just a Pretty Girl in San Pedro – Now Look! Jego autorka, Margaret McKean, poświęciła nieco uwagi Sharon Tate, która właśnie zaczynała zdjęcia do Nie daj się usidlić: „Kilka tygodni temu matka Sharon odebrała telefon ze studia: »Sharon chce, żeby wyszła pani po nią na samolot i stamtąd pojedziemy do Beverly Wilshire«”. Doris Tate pomyślała, że będzie miała okazję dowiedzieć się czegoś więcej o  ostatnich wydarzeniach z  życia córki. Jak czytamy dalej w artykule: W życiu gwiazdy nie ma jednak zbyt wiele miejsca na babskie pogaduchy. Po przylocie Sharon położyła się do łóżka, żeby się przespać przez parę godzin przed wizytą w garderobie zaplanowaną na 9 rano. Od tamtej pory pracuje nieprzerwanie nad Nie daj się usidlić z Tonym Curtisem w Malibu. Jej matka, Doris Tate, nie za bardzo odnajduje się w tym świecie. „To jest życie, którego chce moja córka. I  może je mieć. Zawsze była dość ładna. Muszę też powiedzieć, że ciężko pracowała. W przyszłym roku w styczniu skończy 24 lata. Wszystko wskazuje na to, że dobrze sobie radzi i umiejętnie wykorzystuje swój wdzięk”. Przesadnej ekscytacji czy zachwytu nie wykazują ani matka aktorki, ani jej młodsze siostry, Debbie (lat 13) i Patti (lat 9). Ojciec stacjonuje obecnie w Korei, a w rozmowach przesyłanych na taśmach członkowie rodziny skupiają się na różnych ważnych kwestiach typu: „Jak mama i tata poradzą sobie z kolejnym długim okresem rozłąki?” i „Czy udaje się utrzymać porządek w ogródku?”. „Przeprowadziliśmy się do nowego domu w Palos Verdes, ale Sharon jeszcze nie miała okazji go zobaczyć” – powiedziała jej matka. Pewne rzeczy Sharon przyjmuje z rozczarowaniem. „Nie podoba jej się to, co styliści ze studia robią z jej włosami i że co chwila musi się czesać”. Ostatnio napisała do ojca: „Mam w końcu własną sukienkę od Christiana Diora, ale teraz mi się nie podoba. Mama szyła mi ładniejsze stroje w domu na maszynie”.

Pisarka Norma Lee Browning tak opisuje wizytę na planie filmu Nie daj się usidlić:

W  ostatniej scenie, jaką widziałam w  Malibu, Sharon i  Tony Curtis wykonują skok spadochronowy do basenu. Sharon powiedziała, że chce wystąpić w  tej scenie, że nie chce dublerki. W  jednym ujęciu coś nie wyszło. Sharon nie mogła się wydostać spod wody, o  mało co by tam została. Na planie zapanowała lekka panika. Wezwano ratowników. Sharon została wyłowiona. Nic jej się nie stało. Mimo wszystko uparła się, że resztę ujęć też zrobi, że nie ma jej zastępować kaskaderka. Pamiętam, że pomyślałam wtedy: „Wow, jaka twardzielka!”.

Na planie było dość dużo błota, na co zwrócił uwagę Philip Scheuer w  swoim artykule Mud Not a  Lark from Film Stars, opublikowanym 4 października 1966 roku w  „Los Angeles Times”. Napisał: Nikt jeszcze nigdy nie widział tylu pięknych ludzi w  tak opłakanym i  godnym pożałowania stanie. W  imię sztuki, a  jeśli nie sztuki, to sprzedaży biletów, przez trzy tygodnie brodzili w  błocie – tym prawdziwym w Malibu i takim sztucznym w studiu MGM. Wszystko po to, aby mogła powstać kolorowa produkcja Filmways zatytułowana Nie daj się usidlić.

W artykule mowa była o tym, jak to gwiazdy grzęzły w mule i  że osuwający się wraz z  lawiną błotną dom trzeba było zbudować trzy razy (dwa egzemplarze wykorzystano w  studiu MGM nr 30, a  jeden postawiono na szczycie klifu w  Malibu, gdzie kilka lat wcześniej faktycznie osunęła się ziemia). Pierwszy dom był względnie prosty. Ustawiono go na bujanej platformie, wcześniej wykorzystywanej w  filmie Mutiny on the Bounty (Bunt na Bounty), która pozwalała go nachylić pod kątem 18 stopni. Drugi dom ze studia robił dość ponure wrażenie, leżał bowiem na dachu, a  podłogę miał nachyloną pod dużym kątem. Na czas zdjęć do Nie daj się usidlić Sharon wynajęła „od przyjaciela” – jak to ujął Polański – dom w Los Angeles. Sharon nie była szczęśliwa w  czasie trwania prac nad tym filmem, po części dlatego, że tęskniła za Romanem, którego pochłaniała akurat postprodukcja Nieustraszonych pogromców wampirów, a  po drugie, była niezadowolona z  przebiegu ścieżki kariery zawodowej, którą dla niej wytyczał Martin Ransohoff.

Z Polańskim utrzymywała kontakt telefoniczny. Roman później uznał za stosowne poinformować świat, że to właśnie wtedy, podczas samotnego pobytu w  Los Angeles, Sharon kupiła za namową przyjaciółki swój pierwszy wibrator. W  trakcie prac nad filmem publikowano na potrzeby promocji liczne zdjęcia Sharon w  bikini. Powstały wtedy również naturalnej wielkości kartonowe postaci Sharon w  roli Malibu do wystawiania w  kinowych korytarzach. Sharon została też twarzą olejku do opalania Coppertone. W  reklamie leżała w  bikini na desce surfingowej, którą trzymało w rękach kilku młodych mężczyzn. Wystąpiła też w  reklamie radiowej z  Armym Archerdem, felietonistą „Variety”. To na jej kształtach wzorowali się potem twórcy popularnej Malibu Barbie produkowanej przez Mattel. Fizyczne walory Sharon zostały uwidocznione już na samym początku filmu, w  scenie, w  której ratowniczka Malibu ciągnie Toma Curtisa po plaży, przy okazji prezentując zgrabne pośladki w bikini. Tate nakręciła już wcześniej dwa inne filmy, ale to właśnie Nie daj się usidlić pojawił się na ekranach jako pierwszy. I zebrał w większości niepochlebne recenzje. W  czasie, gdy Sharon pracowała nad Nie daj się usidlić, Roman przyleciał na tydzień do Los Angeles, żeby pokazać Johnowi Calleyowi i  Martinowi Ransohoffowi roboczą wersję Nieposkromionych pogromców wampirów. W  swoich wspomnieniach donosi, że w trakcie tej wizyty dużo się kochali z Sharon i że ich wzajemne uczucie dodatkowo przybrało wtedy na sile. Przedstawiona wersja filmu nie spodobała się Ransohoffowi. Polański musiał czym prędzej wracać do Londynu, żeby uzupełnić materiały o  ścieżkę dźwiękową Krzysztofa Komedy i  zakończyć prace nad filmem. Sharon również wróciła do Londynu, gdy tylko zakończyły się zdjęcia do Nie daj się usidlić. Potem, w  październiku 1966 roku, Roman poleciał do Nowego Jorku, aby zaprezentować swój film kierownictwu MGM. Produkcja pochłonęła ponad 2 miliony dolarów (budżet został przekroczony o  mniej więcej 300 tysięcy). Polański miał

trudności ze znalezieniem właściwych osób, którym mógłby pokazać swoje dzieło. Później wspominał: Gdy przyjechałem, w  firmie trwały akurat skomplikowane gierki kompetencyjne, więc uwagę menedżerów zaprzątało coś zupełnie innego. (…) Nikt nie miał czasu obejrzeć mojego filmu.

W  końcu rzucił nań okiem wiceprezes MGM, ale w  trakcie oglądania odebrał kilka telefonów i  wyszedł z  sali podczas emisji na około 10 minut. Polański zadzwonił do Los Angeles do Martina Ransohoffa, aby ten wyznaczył datę premiery, ale w  odpowiedzi usłyszał, że film jest za długi i  że trzeba jeszcze nad nim przysiąść. Podczas gdy reżyser w  pośpiechu pracował nad ostateczną wersją swojego obrazu, Ransohoff nakazał wycięcie z  niego mniej więcej 20 minut materiału, zastępując go – jak to ujął Polański – „przydługą kreskówką”. Ten animowany wstęp był niezbędny dla wyjaśnienia niektórych żartów, które stały się niezrozumiałe na skutek skrócenia całości. Podłożono też aktorom nowe głosy, żeby nadać bohaterom „bardziej amerykańskie” brzmienie. Ransohoff zmienił też tytuł filmu – z Dance of the Vampires na The Fearless Vampire Killers. Postaci granej przez Polańskiego głosu użyczył aktor David Spencer. Reżyser narzekał też na zmiany w  rozmieszczeniu elementów tła muzycznego. Roman Polański mógł się wściekać, ile chciał, ale i  tak nic to nie dało, ponieważ wytwórnia Filmways miała prawo wprowadzać zmiany do filmów przed ich emisją na zachodniej półkuli. Po zapoznaniu się ze zmianami Ransohoffa Polański powiedział „Variety”: „Ja nakręciłem zabawną i  nieco upiorną bajkę, a  Ransohoff zrobił z  tego transylwańską wersję Beverly Hillbillies”. Widzowie brytyjscy obejrzeli film w  wersji Polańskiego w  lutym 1967 roku, w  Stanach Zjednoczonych obraz po poprawkach Ransohoffa został zaprezentowany w  grudniu, czyli ponad rok po roboczej prezentacji w  Los Angeles. Nieedytowana wersja europejska przyciągnęła do kin wielu

widzów, dubbingowana i  pocięta wersja Ransohoffa zupełnie się publiczności amerykańskiej nie spodobała. Pod koniec 1966 roku John Bowers podsumował kilka znaczących lat z życia Sharon Tate w artykule opublikowanym w „The Saturday Evening Post”: Sharon ma półcentymetrową bliznę pod lewym okiem i  jeszcze jedną obok. To ślady po wypadkach, które raz po raz jej się przytrafiają. Pewnego wieczoru jechała z Polańskim samochodem w Londynie. Zgodnie z  tamtejszym zwyczajem Polański trzymał się lewej strony, ale pewien Anglik po kilku piwach uderzył go z prawej. Ucierpiała tylko Sharon, która uderzyła głową w  deskę rozdzielczą. Krew poplamiła jej spodnie, buty i futro. Na czole pojawiła się wściekle czerwona rana, po której została jej kolejna biaława blizna. Podczas wyjazdu narciarskiego do St. Moritz zaczesywała jasne włosy na czoło, żeby zasłonić ślad. Stamtąd poleciała do Hollywood, ponieważ wezwał ją Ransohoff.

Chodziło o kilka dodatkowych scen do Nie daj się usidlić, które trzeba było nakręcić raz jeszcze. Sharon trochę z  tego powodu narzekała i dzięki temu przekonała się, że teraz może sobie na to pozwolić. Nie podobało jej się w  Hollywood i  chciała zostać z  Polańskim w  Londynie. Bowers donosił też, że bardzo źle znosiła podróże lotnicze i  „musiała przyjmować leki, żeby je przetrwać”. Autor artykułu wspominał również, że podczas kolacji w  restauracji La Scala w  Beverly Hills Sharon zajęła miejsce obok Ransohoffa. Ubrana była przy tym w  coś, co „bardziej przypominało pasek niż sukienkę, a jej jasne włosy połyskiwały sławą gwiazdy filmowej, gdy je przerzucała to na jedną, to na drugą stronę. »O,  tam jest David! David Hemmings. David, David!«”. Hemmings występował z Sharon w filmie Oko diabła, a potem zagrał główną rolę w filmie Michelangela Antonioniego zatytułowanym Blow-Up (Powiększenie). Podczas wizyty w  restauracji Sharon zwróciła na siebie uwagę wielu gwiazd, ale tam ogólnie wszyscy się sobie przyglądali i  zerkali w  kierunku wejścia, zastanawiając się, któż znowu sławny się za chwilę pojawi. Na zawartość talerzy i  szklanek patrzyło się tylko od czasu do czasu.

„The Saturday Evening Post” przytaczał ciekawą wymianę zdań między Ransohoffem a  Sharon, dotyczącą planów producenta względem filmu Nieustraszeni pogromcy wampirów: Ransohoff miał na sobie sportową koszulę z  rozpiętym kołnierzykiem i  bezkształtną marynarkę. Mówił o  sprawach zawodowych: „Posłuchaj, kochana. Zamierzam co nieco wyciąć z  Pogromców wampirów. Musimy zrezygnować ze sceny z klapsami”. „O nie, tylko nie to. Dlaczego chcesz to zrobić?” „Bo to nie popycha akcji naprzód, a  akcja musi się rozkręcać. Rach, ciach, ciach. Amerykański widz nie będzie siedział cierpliwie i czekał, aż Polański przestanie się bawić”. „Ale Europejczycy robią inne filmy niż Amerykanie – próbowała go przekonywać. – W Powiększeniu też się akcja rozkręca powoli, a  przecież to świetny film”. „Coś ci powiem, malutka. Mnie się nie podobał. Gdybym go obejrzał, zanim się pojawiły recenzje, tobym powiedział, że nic z  tego nie będzie. Jest zupełnie nie w  moim stylu. Ja lubię, jak się opowiada historię bez zbędnego, symbolicznego hokus-pokus”. „Ech, chciałabym wystąpić w rozbieranej scenie – powiedziała Sharon. – Obiecaj, że mi pozwolisz!” „No dobrze, dobrze” – odparł Ransohoff, z wyraźnym znudzeniem spoglądając w kierunku drzwi.

Bowers opisuje też, jak pewnego wczesnego ranka Tate brała udział w zdjęciach do Nie daj się usidlić na plaży w Malibu. W  scenie z  rozebranym Misterem Universe Davidem Draperem Sharon wypięła pośladki i jednocześnie wyciągnęła klatkę do przodu. Jakoś tak się stało, że jej bluzka w  grochy się od tego rozpięła. Puścił guzik, a  może nawet dwa. Reżyser Sandy Mackendrick przeanalizował ujęcie i uznał, że tak może zostać. Poinstruował Sharon, jak ma nacierać olejkiem gołe plecy Drapera. „Masz się z nim obchodzić jak z koniem – powiedział. – Poklep go tak, jakbyś klepała zwierzę. Właśnie tak”.

Sharon Tate wcierała olejek w umięśnione plecy Drapera, ale kamera nagle się zatrzymała. Sharon jęknęła. Poszła do niewielkiej garderoby, którą dla niej urządzono w  przyczepie, zapaliła papierosa i powiedziała: – Lepiej się czuję, gdy pracuję. Wtedy nie mam tyle czasu, żeby myśleć. Bowers opisywał też jej wizytę w  domu Tate’ów w  Palos Verdes, mniej więcej godzinę drogi od planu filmowego. Paul Tate był wtedy w  Korei, Doris zaś zajmowała się dwiema siostrami Sharon.

Matka – pulchna, ale przystojna ciemnowłosa kobieta – zaczęła oglądać twarz Sharon z  każdej strony. „Robiłaś ostatnio badania krwi, kochanie? Jakoś tak strasznie blado wyglądasz”. Co myślała o  karierze filmowej córki? Co myślała o Romanie Polańskim? „No cóż – powiedziała w sposób typowy dla matek z  amerykańskiej klasy średniej – jeśli ona jest szczęśliwa, to mnie to nie przeszkadza”.

Autor artykułu zwrócił też uwagę, że po powrocie do Hollywood Sharon mieszkała w  hotelach i  zatrzymywała się u znajomych. W rozmowach telefonicznych z Romanem często wspominała o szerszym kontekście swojej pracy. Tyle spraw pozostaje nierozwiązanych, niejasnych. Ransohoff miał pretensje do Polańskiego, ponieważ reżyser przekroczył budżet przy Pogromcach wampirów. Polański był natomiast wściekły na Ransohoffa, ponieważ ten wyciął sporo z  jego filmu i  przesunął w  czasie datę amerykańskiej premiery.

Pewnego wieczoru Sharon wybrała się na zamkniętą imprezę do dyskoteki The Daisy w  Hollywood. Miała na sobie skórzaną kurtkę pilotkę, luźne spodnie i  kolorowe okulary w  stylu Bena Franklina. Bez słowa przyglądała się tańczącym na parkiecie młodym aktorkom w  swoim wieku, między innymi Suzanne Pleshette i Patty Duke. Zwróciła też uwagę na Lindę Ann Evans, która przyszła w  minispódniczce. Na jej temat Sharon powiedziała: – W  Londynie nosiłam znacznie krótsze. To nic takiego. 31 października Sharon wzięła udział w  nowojorskiej sesji zdjęciowej na potrzeby rozkładówki prezentującej „najpiękniejsze kobiety świata”. Za aparatem stał znany fotograf Richard Avedon.

ROZDZIAŁ 4

Rok 1967: rok miłości, Lalki i Rosemary W marcu 1967 roku magazyn „Playboy” opublikował serię zdjęć zatytułowanych The Tate Gallery. Przedstawiały one Sharon nagą od pasa w górę, ich autorem był Roman Polański. Artykuł rozpoczynał się tak: To jest rok Sharon Tate. Debiutująca na ekranie aktorka wystąpiła w trzech filmach, które będą miały swoją premierę w 1967 roku. Najlepiej wypadła w obrazie Pogromcy wampirów Romana Polańskiego, na który składa się seria makabrycznych żartów. Reżyser, Polański, który w zeszłym roku zaskoczył kinomanów swoim Wstrętem, tak mówi o  tym filmie: „Jakiego rodzaju to film, ci Pogromcy wampirów? Zabawny!”. Polański, człowiek wszechstronnie utalentowany, nie tylko sam w swoim filmie występuje, ale też osobiście wykonał zdjęcia Sharon publikowane na łamach PLAYBOYA. Możemy więc oglądać tête-à-Tate w pianie: starcie z przerażającym filmowym upiorem, który – tak samo zresztą jak my – widzi w Sharon smakowity kąsek.

Dalej czytamy: W Pogromcach wampirów możemy podziwiać kształty Sharon w dwóch scenach kąpielowych. Cztery lata temu aktorka podpisała kontrakt z Martinem Ransohoffem z wytwórni Filmways, na mocy którego uzyskała półmilionowe wsparcie swojej hollywoodzkiej kariery w postaci najróżniejszych kursów, między innymi w zakresie dykcji, tańca czy doboru strojów, a nawet budowania tężyzny fizycznej. Sama Tate mówi: „Pan Ransohoff nie chciał mnie pokazywać publiczności, dopóki nie będę gotowa”. Zdjęcia Polańskiego dowodzą, że teraz Sharon już jest gotowa.

Rola Playmate Marca w 1967 roku przypadła w udziale Fran Gerard, którą fotografowali Mario Casilli i Gen Trindl. W  numerze znalazł się też wywiad z Orsonem Wellesem, przeprowadzony przez Kennetha Tynana, oraz kilka innych

artykułów (między innymi Executive Salaries Vance’a Packarda oraz The New Aristocrats Paula Goodmana). Do tego był pictorial przedstawiający Króliczki z Missouri. W tym samym czasie, bo też w marcu 1967 roku, ruszyły prace nad ekranizacją kontrowersyjnej książki Jacqueline Susann zatytułowanej Dolina lalek. Książka utrzymywała się na liście bestsellerów przez 65 tygodni. Sharon postanowiła wziąć udział w castingu do roli Jennifer North, gwiazdki, której się w życiu nie poszczęściło. Od wszystkich aktorek ubiegających się o angaż, nawet tych nagrodzonych już Oscarem (jak Patty Duke), oczekiwano próbnego występu przed kamerą. Sharon wzięła udział w zdjęciach próbnych, które się odbyły 8 marca 1967 roku. W odpowiedzi na pytanie „A co z twoją karierą?” miała wypowiedzieć następującą kwestię: – Ech, moja kariera… Żarty sobie robisz? Przecież ja nie mam za grosz talentu. Mam tylko ciało. Sharon dostała tę rolę. Filmowa Jennifer gra w erotycznym francuskim firmie „artystycznym”, żeby zarobić pieniądze na pokrycie kosztów leczenia swojego męża Tony’ego. Krytycy bardzo pochlebnie wypowiadali się o występie Sharon w scenie samobójstwa bohaterki. Jacqueline Susann też miała dobre zdanie na temat Sharon: Aż podskoczyłam, gdy się dowiedziałam, że spośród kilku innych dziewczyn wybrano właśnie ją. Miała w sobie wszystko to, czego było potrzeba Jennifer (…) Była idealna. Wspaniała. W całym filmie to właśnie tę rolę obsadzono tak, jak to sobie wyobrażałam.

Zdjęcia rozpoczęły się w Nowym Jorku 13 marca (niektóre ujęcia kręcono we wnętrzach). W dokumentalnym materiale promocyjnym sama Jacqueline Susann tak streszcza fabułę historii: Dolina lalek to tak naprawdę opowieść o  trzech dziewczynach, które przyjeżdżają do Nowego Jorku spełniać swoje marzenia. Każda z  nich na swój sposób dociera na szczyt, ale znajduje tam pustkę i  samotność. Najbardziej dokuczliwe są ciągnące się w  nieskończoność samotne godziny nocy. Dziecko, które boi się ciemności i samotności, przytula się do szmacianej lalki. Samotna gwiazdka też szuka takiej pomocy – i  sięga po

małą, żółtą lub czerwoną laleczkę, po tabletkę nasenną. Tak wiele dziewcząt przez to przechodzi, tak wiele podejmuje tę szaleńczą wspinaczkę na szczyt. Nawet nie wiedzą, co je tam czeka, ale na pewno nie spodziewają się znaleźć w „dolinie lalek”.

Trzy ambitne młode kobiety spotykają się w  Nowym Jorku w  początkowej fazie swoich karier. Sharon Tate to piękna blondynka Jennifer North, która występuje w  chórze na Broadwayu. Gra w  sztuce, w  której Susan Hayward wciela się w  rolę aktorki Helen Lawson. (Początkowo rola ta miała przypaść Judy Garland, ale zwolniono ją po miesiącu, ponieważ nie potrafiła zapanować nad własnym nastrojem i  zdarzało jej się na przykład odmówić wyjścia z garderoby na plan).

Sharon w jednej ze swoich najsłynniejszych ról – jako Jennifer w Dolinie lalek

Tate z  optymizmem patrzyła w  przyszłość. Wkrótce na ekrany miały trafić dwa filmy z  jej udziałem – Oko diabła i  Nieustraszeni pogromcy wampirów – a  ona właśnie zdobyła dużą rolę w  Dolinie. W  mediach sporo się o  tej produkcji mówiło, a  Sharon co prawda zdawała sobie sprawę, że tak ważna rola mogłaby jej istotnie pomóc w  dalszej karierze, ale jednocześnie zwierzała się swojemu kochankowi, że scenariusz nie bardzo jej się podoba – tak samo zresztą jak i sama książka. Barbara Parkins, ówczesna gwiazda serialu telewizyjnego Peyton Place, miała wystąpić w  filmie jako Anne Welles, która przybyła niedawno do Nowego Jorku i  zrobiła karierę jako modelka (najpierw jednak pracowała dla agencji teatralnej i  reprezentowała gwiazdę Broadwayu Helen Lawson, graną przez Susan Hayward). W  rolę agresywnej i  przesadnie rozemocjonowanej Neely O’Hary, początkującej piosenkarki, miała się wcielić Patty Duke. Trzy bohaterki, grane przez Duke, Tate i  Parkins, przyjaźnią się ze sobą. Poza tym wszystkie trzy mają dość skomplikowane relacje z mężczyznami. Kariera Neely O’Hary (w  tej roli Duke) dość błyskotliwie się rozwija. Dziewczyna przeprowadza się do Los Angeles, gdzie z  powodzeniem występuje w  filmach. Jednocześnie jednak – och, och! – zaczyna sięgać po „laleczki”, między innymi po seconal i  nembutal. Poza tym bierze też środki pobudzające. W  pewnym momencie jej odbija, a  jej zachowanie staje się nieprzewidywalne. I  wtedy trafia do szpitala dla nerwowo chorych. Jennifer North (czyli bohaterka Tate) również wyrusza na podbój Hollywood. Wychodzi za mąż za popularnego w  nocnych klubach wokalistę, Tony’ego Polara. Zachodzi w  ciążę, ale decyduje się na aborcję, gdy okazuje się, że Tony cierpi na pląsawicę Huntingtona (jest to śmiertelna choroba, którą rodzice mogą przekazać dzieciom – w  rzeczywistości pozaekranowej cierpiał na nią Woody Guthrie). Jennifer rozpoczyna pracę nad francuskim „filmem artystycznym” (miękkie porno), żeby zarobić na stale rosnące wydatki

związane z  chorobą męża. Potem u  niej samej lekarze stwierdzają raka piersi i  zalecają mastektomię. Dziewczyna rozstaje się z  życiem, przedawkowując „laleczki”. Scena samobójstwa Jennifer – doskonale zagrana przez Sharon – to jeden z wyróżniających się momentów tego filmu. Anne Welles (grana przez Parkins) odnosi ogromny sukces jako modelka, ale również ulega urokowi „laleczek”. Jej tabletki pomagają ukoić smutek po zdradzie partnera Lyona Burke’a, który ma romans z Neely. Neely zostaje zwolniona ze szpitala i  ma szansę odbudować swoją karierę aktorską, ale ponownie sięga po tabletki, a także po alkohol, przez co zaczyna się staczać. Anne uwalnia się od leków i  niewiernego kochanka i  wraca do Nowej Anglii. Lyon Burke ostatecznie kończy romans z  Neely i  prosi Anne o  rękę, ale ta mu odmawia. Tak oto nad Doliną Seconali i  najróżniejszych poprawiaczy i pogarszaczy nastroju opada kurtyna. Patty Duke tak to później wspominała: Okropnie się pracowało z  Markiem Robsonem, który to reżyserował. (…) To był człowiek, który upokarzał innych tylko dlatego, że mógł sobie na to pozwolić, szydził z  cudzego wyglądu i  bez żenady potrafił zrugać człowieka przy wszystkich. (…) Sharon Tate miała nawet gorzej niż ja. To taka dobra, bardzo dobra dziewczyna. Można było być dla niej niemiłym, a  ona się nigdy nie odgryzała. (…) A  Robson traktował ją jak półgłówka, a ona była na to bardzo podatna i wrażliwa. (…) On się na nią uwziął. (…) Po wielu godzinach tych bzdur Sharon się w końcu rozpłakała (…). Zawsze przedrzeźnialiśmy Robsona, gdy nas nie widział. I  krzywo na niego patrzyliśmy.

Polański wspominał potem, co Robson mu kiedyś powiedział: „Świetna jest ta dziewczyna, z  którą mieszkasz. Niewiele jest aktorek o  takiej wrażliwości. Ma przed sobą wspaniałą przyszłość”. W  artykule zatytułowanym The Dames in the „Valley of the Dolls”, który ukazał się w  magazynie „Look” 5 września 1967 roku, opisano jedną ze scen z udziałem Sharon:

„Obracaj się w  kółko i  w  kółko” – warczy reżyser Lalek siedzący przed kamerą. Kobieta na łóżku wykonuje polecenie. To Sharon Tate. Jest piękna i  całkowicie naga. Na pierwszy rzut oka widać, że umie się obracać. „Cięcie!” – rzuca Robson. Wtedy raz, dwa, trzy uśmiechnięta szeroko, właściwie nie wiedzieć czemu, Sharon wyskakuje z łóżka. (Jednak nie jest naga, ma na sobie uroczy dół od bikini). Beztrosko zanurza się we flanelowy szlafrok, który podaje jej garderobiana, zdejmuje perukę i  podaje ją fryzjerce, po czym odwraca się, żeby obejrzeć swoje niemal roznegliżowane zdjęcia, które chce jej pokazać kobieta od reklamy. „Żadne z  nich nie może iść w  świat. Żadne, żadne, ŻADNE” – mówi Sharon, powtarzając to samo słowo, jakby dla wzmocnienia efektu. „Sharon jest bardzo wrażliwa” – wyjaśnia jeden z  poważniejszych przedstawicieli wytwórni.

Sharon miała powiedzieć: „Ludzie na mnie patrzą (…) i widzą tylko seksowną istotę. Widzą ten seksapil i  już nic poza tym”. W artykule czytamy dalej: Wzdycha głęboko i słodko, jak małe dziecko. „Jak podpisywałam kontrakt, to pomyślałam: »O, jak miło«, ale…” Tu przerywa, jak gdyby chciała powstrzymać łzy. „Tak naprawdę byłam po prostu towarem. O  mnie, o  Sharon, nikt nie dbał. Tak wiele się oczekuje od kogoś, kto jest atrakcyjny fizycznie. Chcę przez to powiedzieć, że ludzie są wobec mnie bardzo krytyczni. Ja się od tego spinam. Czuję to napięcie, nawet jak już się położę do łóżka. Mam bardzo bujną wyobraźnię. Wyobrażam sobie najróżniejsze rzeczy. Na przykład, że jestem zupełnie spłukana, skończona. Czasami myślę, że ludzie nie lubią mojego towarzystwa. Ale nie lubię być sama. Jak jestem sama, to wyobrażam sobie różne upiorne rzeczy. Gdyby się tak zupełnie dobrze nad tym zastanowić, to życie ma tylko taki sens, jaki mu się nada. Mózg przecież został stworzony po to, aby tworzyć. Próbuję więc jakoś zdefiniować siebie. Na przykład czasami w weekend chodzę bez makijażu”.

O, jakie szczere wyznanie ze strony aktorki, która chciała, żeby ją doceniano nie tylko za jej wygląd i  seksapil. Podczas wywiadów, których udzielała w  trakcie prac nad filmem, z dużym zaangażowaniem mówiła o swojej bohaterce, Jennifer North – początkującej aktorce, którą podziwiano wyłącznie z  racji krągłości jej ciała. Tate, Duke i  Parkins blisko się zaprzyjaźniły i  po zakończeniu prac nad filmem nadal utrzymywały kontakt. Na planie nie było przyjemnie, ale

zawsze wszystkim życzliwa Sharon Tate wkładała w  promocję filmu dużo serca. Z  uznaniem wypowiadała się o  Lee Grant, z  którą miała okazję zagrać kilka scen o  charakterze dramatycznym. Gdy zaś zapytano ją o scenę w negliżu, odparła: Nie mam z tym żadnego problemu. Nie widzę różnicy między występami nago i w pełnym stroju, jeśli, oczywiście, ma to związek z rolą i jest w tym jakiś sens czy zamysł. Szczerze mówiąc, nie rozumiem, dlaczego się robi tyle szumu wokół nagości i  seksu w  filmach. To niemądre. Dzieci mogą oglądać w  telewizji, jak ludzie się zabijają, mimo że to jest coś skrajnie nienaturalnego, ale nie mogą obserwować dwojga ludzi w trakcie zupełnie normalnej czynności, jaką jest uprawianie miłości. Przecież to bez sensu!

Patty Duke tak opowiadała o pracy przy filmie: Pod koniec zdjęć wszyscy mieli już dość. Wszędzie wybuchały konflikty. Ostatniego wieczoru organizuje się zwykle przyjęcie na zakończenie zdjęć. Przygotowuje się przekąski i  po ostatnim ujęciu każdy sięga po szklaneczkę. Impreza ciągnie się czasem aż do rana. W  tym przypadku musiałam błagać ludzi od obsługi planu i  techników, żeby zgodzili się zostać, aby jakiekolwiek świętowanie w ogóle się odbyło.

W  przeciwieństwie do Patty Duke i  Barbary Parkins, Sharon nie doczekała momentu, w  którym Dolina lalek zyskała status filmu kultowego. Nigdy się nie dowiedziała, że ludzie organizowali w  Halloween tematyczne przyjęcia i  przebierali się za Neely O’Harę i Jennifer North. Zdjęcia do Doliny lalek kręcono w  wielu różnych miejscach, między innymi w  teatrze 48th Street Playhouse i  przy Gracie Square w  Nowym Jorku, a  także w  podmiejskiej miejscowości Katonah w  stanie Nowy Jork, w  LA County Music Center i w Malibu, w Redding Center w Connecticut, w sądzie w Santa Monica oraz na terenie kampusu uniwersytetu Yale w  New Haven w stanie Connecticut. Mniej więcej w tym samym czasie, bo 2 kwietnia 1967 roku – w  trakcie trwania zdjęć do Doliny lalek –zakończyły się prace nad świetnym albumem Seargant Pepper’s  Lonely Heart’s  Club Band. Następnego dnia Paul McCartney poleciał do Stanów Zjednoczonych, aby zrobić urodzinową niespodziankę swojej

ukochanej Jane Asher (która właśnie jeździła z  przedstawieniem Romeo i  Julia po Górach Skalistych). Po drodze zatrzymał się w  San Francisco, gdzie spotkał się z  członkami grupy Jefferson Airplane, a  potem samolotem Franka Sinatry poleciał 5 kwietnia do Denver. 7 kwietnia wrócił do Los Angeles. Spotkał się z  Cass Elliot i  Johnem Phillipsem, a  potem wziął udział w  sesji nagraniowej zespołu Beach Boys, ponieważ chciał zobaczyć, jak Brian Wilson pracuje nad swoim „arcydziełem”, czyli nad koncepcją Żywiołów (The Elements). Jeśli chodzi o Franka Sinatrę i jego samolot, to do tego tematu jeszcze później wrócimy. Pod koniec zimy 1967 roku Roman Polański pojechał na narty do Vermont. W  początkach tego roku nie wiodło mu się najlepiej, jego firma Cadre Films, założona wspólnie z Gene’em Gutowskim, też miała nie najlepsze wyniki. W  związku ze sporami wokół Nieustraszonych pogromców wampirów, który to film Ransohoff tak istotnie przyciął i zmienił, Filmways i Cadre zrezygnowały z dalszej współpracy. Inicjatywa, która rok wcześniej zapowiadała się świetnie i miała przynieść wszystkim zainteresowanym rozgłos i chwałę, teraz stała pod znakiem zapytania. Polański był przygnębiony. Właśnie miał wyjeżdżać do Vermont na narty, gdy odebrał telefon od Roberta Evansa, trzydziestosześcioletniego wiceprezesa odpowiedzialnego za działalność producencką w Paramount Pictures. Evans poprosił go o spotkanie w sprawie scenariusza do filmu Downhill Racer (Szaleńczy zjazd), opowiadającego o rywalizacji narciarskiej. Akcja filmu Nieustraszeni pogromcy wampirów rozgrywała się w narciarskich północnych Włoszech, więc Szaleńczy zjazd – na którym bardzo zależało wschodzącej gwieździe kina, Robertowi Redfordowi – stanowiłby w  pewnym sensie kontynuację wątku śnieżnego. 10 dni później Polański poleciał do Los Angeles. Na miejscu Evans miał mu rzekomo powiedzieć, że wykorzystał kwestię filmu Szaleńczy zjazd jako wymówkę, żeby go do siebie ściągnąć – ponieważ tak naprawdę

chciał mu dać do przeczytania niewydaną jeszcze książkę Iry Levina zatytułowaną Dziecko Rosemary. Prawa do powieści kupił William Castle, producent horrorów. Zgłosił się ze swoim pomysłem do Roberta Evansa, który właśnie objął stanowisko kierownicze w  Paramount. Castle pierwotnie widział w  głównej roli Vincenta Price’a  i  chciał kręcić film w 3D, ale wytwórnia Paramount wykupiła od niego prawa, oferując spore honorarium i  udział w  zyskach, a  także miejsce na liście producentów. Polański udał się do swojego pokoju hotelowego i  w  jeden wieczór przeczytał powieść od deski do deski. Następnego ranka zadzwonił do Evansa i powiedział: – Chcę się tym zająć. Wynegocjował budżet w  wysokości 1,9 miliona dolarów, z czego na jego konto – za pośrednictwem Cadre Films – miała trafić z  góry ustalona kwota 150 tysięcy dolarów (wynagrodzenie za scenariusz i  reżyserię). Żadnych udziałów w  zyskach nie przewidziano. Negocjacje między Cadre Films a  Paramount prowadził Stan Kamen, agent Sharon z  ramienia William Morris. – W tym filmie najważniejsze są postaci i bezgraniczny strach – powiedział kiedyś Roman Polański. Najpewniej właśnie takie założenie przyjął, gdy po powrocie z  Londynu rozpoczął pracę nad scenariuszem przesyconym strachem, okultystyczną paranoją i  problemami współczesnego małżeństwa. Wstępną wersję scenariusza podyktował sekretarce Cadre Films, która miała na imię Concepta. Potem dzień w  dzień dopracowywał tekst w swoim małym gabinecie, na najwyższym piętrze domu przy Mews. W wywiadzie przeprowadzonym w 1969 roku przez Michela Cimenta, Michela Pereza i  Rogera Tailleura Polański powiedział: Zapytali mnie, kto moim zdaniem powinien napisać scenariusz, odpowiedziałem, że spróbuję napisać go sam i  pod koniec tygodnia im powiem, czy coś z  tego wyjdzie, czy nie. Pojechałem do Londynu i  zacząłem pisać. Miałem wielki zapał i  po trzech tygodniach 260-

stronicowy scenariusz był gotowy. Potem wróciłem do Hollywood, żeby tam zacząć go skracać.

To była jego pierwsza filmowa adaptacja książki. Z  jego biografii możemy wyczytać, że w  ciągu nieco ponad trzech tygodni dyktowania i  wielokrotnego dopracowywania powstały 272 strony scenariusza. Do współpracy w  roli scenografa Roman zaprosił cieszącego się dużym poważaniem Richarda Sylberta. Sylbert wspomina: „Spędziliśmy 30 dni w domu na plaży (w Malibu). Roman miał wstępną wersję tekstu i  dalej pracował nad scenariuszem. Najpierw miał właśnie ten wstępny tekst”. To Sylbert zaproponował, żeby akcję filmu osadzić w  nowojorskim budynku znanym jako Dakota. Zdjęcia ruszyły we wrześniu 1967 roku. Dobór obsady to często ogromne wyzwanie. Polański wyobrażał sobie Rosemary jako „typową amerykańską dziewczynę” i  upatrzył sobie do tej roli Tuesday Weld. Ona się jednak nie zgodziła, podobnie jak Jane Fonda, która akurat kręciła w  Europie film Barbarella, zresztą ze swoim mężem Rogerem Vadimem. Rozważano też inne kandydatury: Julie Christie, Elizabeth Hartman, Patty Duke, Goldie Hawn oraz Joannę Pettet (przyjaciółkę Sharon). Robert Evans zasugerował gwiazdę telewizji, Mię Farrow. Przywiózł Polańskiemu kilka odcinków Peyton Place, żeby reżyser mógł zobaczyć ją w  akcji. Ten nie był zachwycony, ale ostatecznie zgodził się zorganizować dla niej zdjęcia próbne i to ona dostała tę rolę. Pewnie nie bez znaczenia pozostawał fakt, że była żoną znacznie od siebie starszego i  dobrze znanego Franka Sinatry – co gwarantowało duże zainteresowanie mediów. Do roli Guya Woodhouse’a, czyli męża Rosemary, zarówno Evans, jak i  Polański chcieli zaangażować Roberta Redforda. Ten wystąpił razem z Jane Fondą w filmie Barefoot in the Park (Boso w  parku), który miał premierę w  1967 roku i  został bardzo pozytywnie przyjęty. W  dalszej kolejności miał zagrać

w  westernie Silvia Narizzana zatytułowanym Blue (producentem była wytwórnia Paramount), ale na tydzień przed rozpoczęciem zdjęć zrezygnował z  tego zlecenia, w  związku z  czym zostały przeciwko niemu złożone pozwy do sądu. Wezwanie sformułowane przez prawników Paramount miał odebrać podczas spotkania przy lunchu, na którym omawiał z Polańskim możliwość występu w Dziecku Rosemary. Na tym negocjacje się zakończyły. Jak można wyczytać z  biografii Jacka Nicholsona (autorstwa Johna Parkera), Robert Evans następnie zaproponował Polańskiemu właśnie tego aktora. Po spotkaniu reżyser stwierdził jednak, że „talentu mu odmówić nie można, ale odpada ze względu na nieco zbyt mroczną fizjonomię”. Do głównej roli męskiej rozważano ponadto Richarda Chamberlaina, Jamesa Foxa i  Laurence’a  Harveya. Warren Beatty się nie zgodził. Ostatecznie propozycję współpracy otrzymał John Cassavetes. W roli Minnie i Romana Castevetów producent William Castle widział słynny broadwayowski duet, Lynn Fontanne i  Alfreda Lunta. Ostatecznie role dostali Ruth Gordon i  Sidney Blackmer. Castle poprosił nawet o  rolę dla siebie. Chciał wystąpić jako doktor Saperstein, ale ostatecznie w tę postać wcielił się Ralph Bellamy. Jeśli chodzi o pomysł na film, to każdy ma jakieś dobre rady. Polański spotkał się z producentem Williamem Castle’em. Ten chciał sam reżyserować, ale wizja Romana zrobiła na nim wielkie wrażenie, więc zgodził się ustąpić mu miejsca na reżyserskim krześle. Polański wrócił do Londynu, dokończył scenariusz i  przesłał go do Castle’a, a  potem zadzwonił i poprosił o znalezienie mu domu blisko oceanu. „Skontaktować miała się ze mną jego narzeczona, Sharon Tate” – napisał Castle w swojej autobiografii. W  niedzielę rano w  naszym domu przy Alpine Drive w  Beverly Hills rozległ się dźwięk dzwonka do drzwi. Zobaczyliśmy spektakularnie ładną dziewczynę. „Nazywam się Sharon Tate”. Mówiła miękkim i  dźwięcznym głosem. Przedstawiłem ją Ellen i  dziewczynkom, najwyraźniej zauroczonym jej niczym nieskalaną prostotą. „Chyba znalazłem

odpowiedni dom dla pani i  Romana – powiedziałem. – Na samej plaży. Jego właściciel, Brian Aherne, wyjeżdża do Europy i chciałby go wynająć”. Dom się Sharon bardzo spodobał. Uznała, że będzie idealny. Później, po południu tego samego dnia, stała boso na plaży i wpatrywała się w ocean. W  jej miodowych włosach połyskiwało słońce, a  w  oczach widać było zachwyt. „Idealny – tak Castle wspominał jej słowa. – Będziemy tu z Romanem tacy szczęśliwi”.

Współwłaściciel Cadre Film Gene Gutowski wraz z żoną Judy, jak również Polański i  Sharon Tate, wprowadzili się do tego domu w połowie 1967 roku. Rezydencja aktora Briana Aherne’a  znajdowała się przy Ocean Front Highway, pod adresem 1038 Palisades Beach Road. Jej główny urok polegał na tym, że kiedyś mieszkał tam Cary Grant ze swoim przyjacielem Randolphem Scottem. Dom stojący przy Santa Monica Beach miał ogrodzony murem ogród, wieżyczkę i  basen. Miał też swoją historię. Został zbudowany w  latach dwudziestych dla gwiazdy filmów niemych Normy Talmadge. Co ważne, budynek składał się z  wielu pokoi, w  których można było zakwaterować licznych gości, chętnie zapraszanych przez Sharon i Romana. W  rezydencji gościła między innymi Joanna Pettet. W wywiadzie udzielonym autorowi powiedziała: – Gdy przyjechałam do Kalifornii kręcić film Blue z Terence’em Stampem, większość czasu spędzaliśmy na planie w Moab w stanie Utah, ale kilka brakujących ujęć kręciliśmy też w  Paramount Studios. Zatrzymałam się wtedy u  Romana i  Sharon w  wynajmowanym przez nich domu Cary’ego Granta w Malibu. W kółko powtarzali, że „to jest dom Cary’ego Granta”.

Lato miłości Cóż to było za lato dobrej zabawy, niespodzianek i pozytywnych wibracji! Mówiło się o nim „lato miłości”. W całym kraju młodzi ludzie zachwycali się psychodelią i rock and rollem, ubierali się w  barwy podstawowe i  żyli w  komunach, wędrowali i  podróżowali w  mikrobusach i  zaadaptowanych szkolnych autobusach pomalowanych na różne jaskrawe kolory, eksperymentowali z  seksem, trawą i  LSD. Nasiona lata miłości zostały zasiane 14 stycznia podczas Great Human Be-In w  Golden Gate Park w  San Francisco oraz podczas Monterey Pop Festival, czyli pierwszej tego typu outdoorowej imprezy muzycznej, która odbyła się 16–18 czerwca z udziałem gwiazd, takich jak: Jimi Hendrix, The Who, Ravi Shankar, Janis Joplin i Otis Redding. 25 czerwca Beatlesi zaśpiewali na żywo All You Need Is Love na antenie BBC, docierając za pośrednictwem satelitów Early Bird, Lana Bird i ATS-1 do ponad 400 milionów widzów na całym świecie. Wszyscy grali też wtedy inną piosenkę zespołu, Lucy in the Sky with Diamonds, przez wielu uważaną za pean na cześć LSD. Można by odnieść wrażenie, że pokój i miłość zatriumfują nad przemocą. Można by, gdyby nie to, że ciągle jeszcze trwała wojna w  Wietnamie, a  w  sierpniu prezydent Lyndon Johnson wysłał na miejsce dodatkowe siły w liczbie 45 tysięcy żołnierzy, którzy mieli wesprzeć 464 tysiące już tam walczących. Latem 1967 roku wzniecono zamieszki, które rozpoczęły się pod koniec czerwca w  Buffalo, a  potem w  lutym wybuchły w  Newark, gdzie zginęło 26 osób, 1500 zostało rannych, a  tysiąc aresztowano. W  Detroit nastroje zgęstniały 23 lipca, a  fala protestów pochłonęła 43 osoby i doprowadziła do trwałych zniszczeń, których ślady widać było jeszcze nawet ponad 40 lat później. Z  jednej strony amerykańską duszę przepełniała więc poetyka flower power i  dźwięki piosenki przyjaźniącego się z  Sharon i  Romanem Johna Phillipsa, który śpiewał: „Jeśli

wybierasz się do San Francisco, koniecznie wepnij sobie kwiaty we włosy”. Z drugiej jednak strony wojna i przemoc nie dawały o sobie zapomnieć. W  czasie lata miłości Sharon i  jej partner Roman przyjęli modny wówczas styl przez media określany jako „bogaty hippie”. Przyjaciele cenili ją za babeczki z  haszyszem oraz jej spokojną i  słodką naturę, opinia publiczna zaś za skrajnie krótkie minispódniczki. Latem 1967 roku na ekrany wszedł pierwszy film, w  którym Sharon grała dużą rolę. Nie było to jednak ani Oko diabła z 1965 roku, ani Nieustraszeni pogromcy wampirów, tylko Nie daj się usidlić. W Malibu zrobiło się bardzo głośno o Sharon, królowej surferów. W  korytarzach kinowych zaroiło się od jej kartonowych podobizn naturalnych rozmiarów – w  bikini w groszki.

Zdjęcia do Dziecka Rosemary Lubię się w  kinie porządnie przestraszyć (…) Mam wiele bardzo dobrych wspomnień związanych z  oglądaniem horrorów. Roman Polański Polański twierdził potem, że chciał zaangażować Tate do pracy przy opowieści o  młodej kobiecie z  Manhattanu, która stopniowo utwierdza się w  przekonaniu, że mąż stara się ją podstępem nakłonić do urodzenia dziecka spłodzonego przez Diabła. Miał nadzieję, że ktoś inny zgłosi jej kandydaturę. Sam nie chciał tego robić. Wydawało mu się to niestosowne. Producenci jednak nie wspomnieli o Sharon. Zdjęcia powstawały w  Nowym Jorku przez 10 dni. Sharon często bywała wówczas na planie. Podrzucała swoje pomysły dotyczące pewnych scen, w tym również tej, w której dochodzi do zapłodnienia Rosemary. Pojawiła się także gościnnie w  scenie z  przyjęcia, choć nie zamieszczono jej na liście płac. Magazyn „Esquire” wydrukował na swoich stronach zdjęcia, na których widać ją było na planie filmowym. Ta publikacja wzbudziła dość duże zainteresowanie zarówno filmem, jak i jej osobą. W  trakcie trwania zdjęć Sharon zaprzyjaźniła się z  Mią Farrow. Roman i  Sharon kilkakrotnie umawiali się z  nią i  Frankiem Sinatrą na kolację. Mia wspominała, że Sharon i  Roman wzięli ją pod swoje skrzydła i  włączyli do swoich kręgów towarzyskich. – Ona była jak księżniczka z bajki. Piękna i dobra – mówiła potem Farrow. Plenery Polański kręcił w  okolicach budynku Dakota. Wnętrza odtworzono w  studiu w  Hollywood, ponieważ administracja budynku nie wydała zgody na kręcenie zdjęć. Dakota to zabytkowy budynek wzniesiony w  latach 1881–1884

przy 1  West 72nd Street, niedaleko Central Parku. Zaprojektował go Henry J. Hardenbergh, który zdołał połączyć w  swoim dziele elementy niemieckiego gotyku, francuskiego renesansu i  angielskiego stylu wiktoriańskiego. Ściany z  cegły i  piaskowca zostały wzbogacone o  balkony, terakotowe panele i  sztukaterie. Budynek kryty jest mocno nachylonym dachem z  płytkami łupkowymi i  miedzianymi, a  wykończonym zdobnymi balustradami, strzelistymi oknami dachowymi, kwiatonami i  naczółkami. To wszystko sprawia, że dom ten świetnie się nadaje na miejsce akcji okultystycznego thrillera. Polański był bardzo, ale to bardzo wymagającym reżyserem. Sprawiał wrażenie, że ma wszystko pod kontrolą i  wie dokładnie, czego chce. Był bezkompromisowy, a  przy tym niekiedy dosadny i  obcesowy. Czasami krzyczał, czasem posługiwał się drwiną, ale też pewnie dzięki temu udało mu się tak wiele osiągnąć. W  czasie pracy w  Nowym Jorku mieszkał w Essex House przy Central Park South. Był jednym z  pierwszych reżyserów, którzy wykorzystywali kamerę przy ustawianiu scen. Mia Farrow wspominała o  tym kiedyś podczas wywiadu z Tomem Burke’em, który zapytał: – Czy Polański robił próby do Dziecka Rosemary, a jeśli nie, to jak to wyglądało? – Najpierw przygotowywaliśmy ustawienie – odparła Farrow – ale potem nam się znudziło i  zaczęliśmy grać. Roman miał takie urządzenie, taki specjalny magnetowid. Mogliśmy się oglądać na telewizorze w domu i to było fajne. John Cassavetes, ja i  Roman kręciliśmy różne głupie reklamy telewizyjne. Fajne to było. Dalsze zdjęcia powstawały już w  Los Angeles. Skrupulatny Polański stwierdził w pewnym momencie, że mają opóźnienie. Mia Farrow zgodziła się wcześniej wystąpić w nowej produkcji swojego męża, Franka Sinatry, zatytułowanej The Detective (Detektyw), ale teraz stało się jasne, że te dwa projekty zajdą na siebie czasowo. Na swojej różowej przyczepie w Paramount Mia wymalowała wielkimi literami napisy „PEACE” i  „LOVE”, i  duże,

uśmiechnięte kwiaty. Roman też coś jej domalował. Wydawało się to zupełnie normalne. W końcu to było słynne lato miłości. Do dużych miast ściągali tłumnie jaskrawo ubrani hipisi, niektórzy z kadzidełkami w dłoniach. Organizowali happening Be-In w  najróżniejszych miejscach, między innymi w  nowojorskim Central Parku czy w  Griffith Parku w  Los Angeles. W  trakcie pracy nad zdjęciami do Dziecka Rosemary Sharon i  Roman często spędzali weekendy w  Palm Springs w  towarzystwie Franka Sinatry i  jego młodej żony. Gościli wówczas w  luksusowej posiadłości Sinatry, w  której dla gości przewidziano osobne domki. Steve McQueen mieszkał wraz z  żoną Neile nieopodal tej rezydencji. Jednego wieczoru zabrał Romana, Mię i  Sharon na przejażdżkę land roverem z  wielkimi kołami. Roman wspominał: Potem pędziliśmy po pustyni w  całkowitej ciemności przez wertepy i  chaszcze, momentami tonąc w  przerażającym mroku. Słyszałem coś, co mi przypominało dziewczęce śmiechy, ale potem się dowiedziałem, że to były okrzyki przerażenia. Steve McQueen przyjaźnił się z nimi obydwiema od dawna, więc nic nie mówiłem, ale jak potem zobaczyłem siniaki Sharon, utwierdziłem się w przekonaniu, że to była głupota z jego strony.

W  swojej autobiografii Roman dwukrotnie wypowiada się z  niechęcią o  McQueenie. Jak już wspominaliśmy, w  jednym z  wywiadów udzielonych pod koniec życia McQueen powiedział: „Umawiałem się z  Sharon. Była przez jakiś czas moją dziewczyną”. Nie można wykluczyć, że Roman był zazdrosny o wzajemną sympatię między Sharon a Steve’em. Istnieje wiele różnych wersji opowieści o  tym, co się wydarzyło, gdy Roman w  końcu poznał ojca Sharon, Paula Tate’a. Jedna z nich głosi, że Sharon miała w zwyczaju określać niezapowiedziane wizyty ojca mianem „ataków z  zaskoczenia” i  że taki właśnie atak miał miejsce we wrześniu 1967 roku w  domu Cary’ego Granta przy Pacific Palisades. Pułkownik usiadł na tarasie przed domem z  Sharon i  zaczęli rozmawiać.

Romana jeszcze nie było. Dwaj panowie nie mieli dotąd okazji się poznać. W  pewnym momencie Roman wrócił z  pracy. Paul Tate pozostał na tarasie, a  Sharon wyszła mu na powitanie i  przy okazji powiedziała o  wizycie swojego ojca. Paul Tate mógł tę rozmowę podsłyszeć. Jak twierdzi, Roman niezbyt się ucieszył. Narzekał, że ma za sobą trudny dzień na planie. Powiedział, że najchętniej wziąłby gorącą kąpiel, a  potem chciałby po prostu odpocząć. Sharon odparła, że jej ojciec zostaje tylko na kolację. – Musisz go poznać. – Potem Roman z jakiegoś powodu zapytał, czy mają w domu alkohol. – Proszę, nie bądź taki – odparła mu na to Sharon. Ostatecznie Roman uległ. Wziął Sharon za rękę i  wyszedł na taras wymienić kilka uprzejmości z Paulem Tate’em. Zadzwonił telefon i  Roman polecił Sharon go odebrać. Gdy wyszła, uświadomił sobie, że pułkownikowi nie bardzo podoba się to, że razem mieszkają. – Wie pan – powiedział Roman – Ona jest zbyt miła. Próbowałem ją trochę nauczyć życia, ale w  ogóle nie stawia oporu. – Ja bym na pańskim miejscu nie przesadzał – odparł pułkownik. – Bo ją bardzo trudno jest wyprowadzić z  równowagi, ale jeśli kiedyś straci cierpliwość, to będziesz, synu, biedny. A  jak już ona z  tobą skończy, to potem jeszcze będziesz miał do czynienia ze mną. – Lepiej zobaczę, kto dzwoni – Roman zmienił temat. Z ruchomych piasków przeszłości wyłania się też inna wersja historii o  tym, jak Roman Polański poznał rodziców Sharon. Wynika z  niej, że trochę się denerwował na myśl o  tym pierwszym spotkaniu. Pułkownik właśnie wrócił z  misji. Stacjonował w Korei, ale zajmował się wojną w Wietnamie. Jej rodzice po prostu przyjechali pewnego dnia bez zapowiedzi. O  rany! Ostatecznie jednak wszystko poszło gładko. Posiadłość przy Palisades Beach Road musiała zrobić na nich wrażenie, podobnie jak osoba szczodrze wynagradzanego i  popularnego

reżysera, który mówił łamaną angielszczyzną. Ta historia sięga aż 1964 roku, kiedy to Sharon została przymuszona do zerwania związku z Philippe’em Forquetem. Roman wspominał potem w jednym z wywiadów o tym, jak bardzo Doris obawiała się strat finansowych, które Sharon mogłaby ponieść, gdyby w imię małżeństwa zrezygnowała z kariery aktorskiej. Roman pisał później: „Szybko uwolniłem się od niepokoju, który odczuwałem na myśl o  tym spotkaniu, ponieważ oni z życzliwością i akceptacją odnieśli się do mojego związku z ich córką”. Państwo Tate’owie przywieźli w  prezencie yorka, którego Roman nazwał Doktor Saperstein na cześć jednego z bohaterów swojego filmu. Fotograf i filmowiec Shahrokh Hatami został zatrudniony do zrobienia filmu dokumentalnego o  Mii Farrow i  pracach nad Dzieckiem Rosemary. Jak już wspominaliśmy, Hatami miał już na koncie liczne dokonania jako fotoreporter. W  1965 roku wykonywał zdjęcia Sharon dla magazynu „Life”, a potem – jak się wkrótce przekonamy – został też powiernikiem jej tajemnic. W  trakcie prac nad Dzieckiem Rosemary pojawił się jednak pewien problem. Wczesną jesienią 1967 roku film miał już opóźnienia, a  tymczasem zadzwonił Frank Sinatra. Chciał rozmawiać z szefem Paramount Pictures, Bobem Evansem. – Evans, jeśli nie skończycie do 14 listopada, zabieram Mię z  tego pieprzonego filmu. Ona 17 ma zacząć pracę nad moim filmem (chodziło o Detektywa). – Przykro mi, Frank, ale prace nad Dzieckiem Rosemary potrwają do połowy stycznia. – W takim razie ona odchodzi. Mia osobiście przyszła do Evansa. – Będę musiała odejść. Kocham go. – Wtedy Screen Actors Guild zabroni ci wystąpić w  jego filmie, Mia – powiedział Evans. Wyświetlił jej mniej więcej godzinny fragment materiałów do filmu Dziecko Rosemary. Jak wspominał w  swojej biografii, zapewniał ją, że za tę rolę ma szansę zdobyć Oscara.

„No i nagle postanowiła nie odchodzić – relacjonował Evans. – Równie nagle Frank złożył pozew o rozwód. Papiery wręczył jej na planie jego prawnik, Mickey Rudin”. W jednym z wywiadów Evans wspominał: Ona chciała odejść, żeby być z Frankiem. Była w nim na zabój zakochana. Zaprosiłem ją do siebie i  pokazałem jej mniej więcej godzinę zmontowanego materiału. Powiedziałem: „Dostaniesz za to Oscara”. (…) I nagle już nie chciała wsiadać w samolot i odlatywać.

Peter Sellers i  Roman Polański spotkali się we włoskiej restauracji niedaleko terenów Paramount w  trakcie prac nad filmem Dziecko Rosemary. „Z początku zrobił na mnie wrażenie człowieka smutnego, nieśmiałego; wrodzoną melancholię skrywał przyklejony uśmiech, który ukazywał nieco wystające zęby” – pisał Polański w  swojej autobiografii[11]. Ed Sikov, autor książki o  Sellersie (zatytułowanej Mr. Strangelove), napisał o nim, że „biło od niego głębokie przygnębienie” (strona 272). W  pewnym momencie, w  ciągu kilku kolejnych tygodni, Sellers i Mia Farrow nawiązali bliższą znajomość. 24 października 1967 roku „Los Angeles Times” opublikował krótki artykuł poświęcony Sharon. Ukazał się on w  związku z  premierą filmu Dolina lalek. „Mężczyzn ciągnie do kobiet, które zdają się mieć wszystko poukładane i  które nie boją się życia” – powiedziała Sharon reporterce Lydii Lane. Zapytana o  piękne kostiumy, w  których występowała w  Dolinie lalek, odparła: Często oglądam paryskie kolekcje, ale już nie popełniam błędów, odkąd się nauczyłam, że nie można zanadto ulegać urokowi nazwiska. Fascynacja kreacją to jedno, ale dopasowanie sukienki i  jej rzeczywisty wpływ na nasz wizerunek to zupełnie co innego. Jak coś kupuję, to próbuję sobie wyobrazić, jak to będzie wyglądać w całości. Żeby dobrze wyglądać, trzeba wszystko do siebie dopasować. Niektóre stroje mają być w  założeniu symbolem seksapilu, ale dziewczyna, która coś takiego zakłada, musi zadbać jeszcze o  inne rzeczy, żeby faktycznie mieć powodzenie u mężczyzn.

Topanga Canyon i Spiral Staircase. Jesień 1967 roku Topanga Canyon to urokliwy zakątek, który dodatkowo zajmuje ważne miejsce w  kontrkulturze lat sześćdziesiątych. Kanion ciągnie się przez kilka kilometrów od plaży o tej samej nazwie aż do szczytów, z  których rozciąga się widok na Dolinę San Fernando. Z  Hollywood prowadziły do niego liczne drogi wiodące przez dolinę. Znajduje się tam strumień, który płynie pośród głazów i  chatynek aż do Pacyfiku. Wzdłuż tego strumienia prowadzi Topanga Boulevard, którym można dotrzeć od brzegów oceanu w  głąb kanionu, a  potem przez Dolinę San Fernando w  kierunku północnym do Santa Susanna Pass Road, czyli w okolice Spahn Ranch, gdzie w przyszłości miała się rozgościć koczownicza grupa młodych ludzi pod wodzą charyzmatycznego wokalisty i gitarzysty. W  kanionie mieszkał kiedyś Woody Guthrie, jego domek ciągle tam jeszcze stoi. Skutecznie opierając się łapczywości Los Angeles, kanion zachował swoje pierwotne piękno, a  jego mieszkańcy decydowali się na najróżniejsze, zupełnie nietypowe życiowe eksperymenty. Sharon pokazała Romanowi to niezwykłe miejsce, gdy ten pracował akurat nad filmem o  sabatach czarownic. Tak pisał o tym w swojej autobiografii: Sharon pokazała mi Amerykę, jaką znała: nie tylko jedzenie z  automatu, samochodowe bary i  torebki prażonej kukurydzy w  kinie, ale również kalifornijskie wybrzeże, Big Sur i  kanion Topanga. Miała w  Topandze przyjaciół; spędzaliśmy u  nich całe popołudnia. W  ogrodzie na szczycie urwistego brzegu umocowano prymitywną huśtawkę – oponę na długiej linie. Nigdy nie zapomnę wrażenia, gdy wśród gałęzi, nad urwiskiem, ze świstem wichru w uszach, wznosiliśmy się wyżej i wyżej[12].

Jesienią 1967 roku w  Topanga Canyon pojawił się przemalowany na czarno szkolny autobus z  napisem „Holywood [sic!] Productions”. Przyjechała nim wędrowna grupa młodych ludzi, na której czele stał niejaki Charles Manson. Koniecznie chciał on nagrać swoje utwory i  zyskać sławę. Na cel obrał sobie Gary’ego Stromberga, który pracował w  Universal Studios w  Los Angeles. Stromberg przyjaźnił się z  Philem Kaufmanem, z  którym Manson nawiązał znajomość w  więzieniu, na początku lat sześćdziesiątych. To on załatwił Mansonowi kilka sesji nagraniowych w  Universal Records, za które to studio miało zapłacić. Początkowo Manson mieszkał wraz ze swoją grupą w  zacisznie położonym domu tuż przy ujściu kanionu, w  pobliżu Pacific Coast Highway. Dom nazywał się Spiral Staircase, co miało związek ze spiralną klatką schodową prowadzącą do wejścia. Budynek nieco się osunął na fundamentach, więc stał krzywo. Podobno przez środek płynął strumień. Dom znajdował się na tyłach Raft Restaurant zlokalizowanej przy Topanga Canyon Lane. Manson twierdził, że niektóre okna wychodziły bezpośrednio na wzgórze, a  po otwarciu drzwi człowiek znajdował się 8 metrów nad strumieniem. Budynek już dziś nie istnieje, ale w  1967 roku była to twierdza prochów, dzikiego seksu i kultu diabolicznych bóstw. Manson deklaruje, że to właśnie tam spotkał się po raz pierwszy z  południowokalifornijskimi czcicielami diabła i  satanistami. Właścicielkę Spiral Staircase poznał zaś w  San Francisco. Wspominał ją tak: „To była odjechana czterdziestopięcioletnia kobieta, która eksperymentowała dosłownie ze wszystkim. Gdy się poznaliśmy, była właśnie nakręcona na czczenie diabła i różne satanistyczne akcje”. Twierdził, że pozwoliła mu korzystać z domu wedle uznania. Na kilka miesięcy Spiral Staircase stał się więc darmowym domem Rodziny. To właśnie tam trzymali swój autobus w  przerwach między różnymi wypadami i  tam – jak twierdzi

Manson – mieli styczność z  krwiopijcami i  miłośnikami najróżniejszych rytuałów. Do tego domu zaglądało też oczywiście wielu innych ludzi, między innymi pewna gwiazdka jeżdżąca rolls-royce’em. W  jednym z  późniejszych wywiadów Patricia Krenwinkel opowiadała o  tym, jak to w  Spiral Staircase poznała członków brytyjskiej grupy satanistycznej, którzy przenieśli się do Stanów Zjednoczonych. Na ich czele stał, wedle jej relacji, „jasnowłosy Anglik”. W  raporcie sporządzonym przez funkcjonariusza biura szeryfa hrabstwa Los Angeles znalazł się zapis jego rozmowy z  kolegą, który pracował w  rejonie kanionu w  1970 roku. Ten funkcjonariusz „twierdził, że ma wiedzę na temat rzekomej Angielki mieszkającej w »Zamku« na terenie Topanga Canyon”. Podane zostało nazwisko tej kobiety, jednej z  założycielek angielskiej sekty satanistycznej. Funkcjonariusz mówił, że nigdy jej nie spotkał, „spotkał natomiast w  Zamku wysokiego Murzyna z angielskim akcentem”. Poza tym „powiedział, że nie przypomina sobie nazwiska tego Murzyna, ponieważ zdarzenie miało miejsce mniej więcej dwa lata temu, ale że wydaje mu się, że ono brzmiało Roberts lub Robertson”. Funkcjonariusz stwierdził ponadto, że „dane przekazywane przez informatorów z  kanionu wskazywały na tego Robertsa czy Robertsona jako na osobistego przedstawiciela” Angielki przewodzącej sekcie, „która odprawia czary i kontroluje finanse całego przedsięwzięcia”. Twierdził też, że „z  jego wiedzy wynika, że Zamek należy do tej kobiety (Angielki) i  że duże drzewo rosnące przed budynkiem zachowano specjalnie z myślą o jakichś rytuałach czarownic”. Pod koniec lat sześćdziesiątych w  kontrkulturze dużą popularnością cieszyły się tak zwane light show. Przy dźwiękach gitary, perkusji lub innych instrumentów wyświetlano na ekranach lub ścianach filmy, zdjęcia, pulsujące światła lub rozmyte obrazy uzyskiwane przez rozpuszczanie farbek na szkiełkach laboratoryjnych. W  jednym z  takich pokazów w  Spiral Staircase brał udział dwudziestoletni aktor

i  muzyk z  Santa Barbara, niejaki Robert Beausoleil, który zaprezentował się pozostałym ze szpiczastą brodą i  z  ręcznie rzeźbioną fajką wykonaną z  czaszki. Człowiek znany jako Charlie śpiewał wraz z grupką swoich wielbicielek, a Beausoleil się do nich przyłączył. Potem wspominał w  rozmowie ze mną, że kilka dni później Charlie przyszedł do niego w  starej, tweedowej marynarce i podobnej czapce, podpierając się laską. Beausoleil mieszkał wówczas w Topanga Canyon u nauczyciela muzyki, Gary’ego Hinmana, którego zamordował latem 1969 roku. (Podczas wywiadu, który z  nim przeprowadziłem w więzieniu, Beausoleil powiedział, że grupa Mansona zetknęła się tamtej jesieni w Spiral Staircase z angielskimi satanistami).

Sharon jako swatka Dobra przyjaciółka Sharon, Joanna Pettet, miała romans z Terence’em Stampem, z którym razem występowała w filmie wytwórni Paramount zatytułowanym Blue. Mieszkała wówczas w  domu Cary’ego Granta, wynajmowanym przez Sharon i Romana. Po zakończeniu prac nad filmem Pettet poleciała do domu, do Nowego Jorku. To tam się przekonała, że Sharon sprawdza się w  roli swatki. Joanna Pettet tak wspomina nawiązanie znajomości ze swoim przyszłym mężem, Alexem Cordem, z  którym poznali się w  Nowym Jorku w  październiku 1967 roku: – Alex spotykał się z  Sharon na długo przed tym, zanim wyszła za Romana. Pamiętam, jak kiedyś rozmawiałyśmy w  Londynie i  ona powiedziała: „Gdybym miała wskazać jednego mężczyznę, który by ci się mógł naprawdę spodobać, to byłby to Alex Cord”. Ja wtedy nie wiedziałam, kto to jest. Poznałam go dopiero w  Nowym Jorku. Ona chyba była wtedy w Londynie. Zadzwoniłam do niej, siedząc z Alexem, i rzuciłam: „Nie uwierzysz, kto tu teraz ze mną jest”. Powiedziałam, że Alex Cord, a ona była naprawdę zaskoczona. W  tym czasie, w  listopadzie, w  amerykańskich kinach zaprezentowano pociętą i  zmienioną wersję Nieustraszonych pogromców wampirów. Zarówno „Time”, jak i  „Newsweek” opublikowały krytyczne recenzje. Polański kontynuował publiczny spór z  Ransohoffem, zarzucając mu „poszlachtowanie” swojego dzieła. Film nie zarabiał. W recenzjach w zasadzie nie wspominano o Sharon Tate, a jeśli pojawiła się jakaś wzmianka na jej temat, to dotyczyła rozbieranych scen. „Ransohoff to hipokryta doskonały – powiedział Polański w  wywiadzie, którego w  1969 roku udzielił Michelowi Cimentowi, Michelowi Perezowi i  Rogerowi Tailleurowi. – To Filistyn, który się podaje za artystę”.

Wkrótce potem na ekranach pojawiło się Oko diabła, a MetroGoldwyn-Mayer (przy współpracy z  Filmways) starało się podsycić zainteresowanie osobą Tate, nazywając ją w  swoich materiałach prasowych „jedną z  najciekawszych nowych osobowości ekranu”. Wśród kinomanów film przeszedł bez echa, a  „New York Times” w  swojej recenzji uznał „urzekającą chłodem, choć beznamiętną” grę aktorską Tate za najciekawszy aspekt tego obrazu.

Premiera Doliny lalek na pokładzie statku wycieczkowego Princess Italia. Listopad 1967 Światowa premiera filmu Dolina lalek odbyła się na pokładzie statku wycieczkowego Princess Italia 14 listopada 1967 roku w  Wenecji, we Włoszech. Na pokładzie licznie zgromadzili się przedstawiciele międzynarodowej prasy. To był jeden z  najbardziej wyczekiwanych filmów w  historii. Patty Duke, Barbara Parkins i  Sharon Tate miały okazję w  końcu zobaczyć obraz w całości. Oj, oj! Jakoś tak się złożyło, że zrobiła się z tego komedia. Potem dobrotliwa Sharon chętnie odpowiadała na pytania dziennikarzy, podczas gdy część jej kolegów i  koleżanek z  obsady starała się unikać prasy. Zniesmaczona Jacqueline Susann miała się podobno ukryć w swojej kajucie na pokładzie wycieczkowca. Z podróży jednak nie zrezygnowała. Studio zatrudniło dziennikarza Army’ego Archerda – i  jego współpracownika Billa Burruda – do relacjonowania kilkutygodniowej trasy premierowej. W  filmie znalazł się fragment, w którym Sharon Tate odpowiada na pytania. Można odnieść wrażenie, że przemierzyła na wycieczkowcu całą trasę z  Wenecji, przez Wyspy Kanaryjskie na Miami Beach, a  potem do Nassau na Bahamach, Cartageny w  Kolumbii i  przez Kanał Panamski do Acapulco. Dwudziestoośmiodniowa podróż zakończyła się 10  grudnia w  Los Angeles, gdzie statek został powitany w porcie przez orkiestrę mariachi. W materiale dokumentalnym znalazła się też rozmowa, którą Archerd przeprowadził z  Sharon. Aktorka, jak zwykle zresztą, świetnie się prezentowała. Ubrana była w  czarną sukienkę, odsłaniającą ramiona, a  z  uszu zwisały jej długie kolczyki. Włosy miała zaczesane do tyłu, w większości spięte w kok. Army Archerd zapytał ją:

– Do tej roli potrzebna była aktorka jednocześnie piękna i utalentowana (…). Może nam pani powiedzieć, jak się wprawić w odpowiedni nastrój, żeby wystąpić w tak śmiałej rozbieranej scenie jak ta, którą oglądaliśmy w filmie? – To chyba nie jest kwestia nastroju – odpowiedziała na to Sharon. – Wydaje mi się, że gdyby człowiek próbował się przygotowywać, to nic by z  tego nie wyszło. Naprawdę fajne jest to, wie pan, ale i  trudne, kiedy aż się ZAPOMINA, co się właściwie robi. Wie pan, chodzi o to, żeby się nie wstydzić tego, co się robi normalnie. Ludzie wtedy mniej zwracają uwagę, niż gdy się udaje skromność w każdej sprawie. Sharmagne Leland-St. John opowiadała anegdotę, która dotyczyła męża jednej z  gwiazd Doliny lalek. Leland-St. John kiedyś z  nim przez krótki czas mieszkała. Tenże mąż towarzyszył swojej żonie podczas jednego z  etapów podróży i  wtedy Sharon miała go zapytać, czy powinna wyjść za Polańskiego. Mąż odradził, a  Sharon miała mu rzekomo powiedzieć coś w  stylu: – Dziękuję ci, naprawdę doceniam twoją radę. Uratowałeś mnie, dzięki tobie nie zmarnuję sobie życia. – Należy w  tym miejscu podkreślić, że ów mąż zaprzeczył, jakoby kiedykolwiek takiej rady udzielił. Podczas gdy Sharon podróżowała na pokładzie SS Princess Italia i  promowała Dolinę lalek, Roman kończył prace nad Dzieckiem Rosemary. Po powrocie do Los Angeles Sharon wybrała się razem z Judy Gutowski, czyli żoną współwłaściciela Cadre Films, Gene’a, na krótkie wakacje do Big Sur. W  tym czasie Roman przespał się z  młodą modelką w  nadmorskim domu w  Santa Monica. Po powrocie Judy się o tym dowiedziała, a następnie przekazała tę informację Sharon. Wśród licznych znajomych Polańskiego, którzy mieli okazję odwiedzać go w rezydencji na plaży, znaleźli się między innymi poeta Czesław Miłosz i  jego żona. Roman wspominał jego przestrogę: – Na twoim miejscu pozbyłbym się ich stąd. Oni próbują nastawiać Sharon przeciwko tobie. – Czesław Miłosz pracował krótko w  polskiej dyplomacji, a  potem zerwał

współpracę z  komunistycznym rządem. W  1980 roku został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury. W  którejś z  biografii Polańskiego znajdziemy inną relację dotyczącą wakacji w Big Sur: Na kilka tygodni przed ślubem cierpliwość Tate została wystawiona na ciężką próbę, gdy ona i  Polański mieszkali razem w  Santa Monica. Tate wyjechała na weekend zrelaksować się w spa w Big Sur, położonym mniej więcej 500 kilometrów na północ od Los Angeles, a wtedy reżyser zaprosił na noc młodą modelkę z  Bali. W  tym czasie w  domu mieszkali również Gene Gutowski i  jego żona Judy. Polański najwyraźniej nie traktował tej sprawy poważnie. W  niedzielę wieczorem dziewczyny już nie było, a  on spokojnie zdążył pojechać po Sharon na lotnisko. (…) Judy powiedziała Sharon o tej modelce zaraz po jej powrocie.

Mniej więcej na dwa tygodnie przed Bożym Narodzeniem 1967 roku Polański, Mia Farrow, producent William Castle i kamerzysta William Fraker wybrali się wraz z resztą ekipy do Nowego Jorku, żeby nakręcić ostatnie zdjęcia plenerowe pośród świątecznych dekoracji. Polański pozyskał też nowe ujęcie otwierające, nakręcone z  gzymsu pod dachem budynku znajdującego się po drugiej stronie ulicy od Dakoty. To było pierwsze ujęcie, które zostało nakręcone podczas letniej sesji zdjęciowej, ale reżyser nie był zadowolony z efektu, więc kazał je powtórzyć. Potem wszyscy wrócili do Los Angeles, żeby tam dokończyć pracę. Ostatnie zdjęcia w  studio Paramount nakręcono dopiero po świętach. Polański nie wahał się przed powtarzaniem ujęć, więc przekroczył pierwotny budżet w wysokości 1,9 miliona dolarów o  400 tysięcy (wcześniej przekroczył też o  300 tysięcy budżet Nieustraszonych pogromców wampirów).

Sharon zrywa kontrakt z Martinem Ransohoffem. Koniec 1967 roku Wkrótce po zejściu z  pokładu Princess Italia w  Los Angeles Sharon udała się do Martina Ransohoffa. Powiedziała mu, że chciałaby zostać zwolniona z pozostałych trzech lat wiążącej ją z  nim umowy. Planowała zakończyć karierę filmową i  skupić się na obowiązkach żony. Powiedziała Ransohoffowi, że chce założyć z Polańskim rodzinę. Ransohoff się zgodził, jak sam później deklarował, „pod warunkiem, że rzeczywiście zamierza zakończyć karierę”. Uzgodnili również, że przez następne cztery lata Sharon będzie mu przekazywać 25 procent swoich zarobków. W  ten oto sposób byłaby wolna i  mogłaby zabiegać o  role, w  których będzie się mogła spełnić jako aktorka komediowa. Z  innej relacji wynika, że ta rozmowa odbyła się bliżej premiery Doliny lalek. Mniej więcej wtedy Sharon poprosiła o  zwolnienie jej z  kontraktu. Tak wspominał Ransohoff w jednym z wywiadów. – Powiedziała, że chce mieć dzieci i nie chce już grać w  filmach – twierdził. Ransohoff musiał sobie zdawać sprawę, że to był tylko wybieg – ponieważ Sharon wkrótce wznowiła karierę aktorską. Zdjęcia Sharon ukazały się na rozkładówce magazynu „Esquire” w  grudniu 1967 roku, wraz z  cytatami z  chińskiego przywódcy Mao Zedonga. Rozkładówka została opatrzona tytułem: Mao Zedong dla początkujących. Tekst rozpoczynał się słowami: Mała, czerwona książeczka z  najważniejszymi myślami Mao Zedonga oddziałuje dziś na ludzi na całym świecie z  wielką siłą, mimo że jest potwornie nudna i w ogóle nie zapada w pamięć. Aby jakoś ten paradoks rozgryźć, grono szacownych redaktorów wyznających idee kapitalistyczne podjęło trud przedstawienia niektórych najważniejszych fragmentów w  sposób możliwie przemawiający do wyobraźni. Od strony wizualnej wspierała nas Sharon Tate, której należą się wielkie wyrazy uznania jako

odtwórczyni jednej z  ról w  filmie Dolina lalek, który dzięki Twentieth Century-Fox wkrótce zobaczymy na ekranach[13]. 1. Każdy komunista musi spojrzeć prawdzie w oczy: „Władzę polityczną przynoszą karabiny”. Problems of War and Strategy (6 listopada 1938) [Ten fragment został zilustrowany zdjęciem Sharon, która przyklęka na jedno kolano i – odsłaniając przy tym spory kawałek biustu – w jednej ręce trzyma lufę karabinu, w drugiej zaś wycelowany przed siebie pistolet]. 2. Naszym podstawowym zadaniem jest wykorzystać zasoby pracy w  zorganizowany sposób i  zachęcać kobiety do pracy w  gospodarstwie. Our Economic Policy (23 stycznia 1934 roku) [Do tego fragmentu dobrano zdjęcie, na którym kształtna Sharon leży na beli siana]. 3. Jak można powiązać teorię marksistowsko-leninowską z  praktyką rewolucji chińskiej? Ujmując rzecz najprzystępniej, poprzez „wypuszczenie strzały do celu”. Strzała ma się do celu tak, jak marksizmleninizm ma się do chińskiej rewolucji. Niektórzy towarzysze tymczasem „wypuszczają strzały bez celu”, strzelają na oślep – i  tacy ludzie mogą zaszkodzić rewolucji. Rectify the Party’s Style of Work (1 lutego 1942). [Informacji towarzyszyło zdjęcie Sharon w  mokrym podkoszulku z łukiem w ręku]. 4. Świat należy do was, tak samo jak i  do nas, ale ostatnie analizy wskazują, że jednak do was. Jesteście młodzi, pełni wigoru i  energii. Jesteście w fazie pełnego rozkwitu jak słońce o ósmej czy dziewiątej rano. Pokładamy w was wielkie nadzieje. Świat należy do was. Przyszłość Chin należy do was. Porozmawiajcie podczas spotkania z chińskimi studentami i stażystami w Moskwie (17 listopada 1957). 5. Burżuazyjne pochlebstwa mogą zjednać sobie tych spośród nas, którym zabraknie siły woli. Mogą się znaleźć komuniści, których wróg nie pokonał bronią i  którzy zasłużyli sobie na miano bohaterów za opór wobec tego wroga, a potem ulegną pociskom w lukrowej polewie. Musimy się takich rzeczy wystrzegać. Report to the Second Plenary Session of the Seventh Central Committee of the Communist Party of China (5 marca 1949). [Tekst znajdował się na tle zdjęcia przestawiającego nagi tors Sharon Tate, której sutki zostały zakryte pasem z nabojami]. 6. Ktokolwiek zechce się czegoś dowiedzieć, będzie musiał z tym czymś nawiązać kontakt poprzez życie (i praktykę) w odnośnym środowisku. (…) Jeśli komuś zależy na wiedzy, będzie musiał wziąć czynny udział w zmienianiu rzeczywistości. Jeśli ktoś chce poznać smak gruszki, będzie musiał tę gruszkę zmienić, zjadając ją. On Practice (lipiec 1937). [Tu zamieszczono zdjęcie Sharon w  mocno rozpiętej bluzce i z nadgryzioną gruszką w dłoni].

Najogólniej rzecz biorąc, rozkładówka „Esquire” to satyryczna prezentacja koncepcji maoizmu okraszona

erotyzmem – w  wersji „negliż plus broń” – w  wydaniu młodej aspirującej aktorki, będącej jednocześnie córką oficera wywiadu, który służył w Korei w okresie wojny w Wietnamie. Pewnie zdecydowanie mniej przyjemnie czytało się – zwłaszcza aktorkom, w  tym Sharon – recenzje Doliny lalek. Bosley Crowther napisał dla „New York Timesa” tekst, który rozpoczynał się tak: Dolina lalek Jacqueline Susann to ogólnie kiepska książka, ale to i tak nic w  porównaniu z  filmem Marka Robsona nakręconym na jej podstawie. Zbanalizowana do bólu, ckliwa zbieranina zakulisowych wątków, jakoś tam nawiązujących do Peyton Place. Historia trzech kobiet, które realizują różne swoje egoistyczne aspiracje, wdają się w  romanse i  łykają kolejne seconale. To dokładnie tak samo puste i  tak samo staromodne jak wszystko, co nam dotychczas pokazała Lana Turner. Szanującemu się kinomanowi nie pozostaje nic innego, jak tylko roześmiać się i  odwrócić wzrok.

Bez słowa uznania pisze: „Sharon Tate jako beztalencie, które się poddaje, gdy ma stracić piersi”. Pomimo słabych recenzji filmu bilety sprzedawały się bardzo dobrze. Felietonistka Joyce Haber napisała 29 stycznia 1968 roku: Lalki, które zapewne zasługują na miano jednego z  najgorszych filmów wszech czasów, z  jakiegoś powodu biją rekordy kasowe. Jeśli tak dalej pójdzie, znajdą się wśród najlepiej zarabiających filmów w  historii kina. Lalki to coś zupełnie wyjątkowego: słaby film, który pędzi jak burza. Złe recenzje i jeszcze gorsze opinie zdają się tylko zwiększać jego atrakcyjność w  oczach publiczności. A  do tego główne role grają Sharon Tate, Patty Duke i Barbara Parkins!

ROZDZIAŁ 5

Rok 1968: małżeństwo i rozwój kariery w Hollywood Sharon i Roman pobrali się 20 stycznia 1968 roku. Polański tak pisał później o tamtej decyzji:

Sharon nie ukrywała, że bardzo pragnie mieć dziecko. Chociaż nigdy nie wspomniała o  ślubie i  prowadziła wyemancypowane życie w  kalifornijskim stylu, wiedziałem, że z  racji katolickiego wychowania małżeństwo jest dla niej ważne. Poprosiłem ją o  rękę niespodziewanie, wieczorem w  jakiejś restauracji. (…) Postanowiliśmy wziąć ślub w  Londynie. Tam był mój prawdziwy dom i  tam mieszkała większość moich przyjaciół[14].

Ślub miał spontaniczny charakter i  odbył się w  Londynie, w związku z czym rodzice Sharon, Doris i Paul, nie mogli wziąć w nim udziału. Do znajomych rozesłano telegramy. Ceremonia – o charakterze cywilnym – odbyła się o godzinie 11 w Chelsea Registry Office przy Kings Road, potem zaś rozpoczęło się świętowanie. Druhną Sharon została Barbara Parkins, która razem z  nią grała w  filmie Dolina lalek. Na świadka Roman poprosił swojego wspólnika Gene’a Gutowskiego. Zebrał się też tłum reporterów i gapiów.

Roman Polański i Sharon Tate w dniu swojego ślubu, Londyn, styczeń 1968 Fot. Bettman/Getty Images

To był ślub w sam raz na okładkę. Sharon i Roman byli ubrani zgodnie z najnowszymi ówczesnymi trendami, jak bogaci hipisi. Roman miał na sobie zieloną marynarkę w  stylu Teddy Boy, którą kupił w  butiku w  Hollywood. Sharon, w  duchu oszczędności i  gospodarności wpojonych przez matkę, sama zaprojektowała sobie suknię. Była to ultrakrótka sukienka z  tafty w  odcieniach beżu. W  rozmowie z  dziennikarzami tak oto żartobliwie opisała swój projekt: „To suknia w  stylu renesansowym. W każdym razie od kolan w górę”. Na ślub przyleciała do Londynu Sharmagne Leland-St. John, dziewczyna, z  którą wielokrotnie schodził się i  rozchodził Jay Sebring. Pracowała akurat nad albumem aktora Richarda Harrisa. „Sharon wyglądała nadzwyczaj pięknie – wspomina Leland-St. John. – Włosy układała jej Carrie White, z  którą leciałam na ten ślub jednym samolotem. Wpięła w loki Sharon małe kwiatki. Do tego Sharon założyła bardzo krótką suknię z bufiastymi rękawami”. Ślub odbył się niedługo przed jej 25 urodzinami. – Sharon i  ja jesteśmy bardzo szczęśliwi – ogłosił Polański, a Sharon dodała: – Jestem niewiarygodnie szczęśliwa! Uroczystość relacjonowała prasa londyńska oraz dziennikarze z  całego świata. Małżeństwo przyniosło parze olbrzymie zainteresowanie mediów – bo przecież w  showbiznesie mało co cieszy się takim wzięciem jak niezwykłe, żeby nie powiedzieć nieprawdopodobne małżeństwo dwóch młodych gwiazd. To w  zupełności wystarczyło, żeby wzbudzić powszechne zainteresowanie. Na ślub i  towarzyszące mu imprezy przyjechał Peter Sellers. Jedna z tych imprez odbyła się w Playboy Club. Udział w niej wzięli Brian Jones, Sean Connery, Rudolf Nuriejew, księżna Radziwiłł, Leslie Caron, Candy Bergen, Joan Collins, Michael Caine i wielu innych. Na jednej z  wielu imprez zorganizowanych w  związku ze ślubem – a  konkretnie na tej odbywającej się w  domu lekarza (prawdopodobnie chodzi o  doktora Greenburgha, sąsiada Polańskiego) – pojawiła się Jacqueline Susann, autorka powieści Dolina lalek. Później wspominała to tak:

– To było naprawdę coś. Sharon była bardzo szczęśliwa, ale też całkowicie zdominowana przez Romana. Nie wygląda na takiego, ale ewidentnie jest typem dominującym. Dominująco do kobiet odnosiło się wielu niskich mężczyzn, na przykład Billy Rose, Napoleon. Na przyjęciu pojawiły się takie sławy jak Warren Beatty, Leslie Caron, kilka byłych dziewczyn Warrena, była żona Tony’ego Curtisa, ta Niemka. Sharon pokazała się w  czarnej, szyfonowej sukni stylizowanej na lata trzydzieste, którą gdzieś okazyjnie kupiła. Suknia była długa. Roman tylko spojrzał i od razu mu się nie spodobała. Powiedział jej to wprost, a  wtedy ona poszła się przebrać do ich pokoju, wróciła w mini. – Dodała też: – Ona była niezwykle wrażliwą dziewczyną i  chciała robić wszystko, czego życzył sobie Roman. Roman nakarmił Sharon kawałkiem tortu weselnego i w całym tym euforycznym uniesieniu ich przyszłość jawiła się w  niezwykle jasnych barwach. Miesiąc miodowy spędzili na nartach w Alpach Szwajcarskich. 9 lutego, niemal trzy tygodnie po ślubie, londyński „Daily Mirror” opublikował tekst zatytułowany Mini Skirt Brawl for Sharon and Roman: Reżyser Roman Polański wrócił niedawno z  miesiąca miodowego z  zabandażowaną ręką i  trzema szwami na wardze. Przyczyną tych urazów filmowca wydaje się minispódniczka, którą miała na sobie aktorka Sharon Tate, od 11 dni będąca jego żoną. Na zdjęciu widać ich oboje na lotnisku Heathrow. Sharon, lat 24, i  Polański szli ulicami Paryża do kina, gdy jej przyciągająca uwagę zamszowa mini okazała się pokusą nie do odparcia dla jednego z  przechodniów. Mężczyzna spojrzał… potem spojrzał jeszcze raz… a  następnie złapał Sharon. Polański, lat 34, uderzył rzutkiego Hiszpana. Hiszpan odpowiedział mu tym samym. „Wywiązała się niezła bójka, zajęliśmy cały chodnik – powiedział Polański na lotnisku, gdy wrócili z Paryża. – Przyjąłem kilka kopniaków i ciosów, ale i on mnie popamięta”. Ostatecznie nieznajomy mężczyzna uciekł. Polański, który poślubił Sharon w Chelsea Registry Office w Londynie, udał się do szpitala. Tam opatrzono mu brzydką ranę na wardze. Sharon gra główną rolę w filmie Dolina lalek, którego premiera miała miejsce niedawno.

Po powrocie do Los Angeles Sharon i  Roman wzięli udział w  przyjęciu, które 18 lutego 1968 roku zorganizował ich znajomy Steve Brandt. Przybyli na nie Patty Duke, felietonistka Rona Barrett, aktorka Lynn Loring z mężem, Roy Thinnes, aktor i piosenkarz Michael Crawford oraz Noel Harrison. Obecni byli podobno również Barbra Streisand i  Elliott Gould. Kariera Sharon nabierała rozpędu. W  marcu 1968 roku w  brazylijskim magazynie „Capricho” ukazał się artykuł zatytułowany Hollywood to brama do piekieł, w którym drukowanymi literami stało: Sharon Tate, jedna z  najbardziej obiecujących amerykańskich gwiazd nowego pokolenia, oskarża Hollywood o  fałszywe moralizatorstwo i twierdzi, że stara mekka kina to miejsce wybitnie zdeprawowane. Oparła się wielkiej presji i  znosiła najróżniejsze groźby, w  tym od producenta, który ją odkrył. Wszystko przez to, że nie chciała zerwać z ukochanym ani go zdradzić.

Dalej znajduje się dłuższy cytat z Sharon: Jestem kompletnie psychodeliczna, chociaż oczywiście nie w  takim rozumieniu jak Julie Christie, proszę! Wiem, że niektórzy uważają, że staram się ją naśladować. Nie do wiary! Mnie zależy na znacznie większej swobodzie. Julie została więźniem własnej ambicji. Moim zdaniem jest sfrustrowana. Twierdzi, że jest neurotyczna. Ja nie mam żadnych hamulców. Robię to, co chcę. Kiedy mam ochotę, flirtuję z taksówkarzem. Lubię nowe rzeczy, nowe doznania. Dlaczego nie?

Artykuł opisuje również problemy Sharon z  Martinem Ransohoffem, któremu nie podobał się jej związek z Romanem: Nigdy nie obiecałam Martinowi, że zrezygnuję z prawa do tego, by żyć tak, jak mi się podoba. Gdy człowiek się zakocha, dzieje się coś zabawnego. To staje się tak nagle. Kontrakty, plany, wszystko się zmienia w jednej chwili. Potrafiłam myśleć tylko o tym, że zakochałam się w Romanie. Nic innego nie miało dla mnie znaczenia. To jednocześnie wspaniałe i  okropne uczucie. Zostałam z  Romanem w  Londynie, dla niego zagrałam w  Nieustraszonych pogromcach wampirów. Martin nie potrafił się z  tym pogodzić, nawet mi groził. Powiedziałam mu, że ma iść do diabła. Najbardziej irytowało go, że mieszkam z Romanem. „Przynajmniej wyjdź za niego za mąż” – wrzeszczał. To w  sumie zabawne, Hollywood to strasznie zdeprawowane miejsce, brama do piekieł, ale gdy chodzi

o  nowicjuszki, takie jak ja, potrafi być bardzo wiktoriańskie. Presja była tak duża, że Roman postanowił się podporządkować. Ożenił się ze mną. Jest aniołem. Wiedział, że inaczej się nie da. Hollywood, za pośrednictwem Martina Ransohoffa, zaproponowało mi coś wspaniałego: rolę Jennifer w  Dolinie lalek, bestsellerze numer jeden w  Stanach. O  rolę zdeprawowanego i  uzależnionego od prochów wampa zabiegały takie aktorki jak Candice Bergen, Anna Karina, Anouk Aimee czy Anne Bancroft. Ja miałam dostać tę rolę pod warunkiem, że wyjdę za Romana. I tak też się stało. Najgorsze jest jednak to, o czym Martin najwyraźniej nie wiedział – gdy kogoś kocham, takie sprawy jak kariera czy sława mam gdzieś. Gdy kogoś kocham i  wychodzę za niego za mąż, to chcę dzieci, domu, spokojnego życia. Martin mówi, że po Dolinie lalek całe Hollywood padło mi do stóp. I  co z  tego? Kobiety potrafiące poradzić sobie jednocześnie z małżeństwem i karierą stanowią prawdziwą rzadkość. Gdy ktoś chce obu tych rzeczy naraz, dochodzi do tragedii. Mąż jest zazdrosny o  sukcesy żony, żona zaczyna mieć dość zazdrości męża, a  wszystko dlatego, że męża pragnie tak samo mocno jak swej kariery zawodowej. No i  co jest wtedy ważniejsze? Okładka magazynu, którą można się pozachwycać przez cały jeden dzień, czy raczej miłość męża, którego się ma na całe życie?

Autor wychodzi z  założenia, że powyższy cytat jest mniej więcej dokładny.

Roman na początku 1968 roku Filmowiec nieustannie tworzy w  głowie zarysy nowych projektów. Jednocześnie pracuje nad kilkoma różnymi pomysłami, nawet gdy ciągle jeszcze zajmuje się czymś bardzo złożonym, jak Dziecko Rosemary. Ludzie z  Paramount zaczęli blokować dwa pozostałe projekty Polańskiego pod szyldem Cadre-Paramount, jeszcze zanim przyszło im podejrzewać, że Dziecko Rosemary okaże się wielkim hitem. Z miejsca odrzucili pomysł produkcji quasi-westernu Gérarda Bracha oraz przyhamowali prace nad filmem Szaleńczy zjazd z  Robertem Redfordem. Polański chciał sam nakręcić Szaleńczy zjazd: „Włożyłem w to dużo pracy, razem z  Jimmym Salterem napisałem scenariusz, eksperymentowałem z kamerami i uprzężami, które można by zamontować na nartach”. Chciał kręcić ten obraz w  Europie, w  największych kurortach, ale ludzie z  Paramount obstawali przy Stanach. To był projekt Roberta Redforda. To w jego głowie zrodził się pomysł na film o narciarstwie zjazdowym, on zebrał informacje na temat tej dyscypliny sportu w  Europie i  on namówił Paramount do sfinansowania tego projektu. Potem też sam go wyprodukował i  zagrał w  nim główną rolę. Początkowo zależało mu na tym, żeby reżyserem był Roman Polański. Szczegóły sprawy zostały już zapomniane, ale rozmowy o  budżecie trwały kilka tygodni. Po pewnym czasie ludzie z  Paramount mieli dość przeciągających się negocjacji i postanowili zatrudnić innego reżysera, Michaela Ritchiego. Polański podpisał umowę na reprezentację z agentem Billem Tennantem, powiązanym z  Ziegler Ross Agency. Zaprzyjaźnili się. (W  sierpniu następnego roku to właśnie Tennant miał telefonować do Londynu i przekazać swojemu klientowi wieści na temat tragicznych wydarzeń z  Cielo Drive). Agent zasugerował, żeby Polański zrobił sobie trochę wolnego,

a  dopiero potem zaczął rozglądać się za nowym projektem do wyreżyserowania. Dla Romana miało to daleko idące konsekwencje, gdyby bowiem udało mu się załapać do filmu z  Robertem Redfordem, realizowanego przez dużą wytwórnię, gwarantującą całość budżetu, mógłby się wyrwać z  dotychczasowego kręgu tematów – czyli filmów z  okultyzmem, przemocą i  innymi dziwactwami w  tle. Najwyraźniej jednak nie było mu to pisane. Polański, który kręcenie własnych filmów zaczynał od dwuminutowego Morderstwa, projektu jeszcze z czasów szkoły filmowej w Polsce, a potem zrobił Nóż w wodzie, Wstręt, Matnię, a  teraz nakręcił Dziecko Rosemary, najwyraźniej powoli miał dość scenariuszy poruszających kwestie horroru, szaleństwa i  okultyzmu, jak sam to określał. – To wszystko w  ogóle mnie nie interesowało – twierdził. Ostatecznie jednak wkrótce potem rozpoczął prace nad scenariuszem opowiadającym o kanibalizmie w grupie Donner Party!

Chateau Marmont Brain Aherne przedłużył umowę najmu posiadłości w  Santa Monica z  okresu prac nad Dzieckiem Rosemary, ale Polański i  Tate postanowili tam nie zostawać. Roman twierdzi, że przenieśli się do hotelu-apartamentowca Sunset Marquis. Nie zatrzymali się tam na długo, ponieważ już wkrótce wynajęli apartament z  aneksem kuchennym (o  numerze 3F) na czwartym piętrze słynnego Chateau Marmont. Pokoje w Chateau miało wielu ich znajomych. Polański pisał tak: „Nasz dzień zaczynał się zwykle od wizyty [Briana] Morrisa i [Simona] Hesery: zjawiali się w szlafrokach na przygotowane przez Sharon wspólne śniadanie”[15].

Chateau Marmont, wizytówka dostępna w lobby

W  1968 roku – za sprawą sukcesu filmu Bonnie and Clyde (Bonnie i  Clyde) – Warren Beatty był już niezwykle wpływową

postacią w  branży filmowej. Obracał się w  towarzystwie zamieszkałym w  Chateau Marmont. W  książce Easy Riders, Raging Bulls – How the Sex-Drugs-and-Rock ‘n’ Roll Generation Saved Hollywood znajduje się następujący opis: Beatty pojawiał się na przyjęciach w  Chateau Marmont, gdzie mieszkali Roman Polański i  jego dziewczyna Sharon Tate, Dick Sylbert i  jego brat bliźniak Paul, a  także żona Paula, Anthea. Polański, człowiek zabawny i  figlarny, świetnie sobie radził w  roli duszy towarzystwa. Opowiadał historie, które ciągnęły się po 20, 30 minut. „Prawie się nie dało wejść mu w słowo – wspomina Dick, który brał udział w pracach przy zakończonym właśnie Dziecku Rosemary. – Był jak te dzieciaki na bar micwach, które wstają, żeby tańczyć i  śpiewać. Potrafił doprowadzić ludzi do szału i  był nastawiony na rywalizację. Ty opowiedziałeś dowcip, to on też musiał opowiedzieć dowcip. Ale to ogólnie świetny facet”.

Tate i  Polański należeli do ścisłej czołówki najsłynniejszych i  najmodniejszych młodych par w  Hollywood. Byli stale na celowniku dziennikarzy. Chwilowo pieniędzy im nie brakowało, więc mogli swobodnie latać między Londynem, Nowym Jorkiem, Paryżem i  Los Angeles, a  także w  dowolnych innych kierunkach. Otrzymywali niezliczone zaproszenia na przyjęcia i  spotkania organizowane przez zamożnych i  sławnych ludzi. W  tygodniach poprzedzających premierę Dziecka Rosemary, gdy mieszkali w  Chateau Marmont, dosłownie nurzali się w sławie. Jeśli chodzi o pobyt Sharon Tate w Chateau Marmont, pojawia się tylko jedna kontrowersyjna informacja. Dotyczy ona śledztwa przeprowadzonego w  1974 roku przez Richarda Smitha z  Immigration and Naturalization Service (jednostki wchodzącej w  skład Departamentu Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych). Smith zbierał informacje o  aktywności angielskiej grupy okultystycznej, która w  latach 1967–1968 przedostała się również na teren USA. Z jego ustaleń wynika, że bliskie kontakty z  tą grupą utrzymywał John Phillips, który przekazał jej też spore pieniądze. W  październiku 1974 roku Smith zawarł w  swoim raporcie informacje, które uzyskał z  biura szeryfa Los Angeles County.

Z  raportu wynikało, że „Sirhan Sirhan utrzymywał kontakty” z  angielską organizacją satanistyczną „i  brał udział w  przyjęciach organizowanych w  imieniu tej organizacji przez ludzi znanych z  telewizji. Na przyjęciach tych odprawiano różne rytuały, związane głównie z  dewiacjami seksualnymi i intensywnym zażywaniem narkotyków. Jedno z takich przyjęć odbyło się w domu Sharon Tate”. Tego rodzaju przyjęcie u  Sharon Tate mogło się odbyć tylko w  dwóch miejscach: albo w  posiadłości przy Palisades Beach Road, którą Roman i  ona wynajmowali w  okresie prac nad Dzieckiem Rosemary (i  z  której wyprowadzili się na początku 1968 roku), albo w  Chateau Marmont, gdzie mieszkali zimą i  wiosną 1968 roku. (Dalsze informacje na ten temat można znaleźć w posłowiu do tej książki).

Mia i Beatlesi w Indiach W lutym 1968 roku, czyli zaledwie kilka tygodni po wydaniu na świat diabelskiego dziecka w  filmie Dziecko Rosemary, Mia Farrow udała się na trzy miesiące do ośrodka pod nazwą Transcendental Meditation w  północnych Indiach. Zajęcia odbywały się tam pod przewodnictwem duchowego lidera Maharishi Mahesh Yogi. W  tym sławnym wydarzeniu uczestniczyli także członkowie grupy The Beatles ze swoimi żonami i znajomymi. Pojawiły się tam również inne znane postaci, jak wokalista folkowy Donovan, Mike Love z  Beach Boys, muzyk jazzowy Paul Horn, siostra Mii i jej brat John, a do tego pewnie jeszcze ze 30 innych osób. Atmosfera w  ośrodku dość szybko się zepsuła. Maharishi oczekiwał na przykład, że Beatlesi przekażą od 15 do 25 procent swoich rocznych dochodów na rachunek bankowy w  Szwajcarii. Poza tym duchowy przywódca napastował seksualnie jedną z kobiet z Kalifornii – podczas prywatnej sesji terapeutycznej, w  założeniu poświęconej zwiększaniu świadomości kosmicznej, rzekomo zaczął pocierać ręką jej krocze. W  końcu John Lennon poinformował Maharishiego, że wyjeżdża. Zapytany dlaczego, odparł: – To ty masz tu kontakt z kosmosem, więc sam powinieneś wiedzieć. Doświadczenia z  Maharishim skłoniły Johna Lennona do napisania utworu Sexy Sadie, który trafił na White Album. Charles Manson i  członkowie Rodziny uważali, że utwór ten dotyczy bezpośrednio Susan Atkins (znanej też jako Sadie Glutz i w wewnętrznych kręgach nazywanej właśnie Sexy Sadie). Może szkoda, że Manson nie brał udziału w  tamtym duchowym spotkaniu. Być może w północnych Indiach udałoby mu się nieco uspokoić zaburzoną psyche. A  może – podobnie

jak Lennon – stwierdziłby, że czegoś tam jednak brakuje i że ta szopka Maharishiego to jedno wielkie oszustwo. Krótko po tym spotkaniu w  „Newsweeku” pojawił się niezwykle optymistyczny artykuł zatytułowany The New American Beauties: Idealnie fotogeniczna i  niezwykle zmysłowa Sharon Tate to jedna z  najbardziej powalających młodych dziewczyn, jakie pojawiły się w  Hollywood od długiego czasu. Zaczynała jako odkrycie szeregowego agenta Martina Ransohoffa i  przez pierwsze pięć lat hollywoodzkiej kariery zrobiła prawdziwe postępy, co nie zdarza się często. W  swoim ostatnim filmie, Dolinie lalek, jako jedyna z lalek pozostała przy życiu. Dziś jest już żoną genialnego i  zmiennego polskiego reżysera Romana Polańskiego, więc być może zacznie teraz realizować swój wielki potencjał. Wspominając Wstręt swojego męża, marzy: „Chciałabym być amerykańską Catherine Deneuve. Ona wciela się w  rolę pięknych i wrażliwych dziewczyn o głębokim wnętrzu i dość błyskotliwym umyśle”. [Dwa ostatnie zdania „Newseek” zacytował z  promocyjnego filmu dokumentalnego z  1966 roku, All Eyes on Sharon Tate]. Dalej mówi o  swojej przeszłości: „Wszyscy widzą we mnie jedynie laleczkę na trampolinie”. Na myśl u  Faye Dunaway w  jej pięknych piwnych oczach pojawia się błysk: „Dunaway! – wzdycha. – Oooooochhhh! To jest dopiero kobieta. Ona po prostu jest, ma tego pełną świadomość i nie da się przejść obok niej obojętnie”. Ale Sharon Tate nadal szuka Sharon Tate. „Czasami – wzdycha – myślę sobie, że wyszłabym na tym lepiej, gdybym była po prostu symbolem seksu. Przynajmniej wiedziałabym, na czym stoję. Wtedy jednak – dodaje szybko – chybabym zwariowała”.

Również w  marcu 1968 roku felietonistka Sheilah Graham pisała: Odkąd Sharon Tate wyszła za Romana Polańskiego, jej relacje z Martinem Ransohoffem trochę się skomplikowały. Roman i  Ransohoff toczą zacięty spór. Sharon jest nadal związana umową z Martym, założę się jednak, że gdyby go ładnie poprosiła, on by ją z  tego kontraktu zwolnił. Producent poświęcił dwa lata na to, żeby ją przygotować do występów aktorskich. Oczekiwał przy tym, że ona przez najbliższych kilka lat nie wyjdzie za mąż. Walczyć można z każdym z wyjątkiem Kupidyna!

Wiosną 1968 roku Mia Farrow rozpoczęła prace nad kolejnym filmem, w  Londynie, A  Dandy in Aspic. Był to film szpiegowski z  Laurence’em Harveyem. Polański w  ostatniej

chwili stwierdził, że Farrow musi dograć jeszcze kilka kwestii, więc poleciał do Londynu. Jednym z  londyńskich bliskich znajomych Romana i  Sharon był Victor Lownes, szef angielskiego oddziału Hugh Hefner’s  Playboy Club. Rzecz działa się w  okolicach urodzin Lownesa, więc Sharon, Roman i  Gene Gutowski wymyślili prezent doskonały – kutasa ze złota. Sharon znała pewnego hollywoodzkiego jubilera i  zadzwoniła do niego w  tej sprawie. Nie miał w ofercie penisa ze złota w skali jeden do jednego, ale zaproponował, że może taki przedmiot wykonać, jeśli dostanie coś na wzór. Gene Gutowski przygotował model wzorowany na swoim przyrodzeniu, a  Roman i  Sharon dostarczyli go jubilerowi. Roman przewoził go samolotem do Londynu. Chcąc uniknąć oclenia przedmiotu, upchnął go sobie w spodniach. Złoty penis nie nastręczył mu żadnych problemów, za to kontrola celna zatrzymała go z  powodu puszki z  filmem, do którego potrzebował dograć dodatkowe kwestie. Czekał na lotnisku, aż Paramount przyśle kogoś, kto wyjaśni całą sprawę.

Lot do San Francisco na pokaz Dziecka Rosemary Na początku 1968 roku Jay Sebring mieszkał z  aktorką Sharmagne Leland-St. John. Na potrzeby tej książki zajrzała ona do swojego kalendarza z  1968 roku: – W  piątek 19 marca lecieliśmy do San Francisco na Dziecko Rosemary, a pod spodem mam wpis o imprezie u Sharon Tate i Romana. O  samym locie mówiła tak: – Pamiętam, że Jay i  ja wrzuciliśmy kwas, a  potem wsiedliśmy na pokład prywatnego samolotu z  Sharon i  Romanem. Byli tam chyba też rodzice Sharon, być może Mia Farrow i  jeszcze kilka innych osób. Lecieliśmy gdzieś na północ na tajny przedpremierowy pokaz Dziecka Rosemary. – Koniec lat sześćdziesiątych to był okres największej popularności LSD. Było wtedy dosłownie wszędzie. Tej wiosny Sharon miała zaznać jeszcze większej chwały. W  corocznym badaniu ankietowym przeprowadzanym wśród właścicieli amerykańskich kin przez gazetę branżową „Independent Film Journal”, a  zacytowanym 20 kwietnia 1968 roku w  „Los Angeles Times”, Sharon została wymieniona w gronie najlepszych „nowych twarzy” kobiecych. Znalazła się więc w  tej samej kategorii co Faye Dunaway, Raquel Welch, Katharine Ross, Jean Shrimpton, Lesley Ann Warren, Judy Geeson i Michele Lee.

Beatlesi, Apple Records i Terry Melcher W maju 1968 roku John Lennon i Paul McCartney przylecieli do Nowego Jorku, aby ogłosić utworzenie Apple Records. Wystąpili w The Tonight Show, programie oglądanym przez 25 milionów osób. Zachęcali muzyków i  autorów tekstów do nadsyłania kaset z  próbnymi nagraniami, na podstawie których ich wytwórnia mogłaby podjąć decyzję w  sprawie kontraktu na nagranie płyty. Wieść rozniosła się po świecie, przez co Apple Records została dosłownie zalana taśmami, pomysłami, propozycjami i prośbami. Beatlesi, dzięki wielkiemu sukcesowi ich albumów, w szczególności Rubber Soul i Sgt. Pepper, a także filmów, dysponowali sporym majątkiem, więc ich zapewnienia o  wynagrodzeniu za nadesłane kasety demo wydawały się wiarygodne. Tego lata współpracę z  Apple w  roli producenta nawiązał Terry Melcher, co miało mieć wiele karmicznych skutków w  przyszłości. Melcher mieszkał wtedy przy 10050 Cielo Drive razem z Candice Bergen.

Liberté, égalité, fraternité W  Stanach Zjednoczonych studenci przejęli właśnie Columbia University, potem na początku maja we Francji wybuchły wielkie rozruchy. Robotnicze związki zawodowe i  studenci zawiązali sojusz, dzięki czemu udało im się wywalczyć podwyżki płac i  niemalże doprowadzić do obalenia rządu Charles’a de Gaulle’a. Po ulicach Paryża krążyły duchy roku 1789, które powracały regularnie co kilkadziesiąt lat z  hasłem Liberté, égalité, fraternité na sztandarach. Jeszcze w  marcu miały miejsce ataki na amerykańskie placówki dyplomatyczne w  Paryżu w  związku z  wojną w  Wietnamie. W  Nanterre, na przedmieściach Paryża, aresztowano kilku pracowników uniwersytetu, jednego z  oddziałów Sorbony. Wtedy studenci zajęli budynek administracyjny uczelni. Historia świata nie odnotowuje chyba ruchu, który byłby bardziej podzielony i  miał więcej odłamów niż francuska lewica, ale tamtego dnia, 22 marca, Daniel Cohn-Bendit doprowadził do powstania koalicji guevarystów, anarchistów i trockistów wśród pracowników uniwersytetu w Nanterre. Tak oto doszło do okupacji uczelni i powstania ruchu nazwanego Le 22 Mars. Okupanci zostali siłą usunięci z  budynków, więc 3 maja schronili się na Sorbonie w Paryżu. To wtedy duchy z  1789 roku rozpoczęły swój taniec pod hasłem „Patrzy na nas cały świat”. Świetnie zorganizowani ludzie z  różnych ruchów lewicowych poszli na wojnę z  państwem burżuazyjnym. Rzucali kamieniami, podpalali samochody, rozlepiali plakaty, budowali barykady. W  ciągu miesiąca zamieszki rozprzestrzeniły się tak bardzo, że zamknięto niemal wszystkie uniwersytety we Francji. Na ulice spontanicznie wyszło około miliona osób. „Iskra wreszcie podpaliła lont” – pisał artysta i aktywista Jean-Jacques Lebel.

Informacje o rozwoju sytuacji ludzie na barykadach czerpali z radia. Dzielnica Łacińska została zajęta przez 20 tysięcy osób. Stanęły barki, zamknięto porty. Nie jeździły pociągi, nie latały samoloty, nie rozwożono poczty. Gdy robotnicy są dobrze zorganizowani, to znaczy „szybko dowiadują się o  nowych faktach”, mogą sprawnie zareagować, gdy ktoś próbuje im zaoferować gorsze niż dotychczas warunki. Tak oto w 1968 roku we Francji rolnicy wjechali traktorami do miast i  dołączyli do studentów w  żądaniach pełnego zatrudnienia, sprawiedliwego opodatkowania, wyższych wynagrodzeń i większego wpływu na sprawowanie władzy. W  rezultacie tych zajść podpisano porozumienie z  Grenoble. Francuscy przemysłowcy musieli zgodzić się na 10-procentowy wzrost płacy minimalnej w  przemyśle i  rolnictwie oraz na skrócenie tygodnia pracy o  jedną lub dwie godziny. Wiosną 1968 roku gazety czytało się z  zapartym tchem. Duchy 1789 roku triumfowały. W  tym czasie Roman i  Sharon pojechali samochodem do Cannes na Riwierze Francuskiej, na 21 Festiwal Filmowy w  Cannes, który odbywał się w  dniach 10–24 maja. 12 maja podjechali pod hotel czerwonym ferrari Romana. W  środku znajdowało się sporo bagażu i  nowy magnetofon kasetowy, z którego dobiegały dźwięki nieopublikowanego jeszcze utworu Jumpin’ Jack Flash Rolling Stonesów. Ubrani byli w  sposób skrajnie ekstrawagancki: w  dopasowane zamszowe garnitury z  Rodeo Drive oraz najróżniejsze naszyjniki i  medaliki z  koralami i  koralikami. Jakże to kontrastowało z  aktualną sytuacją polityczną. Roman Polański miał zasiadać w  jury, w  skład którego wchodzili oprócz niego Louis Malle, Monica Vitti i  Terence Young, brytyjski reżyser pierwszych filmów o  przygodach Jamesa Bonda. Wśród 26 filmów wybranych do konkursu znalazły się: Je t’aime, je t’aime (Kocham cię, kocham cię) Alaina Resnais’go, The Fireman’s  Ball (Pali się, moja panno) Miloša Formana, A  Report on the Party and the Guests (O  uroczystości

i  gościach) Jana Nemeca, Petulia Richarda Lestera oraz Peppermint Frappé (Mrożony peppermint) Carlosa Saury. Polański przybył na zebranie w  sprawie zamknięcia festiwalu, gdzie najpierw został przyjęty brawami, a  następnie wygwizdany i  wybuczany, gdy opowiedział się przeciwko zamknięciu. Reżyser, który wyjechał z  komunistycznej Polski, z  dużą podejrzliwością odnosił się do wszelkich ruchów lewicowych. „Miałem na ten temat wyrobioną opinię. Odwołanie festiwalu pod pretekstem, że jest symbolem elitarnego kapitalistycznego rozumienia kultury, wydawało mi się kompletnym absurdem”[16]. Jean-Luc Godard, z  którym Polański już wcześniej miał zatargi, ogłosił, że chciałby, żeby jego filmy zostały pokazane, ale żeby festiwal został całkowicie przeorganizowany i żeby nie wręczano nagród. François Truffaut wzywał do całkowitego odwołania imprezy. – We Francji staje właśnie wszystko, co ma choć odrobinę godności i przyzwoitości – mówił wtedy Truffaut. – Nie wiem, jak należy to zrobić, wiem natomiast, że dziś po południu albo wieczorem, choćby przez radio, bo gazety przecież nie wychodzą, należy obwieścić, że festiwal w Cannes zostaje odwołany albo że się będzie odbywać w  mocno zmienionej formule. W  ciekawym artykule Richarda T. Kelly’ego zatytułowanym Cannes 1968: Fighting on the Beaches padły takie oto słowa: Gdy się ogląda skrawki nagrań pokazywanych w  doniesieniach informacyjnych z festiwalu, w oczy rzuca się dynamika między głównymi protestującymi, szczególnie między Truffautem i  Godardem. Truffaut jasno i  skutecznie przekazuje powody, dla których jego zdaniem festiwal w Cannes powinien zostać odwołany, nawet jeśli dopuszcza możliwość, że filmy dalej będą pokazywane. Godard jawi nam się natomiast jako ponurak, człowiek kłótliwy i napastliwy. Najwyraźniej przy tej okazji jego legendarny sardoniczny dowcip go opuścił.

Godard twierdził, że zebrani w Grande Salle – ale też branża filmowa jako taka – zdają się nie dostrzegać rewolucji rozgrywającej się na ich oczach. „Nie powstał ani jeden film – mówił Godard – pokazujący problemy, z  którymi zmagają się

studenci i  robotnicy. Ani jeden. Nie nakręcił go Polański, nie nakręcił Forman, nie nakręcił François i nie nakręciłem ja. Coś przegapiliśmy!”. Ostatecznie Polański niechętnie opowiedział się za zamknięciem festiwalu. Członkowie jury zaczęli jeden po drugim rezygnować, począwszy od Louisa Malle’a. Potem wycofał się Polański, po nim Monica Vitti, a  na końcu Brytyjczyk Terence Young. „Zostałem zmuszony do tej rezygnacji – tłumaczył potem Polański. – Osobiście nie uważałem, że powinniśmy rezygnować. Pochodzę z  komunistycznej Polski i  znam takie chwile uniesienia, w  których człowiekowi się wydaje, że robi coś wspaniałego, a potem okazuje się, że to tylko złudzenie”. „Całą Francję ogarnął strajk generalny – napisał reżyser w  swojej autobiografii. – Stawały pociągi i  samoloty, stacje benzynowe nie sprzedawały paliwa. Uczestnicy festiwalu postanowili zabrać manatki i  wyjechać, impreza kończyła się w kompletnym zamęcie”[17]. W  „Variety” napisano, że Elizabeth Taylor i  Richard Burton wyczarterowali prywatny samolot z  Londynu dla pozostawionych w  Cannes przedstawicieli Universal Studios. Skoro festiwal został odwołany, Roman i  Sharon ruszyli samochodem do Rzymu. Drugim samochodem jechał za nimi Michael Sarne. Mieli przed sobą nieplanowany tydzień imprezowania. W Rzymie Roman i Sharon wystąpili w 55-minutowym filmie dokumentalnym Gideona Bachmanna, zatytułowanym Ciao Federico! Fellini Directs Satyricon. Pojawiają się na chwilę w Cinecittà Studios podczas kręcenia filmu Felliniego Satyricon, którego akcja rozgrywa się w  I  wieku naszej ery. Szczupła Sharon ma na sobie minispódniczkę i  biały sweter z  długimi rękawami, a  z  jej ramienia zwisa mała, ciemna torebka na cienkim pasku. Chodzi po planie, trzymając w  dłoni okulary przeciwsłoneczne. Ich krótkiej przechadzce po Cinecittà Studios towarzyszy głos, najwyraźniej należący do Polańskiego, który chyba zainspirowany scenografią starożytnego Rzymu zachęca

Felliniego, aby ten pojechał do Disneylandu. Polański mówi też, że gdy pierwszy raz zabrał Sharon do Disneylandu, oboje byli na haju. Po wizycie w Rzymie para wróciła do Londynu, skąd polecieli do Los Angeles. Kariera filmowa Sharon przebiegała zdecydowanie lepiej niż moja. W  Paramount panował grobowy nastrój. Klapa superprodukcji Urocza Lily, Pomaluj swój wóz i  Molly Maguire – kosztowała fortunę. Bluhdorn postanowił spieniężyć wszystko, co się dało. Zdemontował studio, zwolnił całą masę świetnych fachowców, którzy zjedli zęby na filmie, i  przeniósł dyrekcję do niewielkiego budynku w Bevely Hills[18].

Polański pojawił się w studiu w samym środku tego trudnego okresu. Dziecko Rosemary co prawda zapowiadało się na hit, ale sukces z  tym związany jakoś nie był w  stanie przyćmić mało optymistyczncej wizji przyszłości. Sharon Tate podpisała tymczasem kontrakt na rolę w satyrze szpiegowskiej Matta Helma z udziałem Deana Martina. Jej gaża wyniosła bajońskie (jak na 1969 rok) 125 tysięcy dolarów. (Według danych ze strony www.dollartimes.com siła nabywcza 1 dolara w  1968 roku była równa 6,37 dolara w  roku 2010, co oznaczałoby, że w 2010 roku dostałaby 796 250 dolarów za rolę w  parodii filmów szpiegowskich). W  tym czasie Sharon uznawano już za obiecującą początkującą gwiazdę. Otrzymała nominację do Złotego Globu w  kategorii nowa gwiazda roku – aktorki za rolę w  Dolinie lalek, choć ostatecznie statuetkę odebrała Katharine Ross za rolę w  Absolwencie. Sharon zajęła czwarte miejsce za Mią Farrow, Judy Geeson i  Katharine Houghton w  rywalizacji o  Golden Laurel w  kategorii najbardziej obiecujący debiut – wyniki tego konkursu zostały opublikowane w  „Motion Picture Exhibitor”. Tate zajęła też drugie miejsce w  plebiscycie „Motion Picture Herald” na gwiazdę jutra (w  tym przypadku głównym kryterium wciągnięcia na listę nominowanych były wpływy ze sprzedaży biletów w  kinach). Tego rodzaju wyróżnienia i  nagrody, które pojedynczo nie pojawiały się na pierwszych stronach gazet,

w  ujęciu łącznym przekładały się na rozwój jej kariery aktorskiej. Dzięki temu za następny film jej agent wynegocjował dla swojej klientki jeszcze wyższą gażę.

Kampania Roberta Kennedy’ego W  międzyczasie rozkręcała się kampania senatora Roberta Kennedy’ego (RFK), walczącego o  nominację Partii Demokratycznej na kandydata na urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych. Pod koniec maja Patty Duke, która grała razem z  Sharon w  Dolinie lalek, została zaproszona do udziału w  prawyborach w  stanie Oregon. Miała wystąpić na wiecu poparcia dla kandydata na University of Oregon. John Phillips napisał w swojej autobiografii, że organizatorzy kampanii zgłosili się do niego za pośrednictwem Petera Lawforda z prośbą o „napisanie piosenki Mamas and Papas na potrzeby kampanii w  Kalifornii. Nigdy takiego utworu nie napisałem, ale spotkaliśmy się z  Bobbym i  na dzień przed tamtymi prawyborami jechaliśmy razem z  nim ulicami Los Angeles na pace półciężarówki i dla niego śpiewaliśmy”. W  weekend poprzedzający ostatni dzień kampanii Robert Francis Kennedy włożył dużo wysiłku w to, aby zapewnić sobie zwycięstwo w  Kalifornii (zwłaszcza że 28 maja przegrał w  Oregonie). Pierwszego czerwca, w  sobotni wieczór, w  San Francisco odbyła się debata z  Eugene’em McCarthym. RFK przygotowywał się do niej w  formie krótkich briefingów w Fairmont Hotel. Podobno wypadł całkiem nieźle. W niedzielę 2 czerwca Kennedy zabrał szóstkę swoich dzieci do Disneylandu. Na poniedziałek miał zaplanowany szereg wyczerpujących podróży samolotem, publicznych przejazdów samochodem oraz wieców w  różnych miejscowościach w  Kalifornii. Odwiedził trzy główne kalifornijskie „rynki telewizyjne”. Ten bardzo długi dzień zakończył wieczorem w  San Diego, gdzie był już tak zmęczony, że ledwo dał radę dokończyć przemówienie w  El Cortez Hotel, gdzie zebranych gości zabawiali jego przyjaciele, piosenkarze Rosemary Clooney i  Andy Williams. Po zakończeniu tego spotkania cała ekipa kandydata poleciała do Los Angeles.

Na pokładzie samolotu RFK zaprosił Rosemary Clooney, aby usiadła razem z nim i Ethel. Następnie państwo Kennedy zostali przewiezieni samochodem do domu Evans i  Johna Frankenheimerów przy 101 Malibu Colony Road. Tam mieli zaznać odrobiny prywatności. Frankenheimer, znany reżyser takich filmów jak The Manchurian Candidate (Przeżyliśmy wojnę), Seven Days in May (Siedem dni w  maju), Grand Prix czy Birdman of Alcatraz (Ptasznik z  Alcatraz), kręcił dokument o RFK i jego kampanii. W pracach nad tym projektem pomagał mu Richard Sylbert, dyrektor do spraw artystycznych, który mieszkał w  Malibu niedaleko Frankenheimerów. Evans i  John nocowali gdzieś indziej, żeby Robert i  Ethel zaznali jakże potrzebnego im odpoczynku i prywatności. Państwo Kennedy spali w  sypialni Frankenheimerów. Czterdziestodwuletni RFK tryskał energią i  miał niezwykłą charyzmę, co w  kampanii z  pewnością mu się przydawało. Mówiło się, że normalnie sypia po cztery godziny na dobę, ale kolejne tygodnie nieustannej kampanii mocno wydrenowały go z  sił. Wiadomo – cały czas na chodzie, w  głowie pulsuje od pomysłów, zawsze trzeba do kogoś zadzwonić, coś zanotować, dopracować jakieś plany. Do tego jego psychika była obciążona śmiercią brata oraz palącym pragnieniem odwetu na tych, którzy do tego doprowadzili. Ethel była w ciąży z ich jedenastym dzieckiem. Ona też miała mnóstwo energii, z  której chętnie korzystała na kampanijnym szlaku.

Richard Sylbert i Sarah Hudson W  domu przy plaży nieopodal Frankenheimerów mieszkali projektant planów zdjęciowych Richard Sylbert i aktorka Sarah Hudson, którą Sylbert poznał, gdy w 1965 roku oboje mieszkali w hotelu Chateau Marmont w Los Angeles. Sylbert był wówczas zajęty projektowaniem planu do filmu Who’s  Afraid of Virginia Woolf? (Kto się boi Virginii Woolf?) z  Elizabeth Taylor i  Richardem Burtonem w  rolach głównych (miał potem dostać za ten film Oscara). Napisał w  swojej autobiografii, że zamieszkali z  Sarah – piękną i  młodą kobietą, która marzyła o karierze aktorskiej – niedługo po tym, jak się poznali. Późną wiosną 1968 roku ciągle jeszcze byli razem, zajmowali dom na plaży niedaleko domu należącego do Johna i  Evans Frankenheimerów. Sylbert właśnie zakończył prace przy planie zdjęciowym do Dziecka Rosemary Romana Polańskiego i  miał się zabierać za projektowanie planu do filmu Catch-22 (Paragraf 22) w  reżyserii Mike’a  Nicholsa. Tamtej wiosny pomagał Frankenheimerowi w  filmowaniu kalifornijskiego etapu kampanii Roberta Kennedy’ego. Pod koniec maja 1968 roku miała podobno miejsce kolacja, podczas której Kennedy osobiście dziękował Sylbertowi za jego wkład w kampanię. Rankiem 4 czerwca Robert Kennedy wstał wcześnie. Zmęczony po trudach kampanii poszedł na spacer plażą Malibu w  towarzystwie Sarah Hudson. Tak twierdzi wdowa po Sylbercie. Dla Kennedy’ego był to bardzo ważny poranek, bo wyborcy w  Kalifornii właśnie zaczęli pojawiać się w  punktach wyborczych, aby oddać głos w  prawyborach Partii Demokratycznej.

Na stronie internetowej rodziny Tate znajduje się informacja, że wieczorem 3 czerwca Sharon zjadła kolację z Kennedym 3 czerwca Robert i Ethel musieli pojawić się w Malibu późnym wieczorem, po całym dniu spędzonym na zabieganiu o  głosy wyborców. Moim zdaniem musiała to być 10 lub 11 wieczorem, a  może nawet północ. Czy o  tej porze mogli mieć jeszcze w  planach kolację z  Sharon Tate? Na stronie internetowej poświęconej Sharon widnieje następująca informacja: Sharon mocno zainteresowała się kampanią prezydencką Roberta Kennedy’ego. Chodziła na kolacje, podczas których prowadzone były zbiórki funduszy na tę kampanię, a  3  czerwca 1968 roku była na kolacji w  domu Johna Frankenheimera. Obecni byli również Robert Kennedy i  jego żona Ethel. Sharon była zachwycona możliwością spędzenia czasu w  towarzystwie Kennedy’ego i  utwierdziła się w  przekonaniu, że nadawałby się na prezydenta. On niestety zaraz potem zginął w zamachu. Sharon była wstrząśnięta nie tylko śmiercią niesamowitego człowieka, ale i wielką stratą dla kraju.

(Problem z  3 czerwca polega na tym, że dla RFK był to niezwykle napięty ostatni dzień kampanii, który zakończył się późnym wieczorem w San Diego. Potem Robert i Ethel polecieli do Los Angeles, a  z  lotniska samochodem przewieziono ich do domu Frankenheimerów w  Malibu. Musieli przyjechać na krótko przed północą, a może nawet po niej). Robert Kaiser pisze w  swojej książce R.F.K. Must Die, że Sharon Tate, Roman Polański i  inni goście rzeczywiście zjedli kolację w  towarzystwie Kennedy’ego, ale miało to miejsce wczesnym wieczorem 4 czerwca, w  dniu prawyborów w  Kalifornii. (Skontaktowałem się z  mieszkającym w  Rzymie Kaiserem, a  ten powiedział mi, że informację o  kolacji z  4 czerwca osobiście potwierdził mu John Frankenheimer).

Robert i Ethel Kennedy spędzają dzień wyborów w Malibu RFK, Ethel i  sześcioro ich dzieci zjedli lunch. Towarzyszył im pisarz Theodore White, który zbierał właśnie informacje do książki o wyborach z 1968 roku. Tego dnia warunki w Malibu nie sprzyjały kąpieli. Woda była bardzo chłodna, do tego wiał dość silny wiatr. Mimo to Robert Kennedy wdział kąpielówki i poszedł z dwunastoletnim synem Davidem i trzyletnim Maxem na krawędź oceanu, gdzie pomógł chłopcom w  budowie zamku z  piasku. Zobaczył, jak Davida porywa przybrzeżny prąd, więc popędził mu na ratunek. Obaj wyszli z tego nieco poturbowani. Po wizycie nad oceanem kontynuowali zabawę w  basenie Frankenheimerów. Potem RFK poszedł się przebrać. Swoje jaskrawe, różowo-zielone spodenki kąpielowe zostawił w  umywalce. Leżały tam jeszcze po zamachu, gdy rankiem kilku pracowników przyjechało zabrać jego rzeczy osobiste. Tego samego dnia w  Londynie, w  studiu przy Abbey Road, John Lennon nagrał główny wokal do utworu Revolution, przez cały czas leżąc na plecach. Tego samego dnia radzieckie czołgi wjechały na teren Czechosłowacji, niby pod pretekstem manewrów wojskowych, ale potem znalazły się wymówki, aby te czołgi już tam zostały. Dwóch bliskich asystentów RFK kupiło sobie jasne hipisowskie stroje, w  których zamierzali pojawić się tego wieczora na zwycięskiej imprezie w  dyskotece The Factory, należącej do Pierre’a  Salingera i  innych znanych demokratów (na przykład Sammy’ego Davisa Jr.). Na miejscu zjawili się senator Edward Kennedy, autor wystąpień RFK, Richard Goodwin oraz jeden z najważniejszych asystentów kandydata Fred Dutton. Mówiono trochę o polityce, a  później kandydat poszedł się zdrzemnąć. Goodwin ruszył do

bufetu po coś do jedzenia i wtedy dostrzegł RFK rozłożonego na dwóch krzesłach nieopodal basenu. Spał.

Richard Goodwin wspomina 4 czerwca Richard Goodwin był wysoko postawionym urzędnikiem w  administracji Johna F. Kennedy’ego, a  teraz pracował jako autor wystąpień jego brata. W  swoich wspomnieniach zatytułowanych Remembering America (na stronach 535–536) pisał, że Bobby zadzwonił do niego po śniadaniu i  powiedział, że zamierza spędzić dzień w  należącym do Frankenheimerów domu przy plaży w  Malibu. Poprosił Richarda, żeby do niego dołączył. Na miejscu Richard zwrócił uwagę na basen i szerokie patio, oddzielone szklaną ścianą od salonu i  przylegającej do niego jadalni. Z  domu widział pobliską plażę i  „łagodne fale”. W salonie Ethel Kennedy rozmawiała z Theodore’em White’em i Evans Frankenheimer. RFK nie było nigdzie w pobliżu. Poszedłem do pokoju obok, gdzie podano lunch w formie bufetu – pisze. – Spojrzałem od niechcenia w  stronę basenu i  dostrzegłem tam Roberta Kennedy’ego rozpartego na dwóch krzesłach na słońcu, z  głową swobodnie zwisającą poza oparciem. Na nieogolonej twarzy wyraźnie zarysowywały się zmarszczki, miał też lekko rozchylone usta. Nie ruszał się. Poczułem nagłe ukłucie strachu, które jednak od razu ustąpiło. On spał, po prostu spał.

Jakiś czas potem zadzwonił telefon z pierwszymi prognozami wyników. W tym momencie Robert i jego asystent Fred Dutton byli już w salonie. Telewizja CBS przeprowadziła sondaż wśród wyborców wychodzących z lokali wyborczych w 200 okręgach. Zwiastował wygraną Kennedy’ego nad McCarthym 49 do 41. „W  innych prawyborach te sondaże były całkiem trafne” – zauważył Kennedy. „Z wyjątkiem Oregonu” – rzucił Dutton. Kennedy stwierdził, że w  Oregonie zagłosowali przeciw niemu wszyscy niezdecydowani, a potem dodał: „Może tutaj od nas nie uciekną. Gdybyśmy tylko mogli poprawić nasz wynik o jakiś jeden lub dwa punkty procentowe”.

Dalej Goodwin pisze o  dość powszechnym wśród zgromadzonych tam osób przekonaniu co do tego, że z  uwagi na porażkę w  Oregonie Kennedy musiał odnieść w  Kalifornii zdecydowane zwycięstwo, a  „to oznaczało ponad 50 procent głosów, przy mniej niż 40 procentach dla McCarthy’ego…”. Rozmawialiśmy niespiesznie, wspominaliśmy, omawialiśmy przyszłą strategię, jak gdyby zdecydowane zwycięstwo było już faktem – nie dlatego, że byliśmy go pewni, tylko dlatego, że politycy inaczej nie mogą rozmawiać. Kennedy był jednak tak zmęczony, że z  tymi łatwymi i doskonale mu znanymi tematami nie najlepiej mu szło. Wkrótce udał się do swojego pokoju na drzemkę, a ja wsiadłem do samochodu i pojechałem do hotelu tworzyć pierwszy szkic zwycięskiej mowy.

Późnym popołudniem 4 czerwca RFK nie może usiedzieć w miejscu RFK uciął sobie kolejną drzemkę (najwyraźniej w  sypialni). Potem, późnym popołudniem, naszła go ochota na wyjazd do Ambassador Hotel w centrum Los Angeles. Około godziny 18.30 John Frankenheimer osobiście zawiózł RFK swoim rollsroyce’em do siedziby zwycięskiej kampanii. Ethel najwyraźniej nie była jeszcze gotowa i  przyjechała do hotelu później. Dzieci RFK miały zostać przewiezione do domku na terenie Beverly Hills Hotel.

Problemy z historią: jak przebiegała podróż do Ambassador Hotel? 1. Evan Thomas napisał w swojej książce Robert Kennedy: His Life (strona 387): „O 18.30 nadszedł wreszcie czas, aby jechać do Los Angeles do centrum. (…) Frankenheimer nałożył Kennedy’emu na podrapane i  posiniaczone czoło makijaż jak dla aktorów. RFK założył niebieski garnitur w  paski i  białą koszulę, wyglądał rewelacyjnie”. (Nie ma żadnej wzmianki o tym, aby pojechała z nim Ethel). 2. Jules Witcover pisze w  książce 85 days (strona 254), że Kennedy i  jego główny asystent Fred Dutton, ale nie Ethel, zostali zawiezieni do Ambassador Hotel „około 18.30”. Kennedy chciał już tam jechać, ale „Ethel nie była gotowa”, więc Frankenheimer zawiózł ich rollsem. 3. Lester David w  książce Ethel (strona 196) pisze tak: „John Frankenheimer wiózł Kennedych oraz ich dzieci do miasta, rozwijając swoim wielkim samochodem prędkości, zapierające Ethel dech w piersi. […] O 19.15 podjechali pod Ambassadora”. 4. Robert Blair Kaiser w  książce R.F.K. Must Die (strona 15) wspomina tylko o  tym, że John Frankenheimer zabrał do Ambassadora RFK, nie pisze natomiast wyraźnie, że samochodem jechali wyłącznie Frankenheimer i RFK.

Kolacja Najwyraźniej John Frankenheimer zaplanował wczesną kolację, na którą zaprosił kilkoro gości. W  książce R.F.K. Must Die pojawia się informacja, że na liście gości znaleźli się reżyser Roman Polański, którego film Dziecko Rosemary miał mieć niedługo premierę, oraz jego żona Sharon Tate. Spośród innych gości Kaiser wymienia przyszłego szefa Disney Pictures Franka Wellsa i  jego żonę Luanne, aktorkę Anjanette Comer, właściciela nocnego klubu Briana Morrisa, scenografa Richarda Sylberta, a  także towarzyszkę Sylberta, Sarah Hudson. (Kilka lat temu napisałem e-mail do Kaisera, a  on odpisał mi, że informacje o  wczesnej kolacji w  domu w Malibu oraz listę gości przekazał mu sam Frankenheimer). Tymczasem Evans Frankenheimer, wdowa po Johnie Frankenheimerze, podczas prac nad tą książką poinformowała mnie drogą mailową, że nie było żadnej kolacji, w  której by uczestniczyli Sharon Tate, Roman Polański, Richard Sylbert, Sarah Hudson i inni. Pani Frankenheimer pisze tak: Na 4 grudnia 1968 roku, dzień prawyborów w Partii Demokratycznej, nie była zaplanowana żadna kolacja w  naszym domu w  Malibu. Kennedym zależało na prywatności, gdy zatrzymywali się u  nas. Duże przyjęcie zaplanowane było natomiast w The Factory, już po zakończeniu wyborów. Ludzie, których wymienia pan w  liście, znajdowali się na liście gości. To nie było nasze prywatne przyjęcie. Sharon i Roman zostali zaproszeni jako goście scenografa Dicka Sylberta.

Podczas prac nad tą książką poprosiłem Sharmagne LelandSt. John, wdowę po Richardzie Sylbercie, który zmarł w  2002 roku, aby zajrzała do jego starych dzienników. Napisała mi, że znalazła w nich następujący wpis autorstwa Sylberta: Po południu 5 czerwca (tak naprawdę chodzi o  4 czerwca) 1968 roku wszyscy wsiedliśmy do podstawionych nam limuzyn pod domem Frankenheimerów i  ostrożnie pojechaliśmy do centrum do Ambassador Hotel, gdzie udostępniono nam apartamenty prezydenckie. Jedna grupa

weszła tam w towarzystwie Bobby’ego, natomiast ja i Sarah (Hudson) oraz kilkoro innych gości weszliśmy do apartamentu obok. W  środku zastaliśmy już innych znajomych, Budda Schulberga i  chyba też George’a  Plimptona, a  także cały tłum zwolenników Kennedy’ego, którzy tłoczyli się, rozmawiali i  oglądali powtórki na telewizorach znajdujących się we wszystkich pokojach.

Sylbert nie wspomina o Sharon i Romanie. (Mogło być tak, że zaproszeni goście pojawili się u  Frankenheimerów, ale gdy potem Kennedy zadecydował, że chce wcześniej pojechać do Ambassadora, przynajmniej część z  tych gości „po południu”, jak wynika z  dziennika Syberta, wsiadła do limuzyn i  również się tam udała. Ogólnie ten konkretny ciąg zdarzeń pozostaje niejasny). Jak to interpretować? Przeszłość przypomina czasem ruchome piaski.

Przejazd Roberta Kennedy’ego do hotelu Jak już wiemy, Kennedy się denerwował i  chciał już jechać do hotelu, więc John Frankenheimer dość istotnie poganiał swego rolls-royce’a  silver cloud po autostradzie Santa Monica, którą pędzili do hotelu Ambassador. Od ostatniego tygodnia marca Frankenheimer nakręcił wiele godzin materiałów do filmu dokumentalnego o  RFK, który miał mu pomóc w  zwycięstwie jesienią. Frankenheimer przegapił zjazd na węźle Vermont, a  potem pogubił się na skrzyżowaniu Santa Monica i  Harbor Freeway. Zaklął siarczyście, usiłując zawrócić samochód. – Spokojnie, John – powiedział Bob Kennedy. – Życie jest za krótkie, żeby się denerwować.

Apartament Kennedy’ego w Ambassadorze Lokale wyborcze zamykano o  20. W  tym momencie było już pewne, że wielki sukces RFK w  Los Angeles da mu triumf w  prawyborach! Krótko po godzinie 21 senator George McGovern zadzwonił z  dobrymi wieściami z  Dakoty Południowej, gdzie prawybory wygrał Bobby, zdobywając więcej głosów niż Humphrey i McCarthy razem wzięci. Później zadzwonił Richard Daley (burmistrz Chicago i  gruba ryba w  partii; w  sierpniu to on organizował konwencję Partii Demokratycznej w Chicago). Poinformował, że RFK może liczyć na jego oficjalne poparcie. Gdy telefonował Daley, obok RFK stał Pierre Salinger: „Bobby i  ja spojrzeliśmy na siebie. Obaj wiedzieliśmy, co to oznacza: Bobby miał tę nominację”.

Sirhan Sirhan – jego dzień i noc Trzy dni wcześniej, w  sobotę 1 czerwca, 24-letni Sirhan Sirhan poszedł na strzelnicę Corona Police Firing Range, gdzie – jak później wspominał – instruktor pokazał mu, jak strzelać do ludzi i  jak celować w  główne organy. 4 czerwca, gdy lokale wyborcze ciągle jeszcze były otwarte, poszedł poćwiczyć strzelanie w towarzystwie ładnej, młodej dziewczyny. Udali się do San Gabriel Valley Gun Club w  Duarte nieopodal Los Angeles, gdzie Sirhan Sirhan oddał około 300–400 strzałów z broni kaliber 0,22. Niedawno Sirhan został poddany badaniom. Doktor Daniel Brown z  Harvard University przez trzy lata wprowadzał go w  stan hipnozy, łącznie na 60 godzin. Drugie tyle czasu poświęcił na sesje bez hipnozy. W  2011 roku doktor Brown złożył w  sądzie następujące sprawozdanie dotyczące wspomnień Sirhana Sirhana z 4 czerwca 1968 roku: „Pan Sirhan bez problemu wspominał, jak w  dniu zamachu poszedł na strzelnicę”. Sirhan utrzymywał, że po południu pojawił się w  Ambassador Hotel, chciał wejść na przyjęcie. Doktor Brown tak przedstawia wspomnienia Sirhana: Teraz idę w inne miejsce… nie wiem, jak się nazywa… później usłyszałem, że to Embassy Room… przypomina wielki hall… wspaniale oświetlony… nie ma żadnych stołów… jest tak jasno… ludzi jest mnóstwo… robię się zmęczony… nie spodziewałem się czegoś takiego… robi mi się gorąco… bardzo gorąco… muszę się czegoś napić. Znajduję prowizoryczny bar… dostrzegam barmana… w  białym smokingu… wygląda na Latynosa… wymieniamy spojrzenia… mówię mu, co chcę… czuję się tak, jakbym go znał… Tom Collins… piję i  chodzę sobie tu i  tam… ten barman… on nie chciał mi nic sprzedać… nie był rozmowny… komunikuje się raczej gestami… zapłaciłem za drinka, a on tylko skinął głową. Ciągle się rozglądam… nie przygotował (drinka) na moich oczach… przygotował go i  mi przyniósł… potem tam wróciłem… jak gdybyśmy wypracowali jakąś rutynę… jak gdybym teraz był już bardziej znajomy… jak gdybym był jego regularnym klientem… nie wydaje mi się, żebym widział go kiedykolwiek wcześniej… powiedziałbym, że się zna na swojej

robocie… nie zainicjował rozmowy, a  mimo to za drugim razem czułem, jak gdyby była między nami jakaś komunikacja… wiedział, czego chcę… trudno powiedzieć, czy to ja jestem jego celem, czy on moim… nie pamiętam, żeby powiedział mi „Zastrzel Kennedy’ego” ani nic takiego… on się w  ogóle nie odzywa… znów zaczynam odczuwać zmęczenie… siadam na jednej z  sof… pamiętam ogarniające mnie uczucie, że powinienem iść do domu… bardzo jasne światła… jak gdybym patrzył prosto w  słońce… chcę iść do domu… na przyjęciu już byłem.

Pistolet Sirhana kaliber 0,22

Doktor Brown: Warto odnotować, że na tym etapie pan Sirhan myśli tylko o tym, żeby iść do domu. Podkreślam, że wyrażoną chęć wyjścia z  przyjęcia i  udania się do domu trudno pogodzić z motywacją zabójcy, który jest gotów za chwilę zabić kandydata na urząd prezydenta.

Sirhan spróbował pojechać do domu: Wsiadam do samochodu… nie mogłem się skupić na tyle, żeby poprowadzić… było późno… siedzę w  samochodzie… nie mogę się ruszyć z  miejsca, jakby mnie coś trzymało… nie ma mowy, żebym był w  stanie

prowadzić… nie chcę ryzykować… chciałem spać… chciałem spać… spać… spać… spać. Potem wracam do hotelu, żeby napić się kawy.

Brown pisze dalej: Pan Sirhan pamięta, że wrócił tą samą drogą do tego samego baru. Na miejscu poprosił tego samego barmana o kawę. Ten odparł, że w barze nie ma kawy. Przy barze siedziała atrakcyjna kobieta w  sukni w  grochy i  rozmawiała z  barmanem. Usłyszała Sirhana proszącego o  kawę i powiedziała, że wie, gdzie tu podają kawę.

Sirhan nie pamięta, żeby zabierał broń z samochodu i wnosił ją do hotelu. Doktor Brown: Pan Sirhan zdecydowanie obstaje przy tym, że nie wniósł broni do Ambassador Hotel. Poproszony o  wyjaśnienie, jak mógł zatem wejść w posiadanie tej broni, odparł, że po drodze do baru, gdy szedł po kawę, ktoś na niego wpadł, musiał się też przeciskać przez tłum. Spekulował, choć niczego konkretnego w  tej kwestii nie pamięta, że pistolet mógł mu zostać wtedy wetknięty za pasek bez jego wiedzy. Możliwe również, że pistolet dostał od dziewczyny w sukni w grochy, ale też niczego takiego nie pamięta.

Apartament Kennedy’ego przed północą Było tam pełno najbliższych znajomych RFK i  pracowników kampanii. Przed północą, na chwilę przed zejściem do sali balowej, RFK rozmawiał z  jednym ze swoich głównych asystentów. Powiedział szeptem, że jego zdaniem powinni zadzwonić do senatora McCarthy’ego i  zasugerować, żeby się wycofał i  oficjalnie poparł jego. „Zrobiłbym go wtedy sekretarzem stanu”. W  ostatnich minutach spędzonych w  apartamencie Kennedy gawędził z  pisarzem Buddem Schulbergiem i  swoimi ludźmi o tym, co powinien powiedzieć. Rozmawiał z Johnem Lewisem, swoim ekspertem od swobód obywatelskich: „Zawiodłeś mnie dzisiaj – żartował. – Głosowało na mnie więcej Amerykanów pochodzenia meksykańskiego niż czarnych”. Roześmiali się wszyscy, którzy to usłyszeli. „Zaczekaj na mnie – powiedział Kennedy do Lewisa. – Wracam za jakieś 15–20 minut”. Lewis mówił, że RFK wyglądał na tak szczęśliwego, „że mógłby się w każdej chwili unieść nad ziemię”. Upił łyk piwa imbirowego, spojrzał na siebie w  lustrze, a potem usłyszał, że powinien już schodzić na dół. Wychodząc, poprosił, żeby ktoś zadzwonił do Nowego Jorku do Ala Lowensteina (który w  1967 roku był organizatorem ruchu Dump Johnson) i  uprzedził go, że RFK będzie się z  nim kontaktować zaraz po wygłoszeniu mowy triumfalnej. RFK chciał zejść na dół tą samą drogą, z której przed kilkoma dniami korzystał w  Oregonie. W  korytarzu prowadzącym do wind coś go zatrzymało. Spotkał swoją jedenastoletnią córkę i  zatrzymał się na dwie minuty, żeby zapytać, jak jej minął dzień. Potem zjechali windą towarową i przeszli przez kuchnię, a dalej rampą ruszyli w górę i skręcili w lewo. Stamtąd Kennedy wyszedł na udekorowaną i  tłumnie zapełnioną scenę, z  której roztaczał się widok na równie gęsto upchany Embassy Room.

Na scenę wyszedł w towarzystwie Dolores Huerty (która wraz z  Cesarem Chavezem założyła National Farm Workers Association). Towarzyszyli im mistrz olimpijski w  dziesięcioboju Rafer Johnson oraz gwiazdor zawodowego futbolu Roosevelt Grier. Na scenie pojawiła się oczywiście także Ethel i kilkoro ich dzieci. Rozległ się aplauz, atmosfera była gorąca. W  sali balowej zgromadzili się tłumnie młodzi mężczyźni w  słomkowych kapeluszach z  nazwiskiem Kennedy’ego i  kobiety w  białych bluzkach i  niebieskich spódnicach, z  szarfami z  nazwiskiem kandydata na piersi. Był ukrop! W pierwszej chwili pojawiły się jakieś problemy z  mikrofonami na scenie, ale ich rozwiązanie zajęło najwyżej 20–30 sekund. Ile tam było ludzi! Nastał czas radości. Zwycięzca prawyborów na wstępie pogratulował Donowi Drysdale’owi z Dodgersów wyjątkowo udanego meczu. – Dzisiaj po raz szósty z  rzędu nie pomylił się jako pałkarz i  mam nadzieję, że my w  naszej kampanii będziemy mieli tyle samo szczęścia. Podziękował wszystkim, którzy mu pomogli, i  rozpoczął wystąpienie, które miało potrwać około 12 i pół minuty.

Plan spotkania z dziennikarzami prasowymi, Fred Dutton zmienia plan zejścia RFK ze sceny Po zakończeniu przemówienia wiceprezes Ambassador Hotel Uno Timanson miał osobiście poprowadzić senatora tylną klatką schodową do sali balowej. Fred Dutton, jeden z  asystentów RFK, zapytał Timansona, czy w  sali balowej są zainstalowane telewizory. Ten odparł, że tak. Potem zapadła decyzja, że senator zajrzy do pokoju prasowego, aby wygłosić krótkie oświadczenie. A  zatem gdy Kennedy stał na podniesieniu i  przemawiał, Dutton poinformował Timansona, że senator nie uda się do znajdującej się jeden poziom niżej sali balowej Ambassadora, gdzie na telewizorach oglądali wystąpienie ci, którzy nie zmieścili się do Embassy Room. – Senator uda się do Colonial Room – powiedział Fred Dutton – gdzie spotka się z  dziennikarzami prasowymi. – Timanson poprowadził senatora i  jego ludzi korytarzem biegnącym na tyłach Embassy Room. Po chwili weszli do spiżarni, która znajdowała się dosłownie kilka metrów od pokoju prasowego. Ochroniarze Kennedy’ego spodziewali się, że ten zejdzie bocznym zejściem ze sceny i  uda się do dziennikarzy prasowych. Tak oto los zadecydował, że po zakończeniu wystąpienia Kennedy w  podróż przez spiżarnię ruszył bez ochrony.

Ktoś w garniturze i z podkładką na dokumenty wysyła Sirhana i kobietę w sukni w grochy z przedpokoju przy scenie do kuchni Doktor Daniel Brown tak oto opisuje w  swoim sprawozdaniu z  2011 roku relację Sirhana z  wydarzeń, które miały miejsce w  czasie wystąpienia Kennedy’ego: „Kobieta w  sukni w  grochy wzięła Sirhana za rękę i  poprowadziła go do przedpokoju za sceną, na której przemawiał Kennedy”. Tam znaleźli kawę. W  tym momencie Sirhan poczuł pociąg do tej kobiety („Moim zadaniem było ją oczarować”). Dalej Brown pisze, że nagle przerwał im ktoś z pracowników w garniturze i z podkładką na dokumenty. Mężczyzna poinformował, że ze względów bezpieczeństwa nie mogą przebywać w  przedpokoju, a  następnie powiedział kobiecie w  sukni w  grochy, żeby poszli do kuchni. Sirhan: Nagle ktoś nam mówi, że musimy stąd iść. Wszedł taki facet w garniturze… ciemne włosy… pełna twarz… robi wrażenie takiego, co jest tam szefem… nie ma na sobie żadnego uniformu… jest w garniturze… ona przyjmuje jego polecenie… pokazuje jej spiżarnię. Potem mówi: „Możecie wejść do tego pomieszczenia”. Poszedłem za nią. Szła przodem… czułem się za nią trochę jak mały piesek. Ja chciałem wracać do zespołu mariachi… ale ona poszła prosto do spiżarni… czułem do niej taki pociąg, jakbym był do niej przyklejony.

RFK kończy swoje ostatnie przemówienie W  Embassy Room znajdowało się około 1800 osób, czyli znacznie więcej, niż dopuszczały przepisy pożarowe. W  pomieszczeniu zrobiło się bardzo, bardzo ciepło. W  tłumie panował radosny nastrój. Ci, którzy się nie zmieścili, zeszli piętro niżej, do sali balowej. Po nastawieniu mikrofonów i  podziękowaniach dla sporej liczby osób, które pomogły mu w  kampanii, Kennedy przemawiał jeszcze przez jakieś 10 minut. Zdobywca głosów 178 delegatów stanu Kalifornia najpierw pogratulował bejsboliście Donowi Drysdale’owi kolejnego bardzo udanego meczu, a  następnie pogratulował swojemu rywalowi, Eugene’owi McCarthy’emu. Powiedział między innymi, zebrawszy za to gromkie brawa, że „kraj chce pójść w  innym kierunku. Chcemy rozwiązywać nasze własne problemy we własnym kraju i  chcemy pokoju w  Wietnamie”. Dodał, że liczy „na dialog albo na debatę” z  Hubertem Humphreyem „o  tym, w  jakim kierunku chcemy pójść; co zamierzamy zrobić na terenach wiejskich, co zamierzamy zrobić z  ludźmi, którzy ciągle jeszcze cierpią głód w Stanach Zjednoczonych (…) oraz czy będziemy kontynuować politykę, która w  Wietnamie okazała się tak bardzo nieskuteczna”. Na koniec dodał: Jesteśmy wielkim krajem, krajem altruistycznym i krajem współczującym. Chcę, aby te wartości stanowiły fundament mojej kampanii. (…) Tak więc dziękuję wam wszystkim. Czas ruszać w  drogę do Chicago, żeby wygrać i tam.

Tłum zaczął gromko skandować: „Chcemy Bobby’ego! Chcemy Bobby’ego”. Jego bezpośredni ochroniarze, olimpijczyk Rafer Johnson i  Roosevelt Grier, obrońca Los Angeles Rams, zaczęli torować Kennedy’emu drogę przez tłum, aby mógł się

udać na spotkanie z  dziennikarzami prasowymi. W  tym momencie Karl Uecker, asystent kierownika sali, rozsunął złote zasłony z  tyłu i  powiedział: – Tędy, panie Kennedy. – Chwycił senatora za ramię, aby poprowadzić go przez zasłony na tylne zejście z  platformy. Za zasłonami Uecker skierował go w  lewo, a  następnie w  dół, w  stronę podwójnych drzwi, które prowadziły do spiżarni i  kuchni. Wszystko działo się w pośpiechu. – Zwolnijcie! – ktoś krzyknął. – Wszystkich wyprzedziliście! – Ochroniarze ciągle ich jeszcze nie dogonili. Od zejścia senatora ze sceny do momentu, w którym pośród zgromadzonych w sali balowej rozległy się krzyki i zapanowało zamieszanie związane z  pojawieniem się informacji o  strzelaninie, minęło tylko dwie i pół minuty. Gdy RFK wchodził z  korytarza za sceną do spiżarni, znajdowało się tam 78 osób. Kennedy zatrzymał się przy kostkarce do lodu, aby się z  nimi przywitać. Trochę dalej widniał przyklejony taśmą do ściany napis: The once and future king („Byłeś i jesteś królem”). W  tym momencie padły strzały. Świadkowie sprzecznie relacjonują ich liczbę. Najpierw rozległ się pierwszy strzał, a  potem nastąpiła seria szybkich kolejnych: pop-pop-pop-poppop-pop-pop pop-pop-pop pop-pop-pop. Z  pewnością padło ich więcej niż osiem, mimo że tylko tyle kul mieści Iver-Johnson Sirhana. Z ustaleń Thomasa Noguchiego, patologa z Los Angeles, który wykonywał sekcję zwłok Roberta Kennedy’ego, wynikało, że wszystkie trzy kule, które go trafiły, nadleciały od tyłu, w  kierunku z  dołu do góry i  od prawej do lewej. „Co więcej – napisał – oparzenia od prochu widoczne dookoła rany wlotowej wskazują, że śmiertelny strzał został oddany z  odległości nie większej niż 3 centymetry od głowy i  nie większej niż 5–8 centymetrów za prawym uchem”. Tymczasem pistolet Sirhana ani na chwilę nie zbliżył się do Kennedy’ego na mniej niż 60–100 centymetrów, a  już z  pewnością nie do tylnej części jego głowy. Po drugim strzale

świadkowie przykuli rękę Sirhana wraz z  pistoletem do stołu. Choć zamachowiec dalej zapamiętale strzelał, kule nawet nie zbliżyły się do senatora.

Sirhan i kobieta przy stojaku na tacki Krótko po tych wydarzeniach z agentami FBI rozmawiał niejaki Thomas Vincent Di Pierro, syn kierownika sali w  Ambassador Hotel. Wtedy wspominał na świeżo: Zwróciłem uwagę na białego mężczyznę i  białą kobietę stojących przy stojaku na tacki po drugiej stronie kostkarki do lodu, w  odległości mniej więcej 3,5, może 4,5 metra. Ten biały mężczyzna odwrócił się w stronę białej kobiety. Wyglądało to tak, jakby odbyli krótką rozmowę. Następnie mężczyzna zszedł ze stojaka (i) wszedł w tłum. Ponownie zauważyłem go dopiero chwilę później, przy komorze cieplnej, tuż za panem Karlem Ueckerem, pracownikiem hotelu. Białej kobiety już więcej nie widziałem. Senator Kennedy uścisnął dłoń jednemu z kucharzy, a potem obrócił się w  prawo, w  kierunku komory cieplnej. W  tym momencie ponownie dostrzegłem tamtego białego mężczyznę, który stał wcześniej przy stojaku na tacki. Zobaczyłem, jak unosi prawą rękę tuż obok pana Ueckera. Trzymał w  niej rewolwer wymierzony dokładnie w  głowę senatora Kennedy’ego (Vincent Di Pierro, zeznanie dla FBI, 7 czerwca 1968 roku).

Kobietę, z  którą Sirhan rozmawiał przy stojaku na tacki, Di Pierro opisał następująco: biała kobieta, 21 do 25 lat, w dopasowanej sukni z okrągłym, głębokim dekoltem. „Wydaje się, że suknia była w czarne lub fioletowe grochy”.

Sirhan twierdzi, że we własnym przekonaniu strzelał do tarczy na strzelnicy Podczas sesji z  doktorem Brownem Sirhan wspominał, że gdy w  spiżarni hotelu Ambassador strzelał ze swojego pistoletu kaliber 0,22, był przekonany, że znajduje się w  strzelnicy i  celuje do okrągłych tarcz. W  sprawozdaniu doktora Browna, załączonym jako dowód we wniosku sądowym o  ponowny proces Sirhana Sirhana, czytamy: Pan Sirhan nie wiedział i  nie mógł wiedzieć, że senator Kennedy będzie przechodził przez kuchnię. Pan Sirhan został tam zaprowadzony przez kobietę, która wcześniej odebrała wskazówki od jednego z  pracowników obsługujących wydarzenie. Pan Sirhan nie poszedł tam z  zamiarem strzelania do senatora Kennedy’ego, zareagował natomiast na konkretny hipnotyczny sygnał wysłany przez tamtą kobietę. Był to sygnał nakazujący mu wejście w  „tryb strzelnicowy”, na który pan Sirhan automatycznie i nieświadomie zareagował „wspomnieniem”, w którym znajdował się na strzelnicy i  celował do okrągłych tarcz. W  tym momencie pan Sirhan nie wiedział, że strzela do ludzi, nie wiedział również, że strzela do senatora Kennedy’ego.

Sirhan wspominał: Zastanawiam się, jak ją uwieść… nagle ona spogląda ponad moją głową i patrzy w dal… potem lekko mnie uderza albo szczypie… przestraszyłem się… poczułem, jak gdyby ktoś ukłuł mnie pinezką albo uszczypnął… bardzo mocno uszczypnął… pomyślałem, że zrobiła to paznokciami… to było jak przebudzenie… wyrwała mnie z  moich rozmyślań… mimo to nadal jestem śpiący… pokazuje coś z  tyłu ponad moją głową… mówi: „Patrz, patrz, patrz”, więc się obracam… nie wiem, co stało się później… obróciła mnie, obróciła moje ciało… kierowała moją uwagę do tyłu… daleko… przez drzwi weszli tam jacyś ludzie… nie rozumiem, co ona chce mi pokazać… to nie wydawało mi się istotne… zaczęli napływać jacyś ludzie… ona cały czas pokazywała do tyłu… nagle zrobiła się jakaś bardziej ożywiona… położyła mi rękę na ramieniu. Wydaje mi się, że trzymała na mnie rękę… nagle znalazłem się na strzelnicy… w  mojej głowie pojawiło się wspomnienie ze strzelnicy… nie wiedziałem, że mam pistolet… zobaczyłem cel, taki sam jak na strzelnicy…

wydawało mi się raczej, że jestem na strzelnicy, a  nie że strzelam do żywego człowieka, a co dopiero do Bobby’ego Kennedy’ego.

Brown poprosił Sirhana, aby przywołał z  pamięci swój stan umysłu w  tamtym momencie. „Czułem się, jakbym był pijany albo śpiący… może to była sprawka tej dziewczyny… miałem wrażenie, że znów jestem na strzelnicy”. Doktor Brown zapytał, jak wyglądały cele. Koła. Koła… wydawało mi się, że znów jestem na strzelnicy… wydaje mi się, że oddałem jeden albo dwa strzały… Wtedy wyrwałem się z  tego transu i pomyślałem: „Nie jestem na strzelnicy”… potem kolejna myśl: „Co się dzieje?”. Wtedy zaczęli się na mnie rzucać… myślałem w  tym momencie: „Strzelnica, strzelnica, strzelnica”. Dalej wszystko zaczyna się zamazywać… po tamtym pierwszym albo drugim strzale… to był koniec… w  tamtym miejscu w  ogóle nie powinno być broni… myślałem, że jestem na strzelnicy… złamali mi palec.

„Co dzieje się dalej?” – zapytał Brown. Sirhan: Następne, co pamiętam, to jak mnie duszą i szarpią, nie rozumiałem, co się dzieje. Nie rozumiałem nic, dopóki nie wsadzili mnie do samochodu… później, gdy stanąłem przed tamtą sędzią, dowiedziałem się, że Robert Kennedy nie żyje i że to ja go zastrzeliłem, ale ja tego nie pamiętam.

Drugi pistolet Doktor Philip Melanson, znany i  szanowany badacz, napisał: „Jeden ze świadków zapewnia, że mężczyzna w  garniturze oddał strzał z  pistoletu” (patrz: The Robert F. Kennedy Assassination: New Revelations on the Conspiracy and Cover-Up, 1968–1991, rozdział 6, strona 71). Melanson znalazł również „dwóch świadków, którzy widzieli w  spiżarni drugi pistolet”, a  których zeznania „nie zostały zapisane przez oficjalnych śledczych”. Lisa Urso, która znajdowała się w  tłumie, widziała inną osobę z  pistoletem w  ręce (nie był to Sirhan). Mężczyzna ten miał być blondynem i  być ubrany w  szary garnitur. Drugi świadek, „Martha Raines” (Melanson chronił jej personalia) widziała mężczyznę z ciemnymi, falistymi włosami i w szarym garniturze, który oddał jeden lub dwa strzały, a potem wybiegł ze spiżarni. Wcześniej tego wieczora mężczyzna ten był widziany w towarzystwie Sirhana. Tamtego wieczora prawybory w  Partii Demokratycznej dla „Montreal Gazette” relacjonował polski reporter Stanisław Pruszyński. Tak się złożyło, że w  chwili strzelaniny miał włączony dyktafon. Później przekazał swoje nagranie do California State Archives, gdzie przez całe dziesięciolecia leżało ono nieprzebadane. Niedawno nagranie zostało poddane analizie i  cyfrowo zremasteryzowane. Na jego podstawie technicy kryminalistyki doszli do wniosku, że tamtego dnia w hotelowej spiżarni oddano 14 strzałów (więcej informacji na ten temat można znaleźć w wydanej niedawno książce An Open and Shut Case, której autorami są technicy kryminalistyki Robert Joling i Philip Van Praag).

Juan Romero klęczy przy Robercie Kennedym W  kuchni i  spiżarni pracował tego dnia młody Juan Romero, który kilka dni wcześniej realizował zamówienie room service do apartamentu prezydenckiego zajmowanego przez RFK. Miał wtedy okazję uścisnąć mu dłoń. Romero chciał podać mu dłoń raz jeszcze, więc przepchnął się na czoło tłumu zebranego w spiżarni. Dokładnie w momencie, w którym Kennedy dotknął jego ręki, Romero poczuł falę gorąca i  nagle RFK runął na podłogę. „Patrzył w  górę, w  sufit – wspominał później Romero – a  ja uznałem, że mógł się uderzyć w głowę. »Nic się nie stało? Może pan wstać?« – zapytałem go. W jednym oku, lewym, pojawił się nerwowy tik, drżała mu również jedna noga”. Romero podłożył Kennedy’emu rękę pod głowę, aby pomóc mu wstać. Wtedy poczuł płynącą po palcach krew. Po chwili podbiegła Ethel i  odepchnęła Juana. Zapytał, czy może dać Bobby’emu swój różaniec. „Włożyłem mu go w dłoń, ale wypadał (…) więc próbowałem owinąć mu go wokół kciuka. Gdy zabierali go na noszach, zauważyłem, że ten różaniec ciągle zwisał mu z dłoni”. Wśród 78 przerażonych osób upchanych w  spiżarni znajdował się pisarz Pete Hamill, który w  styczniu napisał list zachęcający RFK do startu w  tych wyborach. Spojrzał na zegarek. Było 15 minut po północy. Senator został odwieziony do szpitala, gdzie wytrwał przy życiu do 1.44 we wtorek, 6 czerwca.

Sharon i Roman w noc zamachu Nie wiadomo, gdzie w nocy z 4 na 5 czerwca przebywali Sharon Tate i  Roman Polański. Nie wiadomo, co robili, gdy dokonano zamachu na Roberta Kennedy’ego dwie lub trzy minuty po tym, jak zakończył zwycięskie wystąpienie w  Ambassador Hotel w  Los Angeles, już jako faworyt nominacji z  ramienia kalifornijskiej Partii Demokratycznej. Być może Sharon i  Roman poszli do dyskoteki The Factory, gdzie świętowano ten sukces i  gdzie miał wystąpić Sammy Davis Jr. Evans Frankenheimer twierdzi, że Sharon i  Roman znajdowali się na liście zaproszonych gości. Jest wielce prawdopodobne, że Tate i  jej mąż spędzali w  tym czasie kilka dni w  hotelu Chateau Marmont przy Sunset Boulevard, bo niedługo przenosili się do domu Patty Duke przy 1600 Summit Ridge Drive.

Wynajem domu Patty Duke Latem 1968 roku Patty Duke pojechała do Nowego Jorku, aby zagrać główną rolę w  filmie Me, Natalie (Ja, Natalia). Jej mąż Harry Falk został w  Los Angeles, aby zająć się sprawami związanymi z  wynajmem ich domu. W  swojej autobiografii Patty Duke tak opisywała ten dom: To była posiadłość kolonialna przy jednej z ulic odchodzących od Benedict Canyon w Beverly Hills. Dom stał samotnie na szczycie wzgórza. Był tam parking na 12 samochodów, garaż na cztery samochody i  widok na Los Angeles w 360-stopniowej perspektywie. Dom miał dziewięć bardzo dużych pokoi, jasnych i  przestrzennych, wszędzie były wykuszowe okna i kominki. Wszystkim się podobał. Później przez jakiś czas wynajmowała go Sharon Tate, gdy zaszła w  ciążę. Ona i Roman Polański chcieli go nawet kupić.

Sharon i  Roman wynajęli ten dom w  tygodniu zaraz po zamachu na RFK. Gospodynią i  kucharką Patty Duke była Winifred Chapman, która potem pracowała dla Sharon i Romana. Para urządziła przyjęcie, żeby uczcić przeprowadzkę na 1600 Summit Ridge Drive. Umowa najmu precyzowała między innymi, że są zobowiązani opiekować się owczarkiem staroangielskim Patty Duke. Podczas tej imprezy pies uciekł i  pobiegł w  dół wzgórza, gdzie trafił na agresywną grupę owczarków niemieckich należących do angielskiej sekty satanistycznej pod nazwą The Process Church of the Final Judgement. Owczarki niemieckie były trzymane w  posiadłości Barrymore przy 1301 Summit Ridge Drive, gdzie stał zespół ogrzewanych bud. Psy zagoniły Polańskiego do garażu. Roman był tam uwięziony, aż wybił tylne okienko i poszedł na górę, aby wrócić na przyjęcie.

Prace nad filmem The Wrecking Crew Matka Sharon znakomicie nauczyła córkę tego, co kiedyś nazywano „domową oszczędnością”. W  tym konkretnym przypadku chodziło o gotowanie w stylu południowym. Roman wspominał to z rozrzewnieniem: Kiedy kończył się dzień zdjęciowy (na planie filmu The Wrecking Crew), Sharon wracała do naszego nowego domu przy Summit Ridge Drive, wynajętego od Patty Duke, i  zabierała się ochoczo do przygotowywania kolacji dla mnie i  całej naszej paczki. Na jej godne złotej patelni menu składały się szynka, przysmaki z  południa Stanów według przepisów matki, tarta Tatin na deser[19].

Polański w swojej autobiografii z aprobatą wypowiada się też o tym, jak Sharon dbała o jego potrzeby: Była również urodzoną domatorką. Wspaniale gotowała, strzygła mnie – sztuki tej nauczył ją Jay Sebring. Kiedy wybierałem się w  podróż, z przyjemnością pakowała mi walizkę i zawsze dokładnie wiedziała, co mi będzie potrzebne[20].

W  filmie grała rolę ekspertki od kung-fu. Jako instruktora zatrudniono wtedy Bruce’a Lee. Dwudziestosiedmioletni mistrz sztuk walki miał dopiero za kilka lat zacząć grać w  swoich słynnych filmach i zostać gwiazdą międzynarodowego formatu. Lee mieszkał niedaleko i zaprzyjaźnił się z Polańskimi. Sharon zaprosiła go na 1600 Summit Ridge, a  on popisywał się tam swoimi umiejętnościami. Roman pisał, że „na podjeździe prowadzącym do domu Patty Duke urządziliśmy sobie miejsce do treningów. Bruce uczył mnie między innymi bocznego uderzenia stopą”[21]. Lee nieustannie namawiał Polańskiego, aby ten zaatakował go z  zaskoczenia. Gdy Polański raz spróbował, Bruce szybko wyciągnął rękę i  Roman rozłożył się jak długi na trawniku Patty Duke. The Wrecking Crew, dystrybuowany przez Columbia Pictures, był czwartym i  ostatnim filmem z  serii szpiegowskich komedii

z  udziałem Deana Martina w  roli tajnego agenta Matta Helma. Podobnie jak trzy pierwsze produkcje – The Silencers, Murderers’  Row i  The Ambushers – także ten film nakręcono jako parodię przygód Jamesa Bonda. Sharon Tate otrzymała gwiazdorską gażę, podobnie jak Dean Martin i Elke Sommer. W filmie wystąpili również Nancy Kwan jako Yu-Rang, Tina Louise jako Lola Medina i  Nigel Green jako czarny charakter hrabia Contini, który usiłował wywołać chaos w  światowej gospodarce poprzez kradzież olbrzymich ilości złota. To było nawiązanie do filmu Goldfinger (1964) o  przygodach Bonda. Sharon zagrała rolę Frei Carlson, fajtłapowatej agentki brytyjskiego wywiadu, która asystuje playboyowi, kobieciarzowi i  tajnemu agentowi Deanowi Martinowi, działającemu na rzecz tajnej agencji wywiadowczej ICE. Ona i Martin musieli sami powstrzymać cały gang złodziei złota. Co oczywiste, Martin interesował się Tate także na gruncie romantycznym. Podobnie jak w  przypadku filmu Nie daj się usidlić z  1966 roku Tate sama zagrała wszystkie swoje ujęcia kaskaderskie. W  pierwszych scenach filmu Tate jest ubrana statecznie, wręcz niemodnie, nosi okulary, ma związane włosy. Występuje w  niebieskiej sukience z  pomarańczowymi rękawami. Pod koniec filmu ratuje jednak życie Matta Helma, a wtedy zaczyna między nimi iskrzyć. Carlson imponuje Helmowi swoimi kompetencjami szpiegowskimi. Dean i Sharon obejmują się i namiętnie całują po tym, jak ona wchodzi do zbyt głębokiego strumienia i wychodzi z niego cała mokra. Razem budują mały helikopter i  nim uciekają. Części wzięli z bagażnika samochodu Deana. Tym samym w ostatnim możliwym momencie ratują międzynarodowy system monetarny. Helm i Carlson pojawiają się w swoim helikopterze nad zamkiem, w  którym składowane jest złoto. Martin oddaje strzały z  pistoletu maszynowego, usiłując powstrzymać pakowanie złota do wagonów pociągu wyruszającego do Luksemburga. Dean i Tate lądują na dachu jednego z wagonów, obezwładniają strażników i  biegną na czoło pociągu. Gdy

hrabia złodziej zwalnia właz, Tate niebezpiecznie leci w dół, ale nie spada na tory. Udaje jej się w  ostatniej chwili czegoś chwycić. W tym czasie Dean obezwładnia hrabiego. – Panie Helm, czy mam mocno potargane włosy? – pyta po tym, jak hrabia zostaje zrzucony na tory i rozjeżdża go pociąg. Na końcu filmu Tate pojawia się w koszuli nocnej. – Hej, wydaje mi się, że w końcu możemy spokojnie pogadać. – Carlson i Helm całują się na czerwonym łóżku, które Martinowi udało się rozłożyć w  lokomotywie napędzanej silnikiem Diesla. Po godzinie i  45 minutach filmu kryzys związany z  rezerwami złota zostaje zażegnany. W  „The Hollywood Reporter” pojawiła się następująca recenzja: „Sharon Tate dowodzi, że świetnie się czuje w lekkiej, absurdalnej komedii i  tak naprawdę wywiązuje się ze swojej roli równie dobrze jak w  poprzednim swoim filmie, Dolinie lalek”. W recenzji publikowanej na łamach „New York Timesa” Vincent Canby napisał: „Jedynym przyjemnym aspektem tego filmu jest Sharon Tate, ładna dziewczyna, która przez większość filmu kryje się za okularami i nikt, w tym Martin, nie zauważa, jaka naprawdę jest ładna”. Ojciec Sharon, pułkownik Paul Tate, widział The Wrecking Crew na terenie swojej bazy wojskowej w San Francisco. Film bardzo mu się podobał.

Roman i Sharon u szczytu sławy Latem 1968 roku Polański upajał się sławą, a  Sharon została gwiazdą lekkiej komedii. Gdy wprowadzali się do domu przy 1600 Summit Ridge Drive, byli na szczycie. 12 czerwca 1968 roku, na premierze Dziecka Rosemary, Sharon miała na sobie czarną, koronkową suknię z  odkrytymi ramionami od Christiana Diora. „Dziecko Rosemary okazało się wielkim hitem lata 1968 roku” – pisał Robert Evans w swojej autobiografii. Był to zarówno hit kasowy, jak i  hit w  opinii krytyków, zdaniem których Polański na nowo zdefiniował współczesny horror, odcinając się od epoki Alfreda Hitchcocka. Roman po raz drugi otrzymał nominację do Oscara, tym razem w  kategorii najlepszy scenariusz adaptowany. Po przeprowadzce na Summit Ridge Drive Roman i  Sharon zaczęli spędzać czas w  towarzystwie Petera Sellersa i  Mii Farrow, którzy wkrótce stworzyli coś na kształt pary. Peter kręcił właśnie w  Los Angeles I  Love You, Alice B. Toklas (Kocham cię, Alicjo B. Toklas). Pod nieobecność żony, Britt Ekland, Peter poznał Mię przez Romana, w  trakcie trwania zdjęć do Dziecka Rosemary. Mia i  Sellers mieli wspólne zainteresowania, które dotyczyły tak zwanej duchowości New Age. Zaraz po Beatlesach Mia była – przynajmniej przez jakiś czas – jedną z  najbardziej znanych wyznawczyń medytacji transcendentalnej. Polański opisywał to tak: To za naszym pośrednictwem (Peter Sellers) poznał Mię Farrow – prawdziwą bratnią duszę. Podobnie jak ona Peter był mocno wkręcony w  różnego rodzaju wydumane bzdury, które w  latach sześćdziesiątych zyskiwały olbrzymią popularność, od UFO, przez astrologię, po postrzeganie pozazmysłowe. Oboje chętnie ubierali się jak zamożni hipisi, nosili korale, spektakularną biżuterię, hinduskie, bawełniane tuniki.

Polański pisał, że Peter schodził z  planu zdjęciowego, gdy tylko ktoś pojawił się tam w  „przynoszącym pecha” kolorze różowym i  pospiesznie wychodził z  restauracji, jeśli stwierdził „złą atmosferę” w  lokalu. Peter dukał wtedy: „Ro, nie zniosę tego… tu jest zła atmosfera… chodźmy gdzie indziej”. Roman opisywał weekend, który obie pary – on i Sharon oraz Peter i Mia – spędzili w Joshua Tree, słynnym miejscu niedaleko Palm Springs, słynącym z  relacji o  spotkaniach z  UFO i  innych dziwnych zdarzeń. W  nocy, po wypaleniu porcji trawki, Mia i  Peter wzięli się za ręce i  powędrowali na pustynię. Złapałem jakiś kij i  ukradkiem ruszyłem za nimi. Byli pochłonięci mistyczną rozmową o  gwiazdach, nieskończoności i  prawdopodobieństwie istnienia życia pozaziemskiego. Postanowiwszy wzbogacić ich doświadczenia, rzuciłem kij wysoko w górę, tak że spadł im pod nogi. – Słyszałaś? – wyszeptał osłupiały Peter. – Co to takiego? – odszepnęła Mia. – Nie wiem, ale to zupełnie fantastyczne, prawda? Fan-tas-tycz-ne! Wtedy zauważyli kij, który świadczył o  istnieniu sił nadprzyrodzonych na tej bezludnej, pozbawionej drzew pustyni. – Chodźmy opowiedzieć Romanowi i  Sharon – rzucił Peter. – Nie uwierzą nam[22].

Polański po cichu wrócił do motelu, gdzie wtajemniczył Sharon w  swoje plany, żeby oboje „okazali stosowne zdumienie”, jak sam później pisał. W  filmie Sharon Tate, Murdered Innocence, Mia wspominała, że Sharon chciała się za wszelką cenę przypodobać mężowi: – Pamiętam, jak byliśmy kiedyś w  Meksyku i  Roman skomplementował jej sukienkę. Wtedy zamówiła dziewięć takich samych sukienek w  różnych kolorach. Ona tak bardzo chciała go usatysfakcjonować, adorowała go, a  on ewidentnie adorował ją. W jednej z biografii Sellersa znalazł się następujący fragment: Peter spędzał czas w  towarzystwie hulaszczych kumpli Polańskiego. Oprócz Romana i  Sharon oraz Warrena i  Julie grupę tę tworzyli Yul

Brynner, Peter Lawford, Gene Gutowski, playboy Jay Sebring i scenarzysta James Coe.

Krótki film z udziałem Sharon, nakręcony w domu Jaya Sebringa Fotograf Shahrokh Hatami, przyjaciel Sharon i  Jaya, nakręcił trwający 4 minuty i 43 sekundy film, na którym Sharon, Sheilah Wells, jej mąż Fred Beir i  inni bawią się na przyjęciu w  domu Jaya Sebringa przy Easton Lane. Musiało to być jakoś pod koniec 1968 roku, bo Sheilah wspomina, że była wtedy w ciąży. Podczas naszej rozmowy Wells zaczęła mnie namawiać, żebym obejrzał „ten film z imprezy u Jaya”. Pytała: – Widziałeś go już? To było u Jaya. Dużo się śmialiśmy. Miałam wtedy taką opaskę na głowie. Byłam w ciąży. Odnalazłem ten materiał w  internecie. Zaiste, ośmioro czy dziewięcioro młodych ludzi zgromadzonych głównie na zewnątrz, w  okolicach patio, sporo się śmiało i  ogólnie dobrze się bawiło. Dotyczy to zwłaszcza Sharon Tate i Sheilah Wells. Sharon ma na sobie białe spodnie, niebieski sweter i  długą kurtkę z  kapturem. Rozmawia, a  w  pewnym momencie nawet przekazuje skręta komuś siedzącemu na huśtawce. Nieopodal stoi stół z miską ponczu, przykryty obrusem w biało-czerwoną kratkę. Sharon wygląda na bardzo szczęśliwą, odchyla głowę, gdy się śmieje, zdaje się też, że ma założoną obrączkę. Sheilah Wells siedzi na huśtawce ogrodowej. Sharon znajduje się naprzeciw niej i  momentami chwyta ją za ramiona, gdy obie zanoszą się śmiechem. Wells: – W  tamtych czasach nieustannie się śmiałyśmy. – Wells urodziła dziecko w  marcu 1969 roku, więc film musiał zostać nakręcony jakoś jesienią 1968 roku. – Tak, widać, że jestem w  ciąży. Romana nie ma. W  jednym z  ujęć pojawia się Fred, ojciec Amandy, siedzi na huśtawce. (Fred był wówczas mężem Wells). Wells powiedziała mi, że jej zdaniem autorem tego filmu jest Shahrokh Hatami. Skontaktowałem się z  nim w  tej sprawie,

a  on potwierdził, że przyjaźnił się z  Jayem Sebringiem i  że nieustannie coś kręcił, nawet po zakończeniu prac nad filmem dokumentalnym poświęconym Mii Farrow i Dziecku Rosemary. Potwierdził też, że nakręcił między innymi tamten krótki film z domu Jaya przy Easton Lane.

Sammy Davis Jr w niecodziennych okolicznościach spotyka Jaya Sebringa Sammy Davis Jr, bardzo popularny wokalista oraz przedstawiciel świata show-biznesu, był zdecydowanym zwolennikiem powierzenia Robertowi Kennedy’emu nominacji na kandydata w  wyborach prezydenckich. Wiosną 1968 roku występował w  teatrze w  Chicago, a  w  wolnym czasie udzielał się na wiecach poparcia i zbiórkach funduszy dla Kennedy’ego. Davis pomagał politykowi podczas jego kampanii w  ramach prawyborów w  stanach Indiana i  Illinois, przez cały czas pozostawał też z nim w kontakcie telefonicznym. Na czas nadchodzących prawyborów w  Kalifornii Davis musiał znaleźć się w Londynie w związku z produkcją musicalu Golden Boy, opartego na sztuce Clifforda Odetsa, w  którym w  1964 roku na Broadwayu główną rolę grał właśnie Sammy. To w  Londynie Davis odebrał telefon od Petera Lawforda z informacją, że miał miejsce zamach na Roberta Kennedy’ego. Niedługo potem, ciągle wstrząśnięty, Davis wrócił do domu w  Los Angeles. To właśnie w  tym okresie zetknął się z  Jayem Sebringiem. W swojej autobiografii Why Me? The Sammy Davis Jr. Story opisuje, jak pewnego razu pojechał do dyskoteki The Factory, której był udziałowcem: Wpadłem na grupkę młodych aktorów, których znałem. Jeden z  nich rzucił: „Cześć, stary. Wybieramy się na imprezę, idziesz z  nami?”. Każdy z  nich miał jeden paznokieć pomalowany na czerwono, taki wewnętrzny znak rozpoznawczy satanistów. Ciekawiło mnie to. Zło mnie fascynowało. Czułem, że na mnie czeka. Chciałem go zasmakować. Byłem gotowy zaakceptować dzikość, tarzanie się w  szambie, konieczność wstania następnego ranka i  doprowadzenia się do porządku. (…) Impreza miała miejsce w dużym, starym domu na wzgórzach, wszyscy goście mieli maski i  kaptury. Mieli tam nagą dziewczynę przykutą do ołtarza przykrytego czerwonym aksamitem. – Co to ma być? – postanowiłem zachować spokój. – Jesteśmy satanistami.

– A, czyli to sabat… – Właśnie. Ta laska zostanie złożona w ofierze. Czytałem na ten temat wystarczająco dużo, żeby wiedzieć, że to nie żadni sataniści, tylko  zwykli zakłamani artyści, którzy znaleźli dziwny sposób na to, żeby ich impreza skończyła się zbiorową orgią. No i  żeby się naćpać. To była zwykła zabawa, takie Dungeons and Dragons. Dopóki laska była zadowolona i dopóki w jej ciało nie wejdzie nic ostrzejszego niż dildo, nie zamierzałem z tego rezygnować. Jeden z liderów grupy zdjął kaptur i pokazał mi swoją twarz. To był mój dobry znajomy, Jay Sebring, mój fryzjer, który cieszył się w  Hollywood niemałą sławą. Zawsze wiedziałem, że Jay jest trochę dziwny. W  swoim domu urządził loch i nie raz namawiał mnie: „Stary, powinieneś do mnie wpaść i  zobaczyć, co mam w  piwnicy. Miejscami mam tam prawdziwe antyki”. (…) Ostatecznie nigdy u niego nie byłem, ale znaliśmy się i często bywaliśmy na tych samych imprezach.

Premiera Dziecka Rosemary we Francji, 17 października 1968 9 listopada 1968 roku w  „Paris Match” ukazało się zdjęcie Sharon Tate z nogą w gipsie. Widniał pod nim podpis: Sharon, antyteza Brigitte, ma na swojej pięknej nodze gips, ponieważ złamała ją sobie podczas wypadku. W  zeszłym roku Metro-GoldwynMayer dużo na nią postawiła. Sharon Tate, odpowiedź Amerykanów na Brigitte Bardot, żona najlepiej opłacanego reżysera na świecie, spadła ze schodów paryskiego hotelu, w którym zatrzymała się przy okazji premiery filmu jej męża, Dziecka Rosemary.

Gene Gutowski tak oto wspominał paryską premierę: Premiera Dziecka Rosemary w  Paryżu była niesamowitym wydarzeniem. Pojawił się Peter (Sellers) i  wszędzie go było pełno. Objęliśmy w  posiadanie cały hotel, niewielki budynek, w  którym mieszkał i  zmarł Oscar Wilde. Potem zrobili z  tego piękny, butikowy hotel. Urządziliśmy genialne, trzydniowe przyjęcie, wszędzie wokół unosiły się opary różnych używek, tych legalnych i  nielegalnych, ale głównie tych drugich. Peter lubił się zabawić (wspomnienia Gene’a  Gutowskiego przytoczone w  Mr. Strangelove, biografii Sellersa autorstwa Eda Sikova, strona 286).

Mniej więcej w  tym samym czasie piosenkarka Regine urządziła przyjęcie z kolacją na cześć Mii Farrow. „Paris Match” tak je opisywał 9 listopada 1968 roku: Po paryskiej premierze upiornego filmu Dziecko Rosemary francuska wokalistka Regine postanowiła zorganizować wystawne przyjęcie. Wśród szacownych gości znaleźli się Mia Farrow, gość honorowy i  odtwórczyni głównej roli w  filmie, Roman Polański, który ten film wyreżyserował, Peter Sellers oraz inni przedstawiciele europejskiej sceny popkulturowej. Regine uznała, że w  ramach dania głównego znakomicie sprawdzą się ostrygi i spaghetti. Gościom chyba smakowało.

Na jednym ze zdjęć Roman podpisuje biały gips na nodze Sharon. W  grudniu tego samego roku Jay Sebring otworzył salon fryzjerski w  San Francisco, a  także wynajął tam jacht

mieszkalny, aby zabawiać na nim swoich klientów. Pułkownik Tate chętnie z  niego korzystał. Zjawiał się tam co weekend, bo lubił wędkować. „Po całym dniu popijania zimnego piwa i  zakładania przynęty – pisał później – szedłem wyrzucić śmieci. Za każdym razem widziałem w  śmietniku dziesiątki butelek denaturatu, niezbędnego w  produkcji LSD”. (Musiał w  pewnym momencie uznać to spostrzeżenie za ważne, ponieważ rok później we własnym prywatnym śledztwie w  sprawie morderstw na Cielo Drive interesował się tym wątkiem).

Sharon i Roman na paryskiej premierze Dziecka Rosemary, październik 1968. Pod lewą nogawką spodni kryje się gips

Święta w Cortina d’Ampezzo Sharon, Roman, Peter Sellers, Tony Greenburgh, lekarz i  znajomy Romana, a także inni, w  tym Joanna Pettet i  jej mąż Alex Cord, mieli w  planach wyjazd do kurortu narciarskiego Cortina d’Ampezzo w  Dolomitach na północy Włoch. Zanim Sharon, Peter i  Roman wylecieli z  Los Angeles, kompozytor Krzysztof Komeda wybrał się z  przyjacielem na spacer po Hollywood Hills, upadł i  ranił się w  głowę (krążą różne wersje tej historii). Komeda nie mógł więc pojechać ze znajomymi do Londynu, a  potem w  Dolomity. Czuł się coraz gorzej, aż zdiagnozowano u  niego uraz mózgu i  trafił do szpitala w  Los Angeles. Komeda pisał ścieżki dźwiękowe do wszystkich dotychczasowych ważnych filmów Polańskiego, Dziecka Rosemary, Nieustraszonych pogromców wampirów, Noża w  wodzie i  Matni. Był uznanym pianistą jazzowym, a  w  1965 roku wydał ciepło przyjęty w  całej Europie album jazzowy Astigmatic. Szczególnie zaniepokojona stanem Komedy była Sharon. Po powrocie z  wakacji codziennie odwiedzała go w  szpitalu. W  końcu Komeda został przetransportowany do Polski przez swoją żonę (z  uwagi na dostępną tam bezpłatną opiekę zdrowotną). Tam zmarł 23 kwietnia 1969 roku. Sharon ciężko zniosła tę stratę. Wcześniej nie miała zbyt wielu doświadczeń związanych ze śmiercią przyjaciela.

ROZDZIAŁ 6

Rok 1969: Cielo Drive i ciąża W  styczniu 1969 roku Sharon Tate wraz z  innymi gwiazdami pojawiła się na łamach magazynu „Eye”, gdzie udzielała odpowiedzi na pytanie: „Kim chciałabyś być w  następnym życiu?”. Jej odpowiedź brzmiała: Chciałabym być dobrą wróżką – małą, złotą lalką z cieniutkimi skrzydłami, w zwiewnej sukni przyozdobionej licznymi błyskotkami. Dla mnie to ideał czystości i  piękna. Wszystko, co jest realistyczne, ma w  sobie jakiś pierwiastek brzydoty. Nawet kwiat jest brzydki, kiedy zwiędnie. Ptak jest brzydki, kiedy poluje. Ocean, kiedy się wzburzy. Jestem bardzo wyczulona na brzydotę. Doskonale odczytuję ludzi i szybko się orientuję, gdy ktoś ma mnie po prostu za seksowną blondynkę. W  takich sytuacjach zamieram. Zdarza się, że mi dokucza samotność – na przyjęciach, na planie zdjęciowym, we wszelkich okolicznościach, w których nie czuję harmonii z moim otoczeniem.

Jeśli chodzi o  poczynania Polańskiego w  pierwszych miesiącach tego roku, to jak sam twierdził – „z braku lepszych rzeczy do roboty” – zaczął pracować nad scenariuszem na podstawie opowiadania Holendra Heere’a  Heeresmy. Tekst po raz kolejny poruszał motyw tragedii i  porażki, do którego to motywu Romana najwyraźniej mocno ciągnęło. Bohaterem opowiadania jest ojciec alkoholik, który zabiera córkę do nadmorskiego miasteczka. Tam ma miejsce libacja, która prowadzi do katastrofy. Rolę pierwszoplanową przyjął Peter Sellers, a  Robert Evans z  Paramount zgodził się zainwestować w ten niskobudżetowy projekt skromne 600 tysięcy dolarów. W  międzyczasie, 6 stycznia 1969 roku w  Los Angeles, ruszył proces Sirhana Sirhana, zabójcy Roberta Kennedy’ego. W  pokoju Sirhana znaleziono kilka jego zeszytów, w  których zamieszczał teksty wzywające do zabójstwa senatora Kennedy’ego. Niektórzy twierdzili, że odręczne pismo w  tych

zeszytach różni się od pisma Sirhana (niedawno, w  stanie hipnozy, Sirhan twierdził, że część jego dzienników dotycząca zabójstwa Kennedy’ego została spisana w  trakcie sesji programowania, podczas których z  osobą programującą porozumiewał się przez radio UKF – Sirhan był zapalonym miłośnikiem tej technologii). Sirhan zeznał, że nie pamięta, żeby strzelał do Roberta Kennedy’ego ani żeby robił zapiski w  tych zeszytach, w  których znalazły się odręcznie napisane frazy typu: „Kennedy musi umrzeć. Kennedy musi polec”.

Doniesienia o ciąży Sharon Lekarz poinformował Sharon, że poczęcie miało miejsce w  okolicach 15 grudnia. W  związku z  tym planowany termin porodu wypadał jakoś pod koniec września[23]. Mówiło się o  tym, że Sharon w  tajemnicy przed Romanem zrobiła dziurę w  kapturku dopochwowym, natomiast jej mąż pisał, że ciąża jest dziełem przypadku, bo Sharon stosowała wkładkę domaciczną. W  styczniu Sharon i  Roman polecieli do Londynu na premierę Dziecka Rosemary. Wcześniej pojawiły się problemy z  brytyjską cenzurą. Army Archerd, wieloletni reporter Hollywood (a także narrator filmu promocyjnego kręconego na pokładzie wycieczkowca, na którym podczas rejsu z  Włoch do Los Angeles pokazywano film Dolina lalek), tak pisał 15 stycznia 1969 roku na łamach „Variety”: Roman Polański powiedział nam w  rozmowie telefonicznej prowadzonej z  Londynu, gdzie wycięto mu fragmenty Dziecka Rosemary: „To pierwszy kraj, w  którym zdarzyły mi się problemy z  cenzurą”. (Urzędnicy wycięli scenę snu, w  którym nogi Mii Farrow zostają przywiązane do łóżka, usunęli też poprzedzający tę scenę dialog). (…) Polański zapowiadał, że na londyńskiej premierze 23 stycznia pokaże oryginalną wersję filmu, potem komentował jednak: „Co mogę zrobić poza złożeniem protestu?” (…) Stwierdził również, że cenzor John Trevelyan sprzeciwił się także pokazanej w  filmie czarnej magii. „Byłem bardzo zawiedziony – lamentował Roman. – Nie spodziewałem się w  Anglii żadnych tego typu problemów. Nie mieliśmy ich we Włoszech, a  nawet w  Afryce Południowej. Powiedziałem, że nie dostrzegam w  filmie żadnych elementów pornografii (a  to mi zarzucano)”. (…) Polański i  jego żona Sharon Tate pozostają w  Anglii w  oczekiwaniu na zakończenie tej burzy, a potem ruszają w drogę powrotną (do LA), gdzie będą przygotowywać się do filmu Donner Pass.

W  Londynie Sharon zastanawiała się, czy powiedzieć Romanowi o  ciąży. Zadzwoniła stamtąd do Jaya, aby go prosić o  radę. Ten zasugerował, że powinna się wstrzymać przez miesiąc, bo potem będzie już za późno na aborcję.

Kilka dni później Sharon wróciła sama do Kalifornii, aby kontynuować prace przy nagrywaniu dialogów do The Wrecking Crew. Wcześniej ona i  Roman wyprowadzili się z  domu Patty Duke, więc teraz zatrzymała się w  Chateau Marmont. Z  uwagi na swoje dotychczasowe dokonania – filmy o  satanistycznych sabatach, straszliwych morderstwach, wampirach i  wszelkich innych dziwactwach – reżyser otrzymywał sterty scenariuszy i  książek od ludzi, których można by określić zbiorowym pojęciem fanów Poego. Najwyraźniej Roman musiał czuć się w  tej tematyce komfortowo. Na początku 1969 roku rozpoczął prace na projektem opowiadającym o życiu Paganiniego. Współpracował z nim włoski pisarz Ennio De Concini, autor wielu scenariuszy (i jednocześnie poeta) oraz współlaureat Oscara w 1963 roku za film Divorce, Italian Style (Rozwód po włosku). Oprócz tego Polański spotkał się z  angielskim pisarzem Ivanem Moffatem, który miał pomysł na film o Donner Party. Tak oto oba projekty, Paganini i  Donner Pass, zaczęły nabierać kształtów. Moffat też miał już na koncie pewne sukcesy. W  1956 roku był współnominowany do Oscara w  kategorii scenariusz adaptowany za film Giant (Olbrzym) na podstawie powieści Edny Ferber. Był również asystentem producenta przy popularnych filmach George’a Stevensa Shane (Jeździec znikąd) z  1951 roku i  A  Place in the Sun (Miejsce pod słońcem) z  1953 roku. Donner Party to nazwa grupy 87 osób, które w  1846 roku wyruszyły w  marsz z  Illinois do Kalifornii, wybierając nieprzetarty i  niebezpieczny szlak przez wschodnie Utah, i  utknęli w  śniegu. Podgrupa złożona z  17 osób ruszyła dalej, z  zamiarem ściągnięcia pomocy z  Kalifornii. Pozostałych 70 osób zostało, umierało z głodu i z konieczności posunęło się do kanibalizmu. Historia wprost idealna dla Polańskiego. Jeśli zaś chodzi o  kompozytora Niccolò Paganiniego (1782– 1840), to uchodził on za najwybitniejszego skrzypka w  historii cywilizacji Zachodu. Był też nałogowym hazardzistą i  zdarzało

mu się zastawić swoje skrzypce Stradivariusa, aby spłacić długi. Co zainteresowało w  nim Polańskiego? Być może dość popularne za życia skrzypka przekonanie, że jego muzyka była tak trudna do wykonania, iż sam mistrz zawarł pakt z diabłem, aby móc grać własne utwory. Gene Gutowski, wspólnik Polańskiego w  Cadre Films, (w  wywiadzie z  lat dziewięćdziesiątych) tak oto wspominał projekt filmu o Paganinim: Planowaliśmy nakręcić historię Paganiniego, zamiast jednak zrobić jakieś konkretne spotkanie w  tej sprawie, Roman się wykręcał. Jego uwagę rozpraszały inne kwestie. Scenarzysta w  końcu przyniósł nam gotowy scenariusz, który miał iść do Paramount. Okazał się stanowczo za długi. Nasz prawnik Wally Wolfe bał się z  tym iść do Paramount, bo to było po prostu nieprofesjonalne. Zatrudniliśmy scenarzystę, który miał to przerobić na coś bardziej odpowiadającego normom. To był jeden z  tych filmów, które nigdy nie powstały. Ale zapłacili nam.

Potencjalna sekwencja filmów Morderstwo   Nóż w wodzie   Repulsion (Wstręt)    Cul-de-Sac (Matnia)     Dziecko Rosemary      Paganini       Donner Pass 9 lutego 1969 roku w  „New York Timesie” ukazał się artykuł autorstwa A.H. Weilera: Oczarowawszy kinomanów Dzieckiem Rosemary, reżyser Roman Polański interesuje się teraz „autentycznymi, równie fascynującymi postaciami z  XIX wieku”. W  zeszłym tygodniu drobnej budowy Polak zatrzymał się w  Nowym Jorku po drodze z  Anglii do Hollywood i  powiedział, że przygotowuje właśnie biografię Paganiniego oraz film zatytułowany Donner Pass, tragiczną historię pionierów Zachodu, którzy ugrzęźli w  śniegu w  górach i  musieli posunąć się aż do kanibalizmu. Oba obrazy wyprodukuje Paramount.

Polański stwierdził: „Obsesję na punkcie Paganiniego mam już od niemal 15 lat”. Roman miał rozwichrzone włosy i do tego był ubrany niczym „hipis z King’s Road”. Położymy nacisk na niesamowity charakter Paganiniego, tak pełny sprzeczności – deklarował Polański. – Już wcześniej kręcono o  nim filmy, ale żaden z nich nie uchwycił diaboliczności i wirtuozerii, które kierowały smyczkiem tego wybitnego skrzypka. Chcę pokazać jego ciągłe konflikty ze śmietanką towarzyską, kościołem, królami, innymi artystami i  wieloma kobietami, które zakochały się w tym fizycznie odpychającym mężczyźnie.

Zdjęcia miały być realizowane w dalszej części 1969 roku we Włoszech, Francji i  w Austrii. Polański wspomniał też, że Ivan Moffat kończy prace nad scenariuszem do Donner Pass, i dodał: „Będzie to historia o  wykształconych ludziach, którzy zostaną poddani skrajnej próbie siły charakteru. Interesuje mnie to, jak

daleko tacy ludzie są gotowi się posunąć, gdzie leżą ich granice”. 19 lutego 1969 roku Polański wysłał streszczenie scenariusza Donner Pass do „Los Angeles Timesa”, a konkretnie do Charlesa Champlina, krytyka działu rozrywkowego, publikującego w  tej gazecie. Opisywał w  nim, jak w  1847 roku umierający z  głodu członkowie tamtej wyprawy „wycięli serce i  wątrobę, a  także odcięli ręce i  nogi od ciała należącego do męża (pani Fosdick). (…) Kobieta patrzyła, jak jakiś imigrant nabija to serce na patyk, a  następnie piecze je nad ogniem. (…) Dzieci siedziały na obalonym pniu drzewa i  miały twarze umazane krwią, bo pochłaniały właśnie na wpół surowe serce swojego ojca”. Na początku marca Polański ciągle jeszcze pracował z Ivanem Moffatem nad tym projektem. W wywiadzie udzielonym mniej więcej w  tamtym okresie Josephowi Gelmisowi tak opisywał Donner Pass: – Film opowiada historię ludzi wyruszających w  drogę z Illinois do Kalifornii. W tamtym czasie w Kalifornii mieszkało zaledwie 700 Amerykanów. Zmierzali do raju, a  utknęli w śniegu w górach i to na początku zimy. Większość z nich nie przeżyła. Garstka tych, którzy przetrwali, została potem oskarżona o kanibalizm. – Kanibalizm? – spytał prowadzący wywiad, jak gdyby zaskoczony tym stwierdzeniem. – Tak, wiem, ale to nie ma nic wspólnego z  żadnym z  moich poprzednich filmów. Co skłania was do przekonania, że mam obsesję na punkcie dziwacznych tematów? W  innym wywiadzie, udzielonym na początku 1969 roku Michelowi Delahaye’owi i  Jeanowi Narboniemu, Polański wspomina o  jeszcze jednym projekcie, opartym na książce z gatunku science fiction: – Czy planuje pan już jakieś nowe projekty? – Pracuję nad dwoma projektami dla Paramount, ale na razie nie wiem, który z nich będzie pierwszy. Jeden z nich to western, którym zajmuje się obecnie Ivan Moffat. Rzecz dzieje się w 1846 roku, to wycinek amerykańskiej historii, którego nikt dotąd nie

pokazał na filmie, ale na temat którego istnieje obszerna literatura. Drugi projekt to powieść science fiction, którą autor ciągle jeszcze pisze i  której przeczytałem dopiero połowę. Z  niecierpliwością czekam na drugą połowę. Nie podam nazwiska autora, bo na razie nic nie zostało oficjalnie uzgodnione.

Oskarżenia z filmami w tle, początek 1969 roku Skoro już mowa o  filmach, to krążą pogłoski o  dziwnych filmach kręconych w  domu Polańskiego. Informacje te podaje na przykład Thomas Kiernan w  swojej biografii reżysera, zatytułowanej The Roman Polanski Story (sam Polański utrzymuje, że w  tej książce pojawia się wiele nieprawdziwych informacji; Kiernan, wcześniej redaktor w  Philosophical Library, napisał również biografie Johna Steinbecka, Laurence’a  Oliviera, Ruperta Murdocha, Jane Fondy i  innych). Kiernan pisze: Ona (Sharon) angażowała się w  niektóre jego dziwaczne preferencje seksualne – pozwalała na przykład, aby nagrywał ich podczas stosunku, a potem bez słowa się przyglądała, gdy wyświetlał te filmy znajomym na przyjęciach. Nie były to jednak jedyne nagrania Polańskiego. Jedna z najbliższych przyjaciółek Sharon wspomina, jak na początku 1969 roku pojechała razem z nią na kilka dni do San Francisco w odwiedziny do jej rodziny. Polański został w  ich domu w  Beverly Hills. Wróciły o  dzień wcześniej i  nie zastały Romana. „Sharon poszła do sypialni odstawić walizkę i  znalazła tam taśmy, których wcześniej nie widziała. Włączyłyśmy jedną z  nich i  zobaczyłyśmy Romana uprawiającego seks z kimś innym na ich łóżku. Sharon najpierw zbladła, a potem się wściekła. Dużo nie brakowało, a to byłby koniec ich małżeństwa. Pewnie tak by się właśnie stało, ale ona dopiero co się dowiedziała o ciąży”.

Ta sama przyjaciółka mówiła później, że Sharon z  czystej zemsty wdała się w romans w Rzymie. Sharon najwyraźniej często zwierzała się swojemu przyjacielowi, fotografowi Shahrokhowi Hatamiemu (który, jak już wspominałem, kręcił dokument o  pracach nad Dzieckiem Rosemary i  który na początku 1969 roku robił Sharon zdjęcia i  kręcił filmy w  nowym domu przy Cielo Drive). W  wywiadzie z  autorem, przeprowadzonym 11 marca 2010 roku, Hatami powiedział: – Wytwórnia filmowa Sunset Press nakręciła dokument o  ostatnich dniach Sharon w  Paryżu. Gdy w  2005 roku

mieszkałem w  Nowym Jorku, wysłali do mnie reportera i  reżysera. Ci zrobili ze mną wywiad, nagrali też sporo materiału, jak pokazuję moje zdjęcia Sharon Tate, a potem (…) wycięli dużą część tego, co o niej powiedziałem. – Dlaczego? – zapytałem. – Podejrzewam, że nie chcieli zanadto zaszkodzić Romanowi Polańskiemu. Powiedziałem im między innymi, że z opowiadań Sharon wynikało, że on praktycznie przymuszał ją do udziału w scenach seksu. Poprosiłem, żeby sprecyzował, co ma na myśli. Hatami odpowiedział tak: – Przyprowadzał inne dziewczyny i  zmuszał Sharon do udziału w trójkątach z nimi, a jej się nie podobało, że podrywa przypadkowe dziewczyny na Sunset Boulevard i przywozi je do domu, żeby uprawiać z nimi seks. Hatami powiedział, że to wszystko działo się wcześniej niż na początku 1969 roku. Podobne pogłoski słyszałem w  1970 roku wśród reporterów relacjonujących proces Mansona. Hatami był bardzo znanym fotografem, robił wczesne zdjęcia Beatlesów, a  później miał fotografować istotne wydarzenia z  historii świata, takie jak izraelsko-egipskie rozmowy pokojowe z  lat 1977–1978 czy rewolucja w  Iranie w  1979 roku. Właścicielem zdjęć Hatamiego z rewolucji w Iranie jest obecnie amerykańska Biblioteka Kongresu. Później miałem jeszcze jedną okazję zapytać Hatamiego o  te oskarżenia. Fotograf był pewien, że słyszał o  tym, jak Polański podrywa na Stripie dziewczyny dla Jaya Sebringa i  Simona Hesery, swojego wieloletniego znajomego z  czasów końcówki prac nad Wstrętem. Hesera przebywał akurat w  Los Angeles, szukał pracy w  branży filmowej i  mieszkał razem z  Romanem i  Sharon w  Chateau Marmont. W  1969 roku Hesera wyreżyserował film Day at the Beach (Dzień na plaży), do którego scenariusz napisał Polański. Hatami twierdził, że słyszał o tym od Sharon. Jego dokładne słowa brzmiały: – Wiem to, bo mówiła mi to sama Sharon.

– Nie podobał mi się ten, powiedzmy, dekadencki związek Polańskiego z dziewczyną, którą kochałem, w tym sensie, że mi na niej zależało i  się o  nią troszczyłem – mówił dalej. – Poznałem ją, jeszcze zanim spotkała Polańskiego. Można by powiedzieć, że to ja wypromowałem ją w  Europie jako amerykańską gwiazdę, jeszcze zanim zdobyła sławę w Stanach Zjednoczonych. To dlatego dostałem tamto zlecenie od magazynu „Life” (z 1964 roku). – Sharon nie wspominała o  przynależności do żadnego wyznania ani innej podobnej grupy? – dopytywałem. – Nie, była typowym dzieckiem kwiatem. Wreszcie postanowiłem zapytać wprost: – Czyli nie interesowała się okultyzmem? – Nie, nie wydaje mi się. Nic mi o tym nie wiadomo. Jeśli chodzi o trójkąty i filmowanie seksu, należy pamiętać, że to się działo w  epoce rewolucji i  eksperymentów, więc duża grupa młodych ludzi – w  tym kobiet – brała udział w praktykach, których potem żałowali i obiecywali sobie, że już nigdy nie będą ich powtarzać. Sharon Tate, wychowana w  wartościach katolickich i  w  poszanowaniu dla monogamii, funkcjonowała w takich właśnie realiach. Ze wszystkich relacji wynika natomiast, że w  okresie ciąży wiodła normalne życie, nie paliła nawet trawy. W  spokoju oczekiwała narodzin swego dziecka.

Ciąża Sharon W dalszej części rozmowy ze mną Shahrokh Hatami wspomniał o  tym, co Sharon mówiła mu o  swojej ciąży. – Polański nie chciał być ojcem – miała mu się zwierzać. Powiedziałem Hatamiemu o  tym, co usłyszałem od Waltera Chappella, znanego fotografa i  powiernika Sharon, w  1971 roku, gdy zbierałem informacje na temat grupy Mansona. On też twierdził, że Roman nie chciał dziecka. (Chappell powiedział mi wtedy, że Hatami kręcił filmy z udziałem Barbary Bouchet, Ann Ford i  Sharon Tate. Ann Ford powiedziała Chappellowi, że gdy Sharon zaszła w  ciążę, na przełomie 1968 i  1969 roku, Roman nakłaniał ją do aborcji). – Sharon wyznała mi, że jego powrót do Londynu był formą protestu – twierdził Hatami. – Sharon wyznawała mi wszystkie swoje sekrety, opowiadała o  tym, co dzieje się w  jej życiu. „Oznajmiłam mu (Romanowi), że jestem w  ciąży i  że będzie ojcem, a wtedy on na to, że nie chce być ojcem, sprzeciwiał się temu”. Sharon odpowiedziała mu: „To moje dziecko i  nic nie poradzisz. Zamierzam je urodzić”. Hatami przyznał, że pomimo nie najlepszego zdania o  Polańskim „jako o  człowieku” podziwia go jako filmowca. Stwierdził wręcz: – Za każdym razem, gdy jestem w  Sacramento, mam ochotę iść do gubernatora i  prosić o  ułaskawienie dla niego. Dzięki temu Polański mógłby wrócić do Stanów Zjednoczonych i  jako wybitny filmowiec pracować w  tym kraju. Osobiście Romana nie lubię, ale uważam go za wybitnego filmowca. (Polański nie był w  Stanach Zjednoczonych od 1978 roku, kiedy to uciekł przed wykonaniem wyroku skazującego go za różne przestępstwa, w  tym za utrzymywanie stosunków seksualnych z trzynastoletnią dziewczyną[24]). W  międzyczasie, 5 lutego 1969 roku, premierę w  Nowym Jorku miał film The Wrecking Crew. Co prawda, nie zapisał się

w  annałach historii jako dzieło wybitne, za to pokazał talent Sharon w  rolach komediowych. Dean Martin miał podobno powiedzieć, że chce nakręcić jeszcze jedną część przygód Matta Helma i  najlepiej, gdyby Sharon Tate również w  tym filmie wystąpiła. Recenzje recenzjami, a i tak mówiło się, że Sharon podpisała już kontrakt na główną rolę w  filmie z  udziałem Orsona Wellesa.

Melcher i Bergen opuszczają Cielo Drive, styczeń 1969 W  okresie świątecznym Candy Bergen i  Terry Melcher zaczęli wywozić swoje rzeczy z  domu przy 10050 Cielo Drive. W styczniu zatrzymali się w domku na plaży przy Malibu Beach Road, który należał do matki Melchera, Doris Day. Bergen nie do końca rozumiała, dlaczego się przeprowadzili, o  czym zresztą wspominała w swojej autobiografii: Terry z  dnia na dzień postanowił opuścić dom na wzgórzu. W  poniedziałek oświadczył, że w  piątek wyprowadzamy się do domku weekendowego jego matki w  Malibu. Byłam zaskoczona, a  on nie podał żadnego wyjaśnienia. Stwierdził jedynie, że wszystko jest już uzgodnione.

Wspominała, że Terry Melcher brał udział w  długich spotkaniach, które miały na celu uporządkowanie skomplikowanych spraw finansowych związanych ze spadkiem, który odziedziczył po zmarłym rok wcześniej ojcu, Martinie Melcherze. Candice Bergen: „Do domku na plaży wracał najwcześniej o  dziesiątej wieczorem po całodniowych, ogłupiających nasiadówach”. Ponieważ dom przy Cielo Drive stał pusty, Gregg Jakobson, asystent do spraw produkcji i  łowca talentów pracujący dla Melchera, na krótki czas załatwił tam mieszkanie Deanowi Morehouse’owi, który miał kontakty z  Mansonem. Morehouse był ojcem szesnastoletniej Ouish, wyznawczyni Mansona. Tex Watson kilkakrotnie odwiedzał Morehouse’a, gdy ten mieszkał akurat przy Cielo Drive.

Pośredniczka w handlu nieruchomościami pomaga znaleźć dom przy Cielo Drive Do domu przy 10050 Cielo Drive Roman i  Sharon trafili za sprawą Elaine Young, pośredniczki w  obrocie nieruchomościami. Young znała się również bliżej z  Jayem Sebringiem. – Byłam jego najlepszą przyjaciółką – podkreśliła po latach w  rozmowie z  pisarzem pracującym nad tekstem poświęconym Sebringowi. Była żoną aktora Giga Younga i odwiedzała wraz z nim salon Sebringa, gdy chodził się strzyc. Dla niej to była okazja, żeby spędzić trochę czasu w  otoczeniu gwiazd i  posłuchać ploteczek. – Jay był bardzo przystojny – wspominała. – Za Sharon dosłownie szalał. Największym błędem jego życia było to, że się z nią nie ożenił. Sharon wrzuciła monetę do studni przy bramie, za którą zaczynała się brukowana droga prowadząca do domu, po czym powiedziała: – Bierzemy. 12 lutego Roman i  Sharon podpisali umowę najmu z  Rudym Altobellim, właścicielem trzyipółakrowej posiadłości przy 10050 Cielo Drive. Altobelli był znanym menedżerem. Melcher i  Dennis Wilson z  grupy Beach Boys próbowali zainteresować go projektem, który miał uczynić gwiazdę z Charliego Mansona. Altobelli przez lata prowadził wiele znanych osobistości, między innymi Henry’ego Fondę i  Katharine Hepburn. W  tamtym czasie jednym z  jego klientów był przebijający się aktor Christopher Jones, który w 1968 roku zagrał w filmie Wild in the Streets. W  przyszłości Altobelli miał zostać współproducentem hitowego serialu CBS Rhoda, w  którym główną rolę grała jego klientka, Valerie Harper. Altobelli miał mieszkać na terenie posiadłości, w  mniejszym domku „dozorcy”, oddalonym o jakieś 150 metrów od głównego domu. Do domu przy Cielo Drive Polańscy wprowadzili się 15 lutego. Czynsz z  tytułu najmu przy umowie na rok wynosił 1200

dolarów miesięcznie, co wydawało się ceną dość wygórowaną, zwłaszcza że dom miał tylko trzy sypialnie. Trzeba natomiast przyznać, że posiadłość była dobrze oświetlona nocą i  w  pełni obsługiwana przez ogrodników i dozorców. Dom był położony na eleganckim odludziu, dość wysoko w Benedict Canyon, na zalesionym zboczu wzgórza. Na terenie posiadłości znajdował się basen, a salon był dwupoziomowy, to znaczy była tam antresola z  białą poręczą. Roman zamierzał urządzić sobie gabinet w mieszkaniu nad garażem. Shahrokh Hatami, przyjaciel Sharon, ma nieco odmienne wspomnienia dotyczące tego, w  jaki sposób Sharon trafiła na ten dom. W  rozmowie ze mną powiedział: – Sharon pojechała do Europy na zdjęcia i  powiedziała, żebym jej znalazł nowy dom. Szukałem czegoś dla niej i znalazłem Cielo Drive. – Przez pośredniczkę w  obrocie nieruchomościami? – zapytałem, na co on odparł: – Tak, przez pośredniczkę. Powiedziała mi o tym domu, bo wiedziała, że szukam, a wtedy ją tam wysłałem, żeby go obejrzała. Gdy Sharon wróciła z  Europy i  zobaczyła to miejsce, oświadczyła, że jest bardzo szczęśliwa i  że w  tym domu urodzi dziecko. Gratulowała mi, okazywała radość z faktu, że go znalazłem. Mówiła: „Hatami, to wymarzony dom dla mnie i mojego dziecka”. Jedna z  relacji głosi, że zgodnie ze słowami Patti, siostry Sharon, Polańscy wprowadzili się tam w walentynki. 28 lutego ciągle się jeszcze rozpakowywali. Po drugiej stronie wąwozu znajdowały się tyły posiadłości Doris Duke, jej dom odrobinę przypominał zamek. Na froncie znajdowała się tabliczka z  napisem „Falcon’s Lair”. Sharon wspomniała o  Falcon’s Lair, gdy opisywała pobliski nawiedzony dom. (Patrząc na mapę Cielo Drive, zwróciłem uwagę, że granice działek przy 1436 Bella Drive, czyli domu Doris Duke, i  10050 Cielo Drive przylegają do siebie. Jest zatem niewykluczone, że Sharon miała bezpośredni dostęp ze swojego nowego domu do Falcon’s Lair, posiadłości zbudowanej w  latach dwudziestych dla gwiazdy kina niemego, Rudolpha Valentina).

Mniej więcej w czasie przeprowadzki młodsza siostra Sharon przyjechała w  odwiedziny. Zabłądziła w  okolicy i  trafiła aż na podjazd prowadzący do Falcon’s Lair. Tam się poślizgnęła i  skaleczyła w  kolano. Dokładnie w  tym momencie nadjechała limuzyna wioząca Doris Duke, dziedziczkę olbrzymiej fortuny. Duke dostrzegła dziewczynkę i  zaprosiła ją do siebie na ciasteczka i herbatę. Zadzwoniły do Sharon, a  gdy ta przyjechała, powiedziała: – Pani Duke, bardzo przepraszam za to najście. – Bzdura – odparła Duke. – Pijemy herbatę, zapraszamy, dołącz do nas. – Potem Doris Duke wysłała jej ubranka dziecięce, gdy Sharon przed porodem wróciła z Europy. Po przeprowadzce do domu przy Cielo Drive Sharon uznała, że jest już gotowa powiedzieć Romanowi o  ciąży. Mniej więcej w  tym okresie w  San Francisco odbywało się przyjęcie połączone ze zbiórką funduszy na salon fryzjerski Jaya Sebringa. Podczas tej imprezy Jay niechcący zdradził pułkownikowi Tate’owi, że Sharon spodziewa się dziecka. Mniej więcej w  lutym 1969 roku Sharon zadzwoniła do fotografa Waltera Chappella, który jeszcze w  1964 roku fotografował ją w  Big Sur dla producenta Martina Ransohoffa. Poprosiła o  zrobienie nowych zdjęć, a  on się zgodził. Chappell był jej przyjacielem, ujawniła mu więc osobiste informacje o  ciąży. W  tamtym okresie, w  latach 1968–1969, Chappell fotografował Harrisona Forda i  Dennisa Hoppera (gdy Hopper montował film Easy Rider [Swobodny jeździec]). Chappell był wyznawcą ormiańskiego mistyka Georgija Gurdżijewa. Niedługo miał nakręcić film o  powstaniu rdzennych Amerykanów na wyspie Alcatraz w Zatoce San Francisco z 1969 roku. (W  1971 roku w  rozmowie z  autorem Chappell powiedział, że Roman, dowiedziawszy się o  ciąży, naciskał na Sharon, aby ta ją usunęła).

Sharon na początku 1969 roku, jeszcze zanim ciąża stała się widoczna

Mniej więcej w tym samym czasie Sharon Tate zapozowała do jeszcze innych zdjęć, w tym również rozbieranych. Wykonał je inny fotograf, ktoś z Los Angeles. 15 marca Polański i Sharon urządzili w swoim nowym domu parapetówkę. Doszło tam do bójki zainicjowanej przez znajomych Wojtka Frykowskiego i Abigail Folger, którzy zjawili się bez zaproszenia. Znajomość z  Frykowskim i  Folger gospodarze zawarli za pośrednictwem Cass Elliot, znanej piosenkarki, która mieszkała niedaleko Frykowskiego i  Folger przy Woodstock Road. Niejaki Pic Dawson nadepnął na stopę agentowi Polańskiego i  zaczęła się przepychanka. Po stronie Pica Dawsona stanęli

Tom Harrigan, Ben Carruthers i Billy Doyle. Roman się wkurzył i wyrzucił z przyjęcia Dawsona i jego znajomych. W  oficjalnym raporcie z  dochodzenia w  sprawie zabójstw tamto przyjęcie zostało opisane w następujący sposób: W  połowie marca tego roku Polańscy zorganizowali duże przyjęcie z  obsługą kateringową, na którym bawiło się ponad 100 gości. Byli to aktorzy, aktorki, reżyserowie i  producenci, agenci wyżej wymienionych osób oraz prawnicy Polańskiego. Większość zaproszonych gości przyprowadziła po kilka osób niezaproszonych. Bez zaproszenia przyszli między innymi William Doyle, Thomas Harrigan i  Harrison Pickens Dawson. (…) W  trakcie przyjęcia doszło do ustnej sprzeczki między agentem Romana Polańskiego Williamem Tennantem a  Williamem Doyle’em. Podczas tej sprzeczki Doyle miał nadepnąć Tennantowi na stopę. Do kłótni dołączyli Dawson i  Harrigan, stając po stronie Doyle’a. Roman Polański bardzo się zdenerwował i  nakazał usunięcie Doyle’a, Harrigana i Dawsona z terenu nieruchomości.

Dalej w  tym samym raporcie czytamy: „Opisane powyżej spotkanie było przyjęciem pożegnalnym dla Polańskich, którzy wyjeżdżali na festiwal filmowy w  Rio de Janeiro, skąd potem Roman Polański leciał do Europy, gdzie miał reżyserować film”. Latem tego roku wspomniana wyżej trójka często bywała w domu przy Cielo Drive, podczas gdy Polański i Tate pracowali w Europie. (Podczas badania Polańskiego poligrafem po zabójstwach Mansona porucznik policji z  Los Angeles pokazał Romanowi zdjęcie Billy’ego Doyle’a, na co Polański powiedział: „To Billy Doyle. […] Pamiętam go, bo wbił się bez zaproszenia na urządzane przez nas przyjęcie. Przyszedł, siał zamęt, więc zapytałem: »Gibby [Abigail Folger], co to za palant?«. Odparła, że to Billy, a  ja jej powiedziałem, że ma go wyprowadzić. Wyprowadzili go, ale wrócił, bo rzekomo zepsuł mu się samochód. Powiedziałem, że nie chcę go widzieć. Był pijany. Stwierdzili: »To świr, idiota, ma coś nie tak z głową«. Dlatego go pamiętam”). Podczas procesów Mansona i  zabójców z  jego grupy dziennikarze wymieniali się informacjami. Reporter NBC opowiedział mi anegdotę o  tej parapetówce, którą sam słyszał

rzekomo od producenta filmu The Love Machine (Maszyna miłości). Zgodnie z  tą anegdotą Nancy Sinatra krytycznie oceniała fakt, że na przyjęciu całkowicie otwarcie pali się trawę, poprosiła zatem, aby jej towarzysz bezzwłocznie odwiózł ją do domu. Gdy przechodzili obok białej ławki z  kutego żelaza, zobaczyli siedzących razem Warrena Beatty’ego, Jane Fondę i Rogera Vadima. Gdy Nancy Sinatra i  jej towarzysz ruszyli w  stronę samochodu, napotkali grupę długowłosych hipisów, którzy zapytali: – Gdzie jest impreza? – Wskazali im ręką drogę prowadzącą pod górę, a  potem zastanawiali się, czy nie naprowadzili na ten dom pierwszych zalążków tego, z  czego potem miało zrodzić się Helter Skelter[25]. John Phillips, lider grupy The Mamas and the Papas, opisywał średniej wielkości orgię (tylko pięć osób), która miała miejsce po parapetówce Polańskiego (ale w  innym miejscu). Udział w niej wzięli on sam, jego żona, znany reżyser, doskonale znana gwiazda filmowa i  jednocześnie jego żona oraz jeszcze jeden znany aktor (personalia uczestników orgii można znaleźć w: John Phillips, Jim Jerome, Papa John: An Autobiography, strona 291). Na początku 1969 roku Jane Fonda pracowała akurat przy They Shoot Horses, Don’t  They? (Czyż nie dobija się koni?) w  studiu w  Burbank. Wraz z  Vadimem i  ich córką Vanessą mieszkali w Malibu. Wiele lat później, w  książce A.E. Hotchnera, zatytułowanej Doris Day: Her Own Story, Terry Melcher przedstawił zatrważającą relację Michelle Phillips. Wiem, że kręcili tam dużo domowego, sadomasochistycznego porno z  udziałem całkiem znanych aktorów z  Hollywood. Skąd to wiem? Umawiałem się kiedyś z Michelle Phillips z the Mamas and the Papas. (…) Michelle opowiadała mi, że ona i John umówili się kiedyś na kolację. Mieli rozmawiać o  możliwości ponownego ożywienia ich związku. Po kolacji John zabrał ją do Polańskich, do mojego dawnego domu. Michelle mówi, że gdy się tam zjawili, wszyscy byli zajęci nagrywaniem orgii, w  której uczestniczyła między innymi Sharon Tate. To tylko jedna ze znanych mi historii o tym, co działo się w moim dawnym domu.

Nowy projekt filmowy Romana Nazajutrz po parapetówce przy Cielo Drive, czyli 16 marca, Shahrokh Hatami i Sharon odwieźli Romana na lotnisko na lot do Rio de Janeiro (na Drugi Międzynarodowy Festiwal Filmowy, odbywający się w dniach 23–31 marca), gdzie Mia Farrow miała odebrać nagrodę za swoją rolę w Dziecku Rosemary. Różne czynniki złożyły się na to, że jak dotąd Polański nie dostał żadnego dużego projektu filmowego. Jednym z nich była reorganizacja i  trudności finansowe Paramount Pictures, wytwórni finansującej Dziecko Rosemary. Na początku 1969 roku wydawnictwo Simon and Schuster miało wydać ponury i brutalny thriller polityczny osadzony w realiach zimnej wojny, którego autorem był francuski pisarz Robert Merle. Książka nosiła tytuł Zwierzę obdarzone rozumem (w Stanach The Day of the Dolphin), a jego tłumaczką na język angielski została Helen Weaver. Jeden z  dyrektorów z  United Artists pozyskał roboczą wersję tekstu jeszcze przed wydaniem książki i  wysłał ją Romanowi Polańskiemu. Gdy w internecie znalazłem informację, że tłumaczką książki Roberta Merle’a  jest Helen Weaver, od razu do niej zadzwoniłem. Przyjaźnimy się. Potwierdziła, że owszem, to ona tłumaczyła tę książkę. Stwierdziła, że dokładnie pamięta fragment, w  którym delfin w  końcu zrozumiał, czego oczekuje od niego wojsko, potrafiła nawet zacytować go po francusku. Delfin mówi: „Człowiek niedobry. Kłamie. Zabija”. Nie miała nic wspólnego ze sprzedażą praw do adaptacji filmowej. Powiedziała za to, że być może dowiem się czegoś od Michaela Kordy, ówczesnego głównego redaktora w  wydawnictwie Simon and Schuster. Zasugerowała, żebym do niego zadzwonił. Gdy pojawiła się oferta napisania scenariusza i wyreżyserowania filmu The Day of the Dolphin (Dzień delfina) dla wytwórni United Artists, Polański ciągle jeszcze żywił urazę do Paramount za odebranie mu projektu Downhill Racer

(Szaleńczy zjazd). Poza tym nie miał podpisanego kontraktu z  Paramount, więc bił się z  myślami, jak się powinien zachować. Pod pewnymi względami Dzień delfina był dla Romana Polańskiego projektem idealnym. Scenariusz przewidywał wybuch atomowy, do którego dochodzi na skutek spisku pracowników amerykańskiego wywiadu wojskowego, którym zależy na rozpoczęciu wojny z Chinami. W książce pojawiają się łagodne delfiny, które nauczono mówić. Potem zostają one odebrane swoim trenerom i  wykorzystane do zamocowania ładunków nuklearnych przy burcie amerykańskiego statku zacumowanego w porcie w Hajfongu w Wietnamie. W  książce znalazło się też miejsce na rzeź delfinów i  ludzi, pojawiła się postać kandydata na prezydenta USA, który kojarzył się z  Ronaldem Reaganem[26], a  akcja rozgrywała się w  pierwszych miesiącach 1973 roku, zaraz po zaciekłej kampanii prezydenckiej z  1972 roku. Gdy ładunki atomowe zatopiły statek, nowo wybrany prezydent rozpoczął przygotowania do wojny totalnej. Pod koniec książki panowała atmosfera napięcia i  strachu, idealna dla Polańskiego, który uważał, że strach jest w  filmach bardzo ważny. Wojskowi usiłowali na koniec zabić delfiny (te miały zginąć w  wybuchu jądrowym, ale przeżyły), żeby nie mogły wyjawić światu, jaką misję powierzyli im ich mocodawcy. Zbieranie informacji, pisanie i  reżyserowanie Dnia delfina miały wprowadzić Polańskiego w niebezpieczny mrok epoki wojny w Wietnamie. Roman nie był jednak do końca przekonany, czy rzeczywiście powinien podejmować się realizacji tego pomysłu. Na pokładzie samolotu lecącego do Rio rozmawiał na ten temat z  producentem Andym Braunsbergiem, który miał na tym samym festiwalu zaprezentować swój film Wonderwall. Scenariusz do tego obrazu napisał Gérard Brach, a  muzykę skomponował George Harrison z Beatlesów. Polański opisał mu pokrótce Dzień delfina, a  Braunsberg powiedział, że nie powinien się nawet zastanawiać. Wtedy też Roman podjął decyzję, że zrobi ten film.

W  Hollywood obowiązuje zasada, zgodnie z  którą „drzwi zamykają się szybko”, ofertę United Artists należało zatem przyjąć od razu. Zaraz po zakończeniu festiwalu filmowego w Rio de Janeiro Roman Polański ruszył więc do Londynu, aby rozpocząć prace nad Dniem delfina. Miał być jednocześnie producentem i  reżyserem tego filmu. Roman wspominał później, że jego przyjaciel Wojtek Frykowski „bardzo chciał pracować w  filmach i  poświęcał dużo czasu na zbieranie informacji o delfinach do mojego projektu”.

Koniec Cadre Films Cadre Films, firma od czterech lat stanowiąca własność Polańskiego i Gene’a Gutowskiego, wpadła w poważne kłopoty. Wiosną 1969 roku prace nad filmem Romana o  Donner Party zostały wstrzymane. Cadre Films zainwestowała w  farsę zatytułowaną The Adventures of Gerard (Przygody Gerarda) w  reżyserii Jerzego Skolimowskiego, współscenarzysty Noża w  wodzie. Żaden dystrybutor nie był zainteresowany rozpowszechnianiem tego filmu, w związku z czym w kwietniu 1969 roku Polański i  Gutowski zakończyli działalność Cadre Films. Polański: Projekt Cadre Films donikąd nie zmierzał, dlatego uznałem, że czas zakończyć współpracę z  Gene’em Gutowskim. Doszedłem do wniosku, że jak się skupię na reżyserowaniu, to będę miał mniej zmartwień na głowie.

Gdy w  latach dziewięćdziesiątych zapytano Gene’a  Gutowskiego, dlaczego zakończyła się jego współpraca z  Polańskim, odparł: „Jeden z  naszych młodych i  ambitnych pracowników wytrwale urabiał Romana, przekonując go, że on sprawdzi się lepiej niż ja”. Ruchome piaski przeszłości.

Ciężarna Sharon Tate prezentuje niemowlęce ubranka, Los Angeles 1969 Fot. Terry O’Neill Iconic Images/Getty Images

Tate w pozytywnym nastroju Sheilah Wells, dobra przyjaciółka Sharon, w  marcu 1969 roku urodziła córkę. Sharon odwiedziła ją w szpitalu i ofiarowała jej ubranka kupione w  Europie. Została matką chrzestną Amandy Tate Beir. Dziewczynka dostała drugie imię właśnie na cześć Sharon. Podczas przyjęcia z  okazji narodzin dziecka Joanna Pettet i  Sharon podarowały Sheilah wózek w  stylu wiktoriańskim. Sheilah pamięta, jak Sharon powiedziała jej, że ona też jest w ciąży. Niezależnie od ciąży Sharon cieszyła się pozytywnymi recenzjami jej ról komediowych i w tym duchu wybrała na swój kolejny film komedię Thirteen Chairs (oryginalnie wydaną pod tytułem 12 + 1) – jak później tłumaczyła, w  dużej mierze dlatego, że chciała zagrać z Orsonem Wellesem.

Oczekiwanie na Melchera w oparach złości Większą część zimy 1968/1969 Charles Manson spędził w  Panamint Mountains powyżej Doliny Śmierci, na ranczu w bardzo odległym miejscu nazywanym Goler Wash. Następnie, na początku 1969 roku, Manson wrócił w  okolice Los Angeles. Wynajął dom i  mały domek gościnny przy 21019 Gresham w  Canoga Park w  Kalifornii. Canoga Park leży w  Dolinie San Fernando, niedaleko Spahn Ranch. Manson zamieszkał w  domu, który z  uwagi na kolor nazywano Żółtą Łodzią Podwodną. Dom miał czerwony dach, a obok niego stał podwójny garaż, za którym znajdowały się stajnie. To właśnie tam Manson zaczął z  nową energią dążyć do realizacji swoich celów – chciał zostać gwiazdą i zgromadzić sprzęt niezbędny do tego, aby wraz ze swoimi wyznawcami wrócić na pustynię. Potrzebował między innymi generatorów prądu, części do produkcji pustynnych buggy i… pieniędzy. Pieniądze zamierzał zdobywać w drodze kradzieży, z handlu narkotykami i przez pasożytowanie na innych. „W  ciągu trzech lub czterech tygodni od przeprowadzki do Żółtej Łodzi Podwodnej – pisze Manson w swojej autobiografii – zrobiła się z  tego sala koncertowa dla muzyków, studio dla producentów co bardziej wymyślnych filmów porno, punkt handlu narkotykami, schronienie złodziei i dziupla demontażu kradzionych samochodów. Brakowało tylko burdelu”. Tym schronieniem dla złodziei i dziuplą samochodową starał się nie chwalić przed Terrym Melcherem i Dennisem Wilsonem z Beach Boys – ponieważ liczył na to, że któryś z nich albo obaj zaproponują mu kontrakt na nagranie płyty. Szutrowa droga prowadziła stamtąd do Devonshire Street, przy której znajdowały się apartamenty Island Village, zamieszkane przez licznych wspólników Mansona. Na północ ze wzgórz spływał strumień Brown Canyon, który przecinał Dolinę San Fernando. Koryto tego strumienia przypominało

w zasadzie wielki, wybrukowany kanał burzowy. Biegło ono na zachód od domu Mansona. Charlie zjeżdżał tym korytem swoim pustynnym buggie do domu z  okolic Devil’s  Canyon, miejsca, w  którym miały rozegrać się jego wizje dotyczące Helter Skelter. Manson miał rzekomo mieszkać w  Death Valley Hills, federalny nadzór kuratorski nad jego osobą został więc przeniesiony z Los Angeles do San Bernardino. 17 stycznia 1969 roku nowy kurator federalny Mansona usiłował złożyć mu wizytę w Death Valley. Dotarł do sklepu Ballarat General Store, gdzie od starego górnika dowiedział się, że jeśli chce odwiedzić obozowisko Rodziny, będzie musiał iść na piechotę jakieś 11 kilometrów pod górę. Podziękował. Po mniej więcej tygodniu spędzonym w domu w Canoga Park Manson wysłał ekipę na Barker Ranch, aby zabrali stamtąd pozostałych członków Rodziny. Na Barker Ranch zostały trzy osoby, które miały tam wszystkiego przypilnować. Byli to Brooks Poston, wyznawca Mansona z  długim stażem, kobieta imieniem Juanita i skrzypaczka Gypsy. Konkretnych informacji o  poczynaniach Rodziny Mansona w  tym okresie jest jak na lekarstwo. Można natomiast znaleźć informacje o słynnej „Death Mockup Party”, która miała miejsce w  Żółtej Łodzi Podwodnej przy Gresham Street tego dnia, gdy z  pustyni wróciła tam ostatnia grupa wyznawców. Przyjechali ubrani w  skóry i  opaleni. Zebrali się i  zaczęli bawić w  coś, co można by nazwać „pozorowanym snuffem”. Każdy po kolei szczegółowo opisywał własną śmierć, aby móc jej naprawdę doświadczyć. Siedzieli wszyscy w  jednym pokoju, niektórzy na haju. Był tam też Charlie. Gdy wydał polecenie: „Umierać!”, wszyscy się położyli i  udawali martwych. Młoda dziewczyna imieniem Bo zaczęła krzyczeć „Charlie!!!”, a  potem wydała ostatnie tchnienie. Paul Watkins wspominał to później tak: – Słuchałem, jak Charlie każe nam umierać. – Watkins jakoś nie umiał wymyślić, w jaki sposób ma umrzeć, więc po prostu się położył. – Zachowywałem się tak, jakbym nie żył. – To samo robiła

reszta, a  Charlie bawił się swoimi palcami i  napawał się uczuciem zmieszania, które ogarnęło osoby przebywające w pomieszczeniu. Brooks Poston potrafił wchodzić w  trans na rozkaz. Gdy Charlie nakazał mu umrzeć, zapadł w stan tak głębokiej utraty świadomości, że ocknął się dopiero po trzech czy pięciu dniach. Podczas tego transu wypróżniał się na kanapie w salonie, więc dziewczyny musiały go myć. Nawet Charlie nie był w stanie go wybudzić. Piątego dnia Charlie polecił, aby pod Brooksem w charakterze pieluchy umieścić jego własną, świętą kamizelkę o tajemnych mocach. Brooks nie był w stanie zignorować faktu, że święta kamizelka Jezusa posłuży mu za pieluchę, więc natychmiast wyszedł z transu. W  tym samym okresie w  domu przy Gresham wydarzył się słynny „cud fellatio”. Manson zaliczał tripa na kwasie i  jednocześnie poddawał się pieszczotom, którymi darzyła go jego wyznawczyni Bo, drobna dziewczyna o  masochistycznych skłonnościach, z  tarczycowym wytrzeszczem  oczu i  czarnymi, długimi włosami. Należała to tych, którym Charlie najchętniej zadawał ból. W Rodzinie krąży legenda o tym, jak to podczas robienia loda Bo dostała ataku szału i odgryzła Mansonowi przyrodzenie. On jednak – dzięki bezpośredniemu władaniu mocami okultystycznymi – zaleczył tę jakże tragiczną amputację i wrócił do przerwanej mu wypowiedzi. Kolejny cud Mansona. Paul Watkins, wyznawca Mansona, przeniósł się z pustyni do Żółtej Łodzi Podwodnej, aby pomagać na froncie muzycznym. Mansonowi bardzo zależało na tym, żeby Terry Melcher miał okazję posłuchać członków Rodziny. Gdzieś pod koniec lutego albo na początku marca 1969 roku Terry obiecał, że któregoś wieczora wpadnie na Gresham Street. Cała Rodzina z Mansonem jako frontmanem przygotowała instrumenty i była gotowa na występ, ale Melcher się nie zjawił. Och nie.

Manson szuka Terry’ego Melchera 23 marca po południu Manson stanął przed frontowymi drzwiami rezydencji Polańskiego przy 10050 Cielo Drive. Drzwi otworzył Shahrokh Hatami, przyjaciel Sharon. Tego dnia Hatami filmował Tate kamerą 16 mm, gdy ta pakowała się przed wyjazdem do Rzymu zaplanowanym na następny dzień. Hatami powiedział mi, że kręcił wtedy materiał do filmu dokumentalnego „o  czterech aktorkach u  progu kariery”. Były to Sharon Tate, Jacqueline Bisset, Leigh Taylor-Young (żona Ryana O’Neilla) i Mia Farrow. Po co Charles Manson – niski facet o  owłosionej klatce piersiowej i  ramionach wytatuowanych wizerunkami kobiet – zapukał do drzwi Sharon Tate? Na procesie Hatami zeznał, że Manson pytał, gdzie mieszka „jakaś osoba”. Miał na myśli Terry’ego Melchera. Hatami skierował go do domku gościnnego, w  którym mieszkał Rudy Altobelli. W  tym momencie Sharon znajdowała się w  pobliżu ganku, podeszła więc do drzwi zapytać, kto przyszedł. Wtedy zobaczyła Mansona. (W  rozmowie przeprowadzonej podczas gromadzenia materiałów do tej książki Shahrokh Hatami powiedział mi, że w ogóle nie pamięta wizyty Mansona w domu przy Cielo Drive. Stwierdził, że to wspomnienie podsunął mu detektyw Reeve Whitson, który pracował jednocześnie dla pułkownika Tate’a  i  prokuratora Vincenta Bugliosiego. Z  jego wspomnień wynikało, że zeznania dotyczące marcowej wizyty Mansona przy Cielo Drive zostały złożone pod presją – że zeznał coś, czego nadal tak naprawdę nie pamięta). Manson poszedł ścieżką prowadzącą do domku gościnnego, ale Altobellego nie było. Wrócił więc wieczorem tego dnia i  ponownie zapukał do jego drzwi. W  tym czasie Sharon, Jay Sebring, Abigail Folger i Wojtek Frykowski jedli kolację.

Rudy Altobelli się pakował, bo nazajutrz razem z Sharon Tate leciał do Rzymu. Właśnie brał prysznic, gdy Manson znalazł się przed gankiem. Do drzwi podszedł owinięty ręcznikiem. Zeznał później, że Manson przyszedł dowiedzieć się, gdzie mieszka Terry Melcher, choć Melchera nie było przy Cielo Drive już od czterech miesięcy. Manson zaczął się przedstawiać, ale Altobelli mu przerwał: – Charlie, wiem, kim jesteś. – Miał powiedzieć Mansonowi, że nie zna miejsca pobytu Melchera. Gregg Jakobson, bliski przyjaciel Melchera, zeznał na procesie Mansona, że nagrywali go jeszcze w  okresie, gdy Rodzina mieszkała w domu przy Gresham Street. Trudno więc uwierzyć, że Manson nie wiedział o  przeprowadzce Melchera do domu przy plaży należącego do jego matki. Miał odwiedzić Rodzinę przy Gresham House, a  oni tam mieszkali mniej więcej do 23 marca (tego dnia Manson pojawił się na terenie rezydencji Polańskich). Kwestia wizyty Mansona przy Cielo Drive do dziś pozostaje owiana nimbem tajemnicy. Nazajutrz na pokładzie samolotu lecącego do Rzymu Altobelli i Sharon rozmawiali o Mansonie. Według prokuratora Vincenta Bugliosiego Altobelli miał zeznać, że podczas lotu Sharon zapytała: – Czy ten dziwnie wyglądający koleś wrócił wczoraj wieczorem?

Warren Beatty dostaje propozycję zamieszkania przy Cielo Drive Autor książki Easy Riders, Raging Bulls (strona 78) twierdzi, że mniej więcej równolegle z  wylotem do Europy Polański próbował nakłonić Warrena Beatty’ego do „przejęcia jego umowy najmu”. Sam zainteresowany wspomina: Pojechałem do tego domu, żeby się rozejrzeć. Pomyślałem wtedy, że dobra, pomieszkam tam trochę, bo chciałem się już wyrwać z  hotelu, ale wtedy z  innej części domu wychynęli Abigail i  Wojtek. Stwierdzili, że Roman powiedział, że mogą się tam rozgościć. Dodali, że miejsca spokojnie wystarczy i  dla mnie, ale ja uznałem, że nie chcę mieszkać z  innymi ludźmi.

W domu Polańskiego miał zamieszkać młody Anglik Michael Sarne, reżyser filmów Joanna i Myra Breckinridge, ale tuż przed wylotem Romana do Rio postanowił wynająć dom na plaży w Malibu. Wtedy na ochotnika do zamieszkania wiosną i latem w domu Polańskiego zgłosił się Wojtek Frykowski. Polański się zgodził, pod warunkiem wszakże że zamieszka tam również Abigail Folger. Rudy Altobelli, właściciel domu, planował spędzić lato w Europie. W swojej karierze prowadził takie sławy jak Henry Fonda czy Katharine Hepburn, a  w  1969 roku reprezentował między innymi Christophera Lee i  Christophera Jonesa. Pewnego dnia zabrał z  Lancaster w  Ohio osiemnastoletniego autostopowicza, Williama Garretsona. Zatrudnił go w  charakterze dozorcy nieruchomości na czas, gdy on będzie w  Europie. Garretson dostał domek gościnny, nazywany też domem dozorcy. Miał w nim mieszkać na czas zatrudnienia. Do tego dostawał szalone 35 dolarów tygodniowo. Do jego obowiązków należało zajmowanie się 26 kotami Terry’ego Melchera, które ten najwyraźniej na jakiś czas

zostawił przy Cielo Drive. Opiekował się również Sapersteinem (terierem yorkshire należącym do Sharon), a  później także dalmatyńczykiem Abigail Folger i  nieprzyjaznym wyżłem weimarskim Altobellego, Christopherem. Ten pies uwielbiał szczekać, potrafił też ugryźć. Pod jego opieką znalazł się też zielony afrokulczyk mozambijski Altobellego. Garretson miał doglądać posiadłości, ale nie utrzymywać relacji towarzyskich z  mieszkańcami głównego domu, miał też odbierać telefony w domku gościnnym.

Roman dowiaduje się o ciąży Sharon – inna wersja wydarzeń W  jednej z  biografii Sharon Tate można przeczytać, że informację o  ciąży trzymała w  tajemnicy przez trzy miesiące. Gdy 24 marca wylądowała w Londynie, zaczęła przygotowywać się do udziału w  filmie The Thirteen Chairs. Prace ruszały w  kwietniu. Zatrzymała się w  domu Romana przy Eaton Place Mews. W tym samym tygodniu ze Stanów przylecieli John i  Michelle Phillipsowie. Alfred „Cubby” Broccoli zaprosił obie pary do swojej posiadłości na wsi. Broccoli odnosił wielkie sukcesy jako producent kolejnych filmów o  Jamesie Bondzie, poczynając od Pozdrowień z  Rosji (1963), przez Goldfingera (1964) i  Żyje się tylko dwa razy (1967), aż po nienakręcony jeszcze W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości. Właśnie odbyła się premiera szpiegowskiej parodii filmów o  Bondzie, The Wrecking Crew, w  której zagrała Sharon. Z  relacji Michelle Phillips wynika, że wieczorem, w  sobotę 28 marca, gdy Roman i  John rozmawiali, Sharon poprosiła ją o  towarzyszenie jej podczas wyjścia do łazienki. Sharon wypaliła tam papierosa. – Romanowi bardzo się nie podobało, że paliła. Nieustannie próbował ją nakłonić, żeby to rzuciła – opowiadała Michelle. – Ona jednak paliła, gdy on tego nie widział. – Tamtego dnia w  łazience Sharon powiedziała Michelle, że jest w  ciąży. – Stwierdziła, że nie powiedziała jeszcze Romanowi, z  czego zaraz zaczęła się śmiać. Wydawała się bardzo szczęśliwa, bardzo uradowana. Zdaniem Michelle Sharon była już w na tyle zaawansowanej ciąży, że nie mogła dłużej nie mówić Polańskiemu. Być może obawiała się, że ten będzie nakłaniał ją do aborcji. Tak czy owak, w końcu mu powiedziała. Fotograf Walter Chappell, przyjaciel Sharon, powiedział mi natomiast, że Roman dowiedział się o  ciąży, gdy byli jeszcze

w  Los Angeles. Polański miał wysyłać ją do Brazylii, by tam dokonała aborcji. Jak już wiemy, Shahrokh Hatami twierdzi, że Sharon przedstawiła mu podobną wersję. Jakoś w  okolicach tego weekendu u  Alfreda Broccolego Roman przeżył w  Londynie przygodę z  Michelle. Z  relacji autobiograficznych wiemy, że John się wściekł i  był zazdrosny, gdy się o tym dowiedział. Te rany dały o sobie znać już jesienią, gdy Polański prowadził własne śledztwo w  sprawie morderstwa swojej żony. Z autobiografii Johna wynika również, że mniej więcej w  tym samym czasie Michelle spotkała się w  Londynie także z  Warrenem Beattym. John Phillips zadzwonił wówczas do niego z pretensjami (strona 304).

ROZDZIAŁ 7

Ostatni film Sharon Dla Sharon Tate prace nad The Thirteen Chairs

oznaczały miesiąc zdjęć próbnych, potem zaplanowane na sześć tygodni zdjęcia w  Rzymie, a  następnie miesiąc postprodukcji w Londynie. Prace nad filmem zakończyły się pod koniec maja. Sharon była już wtedy w widocznej ciąży. Komedia The Thirteen Chairs (oryginalny tytuł: 12 + 1) bazuje na Dwunastu krzesłach, satyrycznej powieści radzieckich pisarzy Ilji Ilfa i  Jewgienija Pietrowa z  1928 roku. Reżyserią filmu zajęli się Nicolas Gessner i  Luciano Lucignani, a  oprócz Sharon Tate wystąpili w  nim Vittorio Gassman, Orson Welles, Vittorio De Sica i Tim Brooke-Taylor. Większość scen nakręcono we Włoszech. Gdy pod koniec marca 1969 roku Sharon przyjechała na zdjęcia do Rzymu, była mniej więcej w  trzecim miesiącu ciąży, którą zaczynało być widać. W scenariuszu znajdowały się sceny półrozbierane, dlatego zapadła decyzja, że zostaną one nakręcone w pierwszej kolejności. Im bardziej ciąża stawała się widoczna, tym bardziej reżyser chował brzuch Tate za dużymi torebkami i szalami. W  filmie The Thirteen Chairs Sharon gra dziewczynę o imieniu Pat (jej nazwisko nie pada), pracownicę angielskiego sklepu z  antykami. Vittorio Gassman w  roli amerykańskiego fryzjera nazwiskiem Mario Beretti leci do Anglii, aby objąć spadek po ciotce. Marzy o  wielkich pieniądzach, a  tymczasem na miejscu zastaje stary, zaniedbany dom, a  w  nim cały swój spadek: 12 starych krzeseł. Żeby pokryć koszty przelotu, sprzedaje te krzesła lokalnemu handlarzowi antyków i  Sharon Tate. Mamy tu do czynienia z komedią, więc Sharon gra tak, jak na ten gatunek przystało. W  pierwszej scenie z  jej udziałem

sprzedaje stary nocnik amerykańskim turystom, których zapewnia, że mógł on należeć do królowej Wiktorii, co ma niebagatelny wpływ na jego cenę. Gassman sprzedaje krzesła w  antykwariacie, po czym się dowiaduje, że ciotka ukryła w  jednym nich znaczne ilości drogocennej biżuterii. Wraca pędem do sklepu, ale na miejscu okazuje się, że krzesła zostały już sprzedane i  są w  drodze do Londynu. Sharon rusza z  Gassmanem w  pościg za nimi, ponieważ zapisała nazwisko nabywcy. W  hotelu w  Londynie Gassman rzuca się na Sharon, usiłując wyrwać jej tę notatkę, ale ona ją zjada. W  ferworze walki zdziera z niej koszulę, a wtedy ona z nagim biustem ucieka hotelowym korytarzem do swojego pokoju. Sharon i  Gassman jadą za krzesłami do Paryża, a  następnie do Rzymu. Po drodze trafiają na najróżniejszych dziwaków, między innymi na Alberta, kierowcę ciężarówki przeprowadzkowej (w  tej roli Terry-Thomas), prostytutkę Judy (Mylène Demongeot), szefa obwoźnego teatru, wystawiającego jakąś niecodzienną wersję Doktora Jekylla i pana Hyde’a (Orson Welles), włoskiego przedsiębiorcę Carla di Setę (Vittorio De Sica) oraz jego zmysłową córkę Stefanellę (Ottavia Piccolo). Pogoń za klejnotami kończy się w  Rzymie, gdzie krzesło zawierające ukryty skarb trafia w ręce zakonnic, te zaś licytują je na aukcji charytatywnej. Mario nie może już nic więcej zrobić, więc wsiada na statek płynący do Nowego Jorku, a  Pat (w tej roli Sharon) macha mu na pożegnanie. Mario wraca do swojego zakładu fryzjerskiego, gdzie dokonuje niecodziennego odkrycia. Na krótko przed wyjazdem do Europy wynalazł cudowny sposób na porost włosów. Teraz stwierdza, że ten środek naprawdę działa, więc w  ostatniej scenie rozlega się jego tubalny śmiech. Podczas zdjęć do tego filmu Sharon niejednokrotnie dzwoniła do Romana i prosiła, aby przyjechał do niej do Rzymu, na co on za każdym razem odpowiadał, że jest zbyt zajęty.

Czy Sharon miała w Rzymie romans? Aktor Christopher Jones był reprezentowany przez Rudy’ego Altobellego, właściciela domu przy Cielo Drive, z którym Sharon przyleciała w  marcu do Rzymu. Jones twierdził później, że Sharon i  on mieli wtedy w  Rzymie romans. Kręcił tam akurat film Brief Season ze swoją ówczesną kochanką, Pią Degermark. Jak wspomina: Sharon przyjechała do Rzymu z  moim menedżerem i  byliśmy umówieni, że tego samego wieczora spotkamy się razem na kolacji. Siedzieliśmy na patio i  czekaliśmy na Sharon, gdy nagle się zjawiła. Wyglądała niesamowicie. Siedziałem obok niej. Była bardzo nerwowa, trochę jak spłoszona łania, ale twarz miała idealnie piękną. Na lewym policzku miała taką małą bliznę. Gdy pochyliłem się, żeby dotknąć tej szramy, ona się odruchowo odsunęła. Cały czas mówiła o  jakichś zupełnie niezwiązanych z  niczym, duchowych rzeczach. Opowiadała o reinkarnacji i o tym, że w poprzednim życiu zginęła w  pożarze w  wieku dziewięciu lat. Gdy wypowiedziała te słowa, drzwi do restauracji otwarły się na oścież, choć w  ogóle nie było wiatru. Sharon wyglądała na mocno wstrząśniętą.

Czy Jones próbował ją podrywać? Twierdzi, że tego nie planował. „Wiedziałem, że jest żoną Romana”. Niemniej jednak sam zainteresowany relacjonuje, że później tego samego wieczoru znalazł się w pokoju Sharon. Siedzieliśmy na kanapie i  rozmawialiśmy. W  końcu zapytałem, gdzie jest Roman, a ona stwierdziła, że nie może się wyrwać z Londynu przez jakieś problemy z  paszportem. Rozmawialiśmy i  stopniowo się do siebie zbliżaliśmy. Jej spódniczka podjeżdżała coraz wyżej, ale ona zupełnie się nie kwapiła, żeby ją poprawić. (…) W  jednej chwili popatrzyła na mnie i już po chwili ciągnęła mnie na siebie, na łóżko. Nawet się nie rozebrałem. Kiedy skończyliśmy się kochać, powiedziałem jej, że idę spać do siebie. Poprosiła, żebym został. Spojrzałem za okno i  stwierdziłem, że chyba nie ma tam schodów przeciwpożarowych. Moja pierwsza myśl brzmiała: „Co będzie, jak wróci Polański?”. Nie bałem się jego, martwiły mnie potencjalne reperkusje tej sytuacji. Sharon przestała mnie jednak prosić, więc poszedłem do siebie.

Nazajutrz wpadłem na aktorkę Nathalie Delon (żonę aktora Alaina Delona), przyjaciółkę Sharon, z  którą kiedyś też się spotykałem. Nathalie powiedziała mi wtedy: „Chris, coś ty zrobił Sharon? Jeszcze nigdy nie była tak zakochana”.

Jones powiedział później jednemu dziennikarzowi, wiedział o ciąży Sharon i miał wyrzuty sumienia:

że

Dużo o tym potem myślałem w kontekście słów przysięgi małżeńskiej: „Co Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela”. Cóż, najwyraźniej Bóg ich rozłączył i postawił mnie między nimi.

Inne wspomnienie Jonesa: Pewnego wieczora poszliśmy nad fontannę Di Trevi. Spojrzałem na nią i ogarnęło mnie skrajnie dziwne przeczucie, że ona umrze. Innym razem patrzyłem na nią i  zapytałem, o  czym myśli, a  ona odparła: „Diabeł jest piękny. Większość ludzi ma go za okropnie brzydkiego, ale to nieprawda”. Pomyślałem, że to dziwaczne myśli, ale Roman skończył właśnie prace nad Dzieckiem Rosemary, więc powiązałem to z tym. Powiedziałem, że nie powinna wygadywać taki rzeczy, bo robię się od tego nerwowy. Wiedziałem, że ona i Roman mieszkają w Los Angeles w dość odludnym miejscu, dlatego powiedziałem jej, że powinna załatwić sobie pistolet, tak dla ochrony. Odparła, że nigdy nie byłaby w  stanie do nikogo strzelić, nawet gdyby nie miała wyboru.

Jones tak opowiada o  ostatniej nocy, którą spędzili razem w Rzymie: Powiedziałem jej, że po powrocie do Ameryki znów się zejdziemy, a  ona się zgodziła. Zapytałem więc: „A  co z  Romanem?”, na co ona stwierdziła: „Romanem się nie przejmuj”. Moim zdaniem to była miłość. Spędziliśmy ze sobą w  sumie niewiele czasu, ale byliśmy bardzo szczęśliwi. Nawet mi przez myśl nie przeszło, że już jej nigdy nie zobaczę.

Czy to prawda? Czy rzeczywiście mieli romans tamtej pełnej obowiązków wiosny w Rzymie? Z  Rzymu Jones pojechał do Dingle, miejscowości w  County Kerry w Irlandii na wybrzeżu atlantyckim, gdzie ruszały zdjęcia do filmu Ryan’s  Daughter (Córka Ryana). Scenariusz tego filmu był dość luźno oparty na Pani Bovary Gustava Flauberta,

w rolach głównych wystąpili Robert Mitchum, Trevor Howard, Christopher Jones, Leo McKern, Sarah Miles i inni. Christopher Jones grał straumatyzowanego weterana pierwszej  wojny światowej, który nawiązuje romans z  zamężną Sarah Miles. Historia rozgrywa się w tle powstania irlandzkiego z 1916 roku, w  realiach małego irlandzkiego miasteczka. Zdjęcia trwały wiele miesięcy i  w  tym czasie jego przyjaciółka Sharon została zamordowana. Po zakończeniu pracy Jones wrócił do Los Angeles i  na jakiś czas zamieszkał w  domku gościnnym należącym do Rudy’ego Altobellego, stojącym zaledwie kilka metrów od domu, w  którym dokonano zabójstw. Jones był zszokowany informacjami i  śmiercią przyjaciółki, a  potem zniesmaczony faktem, że Altobelli oprowadzał gości po zbryzganym krwią domu. W  weekend wielkanocny Sharon poleciała z  Rzymu do Londynu. Roman wyjechał po nią na Heathrow i  miał dla niej prezent. Podarował jej rolls-royce’a silver dawn z 1954 roku. Po weekendzie Sharon wróciła do Grand Hotel de la Ville, żeby nakręcić brakujące sceny.

Roman u szczytu sławy, wiosna–lato 1969 W kwietniu Polański wreszcie dopiął wszystko w kwestii filmu Day of a  Dolphin (Dzień delfina). Musiał natomiast zapomnieć o  kanibalistycznej opowieści o  Donner Party i  o  skrzypku flirtującym z  diabłem. Na przełomie wiosny i  lata 1969 roku – w  momencie pożegnania z  Donner Pass i  Paganinim oraz rozpoczęcia prac nad filmem o  delfinach szkolonych do roli zabójców – Polański miał dosłownie wszystko. Miał wkrótce zostać ojcem, dysponował całością funduszy niezbędnych do nakręcenia thrillera, mieszkał w  przepięknym Londynie i  był jeszcze młody, a przy tym miał sławną i piękną żonę. Był szczęśliwy i zadowolony z siebie. Znajdował się u szczytu kariery. Odnosił sukcesy i  triumfował. Tryskał energią, sił kreatywnych też mu nie brakowało. Tak Polański rozpoczął prace nad Dniem delfina w  swoim domu przy London Mews. Sprawami finansowymi nie musiał sobie zaprzątać głowy. „Jak to zwykle bywało w  przypadku nowych dużych projektów hollywoodzkich, nikt nie krzywił się na koszty researchu czy koszty przedprodukcyjne. Dostawałem tyle, ile potrzebowałem, pracowałem więc z nowym zapałem” – wspominał później. Oscary 1968 zostały wręczone 14 kwietnia 1969 roku w  Dorothy Chandler Pavilion w  Los Angeles. Ruth Gordon dostała statuetkę dla najlepszej aktorki drugoplanowej za rolę w  Dziecku Rosemary. Roman otrzymał nominację w  kategorii najlepszy scenariusz adaptowany, na nagrodę w  tej kategorii szanse mieli również Vernon Harris za film Oliver, Neil Simon za The Odd Couple (Dziwna para), ale wszyscy trzej musieli uznać wyższość Jamesa Goldmana, który otrzymał Oscara za film The Lion in Winter (Lew w zimie). Roman nie pojawił się na ceremonii, a  przynajmniej nie ma na ten temat wzmianki w  żadnym z  licznych źródeł – książkowych, internetowych czy prasowych – z którymi miałem się okazję zapoznać.

Scenarzysta i  jednocześnie reżyser zawsze ma mnóstwo scenariuszy do przeczytania i rozpatruje wiele najróżniejszych pomysłów, nawet jeśli sam zajmuje się właśnie dużym projektem, na który pozyskał już całość niezbędnych funduszy. Polańskiemu coś takiego przydarzyło się w  kwietniu, gdy w  Kopenhadze zakończyły się zdjęcia do filmu A  Day at the Beach (Dzień na plaży). Film na podstawie jego scenariusza produkowała firma Cadre Productions. Była to adaptacja holenderskiej powieści, której autorem był Simon Heer Heeresma, a  reżyserem został młody Marokańczyk i  przyjaciel Polańskiego, Simon Hesera. Gdy na udział w tym filmie zgodził się Peter Sellers, wytwórnia Paramount Pictures wyłożyła na niego 600 tysięcy dolarów. Potem pojawiły się problemy. Robert Evans, dyrektor Paramount, wspomina w  swojej autobiografii, że gotowy produkt mu się nie spodobał. Akcja rozgrywa się w  podupadłym holenderskim kurorcie nadmorskim. Film pokazuje jeden dzień z  życia alkoholika Berniego (Mark Burns), który w  deszczu prowadzi do kurortu Winnie (Beatie Edney), młodą dziewczynkę z  usztywnioną nogą. Winnie zwraca się do Berniego per „wujku”, choć najprawdopodobniej jest on jej ojcem. W  lipcu Evans poleciał do Londynu, aby obejrzeć materiał po pierwszym montażu. Efekt mu się nie spodobał. Pisał, że Polański „chciał dalej nad tym pracować i  zmontować film jeszcze raz”. Produkcja robiła wrażenie mało perspektywicznej i nie było do końca pewne, czy kiedykolwiek zostanie zaprezentowana szerszej publiczności. Roman nie musiał się jednak zanadto przejmować tym projektem, bo był zajęty delfinami. The Day of the Dolphin to książka, którą krytycy literaccy nazywają „rozwlekłą”, a  chcą przez to powiedzieć, że obejmuje ona szerokie spektrum zagadnień. Nie brakuje tam analiz zimnej wojny, krytyki wojny w  Wietnamie, aluzji do agencji działającej podobnie do CIA, która wodzi za nos prezydenta (trochę jak w  przypadku kryzysu w  Zatoce Świń) i  podstępem skłania go do realizacji projektu zapoczątkowanego przez poprzednią administrację. Do tego wszystkiego dochodziła trzymająca w  napięciu fabuła

z  udziałem mówiących delfinów, a  to trzeba było zrobić porządnie, bo w  przeciwnym razie wzbudziłoby tylko rozbawienie i skłoniło widzów do przypisania filmowi wartości satyrycznej. Z  tych względów Roman miał nie lada kłopot z napisaniem dobrego scenariusza.

Sirhan skazany na komorę gazową 23 kwietnia 1969 roku dwudziestopięcioletni Sirhan Sirhan usłyszał wyrok śmierci, który miał zostać wykonany w komorze gazowej. W  sądzie odczytano odręcznie napisany list senatora Edwarda Kennedy’ego, który prosił o  łagodny wymiar kary. Sędzia Herbert Walker mimo to skazał Sirhana Bisharę Sirhana na śmierć. 22 maja, późną nocą, Sirhan został przetransportowany śmigłowcem na lotnisko Van Nuys, skąd pilot Air National Guard zabrał go do Hamilton Air Force Base. Stamtąd przewieziono go do zakładu karnego San Quentin na północ od San Francisco. Znalazł się tam o świcie. Sharon Tate przebywała wówczas w Rzymie i pracowała nad swoim nowym filmem. Czy czytała we włoskiej prasie o wyroku dla Sirhana?

Steve McQueen i okultyzm Wiosną 1969 roku Steve McQueen, przyjaciel Sharon, zakończył prace przy filmie The Reivers (Koniokrady) opartym na powieści Williama Faulknera. Grał tam rolę Boona Hogganbecka. Marshall Terrill pisze w  książce Steve McQueen: Portrait of a  American Rebel, że plotki o  przesądności aktora i  jego zainteresowaniu okultyzmem nasiliły się po tym, jak skończył pracę nad Koniokradami. Wrócił wtedy na odpoczynek do swego domu w Palm Springs, skąd chodził na nocne wycieczki na pustynię. Pewnej nocy podczas samotnej przechadzki zauważył ognisko. Postanowił podejść bliżej. Przy ogniu siedziały „po hindusku” rozmodlone dziewczęta, a wokół leżały „satanistyczne gadżety”. Potem McQueen zaczął się zmagać z migrenami, a w jego „głowie zagościł wizerunek diabła”. Po tamtym spotkaniu na pustyni McQueen donosił: W  każdy piątek wieczorem dopadały mnie nieznośne migreny. Głowa okropnie mnie bolała, a  na dodatek przez cały czas miałem w  głowie wizerunek diabła.

McQueen zwrócił się o  pomoc do jasnowidza, który mu powiedział, że w  piątki wieczorem „zbierają się wszystkie czarownice w  Anglii” i  modlą się o  jego śmierć. Chciały, by McQueen zginął z własnej ręki. Jasnowidz powiedział mu, żeby nie ścigał się samochodami z  jakimikolwiek szatańskimi barwami (czerwony i czarny). McQueen wspomniał o  okultyzmie w  wywiadzie, którego udzielił 21 października 1980 roku – czyli niedługo przed swoją śmiercią – Brugh Joyowi, profesorowi UCLA. Joy zapytał go, czy choć raz zdarzyło mu się „zaangażować w okultyzm”. McQueen odparł tak: – Zetknąłem się z  tym. Jay Sebring był moim najlepszym przyjacielem. (…) Ostatecznie nie ucierpiałem, moje nazwisko nigdy nie zostało w to wmieszane. Jay miał romans z  dziewczyną czarownika. Nie wiem, czy to

było w  moim najlepszym interesie, ale zawsze byłem temu przeciwny. Obracałem się w towarzystwie, które miało mnie za porządnego faceta, ale i tak wykręcili mi niezły numer. Ogólnie jestem temu wszystkiemu przeciwny. Prowadzący wywiad stwierdził: – Do kręgów okultystycznych ciągnie pewną część naszej podświadomości. Chodzi w  tym o pierwiastek władzy. – McQueen zgodził z tym stwierdzeniem, choć podkreślił, że w  jego przypadku było inaczej. – Mnie kręciły kobiety, prochy, bieganie w kółko. Nic więcej. Jego rozmówca stwierdził, że kobiety, prochy i  bieganie w  kółko McQueen mógł znaleźć w  wielu innych środowiskach. Najwyraźniej w okultyzmie musiało być coś szczególnego, co go pociągało. Aktor odpowiedział tak: – Ale ja nie wiedziałem, że mam do czynienia z okultyzmem. To wszystko jedna wielka bzdura. Naprawdę nie wiedziałem, z  czym mam do czynienia, ale na szczęście zdążyłem się dowiedzieć, zanim poszedłem na jakiekolwiek spotkanie. Wcześniej nie miałem o tym pojęcia, zawsze byłem temu przeciwny. To nie dla mnie. Ale jakie spotkanie? Kto się spotykał? Jakaś religijna sekta, która rekrutowała członków ze środowiska muzycznego i filmowego w Los Angeles?

Kilka chwil londyńskiego życia w czerwcu Po zakończeniu zdjęć do The Thirteen Chairs Tate poleciała do męża do Londynu. W  ich wspólnym mieszkaniu pozowała fotografowi Terry’emu O’Neillowi w  codziennych scenkach, takich jak na przykład rozpakowywanie prezentów dla dziecka. Wykonała również sporo zdjęć typu glamour dla brytyjskiego czasopisma „Queen”. Sharon Tate miała 26 lat. Wiele wskazywało na to, że uda jej się wyrwać z  dotychczasowego kręgu tematycznego, czyli filmów o  ofiarach z  ludzi, wampirach, chodzących lalkach Barbie z  Malibu i  samobójczyniach z  Doliny lalek czy nawet tanich historii szpiegowskich. Jej mąż Roman Polański miał 35 lat i wiódł życie, o jakim wielu filmowców może tylko pomarzyć – pracował właśnie nad w  pełni sfinansowanym projektem hollywoodzkim, w  ramach którego mógł wydawać znacznie więcej, niż gdyby musiał polegać wyłącznie na swoim wynagrodzeniu za Dziecko Rosemary. Dzięki tego rodzaju budżetowi Roman mógł wieść żywot nuworysza – i  to nawet takiego, który właśnie powoli zaczyna doświadczać kryzysu wieku średniego. To był dla niego okres wielkiej sławy i  rozmachu, dużych pieniędzy od United Artists i  kupowania luksusowych samochodów z  nonszalancją typową dla uczniaków z  amerykańskiego Środkowego Zachodu, którzy po szkółce niedzielnej idą na napój czereśniowy. Sharon cieszyła się rolls-royce’em, którego dostała na urodziny. W  artykule opublikowanym 7 czerwca Sheilah Graham napisała: „Sharon Tate, blondynka, piękna, ciężarna kobieta, pojawiła się na przyjęciu Margaret Gardner w  londyńskim Mayfair”. Po przyjęciu Sharon odwiozła Sheilah do domu swoim kremowym rollsem. To prezent urodzinowy od Romana – powiedziała Sharon. – Zabieramy go ze sobą do Hollywood, gdzie zamieszkamy z  naszymi 17 kotami, trzema

psami i  nowo narodzonym dzieckiem. Już nie mogę się doczekać, kiedy w końcu tam pojadę i zacznę urządzać pokój dziecięcy.

Sharon zamieściła w  „London Times” ogłoszenie, że szuka angielskiej niani, gotowej pojechać z  nimi do Los Angeles. Rozmawiała z  kilkudziesięcioma kandydatkami i  w  końcu wybrała kobietę imieniem Marie Lee. Nie wszystko układało się jednak idealnie. Polański, człowiek zazwyczaj sprawny seksualnie, wraz z  postępującą ciążą żony zaczął zmagać się z  impotencją, przynajmniej w  towarzystwie Sharon. Thomas Kiernan pisze w  biografii Romana, że nie wszystko się świetnie układało, a para żyła w niepewności: „Tamtego lata nie wydarzyło się nic, co poprawiłoby ich relacje – wspomina ich znajomy, który był na miejscu. – Sharon próbowała ze wszystkich sił, można wręcz powiedzieć, że starała się aż za bardzo, ale on był znudzony jej ciążą. Traktował ją niemal jak zbędny bagaż. Zdarzało mu się nawet być jawnie okrutnym wobec niej w  towarzystwie innych ludzi. Potrafił nazwać ją głupią babą i  krytykować ją za każdą wyrażoną opinię”.

Sharon bardzo chciała wracać na Cielo Drive, ale – jak pisał w swojej autobiografii Robert Evans – Polański zamierzał zostać w Londynie i jeszcze raz zająć się montażem Dnia na plaży. Co jednak ważniejsze, nieszczególnie szło mu kończenie scenariusza do Dnia delfina. Stwierdził, że musi zostać w Londynie i spróbować się z tym uporać. Sharon była w zbyt zaawansowanej ciąży, żeby latać (przynajmniej za ocean), więc zamówiła sobie kajutę na Queen Elizabeth 2. Pisarz i  dziennikarz Peter Evans opisywał później kolację, którą jadł w  towarzystwie Sharon i  Romana na dzień przed tym, jak Tate wyruszyła w  podróż powrotną do Stanów, gdzie miała urodzić dziecko: Jadłem kolację z  nim i  Tate w  londyńskiej restauracji Mario and Franco’s  Tiberio. Nazajutrz Tate miała wypłynąć do Los Angeles, gdzie miała zamiar urodzić. Polański zaś jechał do Paryża na rozmowy o nowym filmie. Byli niczym Douglas Fairbanks i  Mary Pickford swoich czasów. Sławni, wiecznie zmieniający miejsce pobytu, utalentowani i  pozytywnie zaskakujący. Wcześniej sporządziłem ich profil na potrzeby książki

Goodbye Baby & Amen o  latach sześćdziesiątych, którą napisałem w Londynie, fotografie do niej wykonał David Bailey.

Sharon bardzo chciała przeczytać, co napisał o  nich Evans, ale usłyszała, że będzie musiała poczekać do dnia premiery książki. David Bailey sfotografował ich do tej książki w  objęciach, nagich od pasa w  górę. Evans twierdzi, że na pomysł takiego ujęcia wpadł sam Polański. Dziennikarz pisał o nich następująco: Każdy, kogo interesują lata sześćdziesiąte i  ówczesne otwarte społeczeństwo, powinien przyjrzeć się bliżej Polańskim. Oni doskonale znali radości i smutki tych czasów, szczęście i poczucie lęku. To oni pomogli zburzyć stereotypowe wyobrażenie o  tym, jak wygląda życie gwiazd Hollywood. Chętnie sięgali po ówczesne środki wspomagające, od marihuany po LSD, i  na własnej skórze doświadczyli skutków takich zabaw. Polański trzykrotnie zafundował sobie tripa i dwa razy nie wyszło to dobrze. Tate mówiła natomiast tak: „To mi otworzyło oczy na świat. Wcześniej byłam niezwykle spięta i zamknięta, wstydziłam się tańczyć, wstydziłam się nawet odezwać. Mimo to nigdy więcej bym tego nie ruszyła. Dzisiaj wydaje mi się, że to by mnie zniszczyło”. Była w  nich szczerość, która graniczyła niemal z  naiwnością. Oboje wierzyli, że obalają barykady cenzury i  przesuwają granice wolności. Polański pochodził z  Polski – jego matka zginęła w  Auschwitz – więc był szczególnie wyczulony na kwestię wolności jednostki. Tate chciała być taka jak on. „Chciałabym mieć w sobie tyle tolerancji, żeby móc pozwolić wszystkim na całkowitą swobodę – mówiła. – Umieć przyprowadzić przypadkowego mężczyznę do domu, kochać się z  nim i  nie musieć się martwić, że na drodze do pełnej przyjemności stanie mi jakieś purytańskie poczucie winy. (…) Tak racjonalnie rzecz biorąc, właśnie tego bym chciała, ale na płaszczyźnie emocjonalnej okazuje się to dość trudne”.

Evans napisał, że jeśli Sharon „znajdowała się pod wpływem męża, to z  własnej woli. Nie ulega również wątpliwości, że Polański był w  swojej żonie zakochany po uszy. (…) To było udane małżeństwo. »Mamy dobry układ – powiedziała mi kiedyś poważnym tonem Tate. – Roman mnie okłamuje, a  ja udaję, że mu wierzę«”. Tuż przed powrotem do Ameryki Sharon czytała książkę Tessa d’Urberville. Historia kobiety czystej Thomasa Hardy’ego. Zostawiła ją w sypialni w Londynie i powiedziała mężowi, że to

materiał na wspaniały film. Być może chciała mu wskazać drogę, którą mógłby odejść od filmowych dziwactw, choć trzeba mieć świadomość, że ta powieść ma tragiczny wydźwięk. Główna bohaterka, Tess, zostaje zatrzymana przez policję w  Stonehenge za zabójstwo mężczyzny, który się nad nią wcześniej znęcał – i  ostatecznie stracona przez powieszenie. Jedna z  relacji głosi, że Sharon dostała tę książkę od swojej przyjaciółki Julie Christie z  następującą dedykacją: „Dla mojej bohaterki Hardy’ego”. Julie sama niedużo wcześniej została bohaterką Hardy’ego, występując w  filmie Far from the Madding Crowd (Z  dala od zgiełku) z  1967 roku. Gdy Polański nakręcił później film Tess (1979), zadedykował go: „Dla Sharon”.

Pożegnanie przed wejściem na statek, wersja Polańskiego Roman zdążył już wysłać swoje ferrari do Stanów, dlatego teraz pożyczył alfę romeo Simona Hesery i  zawiózł Sharon pod Queen Elizabeth 2, gdzie razem zjedli jeszcze lunch na pokładzie. Potem nadszedł czas rozstania. Polański pisze w  swojej autobiografii, że oboje mieli łzy w  oczach. Sharon odprowadziła go aż do trapu, a  potem mocno przytuliła się do niego zaokrąglonym brzuchem, „jakby chciała przypomnieć mi o istnieniu dziecka – pisał. – Kiedy trzymałem ją w ramionach, przemknęła mi absurdalna myśl: nigdy jej więcej nie zobaczę. (…) Szedłem do samochodu, starając się myśleć o czymś innym, chciałem otrząsnąć się z  tego, co podsunęła mi wyobraźnia”[27]. Gene Gutowski, wspólnik Polańskiego w Cadre Films, opowiadał o eleganckim wózku dziecięcym, który podarował Sharon i który wzięła ze sobą na pokład Queen Elizabeth 2. Jej rolls-royce został wysłany innym statkiem i do Los Angeles dotarł w sierpniu, zaraz po zabójstwach.

ROZDZIAŁ 8

Lato 1969 roku Sharon Tate wylądowała w Los Angeles 20 lipca 1969 roku, na

lotnisku czekał na nią Jay Sebring. Najwyraźniej przez ocean nie mogła polecieć, ale przez kontynent już tak. Sharon i Jay dotarli na 10050 Cielo Drive w samą porę, aby obejrzeć epokowe lądowanie na Księżycu. W  czerwcu rodzina Tate – Doris, Patti i  Debra – przeniosła się z  San Francisco w  okolice Los Angeles. Zamieszkały w  domu przy Monero Drive w  Palos Verdes. Pułkownik Tate dalej stacjonował w  Fort Baker (graniczącym z  Sausalito w  Marin County, leżącym po drugiej stronie mostu Golden Gate od San Francisco). Po południu tego dnia, gdy pierwsi ludzie stawiali kroki na Księżycu, rodzice Sharon pojechali z  San Francisco do San Pedro, żeby wykonać różne prace w  domu w  Palos Verdes, a  następnie udali się na Cielo Drive, żeby tam obejrzeć wiekopomne chwile. Sharon, Paul, Doris, Jay, Wojtek i Abigail razem przyglądali się, jak Neil Armstrong po raz pierwszy schodzi na pylastą powierzchnię ziemskiego satelity. Doris, matka Sharon, przywiozła jej w  prezencie drewniany fotel bujany, w  którym sama bujała i karmiła piersią swoje trzy córki – Sharon, Patti i Debrę. W  kolejnych dniach Sebring często widywał się z  Sharon. Kirk Douglas w swojej autobiografii powtarza ówczesne plotki: Jay spotykał się z  Sharon, jeszcze zanim ona związała się z  Romanem Polańskim. Mówiło się, że ich romans trwa dalej, a nawet że dziecko może być Jaya. Znałem Sharon Tate. To była piękna, naiwna dziewczyna.

O  zażyłości między Jayem a  Sharon wspomina również Joanna Pettet: Znałam Jaya bardzo dobrze, doskonale. Poznał mnie z nim mój były mąż, Alex Cord. Jay to był wspaniały facet, wiecznie zakochany w Sharon. Byli

przyjaciółmi nawet po tym, jak ona wyszła za Romana. Jay zrobiłby dla Sharon dosłownie wszystko, bardzo ją kochał. Romanowi to nie przeszkadzało, wydaje mi się, że w  swoim związku z  Sharon czuł się bardzo pewnie.

Polański oglądał lądowanie na Księżycu w swoim domu przy West Eaton Place Mews. Pozostała część tamtego tygodnia upłynęła mu na „ciągłych spotkaniach w  sprawie scenariusza” z Michaelem Braunem, który brał udział w jego pisaniu, a także z  Richardem Sylbertem, odpowiedzialnym za budowę planu zdjęciowego. (W  tym samym momencie na Spahn Ranch niejaki Snake Lake, młody wyznawcza Mansona, wraz z  paroma innymi osobami zebrali się wokół radia motocyklisty Danny’ego DeCarlo z  gangu Straight Satan, aby wysłuchać słów o  „małym kroku dla człowieka, ale wielkim kroku dla ludzkości”). W  tamten weekend w  wiadomościach dominowały doniesienia na temat tragedii z Chappaquiddick Island. 18 lipca po południu senator ze stanu Massachusetts, Edward Kennedy, poleciał z  Bostonu na wyspę Martha’s  Vineyard, a  stamtąd promem popłynął na Chappaquiddick Island, niewielką łachę piachu, oddaloną o  pół kilometra od Edgartown w  stanie Massachusetts. Tam miał wziąć udział w kameralnym przyjęciu zorganizowanym dla byłych pracowników kampanii wyborczej Roberta Kennedy’ego. Tej samej nocy, gdy wracał na prom, zjechał swoim oldsmobilem z  mostu i  wpadł do stawu. Sam zdołał się uratować, ale w  wypadku śmierć poniosła młoda pasażerka jego samochodu i  była pracownica kampanii, Mary Jo Kopechne. Rozpisywały się o  tym wszystkie gazety, w  tym „Los Angeles Times”, trąbiła telewizja. Sharon Tate musiała o tym czytać albo oglądać relację z tych wydarzeń.

Sharon pomaga Sheilah Wells w jej kłopotach małżeńskich, lipiec 1969 W  wywiadzie udzielonym magazynowi „Screenland” w  listopadzie 1969 roku Sheilah Wells, była współlokatorka Sharon, opisywała, jak Tate po powrocie z  Londynu usiłowała ratować jej małżeństwo. To Sharon wyswatała Sheilah i  jej przyszłego męża. Wells: Pracowała wtedy nad filmem Don’t  Make Waves (Nie daj się usidlić) z  Robertem Webberem. Umówili się na lunch ze znajomym aktorem, Fredem Beirem. Nagle Robert i  Sharon uznali, że Fred i  ja jesteśmy dla siebie wręcz stworzeni. Fred i ja zakochaliśmy się w sobie już na pierwszej randce. W styczniu 1967 roku wzięliśmy ślub. Sharon i Roman pobrali się rok później, w styczniu 1968 roku. Moja córka, Amanda Tate, urodziła się 16 marca 1969 roku. Pięć tygodni później między Fredem a mną pojawiły się ostre spięcia. Sharon była wtedy akurat w  Europie, ale wieści o  Freddiem i  o  mnie dotarły nawet tam. Dlatego gdy tylko wróciła do domu, na trzy tygodnie przed śmiercią, zadzwoniła do Freddiego i zaprosiła go do siebie. Pojechał do niej, rozmawiali. Cała Sharon. Zawsze była gotowa zrobić wiele dla innych. Myślała o wszystkich, tylko nie o sobie.

W  wywiadzie przeprowadzonym na potrzeby tej książki Sheilah potwierdziła, że Sharon martwiła się jej potencjalnym rozstaniem z Fredem, w związku z czym zaprosiła go na lunch. Na skutek tamtej rozmowy problemy małżeńskie udało się jakoś zażegnać, ale tylko na kilka tygodni. – Ona miała w sobie jakąś taką niebiańskość – powiedziała mi Wells. – Wyróżniała się jedną taką cechą, którą czasami ja też chciałam mieć, choć wiedziałam, że mogłabym na tym źle wyjść. Pewnie łatwo się domyślić, o  co chodzi? Miała w  sobie takie charakterystyczne piękno i  wrażliwość, w  zasadzie od razu było wiadomo, że z tego powodu stanie jej się krzywda. Mimo to nie dało się tego czegoś w niej nie podziwiać. Była po prostu wyjątkowa. W wywiadzie dla „Screenland” Wells opowiadała:

Jakoś wcześniej się nad tym nie zastanawiałam, ale przez ostatnie sześć lat dzięki przyjaźni z Sharon w moim życiu wydarzyło się tak wiele dobrego. Zawsze była, gdy jej potrzebowałam. Kiedy pojechałam do szpitala urodzić dziecko, ona jako pierwsza przyjechała mnie odwiedzić. Była zachwycona, gdy poprosiłam ją, by została matką chrzestną, a  także gdy dowiedziała się, jak będzie brzmiało drugie imię mojej córki.

Gdy Sheilah wróciła ze szpitala, Sharon podarowała jej mnóstwo rzeczy dla malutkiej Amandy Tate Beir. Wśród nich znalazł się pluszowy miś i  malutkie body w  żółte kwiaty z  zamocowanymi dzwoneczkami, które Sharon kupiła jeszcze w  Europie. Tego samego dnia miała przy sobie próbki materiałów, które brała pod uwagę do pokoju dziecięcego przy Cielo Drive. Poprosiła Sheilah, by ta przyjechała obejrzeć wybrane przez nią kolory. Wells wspominała, że był to czerwony, biały i niebieski. Niedługo po morderstwach w  niemieckim czasopiśmie „Constanze Magazine” ukazał się wywiad z Wells, a w nim takie oto wspomnienie: Pamiętam pewien lipcowy wieczór, na trzy tygodnie przed zabójstwami. Siedziałam w  pokoju Sharon, oglądałyśmy telewizję. W  salonie na sofie leżeli Gibby i  Frykowski. Sharon wskazała na tę dwójkę i  powiedziała, westchnąwszy: „Ech, ci ludzie… Nie rozumiem tego, oni są wiecznie na haju”.

Jay Sebring, czerwiec–lipiec 1969 Sharmagne Leland-St. John, przyjaciółka Sebringa, z  którą fryzjer wielokrotnie się rozstawał i schodził, tak oto wspomina wyprowadzkę z domu Jaya przy Easton Drive: Nie pamiętam dokładnie, którego dnia wyprowadziłam się z Easton Drive, ale na początku czerwca pękł mi wyrostek, pamiętam też, że 7 czerwca byłam na Cielo Drive, na zorganizowanej przez Briana Morrisa imprezie tematycznej Przeminęło z wiatrem. Wtedy już nie mieszkałam przy Easton Drive. Wcześniej jedna z przyjaciółek Jaya nas okradła (…) Miała na imię Carol. Jay był akurat w Vegas (jeśli dobrze pamiętam, strzygł Franka), a ja wyszłam z  domu ze Steve’em McQueenem (wszystko odbyło się za zgodą Jaya, bo Steve był jego najlepszym kumplem). Gdy wróciliśmy, moje rzeczy leżały porozrzucane na zewnętrznych schodach. Mocno się wtedy wystraszyłam i  postanowiłam znaleźć sobie coś własnego. Tamta kobieta ukradła między innymi gigantyczne obrazy olejne. Jeden z  nich odzyskałam, bo w  Bel Air spadł z  dachu jej samochodu! Zamieściłam ogłoszenie w  „Free Press” i  ktoś, jakiś artysta, zobaczył ten obraz. Na szczęście gdy tylko znalazł płótno, zaraz włożył je z  powrotem do ramy. Dokładnie pamiętam treść tamtego ogłoszenia: „Oryginalny obraz olejny Massima, skradziony wczesnym rankiem. Proszę o  jego zwrot, bo go kocham. NAGRODA”. Nagrodę tamtemu znalazcy wypłacił Peter Yarrow. Nie pamiętam dlaczego. Pewnie dlatego, że to on pojechał ze mną po odbiór tego płótna. Wyprowadziłam się, ale dalej spotykałam się z Jayem. Nadal zostawałam u niego na noc.

Tymczasem w czerwcu i lipcu Sebring miał pełne ręce roboty z  kierowaniem swoim miniimperium fryzjerskim. Gdy Sharon wróciła z  Europy, regularnie widywał się z  nią aż do samego końca. Przeszłość – tak często przypomina ruchome piaski.

Abigail i Wojtek W  porównaniu ze Spahn Ranch styl życia mieszkańców domu przy Cielo Drive, do którego w lipcu 1969 roku wróciła Sharon, można uznać za w  miarę normalny. Nie zmienia to faktu, że John Phillips, autor tekstów piosenek, powiedział jednemu reporterowi, że tamtego lata w  domu przy Cielo Drive kręciły się dziwne typy, których on normalnie starał się unikać. W  kwietniu i  maju 1969 roku Abigail Folger wzięła czynny udział w  kampanii wyborczej Toma Bradleya na urząd burmistrza. Ktoś z  innych pracowników kampanii wspominał, że Abigail pracowała w  centrali młodzieżowej przy Wilshire Boulevard. Przez kilka miesięcy udzielała się również jako wolontariuszka pomagająca dzieciom w  Watts. W  trakcie kampanii wyborczej na urząd burmistrza Abigail zainteresowała się czarną grupą Street Racers, której członkowie najpewniej stanowili zabezpieczenie wieców i siedzib pracowników kampanii Bradleya. 26 maja Bradley przegrał wybory. W  czerwcu Abigail i  jej matka poleciały do Nowego Jorku. Abigail często jeździła też z Los Angeles do San Francisco, gdzie odwiedzała rodzinę. Wiosną i  latem 1969 roku Frykowski robił długie wpisy w swoim dzienniku, ponieważ starał się jak najlepiej opanować język angielski. Liczył na to, że zostanie kiedyś scenarzystą, a  poza tym – jak już wiemy – pomagał w  zbieraniu informacji o delfinach do filmu Romana. 7 lub 8 lipca Frykowski dowiedział się, że Sharon wraca do domu około 20 lipca. Wtedy też on i  Abigail Folger zaczęli przewozić ubrania z  Cielo Drive do swojego domu przy Woodstock Road. Dzięki pomocy Romana Polańskiego do Stanów Zjednoczonych ściągnięto z  Polski artystę Witolda Kaczanowskiego, znanego również jako Witold-K. Co zrozumiałe, Witold-K  zamieszkał w  Los Angeles i  zasilił grono

bliskich znajomych Polańskiego. Latem 1969 roku mieszkał w  domu Frykowskiego i  Folger przy Woodstock Road, wiosną i  latem tego roku był częstym gościem przy 10050 Cielo Drive. Przy Woodstock Road mieszkał przez kilka dni również aktor Mark Fine, przyjaciel Wojtka, ale wyprowadził się już w drugim tygodniu lipca. Na początku lipca grupa znajomych Frykowskiego z  Kanady zaproponowała mu próbki nowego narkotyku, metylenodioksyamfetaminy, czyli MDA. MDA było euforycznym stymulantem z  domieszką afrodyzjaku i  właśnie zyskiwało popularność. Z  informacji policji wynika, że Frykowski miał zostać hurtowym dystrybutorem MDA wytwarzanego w Toronto. (W dniu śmierci on i Folger byli pod wpływem tego środka). W  połowie lipca kanadyjscy znajomi Frykowskiego pojechali do Ocho Rios na Jamajce, rzekomo po to, żeby kręcić tam film o  paleniu marihuany. Ten jamajski projekt filmowy stanowił przykrywkę dla dużej operacji importu marihuany, w  ramach której przerzucano narkotyki do Stanów prywatnymi samolotami przez Florydę i  Meksyk. Dochodzenie przeprowadzone już po morderstwach zakończyło się jednym z największych aresztowań narkotykowych w historii Jamajki. Filmy powstawały też przy Cielo Drive. Pewnego lipcowego dnia dozorca William Garretson zobaczył, jak Wojtek Frykowski robi zdjęcia nagiej kobiecie w  basenie. Na rozbieraną scenę miłosną natknął się też w  domu Polańskiego monter kablówki, człowiek nazwiskiem Villela. W  połowie lipca Wojtek przejechał samochodem yorka należącego do Sharon. Piesek dostał imię lekarza, który w  filmie Dziecko Rosemary przepisywał dziwne wywary ziołowe matce noszącej w  łonie szatana. Wojtek zadzwonił z  tymi wieściami do Londynu, a  wtedy Roman kupił kolejnego pieska tej samej rasy (na imię dano mu Prudence). Mniej więcej w połowie lipca Brian Morris zorganizował przy Cielo Drive przyjęcie obsługiwane przez firmę kateringową. Zamierzał otworzyć nowy prywatny klub o  nazwie Bumbles

i  szukał chętnych członków. Roman zainwestował wcześniej w to przedsięwzięcie 7 tysięcy dolarów. Na początku 1968 roku Morris mieszkał razem z  Romanem i  Sharon w  Chateau Marmont. (Sharmagne Leland-St. John, aktorka i przyjaciółka Sebringa, wspomina duże przyjęcie w  domu Polańskiego, urządzone przez Morrisa. Jej zdaniem odbyło się ono „7 czerwca albo gdzieś w tych okolicach”. Było to przyjęcie tematyczne i wiązało się z  filmem Przeminęło z  wiatrem. Zapytałem ją, co to znaczy, a  ona odparła: „Normalna impreza tematyczna, wszyscy byliśmy ubrani jak Scarlett O’Hara i  Rhett Butler! Shahrokh Hatami wspomina natomiast, że tamta impreza tematyczna spod znaku Przeminęło z  wiatrem odbyła się 1 sierpnia, w urodziny jego ówczesnej dziewczyny, Ann Ford). Przeszłość ma w sobie coś z ruchomych piasków. Sharon Tate poprosiła Abigail Folger i  Wojtka Frykowskiego, aby zostali z  nią przy 10050 Cielo Drive, dopóki jej mąż nie wróci z Londynu. W  pierwszych dniach sierpnia Sharon widywano w  miejscowych sklepach, gdy kupowała produkty dla niemowląt, książki o  opiece nad dziećmi oraz materiały do pokoju dziecięcego, który urządzała właśnie w  północnym skrzydle domu. Z radością myślała o tym, że jej dziecko wkrótce przyjdzie na świat. Dbała o  formę, pilnowała diety i przygotowywała się do wznowienia kariery aktorskiej. W  tym czasie w  Falcon’s  Lair, posiadłości przy Angelo Drive (przylegającej do 10050 Cielo Drive), mieszkała ultrabogata i  ekscentryczna dziedziczka Doris Duke. W  książce Too Rich – The Family Secrets of Doris Duke czytamy: „Doris (Duke) zabierała młodą aktorkę (Sharon Tate) na kosztowne zakupy przy Rodeo Drive w  Beverly Hills, gdzie wydawała tysiące dolarów na dopasowane komplety dla matki i  córki od najmodniejszych projektantów”. Trochę strojów ciążowych Sharon dostała też od Joanny Pettet, która w  rozmowie z  2010 roku powiedziała mi: – Oddałam Sharon wszystkie moje ubrania ciążowe, bo miałam

trochę naprawdę ładnych ciuchów z  Londynu. Razem z  moją przyjaciółką Sheilah Wells kupiłyśmy jej też staromodną wiklinową kołyskę. – Wells mieszkała po sąsiedzku z Pettet i jej mężem przy Woodrow Wilson Drive. W  wywiadzie przeprowadzonym pod koniec lipca włoski dziennikarz Enrico di Pompeo (przy okazji europejskiej premiery filmu The Thirteen Chairs) pytał Tate, czy wierzy w  przeznaczenie, na co odparła: – Oczywiście. Przeznaczenie zadecydowało o  całym moim dotychczasowym życiu. Wierzę, że o  tym, co się z  nami dzieje, decyduje coś znacznie potężniejszego od nas samych. Ja wiem jedno – nigdy nie zaplanowałam niczego, co się wydarzyło w moim życiu. W  tamtych dniach częstym gościem Sharon był Jay Sebring. Pojawiał się u  niej zawsze wtedy, gdy nie musiał pilnować swoich rozległych interesów. „San Francisco Chronicle” donosiła, że Paul Newman zachwalał metodę Jaya Sebringa jako rozwiązanie, które uchroniło go przed utratą włosów. Aktor George Peppard wydał podobno 2500 dolarów, aby samolotem ściągnąć Sebringa na plan filmowy, ponieważ to właśnie Jay miał mu przystrzyc loki. Frank Sinatra też opłacał mu loty do Las Vegas, żeby móc korzystać z  jego usług. Sebring „był legendą stylizacji fryzur”, jak opowiadał jego przyjaciel, dyrektor do spraw PR, Art Blum. Siedziba firmy Sebring International znajdowała się nad salonem fryzjerskim przy 725 North Fairfax w  Hollywood. Wraz ze swoim wspólnikiem Artem Blumem latem 1969 roku Sebring otworzył drugi salon, tym razem przy 629 Commercial Street w  San Francisco. Niedługo potem wynajął łódź mieszkalną w Sausalito, nieopodal San Francisco. Tamtego lata często latał na północ, aby doglądać tej nowej lokalizacji. Kilkakrotnie odwiedzał pułkownika Tate’a  i  resztę rodziny w  Fort Barry. Państwo Tate’owie zatrzymywali się na łodzi Sebringa, gdy przyjeżdżali do San Francisco. (Fort Barry leży na przybrzeżnych wzgórzach w  hrabstwie Marin. Rozmieszczone były tam między innymi niezwykle potężne rakiety NikeHercules, zdolne przenosić głowice atomowe, przeznaczone do

odpierania ataków lotniczych. Baterie rakiet Nike-Hercules i  sam Fort Barry wchodziły w  skład sieci liczącej ponad 300 identycznych baterii rakietowych, strzegących niegdyś amerykańskich miast i instalacji wojskowych. W tamtych latach Zatokę San Francisco otaczało 11 takich baterii. Jak już wiemy, uważa się, że pułkownik Tate jako oficer wywiadu odpowiadał za ochronę tych baz rakietowych). Pod koniec lipca albo 1 sierpnia Sebring zorganizował popołudniowe przyjęcie promocyjne w  swoim salonie w  San Francisco. Uczestniczyli w  nim Abigail Folger, Paul Newman i wiele innych sław. Później, na początku sierpnia, Jay wrócił do Los Angeles, gdzie spędzał dużo czasu z Sharon Tate. Nadal był w  posiadaniu sygnetu z  liceum od Sharon, niewykluczone, że nosił go cały czas przy sobie. Tate dała mu go jeszcze w  1965 roku. 20 lat później, na początku 1989 roku, Doris Tate powiedziała mi, że rodzice Sebringa – zamieszkali w Michigan – niedawno przysłali jej ten sygnet.

Historia O W  jednej z  biografii Sharon można przeczytać, co mogła ona planować w  związku z  „trudnym” małżeństwem z  Polańskim: „Sharon najwyraźniej postanowiła zaczekać do narodzin dziecka, być może chciała się przekonać, czy ojcostwo zmieni jej męża w kwestii aktywności pozamałżeńskiej. Gdyby zmiana nie nastąpiła, zamierzała wszcząć postępowanie rozwodowe” i rozpocząć nowy rozdział w swoim życiu. Z  jednej strony mamy więc informacje wskazujące na to, że Sharon planowała w  pełni skupić się na macierzyństwie, z drugiej zaś – pojawiają się doniesienia, że rozważała przyjęcie głównej roli w filmowej adaptacji powieści Historia O. Sharon z  ekscytacją odnosiła się do możliwości występu w  głównej roli w  najnowszym projekcie Justa Jaecklina, Historii O, filmie utrzymanym w duchu erotycznego sadomasochizmu. Allied Artists miała ogłosić udział aktorki w tym przedsięwzięciu niedługo po jej porodzie.

To cytat z książki Kirka Crivello Fallen Angels: The Glamorous Lives and Tragic Deaths of Hollywood’s Doomed Beauties (1988). Historia O opowiada o pięknej francuskiej fotografce mody O, która godzi się na to, aby wiązano jej oczy i zakładano na twarz maskę, smagano batem, przypalano żelazem i  skuwano łańcuchami. Ma być otwarta na wszelkiego rodzaju stosunki seksualne. Z  góry daje przyzwolenie wszystkim, którzy jej pożądają. Dalszy trening O  przechodzi w  rezydencji zamieszkanej przez kobiety. W  ostatniej scenie pojawia się kompletnie naga (ma tylko ptasią maskę na twarzy) i  skrępowana. W  takim stanie zostaje zaprezentowana grupie gości. Być może interesowało to Sharon Tate dlatego, że od dawna już uskarżała się na przedmiotowe traktowanie. Przeszkadzało jej, że ludzie podziwiają jej urodę, a  nie osobowość.

Allied Artists Pictures Corporation została założona w  latach czterdziestych, ale dopiero w  latach pięćdziesiątych zasłynęła jako znana wytwórnia wysokobudżetowych filmów. Potem na kilka lat jej marka podupadła. W  1966 roku Allied Artists wstrzymała prace produkcyjne i  zajęła się dystrybucją filmów zagranicznych. Produkcję własnych filmów wznowiono w roku 1972, kiedy to miała miejsce premiera obrazu Cabaret (Kabaret). Potem firma wyprodukowała obraz Papillon (Motylek). W  1975 roku to właśnie Allied Artists podjęła się dystrybucji francuskiej ekranizacji Historii O. Zapytałem Sheilah Wells, czy słyszała, żeby Sharon planowała występować po porodzie w  ekranizacji Historii O. – Nie – odparła Wells. – Na tym etapie Sharon dostawała mnóstwo różnych propozycji, tak w każdym razie mówiła. – Wydaje mi się – ciągnęła Wells – że Sharon stała wtedy na rozdrożu. Sądzę, że kolejna rola komediowa bardzo by jej pomogła w karierze, bo ona była naprawdę zabawna. Zapytałem też Sharmagne Leland-St. John, czy wie cokolwiek, aby Sharon rozważała występ w  ekranizacji Historii O. – Nie – odparła – ale faktem jest, że w  tamtym okresie w  naszych kręgach była to jedna z  najpopularniejszych książek. W  1968 roku dał mi ją do przeczytania Richard (Sylbert). Mam ją przy łóżku do dzisiaj. W  pewnym sensie to odzwierciedlenie jej życia. Jay lubił krępować swoje kochanki i udawać, że okłada je batem. Lubił zawiązywać im oczy. Lubił wiele aspektów seksualnej dominacji, lubił zmuszać partnerki, żeby udowadniały mu swoją miłość. Ruchome piaski pamięci.

ROZDZIAŁ 9

Sekta ze Spahn Ranch zabija Na zachodnim skraju Doliny San Fernando znajdowało się

Spahn Ranch, gdzie kręcono telewizyjne i  niskobudżetowe westerny. Można tam było również wypożyczać konie na przejażdżki po pobliskich szlakach. Ranczo leżące przy 12000 Santa Susanna Pass Road należało kiedyś do aktora kina niemego Williama S. Harta. W 1948 roku kupił je George Spahn. Z  czasem Spahn stracił wzrok. Ranczo prowadziła więc jego wieloletnia partnerka, Ruby Pearl. Ruby zajmowała się kiedyś tresurą zwierząt, była też tancerką. Za czasów Mansona zbliżała się do pięćdziesiątki i  wtedy już na stałe zarządzała ranczem. Nosiła kowbojski kapelusz i  pełen strój jeźdźca konnego. Jej relacje z Rodziną były raz lepsze, raz gorsze. Ruby regularnie raportowała niewidomemu George’owi, co robi grupa Mansona. Nie robiła tego natomiast nocami, bo te spędzała we własnym domu. Rodzina desperacko usiłowała wkupić się w  łaski George’a, dlatego Manson dbał o  to, aby do opieki nad nim zawsze dostępna była jakaś młoda, atrakcyjna kobieta. Spahna bardzo cieszyły wszelkie formy przyjaznej fizycznej komunikacji z  młodymi kobietami. Obowiązek opieki nad nim w  dużej mierze spoczywał na Lynnette Fromme, która siedem lat później miała podjąć próbę zamachu na prezydenta Geralda Forda. Jak wspominał jeden z członków Rodziny, Paul Watkins, Fromme zaczęto nazywać „Squeaky” – od wszystkich pisków, które wydawała, gdy George Spahn dotykał jej nóg i gładził lub podszczypywał wewnętrzną stronę jej ud. Podczas procesów w  sprawie zabójstw w  1970 roku obrońca członków sekty powiedział mi, że Squeaky opowiadała o fellatio wykonywanym Spahnowi.

Spahn Ranch znajdowało się mniej więcej w  połowie drogi między miastem a  kompletną dziczą. Do domu Sharon Tate w Benedict Canyon jechało się stamtąd tylko 35 minut. Jeśli się miało do dyspozycji buggy, można się było w  krótkim czasie dostać stamtąd przez Devil Canyon w góry Santa Susanna. Ranczo leżało przy samym strumieniu, który spływa z  północnego zachodu i  wije się wzdłuż Santa Susanna Pass Road, leżącej na tyłach rancza. Strumień tworzy miejscami wodospady, które dla ludzi Mansona stanowiły coś w  rodzaju kąpielowego spa. Spahn Ranch jest od północnej i południowej strony otoczone skalistymi wzgórzami. To tam kręcono westerny klasy B  z  lat pięćdziesiątych. Po pobliskich górach kręcą się duchy Tima Holta i Durango Kida. Plan zdjęciowy, na którym de facto powstawały westerny, znajdował się przy samej Santa Susanna Pass Road. Był to rząd skleconych naprędce budynków. Przedłużenie planu stanowił drewniany deptak. Wzdłuż tej sztucznej kowbojskiej ulicy wisiały podarte i  krzywe markizy. Stała tam atrapa restauracji pod nazwą Rock City Café, areszt z  celą za drewnianymi kratami, Longhorn Saloon, wyposażony w  lustra, długi bar i  szafę grającą, powozownia pełna starych sprzętów, zakład pogrzebowy i  kilka innych budynków, w  tym niewielki dom George’a  Spahna, ustawiony na prawo i  prostopadle do planu filmowego. Wszystko to zostało zbudowane tak, aby kojarzyło się z  typowym miasteczkiem z  Kansas z  początków Ameryki. Szutrowa droga dojazdowa łączyła plan filmowy z prawdziwym światem, czyli z  Santa Susanna Pass Road. Liczne rekwizyty filmowe leżały porozrzucane i  porozstawiane wszędzie wokół, oparte o stóg siana lub zostawione na dziedzińcu.

Spahn Ranch, Longhorn Saloon i Rock City Café, sierpień 1969 roku

Spahn Ranch widziane z lotu ptaka, po lewej Santa Susanna Pass Road

Ranczo było trochę taką krainą z  fantazji. Epoka westernów już minęła, w  związku z  czym George i  Ruby – żeby jakoś wiązać koniec z  końcem – musieli wypożyczać konie. W  świąteczne weekendy ranczo przynosiło nawet tysiąc dolarów dochodu. Od czasu do czasu udało się też coś zarobić na reklamach telewizyjnych (podobno nakręcono tam co najmniej jedną z  reklamówek ze słynnym Marlboro Man), zdarzały się też produkcje science fiction i filmy o potworach. Pomocnicy pracujący na ranczu w  ramach wynagrodzenia otrzymywali dach nad głową, coś do jedzenia i  paczkę papierosów dziennie. Na przykład niejaki Randy Starr pracował też czasem w  rolach kaskaderskich. Tak samo dorabiał inny pomocnik z  rancza, Shorty Shea, który marzył o  karierze filmowej, a  którego Rodzina miała później

zamordować. Kaskaderzy wykorzystywali ranczo jako swoje miejsce pracy.

Śmierć Gary’ego Hinmana Trzydziestodwuletni Gary Hinman mieszkał w Topanga Canyon i miał niedługo uzyskać tytuł doktora socjologii na University of California (UCLA). Hinman już przed kilkoma laty zaprzyjaźnił się z Rodziną Mansona. Jego dom w Topanga Canyon słynął jako miejsce, w  którym można się było zatrzymać na noc lub dwie. Rok wcześniej Gary z  zaangażowaniem oddał się buddyzmowi Nichiren Shoshu. Była to sekta z  siedzibą w  Los Angeles, a konkretnie przy Coast Highway na plaży w Santa Monica. Detektywi z  biura szeryfa powiedzieli mi, że Hinman wytwarzał w domu przy Old Topanga Canyon Road duże ilości sztucznej meskaliny. W produkcji tego narkotyku pomagało mu pewne młode małżeństwo, które zatrzymało się u  niego na kilkanaście dni przed jego śmiercią. W  rozmowie ze mną mężczyzna opowiadał: – Produkowaliśmy meskalinę. Proces był bardzo, bardzo długi, ale za to wychodziło to naprawdę tanio. Kupowaliśmy składniki, których nikt nigdy nie skojarzyłby z  naszym docelowym produktem. Mogliśmy zamawiać je w  sklepie chemicznym na tony i  nikt nie powziąłby najmniejszych podejrzeń, chyba że ktoś naprawdę dobrze by pogłówkował. Gary miał dyplom z chemii. Eric, partner w  produkcji meskaliny, odwiedził Hinmana w domu mniej więcej na cztery dni przed jego śmiercią. Później opowiadał mi, że kiedy wszedł do małego domu na wzgórzu, zastał Hinmana wykłócającego się przez telefon z Mansonem: – Gdy wszedłem, akurat się sprzeczali. Gary był naprawdę wkręcony w  Nichiren Shoshu, w  kwestię przywództwa. Był przekonany, że ludźmi trzeba kierować, a  temu Charlie zdecydowanie się sprzeciwiał. Dyskutowali w  niezwykle napiętej atmosferze i  wtedy to usłyszałem, tę reakcję. Zresztą potem rozmawiałem o  tym z  Garym, bo chciałem potwierdzić, że Charlie właśnie to powiedział. Rzucił coś w  stylu: „Gary, to twoja ostatnia szansa”. Gary odparł na to: „Przykro mi, Charlie,

ale nie zamierzam sprzedawać całego majątku i  zostawać twoim wyznawcą”. Użył dokładnie tych słów. – Charlie stwierdził wówczas – kontynuował Eric – że nie może odpowiadać za karmę, jaką w ten sposób ściąga na siebie Gary. Jeszcze raz podkreślił, że to jego ostatnia szansa, na co Gary odparł: „O  tym decyduję ja… i  ja sam zadbam o  moją karmę”. 24 lipca Manson wysłał swoją wyznawczynię Ellę Bailey, znaną również jako Ella Sinder, niegdyś dobrą znajomą Hinmana, żeby zabrała mu wszystkie pieniądze, a  potem go zabiła. Ella od dłuższego czasu towarzyszyła Mansonowi, ale nie była gotowa dla niego zabijać. Bill Vance, inny członek Rodziny, był w  Elli zakochany i  próbował interweniować u  Charliego, ale ten się wściekł. Skończyło się na tym, że Bill i  Ella wyjechali do Teksasu. Pozostali członkowie Rodziny rozmawiali we własnym gronie o tym, w  jaki sposób uśmiercą Billa i Ellę, gdyby ci kiedyś wrócili. Rodzina powstała w  pamiętnym 1967 roku, ale już dwa lata później wszystko sprowadzało się tam do zabijania. Mordowania i  kontroli. Mniej więcej w  tamtym okresie Cathy Gillies Myers, inna wyznawczyni Mansona, samodzielnie oddaliła się z  rancza. Gdy wróciła, Tex Watson wystosował wobec niej jawną groźbę: – Nie waż się nigdy więcej nigdzie iść, nie mówiąc nikomu, dokąd się wybierasz. Następnym razem cię zabiję, twoje życie nic dla mnie nie znaczy. Nazajutrz, 25 lipca, ciężarna Kitty Lutesinger zapytała swego chłopaka, Roberta Beausoleila, czy może wyjechać. Była już skrajnie zmęczona nieustannymi oszustwami, nalotami, ogólną atmosferą nadchodzącej apokalipsy i  wojny rasowej. Bobby powiedział, że w  jej imieniu poprosi o  to Charliego, a  ten stwierdził, że nie ma mowy, żeby dziewczyna miała opuścić ranczo. Charlie uważał, że Kitty jest za bardzo podobna do jego matki (szczupła, niska, rude włosy), dlatego nigdy się nie dogadywali. Manson oskarżył ją o  próbę nakłonienia Bobby’ego do porzucenia Rodziny, po czym zagroził jej torturami i  śmiercią.

Tego popołudnia chodził tam i  z  powrotem po drewnianym deptaku na Spahn Ranch i  wściekły wbijał swój miecz w  stóg siana. Tego samego popołudnia Bobby wsiadł z  Charliem do jego „dowódczego” pustynnego buggy i  pojechali w  górę Devil Canyon obejrzeć opuszczoną kopalnię, którą Manson uznał za dobre miejsce na ukrycie zwłok. Manson był uzbrojony: jego magiczny miecz znajdował się w  metalowej tubie obok kolumny kierowniczej, w kaburze między nogami miał pistolet, a do kostki miał zamocowany nóż. Przed kilkunastoma tygodniami Manson rozkazał wszystkim swoim wyznawczyniom ściąć włosy, miały zostawić tylko cienkie kosmyki z tyłu głowy. Pasma długich włosów dziewcząt zostały związane razem i  zamocowane do pałąka antykapotażowego w  buggy. W  tylnej części pojazdu, nad gniazdem karabinu maszynowego, rozpostarty był baldachim ze skóry ocelota. Manson przekręcił się w  swoim fotelu w  stronę Beausoleila i  zapytał, czy Bobby myśli o  tym, żeby odejść. Bob odparł, że tak, na co Charlie powiedział: – Może w takim razie powinienem ci, kurwa, poderżnąć gardło. Beausoleil był dla Mansona rywalem. Komponował własne utwory i  je nagrywał. Przyciągał własne fanki, wyznawczynie. W  pewnych amerykańskich kręgach kontrkulturowych był dobrze znany z  uwagi na swoje relacje z  producentem filmowym Kennethem Angerem. W  1967 roku Beausoleil spędził trochę czasu z  Angerem w  starym domu w  San Francisco, który nosił nazwę Russian Embassy. Anger wprowadził go tam w  świat magii, a  także naznaczonego pewnym okrucieństwem mistycyzmu Aleistera Crowleya. Beausoleil mówi, że w  tamtym okresie żywił się wyłącznie mięsem i  wierzył, że jest diabłem. Anger brał udział w  produkcji okultystycznego filmu zatytułowanego Lucifer Rising, w  którym Beausoleil odegrał tytułową rolę. Beausoleil był też głównym gitarzystą i  grał na sitarze w  The Magick Power-house of Oz, jedenastoosobowej grupie rockowej

stworzonej przez Angera w celu wykonania ścieżki dźwiękowej do filmu Lucifer Rising. W 1967 roku, czyli mniej więcej wtedy, gdy Beausoleil poznał Mansona, The Magick Power-house of Oz grali na scenie Straight Theater przy Haight Street z  okazji tak zwanej Równonocy Bogów. Film Lucifer Rising miał być rzekomo prawie gotowy, więc noc upływała wszystkim w  nastroju świętowania. Anger filmował przebieg tamtego wieczoru, ale Beausoleil zapamiętał z niego coś innego. Opowiadał, że Anger stracił nad sobą panowanie i  połamał bezcenną laskę zwieńczoną kaduceuszem, która kiedyś należała do samego króla magii seksualnej, Aleistera Crowleya. Relacje Beausoleila z  jego mentorem Kennethem Angerem zepsuły się niedługo po tej imprezie. Wszystko wskazuje na to, że Beausoleil przywłaszczył sobie samochód Angera, trochę sprzętu filmowego i  – co najważniejsze – część materiału do filmu Lucifer Rising, a  potem uciekł. Gdy Anger stwierdził, że został przezeń okradziony, kazał zrobić sobie medalik z  podobizną Boba. Na awersie znalazła się ropucha oraz inskrypcja następującej treści: „Bob Beausoleil – zamieniony w ropuchę przez Kennetha Angera”. Jesienią 1967 roku, po rozstaniu z  Angerem, Beausoleil przeprowadził się do Topanga Canyon, gdzie zaprzyjaźnił się z  Garym Hinmanem. Gdy poznał Mansona, mieszkał wraz ze swoją ówczesną dziewczyną w  małym domku Hinmana na zboczu wzgórza przy Old Topanga Canyon Road. W  lipcu 1969 roku, zaraz po sformułowaniu gróźb, które miały odwieść Bobby’ego od myśli o  porzuceniu Rodziny, Manson poruszył temat Hinmana. Zapytał Beausoleila, czy nie byłby skłonny pojechać do niego do domu i wyciągnąć od niego trochę pieniędzy. Później Beausoleil zeznawał, że pieniądze od Hinmana miały przede wszystkim wesprzeć Rodzinę w  przenosinach na pustynię. – Miałem powiedzieć Gary’emu o  naszym pomyśle urządzenia na pustyni miejsca dla dużej grupy. Gary należał do osób, które mogłyby się czymś takim zainteresować:

tworzeniem miejsca dla ludzi, którzy pragną się wyrażać przez muzykę. Linda Kasabian, wyznawczyni Mansona, opowiadała, że pewnego dnia wczesnym wieczorem stała przy drewnianym deptaku na ranczu, a  Bobby i  Charlie rozmawiali w  domu sypialnym. Sadie Glutz (Susan Atkins) i  Mary Brunner stały posłusznie na zewnątrz i czekały na Bobby’ego, bo mieli gdzieś razem jechać. Sadie powiedziała Lindzie, że wybierają się po pieniądze i  że ona wraz z  Mary zostały wyznaczone do tego zadania, żeby się mogły uporać z  „konfliktem osobowościowym”. Manson kilkakrotnie przyznawał później, że morderstwo Hinmana miało związek z  nieudaną transakcją narkotykową. 16 lat później w  swojej autobiografii potwierdził, że Hinman produkował w domowym laboratorium meskalinę i że szło mu to powoli. Pisał: Przez kilka tygodni Bobby rozprowadzał prochy Gary’ego w pewnej grupie motocyklistów. Któregoś poranka trzech z  nich przyjechało na ranczo i  chcieli gadać z  Bobbym. Stwierdzili, że ostatnia partia towaru, którą im sprzedał, była przeżeniona trucizną. Dla kilku członków ich grupy skończyło się to śmiercią, pochorowali się też klienci, którym ten towar odsprzedawali.

Prawda to czy tylko głodne kawałki? Manson pisze, że chodziło o  kwotę 2 tysięcy dolarów. Twierdzi też, że Hinman analizował skład rzekomo zatrutej meskaliny, a następnie odmówił zwrotu tych pieniędzy. Manson ponoć poprosił Hinmana o  dostarczenie meskaliny w  takiej ilości, żeby mógł te 2 tysiące dolarów odrobić. – Nie dam rady – miał odpowiedzieć Hinman. – Wybieram się na kilka tygodni za granicę, a poza tym nadal wisicie mi kasę za część poprzedniej partii, którą wzięliście. Bruce Davis, jeden z  najbardziej lojalnych wyznawców Mansona, zawiózł Bobby’ego, Sadie i  Mary do domu Hinmana tym samym zdezelowanym fordem, którym niedługo potem zabójcy mieli udać się do domu Sharon Tate.

Ponury tercet szedł schodami w stronę domu Hinmana, Mary Brunner nie odzywała się ani słowem. – Bobby robił wrażenie nerwowego, ale nadrabiał wrodzoną arogancją. Innymi słowy, był jeszcze bardziej pewny siebie i  zadziorny niż zwykle. Zastanawiałam się nad jego silną potrzebą rywalizacji, zwłaszcza z  Charliem. Nie ulegało wątpliwości, że koniecznie chce udowodnić, że umie zrobić wszystko to, do czego zdolny jest Charlie. Miałam poczucie, że musi dowieść to sobie, Charliemu, nam wszystkim. Tego popołudnia Gary Hinman pojechał do centrum Los Angeles złożyć wniosek o  paszport. Za dwa tygodnie wybierał się na religijną pielgrzymkę do Japonii. W  drodze powrotnej z  LA zatrzymał się u znajomego, właściciela szkoły muzycznej, w  której Hinman uczył gry na fortepianie, dudach, puzonie i perkusji. Został tam do godziny 19.10, kiedy to oświadczył, że musi jechać na spotkanie. Hinman przywitał Sadie, Mary i  Bobby’ego ciepłym i  przyjaznym „Cześć!”. Po chwili jednak z  tej przyjaznej atmosfery nic nie zostało, bo goście kazali mu oddać wszystkie pieniądze i samochody, a on zażądał, aby wyszli. Beausoleil miał przy sobie pistolet Radon kaliber 9 milimetrów. Troje uczniów Mansona rozmawiało z Hinmanem przez kilka godzin, ale bezskutecznie. W  końcu Bobby wyciągnął broń, wycelował w  Gary’ego i  powiedział mu, że sytuacja jest poważna. Następnie uderzył go, a Hinman wypluł na podłogę kawałek zęba. Potem Beausoleil oddał strzał, przekazał broń Sadie i wdał się w gwałtowną w bójkę z Garym. Obaj tarzali się po podłodze. Sadie odłożyła pistolet na stół, a wtedy złapał go Gary Hinman i wycelował w trójkę intruzów. Zamiast zadzwonić na posterunek policji w  Malibu, nienawykły do przemocy muzyk zrobił coś, co prawdopodobnie przypłacił życiem. Sadie Glutz wspominała to tak: – Ze łzami w  oczach oddał pistolet Bobby’emu. „Nie uznaję przemocy – powiedział. – Masz, weź pistolet. Nie chcę go. Dlaczego po prostu sobie nie pójdziecie? Zostawcie mnie w spokoju”.

Hinman poszedł do salonu i  położył się na kanapie, a  Beausoleil dalej próbował namówić go do oddania im pieniędzy. Zadzwonili na ranczo do Mansona i powiedzieli mu, że doszło do bójki, padł strzał, ale Hinman nie odpuszcza. Około północy u  Hinmana zjawili się Bruce Davis i  wymachujący swym mieczem Manson. Wściekły Charlie od progu rzucił, że przyjechał „pogadać o tej kasie”. Hinman zaczął krzyczeć, kazał mu się wynosić i  zabrać resztę ze sobą, na co Manson uniósł miecz i  zdzielił go przez ucho. Tym cięciem zrobił w  żuchwie Gary’ego ranę na 12 centymetrów, sięgającą aż do ucha. Chwilę później Manson i  Davis się zmyli. Charlie rzucił na odchodne Hinmanowi, że lepiej, żeby oddał pieniądze, bo jak nie… Bobby, Sadie i  Mary związali Gary’ego i  położyli go na dywanie w  salonie, a  ten leżał tam, przeklinał Mansona i  poprzysięgał zemstę. Uzgodnili, że będą pilnować go przez całą noc, żeby nie uciekł. Dali mu się napić piwa czy wina, a Sadie pojechała do sklepu po bandaże i nić dentystyczną, aby zaszyć mu sporą ranę na twarzy. Bobby i Mary wywrócili dom Hinmana do góry nogami, rozerwali nawet kasetkę na pieniądze, ale żadnej gotówki nie znaleźli. Przez kilka dni Hinman nie chciał im powiedzieć, gdzie znajdują się dokumenty potwierdzające własność jego samochodów. Gdy Beausoleil zasnął, Gary próbował uciec, za co został pobity. Ostatecznie przepisał na intruzów mikrobus marki Volksvagen i przerobionego fiata. 26 lipca dwóch znajomych Hinmana, współpracowników Rodziny Mansona, usiłowało skontaktować się z Garym, gdy ten był przetrzymywany przez trójkę intruzów. Jeden z  nich zadzwonił po południu do Hinmana do domu, rzekomo z  pytaniem, czy Gary nie chciałby wynająć mu mieszkania na niższym piętrze swojego domu. Telefon odebrała dziewczyna, która mówiła z  angielskim akcentem, najpewniej Sadie Glutz. Oznajmiła, że Gary pojechał do Kolorado, bo jego rodzice mieli tam wypadek samochodowy. Drugą osobą był niejaki Dave z  Santa Barbara, on pojawił się u  Hinmana w  domu. Drzwi

otworzyła jakaś kobieta – zdaniem Dave’a  nie był to nikt z Rodziny – i nie wpuściła go do środka. Rankiem 27 lipca zadzwonili na Spahn Ranch. Manson kazał im zabić Hinmana. – On za dużo wie – miał powiedzieć Charlie, cytowany przez motocyklistę Danny’ego De Carlo. Wedle innego scenariusza Manson stwierdził podobno, że wszystko jest gotowe do transportu Hinmana na ranczo, gdzie mógłby zaleczyć rany. Beausoleil jednak spanikował, gdy Hinman zaczął krzyczeć przez okno. Gary został dwukrotnie ugodzony nożem w  klatkę piersiową przez Bobbiego. Jeden z  zadanych ciosów poskutkował przecięciem osierdzia, co doprowadziło do śmierci przez wykrwawienie. Gdy Hinman umierał, położyli go na podłodze w salonie. Nad nim zbudowali prowizoryczny ołtarzyk buddyjski. Włożyli mu w ręce sznur modlitewny i śpiewali „Nam Myo Ho Renge Kyo – Nam Myo Ho Renge Kyo”, aż u Hinmana doszło do tanatozy. Mary i  Sadie zdjęły zakrwawione bandaże z  jego zszytej twarzy, zdjęły też z  niego zakrwawione ubranie i  ręczniki, aby pozbyć się ich gdzieś na zewnątrz. Z  domu wyniesiona została również należąca do nieznanej osoby czarna czapka. Ciało Hinmana przykryto zielonym prześcieradłem. Na ścianie tuż nad jego głową ktoś napisał jego krwią: „Political Piggy”, a  obok napisu pojawiła się wymalowana palcem łapa kota, mająca się kojarzyć z  panterą. Pazury zostały namalowane wąskim pędzlem. To miało skłonić policję i dziennikarzy do wyciągnięcia wniosku, że za zabójstwem stoją czarni bojówkarze. Dom został wyczyszczony z  odcisków palców, w  kominku w salonie spalono też trochę dokumentów, zapewne tych, które łączyły Gary’ego z  Rodziną. Napastnicy zamknęli wszystkie drzwi i  wyszli bocznym oknem. Już byli na zewnątrz, gdy usłyszeli, że Hinman z  charkotem usiłuje nabrać powietrza. Beausoleil ponownie wszedł do domu tylnym oknem, podszedł do Gary’ego i  zaczął go dusić. Dołączyła do niego Sadie, która przycisnęła ofierze poduszkę do twarzy. Puściła dopiero, gdy przestał się ruszać. Mary wyjęła mu portfel, wzięła z  niego

20  dolarów, a  następnie wsunęła portfel w  połowie do tylnej kieszeni jego spodni. Potem pospieszyli stromymi, drewnianymi schodami na dwór i  odpalili na krótko mikrobus marki VW z  wymalowanym ptakiem gromem. Byli głodni, pojechali więc do restauracji w  centrum handlowym w  Topandze, gdzie zjedli trochę ciasta wiśniowego i wypili kawę. Następnie udali się na ranczo. Reszta Rodziny dołączyła do nich, gdy tylko mikrobus Hinmana pojawił się na horyzoncie. Dziewczyny znalazły w samochodzie farby, więc namalowały nimi kilka obrazów. Następnie Mary Brunner, Linda Kasabian i  Kitty Lutesinger wsiadły do fiata Hinmana i pojechały na objazd śmietników, żeby znaleźć coś na kolację.

Trudny okres 30 lipca po południu ktoś zadzwonił z  domu Polańskiego do Esalen Institute w  kalifornijskim Big Sur. Trzy dni później instytut ten odwiedził Charles Manson. Tego samego dnia Robert Beausoleil wrócił do domu Hinmana, w którym teraz aż roiło się od much, aby jeszcze dokładniej pousuwać odciski palców. Nie udało mu się zetrzeć odcisku z kuchennych drzwi – odcisku z 26 punktami identyfikacyjnymi, na podstawie którego Bobby otrzymał wyrok śmierci. Jego ciężarna dziewczyna Kitty Lutesinger wykorzystała ten moment na ucieczkę. Podczas gdy ona uciekała, nieruchomość sąsiadującą ze Spahn Ranch odwiedzał akurat Frank Retz, przedstawiciel Transcontinental Development Corporation, zainteresowanej zakupem rancza. Kitty uciekała wzdłuż linii lasu, aby dotrzeć na drogę oddaloną od głównej części posiadłości. Tam mogła w  miarę bezpiecznie poczekać na kogoś, kto zabrałby ją dalej autostopem. Dosłownie kilka minut wcześniej Retz wpadł na tak zwane tylne ranczo na Spahn Ranch, leżące na granicy z  wizytowaną przez niego nieruchomością. Zażądał, aby Manson i  reszta opuścili ten teren. Gdy wrócił do swojego samochodu, z  lasu wyłoniła się Lutesinger i poprosiła o ochronę przed Mansonem. Retz zabrał Kitty Lutesinger na posterunek policji, a  funkcjonariusze odwieźli ją potem do stadniny jej rodziców w  Dolinie San Fernando. Tak oto projekt Helter Skelter zaczął się rozpadać, jeszcze zanim doszło do głównych morderstw. Ludzie szeryfa odwiedzali Lutesinger w  domu rodziców i  wypytywali ją o  Spahn Ranch, bo uważali to miejsce za schronienie dla wszelkiej maści zbiegów i  kryminalistów. Przypuszczali też, że to właśnie tam przerabia się kradzione samochody na pustynne buggy.

Złowrogie ostrzeżenie jasnowidzki Marii Graciette. Czy to się naprawdę wydarzyło? Normalnie nikt nie przywiązuje większej wagi do treści artykułów publikowanych w  „National Enquirer”, ale to właśnie tam ukazał się tekst zatytułowany Psychic Warned Sharon Tate & Three Others of Bloody Tragedy — Just Before they Were Slain by Manson Clan („Jasnowidzka ostrzegała Sharon Tate i  troje innych przed krwawą tragedią –tuż przed tym, jak zostali zamordowani przez sektę Mansona”). W artykule napisano, że „zaledwie kilka dni” przed 8 sierpnia 1969 roku „podczas publicznego wróżenia w kaplicy w pobliżu jej domu w  Hollywood Sharon Tate podała szalik Marii Graciette (lat 37) i  zadała jej szereg pytań”. Z  dalszej części artykułu wynika, że Sharon była tam w  towarzystwie Jaya Sebringa, Abigail Folger i  Wojtka Frykowskiego. Szalik miał zapewnić jasnowidzce jakiś kontakt z autorką pytań. „Zamknęłam oczy i  mocno się skupiłam. To był koszmar. Mnóstwo krwi, krzyki, uciekający ludzie… Upuściłam szalik i  krzyknęłam: To okropne, koszmarne. Nie mogę iść dalej za tą wizją. Uciekaj, uciekaj, musisz stąd wyjechać”.

Moim zdaniem najciekawsze jest w tym artykule coś innego. Graciette miała zostać później przesłuchana w  stanie hipnozy przez Williama Krogera, lekarza z  Los Angeles, który od wielu lat współpracował z  CIA przy eksperymentach nad kontrolowaniem ludzkiego umysłu. Przy przesłuchaniu obecny był również Ernest Rossi, doktor psychologii. Doktor Kroger, autorytet w  dziedzinie hipnozy z  pięćdziesięcioletnim doświadczeniem, stwierdził: – Moim zdaniem ona mówi prawdę o  tamtej nocy. – Doktor Rossi był członkiem zarządu American Society of Clinical Hypnosis, doktor William Kroger, lekarz praktykujący w Los Angeles, miał podobno pełnić ważne funkcje w  programie realizowanym przez CIA. Program

dotyczył tak zwanego prania mózgów i  trwał jeszcze w  latach 1968–1969. Uczestniczyła w  nim między innymi była modelka Candy Jones. „Co więcej – napisano w  artykule – zapewnienia Marii zostały poddane analizie przez Charlesa McQuistona, współtwórcę narzędzia Psychological Stress Evaluator (…) i  on również podkreślił, że nie ma w  nich »żadnych śladów oszustwa«”. Co oczywiste, Maria Graciette w  niektórych swoich wizjach się myliła. Parę lat później przepowiadała podobno największe trzęsienie ziemi w  historii, którego epicentrum miało wypaść na dnie morza nieopodal Nowego Jorku. Miało ono wywołać falę tsunami, która zatopi Manhattan.

ROZDZIAŁ 10

Ostatnie dni Sharon Tate Jak już wspominaliśmy, w środę 30 lipca 1969 roku o 15.07 ktoś

zadzwonił z  numeru zarejestrowanego na nazwisko Romana Polańskiego na 10050 Cielo Drive do Esalen Institute w Big Sur w  Kalifornii. Ośrodek Esalen cieszył się wówczas dużą popularnością. Znajdował się na zapierającym dech w piersiach wybrzeżu, w  okolicy słynącej z  gorących źródeł, a  swoim gościom oferował możliwość korzystania z  łaźni parowej oraz udziału w  warsztatach i  spotkaniach terapeutycznych z psychologii humanistycznej. Jak wynika z rozmowy przeprowadzonej przeze mnie w 1970 roku, w  piątek 1 sierpnia fryzjerka Carol Solomon i  niejaka Linda, córka lekarza z Beverly Hills, wzięły udział w niewielkim przyjęciu, które wyprawił w  domu przy 10050 Cielo Drive Wojtek Frykowski. Gościom zgromadzonym przy basenie podano kurczaka i  szampana. Sharon Tate i  Abigail Folger nie uczestniczyły w  tym spotkaniu. Linda pojawiła się na miejscu jako dziewczyna Wojtka. Inni wiedzieli, że bywała w tym domu w  czasie tamtego lata. Impreza należała do mało hałaśliwych. Uczestniczyło w  niej może z  dziesięć osób, z  których część poszła do sypialni oglądać telewizję. Jak twierdzi Solomon, zostały wraz z koleżanką zaproszone na kolejną imprezę, która miała się odbyć w następny weekend. (Jak powiedział mi fotograf Hatami, który przyjaźnił się z Sharon, a w sierpniu 1969 roku mieszkał z aktorką Ann Ford, jego partnerka obchodziła 1 sierpnia urodziny i  to właśnie na jej cześć urządzono przyjęcie w domu przy 10050 Cielo Drive). Wiceprezes firmy Sebring International twierdzi, że w  tygodniu poprzedzającym morderstwa Jay Sebring pojawił się w domu Polańskiego w niedzielę, we wtorek i w czwartek.

Jak wiele nam umyka z przeszłości! Na początku sierpnia Sharon i  jej młodsza siostra Patti wsiadły do czerwonego ferrari i  pojechały na rynek. Cofając, Sharon przypadkiem wjechała w  chevroleta corvair swojej matki, więc jej samochód musiał trafić do warsztatu. (Z  tego powodu Doris Tate nie miała rankiem 9 sierpnia samochodu do dyspozycji i dlatego nie mogła od razu dotrzeć na Cielo Drive). W poniedziałek 4 sierpnia Sharon wypożyczyła z Airways Renta-Car chevroleta camaro. Z  umowy wynikało, że samochód został jej wypożyczony „od 4 sierpnia 1969 roku do 8 sierpnia 1969 roku”. Czwartego sierpnia przyjaciel Wojtka, aktor Mark Fine, zadzwonił do niego, żeby mu przypomnieć o  spotkaniu z  producentem filmowym w  sprawie scenariusza. Spotkanie miało się odbyć 6 sierpnia. Frykowski powiedział Fine’owi, że tego dnia wybiera się na lotnisko po kilku znajomych przylatujących z Kanady. Jak wynika z  relacji policjanta z  wydziału zabójstw w  Los Angeles, który odegrał istotną rolę w  sprawie Mansona, w  tym samym tygodniu, może we wtorek, a  może w  środę, pewien diler narkotyków z Kanady został pobity i brutalnie zgwałcony, co zarejestrowała kamera, wydarzyło się to jednak nie przy 10050 Cielo Drive, ale w domu Cass Elliot przy Woodrow Wilson Drive. Na kilka dni przed śmiercią Sebring skarżył się recepcjonistce jednego ze swoich salonów fryzjerskich, że ktoś go oszukał w sprawie kokainy wartej 2 tysiące dolarów i że nie zamierza tego odpuszczać. Diler z  Kanady był zamieszany w  przemyt narkotyków na dużą skalę (z  wykorzystaniem prywatnych samolotów z  Jamajki). W  okresie zabójstw Tate i  państwa LaBianców doszło do kilku incydentów z  narkotykami w  tle, a  jedna sprawa pociągała za sobą drugą jak upadające klocki domina. W wywiadzie dla „Los Angeles Free Press” Dennis Hopper tak skomentował sprawę nagrania z tamtego gwałtu:

Dopuszczali się aktów sadyzmu, masochizmu, bestialstwa… I nagrywali to na filmie. Dowiedziałem się o  tym od policji z  Los Angeles. Wiem, że na trzy dni przed tymi morderstwami 25 osób zaproszono do tego domu na zbiorowe znęcanie się nad jakimś dilerem z  Sunset Strip, który im sprzedał trefne dragi.

(Hopper mieszkał w  tamtym okresie z  Michelle Phillips, wokalistką zespołu The Mamas and the Papas, która blisko się przyjaźniła z  Cass Elliot, i  to najpewniej od niej Hopper pozyskał takie informacje). Film Easy Rider (Swobodny jeździec) miał premierę 14 lipca 1969 roku w Nowym Jorku. Kosztował mniej więcej 500 tysięcy dolarów, przychody z  biletów wyniosły 19,1 miliona dolarów. Hopper dostał nominację do Oscara za najlepszy scenariusz (razem z  Peterem Fondą i  Terrym Southernem). Był zdecydowanie na topie. Magazyn „Life” nazwał go „najpopularniejszym reżyserem Hollywood”. Sama Michelle Phillips była na Cielo Drive na kilka dni przed tragicznym piątkiem 8 sierpnia. Na krótko przed śmiercią Sharon dowiedziała się o  krótkotrwałym romansie Michelle i  Romana, który miał miejsce poprzedniej wiosny w  Londynie (zapewne wtedy, gdy Sharon przebywała we Włoszech i kręciła komedię The Thirteen Chairs). Jak wynika z wypowiedzi jednego z naocznych świadków, we wtorek lub środę, 5 bądź 6 sierpnia, w  domu przy Cielo Drive odbyło się spotkanie na cześć francuskiego reżysera Rogera Vadima, który nakręcił nowy film i  zamierzał w  najbliższym czasie wrócić do Europy. W rzeczy samej pod koniec lipca miała miejsce amerykańska premiera filmu Historie niesamowite, nakręconego na podstawie opowiadań Edgara Allana Poego. Był to trzyczęściowy film, a  Vadim wyreżyserował jedną część między innymi z  udziałem swojej żony, Jane Fondy. (Autor książki biograficznej Jane Fonda, Fred Lawrence Guiles, podaje, że 8 sierpnia 1969 roku Vadim przebywał w Malibu, a Jane była we Francji). Szóstego sierpnia Sharon, Wojtek i  Abigail pojawili się na kolacji w  domu Michaela Sarne’a  w  Malibu. Sharon była

zmęczona, więc postanowiła wyjść krótko po deserze. Jej życie kręciło się teraz wokół dziecka. Całymi dniami pływała w basenie w gumowym kole, żeby nie czuć ciężaru brzucha. Sarne skupiał się w tym okresie przede wszystkim na swoim filmie, zatytułowanym Myra Breckinridge, opartym na powieści o  tym samym tytule. Wytwórnia Twentieth Century Fox wypuściła go na ekrany w  1970 roku jako film dla dorosłych. Występowały w nim takie gwiazdy jak Mae West, John Huston, Raquel Welch, Rex Reed i Farrah Fawcett. Po premierze „Time” napisał, że komedia „Myra Breckinridge jest mniej więcej tak samo zabawna jak pedofil. Urąga inteligencji widza, za nic ma jego wrażliwość i szokuje obrazem”. Film wymieniono również w  książce The Fifty Worst Films of All Time (czyli „Pięćdziesiąt najgorszych filmów wszech czasów”). Ogólnie jednak zyskał sobie miano kultowego, tak samo zresztą jak Dolina lalek. Muzykę do filmu Myra Breckinridge napisał John Phillips, który mieszkał w domku dla gości przy domu wynajętym przez Sarne’a w Malibu Colony. 6 sierpnia 1969 roku Abigail Folger pojawiła się w  gabinecie swojego psychiatry, doktora Marvina Flickera. Odwiedzała go pięć dni w tygodniu, zawsze o 16.30. Doktor Flicker powiedział potem policji, że Folger chciała zerwać z Frykowskim. Policyjny raport (First Homicide Investigation Progress Report, strona 27) informował: Opowiadała o  swoich doświadczeniach z  narkotykami i  o  rozczarowaniu Frykowskim. Doktor Flicker stwierdził, że jego zdaniem była prawie gotowa zerwać z  Frykowskim. Zbierała się na odwagę, żeby dalej radzić sobie na własną rękę.

Sebring zleca zdjęcia do wywołania: 6 sierpnia 1969 W aktach Sądu Najwyższego w Los Angeles, dotyczących spraw spadkowych Jaya Sebringa, znajduje się rachunek wystawiony przez General Film Laboratories przy 1546 North Argyle Avenue i  opatrzony datą 6 sierpnia. Opiewa na kwotę 736 dolarów 85 centów, co zostało rozpisane na filmy. Jeden z nich to 16-milimetrowa rolka marki Kodak o długości 1169 metrów. Poza tym rachunek wyszczególnia kopię elektrofotograficzną za 65  dolarów. Jaki film bądź filmy zostawił w  zakładzie Jay Sebring?

Wstęp do wydarzeń na Cielo Drive Na dwa lub trzy dni przed swoją śmiercią Wojtek Frykowski otrzymał nową dostawę narkotyku znanego jako MDA. Jeden z  jego kanadyjskich przyjaciół dilerów powiedział później, że dla Frykowskiego był to piąty dzień „dziesięciodniowego eksperymentu z  meskaliną”. Diler twierdził, że odurzony meskaliną był nie tylko Frykowski, ale również Jay Sebring. Diler rozmawiał z  Frykowskim o  dodatkowej dostawie MDA. Ten sam diler zeznał też, że pojawił się na miejscu po południu 7 sierpnia i wypił z Frykowskim butelkę wina. Wtedy też poznał Sharon Tate, co by świadczyło o tym, że z Frykowskim znali się od niedawna.

Sharon i Jay, jej wierny przyjaciel

Pisarz Jerzy Kosiński powiedział mi, że on i  jego żona mieli lecieć 7 sierpnia do Los Angeles. Mieli się zatrzymać w  domu Polańskiego i tam czekać na jego powrót i urodziny 18 sierpnia. Linie lotnicze zgubiły jednak ich bagaż, prawdopodobnie podczas przeprawy z  Europy do Nowego Jorku, więc zamiast udać się bezpośrednio do Los Angeles, zatrzymali się w Nowym Jorku w  oczekiwaniu na swoje rzeczy. Niewykluczone, że to właśnie dzięki temu przeżyli, ponieważ do Los Angeles dotarli dopiero 8 sierpnia. Tamtego ranka w  Londynie czterech Beatlesów przemaszerowało przez Abbey Road. Policjant wstrzymał ruch,

żeby fotograf Iain MacMillan mógł wykonać kilka zdjęć z  drabinki. Nieco później Paul McCartney wykonał kilka rysunków, które wykorzystano do produkcji albumu zatytułowanego Abbey Road. Był on nieco spokojniejszy niż płyta powszechnie znana jako Biały album (White Album), ale pojawił się zbyt późno, aby uspokoić nastroje wśród szarańczy ze Spahn Ranch. Rankiem 8 sierpnia 1969 roku gospodyni Winifred Chapman dotarła do domu Polańskiego o  ósmej rano. Około wpół do dziewiątej na miejsce przybył pan Guerrero, który miał pomalować pokój dziecięcy. Nanoszenie pierwszej warstwy farby zakończył po południu. Miał wrócić w  poniedziałek i pomalować pokój raz jeszcze. Przed lunchem Winifred umyła dzielone w  połowie frontowe drzwi, ponieważ psy je pobrudziły. Później miał się na nich znaleźć napis „PIG” i odcisk palca. Pani Chapman zeznała, że we wtorek, 4 sierpnia, umyła podwójne drzwi prowadzące do sypialni Sharon, na których w  piątek o  północy miał się znaleźć odcisk palca mordercy. W środę i w czwartek pani Chapman miała wolne. Około 11 rano Roman Polański zadzwonił z Londynu. Telefon odebrała pani Chapman, która potem przekazała słuchawkę Sharon. Ta wspomniała o  przyjęciu urodzinowym, które planowała zorganizować dla męża 18 sierpnia, po jego powrocie. Los Angeles zmagało się właśnie z  dokuczliwą falą upałów, więc rozmowa przebiegała w dość napiętej atmosferze. Sharon chciała, żeby Polański jak najszybciej wrócił, aby mógł jeszcze wziąć udział w  kursie dla przyszłych ojców. Chciała urodzić dziecko naturalnie. Powiedziała mężowi, że do domu przybłąkał się mały kotek i  że karmi go aplikatorem do kropli do oczu. Była nerwowa. Nie chciała już przyjmować gości. Dziecko miało się pojawić na świecie za dwa lub trzy tygodnie. Jej zdenerwowanie można było tłumaczyć już choćby tym, że niecierpliwie czekała na powrót męża i ojca swojego dziecka. Polański miał trudności z  dokończeniem scenariusza i  opracowaniem planu produkcji filmu The Day of the Dolphin

(Dzień delfina), więc zatrudnił amerykańskiego scenarzystę Michaela Brauna, który miał mu pomóc w  opracowaniu końcowych sekwencji, i  kilkakrotnie odkładał w  czasie powrót do Los Angeles. Nagle w  trakcie rozmowy uświadomiłem sobie, że z  zakończeniem nie posunąłem się o krok naprzód, nawet z pomocą Michaela Brauna. „Jadę – powiedziałem. – Skończę scenariusz w  domu. Jutro wyjeżdżam”. Nie mogłem wyruszyć nazajutrz, ponieważ musiałem mieć wizę amerykańską, a  konsulat był nieczynny w  sobotę. Postanowiłem więc wyjechać w poniedziałek lub we wtorek, jak tylko otrzymam wizę[28].

Po południu na miejscu pojawili się ogrodnicy i konserwatorzy terenu, Joe Vargas i Dave Martinez.

Lunch w gorące piątkowe popołudnie Joanna Pettet przybyła wraz ze swoją przyjaciółką z  Londynu, Barbarą Lewis, około wpół do pierwszej. Wspomina: „Poszłyśmy tam razem. Chyba zadzwoniłam do Barbary i powiedziałam: »Wybieram się do Sharon« i poszłyśmy razem”. Abigail i Wojtek też się pojawili, a potem pani Chapman podała późny lunch, w  którym oprócz niej uczestniczyli Pettet, Lewis, Sharon, Abigail i Wojtek. Joanna Pettet miała wtedy 26 lat. Przełom w  jej karierze dokonał się za sprawą filmu z  1966 roku zatytułowanego The Group (nakręconego na podstawie powieści Mary McCarthy). Po tym sukcesie Pettet wystąpiła w  filmach Nights of the Generals (Noc generałów), parodystycznej wersji bondowskiego Casino Royale, oraz Robbery Petera Yatesa ze Stanleyem Bakerem. Wszystkie filmy miały swoją premierę w 1967 roku. Rok później „Playboy” zaprezentował ją nago na rozkładówce. W 1968 roku Pettet wyszła za mąż za aktora Alexa Corda, w tym samym roku przyszedł na świat ich syn Damien. Wystąpiła też w filmie Blue, który widzowie zobaczyli po raz pierwszy w maju 1968 roku. To akurat był western, którego akcja rozgrywała się na teksańskomeksykańskiej granicy w  1850 roku. Oprócz Pettet w  filmie grali również Terence Stamp i  Karl Malden. W  czerwcu 1969 roku na ekrany wszedł film The Best House in London, opisywany jako „komedia osadzona w  okresie wiktoriańskim”. Karierę aktorską Pettet zakończyła dopiero z  początkiem lat dziewięćdziesiątych. Lunch w  tamten gorący sierpniowy dzień wspomina tak: „Często się spotykałyśmy z  Sharon. Tamtego ostatniego dnia odwiedziłam ją w  towarzystwie mojej przyjaciółki Barbary Lewis”. Ta ostatnia rok wcześniej – jako Barbara Chase – wystąpiła w  niskobudżetowym horrorze, zatytułowanym The Ghosts of Hanley House, a  później pojawiła się w  docenionym filmie Nine to Five (Od dziewiątej do piątej). Lewis, używając

swojego rodowego nazwiska Blum, wyszła później za psychodelicznego pisarza i  nauczyciela Timothy’ego Leary’ego. Byli małżeństwem od 1978 do 1992 roku. Pettet tak wspominała ten lunch: – Świetnie się bawiliśmy. Z  tamtego dnia najlepiej zapamiętałam – a  wspominałam go później wielokrotnie po tych straszliwych wydarzeniach – jak siedzieliśmy przy basenie, wszyscy: Wojtek, Abigail Folger, Sharon, ja, Barbara Lewis i mój syn. Wojtek wszedł do basenu, żeby uczyć pływać mojego syna, wówczas dziesięciomiesięcznego. Sharon wyglądała przeuroczo. Nie miała góry od stroju, tylko dół, nad którym górował piękny brzuszek. Była taka szczęśliwa. Gospodyni przygotowała dla nas lunch. Sharon powiedziała: „Ja już więcej tych kanapek nie zjem«. Zjadła tylko połowę, ponieważ nie chciała za bardzo przytyć. – Pettet dodała, że jest przecież szczupła i smukła, mimo że lada dzień będzie rodzić. – Gdyby nie brzuszek, to nikt by się nie zorientował, że jesteś w ciąży. Zapytałem, czy Sharon miała zamiar kontynuować karierę po narodzinach dziecka, na co Pettet odparła: – Tak. Miała zamiar pracować. – Zapytałem też o  występ Sharon w  The Story of O  (Historia O), na co odparła: – Sharon nigdy nie zrobiłaby czegoś, na co Roman by się nie zgodził. Była nim całkowicie zauroczona.

Sharon bardzo chciała urodzić dziecko w Londynie – Sharon nie chciała wracać sama do Stanów Zjednoczonych – powiedziała mi Pettet. – Czuła się naprawdę samotna. Nie chciała tu urodzić dziecka. W  jej domu stale było pełno przyjaciół, i  to głównie jego przyjaciół, nie jej, ponieważ (Roman) nie chciał, żeby była samotna, ale żeby była tutaj. Pewnie bardzo dokuczało mu z tego powodu poczucie winy, bo ona chciała urodzić dziecko w Londynie.

Sharon Tate, 8 sierpnia 1969

Podczas lunchu Sharon podzieliła się z  gośćmi swoimi podejrzeniami, że Roman kazał jej wracać do Stanów Zjednoczonych, ponieważ miał romans. – Tak myślała – powiedziała Pettet. Wspomniałem wtedy o tym, co wiedziałem z innych źródeł – że podczas lunchu Sharon mówiła o  niedawnym zauroczeniu Romana Michelle Phillips. Joanna odrzekła: – To prawda. Sharon wtedy nie powiedziała, że chodzi o  Michelle, ale wspominała o  plotkach dotyczących Romana i innej kobiety. Próbowałam ją podnieść na duchu. „Nie, no coś ty”. Nie była zdruzgotana. Powiedziała tylko, że słyszała, że on ma kogoś na boku. Nie była tym zaskoczona. Bo też było tak, że małżeństwo Romana i  Sharon może nie było otwarte, ale na pewno takie bardzo, jak by to powiedzieć, w  duchu lat sześćdziesiątych. Można było kręcić z kimś na boku i to nie był od razu koniec świata. W  każdym razie trochę ją te plotki wyprowadziły z  równowagi. Ale o  Michelle nie wspomniała – zakończyła Pettet. Joanna Pettet i Barbara Lewis opuściły dom Sharon o wpół do czwartej. Mniej więcej za piętnaście czwarta wyszedł też jeden z  ogrodników, Dave Martinez. Poprosił Billa Garretsona, aby dopilnował podlewania roślin przez weekend. Jay Sebring zadzwonił za kwadrans czwarta, a  o  czwartej Wojtek wsiadł do wynajętego przez Sharon żółtego camaro. O  wpół do piątej Abigail Folger pojawiła się na swojej codziennej sesji u psychiatry. Frykowski pojechał do domu Sebringa na Easton Drive po kobietę imieniem Susan, z  którą według policyjnego raportu Sebring spędził poprzednią noc. Razem z nią pojechał potem do galerii-butiku artysty Witolda-K  po klucze do domu na Woodstock Road, w którym Frykowski mieszkał wraz z Abigail – tymczasowo udzielając gościny Witoldowi-K. Jak się jednak okazało, ten nie miał kluczy, ponieważ zostawił je w  domu swojej dziewczyny. Frykowski w końcu je zdobył i wraz z Susan pojechał na Woodstock Road. Wspólnie słuchali tam płyt.

O  wpół do piątej ogrodnik przyjął na Cielo Drive przesyłkę w  postaci dwóch kufrów, które właśnie przybyły od Romana z  Londynu. Postanowił nie budzić Sharon, która poszła się zdrzemnąć do swojego pokoju. Było potwornie gorąco, więc Sharon zaproponowała Winifred Chapman nocleg, ta jednak odmówiła. Mniej więcej za kwadrans piąta wyszedł też ogrodnik, po drodze podwożąc gospodynię na autobus. Po ich wyjściu Sharon została w domu sama. Spała. Około wpół do szóstej sąsiad widział Sebringa, jak przejechał swoim czarnym porsche po Easton Drive. Zaraz za nim jechał inny sportowy samochód. Między wpół do siódmej a siódmą do domu dostarczono lekki rower, który Abigail Folger kupiła po południu. Drzwi otworzył Jay Sebring z butelką wina w ręce. Sharon miała jechać na noc do Sheilah Wells, ale z  jakiegoś powodu – prawdopodobnie upału i  zmęczenia – zmieniła zdanie. (Jak wynika z raportu policji, Wells mieszkała przy 7419 Woodrow Wilson Drive, niedaleko Cass Elliot, której dom znajdował się pod numerem 7708). Do Sheilah pojechała za to tamtego wieczoru Joanna Pettet wraz z mężem i synem. Dobrze to pamięta: – Zapytałam: „Gdzie jest Sharon?”, a na to Sheilah: „Właśnie do niej dzwoniłam, nie przyjedzie. Jay do niej przyjdzie”. To było zaledwie kilka godzin po tym, jak opuściłam dom przy Cielo. Podczas gromadzenia materiałów do książki rozmawiałem o tym z Sheilah Wells. Zapytałem: – Czy Sharon miała przyjść? – Odparła: – Tak, miała, ale potem jeszcze do niej zadzwoniłam, żeby jej powiedzieć, żeby nie parkowała w  takim jednym miejscu, bo sąsiedzi się skarżą, że im ludzie zastawiają wyjazd. A  ona na to: „Wiesz co, Sheilah. Jay przyjedzie”. A  naprawdę było gorąco, wtedy 8 sierpnia… Powiedziała: „No nie wiem, może pójdziemy na hamburgera albo coś. Jakoś się nie czuję na siłach”. Wyobrażałam sobie, jak ona się czuje, bo sama niedawno urodziłam dziecko, a  jeszcze na dodatek było tak gorąco i  w  ogóle. Nie naciskałam, czego potem długo nie

mogłam sobie wybaczyć. Przecież mogłam nalegać. Mogłam jej powiedzieć, że mi sprawiła przykrość, bo przecież zaprosiłam też innych gości. Taka myśl potrafi potem towarzyszyć człowiekowi przez dziesięciolecia. W  wywiadzie dla „Screenland” z  listopada 1969 roku Wells tak opowiadała o tym ostatnim wieczorze Sharon: Wczesnym wieczorem tego dnia, gdy Sharon została zamordowana, zadzwonił telefon. To była ona. Poprosiła, żebym przyjechała. Powiedziałam, że nie mogę, że robię kolację dla gości. Zapytała wtedy: „A  czy mogę przyjechać do ciebie?”. Odparłam, że oczywiście, żeby przyjeżdżała. Ale ona chwilę później zadzwoniła i  stwierdziła, że nie przyjedzie. Dodała, że jest za bardzo zmęczona. Postanowiła pojechać do miejscowego baru po hamburgera na wynos. Powiedziałam jej, że to bzdurny pomysł. W  tym samym czasie mogłaby przecież przyjechać do mnie. Zaproponowałam, żeby została u  mnie na noc. Ale odmówiła. Dodała, że musi dać się ostrzyc. Uznała, że lepiej będzie zostać w  domu. Mówiła, że czuje się bardzo samotna, że tęskni za Romanem i  że jest zmęczona. Postanowiła nie przyjeżdżać.

Ostatni dzień Jaya Sebringa Przyjacółka Sebringa, Sharmagne Leland-St. John, tak opisywała jego ostatni dzień: – Rozmawiałam z  Jayem tamtego dnia po południu. Zaprosiłam go na koncert zespołu Peter, Paul and Mary. Peter (Yarrow) był moim pierwszym chłopakiem, takim na poważnie. Jay go strzygł. Koncert odbywał się w  Hollywood Bowl, Peter załatwił mi boks w  pierwszym rzędzie. Alex Cord i  Joanna Pettet Cord odwołali swój udział dosłownie w  ostatnim momencie, podobnie jak jeszcze jedna osoba. Chciałam, żeby ktoś usiadł ze mną w  tym boksie. Jay powiedział, że jest zmęczony po podróży (dzień wcześniej czy jakoś tak przyjechał z  San Francisco). Dodał, że planuje spokojny wieczór. Zaproponowałam, że do niego zadzwonię po koncercie i  może porobimy coś razem. Zaprosił mnie wtedy na wspólne pływanie, na Easton Drive albo do Sharon. (Wyprowadziłam się od niego jeszcze przed morderstwami). Jak twierdzi pani McCaffrey, recepcjonistka z  zakładu fryzjerskiego Sebringa, wieczorem w  dzień morderstwa jej chłopak Joel Rostau zawiózł do domu przy Cielo Drive kokainę i  meskalinę. Podobno Frykowski i  Sebring zamówili kolejną porcję, ale Rostau nie miał już towaru, więc tam nie wrócił. (Jego ciało znaleziono kilka miesięcy później w  bagażniku samochodu w Nowym Jorku). W  tracie wieczoru Frykowski zadzwonił do swojego przyjaciela, artysty Witolda-K, żeby go zaprosić, ale ten kładł akurat wykładzinę w  swojej nowej galerii przy 9406 Wilshire Boulevard. Fotograf Shahrokh Hatami powiedział mi, że również był tego wieczora zaproszony do Sharon Tate. Hatami mieszkał w  Chateau Marmont wraz z  Ann Ford, ambitną 22-letnią aktorką z Teksasu. Stwierdził:

– Mieszkała ze mną Ann Ford. Tamtego wieczoru Sharon powiedziała: „Wpadnij na kolację, ale bez Steviego”. To był syn Ann (wówczas pięcioletni i  nieco nieokrzesany), mieszkał z nami. Nie udało nam się znaleźć nikogo, kto by się nim zajął, a  ja nie prowadziłem samochodu. Do willi (przy Cielo Drive) miała mnie zawieźć Ann. Ale nie znaleźliśmy niańki. Zadzwoniłem więc do Sharon i  powiedziałem: „Przykro mi, kochana, ale nie dotrę dzisiaj. Zobaczymy się później, zobaczymy się jutro”. Ja tam bywałem na okrągło. A  chłopiec zawsze mi później powtarzał: „Uratowałem ci życie, uratowałem ci życie”. Potem poszedłem na festiwalowy film Orsona Wellesa. Dołączył do nas Bobby Lipton, który stwierdził po filmie: „Jeźdźmy do Sharon”. Ja mu na to: „Za późno już”. Hatami wspominał, że Sharon udzieliła mu – podobnie jak to miała w  zwyczaju w  odniesieniu do wielu swoich przyjaciół (między innymi Joanny Pettet i  Sheilah Wells) – rady natury matrymonialnej. Powiedziała, że Ann Ford „to nie jest dziewczyna dla niego”. Tamtego wieczora do Sharon wybierał się przez chwilę reżyser Michael Sarne, tak samo zresztą jak Dino Martin Jr oraz wiele innych osób, w  tym John Phillips. Jak twierdzi Leonard Lyons, jeden ze znanych wokalistów folkowych, planował udać się do Sharon w  noc morderstwa, żeby Jay Sebring mógł go ostrzyc. Gdyby wieczorem 8 sierpnia na 10050 Cielo Drive zjawili się wszyscy, którzy rzekomo zostali zaproszeni, to być może duża liczba gości skutecznie odstraszyłaby morderców. Tymczasem czworo znajomych – Jay, Wojtek, Abigail i Sharon – zjadło późną kolację w hiszpańskiej restauracji El Coyote przy Beverly Boulevard. Mniej więcej w  tym samym czasie czciciel kojotów Charles Manson knuł swoje straszliwe plany. Matka Abigail Folger zadzwoniła z  San Francisco. Abigail miała następnego dnia o  dziesiątej rano wsiąść na pokład maszyny United Airlines, żeby polecieć do San Francisco na urodziny matki.

Mniej więcej o  północy wszystko się uspokoiło. Wojtek spał w  salonie na sofie okrytej flagą. Abigail czytała książkę w  sypialni od strony północno-wschodniej. Sharon Tate i  Jay Sebring rozmawiali w  jej sypialni. W  tym momencie nóż przeciął szary materiał ekranu przeciwsłonecznego i  ktoś wszedł do pustego pokoju dziecięcego, który znajdował się po drugiej stronie domu.

ROZDZIAŁ 11

Śmierć przy Cielo Drive Podczas

swego procesu w  kwietniu 1970 roku Beausoleil zeznał, że gdy Charlie wyjechał furgonetką w  nieznanym kierunku, miał poczucie, że inni go obserwowali, jak gdyby spodziewali się z  jego strony próby ucieczki. Przez cały okres funkcjonowania Rodziny różni jej członkowie wykorzystywali w  tym celu wyjazdy Charliego. Bobby’emu zdawało się, że Tex Watson i Bruce Davis mają na niego oko, więc czekał. – Dużo się uśmiechałem, usiłowałem zachowywać się naturalnie. Odnosiłem wrażenie, że mi ufają, więc zwiałem. – Zeznał, że polecił dziewczynom wysprzątać przerobionego fiata kombi Gary’ego Hinmana, bo w  samochodzie było „pełno jakiegoś złomu”. Dlaczego Robert Beausoleil wyruszył do San Francisco samochodem należącym do mężczyzny, którego wcześniej zamordował? Niewykluczone, że był to z  jego strony przejaw arogancji i  braku zdolności przewidywania. We wtorek, 5  sierpnia, Beausoleil ruszył w  kierunku San Francisco pozbawionym przedniego grilla fiatem Hinmana, w  którym pracował silnik toyoty, a  chłodnica była ustawiona pod kątem 45  stopni. Bobby nie wiedział, że ciało Hinmana zostało już znalezione. Minął Santa Barbara i zatrzymał się w restauracji, gdzie jakiś policjant kazał mu odpiąć od paska nóż. Bobby schował go do bagażnika. Ruszył dalej na północ, ale w nocy samochód mu się zepsuł. Bobby zatrzymał się na autostradzie 101 w pobliżu San Luis Obispo. O godzinie 10.50 do nieruchomego fiata podjechał radiowóz kalifornijskiej policji drogowej. Beausoleil podniósł głowę ze śpiwora. Nie miał przy sobie prawa jazdy, miał za to

dokumenty na nazwisko Jason Lee Daniels oraz kartę kredytową i wizytówkę z Lutesinger Ranch. Oficer Humphrey z  drogówki sprawdził przez radio numery rejestracyjne fiata i usłyszał, że zgłoszono kradzież tego pojazdu w Los Angeles. Wyjął broń i aresztował Beausoleila. Dowiózł go na posterunek i  tam natknął się na informację z  biura szeryfa Los Angeles, z  której wynikało, że samochód oraz podróżujące nim osoby mają zostać zatrzymane w  związku ze śmiercią Hinmana. Zgodnie z  wcześniejszymi ustaleniami Beausoleil zeznał, że kupił samochód przed tygodniem od czarnego mężczyzny. Fiat został zabezpieczony z  myślą o  zdjęciu odcisków palców, a następnie pracownik firmy Jim’s Tow Service odholował go na parking policyjny w San Luis Obispo. Tego samego dnia około 21.30 do San Luis Obispo przyjechali Paul Whiteley i  Charles Guenther, policjanci z  wydziału zabójstw, oraz Jake Jordan, ekspert daktyloskopii. Mieli przesłuchać Beausoleila. Przywieźli ze sobą kartę z  odciskiem kciuka Beausoleila, zdjętym z  framugi drzwi kuchennych w domu Hinmana. Mieli go w garści. Podczas przesłuchania Beausoleil niewiele mówił, choć w  końcu przyznał, że poszedł do domu Hinmana w  towarzystwie dwóch białych kobiet. Twierdzi, że nie podał ich danych osobowych. Policji miał zeznać, że Hinman był ranny, gdy weszli do środka. Pospieszyli mu z  pomocą, pozszywali mu twarz, a potem wyszli. Beausoleil oświadczył, że Hinman wynagrodził ich za założenie szwów z  nici dentystycznej, podpisując dokumenty przenoszące na nich własność jego samochodu. Hinman miał im rzekomo powiedzieć, że wdał się w  jakieś polityczne porachunki z czarnymi i że jeden z nich pociął mu twarz nożem. Nazajutrz, 7 sierpnia, Robert Beausoleil został przetransportowany do Los Angeles i  oficjalnie aresztowany pod zarzutem zabójstwa. Zgodnie z  prawem stanu Kalifornia otrzymał możliwość kontaktu telefonicznego ze Spahn Ranch. Tego dnia telefony odbierała tam Linda Kasabian, nowa

wyznawczyni Mansona. Beausoleil przekazał jej złe wieści, po czym dodał, że wszystko jest w  porządku i  że trzyma język za zębami. Beausoleil mówił potem, że Linda była zdenerwowana i  pytała, jak można mu pomóc. Omawiali potencjalne plany dalszego działania. Bobby utrzymywał, że rozważali zarówno morderstwa naśladowcze, jak i  zabójstwa wszystkich tych, którzy mogli wiedzieć coś o  sprawie Hinmana. Takie rozważania dotyczące kolejnych zbrodni mających na celu uwolnienie Beausoleila mogły nakręcić członków Rodziny do następnej rzezi. To przykład samospełniającej się przepowiedni. Sadie Glutz, znana również jako Susan Atkins, zeznała w  trakcie procesu w  sprawie Tate-LaBianca, że po telefonie od Bobby’ego Leslie, Sadie, Linda Kasabian, Katie (znana również jako Patricia Krenwinkel) oraz inni zorganizowali spotkanie, na którym omawiali morderstwa jako sposób na wydobycie Bobby’ego z  więzienia. Glutz-Atkins twierdziła, że jedna z  dziewczyn widziała wcześniej film, w  którym faktyczny zabójca został zwolniony z  więzienia, ponieważ przez dłuższy czas po jego aresztowaniu naśladowcy popełniali takie same zbrodnie.

Pasmo aresztowań Charles Manson wrócił na Spahn Ranch wczesnym popołudniem 8 sierpnia. Razem z  nim zjawiła się Stephanie, ciężarna uciekinierka z  Anaheim High School, którą wziął do samochodu w  pobliżu Esalen. Natychmiast poinformowano go o aresztowaniu Roberta Beausoleila. Cała wycieczka na północ była dla Charliego nieudana, a  teraz – w  związku z  zatrzymaniem Beausoleila pod zarzutem morderstwa – pod znakiem zapytania stanęła też jego wolność. Gdy tylko jego ciężarówka Continental Bakery Hostess Twinkie zajechała na ranczo, Charlie bezzwłocznie wysłał Mary Brunner i Sandy Good do sklepu sieci Sears na zakupy, za które miały zapłacić kradzionymi kartami kredytowymi. Przed wyjazdem odebrały jeszcze dokumenty i  karty kredytowe Stephanie. Zdeponowały je razem z  innymi kartami kredytowymi w domu George’a Spahna. Około czwartej po południu Mary Brunner i  Sandy Pugh – Sandy używała nazwiska byłego męża – pożyczyły ciężarówkę Mansona i  niedługo potem robiły zakupy w  sklepie Sears. Zapłaciły kartą kredytową, skradzioną niedawno szwagrowi jednego z  wyznawców Mansona w  Bothell w  stanie Waszyngton. Mary Brunner sfałszowała na tej karcie kredytowej nazwisko Mary Vitasek. Następnie dziewczyny się rozdzieliły. Gdyby odjechały od razu, prawdopodobnie nie zostałyby aresztowane. Tymczasem obie postanowiły kupić coś jeszcze i  zapłacić za to przy innej kasie, gdzie ponownie posłużyły się tą samą skradzioną kartą. Kasjerka zobaczyła ostrzeżenie, że ta konkretna karta znajduje się na „liście podejrzanych”, a  dodatkowych podejrzeń nabrała, gdy zobaczyła, że ciężarna Sandy przez cały czas nerwowo rozgląda się dokoła. Wezwała kierownika sklepu, a  wtedy dziewczyny rzuciły się do ucieczki. Kierownik ruszył za nimi swoim samochodem

i  chciał zmusić je do zjechania na pobocze. Sandy i  Mary usiłowały go zgubić, przejeżdżając przez stację benzynową. W  pogoni za nimi kierownik sklepu dotarł aż na węzeł Chatsworth, na którym wjeżdżało się na San Diego Freeway. Tam dziewczyny zostały zatrzymane. Sandy udało się wyrzucić trefne karty przez okno, ale goniący je ludzie to widzieli. Podczas zatrzymania dwóch młodych kobiet doszło więc również do przejęcia różnych kart kredytowych. Mary i  Sandy usłyszały zarzuty dotyczące złamania kilku różnych przepisów kalifornijskiego prawa karnego. Mary Brunner przyznała się do sfałszowania karty kredytowej, natomiast Sandy Good (Pugh) utrzymywała, że jest niewinna. Obie przechodziły formalną procedurę aresztowania na posterunku policji w  tym samym czasie, gdy Abigail Folger kończyła właśnie wizytę u  psychiatry. Brunner i  Good (Pugh) zostały przewiezione na komisariat, a  później przetransportowane do centrum Los Angeles, gdzie o  godzinie 22:21 trafiły do Sybil Brand Institute Inmate Reception Center. W  międzyczasie na Spahn Ranch trwały rozmyślania o  morderstwach. Mary Brunner aresztowana. Sandy Good aresztowana. Bobby Beausoleil aresztowany. Nadszedł czas na podjęcie drastycznych działań. Na początek część członków Rodziny ruszyła przetrząsać śmietniki w poszukiwaniu czegoś na kolację. Potem, na tylnym ranczu, przyrządzili posiłek na kuchence turystycznej. Powrót Charliego rozpalił ich nastroje. Manson powiedział im, że ludzie „z  północy” nie żyli w  takiej bliskości – że oni realizują tam własne małe podróże. Tex Watson napisał w swojej książce Will You Die for Me?, że Manson podczas tamtej kolacji powiedział: „Nadszedł czas na Helter Skelter”. W  trakcie wspólnego posiłku Charlie zaordynował, że wszyscy poniżej 18 roku życia będą spali w  wigwamie na tylnym ranczu. Następnie posłuszne mu dziewczęta pozmywały naczynia, a  Tex Watson i  Charlie zastanawiali się, co zrobić w związku z aresztowaniem Beausoleila.

O  22:21 Mary i  Sandy trafiły do więzienia Sybil Brand. Najprawdopodobniej zadzwoniły na ranczo, żeby o  tym poinformować. Mniej więcej godzinę później zabójcy byli już w drodze. Po kolacji Charlie zabrał nową, młodziutką Stephanie do przyczepy. – Powiedział, że wróci za małą chwilę – zeznała podczas procesu. Nie wrócił aż do świtu.

Charles Manson z mieczem Straight Satans w ręku na Spahn Ranch, początek sierpnia 1969 roku. Po lewej widać forda z 1959 roku, którym zabójcy pojechali na Cielo Drive

Mniej więcej godzinę po kolacji Manson odciągnął Sadie na bok. Kazał jej wziąć nóż i  jakieś ciuchy do przebrania. Dziewczyna zadzwoniła z telefonu polowego na tylnym ranczu i powiedziała jednej młodej wyznawczyni, aby ta przygotowała

trzy komplety ciemnych ubrań i przyniosła je do głównej części posiadłości. Linda Kasabian pomagała przy kolacji i  przy sprzątaniu, a  potem udała się do Rock City Café. Tam znalazł ją Charlie, odciągnął ją na koniec deptaka i  kazał jej wziąć nóż, coś do przebrania i  prawo jazdy. Linda jako jedyna na całym ranczu miała ważne prawo jazdy. Przeszła zakurzonym podjazdem przez plan filmowy i  weszła do domu George’a  Spahna po sprzęt. Przeszukała skrzynię i  znalazła w  niej dżinsową minispódniczkę zrobioną z  obciętych spodni oraz lawendowy top. Zapytała kwatermistrzynię Rodziny Squeaky Fromme, gdzie ma szukać prawa jazdy. Squeaky stwierdziła, że może w  komodzie. Nie. To może w skrzyneczce na kominku. Też nie. Następnie Linda poszła do salonu po nóż myśliwski, z którym w lipcu przybyła na ranczo, ale jego też nie mogła znaleźć. Przeszła deptakiem do kuchni Rock City Café. Tam dostała od kogoś nóż kuchenny z rękojeścią owiniętą taśmą izolacyjną. Okazało się, że nóź myśliwski Lindy spakowała już Sadie. Patricia Krenwinkel miała właśnie zjazd po tripie na LSD i spała, gdy ktoś ją szturchnął. Usłyszała, że ma wziąć rzeczy do przebrania i  nóż. Tak naprawdę w  ogóle nie miała ochoty wstawać, ale się zwlekła, ponieważ wezwał ją ktoś, kto twierdził, że jest jednocześnie Jezusem i diabłem. Być może ktoś zadzwonił z  wyprzedzeniem do domu Polańskiego, żeby sprawdzić, kogo tam zastaną, a przynajmniej żeby się upewnić, że nie ma tam akurat żadnego przyjęcia. Vern Plumlee twierdził na przykład, że nie spodziewali się zastać w domu Sharon Tate. Był gorący, sierpniowy wieczór. Ludzie siedzieli na skałach i krzesłach w okolicach planu filmowego. Rozmawiali jak gdyby nigdy nic, zupełnie nieświadomi tego, co się właśnie dzieje. W  obecności Mansona Brenda (znana również jako Nancy Pitman) podeszła do Lindy i  podała jej prawo jazdy. Wszystko było gotowe.

Manson przygotowywał Watsona na ten wieczór, obarczając go winą za lipcowe „zabójstwo” dilera narkotyków Bernarda Crowe’a. To przez Texa Manson musiał go zabić, więc Watson miał u  niego dług do spłacenia. Manson zostawił szereg dość skomplikowanych poleceń. Zależało mu na tym, żeby doszło do znacznego rozlewu krwi. Watson twierdzi, że usłyszał od Mansona: – Wydłub im oczy i zawieś na lustrach. Wszystko to mogło się rozgrywać w  atmosferze lekkiej amfetaminowej psychozy, bo – wbrew regułom obowiązującym w  Rodzinie – Tex Watson miał tajny zapas amfetaminy w  proszku, który trzymał w  słoiczku po jedzeniu dla dzieci marki Gerber. On i  Sadie wciągali te prochy nieustannie od trzech czy czterech dni. Gdy Manson wydawał polecenie dokonania mordu, Sadie była na amfetaminowym haju, a Watson poszedł na ganek, bo tam miał ukryty słoiczek. „Dwa razy porządnie się zaciągnąłem speedem – pisze w  swoich wspomnieniach – a  potem poszedłem po ubrania, linę i  duże obcęgi, bo tak rozkazał Charlie”. Samochód – stary, biało-żółty ford z  1959 roku z  tablicami rejestracyjnymi od innego pojazdu – stał już gotowy między Rock City Café a domem George’a Spahna. Samego George’a nie było. O  tej porze miał w  zwyczaju siedzieć za stołem w  International House of Pancakes w  Chatsworth, choć jest również możliwe, że był już po posiłku i  udał się z  wizytą do krewnych. Linda Kasabian wsiadła do samochodu, zajęła prawy przedni fotel. Sadie i  Katie usiadły z  tyłu. Na tylnej kanapie leżały również czerwone obcęgi oraz zwój długiej nylonowej liny o  grubości dwóch centymetrów. Ostatni do samochodu wsiadł Tex. Wycofał, a  następnie ruszył podjazdem na zachód w  kierunku wyjazdu z  rancza, omijając zatoczkę. Mniej więcej w  połowie tego podjazdu zatrzymał ich Manson. Podszedł do nich, wetknął głowę przez okno od strony Lindy i  według jej relacji powiedział: – Zostawcie znak, wy, dziewczyny, wiecie jaki. Coś upiornego. – Manson stał samotnie i  odprowadzał wzrokiem oddalający się samochód.

Tex Watson zapamiętał, że Manson kazał mu zdobyć pieniądze na wyciągnięcie Mary z  więzienia. – Jeśli nie znajdziesz odpowiedniej kwoty w  domu Melchera, idź do następnego, a  potem do następnego, aż będziesz miał 600 dolarów. Samochód należał do Johnny’ego Swartza, opiekuna koni na Spahn Ranch. Siedział akurat w  swojej przyczepie nieopodal domu George’a  Spahna, gdy usłyszał dźwięk silnika. Podszedł do okna, ale zdążył zobaczyć tylko tylne światła znikające na końcu drogi. Tex powiedział Lindzie, że pistolet jest w schowku po stronie pasażera. Po tej samej stronie na podłodze leżały trzy noże. Tex powiedział jej, że ma zawinąć w coś pistolet i noże, a następnie wyrzucić je przez okno, gdyby próbowała zatrzymać ich policja. Linda tak też zrobiła, zawinęła wszystko we własną koszulę. Później zeznawała, że w  swoim mniemaniu jechała jedynie na jakiś napad do Beverly Hills. Napad z  niemal 15 metrami liny, pistoletem, zmianą ubrań i trzema ostrymi nożami. Gdy ford rocznik 1959 o  numerach rejestracyjnych GYY435 odjechał w  stronę odległego celu, Barbara Hoyt przeszła z  tylnego rancza na plan filmowy. Miała przy sobie trzy komplety ciemnych ubrań, zamówione przez telefon polowy przez Susan Atkins. Charlie był na nią zły i warknął: – Co ty tu robisz? – Zgodnie z regułami Rodziny wszyscy jej członkowie – zwłaszcza zaś pozbawione duszy kobiety – mieli się trzymać z  dala od publicznie dostępnej części rancza, chyba że mieli jakiś konkretny powód, żeby tam przyjść. Hoyt wyjaśniła mu, o  co ją prosiła Sadie, a  wtedy Manson stwierdził, że tamci już pojechali. Dziewczyny w pędzącym samochodzie najwyraźniej siedziały boso. Sadie miała na sobie niebieskie dżinsy Sears Roebuck i workowaty, niebieski T-shirt. Linda była boso, w lawendowym topie i  granatowej, dżinsowej minispódniczce. Tex miał mokasyny, dżinsy i  czarny, welurowy sweter z  golfem. Katie była ubrana w czarny T-shirt i dżinsy.

Ford rocznik 1959, którym zabójcy udali się na Cielo Drive. Zdjęcie zostało wykonane dokładnie tydzień później

Tex powiedział dziewczynom, że jadą do byłego domu Terry’ego Melchera – że Melcher już tam nie mieszka. Opisał rozkład pomieszczeń i  wyraźnie wspomniał, że na terenie posiadłości znajduje się mniejszy domek gościnny. Mieli koniecznie zdewastować także ten domek. Jak zeznała Sadie, Tex deklarował, że zabiją każdego, kogo zastaną w domu, a potem zabiorą wszystkie pieniądze. Pojechali wprost na miejsce, z  rancza ruszyli około 11 wieczorem. Zgubili drogę i  dotarli do samego Hollywood. Zawrócili i pojechali na zachód Santa Monica Boulevard, minęli Tropicana Motel i  Troubadour Bar, a  następnie przejechali przez West Hollywood i dotarli na obrzeża Beverly Hills. Potem przebili się między eleganckimi posiadłościami z  pięknymi, wysokimi palmami wprost na Sunset Boulevard, stamtąd

pojechali do Benedict Canyon, by w  końcu odbić w  Cielo Drive i dotrzeć do domu na wzgórzu.

Dlaczego ofiary zginęły? To tajemnica! Czy chodziło o  sprowokowanie wybuchu powstania czarnych, które w  kręgach Mansona określano mianem Helter Skelter? A  może zabójcy chcieli zrzucić winę za swoje morderstwa na Czarne Pantery i  właśnie po to nakreślili na drzwiach frontowych domu przy Cielo Drive słowo „PIG”? Mogli chcieć nawiązać do słów „Political Piggy” wypisanych ponad zwłokami Hinmana w Topanga Canyon, żeby w ten sposób pomóc uwolnić Roberta Beausoleila. A  może jednak prawdziwym celem była Sharon Tate? (Patrz „Posłowie”). Czy sądzili, że nie będzie jej w  domu? Na jakiej podstawie mogli wysnuć taki wniosek? Kto mógł im to powiedzieć? Manson kilkakrotnie powtarzał, że gdyby prawda o  morderstwach Tate-LaBianca wyszła na jaw, rozszedłby się „wielki smród”. Stwierdził, że postanowił zachować milczenie z  uwagi na stary jak świat kodeks kryminalistów, zgodnie z którym podanie danych osób uwikłanych w przestępstwo jest równe samemu przestępstwu. Co oczywiste, Manson twierdził, że zabójstwa w  domu Polańskiego były pomysłem jego wyznawców. Mam to gdzieś. W życiu kieruję się tylko jednym prawem, które poznałem jeszcze w  poprawczaku. Prawo to głosi, że nie można być kablem. Nigdy na nikogo nie kablowałem, a  moim wyznawcom powiedziałem, że wszystko, co robią dla swoich braci i sióstr, jest dobre, jeśli tylko chodzi im o dobro.

To fragment zeznań Mansona podczas jego procesu, strona 18 123 w aktach. Jako jeden z  potencjalnych motywów podano przekręt narkotykowy. Jeden z  byłych członków Rodziny stwierdził, że zdaniem Gypsy w  rzeczonym przekręcie miało chodzić o  „63  kilogramy trawy, heroinę o  wartości mniej więcej 50  dolarów i  trochę speedu”. 1 grudnia 1970 roku jeden

z  najbliższych znajomych Mansona spoza Rodziny powiedział mi, że chodziło o przekręt z LSD o wartości 11 tysięcy dolarów oraz że zamieszany w  to był inny znajomy Charliego, „prawdziwy milioner”, którego samochód Manson rozbił mniej więcej w  czasie tamtych morderstw. Vern Plumlee również utrzymywał, że zbrodnia miała coś wspólnego z  LSD. Plumlee, w  okresie morderstw bez wątpienia zaufany członek Rodziny, współpracował blisko z  Billem Vance’em, z  którym wspólnie dopuszczał się włamań i  fałszerstw. Plumlee zeznał podczas rejestrowanej rozmowy, że dowiedział się od Billa Vance’a, że morderstwa Tate-LaBianca zostały popełnione w  związku z jakimś przekrętem z kwasem. Plumlee tak relacjonował słowa Vance’a dotyczące motywu: To było tak, że pracowałem z  nim już od dłuższego czasu, no wiesz, włamania i inne takie. (…) W tym okresie dużo ze sobą rozmawialiśmy. Docierały do mnie historie, z  których wynikało, że LaBianca mieli coś sprzedać „Tate’om”, a ci mieli coś sprzedać Rodzinie, no i ktoś się w końcu wkurzył, bo się okazało, że to przekręt. (…) Powiedział mi wtedy: „Nie przejmuj się całą tą sprawą, bo oni nigdy nie dojdą, kto to zrobił”. Odpuściłem zatem temat.

Przy innej okazji Plumlee powiedział jednemu reporterowi, że członkowie Rodziny pojechali na Cielo Drive, żeby dopaść Frykowskiego i  innych, którzy tam wtedy będą. Twierdził też, że z  informacji Rodziny wynikało, że Sharon Tate tam nie będzie. Ale jak to możliwe? Skąd ktokolwiek powiązany z Mansonem miałby to wiedzieć? Zapytałem bliską przyjaciółkę Sharon, Sheilah Wells: – Kto jeszcze mógł wiedzieć, że Sharon rozważała nocowanie u  pani? – Wspomniałem o  krążących plotkach, o  tym, że członkowie Rodziny spodziewali się nie zastać jej w  domu. Wells odparła: – Nie, to niemożliwe, ponieważ moja rozmowa (z  Sharon) miała miejsce w  tamten piątek. To wyszło zupełnie na ostatnią chwilę. Jesienią 1970 roku, gdy trwał już proces Mansona i jego ludzi, kilku prywatnych detektywów i  śledczych pracujących na zlecenie prokuratora okręgowego przyglądało się bliżej tezie, zgodnie z  którą to były zabójstwa na zlecenie. Pojawiła się

teoria o zamożnym zleceniodawcy z  Kansas City w  stanie Missouri. Sprawdzali w bankach w Kansas City w stanie Kansas, czy zdeponowano tam pieniądze dla Mansona, Watsona, Susan Atkins, Billa Vance’a  i  trzech innych osób. Sprawdzali również potencjalne wpłaty bankowe w  nadmorskich miastach w  Teksasie, na przykład w  Corpus Christi. Nic z  tego nie wynikło. Jeden z  reporterów relacjonujących proces w  sprawie morderstw Tate-LaBianca dotarł do książeczki adresowej Texa Watsona i  znalazł w  niej numer telefonu byłej rezydencji Polańskiego. Prywatny detektyw, który na zlecenie rodziny jednej z zamordowanych osób zajmował się sprawą przez wiele miesięcy, przedstawił mi następujący motyw popełnienia zbrodni: – Za dużo wiedzieli. Sadie Glutz, czyli Susan Atkins, zeznawała, że morderstwa zostały popełnione z  dwóch powodów: żeby uwolnić Beausoleila oraz dlatego, że Linda Kasabian została oszukana przy zakupie MDA. W  tomie 180 akt sprawy, na stronie 23  049 protokołu, można przeczytać zeznania Atkins. Wynika z  nich, że Linda Kasabian przyszła do niej i  poskarżyła się, że została oszukana w domu Polańskiego: „Pamiętasz ten mój tysiąc dolarów?” Powiedziałam jej, że pamiętam, na co ona stwierdziła: „No więc pojechałam na spotkanie do jednych takich do Beverly Hills po trochę MDA” – taki nowy narkotyk… MDA. Zresztą nieważne. Pojechała tam, żeby kupić trochę tych prochów, a  oni ją tam przekręcili.

Robert Beausoleil twierdził, że w tygodniach poprzedzających morderstwo Tex Watson i  Linda pracowali razem i  że tam należy szukać rozwiązania zagadki. Nadal nie można wykluczyć, że Manson chciał zebrać większą sumę pieniędzy na łapówkę dla kogoś, kto mógłby doprowadzić do uwolnienia Beausoleila. Coś takiego podczas policyjnego przesłuchania powiedział Danny DeCarlo: – Gliny przyskrzyniły Mary (Brunner) i Bobby’ego. To wszystko. Chodziło przede wszystkim o  zebranie pieniędzy na zwolnienie ich z  aresztu, żeby mogli

rozpłynąć się w  powietrzu, czyli uciec na pustynię. Za Mary ustalono kaucję w  wysokości 500 dolarów, ale na Bobby’ego potrzeba było jakichś oszałamiających pieniędzy. Tak naprawdę to w  ogóle tego nie rozumiałem. Przecież Bobby nie dostał możliwości wyjścia za kaucją. Mogło być tak, że Rodzina przystąpiła do robienia kolejnych interesów z prochami, ale mogło być też tak, że Manson przyjął zlecenie zabójstwa, żeby szybko dostać dużą kasę. Po zakończeniu zeznań w  procesie Tate-LaBianca DeCarlo powiedział reporterowi CBS-TV, że prawdziwy motyw zbrodni nie wyszedł na jaw, ale on nie zamierza mówić nic więcej. Rzeczywistą przyczynę chciała poznać Doris, matka Sharon. Nie przyjmowała żadnego z motywów omawianych publicznie. Gdy po latach odwiedziłem Doris i  Paula Tate’ów w  ich domu w  Palos Verdes, Doris – świadoma faktu, że koresponduję z  Mansonem – poprosiła, żebym zapytał go, dlaczego tak naprawdę wysłał swoich ludzi na Cielo Drive. (Manson napisał do mnie kilka trudnych do odczytania listów, ale w  żadnym z nich tych powodów nie podał). W  1974 roku pojawiło się nagle małżeństwo informatorów, które twierdziło, że zabójstwo Sharon Tate zlecili Mansonowi angielscy sataniści, ponieważ dowiedziała się ona czegoś o Sirhanie Sirhanie. Ten wątek został omówiony w posłowiu do tej książki. Od wydarzeń przy Cielo Drive minęły cztery dekady, zmieniło się stulecie, a powód lub powody popełnienia tamtych zabójstw do dziś pozostają tajemnicą.

Tego wieczora ojciec Sharon ogląda The Wrecking Crew Feralnego wieczora pułkownik Paul Tate poszedł na seans filmowy. O  godzinie 23 w  sali kinowej Fort Baker w  San Francisco pokazywano The Wrecking Crew. Jak na ironię, oglądał córkę na ekranie dokładnie w  tym czasie, w  którym zabójcy wchodzili do jej domu. – Sharon dobrze się pracowało nad tym filmem i to było widać w każdej scenie z jej udziałem. Wychodziłem z kina bardzo dumny, planowałem zadzwonić do niej z samego rana – wspominał.

Cielo Drive W  czwartek, 7 sierpnia, wieczorem Bill Garretson, dozorca nieruchomości zamieszkanej przez Polańskiego, zażył dekstroamfetaminę, wypalił dwa skręty z  marihuany i  wypił cztery puszki piwa, przez co się rozchorował i przez cały piątek aż do wieczora nie wychodził z domu. Jego rola jako dozorcy powoli dobiegała końca, bo do domu wracał właściciel nieruchomości, Rudy Altobelli, który spędzał letnie wakacje w Europie. Oprócz pensji wynoszącej 35 dolarów tygodniowo Garretson miał dostać bezpłatny bilet na samolot do domu, do Lancaster w stanie Ohio. Garretson miał w  zwyczaju późno chodzić spać, a  potem wstawać wczesnym popołudniem i  zaglądać do skrzynki, żeby sprawdzić pocztę. Domek gościnny stał u  stóp stromego wzgórza, w  pewnej odległości od głównego domu. Między obydwoma budynkami znajdował się basen. Domek gościnny miał tylne wejście, wejście do pomieszczenia dla psów, wyjście do ogrodu i  drzwi wejściowe, miał też liczne okna. Można się było do niego dostać bez większych trudności. Około 8.30 wieczorem Garretson w towarzystwie nieznanych osób odjechał samochodem wzdłuż Benedict Canyon w  stronę Sunset Strip. Kupił mrożoną kolację, puszkę coca-coli i  paczkę papierosów, a  potem przespacerował się kawałek po Sunset Strip. Wrócił stopem na Benedict Canyon Drive, a  stamtąd na Cielo Drive. Wzdłuż Cielo poszedł już na piechotę i  wspiął się pod górę prosto do domku gościnnego, w  którym znalazł się około 10 wieczorem. Obejrzał film, a potem wstawił jedzenie do piekarnika. W oczekiwaniu na kolację jadł chipsy i popijał cocacolą. Około 11.45 bez zapowiedzi odwiedził go znajomy, Steven Parent. Miał na sprzedaż radio z  budzikiem. Parent zapytał Garretsona, kim są dwie ładne młode dziewczyny w  głównym domu.

Garretson błędnie sądził, że Wojtek Frykowski był młodszym bratem Romana Polańskiego, więc odparł, że Abigail Folger to dziewczyna „młodego Polańskiego”, a  ta druga to żona Polańskiego, na co Parent stwierdził: – Chcesz mi powiedzieć, że Polański ma jednocześnie żonę i  dziewczynę? – Garretson doprecyzował: – Nie, młodszy Polański ma dziewczynę, a  ta druga to żona starszego Polańskiego. Około 11.45 lub 11.55 Parent zadzwonił do jakiegoś mężczyzny w  Hollywood, któremu powiedział, że znajduje się w  domu gwiazdy filmowej, „kogoś naprawdę znanego”. Rozmówca zapytał go, czy w  domu jest jakaś impreza, na co Parent odparł, że nie. Parent miał pomóc temu mężczyźnie w  budowie zestawu stereo, więc zadeklarował, że zjawi się u niego w domu za mniej więcej 40 minut, co by oznaczało, że planował dotrzeć do znajomego około wpół do pierwszej w nocy. Gdy Garretson odprowadzał Parenta do drzwi, odezwał się wyżeł weimarski Christopher. Steve zapytał: – A Christopher to co? – na co Garretson odparł: – A  nie wiem, on zwykle na coś szczeka. – Rudy Altobelli zeznał podczas procesu, że Christopher szczekał na dwa różne sposoby: tak po prostu i tak „na człowieka”, gdy ktoś zbliżał się do domu. Wyżeł ten nie słynął z łagodnego usposobienia. Raz ugryzł nawet Rudy’ego. Około 15 minut po północy, gdy Garretson żegnał się ze znajomym, pies ujadał i  szczekał. Garretson twierdził, że odprowadził Parenta tylko do drzwi i  nie słyszał strzałów ani krzyków zapowiadających rzeź, do której miało dojść na odległym o 150 metrów trawniku. Twierdził, że reszta wieczoru upłynęła mu na słuchaniu muzyki z  płyt i  pisaniu listu do znajomego, niejakiego Darryla Kistlera. Gramofon był ustawiony na średnią głośność. W  pewnym momencie wyżeł znów zaczął szczekać, więc Garretson podniósł się z  kanapy w  salonie i  spostrzegł, że ktoś nacisnął od zewnątrz klamkę drzwi. Poszedł do łazienki i  wyjrzał przez okno, czy ktoś nie próbuje się włamać. Wtedy zauważył rozcięty ekran w jednym z okien kuchennych w domku gościnnym.

W  niedzielę, 10 sierpnia, Garretson został poddany badaniu wykrywaczem kłamstw, podczas którego przyznał, że tamtej nocy mógł w  którymś momencie wyjść do ogrodu. Później podczas procesu Patricia Krenwinkel powiedziała swojemu adwokatowi Paulowi Fitzgeraldowi, że wtargnęli do domku gościnnego, ale nikogo tam nie zastali. Być może zatem Garretson, który usłyszał strzały i krzyki, schował się na tyłach tego domku, a następnie wrócił do niego o świcie, obawiając się utraty życia lub oskarżeń o morderstwo. Przed wyjściem Parent wypiął z sieci swój radiobudzik marki Sony, którego nie udało mu się sprzedać, i  zabrał go ze sobą. Następnego ranka policja znalazła urządzenie na przednim siedzeniu ramblera ambassadora. Zegar pokazywał 12.15. Steven Parent ruszył przed siebie, minął stół piknikowy i  niewielki basen pod stromym wzgórzem, a  potem szedł ścieżką wzdłuż białego ogrodzenia. Dalej szedł już wybrukowanym podjazdem, obok porsche Sebringa, żółtego firebirda Abigail i wynajętego przez Sharon camaro. Następnie wsiadł do swojego samochodu. Coś mogło go wystraszyć, ponieważ wycofał auto tak szybko, że uszkodził ogrodzenie oddzielające podjazd od parkingu. Rano na podwoziu jego samochodu policja znalazła ślady białej farby z  tego ogrodzenia. Mógł zauważyć zabójców idących wybrukowaną drogą dojazdową albo usłyszeć odgłos upadających kabli telefonicznych. Dotarł jedynie do przycisku otwierającego bramę, ale już go nie dotknął. Padły strzały.

Nadchodzi zło Biało-żółty ford rocznik 1959 nadjechał od strony klifu. Kierowca dotarł do ratanowego ogrodzenia, gdzie zawrócił i  wyłączył światła. Tex postawił samochód przodem w  dół drogi, z  dala od głównej bramy, pod słupem telefonicznym, wysokim na nieco ponad 5 metrów. Poprosił o  podanie mu obcęgów, które leżały na tylnej kanapie, po czym wspiął się na słup i  przeciął dwa przewody – jeden z  nich był przewodem telefonicznym i  ten nie spadł na ziemię, a  drugi był starym przewodem komunikacyjnym jeszcze z  czasów, gdy w  1966 roku nieruchomość po raz pierwszy wynajęli muzyk Mark Lindsay i Terry Melcher. Ten kabel spadł na ziemię i zawisł na skrzydle elektrycznie otwieranej bramy. Watson zsunął się na dół, wsiadł do samochodu i  powoli ruszył w  dół wzgórza z  wyłączonymi światłami. Na początku podjazdu zjechał na prawo i  zaparkował przy Cielo Drive. Z  forda wysiedli wszyscy: Linda Kasabian, Tex Watson, Sadie Glutz/Susan Atkins i Patricia Krenwinkel. Na wjazd do posiadłości przy 10050 Cielo Drive składały się ogrodzenie z  kutego żelaza oraz brama. Brama miała 180  centymetrów wysokości i  3,5 metra szerokości. Po obu stronach żelaznej bramy znajdowały się ratanowe ścianki zasłaniające widok. Po lewej opadał klif, po prawej widać było strome wzniesienie. Elektroniczny przycisk otwierający bramę nie był zamknięty na klucz, więc każdy mógł go użyć. Skrzydła bramy otwierały się wtedy do wewnątrz, a po chwili automatycznie zamykały. Tex nie był pewien, co za kable poprzecinał. Jeden z  przewodów zawisł na skrzydle bramy, a  Watson obawiał się, że mógł on być pod napięciem. Nie miał się czego bać. Był to przewód podłączony kiedyś do systemu głośników komunikacyjnych, ale odkąd do domu wprowadzili się Polańscy, nikt go nie używał.

Tex wspina się na słup telefoniczny przed 10050 Cielo Drive, aby przeciąć przewody. Pozostali członkowie bandy czekają w samochodzie

Czwórka intruzów ruszyła pod górę, niosąc dodatkowe ubrania na zmianę, broń i  linę. Mniej więcej 3 metry wyżej przeszli przez płot. Gdy skradali się podjazdem, zobaczyli światła zbliżającego się samochodu. Tex powiedział: – Kładźcie się i  nie ruszajcie. – Zdjął z  ramienia zwój liny i  odłożył go na bok, a  następnie z  rewolwerem w  prawej dłoni pobiegł w stronę pojazdu.

Parent wypatrzył tę czwórkę i zapytał: – Hej, co tu robicie? – Na szczęście dla Garretsona, Watson wziął Parenta za dozorcę. Tex wybiegł przed białego ambassadora rocznik 1966 i  krzyknął: – Stój! Zatrzymaj się! – Tex przystawił Parentowi broń do głowy. Był to pistolet w  stylu typowym dla Dzikiego Zachodu, dziewięciokulowy rewolwer bębenkowy Buntline Special kaliber 0,22 z długą lufą, załadowany długimi nabojami do strzelb. Parent miał rzekomo rzucić: – Nie róbcie mi krzywdy, nic nikomu nie powiem. – Potem bang, bang, bang, bang. Należący do Parenta zegarek Lucerne został zerwany, co sugeruje, że Tex jednocześnie do niego strzelał i  dźgał go nożem. Zegarek, z  zerwanym paskiem, znaleziono na tylnej kanapie. Na lewej dłoni Parent miał głęboką ranę obronną, nóż przeciął ścięgna między palcami serdecznym i małym. Młody człowiek z El Monte w stanie Kalifornia miał na sobie biało-niebieską koszulę w kratkę, niebieskie dżinsy, czarne buty i  białe skarpety. Na skutek postrzałów jego ciało osunęło się w  stronę fotela pasażera. Głowa była odchylona ku tyłowi i  w  prawą stronę. Na desce rozdzielczej, gumowych dywanikach i  przednich drzwiach znaleziono jego krew, odłamki kości i fragmenty kul. Tex wyłączył światła i  silnik. Wrzucił hamulec na luz i  zepchnął go z  drogi. Podniósł z  ziemi linę i  powiedział: – Idziemy. – Po co Watson niósł zawiniętą na siedem czy osiem razy białą, trójżyłową, nylonową linę o grubości 2 centymetrów i  łącznej długości 13,3 metra? Plan, później w  pośpiechu porzucony przez napastników, zakładał, że ofiary zostaną związane i  podwieszone na linach do belek pod sufitem w  salonie, a  następnie wypatroszone i  poćwiartowane. (To dowodzi, że co najmniej Watson znał z wyprzedzeniem wnętrze domu). Watson polecił dziewczynom ukryć odzież na zmianę w  krzakach. Dalej przemieszczali się pod osłoną drzew, które rosły na skraju frontowego trawnika. Poszli ścieżką pod górę i zatrzymali się na chwilę przed domem. Linda Kasabian miała

iść na tyły domu, żeby zobaczyć, czy znajdzie jakieś otwarte okna albo drzwi. Sprawdziła drzwi na tylnym ganku, zerknęła do środka przez okna kuchenne oraz do salonu przez tylne drzwi, ale wszystko było zamknięte. Wracając, zwróciła uwagę na bukiet kwiatów na stole w  jadalni. Potem zauważyła Texa. Stał przy świeżo odmalowanym oknie pokoju dziecięcego znajdującego się od północnej strony. Ciął nożem dolną część zasłaniającego je ekranu. Tex kazał Lindzie zejść ścieżką na dół i  trzymać straż, więc poszła na koniec parkingu. Kucnęła przy ogrodzeniu nieopodal miejsca, w którym w swoim ambassadorze leżał Steven Parent. Sadie i  Katie skradały się eliptyczną ścieżką, która prowadziła na wyłożony kamieniem frontowy ganek. Było gorąco, dom i teren posiadłości były dobrze oświetlone. Działało światło nad basenem, a  także dwie lampy nad frontowym gankiem. Tex usunął pocięty ekran, a  potem wślizgnął się do pokoju dziecięcego i  od razu poczuł zapach świeżej farby. Pierwsza warstwa została położona tego samego popołudnia. Skierował się na południe, do kuchni, przeszedł przez jadalnię i wszedł do holu wejściowego. Otworzył drzwi i  wpuścił dwie wspólniczki. Stamtąd udali się w  lewo. Weszli do dużego salonu o  białych ścianach i  wyłożonego kremową wykładziną. Od zachodu z salonem graniczyła antresola, wyłożona dywanem, z fotelami i  telefonem. Wchodziło się tam po drabinie z  drewna sekwoi, stojącej tuż obok sporego, kamiennego kominka na zachodniej ścianie salonu. W  południowo-wschodnim narożniku salonu stał pod kątem względem pomieszczenia mały fortepian, a  na nim po lewej stronie – metronom. Na stojaku na nuty znajdowały się dwa utwory, piosenka Straight Shooter Johna Phillipsa z  grupy The Mamas and the Papas, z  ich pierwszego albumu. Po drugiej stronie stojaka leżały nuty do Pomp and Circumstance Edwarda Elgara. Zestaw stereo – umiejscowiony na szafce pod półkami z  rolkami taśmy i  taśmami wideo – był włączony, co mogło spowodować, że nikt nie zwrócił uwagi na strzały, od których

zginął Steven Parent. Przy środku ściany stało ogromne biurko, które wychodziło na salon. Na biurku znajdowały się świecznik, kwiaty, biały telefon z  klawiaturą przyciskową oraz różne scenariusze. Na oparciu wysokiego krzesła stojącego przy biurku wisiała niebieska, skórzana kurtka Jaya. W  jej kieszeniach znajdował się portfel ze 100 dolarami w  środku oraz tuba kokainy. Tuż obok stała jego walizka. Na niej leżały suszarka do włosów, lustro, elektryczna maszynka do golenia, książeczka adresowa, mapa i różne przybory fryzjerskie. Ta część salonu, która miała stać się miejscem zbrodni, stanowiła nieco wydzieloną przestrzeń w  pobliżu kamiennego kominka na zachodniej ścianie. Przed kominkiem leżała duża skóra zebry, a  kilkadziesiąt centymetrów od niej, frontem do paleniska, ustawiona była beżowa sofa z  trzeba poduchami. Nad kominkiem stały książki i scenariusze filmowe. Na lewo od sofy znajdował się boczny stolik, a  po obu jej stronach stały pod kątem kremowe fotele. Nieopodal fotela po prawej umiejscowione zostały lampa podłogowa i brązowy kosz na czasopisma. Wzdłuż całego salonu, ze wschodu na zachód, nad sofą, biegła pomalowana na biało belka o  wymiarach 10 na 30 centymetrów. To przez nią morderca Watson miał niedługo przerzucić nylonową linę. Na oparciu kanapy wisiała rozłożona duża amerykańska flaga, odwrócona do góry nogami. Kilka godzin później policjanci mieli mówić między sobą o  „mordach rytualnych”, ale tak naprawdę ta flaga była jedynym niecodziennym elementem wystroju pomieszczenia. Gospodyni Winifred Chapman zeznała, że flaga znajdowała się w tym domu dopiero od jakichś dwóch tygodni. Niedługo po tych zdarzeniach o flagę zapytano Sheilah Wells, bliską przyjaciółkę Sharon. Ta odparła: Tak, to prawda, na oparciu kanapy rozłożona była flaga. Wisiała tam, odkąd wprowadzili się Wojtek i Gibby (Abigail Folger). To była ich flaga. Za

każdym razem, gdy tam przychodziłam, mówiłam Sharon, że tak nie powinno być. Ona tylko potakiwała i  powtarzała, że wie, ale że Gibby i Wojtka to bawiło. Cała Sharon. Wiedziała, że inni nabijają się z  flagi, z  establishmentu. Sama się w to nie angażowała, ale bała się, że może ich urazić, zabierając im tę flagę.

W powieści Jacka Kerouaca W drodze jest taka słynna scena, w  której narrator Sal Paradise omyłkowo wiesza amerykańską flagę do góry nogami na 18-metrowym maszcie. Pracuje w  koszarach, gdzie jednym z  jego obowiązków jest poranne wciąganie flagi na maszt. Noc wcześniej sporo wypił i  teraz popełnia błąd. „Czy wiesz, że można pójść do więzienia za wywieszenie flagi amerykańskiej do góry nogami na rządowym maszcie?” – zagadnął go kolega. „Do góry nogami? – Aż mnie przeszły ciarki. Oczywiście nie zdawałem sobie z  tego sprawy”[29]. W  tradycji morskiej wywieszenie flagi do góry nogami to prośba o  pomoc. Poza tym pod koniec lat sześćdziesiątych powszechnie uznawano to za symbol sprzeciwu wobec wojny w  Wietnamie. Nie ma żadnych informacji o  tym, czy flaga wisiała w  ten sposób w  salonie, gdy podczas lipcowego lądowania człowieka na Księżycu byli tam Paul i  Doris Tate’owie.

W jaki sposób dotarłem do szczegółów związanych z zabójstwami Jak odtworzyłem przebieg morderstw? Zacząłem od wysłania pytań do dwóch oskarżonych w  późniejszym procesie o  zabójstwo. Wysłałem je za pośrednictwem obrońcy jednego z  oskarżonych i  uzyskałem bardzo przydatne odpowiedzi. Wysłałem również listę szczegółowych pytań Mansonowi i w ten sposób dowiedziałem się, że udał się na miejsce zbrodni – „żeby zobaczyć dzieło moich dzieci”. Pozyskałem również wielkoformatową kopię planu domu, na który naniesione były wszystkie ślady krwi na podłodze, na drzwiach, na ścieżce i tak dalej. Dotarłem do policyjnych raportów opisujących, gdzie znaleziono ślady krwi, a  także do długich raportów z  pierwszego i  drugiego dochodzenia wydziału zabójstw. Pozyskałem kserokopię sporządzonej przez Lindę Kasabian odręcznej notatki z  przebiegu zdarzeń. Do tego przez wiele miesięcy przyglądałem się przebiegowi procesu i  uważnie wszystko notowałem. To pozwoliło mi z dość dużą dokładnością odtworzyć wydarzenia tamtej okropnej, gorącej nocy w Benedict Canyon. Niektórzy czytelnicy mogą uznać moje opisy morderstw za zbyt wstrząsające. Od początku postanowiłem spisać wszystkie te przerażające szczegóły, ponieważ w  podziemnych publikacjach zaczęły pojawiać się teksty przychylne członkom grupy Mansona. Chciałem więc jasno i  wyraźnie napisać, co ci ludzie zrobili. Niech będzie to świadectwo tego, jak wielkie zło może czaić się w  człowieku. Co wrażliwsi czytelnicy powinni rozważyć pominięcie kilku następnych stron.

Horror przy Cielo Drive Wojtek Frykowski leżał na sofie w  stanie głębokiej błogości, najwyraźniej pod kojącym wpływem MDA. Realizując swój szatański zamysł, Tex Watson przemknął od strony biurka i  podszedł od tyłu do sofy. Wszystko wskazuje na to, że stanął na skórze zebry plecami do kominka i  wycelował rewolwer w  głowę Wojtka. Trzymającą nóż ręką wskazał, w  których miejscach za sofą mają się ustawić Katie i  Sadie. Wojtek się wybudził, przeciągnął i zapytał: – Która godzina? – Nie ruszaj się albo nie żyjesz – powiedział Watson. – Kim jesteście? – spytał Frykowski. – Jestem diabłem. Przyszedłem tu po to, aby zrobić robotę diabła. Dawaj wszystkie pieniądze – odparł Tex Watson. Watson, była licealna gwiazda bieżni z Teksasu, miał później powiedzieć w Dolinie Śmierci jednemu z młodych wyznawców Mansona, że zabijanie tych tam w domu Sharon „było fajne”. Atrakcyjna i  elegancka Abigail Folger leżała sama w  antycznym łóżku w  swoim pokoju i  czytała. Miała na sobie długą, białą koszulę nocną. Była na lekkim euforycznym haju po MDA. Co prawda większość rzeczy jej i  Wojtka została już przewieziona do ich domu, oni sami jednak zostali z Sharon do powrotu Romana. W  salonie Wojtek Frykowski nie przestawał pytać, kim są intruzi i  czego chcą. Powtarzał im też: – Pieniądze mam w portfelu, na biurku. Sadie podeszła do biurka i  powiedziała, że nie może ich znaleźć. Tex polecił jej iść do łazienki po ręcznik i związać nim Frykowskiego. Sadie przyniosła ręcznik i  związała Wojtkowi ręce na plecach dość luźnym węzłem. Frykowskiego zmuszono, żeby położył się na plecach, tym samym unieruchomił sobie dłonie. Następnie Tex polecił Sadie, aby sprawdziła, kto jeszcze jest w  domu. Ta wspięła się po drabinie, aby przeszukać antresolę, a  potem poszła do

korytarza, od którego odchodziły drzwi do dwóch głównych sypialni. Gdy zajrzała do pokoju po lewej stronie, zobaczyła Abigail Folger, która leżała na łóżku i  czytała. Gdy Abigail zobaczyła Sadie, pomachała do niej i się uśmiechnęła! Sadie też się do niej uśmiechnęła i poszła dalej. Sadie przeszła na drugą stronę korytarza i  zajrzała do sypialni Sharon. Mocno opalona Sharon w  zaawansowanej ciąży leżała w  łóżku, podparta na poduszkach. Blond włosy opadały jej na ramiona. Miała na sobie niebiesko-żółte majtki i stanik od kompletu, z kwiecistym wzorem. Z biżuterii nic poza obrączką i  złotymi kolczykami. Limonkowo-pomarańczowa pościel leżała w nieładzie obok. Było mniej więcej 25 minut po północy. Na skraju łóżka, na którym wyciągnięta leżała piękna Sharon Tate, siedział Jay Sebring w  niebieskiej koszuli, czarnych butach i białych spodniach w czarne, pionowe paski. Na ręku miał sporych rozmiarów zegarek Cartier. Rozmawiali i nie zauważyli Sadie. Po obu stronach łóżka znajdowały się stoliki z marmurowymi blatami. Na jednym z nich stało ślubne zdjęcie w owalnej ramce i  mały telefon. Na drugim stoliku Jay Sebring postawił swój ulubiony napój, czyli piwo Heineken. W  sypialni mieściła się również duża szafa, łazienka i garderoba. O ścianę opierała się wysoka toaletka z szufladami w dolnej części. Jedna z nich pełna była zdjęć Sharon. Na szafie leżała nowa biała kołyska dla dziecka, owinięta w  przezroczystą folię. Na prawo od niej stała bogato zdobiona fajka wodna. Po lewej stronie od toaletki znajdowały się telewizor i odtwarzacz wideo marki Sony. Sadie wróciła do salonu i  poinformowała Watsona, że w sypialniach są ludzie. Był zły. Kazał Sadie przyprowadzić ich do salonu. Ta otworzyła swój nóż myśliwski, weszła do pokoju Abigail Folger i powiedziała: – Idź do salonu. O nic nie pytaj. – Potem poszła do sypialni Sharon i zrobiła to samo. Po wejściu do salonu Jay Sebring zapytał: – Co tu się dzieje? – Siadaj! – wrzasnął Tex, ale Jay nie usiadł.

Sebring był doświadczonym i  opanowanym biznesmenem, a  Frykowski pamiętał czasy Hitlera, więc z  początku zapewne obaj starali się nie stawiać oporu. Kiedy jednak Tex nakazał wszystkim położyć się na brzuchu na kilku poduszkach, Sebring odparował: – Pozwól jej usiąść. Nie widzisz, że jest w  ciąży? – W  tym samym momencie gwałtownym ruchem sięgnął po pistolet, ale Tex postrzelił go w  pachę. Jay upadł, a  wtedy Tex kopnął go w nos. Abigail krzyknęła. Christopher, wyżeł weimarski, wymknął się najwyraźniej z tylnego ganku domku gościnnego i teraz szczekał, ewidentnie pobudzony. Mniej więcej w  tym czasie podbiegł do drzwi frontowych głównego domu. Sadie mówiła później, że przyszedł tam „pies myśliwski”. Sądziła nawet, że tenże pies jakoś dobrał się do jej noża, który tak naprawdę kilkanaście minut później sama upuściła w  szczelinę obok poduszki w  trakcie szamotaniny. – Wszędzie go szukaliśmy. Naprawdę podejrzewam, że pies go zabrał. Chwilę potem Tex Watson warknął: – No dobra, gdzie są pieniądze? – Abigail powiedziała, że jej torebka jest w sypialni. Sadie przyłożyła nóż do pleców Folger i  poprowadziła ją tam. Abigail otworzyła czarną, płócienną torbę na ramię i dała Sadie 72 albo 73 dolary. Kart kredytowych Sadie nie wzięła. Potem obie wróciły do salonu. Następnie Tex obwiązał Sharon i  Abigail dookoła, nylonową linę owinął im również wokół szyi, a  potem jej koniec przerzucił przez białą belkę pod sufitem. Kazał Sadie naciągnąć linę w taki sposób, aby związane kobiety musiały stać, żeby się nie udusić. Koniec liny został przywiązany do szyi nieprzytomnego Jaya, który pełnił funkcję balastu. Tex obawiał się Wojtka Frykowskiego, więc kazał Sadie jeszcze raz związać mu ręce, tym razem większym ręcznikiem. Wróciła z  dużym ręcznikiem kąpielowym i  związała mu ręce pewniejszym węzłem, po czym pchnęła go na kanapę i stanęła nad nim, żeby go pilnować. Tex polecił Katie zgasić wszystkie światła. Następnego ranka, gdy przyjechała policja, włączone były już tylko światło

w  korytarzu prowadzącym do dwóch sypialni i  lampka na biurku w salonie. Katie ciągnęła za linę, gdy jedna z  ofiar spytała: – Co z  nami zrobicie? Tex Watson odparł: – Dzisiaj wszyscy umrzecie. – Po raz kolejny obwieścił, że jest diabłem. Od razu rozległy się krzyki, jęki i błagania. Ofiary próbowały się też uwolnić. Wojtek Frykowski podskakiwał w  górę i  w  dół, usiłując rozluźnić węzeł na plecach, więc Tex polecił Sadie go zabić. Sadie uniosła nóż i  zamarła. Frykowski rozerwał węzeł, złapał dziewczynę za włosy i  pociągnął ją na dół, łapiąc ją za rękę, w której trzymała nóż. Uderzył ją w głowę i oboje potoczyli się na fotel. Sadie wyrwała mu rękę i  zaczęła go zawzięcie dźgać, najpierw cztery razy w  lewą nogę. Wojtek próbował uciekać korytarzem w kierunku głównego wejścia, ale Sadie dźgnęła go w  plecy. Najpierw trafiła w  kość, ale już następnym ciosem przebiła prawe płuco. W  tym momencie zgubiła nóż, który policja znalazła potem wetknięty ostrzem do góry między poduszką a  oparciem fotela. Pozbawiona broni Sadie uczepiła się pleców ofiary i zaczęła wołać o pomoc. Frykowski wciąż parł przed siebie. Chwilę później Tex szarpnął go i  obrócił, a  następnie postrzelił w  plecy i  prawe udo. Wojtek mimo to szedł dalej. Za moment rewolwer odmówił posłuszeństwa, więc Tex zaczął okładać Wojtka bronią po głowie i  twarzy, łamiąc przy okazji jeden z  paneli dekoracyjnych na rękojeści pistoletu. Gdy Tex ruszył w  pogoń za Wojtkiem, Sharon i Abigail szamotały się z myślą o tym, żeby uwolnić skrępowane szyje. Abigail wreszcie się oswobodziła i pobiegła w kierunku sypialni, skąd było wyjście na basen i na wolność. Chwyciła zamknięte drzwi, brudząc je krwią, usiłowała je otworzyć. Krenwinkel ruszyła za nią, ale wyższa i  silniejsza Abigail dzielnie walczyła. Katie, chcąc nie dopuścić do otwarcia przeszklonych drzwi, zostawiła odcisk palca powyżej klamki ich prawego skrzydła, tym samym skazując się de facto na karę śmierci.

W  międzyczasie Tex czterokrotnie ugodził nożem szamoczącego się Sebringa i  kopnął go w  twarz. Czarny golf ofiary zaczął pokrywać się krwią. Następnie, z  morderczym błyskiem w  oku Tex ruszył w  stronę Abigail, która w  tym momencie miała tylko powierzchowne rany obronne. Uciekła przez drzwi w  sypialni, ale na widok Texa się poddała. – Poddaję się. Weź mnie. – Tak też zrobił. Najpierw uderzył ją w  głowę rękojeścią rewolweru, a  następnie zaczął dźgać ją w klatkę piersiową i podbrzusze, aż upadła na trawę. Następnie Watson usłyszał głos Wojtka dobiegający z frontowego trawnika. Pobiegł w tamtym kierunku i zobaczył, że Frykowski podnosi się z  krzaków, w  które się przewrócił. Wojtek chwiejnym krokiem ruszył przez trawę. Sadie/Susan Atkins powiedziała później koleżance spod celi: – Dotarł do trawnika, stał tam i  zawodził: „Pomocy! Pomocy!”, ale nikt go nie słyszał. Linda Kasabian, młoda matka, klęczała w  ciemności w  okolicach bramy wjazdowej. Usłyszała krzyki i  pobiegła ścieżką w  stronę domu. Później pisała: „Wtedy zobaczyłam Frykowskiego wytaczającego się przez drzwi, był zalany krwią. Spojrzałam mu w oczy, on spojrzał w moje. Zobaczyłam w nich obraz Jezusa Chrystusa. Rozpłakałam się i zaczęłam się żarliwie modlić”. Relacjonowała, że to w tamtym momencie poczuła, że Charles Manson nie jest Jezusem Chrystusem, tylko diabłem. Sadie wyszła z  domu zmartwiona z  powodu straty noża. Rozmawiała z  Lindą Kasabian, w  tej samej chwili Wojtek Frykowski stanął na nogach i  zaczął krzyczeć. Tex wybiegł frontowymi drzwiami i  przewrócił biednego Frykowskiego na ziemię, jednocześnie dźgając go nożem. W  tym momencie wszyscy zabójcy znaleźli się poza domem, zostawiwszy w  środku Sharon, której na razie nie stała się żadna krzywda. Ona tymczasem zaczęła się przemieszczać w  kierunku frontowych drzwi – dokładnie wtedy, gdy Krenwinkel wróciła do domu tylnymi drzwiami od strony basenu i weszła do salonu.

Sharon płakała, bała się o  życie swojego nienarodzonego dziecka. Sadie złapała ją za kark. Tex stwierdził, że wyglądało to tak, jakby Sharon chciała usiąść, więc – jak później mówiła sama Sadie – „poprowadziłam ją do sofy i  ją na niej posadziłam”. – Zależy mi tylko na tym, żeby urodzić dziecko – mówiła. Sadie rozmawiała z  nią, żeby ją uspokoić, ale jednocześnie wspomniała, że nie czuje dla niej żadnej litości. Mniej więcej miesiąc później ktoś z  członków Rodziny podsłyszał, jak Sadie mówiła, że Sharon została zabita jako ostatnia, ponieważ „miała patrzeć, jak umierają inni”. Sharon siedziała cicho, a  zabójcy czekali przez kilka minut. Potem wreszcie nadeszła ta chwila. Sadie opowiadała później koleżance spod celi, że trzymała ręce Sharon za jej plecami. Wtedy Sharon odwróciła głowę, spojrzała na Sadie i powiedziała: – Błagam, nie zabijajcie mnie, proszę, nie róbcie tego. Nie chcę umierać. – Płakała. – Proszę, będę miała dziecko. Sadie odpowiedziała: – Posłuchaj, suko! Mam gdzieś, że będziesz miała dziecko. Lepiej przygotuj się na śmierć. – Sharon błagała swoich zabójców, aby zabrali ją ze sobą i  pozwolili urodzić dziecko, zanim ją zabiją. W  pierwszej chwili Tex pomyślał, że to niezły pomysł, bo przecież w  Rodzinie dzieci były ubóstwiane. Potem jednak ktoś powiedział: – Zabij ją. Tex powiedział Sadie, że ma zabić Sharon. Sadie odparła, że nie da rady tego zrobić. Katie? – Nie, Tex, ty to zrób. – Tak więc Tex kilkakrotnie ugodził ją nożem w  lewą pierś, przebijając biustonosz. Potem dźgali ją wszyscy, 15 razy, oboma nożami. Sadie stwierdziła, że jest zachwycona. – Gdy ugodziłam ją pierwszy raz, to było takie wspaniałe uczucie. Zupełnie nieoczekiwanie Tex rzucił: – Wynocha. – Dziewczyny wyszły. Watson wyszedł za nimi, rozpoczął ostatni obchód. Szedł odwrotnie do ruchu wskazówek zegara. Najpierw zbliżył się do Abigail, którą dźgnął nożem, potem podszedł do nieżyjącego Frykowskiego, którego kopnął. Następnie mężczyzna sam siebie nazywający diabłem ponownie wbiegł do domu, aby przygotować tableau.

Podczas gdy Tex był w  środku, Sadie i  Katie obeszły dom dookoła w  poszukiwaniu Lindy, ale nie mogły jej znaleźć. Po chwili Tex wyjrzał i polecił Sadie, aby weszła i napisała coś na ścianie – coś upiornego. Tex i  Katie zeszli w  dół ścieżką, a  Sadie wróciła do domu frontowymi drzwiami. Weszła do salonu. Najwyraźniej Tex (albo sam Manson, gdy odwiedził go kilka godzin później) dwukrotnie owinął nylonową linę wokół szyi Sharon. Podwójna pętla znajdowała się również na szyi Sebringa, przy czym druga pętla była zapleciona z  pierwszą, tworząc węzeł. Jeden koniec liny znajdował się pod ciałem Jaya, dalej lina dwukrotnie owijała się wokół jego szyi i  biegła do Sharon, która leżała przed kanapą pod flagą. Lina dwukrotnie owijała się wokół jej szyi, a  potem ciągnęła się wzdłuż kanapy, aby potem powędrować w górę i owinąć się wokół belki pod sufitem. Sadie podeszła do Sharon Tate i  położyła głowę na jej brzuchu, żeby posłuchać. Klęczała na podłodze tuż obok sofy. Na koniec poszła po żółty ręcznik, którym wcześniej miał związane ręce Wojtek, wróciła, wzięła trochę krwi z  piersi Sharon i część tej krwi zlizała sobie z palców. Uklękła przy frontowych drzwiach, aby napisać na nich „PIG” krwią, którą później zaklasyfikowano jako typ 0-M[30]. Następnie wróciła do salonu, rzuciła ręcznik do kominka i  wyszła. Drzwi zostawiła otwarte na oścież, a  gdy schodziła z ganku, zostawiła dwa krwawe odciski bosych stóp. Pośród tej rzezi kręcił się, miaucząc, czarny kot Sharon. Sadie dotarła do automatycznie otwieranej bramy i  tam zastała czekających na nią towarzyszy. Tex, jakby za nic mając grożące mu dożywocie, zostawił czerwony ślad na przycisku otwierania. Krew należała do Sebringa. Brama się otwarła, a nożownicy chwycili zapasowe ubrania i pobiegli drogą w dół, a brama zamknęła się sama. Linda zdążyła już uruchomić forda. Tex nakrzyczał na nią i  zepchnął ją na fotel pasażera. Potem przyciszonym głosem wypomniał Sadie, że zgubiła nóż myśliwski. Skręcił w  prawo w  Benedict Canyon Drive i  włączył światła. Następnie jechali

pod górę, przebierając się w zapasowe ubrania. Był gorący letni poranek, a oni rozmawiali podekscytowani. Linda zwinęła zakrwawione ubrania w  jedno zawiniątko, potem Tex polecił jej zetrzeć odciski palców z  broni i  noży. Linda zrzuciła ubrania w dół wąwozu, zawiniątko spadło na dół w  całości i  zatrzymało się na jakimś krzewie. Następnie wyrzuciła noże. Tex stwierdził, że powinni się umyć, więc zjechali w  lewo od Benedict Canyon w  ulicę, która leżała tylko o jedną przecznicę na północ od domu Jaya Sebringa. Tex wypatrzył wąż ogrodowy podłączony do jakiegoś domu. Zawrócił i  zaparkował forda przodem w  kierunku Benedict Canyon, na wypadek gdyby musieli szybko uciekać. Następnie przeszli kilka metrów, które dzieliły ich od węża. Właściciel domu usłyszał odgłosy pluskającej wody, dlatego wziął latarkę i  zszedł do piwnicy sprawdzić, czy nic nie cieknie. Potem usłyszał głosy z ulicy, więc oświetlił intruzów latarką i zapytał: – A wy co tu robicie? Tex odparł: – Dzień dobry, chcieliśmy tylko się napić, przepraszamy za hałas. – To wasz samochód? – zapytał mężczyzna. – Nie, nie nasz. My idziemy piechotą. Potem Tex otworzył drzwi dziewczynom. Podczas próby odpalenia samochodu zalał silnik. Kiedy w  końcu motor zaskoczył, Watson ostro ruszył, wyrywając się zaciśniętej na klamce dłoni właściciela domu. Samochód odjechał bardzo szybko, ale mężczyzna zapamiętał numer rejestracyjny i później go zanotował: GYY435. Tex włączył światła dopiero, gdy dotarli do doliny i  zatrzymali się po paliwo. Troje morderców poszło do toalety się umyć, a  przy okazji Sadie zwróciła uwagę, że na samochodzie zostały ślady krwi. Tex oznajmił, że dalej poprowadzi Linda. Po drodze przez prawe okno najwyraźniej wyrzucił rewolwer w  dół wąwozu, bo ten został znaleziony w  odległości mniej więcej dwóch i  pół kilometra od domu Sharon.

Przez pozostałą część drogi cała czwórka zdawała się rozluźniona, zaczynali się wręcz dobrze bawić. Broń, krew, ubrania, wszystkiego tego pozbyli się już w bezpieczny sposób, prawda? Przerzucali się anegdotami. Tex narzekał, że zranił się w  stopę i  że go boli. Sadie miała obolałą skórę głowy w miejscu, w którym Wojtek szarpnął ją za włosy. Katie opowiadała o tym, jak z każdym dźgnięciem ofiary kaleczyła się rękojeścią noża. Wszyscy byli zgodni co do tego, że te ich noże się nie sprawdziły. Sadie skarżyła się na to, jak twarde okazały się nogi Wojtka, w  które wbijała ostrze. Szczegółowo wspominali jęki ofiar, okrzyki Sharon zanoszone do Boga i Abigail przez łzy wzywającą matkę. Gdy czwórka zabójców wróciła na ranczo, było około drugiej nad ranem. Manson tańczył właśnie nago nieopodal Longorhn Saloon w  towarzystwie jednej ze swoich najważniejszych wyznawczyń, Brendy, znanej również jako Nancy Pitman. – Co wy robicie tak wcześnie w domu? – pytał. Zapoznał się z  ich relacją z  przebiegu wydarzeń, ale był niezadowolony z niewielkiej liczby ofiar. Przecież polecił zabić kolejne osoby w  następnych domach przy Cielo Drive. Watson wspominał później: – Gdy zapytał, dlaczego nie poszliśmy do innych domów, tylko wzruszyłem ramionami. Sadie powiedziała, że dostrzegła ślady krwi na samochodzie, więc Charlie polecił jej, Lindzie i  Katie umyć go wodą i  gąbką. Gdy skończyły, Manson wysłał je do domu sypialnego, a  Sadie została jeszcze, żeby wytrzeć karoserię. Parę osób śmiało się, gdy Tex opowiadał, jak rzucił do ofiar. – Jestem diabłem. Przyszedłem tu po to, by zrobić robotę diabła. Dawaj wszystkie pieniądze. – Następnie Manson zaczął wypytywać nożowników, czy nie żałują popełnionych czynów, na co wszyscy odparli, że nie. Niedługo potem Tex i Charlie weszli do domu sypialnego, aby kontynuować omawianie wydarzeń z  Cielo Drive. Manson ucieszył się, gdy usłyszał, że pozostawili po sobie chaos i  że ciała znajdowały się w różnych przypadkowych miejscach. Nikt nie przeżył, nie było co do tego żadnych wątpliwości.

Zabójcom chciało się spać. Kasabian poszła na tylne ranczo, żeby odpocząć. Sadie kochała się z jakimś mężczyzną – wydaje jej się, że mógł to być Clem – a  potem poszła spać. Katie i  Tex zasnęli w saloonie. Istnieją istotne rozbieżności między tym, w  jakim stanie miejsce zbrodni zostawili Atkins, Krenwinkel, Watson i  Kasabian, a  tym, w  jakim stanie rano zastała je policja. Na przykład żaden z  zabójców nie okrył głowy Jaya Sebringa ręcznikiem, a mimo to funkcjonariusze znaleźli go z ręcznikiem na głowie. Między Sharon Tate a  Jayem Sebringiem nie było wystarczająco dużo luźnej liny, żeby Sharon mogła poruszać się po pomieszczeniu, a jednak według relacji zabójców się po nim poruszała. Być może zatem lina została naciągnięta w jakiś czas po jej śmierci. Zabójcy, zwłaszcza Sadie/Susan Atkins, ani razu nie wspomnieli o  wybieraniu nadmiaru liny, choć mająca skłonności do gadulstwa Atkins potrafiła szczegółowo opisywać swoje zbrodnie każdemu, kto tylko chciał jej słuchać. Nie wspomniała też o  okularach w  brązowych oprawkach, które znaleziono obok zaplamionych krwią kufrów podróżnych. Przewrócone były również kufry Romana stojące w  salonie przy wejściu do hallu, ale nie zrobili tego mordercy. Znaleziono też długą smugę krwi, ciągnącą się od bocznej ściany górnego kufra aż do dolnego. Była to krew Sebringa, a przecież zabójcy twierdzili, że on zginął praktycznie w miejscu, że się nie ruszał. Dało się to wyjaśnić przy założeniu, że na miejscu zbrodni pojawili się później Manson i ktoś jeszcze (nieokreślonej płci). Podczas procesu, przyglądając się wielkoformatowej mapie domu z  naniesionymi śladami krwi, zacząłem podejrzewać, że Manson wrócił tamtej nocy na miejsce zbrodni. Poprosiłem Paula Fitzgeralda, obrońcę oskarżonych, aby zapytał o  to Mansona. Charlie stwierdził: – Wróciłem tam, żeby zobaczyć dzieło moich dzieci. – Najwyraźniej nie mówiąc nic nikomu, Manson i jeden z jego towarzyszy pojechali na Cielo Drive i dość odważnie zaparkowali samochód nieopodal bramy. Wytarli samochód Stevena Parenta z  odcisków palców, a  potem weszli

do domu i  zobaczyli martwe ciała. Manson pisał później w  swojej autobiografii (spisanej przez Nuela Emmonsa): „Nie czułem ani żalu, ani współczucia dla ofiar. Interesowało mnie wyłącznie podobieństwo do zabójstwa Hinmana. Czy policja zyskała wystarczająco przekonujący materiał, aby stwierdzić, że to jednak nie Bobby zabił Hinmana?”. Martwił się też ewentualnymi pozostawionymi odciskami palców. „Początkowo zamierzałem tak spreparować miejsce zbrodni, aby wyglądało to na odwet czarnych przeciwko białym, ale rozejrzałem się dookoła i  straciłem zapał”. Za pomocą ręczników wytarli wszystkie powierzchnie, ale zostawili odcisk Texa Watsona na drzwiach frontowych i odcisk Krenwinkel na drzwiach prowadzących na basen. Manson przykrył beżowym ręcznikiem głowę Sebringa, upychając jego końce pod pętlą z liny. Mogli też zrobić inne okropne rzeczy. Być może przesunęli ciało Sharon i  ciało Jaya na ganek, a  potem zabrali je z  powrotem do salonu. Tezę tę potwierdzałyby dwie duże kałuże krwi na frontowym ganku. Po lewej stronie od wycieraczki była to krew typu 0-M, należąca do Sharon Tate, a na skraju ganku znajdowała się krew typu 0-MN, należąca do Jaya Sebringa. Parent, Frykowski i Folger mieli inną grupę krwi (typ B-MN), więc ślady krwi na frontowym ganku nie mogły należeć do nich. W  raporcie policyjnym z  miejsca zbrodni w  odniesieniu do krwi Sharon Tate na frontowym ganku napisano tak: „Ilość znalezionej krwi sugeruje, że ofiara musiała leżeć w  tym miejscu dłuższą chwilę, zanim została przemieszczona”. Ślady krwi Sharon Tate znaleziono również we frontowym holu na uszczelce drzwi, a  przecież w  trakcie pobytu morderców w domu ani przez moment jej tam nie było. Zabójcy – Tex, Katie i  Sadie – zeznali później, że Sharon Tate i Jay Sebring ani na chwilę nie zbliżyli się do frontowego ganku. Jeśli nikt nie przemieścił ich ciał, to jak inaczej znalazła się tam ich krew w tak dużych ilościach? Towarzysz Mansona miał ze sobą starą parę okularów, których używał jako szkła powiększającego do wzniecania

ognia. Rzucił te okulary w pobliżu kufrów podróżnych Romana Polańskiego, aby trochę zmylić trop. Potem Manson i  jego kompan odjechali. Przy drzwiach prowadzących na korytarz, z  którego wchodziło się do pokoju Sharon Tate, stał drewniany fotel bujany, prezent od Doris i Paula Tate’ów. Sharon miała siedzieć na nim razem z niemowlęciem. Stephanie, najnowsza kochanka Mansona, zeznała, że o  świcie zaraz po morderstwach Manson przyszedł do niej i  zabrał ją w  górę Devil Canyon, prawdopodobnie do obozowiska przy wodospadzie, gdzie zostali mniej więcej przez tydzień.

Manson w sierpniu 1969 roku

Tex Watson

Linda Kasabian

Susan Atkins

Patricia Krenwinkel

ROZDZIAŁ 12

Noc i poranek Tamtej nocy informowano o  licznych krzykach i  strzałach na

terenie Benedict Canyon. Doniesienia o  hałasach dotyczyły w  większości wydarzeń, które rozegrały się już po morderstwach. Nic w  tym nadzwyczajnego. Takie wrzaski to norma w upalny weekend. Między wpół do piątej a  piątą rano doręczyciel pojawił się przed bramą domu Polańskiego z  porannym wydaniem „Los Angeles Timesa”. Zauważył urwane przewody przewieszone przez płot. O  wpół do ósmej jeden z  mieszańców 10070 Cielo Drive wyszedł z  domu po gazetę i  również zwrócił uwagę na zerwane przewody. A  także na to, że nad garażem świeci się żółta lampa odstraszająca owady. Gospodyni Polańskiego, wygadana Winifred Chapman, pracowała dla reżysera od dwóch lat, odkąd późną wiosną 1968 roku Roman i Sharon wynajęli dom od Patty Duke. Około ósmej rano wsiadła do autobusu, którym dojechała na skrzyżowanie Santa Monica Boulevard i  Canyon Drive na południowym krańcu Benedict Canyon. Była spóźniona, więc zastanawiała się, czy nie wziąć taksówki, ale spotkała znajomego, który zawiózł ją w górę Benedict Canyon aż pod samą bramę domu przy Cielo Drive. Na miejsce dotarła o wpół do dziewiątej. Gdy nacisnęła guzik przy elektronicznej bramie, zobaczyła zerwane przewody. Podniosła z  ziemi gazetę, po czym ruszyła w  stronę domu. Wyłączyła żółte światło przeciwko owadom, które świeciło się nad garażem. Minęła miejsca dla trzech samochodów, a  potem poszła w  kierunku wejścia dla obsługi. Szła wzdłuż północnej ściany domu, więc nie zauważyła ciał. Spod dachu wyciągnęła klucz, który zawsze się tam znajdował. Otworzyła drzwi, odłożyła klucz na miejsce i weszła

do pomieszczeń dla obsługi. Stamtąd poszła do kuchni. Wyłączyła światło na patio i  odłożyła torebkę. Sięgnęła po słuchawkę telefonu, ale nie było sygnału. Poszła do salonu, żeby kogoś obudzić i  poinformować o  awarii telefonu. Spojrzała na bukiet kwiatów, który stał w  salonie i  który poprzedniej nocy zwrócił uwagę Lindy Kasabian. Zanim dotarła do głównego hallu, zdążyła zobaczyć ręcznik, kufry i  plamy krwi. Zauważyła też, że frontowe drzwi są otwarte. Dostrzegła zakrwawioną wycieraczkę. Ujrzała Frykowskiego. Biegiem cofnęła się po własnych śladach, po drodze zabierając torebkę. Z  krzykiem popędziła w  dół parkingu na wzgórzu, nacisnęła zakrwawiony przycisk, umożliwiający otwarcie bramy znajdującej się na końcu zwężającego się podjazdu, i uciekła. Dzwoniła z zapamiętaniem do domu obok, ale bez skutku. Pobiegła więc do domu Asimów, gdzie spotkała piętnastoletniego Jima Asima. – Wszędzie są ciała, wszędzie jest krew! Dzwoń na policję. – Pani Chapman była tak zdenerwowana, że chłopak zadzwonił na numer alarmowy. Po trzech wezwaniach przyjechał radiowóz na syrenie – a  zaraz potem jeszcze jeden i kilka kolejnych. O  9.14 dwóch policjantów przemierzających ulice w zachodniej części Los Angeles niezależnie od siebie odebrało wezwanie w  centrali: – Kod 2, potencjalne zabójstwo, 10050 Cielo Drive. – Pierwszy na miejsce przybył oficer J.J. De Rosa. On też jako pierwszy rozmawiał z  młodym Jimem Asimem i  wyraźnie zdenerwowaną gospodynią, która – opowiadając o  ciałach i  krwi – pokazała mu, jak otworzyć elektroniczny zamek. Z  bronią w  ręku De Rosa wszedł na teren posiadłości i  dostrzegł Stevena Parenta skulonego na siedzeniu ambassadora. Silnik był wyłączony, światła też. De Rosa sprawdzał właśnie samochód Parenta, gdy na miejscu pojawił się oficer W.T.  Whisenhunt, który „otrzymał wezwanie, aby

zapewnić wsparcie innemu policjantowi badającemu sprawę potencjalnego zabójstwa” (tak zeznawał później). Wezwali karetkę i  potwierdzili, że Parent nie żyje. Ostrożnie szli dalej przed siebie, trzymając broń w  gotowości. Weszli do pomieszczenia nad garażem, w  którym Roman Polański miał zamiar urządzić sobie gabinet, ale niczego nadzwyczajnego tam nie znaleźli. Minęli stojące w  garażu samochody – czarne porsche Sebringa, firebirda oraz camaro, a  następnie przeszli przez trawnik. Tam natknęli się na ciało Wojtka Frykowskiego, który miał na sobie kolorowe dzwony i fioletową koszulkę, a do tego brązowe buty za kostkę zapinane na klamrę. Kilka metrów na południe leżała Abigail Folger, w  białej koszuli nocnej splamionej czerwienią. Pojawił się kolejny policjant, oficer Burbridge. We trzech wpatrywali się w  zachlapany krwią ganek. Nie mogli nie zauważyć otwartych frontowych drzwi. Wahali się przez chwilę, w środku mógł się przecież kręcić szalony morderca. De Rosa ich osłaniał, a  Whisenhunt i  Burbridge poszli na tyły domu, aby sprawdzić inne wyjścia. Tylne drzwi były zamknięte. Policjanci postanowili wejść do środka przez otwarte okno w  pokoju dziecięcym, który znajdował się w  skrajnej prawej części domu – przez to okno, w  którym Tex Watson rozciął ekran przeciwsłoneczny. Rozcięta płachta materiału zwisała pod ścianą. Wkrótce potem oficer De Rosa zauważył kolegów w  środku domu, więc przemierzył kamienny ganek i  wszedł do hallu, ostrożnie omijając plamy krwi. Dostrzegł napis „PIG” (z  ang. świnia) na drzwiach i  wkroczył w  upiornie przerażającą rzeczywistość ponurej kreacji wyznawców Mansona. Policjanci odnotowali obecność ciał i liny. Szybko przeszukali dom, w tym sypialnie i  strych na górze. Przede wszystkim starali się zabezpieczyć miejsce zbrodni, uważnie się więc przyglądali otoczeniu i  zadbali o  to, aby wszystko pozostało w niezmienionym stanie. Zakończyli przeszukiwanie domu, a  potem sprawdzili resztę terenu (między innymi okolice basenu). Gdy szli w  kierunku

domku dla gości, usłyszeli szczekanie psów, a  potem dobiegający ze środka męski głos. Policjanci zbliżali się do domku. Bill Garretson krzyczał: „Spokój!” i próbował podnieść się z kanapy w salonie, na której zasnął na krótko przed świtem. To był młody, dziewiętnastoletni mężczyzna, niski i  z  półdługimi, brązowymi włosami. Miał bose stopy i goły tors, ubrany był tylko w spodnie w cienkie paski. Wyjrzał przez okno i zobaczył policjanta, który celował do niego z broni i kazał mu się nie ruszać. Christopher, wyżeł weimarski, szczekał jak opętany. Garretson dostrzegł drugiego policjanta. Chował się za stojącym na ganku drewnianym stołem z  drzewa sekwojowego i  stamtąd również do niego mierzył. Oficer De Rosa otworzył kopniakiem frontowe drzwi, a wtedy wyżeł ruszył w jego stronę i ugryzł go w nogę. Garretson został wyciągnięty na ganek, powalony na podłogę i  skuty kajdankami. Pytał w kółko: – O co chodzi? O co chodzi? – Chcesz wiedzieć, o  co chodzi? No dobra, pokażemy ci, o  co chodzi. – Policjanci przeprowadzili go przez trawnik w  stronę ciała Abigail Folger, która leżała na plecach w  koszuli nocnej. Garretsonowi wydawało się, że patrzy na ciało gospodyni. Dalej poprowadzili go do Wojtka Frykowskiego. Odwrócił wzrok, nie rozpoznał ofiary. Zaprowadzili go też do ambassadora, ale Parenta także nie rozpoznał. Garretson błędnie zidentyfikował pierwsze ciało, więc potwornie się zdziwił na widok żywej pani Chapman, którą spotkał przy bramie. Gdy zapytał, kto w takim razie zginął, ktoś powiedział mu przez pomyłkę, że żona Polańskiego. De Rosa i  Whisenhunt odwieźli Chapman i  Garretsona na posterunek, a  Burbridge pozostał w  domu, żeby zabezpieczać miejsce zbrodni. Pani Champan nie wytrzymała napięcia, więc zabrano ją do UCLA Medical Center, gdzie podano jej środki na uspokojenie. Stamtąd została przewieziona do komendy głównej policji Zachodniego Los Angeles na przesłuchanie. Zupełnie rozkojarzony Bill Garretson trafił do celi. Jakiś czas

później któryś policjant powiedział o  nim: – To jest ten facet, który zabił tych wszystkich ludzi. Dziennikarze prasowi i telewizyjni, którzy na bieżąco śledzili policyjną komunikację radiową, dość szybko się zorientowali, że przy Cielo Drive coś się wydarzyło. Pojawiła się plotka o  strzelaninie w  Benedict Canyon i  o  pięciu ofiarach. Mówiło się, że jedną z nich był Sebring, więc pewien reporter zadzwonił do niego do domu. Telefon odebrał pracownik, który malował coś w  domu lub wykonywał inne naprawy. Po zakończeniu rozmowy z  reporterem pracownik ten zadzwonił do wiceprezesa Sebring International, który z  kolei skontaktował się z  matką Sharon. Pani Tate próbowała się dodzwonić na Cielo Drive. Mimo że przewody telefonicznie zostały przecięte, podobno słyszała w  słuchawce normalny sygnał. Uznała, że nikogo nie ma w  domu. Nie zaniepokoiło jej to, ponieważ Sharon miała spędzić tę noc w  domu przyjaciółki, Sheilah Wells. W tym czasie pod bramą domu przy Cielo Drive pojawiło się najpierw sześć radiowozów, a  potem kolejne. Na zdjęciach lotniczych wykonanych kilka minut po przybyciu policji widać tłumy reporterów, które zgromadziły się pod bramą, jednak żadnego dziennikarza nie wpuszczono do środka. Reporterzy usiłowali coś wyciągnąć od policjantów, którzy wchodzili na teren posiadłości lub go opuszczali. Pierwszy z  obecnych na miejscu mundurowych wyższej rangi powiedział: – Wszystkie łóżka, również te w domku gościnnym, sprawiały wrażenie używanych. (…) To wygląda jak pole bitwy. Policjanci wchodzący na miejsce zbrodni i  je opuszczający ujawniali reporterom kolejne szczegóły. Jeden powiedział, że to „wygląda jak coś rytualnego”. Podchwycili to autorzy pierwszych reportaży. Już po południu na stojakach z gazetami pojawił się „Los Angeles Times” z  całostronicową relacją dotyczącą „mordów rytualnych”. Policjanci ujawnili dziennikarzom wiele szczegółów, uszczuplając w ten sposób zasób „kluczy poligraficznych”, czyli konkretnych informacji na temat morderstwa, którymi mogli

dysponować tylko zabójcy i  które można było wykorzystać podczas badania podejrzanych poligrafem. Jeden z  policjantów powiedział dziennikarzom, że ofiary miały na sobie „stroje w  stylu hipisowskim”. Ktoś inny wspomniał, że jeden z  zamordowanych miał opuszczone spodnie. Jeszcze ktoś ocenił, że to wygląda na „typowe zabójstwo pedalskie”. Z jakiegoś powodu dziennikarze doszli do przekonania, że Sebring miał na głowie czarny kaptur – a przecież między jasnym ręcznikiem a czarnym kapturem jest znaczna różnica. Na miejsce przybyło ponad 40 policjantów, w tym komendant posterunku w  Beverly Hills. Dostęp na teren posesji uzyskali również kierowcy karetek i  czterech koronerów. Przeszukali zakamarki posiadłości, wchodzili nawet na dach. Wszędzie zbierali próbki i odciski palców, skrupulatnie wszystko notując. Policyjni fotografowie wykonali setki ujęć wnętrza domu i  otoczenia. Bezpośrednio po zdarzeniu należało przede wszystkim dowiedzieć się jak najwięcej o  ofiarach, w  szczególności zaś przeprowadzić rozeznanie co do ich ewentualnych wrogów i  osób z  motywem do popełnienia takiego czynu. Około 10 rano policja zadzwoniła do matki Sharon. Ta podała im nazwisko Williama Tennanta, agenta córki. Policja namierzyła go w  klubie tenisowym. Od razu udał się na Cielo Drive, dokąd dotarł około południa – w stroju tenisowym. Tennant zidentyfikował Sharon, Abigail, Jaya i  Wojtka, a  potem opuścił miejsce zbrodni. Był mocno poruszony i  z  trudem powstrzymywał wymioty. Reporterom zgromadzonym przed bramą nie chciał nic powiedzieć. Ktoś z  telewizji zapytał go, czy to „naprawdę Sharon”, na co ze zdenerwowaniem odparł: – Nie bądź dupkiem. Gdy Tennant sięgał po słuchawkę, w  Londynie był wczesny wieczór. Roman Polański był w  domu i  przygotowywał się do wyjścia na kolację z  Victorem Lownesem, dyrektorem zarządzającym London Playboy Club. Polański w  pierwszej chwili uznał, że to żart, i odłożył słuchawkę, Tennant zadzwonił

więc ponownie. – Ona była takim dobrym człowiekiem – powtarzał raz po raz Polański pod wpływem szoku. Około 10 rano na miejsce zbrodni przybyli detektywi z  posterunku policji w  Zachodnim Los Angeles. Odtąd to oni mieli prowadzić śledztwo. Jeden z  nich przykrył ciała prześcieradłami. Przeszukali domek dla gości w  poszukiwaniu broni. Sprawdzili też główny dom pod kątem śladów ewentualnej kradzieży mienia. Stwierdzili, że nikt nie otwierał szuflad, a  Sebring nadal miał na ręce zegarek wart 1,5 tysiąca dolarów. Weszli na dach, aby sprawdzić, dokąd prowadzą zerwane przewody. Przy zakrwawionych kufrach podróżnych znaleziono okulary. Jeden z  policjantów zabezpieczył wszystkie sztućce z  domku gospodarczego i z głównego domu. Należało sprawdzić, czy nie pozostały na nich ślady krwi. Zabezpieczył również grawerowany rewolwer Polańskiego, kaliber 45, podarowany mu przez członków obsady filmu Dziecko Rosemary. Funkcjonariusze znaleźli też trzy fragmenty połamanej rękojeści rewolweru Wyatta Earpa, zdjęli też z  kanapy zaplamioną amerykańską flagę. Policja udała się także do domu Folger i  Frykowskiego przy 2774 Woodstock. Zabezpieczono tam 10 adresowników i  notatników, niektóre (lub wszystkie) zostały zapisane po polsku. Zgromadzono różne osobiste dokumenty zamordowanych oraz pudło „z  różnymi zdjęciami i  negatywami” (tak opisano w  raporcie policyjnym obiekt nr 65). Między 10 a  11 na miejscu pojawił się pracownik firmy telefonicznej. Przedarł się przez grupę dziennikarzy stojących przy zewnętrznym, ratanowym płocie. Naprawił dwa kable telefoniczne, dwa inne pozostawił nietknięte ze względu na trwające śledztwo. Policja chciała wiedzieć, jakim narzędziem przecięto te przewody, więc obejrzał je, żeby to ustalić. Jeden z  policjantów uciął półmetrowy kawałek przewodu, żeby zabezpieczyć fragment zawierający ślady po narzędziu, którego użyli sprawcy.

Specjalny wydział śledczy policji Los Angeles (LAPD) sprowadził na miejsce specjalistów od analizy krwi. W  domu przy Cielo Drive pojawił się więc sierżant Granado, który pobrał próbki z  43 punktów w  domu i  otaczającej go posiadłości. Na potrzeby późniejszego procesu przygotowano mapę domu uwzględniającą występowanie krwi. Przydało się to do ustalenia przebiegu zbrodni. Sprawdzono krwawe ślady na chodniku prowadzącym do domu. Odnotowano obecność poplamionych krwią różowych wstążek na frontowych drzwiach. W pobliżu ciała Frykowskiego znaleziono umoczony we krwi fioletowy szalik. Niestety, kilku policjantów naniosło krew na ganek przed frontowymi drzwiami, zostawili po sobie trzy krwawe ślady. Dlatego później trudniej było odtworzyć przebieg wydarzeń. Należało najpierw ustalić, jak wyglądały podeszwy policyjnych butów, aby rozpoznać ślady pozostawione przez policjantów w początkowym punkcie dochodzenia. Nigdy do końca nie udało się rozwikłać zagadki krwawego odcisku obcasa na kamiennej posadzce ganku. Nie zostawił go żaden z  policjantów. Do kogo więc należał? Raczej nie do Watsona ani do Mansona, ponieważ ci mieli na nogach mokasyny. Około południa śledztwo zostało przekazane wydziałowi LAPD ds. kradzieży i  zabójstw. Odtąd miał za nie odpowiadać porucznik Robert J. Helder, szef pionu śledczego tego wydziału. Porucznik Helder kierował śledztwem aż do aresztowań z  1 grudnia. Około wpół do pierwszej pojawili się oficerowie Boem i Girt, eksperci daktyloskopii, i  przystąpili do zbierania odcisków palców. Na palcach, dłoniach i  podeszwach stóp gromadzą się płyny i  tłuszcz, więc każdy kontakt z  powierzchnią powoduje powstanie śladu o określonym kształcie. Z twardych i gładkich miejsc można pobrać takie ślady. Najpierw posypuje się je szarym proszkiem, którego nadmiar usuwa się potem pędzelkiem. Proszek przykleja się do odcisków palców bądź stopy. Następnie spryskuje się ten ślad jodem i  przenosi na

specjalną folię. Wykonuje się również zdjęcie ukazujące szczegółowo umiejscowienie danego odcisku. W  przypadku odcisków pozostawionych na trudnych powierzchniach, których nie dało się pobrać w  ten sposób, zastosowano inną metodę. Spryskiwano takie ślady specjalną substancją chemiczną, pod wpływem której w  ciągu 24 do 48 godzin ukazują się pozostawione ślady. Na miejscu zbrodni znaleziono 50 odcisków palców, z  czego 22 wyeliminowano, a trzy sklasyfikowano jako nienadające się do identyfikacji. 25 pozostało niezidentyfikowanych. Spośród tych ostatnich sporo zebrano ze świeżo malowanego parapetu w pokoju dziecięcym, co pozwalało wysnuć wniosek, że ktoś je pozostawił albo po południu, albo wieczorem w  dniu morderstwa. Kilka z nich udało się później przypisać zabójcom. Doktor Thomas Noguchi, główny lekarz medycyny sądowej hrabstwa Los Angeles, polecił pozostawić ciała w  pierwotnej pozycji aż do jego przybycia. Dopiero on nakazał asystentom rozciąć nylonową linę, którą związano Sebringa i  Tate. Policja pobrała potem próbki z  tej liny, aby ustalić jej pochodzenie – producenta i możliwych nabywców.

Lekarz medycyny sądowej Thomas Noguchi przybył na miejsce zbrodni, aby osobiście nadzorować prace

Jeden z zastępców Noguchiego zmierzył temperaturę wątroby ofiar, aby móc na tej podstawie określić godzinę zgonu. Dłonie ofiar zabezpieczono workami, aby potem móc z  nich pobrać ewentualne włosy bądź fragmenty skóry pozostałe po walce z  napastnikiem. Następnie sanitariusze przyprowadzili wózki i zabrali ofiary. Policjanci od razu udali się do domu Sebringa, aby tam szukać dowodów. Kilku jego przyjaciół, w  tym pewien dobrze znany aktor, pospieszyło czym prędzej do domu przy Easton

Drive, aby usunąć stamtąd wszystko, co nielegalne. Najwyraźniej dotarli na miejsce przed policją. Śledczy sprowadzili do domu Polańskiego i  Tate furgonetkę. Załadowali do niej mnóstwo przedmiotów, które miały trafić do analizy. Kilka dni później większość tych rzeczy przywieziono z  powrotem. Starano się je rozlokować w  dawnym położeniu, aby odtworzyć pierwotne miejsce zbrodni. Okulary znalezione na podłodze ktoś podniósł i  położył na stoliku w  korytarzu. Przekazano je później ojcu Sharon, Paulowi Tate’owi, który przez kilka tygodni starał się odnaleźć ich właściciela. Policja szukała na miejscu zbrodni narkotyków. W  szafce w  salonie natrafili na torebkę zawierającą 26 gramów marihuany. W  szafce nocnej w  pokoju Frykowskiego i  Folger znaleziono 30 gramów haszyszu i  dziesięć kapsułek MDA. W  porsche Sebringa znajdowała się kokaina i  marihuana, on sam miał jeszcze fiolkę z kokainą w kieszeni. William Garretson znajdował się w tym czasie w areszcie na posterunku policji Zachodniego Los Angeles. O  czwartej rozpoczęło się przesłuchanie. Odczytano mu jego prawa, a  on zdecydował się odpowiadać na pytania bez adwokata. „Na istotne pytania udzielał niejasnych i  nieadekwatnych odpowiedzi” – stwierdzono w  raporcie policyjnym. Krótko po tym przesłuchaniu Garretson zapewnił sobie pomoc prawnika, niejakiego Barry’ego Tarlowa. Przewieziono go do komendy głównej policji Los Angeles, gdzie ponownie go przesłuchiwano, tym razem już w  obecności adwokata. Garretson zgodził się poddać badaniu poligrafem w  niedzielę 10 sierpnia, przy udziale prawnika. Zgodnie z przepisami o ochronie zwierząt z domu przy Cielo Drive zabrano psy i  kota. Ustanowiono też całodobowy policyjny dozór nieruchomości (na blisko dwa tygodnie). W całym pośpiechu i zamieszaniu kwestia identyfikacji ciała Stevena Parenta zeszła na dalszy plan. Jeden z  reporterów krążących pod bramą zdołał jednak odczytać tablice jego ambassadora, sprawdził je i  w  ten sposób uzyskał adres

rodziców ofiary. Ciało rozpoznał ksiądz, który przyjaźnił się z Parentem. Jego rodzice zaś podobno dowiedzieli się o śmierci syna z telewizji. Niektórzy policjanci nie spali w  ogóle przez trzy, a  nawet cztery dni – tyle było pracy. Takiego strachu jeszcze wcześniej nie było. Nie było też tylu plotek. Przyjaciele ofiar, którzy przecież też mieli swoich wrogów, co chwila zadawali sobie pytanie: „Czy ja będę następny?”. Czy gdzieś tam pośród tego skwaru czai się jakiś maniak, który coś do mnie ma i za chwilę przyjdzie do mojego domu?

Jak dowiedziała się Doris Tate – O mój Boże! Sharon została zamordowana – wykrzyknęła Doris Tate, osuwając się na kolana. Potem wyszeptała: – Moje dziecko nie żyje.

Jak dowiedzieli się przyjaciele Joanna Pettet, jej mąż Alex Cord i  dziesięciomiesięczy Damien mieli przyjechać do domu przy Cielo Drive popływać. Pettet: – Wybieraliśmy się popływać, Alex i  ja z  Damienem, więc zadzwoniłam do Sharon, żeby zapytać, o której możemy być, ale telefon dzwonił, dzwonił i  dzwonił. Powiedziałam do Alexa: „Jakie to dziwne. Przecież mają gosposię i tylu ludzi jest w tym domu”. Zadzwoniłam jeszcze raz, ale telefon dzwonił i dzwonił, i  dzwonił. Potem zatelefonowała do mnie taka jedna kobieta, Janine Forman (Pettet spotkała się z  nią poprzedniego wieczora) i  powiedziała: „Właśnie się dowiedziałam. To chyba twoja przyjaciółka”. Upuściłam słuchawkę i opadłam na kolana. Alex był ze mną w  pokoju, więc podniósł słuchawkę i  kontynuował rozmowę. A  potem nastały kolejne tygodnie i miesiące horroru. Sheilah Wells również dowiedziała się dość szybko. Wspomina to bardzo obrazowo: – Wiadomo, w  ciągu dwóch godzin byli u  mnie w  domu prywatni detektywi. Niektórzy zajmowali się jakimś okultyzmem. Ciągle się dopytywałam: „O czym wy mówicie?”. Strasznie to było dziwne. – Nie przypomina sobie pani, żeby Sharon angażowała się w jakąkolwiek działalność okultystyczną? – zapytałem. – Nie – odpowiedziała. – To było takie niewinne, takie niezwykłe. Czytało się z  dłoni i  w  ogóle. Tak to było w  latach sześćdziesiątych. Wtedy pojawiła się ta dziwaczna fascynacja zdrowym jedzeniem. Wszystko do siebie pasowało. To nie było nic poważnego ani szczególnego. Zwykła ciekawość. To takie szokujące. Oni (detektywi) pewnie po prostu badali różne tropy. Zabójstwo bliskiej przyjaciółki mocno nią wstrząsnęło. Wspominała później: – Wyłączyłam się jakoś. Myślę, że to w  sumie dotknęło mnie bardziej, niż sobie to uświadamiałam. Jakaś radość we mnie zgasła, jakaś część mnie po prostu nagle zniknęła. – Nadal występowała, w  latach siedemdziesiątych

głównie w  telewizji, zaś w  pamięci widzów zapisała się rolą w  filmie Blues Brothers z  1980 roku, ale ostatecznie zrezygnowała z  pracy w  branży. (Dziś skupia się na realizacji swojej pasji do dekoracji wnętrz, którą odkryła w sobie jeszcze w 1964 roku, gdy mieszkały razem z Sharon. – Tym się zajmuję – powiedziała mi. – To jest moja pasja. Urządzam prywatne rezydencje dla ludzi z  branży, od Madonny po Roba Schneidera).

Pułkownik Tate udaje się na Cielo Drive Jak wynika z  jego pisemnej relacji, kiedy dokonywała się zbrodnia, pułkownik Paul Tate znajdował się w  swojej bazie w  San Francisco. W  noc zabójstwa Sharon oglądał film The Wrecking Crew. Następnego dnia około drugiej po południu przybył do domu przy Cielo Drive. Wcześniej, jeszcze w  Fort Baker, odebrał telefon z  policji. Z  San Francisco przyleciał samolotem, potem wypożyczył samochód. Jako oficer wywiadu, który brał udział w  trzech wojnach i  przywykł do przemocy, słynął ze stalowych nerwów. Ta sytuacja była jednak szczególna. Przechodząc przez bramę i zmierzając w stronę domu, pułkownik Tate ocierał łzy z oczu. Szybko dołączyli do niego funkcjonariusze policji, w  tym porucznik Robert Helder, który prowadził śledztwo. Tate dotarł do końca podjazdu. Przez otwierającą się bramę dojrzał kamienną ścieżkę prowadzącą po łuku do frontowych drzwi domu. Obok bramy znajdowała się studnia. Przez otwarte dwuskrzydłowe drzwi balkonowe pułkownik mógł dostrzec policjantów zajętych przeszukiwaniem szafek i szuflad. Poza ciałem Jaya Sebringa wszystkie pozostałe zostały już zabrane. Porucznik Helder nie pozwolił pułkownikowi zobaczyć Sebringa, którego ciało właśnie pakowano do worka i na wózek. Kilka minut później Tate opuścił to smutne miejsce, aby pogrążyć się w smutku w swoim rodzinnym domu w Palos Verdes.

ROZDZIAŁ 13

Wydarzenia z 9 i 10 sierpnia. Rzeź i żal Sobota w Londynie W  piątek Roman rozmawiał z  Sharon. Powiedział jej, że scenariusz do Dnia delfina może dokończyć w  Los Angeles. Dodał, że nazajutrz, w  sobotę, spróbuje załapać się na jakiś samolot. – Jutro wyjeżdżam – oświadczył, dając jej tym samym powody do radosnego wyczekiwania. W  sobotę konsulat był nieczynny, a  on potrzebował wizy do USA. Uznał więc, że poleci do Stanów w  poniedziałek lub we wtorek, jak tylko otrzyma wizę. W  sobotę pojawiła się też wiadomość, że Marie Lee – wybrana przez Sharon spośród kilkudziesięciu kandydatek, które odpowiedziały na ogłoszenie zamieszczone w  „London Times” – otrzyma amerykańską wizę pracowniczą. W  sobotę Polański zjadł lunch w  towarzystwie Tony’ego Greenburgha, „lekarza śmietanki towarzyskiej”, oraz reżysera Simona Hesery. Wspominał później: Prawie nie rozmawialiśmy. Wstrząsnęła nami wiadomość o nagłej śmierci naszej wspólnej znajomej, ślicznej Francuzki Danielle, eskdziewczyny Dicka Sylberta. Miała niewiele ponad 20 lat. Pamiętam, że powiedziałem wtedy: „Ciekawe, na kogo teraz kolej”.

Potem Polański wrócił do siebie. W stosunku do Los Angeles London jest o  dziewięć godzin do przodu, więc gdy zadzwonił telefon w  sprawie wydarzeń przy Cielo Drive, w  stolicy Anglii była godzina 19. Telefonował agent Polańskiego, Bill Tennant. Odebrał Andy Braunsberg. „Przekazałem słuchawkę (Polańskiemu), a  on dosłownie rozpadł się na moich oczach –

wspominał Braunsberg. – Rozpadł się na kawałki. Odłożył słuchawkę, nie kończąc połączenia, i  pobiegł do sypialni, gdzie zanosił się płaczem i walił głową w ścianę”.

Zabójcy rozpoczynają następny wieczór 5 sierpnia państwo LaBiancowie wyruszyli z  Los Angeles na północ w  kierunku Lake Isabella, gdzie nastoletni syn pani LaBianca z  poprzedniego małżeństwa, Frank Struthers, przebywał w  odwiedzinach u  przyjaciół rodziny, państwa Saffie. Za samochodem ciągnęli łódź motorową, którą zostawili Frankowi, a następnie wrócili do Los Angeles. 9 sierpnia wrócili nad Lake Isabella w  towarzystwie dwudziestojednoletniej Susan Struthers, córki pani LaBianca. Pojechali odebrać Franka i  przywieźć łódź z  powrotem do Los Angeles. Spędzili dzień nad jeziorem, zjedli kolację i  już mieli wyjeżdżać, gdy młody przyjaciel Franka poprosił go, żeby został do niedzieli. Tak więc Susan Struthers i  państwo LaBianca opuścili dom państwa Saffie i  około godziny 19 wieczorem z  łodzią na haku ruszyli w  drogę powrotną do domu zielonym thunderbirdem rocznik 1968. Pojechali prosto do Los Angeles. O pierwszej w nocy zostawili Susan w jej mieszkaniu, nieopodal swojego domu. Niedługo po pierwszej w nocy John Fokianos, który prowadził kiosk na rogu Hillhurst i  Franklin Avenue – w  pobliżu domu państwa LaBianców – widział, jak zielony thunderbird z  przyczepą z  łodzią skręca na stację benzynową Standard, a  następnie zawraca i zatrzymuje się obok jego kiosku. Leno LaBianca kupił niedzielne wydanie gazety „HeraldExaminer” i  niedzielne wydanie „National Daily Reporter”, czyli gazetę zajmującą się wyścigami konnymi. Rosemary LaBianca była wstrząśnięta doniesieniami o  morderstwach przy Cielo Drive w  „Herald-Examiner”, więc Fokianos pokazał jej jeszcze pierwszą stronę „Los Angeles Timesa”, tę z  tekstem o  „mordach rytualnych”. – Zareagowała na to bardzo emocjonalnie – Fokianos mówił potem reporterom. Następnie państwo LaBianca pojechali do domu i  zaparkowali na ulicy przed nim, z łodzią cały czas podpiętą do samochodu.

Biały, jednokondygnacyjny budynek przy 3301 Waverly Drive leżał w  spokojnej okolicy zamieszkanej przez przedstawicieli wyższej klasy średniej. Niedaleko znajdował się Griffith Park. Dom, który należał kiedyś do rysownika i  filmowca Walta Disneya, od 1968 roku stanowił własność Lena i  Rosemary. Mieszkał też z nimi Frank. Od zachodniej strony nieruchomość graniczyła z  byłą rezydencją aktora Troya Donahue. Od wschodu po sąsiedzku stał duży dom, wynajmowany kiedyś przez znajomych Charlesa Mansona. Było to w okresie od września 1967 do września 1968 roku, kiedy to część członków Rodziny zafundowała sobie zbiorowego tripa na LSD. Leno LaBianca był głównym udziałowcem firmy State Wholesale Grocery Company, obsługującej dostawy do sieci sklepów spożywczych Gateway. Interesy szły mu nieźle. Miał rozległe udziały w  nieruchomościach na terenie stanów Kalifornia i  Nevada. Oprócz tego był właścicielem firmy Arnel Stables oraz dziewięciu koni wyścigowych pełnej krwi angielskiej. Wcześniej był też członkiem rady dyrektorów Hollywood National Bank (to akurat przedsięwzięcie należało do niezbyt udanych). Leno LaBianca negocjował również zakup rancza w  kalifornijskiej miejscowości Vista, za które miał zapłacić 127  tysięcy dolarów. Jego finanse to kwestia dość skomplikowana, jedno wszakże można powiedzieć jasno: Leno LaBianca był bogaty. Lubił hazard, często bywał na torze wyścigowym i  potrafił obstawiać nawet za 500 dolarów dziennie. Państwo LaBiancowie dopiero co dowiedzieli się, że ich telefon jest podsłuchiwany. Na dzień przed śmiercią wezwali kogoś do naprawy telefonu i  tenże człowiek znalazł podsłuch. Tak się złożyło, że Leno LaBianca od czasu do czasu korzystał z  usług słynnego bukmachera Phantoma, który mieszkał przy tej samej ulicy. Leno LaBianca miał 44 lata, a  Rosemary LaBianca – 38. Była współwłaścicielką Boutique Carriage, dobrze prosperującego sklepu z  sukniami i  upominkami, zlokalizowanego na terenie

należącego do jej męża centrum handlowego sieci Gateway. Rosemary świetnie sobie radziła jako bizneswoman, grała na giełdzie papierów wartościowych i  na giełdzie surowcowej. Zostawiła majątek o szacunkowej wartości 2,6 miliona dolarów. Państwo LaBiancowie zdjęli narty wodne z  łodzi i  zanieśli je pod tylne wejście do domu. Tam oparli je o  błotnik thunderbirda z  1955 roku, należącego do pani LaBianca. Samochód stał przed garażem. Gdy weszli do domu, Rosemary odłożyła torebkę na barek w  salonie. Oboje przebrali się w piżamy. Rosemary poszła do sypialni, gdzie przygotowywała się do snu. Leno siedział jeszcze w  piżamie w  salonie, przeglądał strony sportowe „Herald-Examinera” i  gazetę o  wyścigach konnych. Popijał z  puszki piwo jabłkowe. Jego okulary do czytania znajdowały się na stoliku stojącym przed narożnikową sofą, na której siedział. Spojrzał w  górę i  zobaczył niskiego, owłosionego Charlesa Mansona w  czarnym golfie, lewisach i  mokasynach, który wymachiwał mu przed nosem sztyletem. – Spokojnie, siadaj i  bądź cicho. – Mason polecił przyprowadzić Rosemary z  sypialni do salonu, a  następnie kazał im stanąć do siebie plecami. Związał ich, zaplatając podwójny węzeł prosty na nieco ponadmetrowym skórzanym rzemieniu, który zdjął sobie z  szyi. Powiedział im, że wszystko będzie dobrze, że nie stanie im się żadna krzywda. Posadził ich na dywanie, a  następnie podszedł do barku, wyjął portfel Rosemary z  jej torebki, po czym wyszedł na zewnątrz frontowymi drzwiami, nie zamykając ich na klucz. Charlie udał się do zaparkowanego przy ulicy samochodu, tego samego forda rocznik 1959, którym dzień wcześniej zabójcy pojechali na Cielo Drive. W  środku czekał dobrany przez niego tercet morderców – Tex, Leslie i Katie – oraz Linda Kasabian w roli kierowcy. Powiedział im, że w domu jest dwoje związanych ludzi. Stwierdził, że zachowują się spokojnie i  w  związku z  tym nie należy wzbudzać w  nich strachu. Nakazał swoim ludziom ich zabić, a  potem wrócić autostopem na ranczo, skąd Katie miała wyruszyć do

obozowiska przy wodospadzie. Zabójcy wysiedli, a wtedy Linda zabrała Mansona z powrotem na Spahn Ranch. Zabili tych ludzi w  najokropniejszy z  możliwych sposobów. Na ścianach zostawili napisy krwią, dziwne słowa takie jak „Rise” („Powstańcie”), „Healter Skelter” (sic!), „Death to Pigs” („Śmierć świniom”). Potem ruszyli w  drogę, wcześniej jednak jedna z  dziewczyn wzięła prysznic i  poczęstowała się mlekiem czekoladowym z lodówki.

Autopsje i błądzenie w labiryncie W  początkowej fazie śledztwa policjanci pracujący w  domu Sharon Tate przez większość czasu błądzili w  gąszczu ślepych uliczek, wkładając mnóstwo pracy w  przesłuchiwanie potencjalnych świadków. Książki z adresami, dokumenty ofiar, efekty poszukiwań na terenie domu i  na zewnątrz, nawet zawartość koszy na śmieci – to wszystko trzeba było zebrać i  poddać uważnej analizie pod kątem potencjalnych śladów, wrogów, motywów i  możliwych zabójców. Część uczestników tego dochodzenia przeszukiwała porośnięte krzewami zbocza Benedict Canyon w  poszukiwaniu narzędzi zbrodni. Inni podjęli próbę ustalenia, do jakiego rodzaju broni mogły należeć znalezione w  domu zakrwawione fragmenty rękojeści rewolweru. Policja pilnowała posiadłości przy 10050 Cielo Drive w dzień i w nocy przez mniej więcej dwa tygodnie. W  niedzielę, 10 sierpnia rano, odbyły się sekcje zwłok. Kierował nimi doktor Thomas Noguchi, lekarz sądowy hrabstwa Los Angeles. Autopsję Sharon Tate Noguchi przeprowadził osobiście. Tym samym Tate dołączyła do Roberta Kennedy’ego i  Marilyn Monroe oraz innych sław, którymi się w  swojej karierze zajmował. Podczas tych badań obecni byli śledczy z  wydziału zabójstw LAPD. Obecni byli także sierżant Paul Whiteley i  detektyw Charles Guenther z  wydziału zabójstw w  biurze szeryfa, kierujący śledztwem w  sprawie zabójstwa Gary’ego Hinmana. Skontaktowali się z  funkcjonariuszami prowadzącymi śledztwo w  sprawie Tate i  poinformowali ich o  podobieństwach między obiema zbrodniami – o napisach na ścianach, ranach zadanych nożem i  tak dalej. Policjanci prowadzący dochodzenie w  sprawie zabójstwa Tate uznali podobieństwa za nieistotne, jako że w  dniu zbrodni przy Cielo Drive podejrzany o  zamordowanie Hinmana siedział już w areszcie.

Guenther i Whiteley rozmawiają z detektywami prowadzącymi sprawę Tate, 10 sierpnia W  trakcie pracy nad tą książką zapytałem sierżanta Paula Whiteleya, jak wyglądał kontakt podczas autopsji z detektywami prowadzącymi sprawę Tate. Odpowiedział tak: – Gdy dotarły do nas informacje, że na ścianie znaleziono napisy wykonane krwią i  że tego dnia mają się odbyć sekcje zwłok ofiar, Guenther i  ja zeszliśmy na dół, do kostnicy. Gdy tam weszliśmy, zobaczyliśmy troje ofiar, w  tym Sharon Tate. Powiedziałem do Charliego, że Tate wygląda przepięknie nawet po śmierci. W  sali sekcyjnej znajdowało się ze sześciu policjantów z  wydziału zabójstw i  włamań. Podszedłem do porucznika Roberta Heldera i mu się przedstawiłem. Zacząłem relacjonować mu nasze dochodzenie w  sprawie śmierci Hinmana, a  wtedy on powiedział, że porozmawia z  nami detektyw Buckles. Wyszliśmy z sali sekcyjnej. Powiedziałem, że kilka dni wcześniej pod zarzutem zabójstwa Hinmana aresztowaliśmy Roberta Beausoleila. Powiedziałem mu też o znalezionym na ścianie napisie „Political Piggy”, wykonanym krwią. – W  tym momencie z  sali sekcyjnej wyszedł inny detektyw LAPD – kontynuował Whiteley – i  do nas dołączył (nie przedstawił się). Detektyw Buckles zapytał nas, z czego Hinman żył, na co ja odparłem, że był członkiem grupy hipisowskiej i usiłował robić karierę muzyczną. Detektyw Buckles stwierdził, że ich śledztwo zmierza w  kierunku przemytu prochów z Karaibów, że sprawa jest duża i nie wiąże się z naszą. Dodał, że jego ofiary to bardzo ważne osobistości, które na pewno nie należały do żadnej grupy hipisów. Wtedy wyszliśmy i  zaczęliśmy przygotowywać list gończy za Kitty Lutesinger (dziewczyną Beausoleila).

Obie sprawy powiązano dopiero kilka tygodni później, gdy Sadie/Susan Atkins została aresztowana pod zarzutem zabójstwa Hinmana, a  śledczy ustalili, że w  dniu morderstw przy Cielo Drive przebywała na wolności. W artykułach prasowych relacjonujących wyniki sekcji zwłok znalazła się wzmianka, że dziecko Sharon Tate było zupełnie normalnie rozwinięte, co miało pośrednio rozwiewać wszelkie wątpliwości formułowane w  związku ze słynnym filmem Polańskiego. W  gazetach ogólnokrajowych publikowano najróżniejsze doniesienia o  tym, w  jakim stanie fizycznym znaleziono ofiary. Opierały się one na nieprecyzyjnych informacjach pochodzących najwyraźniej z  jakiegoś przecieku z biura koronera. Wokół komendy głównej policji w Los Angeles kręciło się wielu reporterów, którzy chcieli zgromadzić jak najliczniejsze szczegóły na temat sprawy. Każde słowo wypowiedziane przez policjanta zaraz pojawiało się w gazetach, dlatego funkcjonariusze musieli bardzo uważać na to, co mówią. W  niedzielę 10 sierpnia kierujący śledztwem porucznik Robert Helder poinformował na konferencji prasowej, że obecnie działania zmierzające do ujęcia sprawców koncentrują się na poszukiwaniu znajomych dozorcy Williama Garretsona. Inne źródło policyjne podało, że śledczy „nie są do końca usatysfakcjonowani” wyjaśnieniami Garretsona. Tego samego popołudnia Garretson został poddany godzinnemu badaniu wykrywaczem kłamstw w  obecności jego prawnika, Barry’ego Tarlowa. Badanie poligrafem przeprowadzono w  wydziale techniki kryminalistycznej LAPD w komendzie głównej policji w Parker Center późnym popołudniem 10 sierpnia. Śledczy ocenili odpowiedzi Garretsona jako „apatyczne i  niejasne”, jak gdyby badany znajdował się pod wpływem jakichś narkotyków. W  trakcie badania poligrafem Garretson nadal robił wrażenie zdezorientowanego, nie potrafił przypomnieć sobie różnych rzeczy. Dozorca bardzo mętnie opowiadał na przykład o  tym, co się działo w  rezydencji Polańskich wieczorem w  dniu zabójstw.

Z  badania poligrafem wynikało, że ktoś przyjechał do rezydencji tuż przed tym, jak Garretson udał się na Sunset Strip po coś do jedzenia. Garretson: Przez cały piątek, 8 sierpnia, nie wychodziłem z  domu. Trochę posprzątałem, zmyłem naczynia i  takie tam. Oni zjawili się o  wpół do dziewiątej, no może o dziewiątej wieczorem. Wtedy wyszedłem po coś do jedzenia, poszedłem na Strip. Coś tam zjadłem, a potem widziałem światła Sunset Strip jeszcze z  Cielo, a  w  sumie to nie z  Cielo, tylko z  Benedict Canyon.

Pytanie pierwsze: kim byli ci „oni”, którzy przyjechali o wpół do dziewiątej? Ofiary wracające z  kolacji z  restauracji El Coyote? A  może jacyś goście? Garretson nie umiał też jasno określić, co robił w  czasie, gdy faktycznie popełniano zabójstwa. W trakcie procesu zeznał, że spędził cały ten czas na pisaniu listu do przyjaciela Darryla, słuchając jednocześnie albumów The Doors oraz Mamy Cass. Podczas badania poligrafem przyznał, że mógł wyjść na tyły swego domu, skąd nie było widać głównego domu i  terenu posiadłości, więc być może tam się schował. Bez względu na te nieścisłości poligraf wykazał, że odpowiedzi udzielane przez niego na pytania o jego niewinność są zgodne z prawdą. W ten sposób Garretson został usunięty z kręgu podejrzanych. Barry Tarlow, adwokat Garretsona, zatrudnił prywatnego detektywa, który przeprowadził niezależne badanie poligraficzne jego klienta. W  ten sposób powstało nagranie dotyczące Garretsona oraz wydarzeń tamtej nocy przy 10050 Cielo Drive. Już w  trakcie trwania procesu ów detektyw powiedział współpracującemu ze mną Larry’emu Larsenowi: – Miałem silne poczucie, że on kogoś tamtej nocy słyszał. Garretson utrzymywał między innymi, że Sharon Tate dała mu marihuanę dla niego i dla Rudy’ego Altobellego. – Altobelli wysłał go po nią, a on dostał ją zapakowaną w folię aluminiową i  przyniósł z  powrotem – relacjonował prywatny detektyw. –

Badanie poligraficzne potwierdziło wszystkie jego zeznania poza deklaracją co do tego, co wtedy słyszał. Gdy później pojechałem porozmawiać z Doris, matką Sharon Tate, ona też miała wątpliwości co do osoby Garretsona. Zastanawiała się, gdzie on był i  co robił w  trakcie morderstw. Podczas procesu Patricia Krenwinkel powiedziała swojemu obrońcy, że pamięta, jak weszła do domu dozorcy, ale nikogo tam nie zastała. Tymczasem on przysięgał, że był w domu przez cały czas, słuchał płyt, palił trawę i spał. Pani Tate nie do końca w to wierzyła. Zależało jej na wyjaśnieniu tej tajemnicy. Doris sądziła, że ludzie Mansona dostali informację, że tego wieczoru Sharon Tate nie będzie w  domu. W  1971 roku Larry Larsen rozmawiał ze wspólnikiem biznesowym Jaya Sebringa, od którego się dowiedział, że Sharon zamierzała jechać na noc do przyjaciółki. Doris Tate potwierdziła to w rozmowie ze mną. Vern Plumlee, jeden z  ludzi Mansona, twierdził, że członkowie Rodziny spodziewali się nie zastać Sharon w domu. Doris Tate wyznała mi, że jej zdaniem ktoś mógł dać Rodzinie cynk. Spekulowała, że ktoś mógł zauważyć brak należącego do Sharon czerwonego ferrari (stało u mechanika) i zadzwonić do Mansona, a ten uznał to za sygnał do ataku. W tamtym okresie wysyłałem do Mansona do więzienia listy z  pytaniami. Doris zasugerowała, żebym napisał mu, że byłem u  niej w  domu. Stwierdziła, że może tą informacją wydobędę z niego więcej wspomnień. W  niedzielę 10 sierpnia z  Nowego Jorku do Los Angeles przyleciał Steve Brandt, przyjaciel Polańskich, ich były agent prasowy oraz świadek na ich ślubie w  1968 roku. Został szczegółowo przesłuchany przez policyjnych śledczych i  przekazał im „niezwykle obszerne informacje” na temat Sharon Tate: o  jej ówczesnych kręgach towarzyskich, o  prochach oraz dziesięciodniowym eksperymencie Frykowskiego z meskaliną. Rudy Altobelli, właściciel domu przy 10050 Cielo Drive, wrócił z  Europy w  niedzielę wieczorem. Jego posiadłość była zapieczętowana, więc udał się w  miejsce, które uznał za

bezpieczne – do domu przy plaży w  Malibu, należącego do Terry’ego Melchera! Dopiero później zrozumiał paradoks tego wyboru. Został przesłuchany. Pytano go między innymi o  przyjęcie z  marca, podczas którego Roman Polański kogoś wyrzucił. Początkowo spekulowano, że słowo PIG na drzwiach frontowych to tak naprawdę PIC, ksywa jednego z  wyproszonych wówczas mężczyzn. Pytano go również o wszelkie ewentualne problemy małżeńskie Polańskich. Podczas procesu zapytano Altobellego, kiedy po raz pierwszy przeszło mu przez myśl, że za tymi zabójstwami może stać Manson. Odparł, że miał go za podejrzanego już podczas lotu powrotnego do Stanów Zjednoczonych, zaraz po morderstwach. Gdyby nie to tragiczne w  skutkach zwlekanie, Manson mógłby zostać ujęty od razu. Altobellego zapytano, dlaczego nie wspomniał o tym policji, a on odparł, że dlatego, że nikt go o to nie zapytał. W niedzielę wieczorem, 10 sierpnia, Roman Polański przybył z  Londynu na lotnisko Los Angeles International Airport. Podróżował z przyjaciółmi, w tym z Richardem Sylbertem. Bez słowa przeszedł przez odprawę celną i  musiał stawić czoła tłumnie zebranym reporterom, którzy wykrzykiwali pytania, błyskali fleszami i  podtykali mu pod nos mikrofony. Gene Gutowski, przyjaciel i  wspólnik Polańskiego, odczytał oświadczenie dla prasy, w  którym potępiał sensacyjne doniesienia o  mordach rytualnych i  problemach małżeńskich, które królowały na pierwszych stronach gazet i w telewizyjnych wydaniach wiadomości w Europie i Ameryce. Roman Polański od razu ukrył się w  mieszkaniu na terenie Paramount Studios. Robert Evans tak opisuje tamten moment w  swojej książce The Kid Stays in the Picture: Tak to zorganizowałem, żeby (Polański) został przewieziony do Paramount. Umieściłem go w  apartamencie, który wcześniej był garderobą Julie Andrews w  trakcie zdjęć do Darling Lili (Urocza Lily). Hibernował tam przez kilka dni, a etatowy lekarz Paramount podawał mu silne środki uspokajające.

Andy Braunsberg, znajomy Polańskiego, wspominał, że Roman był pod opieką ochroniarzy z  Paramount. Tam był bezpieczniejszy niż w  hotelu, bo przecież zabójcy ciągle przebywali na wolności. „Przypominało to trochę potwora z  czarnej laguny. Ludzie uważali, że mordercy nie powiedzieli jeszcze ostatniego słowa” – wspominał Braunsberg. Polański „był w stanie skrajnego szoku i załamania”. W  niedzielę po południu policja znalazła czerwone ferrari Sharon z  1967 roku o  numerach rejestracyjnych VAM 559 w  zakładzie blacharskim, dokąd samochód trafił po tym, jak Sharon miała stłuczkę z  matką. Tym samym wyeliminowano wersję, która zakładała, że samochód mógł zostać użyty do ucieczki przez zabójców włamywaczy. Mniej więcej w tym samym czasie artysta Witold-K zadzwonił z budki telefonicznej w Los Angeles do Nowego Jorku. W stanie silnego poruszenia opowiadał po polsku swojemu znajomemu, że wie, kim są mordercy, i że się boi. Następnie ten nowojorski znajomy skontaktował się z  reporterem w  Los Angeles i  przekazał mu słowa Witolda-K. Reporter poszedł z  tym na policję, a ta obiecała malarzowi całodobową ochronę w zamian za zeznania. Podjechały po niego trzy radiowozy. Zabrały go do apartamentu w Paramount Studios, gdzie przebywał Polański. Witold-K  powiedział policji, że Frykowskiemu zaproponowano wyłączność w rozprowadzaniu MDA na całym terenie Los Angeles i okolic. Doszło jednak do nieporozumienia i sporu, a potem jeden z dostawców miał zagrozić, że wykończy Frykowskiego. Witold-K  zeznał, że nie zna nazwisk potencjalnych zabójców, ale że mógłby ich rozpoznać oraz że byli Kanadyjczykami. Dodał też, że Frykowski prowadził dziennik w  języku polskim, miał także liczne notatki z  numerami telefonów i  adresami. Artysta stwierdził, że tożsamość zabójców da się prawdopodobnie ustalić na podstawie tych zapisków, ale że to „zabrałoby mu ze dwa tygodnie”. Pisarz Jerzy Kosiński powiedział w  rozmowie ze mną, że Witold-K  w  eskorcie policji zaczął chodzić po domach, odwiedzając po kolei prestiżowe lokalizacje z  notatek

Frykowskiego. Próbował rozpoznać zabójcę – a  przy tym zawsze zostawiał swoją wizytówkę. Dzięki tamtej współpracy z policją kariera malarska WitoldaK  nabrała chwilowego rozpędu. Jedna z  relacji prasowych pokazywała artystę pozującego z  kilkoma swoimi obrazami na trawniku przed domem Polańskiego. Kosiński mówił nawet, że Witoldowi-K  udało się sprzedać kilka swoich obrazów dwóm śledczym. To w  sumie typowe dla setek informacji drobiazgowo sprawdzanych przez policję, prowadzących do licznych handlarzy narkotyków. Trzeba mieć świadomość, że pierwsza liga narkotykowa naprawdę skutecznie chowa się przed światem.

Znalezienie państwa LaBianców 10 sierpnia wieczorem, tuż przed zmierzchem, Frank Struthers, szesnatoletni syn Rosemary LaBianca, został przywieziony do domu z wakacji nad Lake Isabella. Wysiadł z samochodu przed 3301 Waverly Drive. Na ulicy, z  podczepioną łodzią, zaparkowany stał thunderbird jego matki i  ojczyma. Idąc podjazdem, zwrócił uwagę na zaciągnięte zasłony w  oknach. Poszedł do garażu i  zapukał do tylnych drzwi, ale nikt mu nie otworzył. Były zamknięte na klucz. Narty wodne stały oparte o  błotnik drugiego samochodu, zaparkowanego obok garażu. Zapukał do okna gabinetu, ale to też nic nie dało. Poszedł do pobliskiego automatu i  zadzwonił do domu, ale nikt nie odebrał. Zatelefonował więc do siostry, Susan Struthers, i powiedział jej, że się niepokoi. Susan wraz z  narzeczonym Joem Dorganem przyjechali pod 3301 Waverly Drive i  spotkali się tam z  Frankiem. Klucze do domu znaleźli w  stacyjce thunderbirda Rosemary i  weszli tylnymi drzwiami. Susan została w  kuchni, a  Frank Struthers i  Joe Dorgan przeszli przez jadalnię i  weszli do salonu, gdzie zobaczyli Lena LaBiancę na podłodze, „jakby przykucniętego”. Coś było nie tak, bardzo nie tak, więc obaj odwrócili się na pięcie i szybko wyszli. Dorgan złapał za telefon w kuchni, ale go upuścił. Wybiegli przed dom i  zaczęli wzywać pomocy, wtedy ktoś z sąsiadów zadzwonił po policję. Mniej więcej za kwadrans 11 wieczorem na podjazd przed domem wjechały radiowozy na sygnale. W  domu przy Waverly Drive bardzo szybko zaroiło się od reporterów i  detektywów. Na pierwszej stronie „Los Angeles Timesa” pojawił się artykuł zatytułowany 2 Ritual Slayings Follow Killing of 5. Autor tekstu w oczywisty sposób powiązał tę sprawę z zabójstwami z piątkowej nocy. Policja ujawniła publicznie wiele istotnych detali dotyczących zabójstw. Gazety pisały o nożu i  widelcu wbitych w  ciało Lena

LaBianki oraz o  słowie „war” („wojna”) wyrytym na jego brzuchu. Pisały o  białym „kapturze” na jego głowie, czyli o  poszewce od poduszki. Mediów nie poinformowano o  słowach „Healter Skelter” wypisanych na drzwiach lodówki, choć funkcjonariusze coś o  jakichś napisach w  tym miejscu wspominali. W  artykule w  „Los Angeles Times” znalazła się błędna informacja o tym, że „na drzwiach lodówki, najpewniej ręką mordercy, wysmarowane zostały słowa »Death to Pigs«”. Gregg Jakobson, przyjaciel Mansona, został bezzwłocznie przesłuchany przez policję z  uwagi na jego związki z  Rudym Altobellim, właścicielem domu przy Cielo Drive. Gdyby policja podała do wiadomości publicznej słowa „Healter Skelter”, Jakobson – jedna z  wielu osób znających ich prawdziwe znaczenie – od razu poinformowałby policję o  Rodzinie, co prawdopodobnie poskutkowałoby natychmiastowym aresztowaniem Mansona i  jego ludzi. Najpewniej jednak śledczym zależało na zachowaniu dla siebie dużej liczby informacji, które potem mogliby wykorzystać w  trakcie badań poligrafem, i  to właśnie dlatego zachowali w  tajemnicy słowa „Healter Skelter” oraz wypisane krwią słowo „rise” znalezione na podłodze w salonie.

Policja wycofuje się z wiązania mordów przy Cielo Drive z zabójstwami LaBianców Po południu 11 sierpnia William Eston Garretson, dozorca z  Cielo Drive, został zwolniony po dwóch dniach zatrzymania. Z posterunku policji wyszedł prosto na rząd kamer. Tego samego dnia policja wycofała się z  łączenia zabójstw z Cielo Drive z morderstwami z Waverly Drive. „Tak, występują pewne podobieństwa – stwierdził sierżant LAPD – ale na tym etapie nie wiemy, czy mamy do czynienia z  tym samym sprawcą, czy z naśladowcą”. W rozdzieleniu obu spraw pomógł fakt, że obie grupy ofiar nie miały wspólnych znajomych, wiodły inny styl życia i nie znaleziono niczego, co by je łączyło. 12 sierpnia policja oficjalnie wykluczyła jakikolwiek związek między obiema zbrodniami. Zespołowi śledczych badającemu sprawę LaBianców przewodził porucznik Paul LePage. W  jego grupie znaleźli się detektywi z  wydziału zabójstw i  włamań, między innymi sierżant Phil Sartuche, sierżant Manuel Gutierrez i  sierżant Frank Patchett, który odegrali istotną rolę w  ostatecznym rozwiązaniu tej sprawy. Śledztwo w sprawie LaBianca początkowo koncentrowało się na interesach i  intensywnej działalności hazardowej Lena LaBianki. Ustalono, że w  Gateway Markets, jednej z  jego firm, brakuje 200 tysięcy dolarów. Leno LaBianca zbierał rzadkie monety, a  jego kolekcja była warta tysiące dolarów. Zbiór rzadkich monet, który zdaniem śledczych miał należeć do Lena, policja znalazła kilka domów dalej przy Waverly Drive, gdzie mieszkał bukmacher znany jako Phantom. Dom ten został przez niego porzucony tydzień po morderstwach. Część znajomych rodziny LaBianców wykluczyła możliwość, żeby było to zabójstwo na zlecenie mafii. Stwierdzili, że gdyby tak było, coś by o tym wiedzieli. Policja przygotowała oś czasu

podzieloną na półgodzinne odcinki, na której przedstawiona została aktywność Rosemary i  Lena LaBianców między 4 a  10 sierpnia. Duże grono znajomych ofiar zostało poddane badaniu poligrafem. W  domu LaBianców znaleziono 25 odcisków palców. 19  z  nich wyeliminowano, sześć pozostało nierozpoznanych. Odcisk zostawiony na barku, skąd Manson wziął portfel Rosemary, porównano z odciskami 41 634 podejrzanych. Zespół śledczych badających sprawę LaBianców zorganizował tak zwaną analizę modus operandi z  wykorzystaniem komputera należącego do State Bureau of Criminal Identification and Investigation w  Sacramento. Komputer ten dysponował dużą bazą danych dotyczących przestępstw i  przestępców. Analiza modus operandi polega na zebraniu wszystkich przestępstw popełnionych tymi samymi metodami. Odpowiednia jednostka policji mogła otrzymać listę wszystkich zabójstw, w  przypadku których ofiara została związana, napisano coś na ścianie i  tym podobne, a  następnie na tej podstawie sporządzić listę potencjalnych podejrzanych. Jeśli chodzi o  morderstwa w  rezydencji Polańskiego, podstawowym źródłem trudności dla policji okazała się przytłaczająco duża liczba podejrzanych. W  życiu ofiar nie brakowało znajomości, które mogły potencjalnie zakończyć się agresywnym atakiem. Zabójstwa przy Cielo Drive przyczyniły się do licznych aresztowań w sprawach narkotykowych. Części zatrzymanych obiecywano rezygnację ze stawiania zarzutów narkotykowych, jeśli przedstawią jakieś wartościowe informacje o  ofiarach i  ich potencjalnych zabójcach. Trzech detektywów wydziału zabójstw z  Los Angeles pojechało do Vancouver, by pomóc tamtejszej policji schwytać kanadyjskich dilerów prochów, na których wskazywał Witold-K  i  inni. Uważano, że handlarze kierowali się do Edmonton w prowincji Alberta albo ukryli się już w lasach zachodniej Kanady. Agenci amerykańskiego Departamentu Skarbu przyglądali się handlowi narkotyków pod kątem prawidłowości w  przemycie niedozwolonych substancji między stanami. W  następnych

dniach po zabójstwach w  całych Stanach Zjednoczonych miały miejsce duże aresztowania handlarzy kokainą, które wiązano z  zamieszaniem wywołanym śledztwem w  sprawie morderstw przy Cielo Drive. Polica jeździła po całym kraju i  prowadziła badania na wykrywaczu kłamstw. Przesłuchiwać podejrzanych pojechali nawet do Anglii. Własne dochodzenie prowadziło US Bureau of Narcotics and Dangerous Drugs (w  jego miejsce utworzono potem DEA, czyli Drug Enforcement Administration).

Filmy, kasety wideo i Cielo Drive Podczas dodatkowych prac związanych ze śledztwem policja znalazła rolki filmu i kasety wideo. Część z nich znajdowała się w  domu Polańskich w  szafie w  sypialni. Jedna z  tych taśm została znaleziona na antresoli nad salonem i wprowadzona do katalogu policyjnego pod numerem 36. Inne filmy policja zajęła na Jamajce oraz w  Annandale w  stanie Virginia. Część z  nich była w  posiadaniu elitarnego podziemnego klubu filmowego z  Hollywood, którego członkowie wymieniali się erotycznymi nagraniami byłych i obecnych gwiazd oraz gwiazdeczek. Na jednej z  taśm wideo znalezionych w  rezydencji Polańskiego znajdował się materiał ukazujący jego i  Sharon Tate w  trakcie uprawiania seksu. Nagranie nie zostało wciągnięte na listę dowodów. Po jego obejrzeniu funkcjonariusze postanowili odstawić je tam, skąd zostało zabrane, czyli na antresolę. Podczas procesu Mansona do jednego z  obrońców, Paula Fitzgeralda, zgłosił się pewien reporter telewizyjny. Reprezentował początkującą gwiazdę kina, która miała rzekomo zostawić w  domu Polańskiego rolkę niewywołanego filmu. Zdjęcia miały przedstawiać ją w  trakcie czynności seksualnych w  rezydencji Polańskiego w  dniu dokonania morderstw. Jej przedstawiciel chciał, aby obrońca zapytał Mansona, czy jego ludzie tamtej nocy zabrali ten film z  domu. Dotąd nie udało jej się dowiedzieć, co stało się z tymi zdjęciami, a gwiazda obawiała się, że ich upublicznienie mogłoby zagrozić jej karierze. Śledztwo cały czas trwało, a  w  międzyczasie pojawiały się najróżniejsze plotki i  spekulacje dotyczące morderstw z  Cielo Drive. Bliscy znajomi Polańskiego podejrzewali, że wszystkich zamordowała tajna polska policja, której przedstawiciele nazajutrz po morderstwach wylecieli z  Los Angeles do Rzymu. Miał to być odwet za ucieczkę Polańskiego z  Polski. Pojawiały

się też najróżniejsze pogłoski dotyczące zbezczeszczenia zwłok i odprawiania rytuałów. Na początku sierpnia 1969 roku przez Los Angeles przetoczyła się fala zbrodni. Od piątku 8 sierpnia do wtorku 12 sierpnia zamordowano 29 osób. W  dwa dni bezpośrednio po zabójstwach w  Ken’s  Sporting Goods Shop w  Beverly Hills sprzedano 200 sztuk broni palnej. Bel Air Patrol, prywatna firma ochroniarska patrolująca wyłącznie rejon Bel Air, zatrudniła około 30 dodatkowych osób. Ludzie spali z ręką tuż przy elektronicznym przycisku, za pomocą którego mogliby wezwać pracowników Bel Air Patrol. Gwałtownie wzrosło zapotrzebowanie na osobistą ochronę. Całe zespoły prywatnych detektywów znalazły zatrudnienie przy całodobowym nadzorze nad prywatnymi domami. Na pogrzeby ofiar chodzono z bronią.

Polański poddany badaniu wykrywaczem kłamstw W  poniedziałek 11 sierpnia, czyli nazajutrz po powrocie z  Londynu, Roman Polański został poddany badaniu poligrafem, które przeszedł pozytywnie. Wcześniej tego samego dnia zażył valium. Pokazano mu kilka zdjęć, ale rozpoznał na  nich tylko jedną osobę, Billy’ego Doyle’a. Pokazano mu również wiele różnych noży. Obsługujący poligraf porucznik Earl Deemer celowo zadał Polańskiemu następujące pytanie: – Czy od śmierci Sharon umawiał się pan z jakimiś stewardesami linii lotniczych? – Tak – odpowiedział Polański. – Cóż, w  sumie nie tyle się z nimi umawiałem, co spotkałem się z dwiema. – Zabrał je pan na lunch albo coś takiego? – Zerżnąłem je – odparł Polański. Po latach, gdy Polański zeznawał w  sądzie, odtworzono nagrania z  tego badania poligrafem z  1969 roku, na którym Roman mówi prowadzącemu badanie, że uprawiał seks z  dwoma stewardesami już po morderstwie Sharon. Polański stwierdził, że było to kłamstwo i  przechwałki. Chciał w  ten sposób zmniejszyć napięcie panujące między nim a prowadzącym badanie. W kontekście stosunków seksualnych ze stewardesami Polański dodał: – Nie żebym był temu z zasady przeciwny, zwłaszcza w  tamtych czasach. Gdyby nadarzyła mi się wtedy taka okazja, z pewnością bym jej nie przepuścił.

ROZDZIAŁ 14

Dalszy rozwój sytuacji i śledztwo Agent federalnej agencji antynarkotykowej mówi o możliwym zaangażowaniu „sekty” W  tym samym dniu, w  którym Polański poddał się badaniu poligrafem, dwóch reporterów nowojorskiej gazety „Daily News”, Michael McGovern i  William Federici, spotkali się w  restauracji w  Los Angeles z  agentem federalnej agencji antynarkotykowej Federal Bureau of Narcotics and Dangerous Drugs (poprzedniczki dzisiejszej Drug Enforcement Agency). Podczas rozmowy agent przekazał dziennikarzom pewne informacje, które pojawiły się na stronie 2 „Daily News” 13  sierpnia w  artykule zatytułowanym Believe Cultist Hired Sharon Killer. Federici był cenionym autorem artykułów poruszających tematykę kryminalną. Za swoje reportaże został uhonorowany prestiżową nagrodą George Polk Award. Podczas naszej niedawnej rozmowy Federici potwierdził informacje, które się wtedy w  tamtym artykule znalazły. Wspominał, że został odwołany z  urlopu i  miał jechać do Los Angeles, aby opisać sprawę popełnionych tam morderstw. Potwierdził też, że informacje do artykułu otrzymał od przedstawiciela agencji antynarkotykowej. Zapytałem, skąd agent antynarkotykowy czerpał wiedzę dotyczącą śledztwa w  sprawie Tate. (Dla przypomnienia, agencja funkcjonuje jako DEA od 1973 roku, wcześniej posługiwała się dłuższą nazwą i  skrótem BNDD). – Oni byli w to włączeni od samego początku – odparł Federici. – Pracował nad tym cały sztab ludzi, również z  BNDD. –

Dziennikarz wykorzystał swoje nowojorskie znajomości w  środowisku policyjnym, aby nawiązać kontakt z  odpowiednimi przedstawicielami organów ścigania w  Los Angeles. Tak oto doszło do spotkania z  agentem antynarkotykowym. Zapytałem go: – Treść tamtego artykułu oddaje to, czego się dowiedzieliście od agenta? – Tak – potwierdził Federici. Artykuł autorstwa Federiciego i  McGoverna rozpoczyna się tak: Jak ujawnili dziś przedstawiciele władz, piękna Sharon Tate i cztery inne osoby mogły zginąć z  rąk zabójcy działającego na zlecenie jednego z  członków sekty, która regularnie odprawiała seksualno-narkotykowe rytuały w jej ekskluzywnym domu w Bel Air. Uważa się, że zleceniodawca zabójcy wyznaczył mu jako cele ataku przede wszystkim Sharon, brązowooką aktorkę filmowo-telewizyjną, oraz jej byłego narzeczonego i  stylistę fryzur, Jaya Sebringa. Sebring, który z  zapałem uprawiał karate i  miał nawet brązowy pas, popadł w  spór o dziewczynę z innym przedstawicielem sekty. O  istnieniu sekty – do której należało wiele znanych osobowości Hollywood i  liczni wysoko postawieni menedżerowie show-biznesu – śledczy dowiedzieli się podczas analizy skomplikowanego przebiegu niecodziennego wieczoru poprzedzającego tortury i  śmierć członków grupy.

Bicze i łańcuchy W artykule czytamy dalej: Śledczy informowali, że w  domu, w  którym popełniona została zbrodnia, znaleziono różnego rodzaju przedmioty kojarzone z  aktywnością sekt: czarne skórzane maski, bicze, liny i łańcuchy. Przed domem, na podjeździe, w  bagażniku porsche Sebringa z  1966 roku, znaleziono kokainę, LSD, marihuanę i  metamfetaminę, potocznie znaną jako speed. Policja twierdzi, że zabójcą mógł być ktoś nowo przyjęty do sekty, kto działał na zlecenie jednego z jej członków. Uważa się, że był to jeden z  dziwaków i  pomyleńców zaproszonych do udziału we wspólnej rytualnej aktywności przez ludzi żądnych ekstremalnych doznań, którzy sami siebie określają jako The Swingers.

Około 50 członków Dalej relacjonowano: Grupa liczy blisko 50 stałych członków, ale się powiększyła, ponieważ znajomi Sharon zaczęli zapraszać do udziału w  niej przypadkowe osoby zapoznane w ekskluzywnych hollywoodzkich dyskotekach. W  grupie wyczuwa się tęsknotę za dawnym Hollywood. Inspiracją dla jej poczynań stają się fantazje z lat trzydziestych. Sharon, lat 26, bardzo lubiła tańczyć w  dwóch spośród klubów często uczęszczanych przez zasadniczych członków grupy, a mianowicie w Candy Store i  Factory. Wstęp do tych lokali miały tylko osoby z  zamkniętej listy gości. Sharon bywała tam ze swoim mężem, Romanem Polańskim, lat 35, z  którym pobrali się 20 miesięcy temu, lub z  różnymi innymi swoimi znajomymi.

Kolejny artykuł na ten temat ukazał się w  „Daily News” 17 sierpnia. Napisał go inny dziennikarz. W tekście czytamy: Ze źródeł bliskich śledztwu dowiedzieliśmy się, że dzień po tym (jak Polański wylądował na lotnisku międzynarodowym w  Los Angeles), odbyło się „szalone przyjęcie”, w którym wzięli udział „najwięksi dziwacy i pomyleńcy” w Hollywood. Jak informują nasze źródła, Sharon i pozostała czwórka mogli zginąć z rąk zabójcy działającego na zlecenie członka sekty regularnie organizującej w  domu Polańskiego seksualno-narkotykowe rytuały.

(Podczas procesu w  1970 roku miałem okazję nawiązać znajomość z  Mikiem McGovernem, który nadal opisywał tę sprawę dla „Daily News”. To od niego dowiedziałem się, że informacje pochodziły ze źródeł federalnych i  że rozmowa z udziałem Federiciego odbyła się w restauracji w Los Angeles. Z  relacji McGoverna wynikało ponadto, że przedstawiciel agencji antynarkotykowej mówił o  znalezieniu w  domu czarnych kapturów i  czarnych fartuchów w  kształcie skierowanego w dół asa pik). Wir się kręcił.

Inna wczesna teoria Inną teorię dotyczącą tych zabójstw przedstawił krótko po nich mój przyjaciel, poeta Allen Katzman, redaktor podziemnej gazety „The East Village Other”. Gdy doszło do zabójstw, właśnie wybierałem się do Los Angeles, żeby promować nowo nagrany album Sanders’  Truckstop (Reprise Records). Katzman był w  Los Angeles krótko po tych tragicznych wydarzeniach, a  potem wrócił do Nowego Jorku i  z  ekscytacją w  głosie opowiadał mi o  tym, czego się na ich temat dowiedział od Dennisa Hoppera. Hopper, odtwórca jednej z  głównych ról w  nowym obrazie Easy Rider (Swobodny jeździec), zaliczał się wtedy do najpopularniejszych postaci filmowego świata. Mieszkał z Michelle Phillips z zespołu The Mamas and the Papas. Jesienią 1970 roku on i Michelle byli już małżeństwem (choć dopiero od kilku dni). Weekend, w  którym doszło do zabójstwa, Allen Katzman spędził w  San Francisco. Postanowił jednak skorzystać z zaproszenia Arta Kunkina, który pracował w Los Angeles jako wydawca we „Free Press”, i  udać się na miejsce zdarzenia. Hopper zadzwonił do Kunkina z  informacją, że chciałby mu przedstawić pewne nikomu nieznane fakty związane z  zabójstwami. Kunkin i  Katzman spotkali się z  nim w  studiu Columbia Pictures, a  stamtąd poszli do restauracji. Hopper poinformował ich, że mieszka z Michelle Phillips i – jak to ujął Katzman w  swojej autobiografii zatytułowanej The Perfect Agent: An Autobiography of the Sixties – „za jej sprawą został ostatnio wciągnięty w wir wydarzeń związanych z zabójstwem Tate”. Poinformował, że cztery ofiary zbrodni należały do klubu sadomaso, który miał swoją siedzibę w  domu Cass Elliot. Jakiś diler kokainy „przekręcił” Sebringa i Frykowskiego na sporą kwotę, a oni w ramach zemsty porwali

go, zabrali do domu Mamy Cass i  tam „rozebrali, wysmagali batem i zgwałcili” na oczach 25 znanych postaci ze świata rocka i filmu.

Hopper sugerował, że dowiedział się tego wszystkiego od Michelle Phillips. Zgodnie z jego teorią dalsze wydarzenia miały charakter zemsty. W  biografii Doris Day A.E. Hotchner cytował jej syna, Terry’ego Melchera: Nie byłem w tym domu, odkąd się wyprowadziłem, ale zakładałem, że te morderstwa miały coś wspólnego z  dziwnymi filmami, które kręcił Polański, i z równie dziwnymi ludźmi, którzy się przez ten dom przewijali. Wiedziałem, że kręcą sporo sadomasochistycznych filmów pornograficznych z  udziałem całkiem sporej liczby znanych hollywoodzkich twarzy.

Informacje te pozyskiwał od Michelle Phillips, z  którą umawiał się w  1969 roku po zerwaniu z  Candice Bergen. (Michelle Phillips zaprzeczyła jednak, jakoby mówiła Melcherowi cokolwiek na temat „sadomasochistycznych filmów pornograficznych (…) z udziałem całkiem sporej liczby znanych hollywoodzkich twarzy”). Policja badała też trop dotyczący przypadkowych ludzi, których bywalcy 10050 Cielo Drive mieli rzekomo zabierać z  Sunset Strip i  różnych klubów na przyjęcia do posiadłości. Początkowo przypuszczano, że morderstw mógł dokonać taki przypadkowy gość (lub goście), któremu „puściły nerwy”. W  obiegu krążyło wtedy wiele różnych teorii, tylko podsycających zapał dziennikarzy prasowych, felietonistów i  reporterów telewizyjnych, którzy co prawda z  przerażeniem, ale mimo to chętnie nadstawiali ucha. Jeden ze znajomych Frykowskiego spekulował, że za morderstwami stoi polska tajna policja, której oficerowie tuż po popełnieniu zbrodni wsiedli w Los Angeles do samolotu i polecieli do Rzymu. Służby miały się w  ten sposób mścić na Polańskim za to, że uciekł z Polski. Po przeprowadzeniu autopsji Thomas Noguchi, lekarz medycyny sądowej występujący z  ramienia hrabstwa Los

Angeles, zasugerował, że morderstwa mogły zostać popełnione w  ramach jakiegoś „rytuału śmierci”. 15 sierpnia „Los Angeles Times” donosił, że detektywi analizują potencjalne związki tych zabójstw z  długami hazardowymi jednej z  ofiar. Autor popularnej wówczas rubryki towarzyskiej spekulował natomiast, że za sprawą stoją wysoko postawieni sataniści, którzy grozili już wcześniej Polańskiemu w  czasie prac nad Dzieckiem Rosemary. Podczas późniejszego procesu pisarz Jerzy Kosiński wspomniał mi o  teorii znanego wydawcy Bennetta Cerfa, którego zdaniem morderstw dokonali prawicowi polscy nacjonaliści uznający Polańskiego za zdrajcę narodu. Do tego dochodzi jeszcze koncepcja niezadowolonych prostych ludzi. Michael Sarne, który przyjaźnił się z  Sharon i  Romanem, w  okresie nasilonego poczucia zagrożenia powiedział jednemu z  reporterów: – Dochodzi do tego, że istnieje sobie grupa paskudnych, krótko ostrzyżonych ludzi, którzy chodzą z  bronią i  szczerze nienawidzą zamożnych przedstawicieli klasy uprzywilejowanej. Buractwo ma się w naszym kręgu cywilizacyjnym coraz lepiej. Producent Dziecka Rosemary, William Castle, dowiedział się o  morderstwach podczas pobytu w  San Francisco. On również udał się do Los Angeles, a  gdy dotarł na miejsce, Polański – który przyleciał z  Londynu – mieszkał „odcięty od świata w  Paramount Studios, ukrywając się przed nieprzyjemnym rozgłosem dzięki wsparciu otaczających studio strażników” (tak pisał później Castle w swojej autobiografii). Castle został do niego zawieziony. Tak opisywał scenę spotkania: Roman był sam, całkowicie otumaniony. Utkwił we mnie wzrok. Podał mi kartkę papieru i powiedział bezbarwnym głosem: – Napisz PIG. Spojrzałem na niego zdumiony: – Roman! Ale po co? – Zrób to, proszę cię. – Napisałem to słowo. – Jeszcze raz, Bill, proszę, jeszcze raz. Po chwili milczenia spojrzałem na niego. W jego oczach wezbrały łzy. – Sharon, moja biedna Sharon… I nasze dziecko.

Roman rozpoczął już własne śledztwo w  sprawie zabójstw. Starał się ustalić, kto mógł napisać słowo PIG na frontowych drzwiach. Fotograf Shahrokh Hatami wspominał, że pewnego dnia Polański, korzystający wówczas ze strzeżonego mieszkania na terenie wytwórni, „przyjechał do Chateau Marmont limuzyną udostępnioną przez Paramount” i zabrał go do domu przy Cielo Drive. Mówił: – Nie chciałem tam jechać, a  gdy już dotarliśmy na miejsce, nie chciałem słuchać jego opisu wydarzeń, które się tam rozegrały. Byłem całkowicie otępiały, zamknięty w  sobie. Nie byłem w stanie go wysłuchać (…) iść tam i na to patrzeć: „O, to się tutaj wydarzyło! To tutaj przyłożyła ręce do ściany”. Opisywał, co tam się działo. – Myślę, że się spodziewał, że uda mu się przywieźć tam kogoś, kto się na przykład załamie albo coś – opowiadał Hatami. – Zawiózł mnie tam i  zaczął mi ze szczegółami wszystko wyjaśniać i  pokazywać, że o  tutaj jest odcisk jej ręki na podłodze, a tutaj jest odcisk jej ręki na ścianie. Opisywał mi to wszystko, a ja miałem wrażenie, że mnie kątem oka obserwuje. Tylko że ja w  ogóle nie wiedziałem, co on mówi, bo, jak już wspominałem, zupełnie nic na ten temat nie wiedziałem. Hatami zgodził się ze mną, gdy zasugerowałem, że być może Roman próbował go jakoś w  tej sytuacji osadzić. Dokończył moją myśl – „w roli jednego z morderców”. 13 sierpnia, w dniu pogrzebów, Roman przeniósł się na kilka dni ze studia Paramount do domku na plaży w  Malibu Colony, należącego do Michaela Sarne’a. Ten reżyserował w tym czasie film Myra Breckinridge. Okoliczni mieszkańcy wystosowali do niego petycję, w  której można było przeczytać między innymi: „Obecność pana Polańskiego w  pańskim domu stanowi zagrożenie dla naszego życia”. Wkrótce potem Roman przeniósł się do ustronniejszego i  zbudowanego na palach domu przy plaży, należącego do Richarda Sylberta i  mieszczącego się przy Old Malibu Road. Sylbert bardzo się troszczył o  Polańskiego. Robił mu śniadanie i  tak ogólnie mu „matkował”. „Nawet jemu nie powiedziałem

jednak – pisał później Polański – że prowadzę śledztwo na własną rękę”[31].

Pogrzeby Tate, Folger i Sebringa 14 sierpnia Dial Torgerson opublikował w  „Los Angeles Timesie” artykuł, który już w nagłówku informował o „udziale gwiazd w  uroczystościach pogrzebowych zamordowanej aktorki Sharon Tate” oraz o  „pogrzebach trzech innych osób”. Wspomniane uroczystości odbyły się w  środę, 13 sierpnia. Artykuł utrzymany w  żałobnym tonie zgrabnie opisywał Polańskiego, który na cmentarzu Holy Cross „przez długą chwilę wpatrywał się w  srebrną trumnę, a  potem nachylił się i ucałował ją, żegnając się w ten sposób ze swoją żoną, Sharon Tate”. Autor opisywał też, jak „po drugiej stronie miasta, pod kościołem w  El Monte, sześciu nastolatków zaniosło trumnę z  ciałem przyjaciela, osiemnastoletniego Stevena Parenta, do karawanu” i  jak na przedmieściach San Francisco, w  Portola Valley, odbyła się msza żałobna za Abigail Folger. Tymczasem w  kaplicy Wee Kirk o’ the Heather na terenie cmentarza Forest Lawn Memorial Park gwiazdy filmowe i przyjaciele żegnali Jaya Sebringa. W  uroczystościach pogrzebowych Sharon Tate, które odbyły się w  kaplicy na cmentarzu Holy Cross w  Culver City, udział wzięli między innymi aktorzy Kirk Douglas, Stuart Whitman, Warren Beatty, James Coburn, Yul Brynner i  Peter Sellers. W  pierwszych rzędach miejsca zajęli Paul i  Doris Tate’owie, Roman Polański i dwie siostry Sharon, Patricia i Debra. Rodzina w  milczeniu wsłuchiwała się w  głos prowadzącego krótkie nabożeństwo księdza Petera O’Reilly’ego z  parafii Good Shepherd Church w Beverly Hills. Ojciec O’Reilly powiedział, że „Sharon była wspaniałą osobą, z  którą czuliśmy się blisko związani”. Doris Tate, która dłonie miała ukryte w  czarnych rękawiczkach, objęła ramieniem szlochającego Romana. Pogłaskała go też po głowie.

Zdołała zachować pozory spokoju, dopóki ojciec O’Reilly nie podszedł do trumny i  nie powiedział: – Żegnaj, Sharon! Niech cię anioły powitają w  niebie i  niech męczennicy wskażą ci drogę. – Wtedy i  ona zaczęła łkać. Paul Tate i  Roman musieli pomóc jej wstać, żeby mogli dołączyć do reszty rodziny żegnającej się z Sharon po raz ostatni przy jej trumnie. W  jednym z  późniejszych artykułów Doris Tate opowiadała o  czymś, co się wydarzyło podczas pogrzebu i  co jej pomogło zachować spokój. Doris podeszła do zamkniętej trumny: Podeszłam, żeby ją pocałować, a wtedy usłyszałam jej głos, który mówił do mnie tak wyraźnie, jak gdyby stała obok. „Mamo, to nie ja”. To mi pomogło zachować rozum i  dało mi siły, bo przecież wierzę w  życie po śmierci. Czuję, że Sharon jest tu ze mną. Jestem pewna, że pewnego dnia znowu będziemy razem.

Pod koniec uroczystości Roman ucałował trumnę, a  wtedy mistrz ceremonii podał Doris Tate pięć różowych róż z  dużego różano-goździkowego wieńca leżącego na wieku. Potem około 150 osób zgromadzonych w  kaplicy powoli zaczęło wychodzić. Kwiaty od przyjaciół zostały złożone przed kaplicą. Na pogrzeb Sebringa, który odbył się dwie godziny później, przybyły rzesze jego znajomych fryzjerów i  liczni klienci, z którymi łączyła go nić przyjaźni. Znaleźli się wśród nich Steve McQueen, który wygłosił krótką mowę pogrzebową, Henry Fonda, Peter Fonda, Paul Newman, Alex Cord, George Hamilton oraz Keely Smith. Inny jego przyjaciel, Alvin Greenwald, powiedział o  nim, że to człowiek, który „zaskarbił sobie zaufanie i szacunek nas wszystkich”.

Pogrzeb Sharon w kaplicy na cmentarzu Holy Cross

W ostatnim fragmencie artykułu czytamy: Licznie przybyli żałobnicy obojga płci bez zahamowania szlochali, wychodząc z  obstawionej kwiatami kaplicy. W  czarnej limuzynie prowadzącej procesję pogrzebową siedziały trzy piękne, młode kobiety w minispódniczkach i boso, z wyciągniętymi przed siebie i skrzyżowanymi nogami.

Policja prowadzi trudne śledztwo Policyjne śledztwo obejmowało wiele wątków i  wymagało zgromadzenia mnóstwa faktów. W  licznych raportach donoszono o  dziwnych odgłosach, wystrzałach i  krzykach dobiegających nocą z  pobliskich kanionów i  wzgórz. Pomimo stwierdzenia „rytualistycznych” elementów na miejscu zbrodni początkowo policja skupiała się głównie na wątku narkotykowym. Gdy William Garretson został oczyszczony z  zarzutów, policja postanowiła przyjrzeć się bliżej czterem postaciom, z  którymi Wojtek Frykowski utrzymywał kontakty w  związku ze swoją aktywnością narkotykową i  którzy bywali przy Cielo Drive latem przed powrotem Sharon z  Londynu. Porucznik policji przesłuchał ich wszystkich za pomocą poligrafu i ostatecznie oczyścił z zarzutów. Amerykańska flaga z  pomieszczenia, w  którym popełniona została zbrodnia, trafiła do policyjnego magazynu jako potencjalny materiał dowodowy. Pośród setek osób przesłuchanych przez policję w  Los Angeles krótko po zabójstwach znalazła się między innymi Sharmagne Leland-St. John, która raz po raz spotykała się i  rozstawała z  Sebringiem (a  potem wyszła za mąż za scenografa Polańskiego, Richarda Sylberta). Poprosiłem ją o  informacje w  tej sprawie, a  ona odpisała mi pocztą elektroniczną: Maglowali mnie przez sześć godzin. Odnosiłam wrażenie, że drążyli akurat „wątek czarów” i  że jakiś dupek im powiedział, że ja jestem czarownicą. Podejrzewali mnie z  powodu rytualistycznych cech tych zabójstw, a także dlatego, że się spotykałam z Jayem i rozmawiałam z nim tamtego dnia po południu.

Policja przesłuchiwała też gwiazdę rocka, Jima Morrisona. Nie do końca wiadomo po co.

Równocześnie podjęte zostały działania, które miały pomóc tę tragedię spieniężyć: wznowiono promocję filmów z  udziałem Sharon. Dolinę lalek wyświetlano teraz w  12 kinach na terenie Los Angeles. Oczywiście podkreślano przy tym jej nazwisko. Na ekranach pojawili się również Nieustraszeni pogromcy wampirów z udziałem Sharon i Romana Polańskiego. Udało się też tchnąć drugie życie w film z 1966 roku zatytułowany Mondo Hollywood, którego fragment został poświęcony pracy Jaya Sebringa jako fryzjera gwiazd. W tym samym filmie pojawia się również Bobby Beausoleil, w  roli Kupidyna wypuszczającego z  łuku strzałę (to właśnie stąd wzięło się jego przezwisko, Cupid).

Badania parapsychologiczne na miejscu zbrodni Harry Weiss i  Peter Knecht, dwaj prawnicy zaprzyjaźnieni z Jayem Sebringiem, zatrudnili holenderskiego parapsychologa Petera Hurkosa, aby ten zbadał miejsce zbrodni pod kątem wibracji, które mogłyby zdradzić tożsamość zabójców. Tak oto 17 sierpnia Peter Hurkos, w  towarzystwie asystenta, Romana Polańskiego, dziennikarza Tommy’ego Thompsona i  fotografa Juliana Wassera udał się do domu przy 10050 Cielo Drive, aby tam przeprowadzić badanie pod kątem obecności zmarłych. Do podjęcia takiej próby przekonał Romana Polańskiego muzyk John Phillips. Hurkos przykucnął w  obryzganym krwią salonie i  zaczął się wczuwać. Roman Polański tymczasem opowiadał Thompsonowi, co się tu konkretnie wydarzyło. Fotograf wykonał kilka ujęć polaroidem, a  potem jeszcze parę kolorowych zdjęć. Całe zdarzenie stało się tematem fotoreportażu, który kilka tygodni później ukazał się na łamach magazynu „Life”. Po odwiedzinach w domu Hurkos oznajmił: Sharon Tate i jej czworo przyjaciół zabiło trzech mężczyzn – i ja znam ich tożsamość. Podałem ich dane policji wraz z  informacją, że tych ludzi należy jak najszybciej zatrzymać, w przeciwnym bowiem razie będą dalej zabijać.

(Później, w  czasie procesu Mansona, rozmawiałem z  fotografem Julianem Wasserem o  wizycie Polańskiego w  domu przy Cielo Drive. Powiedział mi, że dopytywał o przenośną kamerę wideo marki Sony i baterie do niej. Chciał wiedzieć, co robiła w  tym domu. Polański odparł, że korzystał z niej przy pracy nad Dzieckiem Rosemary. Wasser wspominał, że widział też kasety i  odtwarzacz przy telewizorze, ale urządzenie nie było podłączone). W  sypialni Sharon Polański otworzył szafę, w  której większość przestrzeni wypełniała kołyska, pieluchy, butelki do

mleka i  książki typu Jakie imię wybrać dla dziecka?, Jak wychować zdrowe dziecko?, Jak nauczyć dziecko czytać? Znajdowały się tam też zdjęcia Sharon zrobione w  ogródku. Polański wpatrywał się w  nie przez dłuższą chwilę ze łzami w oczach. Magazyn „Life” zatytułował swój artykuł Roman Polanski Comes Home to the Scene of the Sharon Tate Murders – a Tragic Trip to the House on the Hill. Jedną całą stronę zajmowało kolorowe zdjęcie Romana w  białym pulowerze i  mokasynach założonych na bose nogi. Siedział w fotelu na ganku, wpatrując się w  kamienną ścieżkę zalaną krwią. Napis „PIG” wyraźnie kontrastował z  bielą frontowych drzwi, a  nad klamką ciągle jeszcze widać było ślady ciemnego proszku używanego do zdejmowania odcisków palców. Barbara Leaming pisze w  swojej książce zatytułowanej Polanski, The Filmmaker as Voyeur: A Biography: Po pierwszej wizycie na Cielo Drive – tej z  udziałem ekipy z  „Life’a” – Polański wracał tam jeszcze kilka razy, jak gdyby licząc na to, że uda mu się znaleźć jakieś ukryte wyjaśnienie tego wszystkiego. Przeniósł się z  mieszkania na terenie studia Paramount do domu Roberta Evansa, strzeżonego przez całą dobę przez uzbrojonych strażników. Polański starał się zachowywać swoje podejrzenia i  własne śledztwo w  tajemnicy, ponieważ – takie wyjaśnienie przedstawił policji – przypuszczał, że zbrodnię popełnił ktoś, kogo oboje z Sharon znali.

Podczas wizyty w  towarzystwie dziennikarza z  „Life’a” i  Hurkosa Polański zabrał z  domu swoje rzeczy osobiste, a wszystko, co należało do Sharon – w  tym jej ferrari i  cały jej dobytek – przekazał jej ojcu. W  poniedziałek 18 sierpnia Roman Polański obchodził 36 urodziny.

Konferencja prasowa Polańskiego. Śledztwo w sprawie wudu i prochów 19 sierpnia Roman zwołał konferencję prasową w  Beverly Wilshire Hotel w  Los Angeles. Podczas spotkania z dziennikarzami ostro potępił ich za szukanie sensacji w całej tej historii: Wielu dziennikarzy z  czysto egoistycznych pobudek wypisuje okropne rzeczy o mojej żonie, dla mnie zupełnie nie do zniesienia. Wszyscy wiecie, jaka to była piękna kobieta. Często gdzieś czytam lub słyszę, że była to jedna z  najpiękniejszych, jeśli nie najpiękniejsza kobieta na świecie, ale tylko nieliczni spośród was wiedzą, jaka ona była dobra, jaka była wrażliwa.

Rozprawiał się z publicznymi spekulacjami dotyczącymi orgii i narkotyków. Przyznał, że czasem zdarzało im się – jak niemal wszystkim innym mieszkańcom Hollywood – palić marihuanę. Zaprzeczał jednak, jakoby jego żona zażywała narkotyki i jakoby mieli jakiekolwiek problemy małżeńskie: „Zapewniam, że tych ostatnich kilka miesięcy, podobnie jak ostatnich kilka lat, które z  nią spędziłem, czułem się autentycznie szczęśliwy, jak jeszcze nigdy dotąd w moim życiu”. Polański próbował bronić pamięci swojej żony, ale nie był w  stanie powstrzymać fali spekulacji dotyczących rzekomego rozpustnego stylu życia ofiar krwawej zbrodni. Osiągnęła ona takie rozmiary, że aż pozostawiła po sobie ślad w  języku potocznym – w  postaci hasła live freaky, die freaky (czyli „zwariowane życie, zwariowana śmierć” albo mocniej „porąbane życie, porąbana śmierć” – przyp. tłum.). Jak podaje reporter Min Yee, wkrótce po tej konferencji prasowej Roman Polański i  John Phillips polecieli na Jamajkę, aby tam dalej zgłębiać wątek narkotyków i  wudu. Pod koniec miesiąca na Jamajkę pojechał również policyjny ekspert od

badań poligraficznych. Jego śledztwo na miejscu trwało tydzień. Barbara Leaming pisze w biografii Polańskiego: Poleciał na Jamajkę, do Indii Zachodnich z Johnem Phillipsem, żeby szukać plenerów do Dnia delfina, ale też aby dowiedzieć się czegoś o tamtejszych kontaktach narkotykowych Frykowskiego. Ostatecznie jednak ani z  jednego, ani z  drugiego nic nie wyszło. Polański zrezygnował z  tego projektu filmowego, ponieważ nie był się w stanie dostatecznie skupić na pracy. Na żaden sensowny trop też tam nie trafił.

Przypuszczano wówczas, że kanadyjscy dilerzy narkotyków zaangażowani w  przemyt trawy z  Jamajki mogli mieć związki z  tamtejszą grupą wudu, jakoś z  kolei powiązaną ze zbrodnią. Reporter Min Yee twierdził, że wspólnie z  Johnem Phillipsem wybrali się wtedy do astrologa wudu, który im powiedział, że północ z 8 na 9 sierpnia była dobrym momentem na składanie ofiary wudu. Udało się też ustalić, że jeden z  adeptów sztuki wudu groził Wojtkowi Frykowskiemu na kilka dni przed jego śmiercią. Któraś z  dziewczyn Sebringa twierdziła później, że John i Michelle Phillips też się angażowali w jakieś praktyki noszące znamiona wudu. Pod koniec sierpnia Polański opuścił Jamajkę i  udał się do Nowego Jorku. Tam mieszkał w Essex House przy Central Park South, gdzie podobno przebywał również w  czasie kręcenia zdjęć do Dziecka Rosemary. Barbara Leaming pisze w  jego biografii, że „widywano go w  mieście w  towarzystwie przyjaciół: jadł lunch w  P.J. Clarke’s  z  felietonistą Steve’em Brandtem i  odwiedził Warrena Beatty’ego w  Delmonico”. W  Nowym Jorku towarzyszył mu Richard Sylbert. Potem Roman poleciał do Londynu, ponieważ jednak „prasa ciągle się rozpisywała o  zabójstwach – i  o  Polańskim”, więc reżyser „wrócił do Kalifornii i zamieszkał przy plaży w Malibu, w domu Richarda Sylberta. Sylbert twierdził, że Polański był zrozpaczony”. Jedna z  kobiet odwiedzających dom Sylberta w  okresie, gdy gościł tam Polański, tak wspominała tę wizytę:

O ile pamiętam, dom mieścił się przy Old Malibu Road. A tam jest inaczej niż przy Colony Road. On tam mieszkał z Polańskim. Byłam tam tylko raz (po zabójstwach) z Carol G. i Mary D. Towarzyszyli nam Roman i Warren. Wcześniej byliśmy chyba w  jakimś klubie, a  potem pojechaliśmy do Beverly Wilshire do Milton F. Kreis (to był dom towarowy z barem, który serwował lekkie posiłki). Bywalcy klubów chętnie tam jadali śniadania. Miałam nadzieję spotkać się z Sybertem, ale on nie wrócił do domu. Mary, o  której mówiliśmy wszyscy Materacka, uprawiała z  Romanem seks na podłodze w  salonie. Warren i  Carol poszli do frontowej sypialni, a  ja zostałam w  kuchni, przy barku, zza którego roztaczał się widok na cały salon. Trochę byłam zaskoczona, widząc, jak Roman, który niedawno owdowiał, jak gdyby nigdy nic posuwa dopiero co poznaną dziewczynę. Warren próbował dobrać się do Carol, która się z  nim droczyła, ale nic więcej z tego nie było. Wyszła z pokoju i powiedziała, że czas na nią. Tego wieczoru to ona prowadziła. Zrobiło się małe zamieszanie, bo Warren usiłował zaciągnąć mnie do sypialni, ale w  końcu mu się wyrwałam i powiedziałam Mary, że ma się ubrać i wsiadać z nami do samochodu, bo inaczej będzie wracać pieszo. Pamiętam, że powtarzała Romanowi: „Ty to masz w sobie coś z pluszowego misia”.

Czy tę relację można uznać za wiarygodną?

Tajne/nietajne śledztwo Polańskiego Jak już wspominaliśmy, Roman poddał się badaniu poligrafem, a  potem rozpoczął w  tajemnicy własne śledztwo. Przez kilka tygodni szukał winnych wśród swoich znajomych, w  tym celu prowadząc z nimi różne rzekomo niezobowiązujące rozmowy – nie chciał, żeby się zorientowali, że próbuje węszyć. Pozyskał receptę na okulary dla krótkowidza, które znaleziono u niego w domu. Potem za pomocą profesjonalnych urządzeń do badania szkieł po kryjomu sprawdzał, czy ktoś z jego znajomych nie nosi takich samych okularów jak te, które Manson dla zmylenia śledztwa podrzucił na miejsce zbrodni. Polański: Jak mi Bruce Lee powiedział, że zgubił okulary, to go zacząłem podejrzewać. Poszedłem z nim do optyka, żeby się przekonać, czy zamówi okulary podobne do tych, które znaleziono w  willi po zabójstwach. (Źródło: Roman Polanski: Interviews, 1984, s. 108; wywiad przeprowadził Franz-Olivier Giesbert).

Roman analizował też charakter pisma swoich znajomych. Był w wielkim szoku, gdy zobaczył słowo „PIG” zapisane przez zabójców na drzwiach do jego domu – i to krwią Sharon. Zaczął podejrzewać piosenkarza i  kompozytora Johna Phillipsa, z  którego żoną Michelle spędził kiedyś noc w Londynie – gdy Sharon pracowała w Rzymie nad filmem The Thirteen Chairs. Polański zastanawiał się, czy Phillips aby nie dał się ponieść zazdrości i  nie wziął udziału w  tych morderstwach. W  swojej autobiografii sam zainteresowany pisał, że jego żona – z którą żyli w separacji – miała w  Londynie romans również z  Beattym. Zadzwoniłem kiedyś do Warrena i  (…) będąc pod wpływem alkoholu i  prochów, kazałem mu się odwalić od cudzych żon, grożąc, że w  przeciwnym razie stanie mu się poważna krzywda. Ona zapewne opowiedziała o tym Romanowi, a  ten chyba doszedł do wniosku, że łatwo wpadam w gniew i mogę być zdolny do przemocy.

Pewnej nocy Polański dostał się do garażu Phillipsa w Bel Air, podobno żeby sprawdzić, czy na jego jaguarze nie ma śladów krwi. Tych nie znalazł, znalazł za to maczetę w  bagażniku. Innym razem miał okazję zostać sam w  kabriolecie należącym do Phillipsa, postanowił więc zajrzeć do jego pamiętnika: Zaważyłem, że wpisów dokonywał wyłącznie drukowanymi literami. Od pierwszej do ostatniej strony. Aż mnie ciarki po plecach przeszły, gdy stwierdziłem, że te litery wyglądają bardzo podobnie do tych, którymi zapisano krwią słowo PIG na drzwiach (…) Skserowałem pospiesznie kilka stron, a  potem wysłałem je do policyjnych grafologów wraz ze zdjęciem napisu PIG.

Nic z tego nie wynikło. Roman ostatecznie wyzbył się podejrzeń wobec Phillipsa podczas ich wspólnej wizyty w  Malibu, w  domu na plaży należącym do Michaela Sarne’a, dla którego Phillips komponował wówczas muzykę do filmu Myra Breckinridge. Phillips wspominał, że była pełnia – to zaś oznacza, że dokładnie tego dnia zaledwie kilka kilometrów dalej ludzie Mansona zagrzebywali w  ziemi ciało jednej ze swoich ofiar, kaskadera Shorty’ego Shei. Phillips mówi: Pomagaliśmy wszyscy w  przygotowaniach do kolacji. Roman siekał warzywa tasakiem. Ja siedziałem na kanapie, ciągle jeszcze w  kąpielówkach. Nagle poczułem, że ktoś mnie od tyłu chwyta za włosy i  gwałtownie odciąga mi głowę. Poczułem ostrze tasaka na szyi. Rozpoznałem Polańskiego po sylwetce i  po sile chwytu, ponieważ wielokrotnie zdarzało nam się wcześniej siłować na rękę. Warknął: – Czy to ty zabiłeś Sharon? Ty?

Phillips zaprzeczył. Powiedział, że tego nie zrobił. Przy Cielo Drive doszło do tak dużego rozlewu krwi, że ubrania, dłonie i  ramiona zabójcy czy zabójców na pewno się nią pobrudziły, a  w  związku z  tym prawdopodobnie część została przeniesiona na siedzenia i  kierownice ich samochodów. W  latarkach chemicznych wykorzystuje się chemiluminescencję luminolu. Za pomocą tej samej reakcji

specjaliści wykrywają ślady krwi na miejscu zbrodni. W  tym przypadku luminol w  postaci proszku (C8H7O3N3) miesza się z  nadtlenkiem wodoru (H2O2) i  jakimś wodorotlenkiem (na przykład KOH). Roztwór aplikuje się następnie tam, gdzie potencjalnie może się znajdować krew. Żelazo zawarte w  hemoglobinie działa jak katalizator w  reakcji chemiluminescencji. Luminol zaczyna świecić. Niebieska poświata pojawia się wszędzie tam, gdzie krew została spryskana roztworem luminolu. Efekt utrzymuje się przez około 30 sekund, a potem zanika. Polański kupił pojemnik luminolu, a  następnie ukradkiem przeprowadził kontrole w  samochodach kilku swoich znajomych. Pewnego wieczora został nakryty przez policję, gdy wybierał się w  tym celu do garażu Phillipsa. Policjantom wyjaśnił, że zostawił torbę w samochodzie znajomego, a wtedy ci go puścili. 2 września znana dziennikarka Rona Barrett powiedziała w  studiu Metromedia, że Roman Polański zainkasował od magazynu „Life” 50 tysięcy dolarów za zdjęcia ze swojego domu i  możliwość przedstawienia tragicznej historii, która się tam rozegrała. Roman stanowczo temu zaprzeczył, zrobili to również jego prawnicy. Właściciel nieruchomości, Rudy Altobelli, tak bardzo się wściekł na wieść o  50 tysiącach dolarów, że pozwał Polańskiego i  spadkobierców Sharon Tate o  668 tysięcy za „naruszenie prawa własności” w  związku z  tym, że Abigail Folger i  Wojtek Frykowski zamieszkiwali w  domu, który został wynajęty jako rezydencja dla jednej rodziny. W  pozwie domagał się również zapłaty zaległego czynszu, pokrycia kosztów zniszczeń (duże ilości krwi) oraz odszkodowania za krzywdę emocjonalną. Jak wynikało z  licznych relacji, Peter Folger, ojciec Abigail, również wszczął intensywne śledztwo w  tej sprawie. Roman Polański korzystał z  pomocy kilku renomowanych lokalnych prywatnych detektywów. – Polański sam się tym zajmował, ale nie zdawał sobie sprawy, że to byli hipisi. On się skupiał na własnym podwórku – donosił jeden z  zatrudnionych przez

niego śledczych. Przez pewien czas Roman miał stałą obstawę. Na każdym kroku towarzyszyli mu dwaj uzbrojeni ochroniarze. Łącznie w trakcie trwania śledztwa w sprawę zaangażowanych było co najmniej 10 prywatnych detektywów z  Los Angeles – działających zarówno na zlecenie podmiotów prywatnych, jak i prokuratury.

Nagroda Na początku września Peter Sellers, Warren Beatty, Yul Brynner i  inni poinformowali władze o  ustanowieniu nagrody w  wysokości 25 tysięcy dolarów za aresztowanie i  skazanie sprawców zbrodni. „Przekazaliśmy pieniądze Romanowi Polańskiemu i  jego prawnikom w  nadziei, że pomoże to wymierzyć sprawiedliwość” – informował Sellers. Dlaczego do tej puli dorzucił się Yul Brynner, gwiazda filmu The King and I  (Król i  ja)? Czyżby dlatego, że brał udział w  jednym z  szalonych spotkań organizowanych przez Mamę Cass? Jedno z  możliwych wyjaśnień przedstawił policyjny fotograf Don Dornan, który niewiele ponad rok później rozmawiał z prawnikiem Paulem Fitzgeraldem. Już wcześniej słyszałem, że Don Dornan dysponuje rozległymi materiałami w  postaci policyjnych raportów, licznych zdjęć, notatek z  rozmów, wielogodzinnych nagrań dźwiękowych, a  być może również filmowych – gromadzonych może z myślą o książce. W grudniu 1969 roku Dornan pojechał do hrabstwa Inyo, podobno żeby zrobić zdjęcia dla biura szeryfa i dla policji Los Angeles. Później się dowiedziałem, że Don Dornan jest bratem Boba „B1 Bombera” Dornana, przyszłego kongresmena, który miał bardzo dobrą reputację wśród śledczych zajmujących się sprawami zabójstw.

Informacja o nagrodzie, opublikowana w „Los Angeles Times” 10 września 1969 roku

Poprosiłem Paula Fitzgeralda, żeby zadzwonił do Dornana. Skontaktował się z  nim wieczorem 7 grudnia 1970 roku. Dornan potwierdził, że w  grudniu poprzedniego roku pojechał do Inyo County robić zdjęcia. Poinformował też, że sprzedał te zdjęcia kilku gazetom, między innymi „Paris Match”, „Sternowi” i jednemu z londyńskich tytułów. Fitzgerald rozmawiał z  Dornanem przez mniej więcej pół godziny, a  potem w  ciągu 10 minut streścił mi przebieg tej rozmowy, zaglądając do notatek. Nagrałem to jego streszczenie za pomocą dyktafonu: – Dornan twierdzi, że kasety znaleziono w szafie następnego dnia. Mówi, że w  Hollywood działa podziemny klub filmowy zrzeszający wiele znanych osobistości. Że to jest jak biblioteka,

że oni sobie te taśmy wypożyczają. Polański nie wiedział, kto był nagrany na filmach znalezionych w szafie. Podobno ich nie widział, nie oglądał. (…) Policja miała z nim o  tym rozmawiać po jego powrocie. Polański wtedy współpracował z  jednym z  byłych policjantów, który teraz pracował dla agencji detektywistycznej. On odzyskał te kasety od policji dla Romana. – Dornan powiedział Fitzgeraldowi, że Yul Brynner, Peter Sellers i  Warren Beatty przekazali Polańskiemu pieniądze na nagrodę. Zapytałem: – Kto dostał te pieniądze? – Polański i  były gliniarz z  agencji detektywistycznej – 25  tysięcy dolarów nagrody. To były policjant, Irlandczyk z charakterystycznym akcentem. – Ruchome piaski pamięci.

Śledztwo pułkownika Tate’a Po morderstwach Paul Tate ze względów bezpieczeństwa wywiózł swoją rodzinę do Teksasu, a  sam wrócił do Kalifornii i  złożył rezygnację ze służby w  wojsku. Podpułkownik Tate zrezygnował ze stanowiska w  armii w  wieku 46 lat, na dwa tygodnie przed standardowym jej zakończeniem po 20 latach służby. Stacjonował wówczas w  Fort Baker w  Sausalito, w  jednym ze sztabów dowództwa wojsk obrony przeciwlotniczej. Odpowiadał za ochronę stanowisk do obsługi pocisków Nike-Hercules. Niezwłocznie powołał do życia zespół, który miał badać sprawę morderstw. Jak wynika z jego późniejszych relacji, współpracowało z nim trzech ludzi, „przyjaciół z  Departamentu Obrony”. Byli to doświadczeni śledczy, którzy pomagali mu w  dochodzeniu. Spotykali się u  Tate’a, który mieszkał pod Los Angeles. Jako pierwszy swoją pomoc w tym zakresie zaproponował człowiek, którego Tate nazywał w  swoich notatkach „Guy”. Był to agent FBI z dwudziestoletnim doświadczeniem (więc teoretycznie nie pracował dla Departamentu Obrony). Poza tym w  skład jego ekipy wchodzili jeszcze „Jake” i  „Frankie” (mierzący 2 metry i 10 centymetrów). Nie wiem, czy to ich prawdziwe imiona, czy pseudonimy. Pułkownik Tate zgromadził w ciągu kilku lat materiały, które z  powodzeniem wystarczyłyby do napisania książki. We wrześniu 1973 roku angielskie wydawnictwo Talmy, Franklin Ltd. poinformowało: „Shel Talmy oznajmił dziś, że kupił dla wydawnictwa Talmy, Franklin Ltd. wyłączne globalne prawa do publikacji notatek z  osobistego śledztwa pułkownika Paula Tate’a  w  sprawie zabójstwa jego córki”. Ostatecznie taka książka nigdy się nie ukazała. Dzwoniłem wtedy do biura prawnego, które reprezentowało interesy wydawnictwa w  Nowym Jorku, i  tam się dowiedziałem, że pułkownik Tate jeszcze nad swoim dziełem pracuje. Prawnik nie chciał mi

zdradzić, czy ktoś mu w  tym pomaga. Mój detektyw Larry Larsen ustalił w  1974 roku, że pułkownik Tate dogadał się z  porucznikiem Robertem Helderem z  LAPD oraz pracującym w  Los Angeles agentem FBI Rogerem „Frenchym” LaJeunesse’em i  wspólnie powołali do życia firmę ochroniarską. Czy pomagali mu w  pisaniu książki? Tego nie wiemy. Najprawdopodobniej istniało kilka wersji rękopisu tekstu pułkownika Tate’a. Jeden z nich został przekazany już po roku 2000 przedstawicielowi William Morris Endeavor Agency w Los Angeles. Sam Paul Tate twierdził, że jego ekipa śledcza spotkała się po raz pierwszy tego dnia, w którym były partner biznesowy Gene Gutowski bronił Polańskiego podczas konferencji prasowej, a  sam reżyser poddawał się badaniu poligrafem. Spotkanie odbyło się w  domu Tate’a  w  Palos Verdes. Jake uważał, że należy śledzić i  sprawdzić samego Polańskiego. Guy zaproponował, że dowie się, co o  nim wie Interpol. Frankie zamierzał zajrzeć do dokumentów dotyczących reżysera. Później tego samego dnia pułkownik przeglądał książeczkę czekową Sharon pod kątem jakichś podejrzanych płatności. Następnie porucznik Earl Deemer dostarczył mu nagranie z  badania Polańskiego poligrafem. Tate odsłuchał je w  towarzystwie dwóch swoich współpracowników (Jake miał akurat dyżur – obserwował Polańskiego). Po powrocie z  terenu Jake poinformował kolegów z  ekipy śledczej, że poprzedniej nocy poszedł za Polańskim do domu Johna Phillipsa w  Bel Air. Widział reżysera, jak ten wspina się na bramę, a  potem zagląda do rolls-royce’a  zaparkowanego przed garażem. Potem pojawiła się policja. Nakryli Polańskiego w  momencie, gdy opuszczał dom muzyka. Wylegitymowali go i  puścili. Jake podszedł do jednego z  policjantów, gdy ten właśnie spisywał raport. Od niego się dowiedział, że Polański rzekomo zostawił coś w  samochodzie Phillipsa i  nie chciał mu przeszkadzać.

Pułkownik Tate podobno udał się z niezapowiedzianą wizytą do bliskich znajomych Sharon, Jima Mitchuma i  Wende Wagner. Jimmy powiedział mu, że Jay Sebring często brał kokainę. Jego zdaniem miało to związek z  ciążą Sharon. Twierdził, że Jay liczył na szybki rozpad małżeństwa Sharon, ale na wieść o ciąży stracił nadzieję, że kiedykolwiek do siebie wrócą. Potem powiedział jeszcze pułkownikowi, że Steve McQueen zrobił u  Jaya porządek, zanim zjawiła się tam policja. Opowiedział mu również o  znajomych Cass Elliot, między innymi o  Billym Doyle’u  i  Picu Dawsonie, którzy jego zdaniem wykorzystywali Cass. Dawson był synem dyplomaty i  skręty zwykł zapalać ze słowami: „immunitet dyplomatyczny”, sugerując w  ten sposób, że przeszmuglował trawę w  bagażu dyplomatycznym. Pułkownik dowiedział się także, że Wojtek Frykowski nawiązał kontakt ze znajomymi Cass Elliot i  że pojawiali się oni przy Cielo Drive. Tate miał się w następnej kolejności udać do Steve’a  McQueena, ten jednak zaprzeczył, jakoby cokolwiek uprzątnął z  domu Jaya. Powiedział, że on „to tylko zasugerował”. Mówi się, że pułkownik negatywnie ocenił jego nieobecność na pogrzebie Sharon. Paul Tate rozmawiał również z  aktorem Jamesem Coburnem, który potwierdził, że Sebring miał u siebie w  domu liczne skrytki z  kokainą. Pułkownik był tym niemile zaskoczony, ponieważ darzył Jaya niemal ojcowskimi uczuciami.

Długi Sebringa Guy, współpracownik Tate’a, sporządził raport w  sprawie Sebringa. Wynikało z  niego, że Jay miał ponad 250 tysięcy dolarów długu. W  ciągu ostatniego roku pożyczył 6 tysięcy dolarów od swojego dentysty, 2700 dolarów od Sharon i  5 tysięcy dolarów od Abigail Folger. Tate zastanawiał się, czy to na pewno wszystkie jego zobowiązania… Tate próbował się też skontaktować z  Warrenem Beattym, który do niego oddzwonił. Beatty pamiętał Paula i  Doris z kolacji z okazji Święta Dziękczynienia, na którą został do nich zaproszony wraz z  większą grupą znajomych. Gdy państwo Tate’owie położyli się spać, Beatty, Jay i  kilka innych osób podziwiało w ogrodzie spadające gwiazdy. Beatty wspominał: – Możliwe, że ktoś wtedy odpalił skręta. Nie pamiętam. Pamiętam jednak, że tamten wieczór spędziliśmy tak samo jak wiele innych, czyli zupełnie niewinnie. Wcale nie tak, jak to opisywano w  gazetach. Jay był dobrym człowiekiem. To był najlepszy przyjaciel, jakiego sobie można wyobrazić. Pułkownik zaczął odbierać anonimowe telefony z  sugestią, aby się skontaktował z aktorką Candy Bergen. Zastosował się do tej wskazówki, ale Candy Bergen jeszcze bardzo się bała. To ona wspomniała pułkownikowi Tate’owi o  znęcaniu się nad Billym Doyle’em. Jak relacjonował później Tate, Candy Bergen opowiadała, że Billy Doyle pojechał na Jamajkę po dużą partię towaru dla Wojtka i  Abigail, ale pieniądze nie dotarły z  Los Angeles, więc wrócił wkurzony. Miał podobno wpaść z  bronią na Cielo Drive i grozić Wojtkowi śmiercią. Był tam też Jay, więc razem z  Wojtkiem go obezwładnili i  zabrali na Woodrow Wilson Drive do domu Mamy Cass, a  tam przywiązali go do drzewa i  zgwałcili na oczach 12 osób. Doyle im groził, że się zemści. Tate i  jego ekipa postanowili w  związku z  tym namierzyć Doyle’a. Skontaktowali się z  porucznikiem Helderem

i  dowiedzieli się, że Doyle przeszedł pomyślnie badanie poligrafem. Tate chciał jednak sam z  nim porozmawiać, więc Helder poradził mu szukać go w Toronto. Tate i  były agent FBI Guy polecieli więc do Toronto. Mieli zdjęcie Doyle’a  i  zauważyli go, gdy opuszczał firmę swojego ojca. Zaprosili go do baru, żeby tam go przesłuchać. Doyle zaprzeczył, jakoby groził Wojtkowi. Tate mu nie do końca wierzył, więc dopytywał, dlaczego w takim razie wszyscy to właśnie jego typują jako winnego. Doyle powiedział: – To się wszystko zaczęło przez Johna Phillipsa. Jak zapewne wiecie, jeszcze kilka tygodni przed morderstwami mieszkałem z  Cass Elliot. Uwielbiam ją, wiele nas łączy. Po morderstwach John ją przekonał, że to ja zabiłem tych wszystkich ludzi. Ona w to uwierzyła i zaczęła opowiadać policji różne bzdury na mój temat. Potem mnie za to przepraszała. – A dlaczego Phillips coś do pana miał? Czy pan sypiał z jego żoną? – zapytał jeden z członków ekipy śledczej. – Nie, to Roman z nią spał. Czy ktokolwiek wziął w ogóle pod uwagę taką możliwość, że to Phillips to zrobił, bo się chciał zemścić? – Doyle miał też powiedzieć: – Michelle Phillips to kobra. Ona mnie naprawdę zupełnie nie interesuje. Jeśli zaś chodzi o  Johna, to jest to gwałtowny typ, który rozwiązywał swoje problemy z  Cass pięściami. Ja go kiedyś powstrzymałem i od tamtej pory mnie nie lubi. Jeden ze śledczych miał wtedy zapytać: – Proszę nam opowiedzieć, jak to było, jak Wojtek pana związał i zerżnął. Na to Doyle odparł: – No cóż, nic takiego nie miało miejsca. Wojtek zaprosił mnie tam na meskalinę. Pamiętam z  tej imprezy tylko urywki. Faktów nie jestem w  stanie przytoczyć. Byłem nieprzytomny. Następnego dnia byłem cały obolały – wszędzie, tylko nie tam. Również w  przypadku tej historii można chyba mówić o ruchomych piaskach. Doyle wspominał: – Wypiliśmy z  Wojtkiem sporo szampana i  o  coś się pokłóciliśmy. On był komunistą i  radykalnym antynazistą. Ja

tymczasem pozwoliłem sobie powiedzieć, że azjatycki komunizm to najgorszy system polityczny na świecie. Wojtek wpadł w histerię i zaczął mówić, że najgorsi byli naziści. Potem powiedział jeszcze, że dał mi za dużą dawkę. Nie chciał mi zrobić krzywdy, raczej chciał mi dać nauczkę. Mocno odleciałem i  potrzebowałem czegoś, co by mi pomogło wrócić na ziemię. Przyniósł mi wtedy jakieś tabletki. Powiedział, że należą do Sharon i że to łagodny środek uspokajający. Wziąłem ich chyba z  osiem, a  wtedy mi powiedział, że to tak naprawdę było coś innego – i zaczął się śmiać. Szlag mnie trafił, zacząłem rzucać czym popadnie i  takie tam. Zadzwonili po mojego przyjaciela, Charlesa Tacota. On mnie zabrał do domu Cass i tam mnie przywiązał na osiem godzin łańcuchem do drzewa. Doyle zaprzeczał, jakoby handlował narkotykami. Twierdził, że przechwalał się, ile to ma kokainy, bo różni sławni ludzie ciągle organizowali imprezy z  udziałem masy rozebranych dziewczyn, a  on chciał je przelecieć – i  dlatego opowiadał o kokainie. – Czy takie orgie odbywały się przy Cielo Drive? – pytał pułkownik Tate. Doyle odparł: – Jak nie było Gibby i Sharon. Tylko przez pięć tygodni, gdy w domu rządził Wojtek. Doyle twierdził, że Abigail była po uszy zakochana we Frykowskim, ale zamierzała go zostawić, gdyby nie chciał się z nią ożenić.

Odwiedziny u Cass Elliot Potem pułkownik Tate udał się do Cass Elliot do jej dwukondygnacyjnego domu przy Woodrow Wilson Drive. Oboje usiedli w  bujanych fotelach na frontowym ganku. Cass powiedziała pułkownikowi, że Sharon poznała za pośrednictwem felietonisty Steve’a Brandta, który zajmował się promocją młodej aktorki. Elliot twierdziła, że to Brandt organizował przyjęcia dla Michelle i  Johna. – Najwyraźniej na jedno z  nich zaprosił Sharon i  Romana – powiedziała. – Potem Roman bywał u  nich w  domu znacznie częściej niż Sharon. Odkąd dowiedziałam się o  nim i  Michelle, za mną już nie przepadał. Paul zapytał: – A powiedziała pani Johnowi? – Cass odparła: – Nie. Wtedy mieliśmy już w grupie dość innych problemów. John odwróciłby kota ogonem, żeby wyszło na to, że to moja wina. Tak czy owak, dowiedział się. Michelle mu powiedziała podczas jednej z kłótni. Tate zapytał: – A  skąd u  pani to przekonanie, że to Doyle i  Dawson stoją za tymi morderstwami? – Elliot odparła, że to nie ona na to wpadła, że te oskarżenia formułowali John Phillips i Steve Brandt. Obaj twierdzili, że „PIG” na drzwiach to jest tak naprawdę „PIC”, od Pica Dawsona. – John miał do mnie pretensje, że sprowadziłam do grupy morderców – mówiła. – Miał do mnie pretensje o  śmierć Sharon. Twierdził, że zostanę aresztowana za współudział. Byłam przerażona. Zdołali mnie przekonać, że ja i  moja córka też wkrótce zginiemy. Wtedy powiedziałabym cokolwiek, byle tylko trafili za kratki. Podczas gdy pułkownik rozmawiał z  Cass, jego współpracownik Frankie złożył wizytę Johnowi Phillipsowi. Ten przekonywał go, że za morderstwami stoją Doyle i  Dawson. Twierdził, że podczas wyjazdu Sharon do Włoch spędził na Cielo Drive sporo czasu. Mówił, że jeśli Folger akurat była na

miejscu, nic się takiego nie działo, ale kiedy wyjeżdżała, rozkręcała się impreza, podczas której dwudziestka nagich ludzi zażywała narkotyki dostarczone przez Doyle’a i Dawsona. – Co jeszcze? – pytał pułkownik. Frankie powiedział, że z  trudem powstrzymywał się od śmiechu, gdy Phillips zaprzeczał, jakoby zażywał narkotyki – bo w  powietrzu wyraźnie dało się czuć trawę. Frankie przytoczył treść relacji Phillipsa: – Najpierw była mowa o  tym, że to Dawson i  Doyle. Później twierdził, że to mafia i że on jest następny na ich liście i  że ich zabójcy już go mają na oku. Potem bełkotał coś o narkotykach, parapsychologii i jakimś facecie z pustyni, co to kradnie ludzkie dusze. Strasznie się plątał w zeznaniach.

Pułkownik obserwuje Cielo Drive Mówi się, że nocą pułkownik Tate obserwował dom przy 10050 Cielo Drive ze ślepej uliczki znajdującej się powyżej podjazdu. Podobno w  domu bywało wiele różnych osób. Pewnego razu około północy w Benedict Canyon pojawiły się dwa motocykle. Zatrzymały się przy 10050 Cielo Drive. Przyjechały nimi cztery osoby. Pułkownik miał trudności z  odróżnieniem mężczyzn od kobiet, ponieważ wszyscy mieli długie włosy. Próbowali się przedostać przez druciany płot, ale rzuciły się na nich dwa stróżujące psy. Kilka minut później oba motocykle zmierzały już kanionem na północ w kierunku Doliny San Fernando. Pułkownik Tate miał rzekomo pojechać za nimi, a  potem śledzić ich na Santa Susanna Pass przez całą drogę aż na Spahn Ranch. Tylko czy to faktycznie miało miejsce? Jak twierdzi Gene Gutowski, Roman dał ferrari Paulowi Tate’owi, ponieważ Sharon marzyła o  tym, aby kiedyś kupić ojcu sportowy samochód.

Ściśle strzeżone policyjne śledztwo Tymczasem po licznych wyciekach informacji, do których doszło na początku, policja zaczęła pilniej strzec materiałów gromadzonych w czasie śledztwa. LAPD przesłało do stanowego urzędu Criminal Identification and Investigation raport, który zawierał zaledwie trzy linijki tekstu – żeby dopełnić formalności wymaganych prawem. Po miesiącu śledztwa rozważano trzy scenariusze wydarzeń: napad rabunkowy, burdę narkotykową i  jakiegoś rodzaju „niekontrolowany wybuch emocji”.

Pierwszy raport o postępach śledztwa Dokument noszący tytuł First Homicide Investigation Progress Report obejmował 32 strony maszynopisu. Przedstawiał przebieg zbrodni, ofiary i  różnych podejrzanych, jak również wyszczególniał działania, które zostały podjęte od 9 sierpnia (kiedy odnaleziono ciała) do końca miesiąca. Zawierał też liczne załączniki, między innymi ten z numerem 9: Świadkowie. Wszyscy świadkowie zostali uwzględnieni na numerowanej liście, według kolejności przesłuchania. Śledczy posługiwali się w raporcie numerami przesłuchań, od 1 do 191, zgodnie z listą z załącznika numer 9. Na tym etapie śledczy potwierdzają spójność informacji podanych przez poszczególnych świadków. Poza tym staramy się ustalić dokładną lokalizację osób, które w  nocy 8 sierpnia lub nad ranem 9 sierpnia 1969 roku słyszały krzyki lub wystrzały. W  momencie sporządzania tego raportu prace nad tymi ustaleniami były jeszcze w  toku, a  ich wyniki zostaną przedstawione w kolejnych raportach.

O  trudnościach w  prowadzeniu tego śledztwa świadczą choćby przytoczone niżej fragmenty wspominanego raportu. Dotyczą one pistoletu kaliber 22. Fragmenty jego rękojeści znaleziono w korytarzu przy kufrach Romana. Były zabrudzone krwią grupy 0. Parent, Frykowski i  Sebring zostali trafieni pociskami z  długiej broni kaliber 22. Prawdopodobnie użyto standardowego rewolweru długolufowego, z  magazynkiem 9,5 cala o  łącznej długości 15 cali. Rewolwer ma niebieskie stalowe wykończenie. Można z  niego oddać dziewięć strzałów. Numer katalogowy tej broni to 9399. Producent twierdzi, że taki rewolwer jest w  sprzedaży od lutego 1967 roku. Skontaktował się ze wszystkimi 36 hurtownikami obsługującymi Zachodnie Wybrzeże w  celu pozyskania informacji dotyczącej liczby sprzedanych egzemplarzy i szczegółów transakcji. Pełna lista modeli 9399 sprzedanych w  Los Angeles w  1967 roku została zawarta w  załączniku numer 5. Biuro działań administracyjnych funkcjonujące w  ramach jednostki do spraw specjalnych sprawdza właśnie losy wszystkich rewolwerów model

9399 sprzedanych w  promieniu dwóch godzin jazdy od Los Angeles. Wyniki tych poszukiwań zostaną przedstawione w kolejnych raportach.

W  raporcie jest też mowa o  okularach w  rogowej oprawie, które Manson pozostawił na miejscu zbrodni dla zmylenia śledztwa. Okulary te „znaleziono na wschód od kufrów, które stały w salonie tuż przy wejściu z korytarza. Wydział badawczy usiłuje ustalić producenta tych okularów. Wyniki tych poszukiwań zostaną przedstawione w kolejnych raportach”. W  raporcie policyjnym mowa jest również o  nożu, który zgubiła w  domu przy Cielo Drive Susan Atkins. Został on wymieniony jako dowód o „zasadniczym znaczeniu”. Składany nóż myśliwski został znaleziony pod poduszką siedziskową tapicerowanego fotela, który stał w  salonie siedem stóp na południe od północnej ściany pomieszczenia i  cztery stopy na wschód od zachodniej ściany. W załączniku numer 7 fotel został oznaczony literą C.

Drugi raport o postępach śledztwa Dokument zatytułowany Second Homicide Investigation Progress Report liczył dziewięć stron i  obejmował okres od 1 września do 22 października. Podobnie jak pierwszy został skierowany do porucznika Roberta J. Heldera z  wydziału zabójstw i  włamań, który sprawował nadzór nad tym śledztwem. Raport poruszał różne kwestie, ale generalnie wynikało z  niego, że śledztwo nie zmierza w  żadnym konkretnym kierunku. Raport zawierał dość szeroką analizę sceny narkotykowej Los Angeles. 15 października 1969 roku laboratorium kryminalistyczne LAPD otrzymało listę z nazwiskami i  adresami 12 osób, które zamówiły ostatnio zastępcze „rękojeści do dziewiątki z samonapinaniem”. 17 października zastępca szefa policji Los Angeles Robert Houghton powiedział podczas konferencji prasowej, że wstępny etap śledztwa w  sprawie Sharon Tate został zakończony i  że teraz policja będzie analizować zgromadzone materiały i  dyskutować o  ustaleniach. Do tego momentu dysponowano raportami z ponad 400 przesłuchań. Po 40 dniach intensywnego śledztwa jako główne motywy zabójstw przy Cielo Drive przyjmowano przekręt narkotykowy lub niekontrolowany wybuch emocji pod wpływem narkotyków.

Raporty w sprawie LaBianca Dwa zespoły policyjne prowadzące sprawę zabójstwa Lena i  Rosemary LaBianców złożyły dwa raporty w  sprawie postępów w śledztwie. Oba trafiły na biurko porucznika P.B. Le Page’a, który nadzorował prace z  ramienia wydziału zabójstw i włamań. Nie ma sensu wyszczególniać w  tym miejscu różnic, jeśli chodzi o styl prowadzenia obu tych spraw. Dość powiedzieć, że w  drugim, 23-stronicowym raporcie, obejmującym okres od 1 września do 15 października 1969 roku na liście podejrzanych znalazł się Charles Manson. MANSON CHARLES. Śledczy skontaktowali się z wydziałem zabójstw biura szeryfa hrabstwa Los Angeles z prośbą o informacje dotyczące morderstw podobnych do morderstwa LaBianców. Funkcjonariusz w  biurze szeryfa Charles Guenther poinformował śledczych, że wspólnie ze swoim partnerem, sierżantem Whiteleyem, prowadzą aktualnie dochodzenie w sprawie zabójstwa, do którego doszło przy 964 N. Old Topanga Canyon Road w  Topandze (region Malibu) 24–25 lipca 1969 roku. Ofiara, Gary Hinman, mieszkał samotnie pod wskazanym adresem. W  tym przypadku na ścianie w domu ofiary napisano jej krwią „Political Piggy”. Biuro szeryfa zatrzymało w  tej sprawie dwóch podejrzanych. Pierwszy z nich to biały mężczyzna, Robert Kenneth Beausoleil, lat 21. Druga osoba to biała kobieta, Susan Denise Atkins, lat 21, aktualnie przebywająca w areszcie w hrabstwie Inyo pod innym zarzutem. Biuro szeryfa hrabstwa Los Angeles wystawiło w  jej sprawie nakaz aresztowania pod zarzutem morderstwa.

Dalej w  raporcie czytamy, że ciężarna Beausoleila, Kitty Lutesinger, zeznała, iż

dziewczyna

mieszka z  grupą 30–40 hipisów i  motocyklistów (Satan Slaves) na terenie Spahn Ranch w  regionie Devonshire. Poinformowała śledczych, co potwierdzili również inni członkowie grupy, że ich przywódcą jest Charles Manson. Mieszkańcy rancza nazywają Mansona „Jezusem Chrystusem” lub „Bogiem i Diabłem”. (…) Laboratorium kryminalistyczne biura szeryfa ustaliło, że napis („Political Piggy” na ścianie Hinmana) został wykonany z  użyciem krwi Ś

ofiary. Śledczy uważają za stosowne podkreślić, że po tym morderstwie, które miało miejsce 26  lipca 1969 roku, nastąpiły jeszcze dwa inne, a  konkretnie morderstwo Tate 8 sierpnia 1969 roku i  morderstwo LaBianców 10 sierpnia 1969 roku. Wszystkie trzy zbrodnie są do siebie podobne pod tym względem, że sprawca wykonał na ścianie napis krwią ofiary. Podobieństwo wydaje się tym istotniejsze, że za każdym razem napis zawierał odniesienie do słowa „pig” w takiej lub innej formie. Poza tym zarówno w sprawie Hinmana, jak i w sprawie LaBianców twarz ofiary została zasłonięta poduszką (…). Beausoleil faktycznie znajdował się w  rękach policji w  momencie popełnienia morderstwa LaBianców, ale Atkins pozostawała wtedy na wolności.

Patti Tate wyśmiewana w nowej szkole Latem Patti Tate, siostra Sharon, przeprowadziła się wraz z  rodziną do Palos Verdes i  tam zapisała się do nowej szkoły. Potem opowiadała, że pewnego dnia – jesienią – grupa jej kolegów i  koleżanek z  klasy zebrała się nad czasopismem, w  którym znajdował się artykuł zatytułowany Sex, Sadism, Celebrities – The Sharon Tate Orgies. Z  jej relacji wynika, że koledzy nagle zaczęli atakować ją pytaniami: – A  ty bierzesz udział w  orgiach? Z  iloma facetami się pieprzyłaś? Czy twoja siostra naprawdę robiła to z nieboszczykami i ze zwierzętami? Wspomniane czasopismo – listopadowe wydanie „Pageant” – zapewne było już dostępne w  sprzedaży w  październiku, być może nawet we wrześniu. Czasopismo nie podało nazwiska autora artykułu, poinformowano jedynie, że napisał go „aktor i  przyjaciel Sharon Tate, za sprawą którego nawiązała ona znajomość z  Jayem Sebringiem” i  który mieszkał w  okolicy 10050 Cielo Drive, ale „z  obawy o  bezpieczeństwo swojej rodziny musi zachować anonimowość”. W artykule sugeruje się wyraźnie związki Sebringa z okultyzmem i nawet napisano, że „Sharon zgłębiała czarną magię, wudu i  sztuki okultystyczne”, ale nie ma ani słowa o  orgiach czy „robieniu tego” z  nieboszczykami czy zwierzętami. Rzekome szyderstwa świadczą jednak o  tym, na jak daleko idące spekulacje pozwalano sobie w  okresie bezpośrednio po dokonaniu zbrodni.

ROZDZIAŁ 15

Ludzie Mansona zabijają dalej i przenoszą się na pustynię w okolice Doliny Śmierci Wysiłki

Roberta Beausoleila, który starał się zrzucić odpowiedzialność za zabójstwo Gary’ego Hinmana na Czarne Pantery (w tym celu pozostawił na ścianie słowa „Political Piggy” wypisane krwią ofiary, a obok namalował łapę pantery; w tym samym celu później Sadie/Susan Atkins umieściła na frontowych drzwiach domu przy Cielo Drive paskudny napis „PIG”), nie przyniosły zamierzonych efektów. Czarne Pantery nie zostały powiązane z tymi zbrodniami przez śledczych ani przez opinię publiczną. W kolejnych dniach po morderstwach Charles Manson usiłował pozyskać pieniądze z różnych źródeł, ale mu się nie udało. Dwukrotnie z prośbą o gotówkę zjawił się u Dennisa Wilsona z Beach Boys, ale ten odprawił go z kwitkiem. Członkowie Rodziny zaczęli kontaktować się z wyznawcami sekty, ale również bez skutku. Manson stracił w końcu kontrolę nad sytuacją. Nie pomagały ani groźby, ani nawet wymachiwanie nożem przed nosami wyznawców. Linda Kasabian, która brała udział w zabójstwach przy Cielo Drive, uciekła do Nowego Meksyku. Potem wróciła po dziecko znajdujące się w rękach opieki społecznej i ponownie zbiegła do Nowego Meksyku, aby ostatecznie zamieszkać z matką w New Hampshire. Manson, któremu grunt usuwał się spod nóg, szukał dla członków swojej Rodziny nowego miejsca. Rozważał przeniesienie wszystkich do pobliskiej społeczności wyznaniowej, Fountain of the World, ale Sadie/Susan Atkins,

jedna z członkiń delegacji wysłanej do Fountain z propozycją, wyzwała tam kogoś od świń. Delegacja została wyproszona. Tymczasem organy ścigania zaczęły się baczniej przyglądać poczynaniom Mansona na Spahn Ranch. Nie posądzano go o  morderstwa, za to łączono z  kradzieżami samochodów. Sierżant Bill Gleason był ekspertem od gangów motocyklowych w  biurze szeryfa hrabstwa Los Angeles, pracował na komisariacie w  Malibu. Informacje o  Mansonie zbierał już od dwóch miesięcy. Wiedział o  groźbach formułowanych wobec różnych strażaków, na których natknął się Manson. Słyszał o  rzekomych strzałach, które Manson miał oddać do jakiegoś członka Czarnych Panter. Wiedział o  pistoletach i  broni maszynowej znajdującej się na ranczu oraz o sprawie z wiosny, w  której Mansonowi zarzucano zgwałcenie dziewczyny z  pobliskiej Resedy. Wiedział, że na ranczu konstruuje się pojazdy typu buggy, słyszał też plotki, że ludzie Mansona przygotowują się do wojny z  czarnymi. Od dziewczyny Beausoleila wiedział o  okropnych groźbach śmierci, którymi Manson terroryzował swoich wyznawców. W  końcu w  biurze szeryfa zapadła decyzja o  przeprowadzeniu dużej nocnej operacji z  ziemi i  powietrza. Przeciwko Mansonowi wysłano śmigłowce, konie, radiowozy, pistolety maszynowe i  102 funkcjonariuszy. O świcie 16 sierpnia, w tydzień po morderstwie LaBianców, odbył się nalot na Spahn Ranch, w którym wzięło udział wielu funkcjonariuszy urzędu szeryfa. Aresztowano 25 osób i posadzono je w kręgu na środku piaszczystego placu służącego za parking, w samym środku miasteczka rodem z westernów. Nad głowami uwijających się ludzi krążyły dwa śmigłowce, co chwila obniżające lot i mierzwiące fryzury. Gdzieś między nogami kręcił się pies, któremu ktoś z Rodziny założył biustonosz. Nie było natomiast samego Mansona. – A gdzie Jezus? – zapytał jeden z funkcjonariuszy. Jego koledzy przez cały czas przeszukiwali teren, próbując pojmać także „Jezusa/Diabła”. Wreszcie jeden z policjantów, niejaki Dunlop, przykucnął na

podłodze w salonie i zaświecił latarką pod podłogę. Wówczas dostrzegł Charliego leżącego między belkami fundamentów twarzą do ziemi, jakieś 10 metrów od tylnego ganku. Kazali mu wyjść. Gdy Charlie się wyłonił i wstał, z kieszeni jego koszuli wypadł plik kradzionych kart kredytowych. Wyciągnięto go z  bocznej uliczki przed budynek, skuto ręce na plecach i zaprowadzono do koła, gdzie musiał usiąść z resztą aresztowanych. Był boso, miał na sobie skórzane spodnie i jasną koszulę. Manson był przekonany, że zostanie mu postawiony zarzut zabójstwa. Gdy jeden z policjantów z biura szeryfa poinformował ich, że zostali aresztowani pod zarzutem kradzieży samochodów, Charlie i Krenwinkel spojrzeli na siebie z wyraźną ulgą. Mansonowi postawiono również zarzuty kradzieży z włamaniem, co miało prawdopodobnie związek z wszystkimi tymi kartami kredytowymi, które wypadły mu z kieszeni. Po kilku dniach Charlie i reszta zostali zwolnieni. Okazało się, że czegoś brakowało w nakazie przeszukania, na podstawie którego dokonano aresztowań. Później, 22 sierpnia, Manson i jedna jego młoda wyznawczyni zostali ponownie aresztowani na Spahn Ranch pod zarzutem posiadania marihuany. Zadzwonił z więzienia i zażądał, aby ktoś tam przyjechał i wziął na siebie winę za trawę znalezioną w jego koszuli. Tak oto Manson, dzięki sprytowi, groźbom i przypadkowi, nieustannie wymykał się policji.

16 sierpnia funkcjonariusze biura szeryfa przeszukują żółto-białego forda rocznik 1959, którym zabójcy pojechali na Cielo Drive – i znajdują w nim broń oraz amunicję

Broń maszynowa w futerale na skrzypce, znaleziona podczas nalotu 16 sierpnia

16 sierpnia, członkowie grupy Mansona aresztowani, Manson widoczny z lewej strony, w kajdankach

26 sierpnia grupa wyznawców Mansona zabiła Donalda „Shorty’ego” Sheę, czterdziestoletniego kaskadera i pracownika Spahn Ranch. Jego ciało pochowali na brzegu strumienia w  pobliżu rancza. Gdy Manson siedział w  areszcie, „Shorty opowiadał o nim wiele przykrych rzeczy”, jak relacjonował mi rok później jeden z  członków Rodziny. Charlie uważał, że to właśnie Shorty ściągnął na Spahn Ranch drugi nalot, w którym Manson został ponownie aresztowany. Niektórzy członkowie grupy Mansona przyjaźnie odnosili się do otwartego na innych Shorty’ego, który chciał zostać gwiazdą filmową. Shorty miał przynajmniej troje znajomych, którzy pozwolili mu podać ich numery telefonów i  udostępnili swoje automatyczne sekretarki, na wypadek gdyby ktoś chciał mu zaproponować występ. W oczach Rodziny do jego największych występków należało małżeństwo z  czarną tancerką, którą

poznał w  Las Vegas. Towarzyszom Mansona nie podobało się, że na Spahn Ranch zaczęli pojawiać się czarni znajomi jego żony. Shorty mógł okazywać niezadowolenie z  powodu pobytu Rodziny na ranczu, ostatecznie jednak jego morderstwo prawdopodobnie miało związek z  faktem, że wiedział coś o sprawie Tate-LaBianca. Jeżeli wierzyć relacjom mniej zaangażowanych członków Rodziny, najważniejsi członkowie sekty poddawali Shorty’ego torturom, a  jednocześnie usiłowali wpływać na jego stan psychiczny, jak gdyby prowadzili na nim jakieś eksperymenty. Manson i  jego uczniowie z  rozmysłem rozsiewali plotkę, że obcięli mu głowę. Nie była to prawda. W jego zabójstwo w ten czy inny sposób zaangażowani byli wszyscy najbliżsi towarzysze Mansona. Jedni zabijali, inni grzebali, kolejni palili jego rzeczy, jeszcze inni pakowali jego sprzęt. – Przy tamtej okazji każdy miał jakieś zadanie do wykonania – stwierdziła Leslie Van Houten, opowiadając o  swojej roli w  morderstwie, która sprowadzała się do spalenia ubrań ofiary. Pochowali go nocą nad strumieniem, nieopodal tunelu kolejowego na tyłach rancza, w płytkim, tymczasowym grobie, przykrytym gałęziami. Na drugi dzień kilka dziewcząt ponownie pochowało go za dnia. Tym razem jego ciało przeniesiono bliżej drogi, w kierunku Simi. W późniejszych latach funkcjonariusze biura szeryfa okazjonalnie przeszukiwali ten teren buldożerami, ale ciało odnaleźli znacznie później. Na początku września Manson rozpoczął przenosiny swojej sekty do Doliny Śmierci. Wreszcie jakimś sposobem udało mu się zebrać na to pieniądze. Do dziś nie wiadomo, jak to zrobił i  skąd je wziął (może otrzymał większą kwotę za wykonanie zabójstwa na zlecenie?). Spotkał się z  właścicielem Barker Ranch, zlokalizowanego wysoko w  górach Panamint. Można tam było dotrzeć z  Doliny Śmierci, ale trzeba było pokonać drogę w  górę Goler Wash, co wymagało naprawdę mocnego samochodu z  napędem na cztery koła. Manson dostał zgodę właściciela Barker Ranch na kilkudniowy pobyt w tym miejscu. Członkowie Rodziny ukradli chyba z siedem pustynnych buggy,

którymi zastąpili pojazdy skonfiskowane przez policję w  nalocie z  16 sierpnia. Charlie zawiózł siedem młodych dziewczyn do ujścia Goler Wash, a  następnie zaczął mozolnie wspinać się 11 kilometrów drogą do Barker Ranch, wysadzoną dynamitem. Charlie wielokrotnie pokonywał drogę między Spahn Ranch i Goler Wash różnymi wynajętymi i skradzionymi pojazdami. Ostatecznie w  Barker Ranch znalazło się 30–40 członków Rodziny. Część z nich zajęła pobliskie Myers Ranch, należące do dziadków jednego z członków sekty. Wyznawcy Charliego zajęli również opuszczoną kopalnię złota przy Goler Wash oraz inne budynki. Gdy na Barker-Myers Ranch dotarła najnowsza kochanka Mansona, Stephanie, ten wręczył jej nóż. W  tamtym okresie Charlie uczył wszystkich podrzynać gardła. Wspominał o  dekorowaniu Barker Ranch ludzkimi czaszkami, które wcześniej miały być ugotowane w  wielkich kotłach w  celu usunięcia resztek mięsa. – Siedzieliśmy w  kręgu i  pytał, czy bylibyśmy w stanie to zrobić – wspominała później Stephanie. – Pytał, czy gdyby przyszło co do czego, to dalibyśmy radę to zrobić, a  wtedy wszyscy odparli, że tak i  ja też powiedziałam „tak”. Stephanie opowiadała też, że w pierwszej chwili zapytała go: – Ale jak to się robi? Nie wiem, jak miałabym to zrobić. Wtedy on zademonstrował to na mnie, pokazał, że należy ciąć stąd dotąd – w  tym momencie wykonała dłonią ruch przypominający poderżnięcie gardła. – Potem dodał: „Musicie też umieć ukryć wszystko tak, żeby nikt tego nie znalazł”. Siedzieliśmy wtedy w jakimś kanionie. Manson opowiadał też o  generale Rommlu i  jego pustynnej kampanii. Zamierzał zostać Pustynnym Lisem z  Devil’s  Hole i  jeździć na czele formacji V  utworzonej z  pustynnych buggy – jeździć po pustyni i  plądrować. Pomalował farbą w  sprayu swojego kradzionego buggy, a następnie, gdy farba była jeszcze mokra, obrzucił go ziemią, nadając mu tym samym barwy maskujące.

Sporo mówili o  przejęciu kontroli nad miasteczkami Shoshone i  Trona w  Dolinie Śmierci. Manson był raczej wrogo nastawiony do mieszkańców pustyni, chciał się z nimi po kolei rozprawić. Opowiadał też o  terroryzowaniu policji. Mówił o  tym, żeby zabijać zbliżających się do nich funkcjonariuszy, a  następnie ukrywać ich ciała i  zostawiać same mundury i  czapki równiutko ułożone na pustyni, jak gdyby ciała po prostu rozpłynęły się w gorącym powietrzu. Wszyscy mieli przypięte do nogi lub pasa noże, nawet gdy byli nadzy. Członkowie Rodziny byli do tego stopnia wkręceni w  klimat przemocy, że byli wiecznie uzbrojeni i  to pewnie nie tylko ze strachu przed policją, ale też przed towarzyszami, bo przecież w każdej chwili ktoś mógł się rzucić do spontanicznego mordowania nożem. Charlie chętnie pozwalał sobie na przytyki pod adresem tych, których uważał za najsłabsze ogniwa w  Rodzinie. Dziewczyny musiały przez cały czas rozpaczliwie zabiegać o  to, aby im takiej łatki nie przypiął. Słabe ogniwo mogło w każdej chwili spodziewać się kosy. I  tak to właśnie wyglądało wśród poszukiwaczy Otworu we Wszechświecie. Przez mniej więcej dwa i  pół tygodnia ludzie z Rodziny panoszyli się po Goler Wash i południowo-zachodniej części Death Valley National Monument. Potem Mansonowi odbiło, czym skupił na sobie uwagę strażników parkowych oraz kalifornijskiej policji autostradowej. Rodzina musiała się kryć. Problem polegał na tym, że właśnie po to przenieśli się na pustynię, żeby się ukryć. Teraz musieli jakoś skryć się w miejscu kryjówki. Gdyby się tak nie rozpanoszyli w  Dolinie Śmierci, mogliby latami mieszkać w  tej dziczy i  nikt by ich nie niepokoił. Jeden z  policjantów aresztujących ich w  Goler Wash stwierdził: – Tutaj można by ukryć cały Empire State Building i  nikt by go nie znalazł. W  czwartek późnym wieczorem albo w  piątek rano, 18–19 września, Manson poprowadził swoją grupę z  rozległych terenów Saline Valley przez bardzo wyboistą, wysoką przełęcz. Włączyli tylko jedno światło w jego buggy jadącym na przedzie.

Charles zatrzymał się na samym szczycie przełęczy, z  którego zjechałby do obozowiska Hunter Mountain. Tuż przed sobą miał dwie szerokie dziury w  szutrowej drodze, zapewne wykonane za pomocą jakiegoś stacjonującego w  pobliżu ciężkiego sprzętu. Jak zeznała Kitty Lutesinger, owładnięty paranoją Manson doszedł do wniosku, że władze celowo kazały wykopać te dziury na jego drodze, żeby rozbił na nich swojego buggy! Manson nakazał Kitty i  Gypsy zasypać te duże, choć płytkie dziury kamieniami i  ziemią. Snake Lake zeznała, że gdy dziewczyny zasypywały dziury, Scotty, Tex, Manson i  Clem Grogan zabrali ze stojącego nieopodal kosztownego spychacza Clark Michigan zbiorniki z  paliwem i  olejarkę, a  następnie rozlali trochę benzyny na silnik i  przewody maszyny, po czym ją podpalili. Odjechali w  pośpiechu. Resztę nocy spędzili na szaleńczej jeździe pustynnymi buggy. Podpalenie spychacza poirytowało strażników parkowych z  Death Valley National Monument, do których ten sprzęt należał. Od tego momentu strażnicy parkowi, kalifornijska policja autostradowa, funkcjonariusze biura szeryfa hrabsta Inyo oraz – w mniejszym stopniu – agenci kalifornijskiej agencji odpowiedzialnej za zachowanie naturalnych zasobów przyrodniczych zaczęli usilnie poszukiwać tej grupy morderców. Guru nigdy nie powinien formułować prognoz ani wizji, których urzeczywistnienie nie jest możliwe. Tamtej jesieni Manson puścił tymczasem wodze fantazji. Niestety, nie potrafił pokazać swoim wyznawcom Otworu, a  oni liczyli na to, że ich w  to miejsce zaprowadzi. Opowiadanie o  tym miejscu przy ognisku swoim upalonym wyznawcom to jedno, a  znalezienie go to zupełnie coś innego, zwłaszcza że Otwór miał być naprawdę wyjątkowy. Tex Watson twierdził, że w  tym cudownym podziemnym raju rośnie 12 magicznych drzew, rodzących cudowne owoce, miało się tam też znajdować magiczne jezioro, źródło życia wiecznego. Na każdy miesiąc roku przypadało inne drzewo. Co jednak najważniejsze, raj

skryty pod pustynią miał stanowić idealne schronienie przed wymiarem sprawiedliwości. Tak więc tamtej jesieni wszyscy wsiedli do pustynnych buggy i  ruszyli na poszukiwania. Jedni pragnęli zobaczyć magiczne drzewa, innym zależało na bezpiecznej kryjówce, z której dalej mogliby grabić. Pojawiło się kilka wskazówek, takich jak duża liczba czarnych nietoperzy nadlatujących o  zmierzchu nad Goler Wash. Ludzie Mansona byli przekonani, że zwierzęta wyleciały właśnie z  Otchłani. Szukali wszędzie, wchodzili do starych szybów kopalnianych, rozglądali się za wrotami do raju. Niestety Otworu nie udało się znaleźć. Nie zdołali zlokalizować żadnej fabryki czekolady Hershey ukrytej pod korytem Amargosa River. – Zaczęliśmy podejrzewać – mówił później Tex – że znalezienie Otchłani będzie trudniejsze, niż nam się początkowo wydawało. 29 września strażnik parkowy Richard Powell i  funkcjonariusz kalifornijskiej policji autostradowej James Pursell udali się w  okolice Barker Ranch. Manson mógł ich widzieć, bo dwa dni później dał Texowi Watsonowi strzelbę i  kazał mu ułożyć się powyżej, nad gankiem, przy bocznym wejściu do domu nad Barker Ranch. Miał tam czekać na powrót Powella i Pursella, a następnie ich zabić. Watson czekał tam aż do ranka 2 października, kiedy to postanowił – jak sam później pisał – że nie będzie więcej zabijał dla Mansona. – Byłem gotowy dla niego umrzeć, ale miałem powoli dość wiecznego zaharowywania się dla niego. Z  każdym dniem coraz bardziej wątpiłem w  to, że uda nam się znaleźć Dziurę. Jeździliśmy i  jeździliśmy po pustyni, zaglądaliśmy do kolejnych starych szybów, ale nic z  tego nie wynikało. Brakowało nam jedzenia, dostawaliśmy tylko jeden kubek wody dziennie, no i najgorsze, kończyły nam się prochy. Tex przeszukał sterty ubrań należących do Rodziny i  wybrał coś, w  czym mógłby wtopić się w  tłum w  normalnym świecie, następnie wsiadł do dodge’a  power wagon rocznik 1942 i  zjechał wzdłuż Goler Wash do Panamint Valley. Nie miał za dużo paliwa, więc postanowił jechać skrótem przez na pół wyschnięte słone jezioro i  w  ten sposób szybciej dotrzeć do

Trona Road. Przez słoną masę jechało się jednak dość mozolnie i szybko skończyło mu się paliwo. Noc przespał na poboczu. Nazajutrz rano przypadkowy kierowca zabrał go na stację kolejową San Bernardino. Watson stwierdził, że jedzie do Teksasu, gdzie jego rodzice mają sieć supermarketów. Zamierzał przywieźć z  powrotem do komuny całą ciężarówkę żywności, ponieważ właśnie tego najbardziej im brakowało. Rodzice przesłali mu pieniądze, więc Watson kupił bilet i  ruszył w  drogę do Teksasu. Spędził tam trochę czasu, potem uciekł na Hawaje, skąd pojechał ponownie do Kalifornii, najpierw do Los Angeles, potem do Doliny Śmierci. Tam dowiedział się od napotkanego poszukiwacza złota, że pewnej nocy wszyscy członkowie Rodziny, z  Mansonem włącznie, zostali aresztowani. Rodzice znów przesłali Watsonowi trochę pieniędzy, za które Tex wrócił do Copeville w  Teksasie. Zdaje się, że wiódł tam zupełnie normalne życie, umawiał się z córką lekarza. Pod koniec listopada został zatrzymany przez swego kuzyna, szeryfa teksańskiego hrabstwa Collins, pod zarzutem morderstwa. Po wyjeździe Watsona Manson zaczął się niepokoić i nakazał wystawić „posterunki”. Dziewczyny kładły się w  dziurach i  okrywały od góry gałęziami, a  następnie z  ukrycia wypatrywały zagrożenia. Manson miał w  zwyczaju bić swoich wyznawców, więc gdy zaczęło brakować wody i żywności, a on robił się coraz mniej przyjemny, kolejne dziewczyny decydowały się na ucieczkę. W  tym czasie policjanci i  strażnicy parkowi mieli Barker Ranch pod obserwacją. Powoli przekonywali się, że członkowie tej grupy są na miejscu tylko nocą, a  o  świcie znikają. Dlatego też 9 października policja podeszła pod Barker Ranch z dwóch kierunków: od stromej i  trudnej drogi biegnącej wzdłuż Goler Wash oraz od strony Striped Butte Valley nad Mengel Pass, skąd pozostał długi, dwunastokilometrowy marsz w  dół na ranczo. Policjanci z  kalifornijskiej policji autostradowej wyposażyli uczestników akcji w  krótkofalówki, żeby obie zbliżające się do

siebie grupy mogły się komunikować. Oba zespoły miały się spotkać na Barker Ranch o świcie. Grupa funkcjonariuszy nadchodząca od strony Striped Butte Valley zaparkowała swoje terenowe radiowozy na szczycie Mengel Pass, a  potem zeszła stromym zboczem w  kierunku rancza. Tuż przed świtem obie grupy znalazły się w  zasięgu krótkofalówek. Grupa nadchodząca od zachodu, drogą wzdłuż Goler Wash, trafiła na śpiących na kocach w korycie strumienia Clema Grogana i nowicjusza imieniem Rocky. Obok Clema leżał jego obrzyn i 24 sztuki amunicji. Policjanci ich obudzili i  aresztowali za posiadanie strzelby z  obciętą lufą, podpalenie i  kradzież samochodów. Przedstawiciele organów ścigania wrócili do swoich terenówek i podjechali w pobliże Barker Ranch. Jeden z nich zajął pozycję wysoko na stromym zboczu nad Barker Ranch, powyżej miejsca znanego jako „bunkier”. Zaraz po świcie z  bunkra wyszła – za potrzebą – Sadie/Susan Atkins w czerwonym kapeluszu. Została zauważona przez policjantów, którzy – według relacji dziewczyn – oddali strzał w ukryty metalowy dach bunkra, aby wykurzyć stamtąd pozostałe dziewczęta. Aresztowane wówczas zostały: Leslie Van Houten, posługująca się nazwiskiem Louvella Alexandria; Sadie/Susan Atkins, posługująca się nazwiskiem Donna Kay Powell; Gypsy, podająca się za Manon Minette; oraz Brenda/Nancy Pitman, podająca się za Cydette Perell. W  głównym budynku rancza policja aresztowała Patricię Krenwinkel, posługującą się nazwiskiem Marnie K. Reeves. Zatrzymany został również niejaki Robert Ivan Lane, znany jako Soup Spoon, a  oprócz niego ujęto Lindę Baldwin, znaną jako Little Patti. W  raporcie z aresztowania znalazła się informacja, że część dziewczyn była nago: Gdy zatrzymano pierwszą grupę kobiet, kilka z  nich się rozebrało. Niektóre oddały mocz na ziemię w  obecności funkcjonariuszy. Na ich oczach kobiety się również rozbierały i przebierały.

Nieco dalej na północ, w niewielkim wąwozie między Barker Ranch a  Meyers Ranch, policja weszła do tak zwanego wysuniętego obozu, gdzie aresztowano: Sandy Good, która miała na ręku dziecko Sadie/Susan nazywane Zezo; Ouish, podającą się za Rachel S. Morse i  trzymającą na rękach Ivana, miesięczne dziecko Sandy Good, oraz Mary Ann Schwarm, znaną również jako Diane Von Ahn. Jedno z dzieci miało sporą ranę na twarzy, wszystkie były też dosłownie poparzone od słońca. Funkcjonariusze znaleźli w  Dolinie Śmierci „listę” z  nazwiskami osób, które miały zginąć. Wiele sekt tworzyło tego typu listy nienawiści czy wrogów. Według jednego z  raportów na liście Rodziny znajdowały się nazwiska 34 gwiazd i  biznesmenów. W  tym gronie wrogów znajdowali się także ci, którzy kiedyś grupie pomagali, potem jednak przestali to robić. Wśród rzeczy skonfiskowanych przez funkcjonariuszy z  hrabstwa Inyo policjanci z  LAPD znaleźli tajemniczy plecak z  materiałami, które mogły służyć za pomoc wizualną w  przygotowywaniu wspomnianej listy wrogów. W  raporcie policyjnym czytamy, że był to „wojskowy plecak”, w  którym znalazły się „64 czasopisma o życiu gwiazd kina i telewizji, trzy związane książki z biblioteki, jeden płócienny worek z napisem »Federal Reserve Bank of Dallas, No. 3« (typowy worek na banknoty), książeczka oszczędnościowa (…) na nazwisko John C. Farnsworth, Los Gatos, California (…), 1  książkę w  miękkiej oprawie Stranger in a  Strange Land Roberta A. Heinleina”. Czy ten plecak należał do Mansona? Czy przywiózł go z Los Angeles i okłamał w tej sprawie swojego adwokata Paula Fitzgeralda? Co właściwie robił w  tym plecaku worek z  logo rezerwy federalnej z  Dallas, skoro znajdowały się w  nim głównie czasopisma filmowe, na podstawie których miały powstawać listy ofiar? Może to być przyczynek do spekulacji, że w  tym worku przekazane zostały pieniądze za zabójstwo na zlecenie. Funkcjonariusz kalifornijskiego patrolu autostradowego Pursell, strażnik parkowy Powell i  jeszcze jeden strażnik

parkowy w  niedzielę 12 października wrócili w  okolice Barker Ranch, aby poszukać kolejnych pustynnych buggy i  przetrząsnąć liczne obozowiska Rodziny pod kątem nielegalnych materiałów. Jakiś kierowca powiedział im, że w  Goler Wash stoi porzucona ciężarówka. Odnaleźli starego chevroleta, ciągle jeszcze wyładowanego sporą ilością paliwa i zapasów. Na tej podstawie doszli do wniosku, że najwyraźniej pozostali członkowie grupy złodziei samochodów i  nudystów wrócili na teren Barker Ranch. Być może był wśród nich sam Manson. Pursell skontaktował się przez radio z  kolegami. Zapadła decyzja, że najwyższy czas ująć samego Jezusa/Diabła. Około godziny 17 tego samego popołudnia funkcjonariusze zajęli pozycje w  pobliżu Barker Ranch. Inna grupa policjantów ruszyła od strony Ballarat, przyczółku w  dolinie w  okolicy początków Goler Wash. Ze swojego punktu obserwacyjnego funkcjonariusz Pursell i  strażnik Powell zauważyli Mansona, gdy wchodził do domu w towarzystwie dwóch innych osób. Trzymał w ręku futerał na gitarę. Inny strażnik parkowy obszedł teren dookoła i  znalazł się w  przedniej części rancza, dzięki czemu mógł się spotkać z  funkcjonariuszami podchodzącymi wzdłuż Goler Wash od strony Ballarat. Z  domu dobiegały śmiechy i  odgłosy rozmów, należało więc założyć, że znajduje się tam większa grupa osób. Na miejscu pojawili się szef strażników parkowych Death Valley National Park oraz dwóch przedstawicieli biura szeryfa hrabstwa Inyo. Skontaktowali się przez radio z  funkcjonariuszem Pursellem, który zszedł w  dół zbocza na tyły domu, a  następnie zakradł się na porośnięty bluszczem boczny ganek. Potem kopnięciem otworzył drzwi i  powiedział: – Ręce do góry! – Wszedł i przemieszczał się wzdłuż ściany, żeby żaden z nich nie mógł zaatakować go od tyłu. Kazał wszystkim założyć ręce za głowy. Członkowie grupy Mansona powoli wykonali to polecenie. – Kazałem im wychodzić pojedynczo tyłem, a  tam przejmował ich funkcjonariusz Ward – opowiadał mi później

Pursell. Podobnie jak podczas nalotu na Spahn Ranch z  16 sierpnia funkcjonariusze znów zachodzili w  głowę, gdzie podział się Jezus. Było około wpół do siódmej wieczorem. Siedmiu rozczochranych członków bandy Mansona zostało wywleczonych z domu i skutych kajdankami. Na pustyni zmrok zapada szybko. Funkcjonariusz chodził po czteropokojowym domu z  jedyną świecą, jaką znalazł na stole w  jadalni. Zatrzymał się przy niewielkiej niebieskiej łazience, w  której znajdowały się betonowa wanna i  mała niebieska umywalka. Przytrzymał płonącą świecę w  pobliżu niewielkiej szafki pod umywalką i  dostrzegł wystające z  niej włosy. Potem zobaczył poruszające się palce, więc powiedział: – Dobra, wyłaź, tylko powoli. – Z  niewielkiej szafki wygrzebał się niski facet, który rzucił: – Cześć, jestem Charlie Manson. Manson trafił do aresztu hrabstwa Inyo. Kitty Lutesinger, ciężarna dziewczyna Roberta Beausoleila, została aresztowana podczas nalotów na Barker Ranch. Gdy sierżant Paul Whiteley i  funkcjonariusz Charles Guenther, zajmujący się sprawą morderstwa Hinmana z ramienia szeryfa hrabstwa Los Angeles usłyszeli o  zatrzymaniu Lutesinger, natychmiast pojechali do Inyo i  przewieźli ją na posterunek biura szeryfa w San Dimas na przesłuchanie. Gdy w  trakcie przesłuchań policjanci wspomnieli o  „komorach gazowych”, część członków Rodziny zaczęła mówić – i  to dość ochoczo. Na początku funkcjonariusze zasugerowali, że Kitty była jedną z  dziewczyn towarzyszących Beausoleilowi w  domu Gary’ego Hinmana. Ona odparła, że pojechały z  nim „Sadie i  Mary”, ale ona na pewno nie. Potem stwierdziła, że oni ten wyjazd do Hinmana po prostu „spieprzyli”, bo Manson wysłał ich tylko po pieniądze. Ludzie tacy jak Kitty mogli zdecydować się mówić również dlatego, że Manson wygrażał przez telefon „słabym ogniwom”. Manson powiedział coś takiego Clemowi Groganowi, gdy ten zadzwonił z  aresztu na Spahn Ranch po pierwszych aresztowaniach na Barker Ranch. Podobne groźby Manson

powtarzał, gdy po swoim zatrzymaniu dzwonił z  aresztu hrabstwa Inyo. Kitty naprawdę bała się o  swoje życie oraz o  życie swoich rodziców (którzy mieszkali niedaleko Spahn Ranch). Nazajutrz rano, 13 października, Whiteley i  Guenther polecieli z lotniska Ontario w Kalifornii do Independence, gdzie zamierzali porozmawiać z Sadie/Susan Atkins. Mieli przy sobie zdjęcia członków Rodziny. W  areszcie hrabstwa Inyo zgromadzonych zostało tak wielu ludzi Mansona, że trudno było prowadzić przesłuchania. Funkcjonariusze przetransportowali więc Sadie/Susan na posterunek w  Lone Pine, aby tam z nią porozmawiać. Podczas umiejętnie poprowadzonego przesłuchania Sadie/Susan przyznała się do udziału w morderstwie Hinmana, a potem zaczęła nawet coś paplać o Shortym Shei. Mimo to nie zgodziła się zarejestrować na taśmie 25-minutowej sesji. Następnie funkcjonariusze samolotem zabrali ją do Ontario, skąd przewieziono ją na posterunek w  San Dimas i  tam postawiono jej zarzut morderstwa. Gadatliwa morderczyni została zabrana do więzienia Sybil Brand w Los Angeles, gdzie zaczęła zdradzać kolejne sekrety.

ROZDZIAŁ 16

Przełom w sprawie Nocna rozmowa o morderstwie Zaraz po tym, jak szalona młoda zabójczyni nazwiskiem Susan Atkins została przetransportowana samolotem przez sierżanta Whiteleya i detektywa Guenthera z wydziału zabójstw w biurze szeryfa LA County do Los Angeles, gdzie postawiono jej zarzut morderstwa Gary’ego Hinmana, błyskawicznie odnalazła się w plotkarskich realiach aresztu dla kobiet. 6 listopada po południu zaczęła się zwierzać Virginii Graham, która trafiła za kratki za naruszenie zasad zwolnienia warunkowego, a  następnie w  nocy szczerze rozmawiała z  Ronni Howard, znaną również jako Shelly Nadel, kolejną osadzoną. Howard i Graham znały się od długiego czasu. Virginia Graham i  Sadie/Susan Atkins w  ciągu dnia wypełniały pewne przydzielone im obowiązki. Do 15.30 roznosiły wiadomości w różne miejsca, potem szły na obiad, by około 16.35 znaleźć się w  bloku 8000. Virginia właśnie wybierała się pod prysznic, gdy do jej łóżka podeszła Sadie i  zapytała, czy mogłaby przez chwilę z  nią porozmawiać. Virginia się zgodziła, więc zaczęły. Początkowo krążyły wokół tematu LSD, które 39-letnia Virginia po raz pierwszy w  życiu zażyła 1 października, na kilka dni przed aresztowaniem. Sadie miała za sobą setki tripów, więc znalazły wspólny temat. Potem Sadie zaczęła opowiadać o  sprawie z  Hinmanem, otwarcie przyznając się do udziału w  tym zabójstwie. Wtedy Virginia Graham skarciła ją za nadmierne gadulstwo. – Powiedziałam jej, że nie interesuje mnie za bardzo, co zrobiła, ale że moim zdaniem nie powinna o tym tyle mówić – wspominała później. Graham uprzedziła Sadie, że słyszała, że

czasem się zdarza, że aresztowani zwierzają się współwięźniom, a ci później na nich donoszą. Sadie odparła, że się nie martwi, bo spojrzała Virginii w oczy i wie, że może jej ufać. Potem Sadie zaczęła opowiadać o  Dolinie Śmierci i  aresztowanych tam ludziach, a  także o  Podziemnym Mieście dla wybranych. Zaczęła też mówić o  Mansonie. W  tym momencie ewidentnie się podekscytowała i  mówiła szybciej. Skąd ta reakcja? Zapewne wynikała z  faktu, że rozmawiały o zbrodniach i morderstwie. – Rozmawiałyśmy o zbrodniach, no i o tych, o morderstwach różnych i takich tam – wspominała Virginia Graham. Graham relacjonowała, że w  toku tej rozmowy Sadie powiedziała: – No i wiesz, jest jeszcze ta bieżąca sprawa. Są tak daleko od prawdy, że nie wiedzą nawet, co się dzieje. Chwila milczenia. – O czym ty mówisz? – O tej sprawie z Benedict Canyon. – Benedict Canyon? – Tak, Benedict Canyon. – Chyba nie masz na myśli Sharon Tate? – Właśnie tak – odparła Sadie. – Potem podekscytowała się jeszcze bardziej i  pod wpływem morderczej manii wyrzuciła z siebie te zgubne słowa: – Masz przed sobą tego, kto to zrobił. Kilkakrotnie Sadie zaczynała mówić głośniej i  Graham musiała ją upominać. Sadie opisała cały ten koszmar, podała szczegóły, przedstawiła scenariusz zbrodni. Graham zaczęła zadawać jej pytania, bo zastanawiała się, czy Sadie mówi prawdę. Dopytywała o  linę, o  to, w  co były ubrane ofiary, chciała przyłapać ją na jakimś kłamstwie. Wszystko wydawało się trzymać kupy, za wyjątkiem dwóch rzeczy: Sadie utrzymywała, że zostawiła odcisk dłoni na biurku w  salonie oraz że w całym tym zamieszaniu zgubiła gdzieś swój nóż. Tych dwóch informacji policja nie przekazała mediom. (Poza tym

gdyby odcisk dłoni rzeczywiście istniał, już wcześniej musiałby doprowadzić do zatrzymania Sadie). Rozmawiały nieco ponad godzinę. O 18 odbywała się zbiórka z  liczeniem więźniarek, więc zwierzenia musiały zostać przerwane, ale głowa Virginii Graham i  tak pełna była już niezapomnianej mieszanki szokujących informacji. Graham od razu udała się do Ronni Howard, z  którą znała się od 10 lat. Przekazała jej wszystko, co usłyszała od Sadie. Nie były w pełni przekonane co do prawdziwości jej słów, postanowiły jednak wyciągnąć od niej więcej. – Zadamy jej pytania o  to, co może wiedzieć tylko ktoś, kto naprawdę tam był – Graham powiedziała do Ronni. – Spróbujmy ją zapytać, jakie były kolory w sypialni, co mieli na sobie tamci ludzie. Sadie przeniosła się na pryczę bezpośrednio obok Ronni, mogły więc w  miarę bezpiecznie rozmawiać przez całą noc. Strażniczki prowadziły liczenie śpiących osadzonych co pół godziny, jeśli się jednak skorzystało z systemu czujek, można się było spotykać na niespełna półgodzinne intymne rozmowy. Tego samego dnia, 6 listopada, do aresztu hrabstwa Inyo w  Independence w  pobliżu Doliny Śmierci przyjechało trzech detektywów, którzy zajmowali się sprawą LaBianców. Chcieli porozmawiać z  członkami Rodziny Mansona, aresztowanymi podczas październikowych nalotów na ich kryjówkę na pustyni. Byli to sierżant Frank Patchett, sierżant Philip Sartuche oraz porucznik Burdick, wszyscy z LAPD. Manson, gdy sierżant Sartuche zapytał o  to, czy miał jakiś związek z morderstwami LaBianców lub Tate, tylko się żachnął: – Nie! – O  godzinie 13.30 porucznik A.H. Burdick z  wydziału technik kryminalistycznych w  LAPD, człowiek, który przed 90 dniami prowadził badanie poligrafem Williama Garretsona, rozpoczął przesłuchanie Leslie Van Houten. W swoim raporcie przygotowanym dla wydziału zabójstw i włamań LAPD napisał, że Leslie Van Houten wspominała o „pewnych rzeczach”, które pozwalały jej przypuszczać, że ktoś z  jej grupy był zamieszany w  morderstwa w  domu Sharon Tate, stwierdziła natomiast, że

nie ma żadnej wiedzy na temat zabójstwa państwa LaBianców. Nic konkretnego jednak nie powiedziała. Oświadczyła, że chce się nad tym zastanowić przez noc i  że nie wie, co powinna zrobić. Następnego dnia wzięła się w garść i odmówiła dalszego składania zeznań w tej sprawie.

8 lub 9 listopada Virginia Graham nie chciała wzbudzić u Sadie podejrzeń, więc zwlekała z powrotem do tematu morderstw. Jakieś dwa lub trzy dni po nocnej rozmowie zwróciła się do niej: – Hej, wiesz co… – Powiedziała jej, że około 1962 roku wraz z mężem była w domu przy 10050 Cielo Drive, bo zastanawiali się nad jego wynajęciem. – Nadal jest wykończony na biało-złoto? – To był kompletny blef, bo Graham nigdy tam nie była. – Yhm – odparła Sadie. 8 lub 9 listopada Sadie podeszła do łóżka Virginii z  magazynem filmowym w  ręku. Czasopismo było otwarte na zdjęciu Elizabeth Taylor i  Richarda Burtona. Sadie z  radością zdradziła Virginii listę przyszłych ofiar, na której znajdowali się Richard Burton (któremu planowali również odciąć genitalia), Elizabeth Taylor, Frank Sinatra, Tom Jones (którego piosenka właśnie w  tej chwili płynęła z  więziennych głośników) oraz Steve McQueen. Jednocześnie Sadie wyznała, że wizja zabijania Toma Jonesa zupełnie jej nie pasuje, bo Tom Jones ją podniecał. Wyraziła też swoje wrogie nastawienie do Franka Sinatry Jr. Sadie stwierdziła, że dla osób na tej liście planowała najbardziej okropną śmierć, prawdziwą rzeź. 12 listopada Virginia Graham miała przesłuchanie w sprawie warunkowego wcześniejszego zwolnienia z  odbywania pozostałej części kary. Podczas tego przesłuchania miała zapaść decyzja, że osadzona zostanie odesłana do kobiecego więzienia Corona State Prison. Tuż przed tym, zanim ją przeniesiono, za to zaraz po powrocie Sadie z sądu, przed którym toczyło się jej postępowanie, Virginia odbyła krótką rozmowę z  Ronni Howard na temat wyznania Sadie. Ronni powiedziała, że rozmawia z  Sadie co noc, i  dodała: – Ona jest strasznie dziwna. – Ronni wymyśliła, co mogą zrobić, aby potwierdzić prawdziwość opowieści Sadie. Stwierdziła, że wie, jakie to uczucie ugodzić kogoś nożem, bo kiedyś sama

ugodziła swego męża. Postanowiła zapytać o  to Sadie – o  to, jakie fizyczne odczucia wiążą się z wbiciem noża w czyjeś ciało. Na tej podstawie zamierzała ocenić prawdziwość jej opowieści. Virginia uznała, że na początek dobrze byłoby pogadać o  tripach po LSD, bo Sadie się od tego rozkręca. Przed przeniesieniem do Corona State Prison Virginia Graham zasugerowała Ronni, że jeśli dowie się czegoś więcej, mogłaby spróbować to wykorzystać w walce o wcześniejsze warunkowe zwolnienie. Ronni odparła, że do aresztu co chwila przyjeżdżają jacyś detektywi z  wydziału zabójstw i  że ma z  nimi kontakt w  związku z  wykonywaniem swoich codziennych obowiązków – więc po prostu powie któremuś z nich. Virginia przypomniała Ronni, że gdyby przekazywała władzom te informacje, powinna im też powiedzieć o niej. W  bloku 8000 w  Sybil Brand Institute światła gasły o  21.30. Tej samej nocy Sadie i  Ronni Howard rozmawiały twarzą w  twarz. Później Howard tak opisywała swoją metodę namawiania Sadie do zwierzeń: – Och, świetnie mi poszło z  wyciąganiem od niej informacji! Jak już mówiłam, rozmawiałyśmy o  tripie na kwasie. Wiecie, niezbyt wiele osadzonych dziewczyn brało kwas. Ja brałam, byłam więc pewnie jedną z  nielicznych, z  którymi mogła o  tym porozmawiać. Ronni wrzucała kwas 12 razy. Sadie odparła, że jej nic nie jest w  stanie zaszokować, że nie ma niczego, czego by nie próbowała. Potem, za namową Howard, rozmowa zeszła na upuszczanie krwi, a wtedy Susan Atkins szeptem przyznała się do zabójstw. Ronni zadała jej tak wiele pytań, że Sadie zaczęła zdradzać najróżniejsze szczegóły. Przez pięć albo sześć nocy z  rzędu, od 12 do 15 lub 16 listopada, Ronni Howard leżała obok Sadie Glutz i  gromadziła informacje. Najbardziej zaniepokoiło ją stwierdzenie, że morderstwa będą trwały dalej i  że będą miały czysto losowy charakter!

Susan Atkins, październik 1968, zaraz po przewiezieniu do Los Angeles, gdzie usłyszała zarzut morderstwa

Około 14 listopada Virginia Graham, przeniesiona już do Corona State Prison, postanowiła opowiedzieć o  tym, co usłyszała od Sadie/Susan Atkins. Wypełniła podanie o rozmowę z pracownikiem więzienia i wysłała je do psycholog doktor Very Dreiser wraz z adnotacją: „Doktor Dreiser, muszę porozmawiać z panią w bardzo ważnej sprawie”. Dreiser odesłała jej pisemną informację, że spotka się z  jej przełożoną. Wreszcie po około 12 dniach opowiedziała więziennemu doradcy, Mary Ann Domn, o wyczynach Rodziny Mansona i Susan Atkins.

17 listopada, przesłuchanie w Santa Monica Ronni Howard miała wiele różnych pseudonimów, występowała między innymi jako Shelley Joyce Nadell, Veronica Hughes, Veronica Williams, Connie Johnson, Connie Schampeau, Sharon Warren, Marjie Carter i Jean Marie Conley. Stanęła przed sądem Santa Monica Superior Court pod zarzutem fałszowania recept. W  Kalifornii oskarżonemu przysługuje jedna rozmowa telefoniczna przy każdej wizycie w  sądzie, więc Ronni zadzwoniła do LAPD w  Hollywood, bo to tamtejsi funkcjonariusze prowadzili śledztwo w  sprawie Tate. Przekazała im, że Sadie przyznała się do winy. Z  sądu Ronni Howard wróciła do aresztu Sybil Brand, a  tam odwiedzili ją funkcjonariusze Brown i  Mossman z  LAPD. Zabrali ją do izolatki i  rozmawiali przez jakieś 1,5 godziny. Ronni przekazała im większość informacji otrzymanych od Sadie/Susan Atkins, pominęła jedynie personalia niektórych zamieszanych w to osób. Na policjantach duże wrażenie zrobiło to, że Sadie powiedziała Ronni rzeczy, jakie mógł wiedzieć jedynie morderca – na przykład o  zgubionym w  domu nożu myśliwskim. 17 listopada do spraw zabójstw w  domu Polańskich przypisani byli jeden porucznik i pięciu detektywów. Gdy tylko pojawiły się informacje od Ronni Howard, śledztwo ruszyło z  kopyta, zajęło się nim dwóch poruczników i  16 innych ludzi. Dzięki zeznaniom Howard/Nadell, motocyklisty Dana DeCarla, Kitty Lutesinger, Gregga Jakobsona i  innych sprawa została szybko rozwiązana.

23 listopada Wieczorem sierżanci Patchett i  McGann przesłuchali Ronni Howard, znaną również jako Shelley Nadell, w  areszcie Sybil Brand w  Los Angeles. Nazajutrz Howard została przeniesiona z  bloku, w  którym spała obok Sadie/Susan Atkins. Nie mogła zostać z  nią w  tym samym budynku, żeby sąd nie nabrał podejrzeń, że policja usiłowała zastawić na Atkins pułapkę i podstępem wymusić przyznanie się do winy.

26 listopada Sadie Glutz/Susan Atkins została przesłuchana w Santa Monica w sprawie zabójstwa Hinmana. Jako obrońca z urzędu został jej wyznaczony Richard Caballero, były asystent prokuratora okręgowego. Caballero przeprowadził z Atkins długą rozmowę, podczas której przedstawił jej obszerne zeznania obciążające, złożone przez jej współwzięźniarkę. Adwokat przekonał ją, że przemawiające przeciwko niej dowody są niepodważalne. Powiedział, że tylko pełne przyznanie się do winy w  sprawie wszystkich popełnionych morderstw i gotowość do współpracy z  policją być może pomogą jej uniknąć komory gazowej. Oskarżona na to przystała i to tak naprawdę był koniec sprawy. Tego samego dnia Virginia Graham, która przez pewien czas przebywała w  jednej celi z  Atkins, wyznała doradczyni z  Corona State Prison o  tym, co o  zabójstwach usłyszała od Atkins. Tego samego popołudnia sierżant Mike Nielsen z  LAPD nagrał zeznania Graham w Corona State Prison.

28 listopada Pułkownik Tate wszczął procedurę spadkową po Sharon. W  dokumentach wyszczególnione zostały następujące aktywa: 37 200 dolarów w gotówce, brak akcji, brak obligacji, samochód o wartości 5700 dolarów, łącznie 45 400 dolarów. Tego samego dnia sierżant Mike Nielsen z wydziału zabójstw i włamań w LAPD zadzwonił do Josepha Krenwinkela i zapytał o  miejsce pobytu jego córki Patricii. Joseph stwierdził, że jego córkę można znaleźć w  Mobile w  Alabamie (dokąd udała się w  pośpiechu po nalotach na Barker Ranch i  po tym, jak w  areszcie w  hrabstwie Inyo przepytywano ją w  sprawie morderstw LaBianców). Kilka dni później została zatrzymana w Mobile, gdzie mieszkała u ciotki. 30 listopada w  Copeville w  Teksasie pod zarzutem morderstwa zatrzymano Charlesa Dentona Watsona.

1 grudnia O godzinie 14 Edward Davis, komendant policji w Los Angeles, pojawił się na konferencji prasowej zwołanej w Parker Center, komendzie głównej tamtejszej policji. Na miejscu byli Paul Whiteley i  Charles Guenther, funkcjonariusze wydziału zabójstw w  biurze szeryfa, którzy odegrali istotną rolę w  pojmaniu grupy Mansona, nie dostali jednak zgody na aktywny udział w tej konferencji. Komendant Edward Davis ogłosił, że sprawa morderstw Tate-LaBiancaSebring-Folger-Frykowski-Parent została rozwiązana. Stając przed 15 mikrofonami i  kilkoma kamerami, Davis stwierdził, że po 8750 godzinach pracy policjantów udało się unieszkodliwić grupę Mansona. Na całym świecie prasa donosiła, że sprawa została rozwiązana. Paul Tate chciał być obecny przy stawianiu zarzutów Mansonowi. Porucznik Robert Helder z  LAPD się zgodził. Jak wynika z jednej z relacji, na miejsce przywiózł go znajomy. Nie mogli znaleźć miejsca do parkowania, więc pułkownik Tate wysiadł i  poszedł sam. Jego znajomy podobno nalegał, aby pułkownik zostawił broń w samochodzie. Mansona strzegło 10 funkcjonariuszy – po dwóch po jego bokach, trzech z  przodu i  trzech z  tyłu. Paul Tate uznał, że Manson go rozpozna, więc zdjął okulary przeciwsłoneczne, a  następnie wbił w  niego wzrok. Później pisał o  tym dniu: „Idący metr obok mnie Manson przekręcił się, a  potem zaczął się cofać, aby kontynuować ten pojedynek na spojrzenia”. Coś dobiegło końca, ale z  pewnością nie był to koszmar ani ból po zmarłych. W żaden sposób nie dało się już sprawić, żeby niedoszła matka mogła wejść do świeżo odmalowanego dziecięcego pokoju, gdzie czekały na nią nowe ubranka i używany fotel bujany, który matka przywiozła jej, żeby mogła w nim kołysać swoje narodzone właśnie niemowlę.

Coda O Sharon Twój syn miałby dziś  ile? Byłby pewnie dobrze po czterdziestce, a Ty  gdybyś ciągle jeszcze grała, byłabyś świetna w komediowych rolach babć. To byłoby Sprawiedliwe. Nie jest zaś sprawiedliwa ta niewypowiedziana tragedia, która Cię spotkała. Niesprawiedliwe są też te niewyjaśnione wątki strzępiące się jak stare koronki,  które jeszcze dziś nawet po kilkudziesięciu latach ciągle nie dają nam spać. Ed Sanders

Sharon w niebie

Posłowie Niejasne wątki w sprawie Jedną z  największych nierozwiązanych tajemnic jest to, dlaczego tamtej gorącej nocy grupa Mansona postanowiła udać się na Cielo Drive. Matka Sharon Tate zastanawiała się nad tym nawet po 20 latach od zbrodni, gdy spotkałem się z nią w 1989 roku. Jej zdaniem ludzie Mansona dostali cynk, że tego wieczoru Sharon nie będzie w domu. Wydawało jej się, że ktoś mógł przekazać taką informację członkom Rodziny. Doris Tate spekulowała, że ktoś mógł zwrócić uwagę na brak czerwonego ferrari Sharon (samochód stał u  blacharza), zadzwonił do Mansona, a  wtedy zaczął się atak. Gdzie podczas zabójstw był dozorca posiadłości? Te tajemnice pani Tate bardzo chciała wyjaśnić, nie dawały jej spokoju od długiego czasu. Po raz pierwszy relacjonowaniem tej sprawy oraz poszukiwaniem informacji i  materiałów na ten temat zająłem się ponad 40 lat temu. Przez cały ten czas pewne rzeczy zdawały się nie mieć sensu. Nieustannie przypomina mi się cytat z  powieści Trzeci człowiek Grahama Greene’a: „Nie istnieją kompletne akta osobowe; żadnej sprawy nie można nazwać zamkniętą, nawet po 100 latach, gdy wymrą wszyscy jej uczestnicy”. Jednym z takich niewyjaśnionych wątków tej historii jest rola tajemniczej angielskiej sekty satanistycznej, która działała na terenie Los Angeles w 1967 i 1968 roku. W  latach 1968–1969 Manson wysłał jednego ze swoich najwierniejszych wyznawców, Bruce’a  Davisa, na dziwną wyprawę do Anglii. Davis nawiązał tam kontakt z  liderem pewnej sekty satanistycznej – z  Anglikiem, który tę grupę założył. Dowiedziałem się o  tym od Paula Whiteleya,

emerytowanego detektywa z  wydziału zabójstw biura szeryfa hrabstwa Los Angeles, który istotnie przyczynił się do zatrzymania Mansona i jego ludzi. Robert Beausoleil, z  którym rozmawiałem w  więzieniu San Quentin już po tym, jak skazano go za zabójstwo Gary’ego Hinmana, powiedział mi, że Rodzina Mansona spotykała się z  angielskimi satanistami w  domu Spiral Staircase w  Topanga Canyon. Później potwierdziła to Patricia Krenwinkel. (Spiral Staircase to stojący na uboczu dom u  wylotu Topanga Canyon w  pobliżu Pacific Coast Highway. Stał za Raft Restaurant przy Topanga Canyon Lane. Nazwa nawiązuje do spiralnych schodów, którymi wchodziło się do środka. Budynek został już wyburzony). Symbole tej angielskiej sekty satanistycznej haftowały w  okresie pobytu w  areszcie, w  początkowej fazie procesu sądowego, oskarżone, którym postawiono zarzuty zabójstw w sprawie Tate-LaBianca. Jesienią 1967 roku Dianne Lake miała 14 lat i pełną zdolność do czynności prawnych, ale mieszkała wraz z  rodzicami na terenie komuny Hog Farm na obrzeżach Los Angeles. Z Rodziną Mansona zetknęła się właśnie w  domu Spiral Staircase w  Topanga Canyon. Postanowiła do nich dołączyć. Pozostała z  nimi aż do masowych aresztowań jesienią 1969 roku, choć miała wtedy zaledwie 16 lat. Została jednym z  najważniejszych świadków w  procesach Tate-LaBianca, w  okresie trwania rozpraw – jako nieletnia – trafiła pod kuratelę Jacka Gardinera, śledczego w prokuraturze okręgowej hrabstwa Inyo, oraz jego żony. Opowiadała Gardinerowi, że pamiętała spotkania z  angielską grupą satanistyczną. Powiedziała mu, że Rodzina dostała od Anglików pieniądze i  że sataniści spodziewali się, że ludzie Mansona do nich dołączą. Dianne mówiła też, że niecodzienne praktyki seksualne w  grupie Mansona zostały przejęte właśnie od Anglików, podobnie jak praktyka zażywania narkotyków. Jack Gardiner powiedział Larry’emu Larsenowi, że pod koniec 1969 roku w  areszcie w  hrabstwie Inyo o  angielskiej

sekcie satanistycznej mówili również inni członkowie Rodziny, między innymi Leslie Van Houten i  młody chłopak, niejaki Christopher Zero. Zero, który naprawdę nazywał się John Philip Haught, został zastrzelony lub popełnił samobójstwo w  bardzo dziwnych okolicznościach w  swoim domu w  Venice, zaledwie kilka tygodni po zwolnieniu z aresztu w hrabstwie Inyo. Dianne Lake mogła również zasugerować Jackowi Gardinerowi, że na Barker Ranch pochowane są ciała ofiar innych zabójstw, gdzieś w górach powyżej Doliny Śmierci, gdzie w  październiku 1969 roku aresztowano Mansona i  jego ludzi. W  1974 roku Gardiner wysłał detektywa z  hrabstwa Inyo na poszukiwania czterech grobów. Miały się znajdować mniej więcej 150 metrów za Barker Ranch, tam gdzie aresztowano Mansona. Detektyw wykonał polecenie, ale żadnych grobów nie znalazł. Gdy w  latach 1967–1968 angielska grupa satanistyczna przebywała w Los Angeles, John Phillips, utalentowany, ale nie do końca rozsądnie myślący trubadur, lider grupy The Mamas and the Papas, podarował Anglikom 25 tysięcy dolarów. We współpracy z Larrym Larsenem, prywatnym detektywem z  Los Angeles, całymi latami analizowaliśmy różne aspekty kontaktów i aktywności Rodziny, przyglądaliśmy się też sprawie zamachu na Roberta Kennedy’ego. Larsen był wyjątkowym śledczym – wyróżniał się odwagą, uczciwością i przywiązaniem do najwyższych standardów moralnych. W sierpniu 1972 roku, w  niecały rok po wydaniu książki The Family, Larry informował, że nawiązał bliskie relacje z  zespołem śledczych wywiadu skarbowego, IRS Intelligence. Miało to miejsce krótko po aresztowaniach członków Bractwa Wiecznej Miłości Timothy’ego Leary’ego (grupa zleciła organizacji Weather Underground organizację ucieczki Leary’ego z  więzienia). To właśnie podczas spotkania z  przedstawicielami wywiadu skarbowego Larsen dowiedział się, że szef angielskiej organizacji satanistycznej zwerbował wcześniej Mansona. Za pośrednictwem Larsena poproszono mnie o  pomoc w  ujęciu Timothy’ego Leary’ego, ja jednak odmówiłem, ponieważ moim

zdaniem Leary nie zrobił nic, co by uzasadniało jego aresztowanie. Larsen zbierał również materiały dla autorów innych tekstów. W  1974 roku pomagał Alexandrowi Cockburnowi w  gromadzeniu materiałów do artykułu o  Sirhanie Sirhanie. Wtedy też trafił na informacje o śledztwie prowadzonym przez Richarda Smitha, śledczego kryminalnego z  Immigration and Naturalization Service. Śledztwo dotyczyło aktywności grupy satanistów angielskiego pochodzenia, którzy znaleźli się w Ameryce w latach 1967, 1968 i 1969. Dochodzenie poruszało nie tylko kwestię aktywności tej sekty, ale i sprawę zamachu na Roberta Kennedy’ego, działalności Sirhana Sirhana oraz poczynań Charlesa Mansona i  śmierci Sharon Tate. Larry Larsen pozyskał wtedy wiele wiarygodnych informacji bezpośrednio od Richarda Smitha. Pochodziły one z prowadzonego przez niego dochodzenia. Richard Smith sporządził raport na temat angielskich satanistów latem 1974 roku. Usiłował uruchomić pełne, formalne dochodzenie w sprawie aktywności angielskiej grupy satanistycznej. Planował wysłać śledczych z  Frankfurtu do Londynu na rozmowy z  przedstawicielami Scotland Yardu i innymi informatorami. Proponował również, aby pracownicy terenowego oddziału INS w  Mexico City przyjrzeli się aktywności angielskich satanistów w  Meksyku. Potem jednak jego przełożony zwrócił uwagę, że na liście członków sekty znalazło się nazwisko córki pewnego prominentnego amerykańskiego kongresmena. Z  tego – a  także z  innych powodów – jego przełożony postanowił nie drążyć tej sprawy. Larsen usłyszał, że Smith otrzymał polecenie przekazania całej dokumentacji ze śledztwa swoim przełożonym w INS w Nowym Jorku. Smith nie otrzymał również zgody na spotkanie z odsiadującym wyrok Sirhanem Sirhanem. Larsen miał możliwość zapoznania się z  treścią raportu Smitha. Stwierdzał on, że członkowie angielskiej sekty satanistycznej zaprosili Sirhana Sirhana na kilka przyjęć sponsorowanych przez ludzi ze środowiska telewizyjnego z Los

Angeles. Jedno z  tych przyjęć miało miejsce w  domu Sharon Tate. Podejmowano tam rzekomo czynności o  charakterze rytualnym, miało też dochodzić do niecodziennych aktów seksualnych. W  faktycznym raporcie Smitha, którego kopię otrzymałem po latach, znalazło się stwierdzenie, że Sirhan Sirhan „wziął udział w  kilku przyjęciach wyprawionych w  imieniu organizacji przez osobistości telewizyjne. Odprawiano tam rytuały, zwykle związane z  dewiacjami seksualnymi i  intensywnym zażywaniem narkotyków. Jedno z tych przyjęć odbyło się w domu Sharon Tate”. Stwierdzenia te były rzekomo oparte na raporcie ze śledztwa prowadzonego przez FBI w pierwszym okresie po zamachu na Roberta Kennedy’ego, którego kopię otrzymał Richard Smith. Raport FBI łączący Sirhana z  angielskimi satanistami, choć niemal w  całości ocenzurowany, otrzymała również policja w  Yonkers, prowadząca kilkadziesiąt lat później dochodzenie w  sprawie Syna Sama, czyli amerykańskiego seryjnego mordercy Davida Berkowitza. Śledczy z  Yonkers ustalili, jakie informacje zostały w  raporcie ocenzurowane. Pokrywały się one z  ustaleniami funkcjonariusza INS z  1974 roku. Mówiły o tym, że Sirhan Sirhan bywał na przyjęciach organizowanych w  imieniu angielskich satanistów, w  tym na imprezie w  domu Sharon Tate. Jak twierdził Carl George, reporter telewizji CBS, którego poznałem podczas procesów w  sprawie Tate-LaBianca, jeden z detektywów wydziału zabójstw biura szeryfa powiedział mu, że potrafi powiązać Sirhana Sirhana w  Pasadenie z  jednym z członków angielskiej sekty satanistycznej. W  raporcie Richarda Smitha z  INS znalazło się stwierdzenie, że organy ścigania z  Los Angeles miały informatorkę, która doniosła, że angielscy sataniści zlecili Mansonowi zabójstwo Sharon Tate. Larsen zapytał Smitha o tę informatorkę i usłyszał, że kobieta znajdowała się w  jednym pomieszczeniu z  satanistami, gdy zapadła decyzja o  zleceniu Mansonowi zabójstwa aktorki. Larsen napisał w  raporcie dla mnie, że powodem zlecenia jej morderstwa miało być „coś, co Tate

przypadkowo usłyszała, a czego usłyszeć nie powinna. Miało to dotyczyć Sirhana Sirhana albo być informacją o nim”. W  tym momencie rozmowy Larry’ego Larsena z  Richardem Smithem – trwała ona półtorej godziny lub dłużej i przebiegała w bardzo otwartej atmosferze – Smith obszernie odpowiadał na pytania i  pokazywał posiadane dokumenty – padło pytanie, które paść musiało. Larry opisywał to tak: – No i wtedy zadałem oczywiste pytanie: „Co takiego miała rzekomo usłyszeć Sharon Tate?”, na co Smith odparł: „Na ten temat nie mogę rozmawiać. To kwestia bezpieczeństwa państwa”. Potem zapytany przez Larsena Smith powiedział, że nie ma to nic wspólnego z  pułkownikiem Paulem Tate’em ani jego działalnością w wywiadzie. Larsen otrzymał te informacje 4 października 1974 roku. Sporządzona przez Smitha lista poufnych informatorów zaczynała się od L-1 i  kończyła na L-6. FBI nie zostało na nią wciągnięte, ale Larsen ustalił, że agencja ta była jednym ze źródeł informacji. Jak już wspominałem wcześniej, na liście członków grupy satanistycznej znalazła się córka prominentnego liberalnego kongresmena z Nowego Jorku. Jak sugerował Larsen, to właśnie z  tego powodu śledztwo Smitha zostało przerwane, a  on otrzymał polecenie przekazania dokumentacji swoim przełożonym. Smith polecenie wykonał, ale zachował kopię raportu. Smith dalej pracował w  administracji rządowej i  potwierdził fakty ustalone w  toku swojego śledztwa, między innymi na podstawie dalszych rozmów prowadzonych w  kolejnych miesiącach i  latach przez Larry’ego Larsena. Funkcjonariusz INS był jeszcze co najmniej dwukrotnie przesłuchiwany w sprawie sformułowań zawartych w jego raporcie, raz w 2000 i  raz w  2004 roku. W  tamtych latach realizowałem pewien projekt z  Maurym Terrym, autorem książki The Ultimate Evil. Maury i  ja wpadliśmy na pomysł, jak skontaktować się z Richardem Smithem. Pomogłem Maury’emu przygotować listę pytań, które w 2004 roku zostały przesłane Smithowi, wówczas

funkcjonariuszowi INS w  dużym mieście na zachodzie Stanów Zjednoczonych. Chociaż od sporządzenia pierwotnej wersji raportu minęło 30 lat, Smith nadal nie chciał ujawnić, co takiego miała usłyszeć Sharon Tate o  zabójstwie Roberta Kennedy’ego, co mogło doprowadzić do jej morderstwa i czego nie można ujawnić z uwagi na „bezpieczeństwo państwa”. Te kwestie nie dają mi spokoju od ponad 40 lat i  czuję obowiązek poruszenia ich w  tym posłowiu (część z  nich rozważyłem już w  2002 roku w  zaktualizowanym wydaniu mojej książki The Family). W  okresie, w  którym odbywały się przyjęcia angielskich satanistów, Sharon Tate mieszkała w  dwóch domach: (1) „rezydencji Cary’ego Granta” w  Santa Monica, wynajętej od Briana Aherne’a, oraz w (2) apartamencie na czwartym piętrze Chateau Marmont, który Tate i Polański zajmowali późną zimą i wiosną 1968 roku. Od pewnego muzyka wiem, że wiosną 1968 roku był na przyjęciu w  Chateau Marmont i  że widział tam kogoś, kogo rozpoznał jako Sirhana Sirhana. Mój rozmówca twierdził, że przyjęcie nie odbywało się w  apartamencie Sharon Tate w  Chateau Marmont, ale w  pokojach jej znajomego, fotografa. Sharon miała być tam obecna. Podczas przyjęcia wszyscy byli ubrani, mój rozmówca nie zauważył żadnych zachowań o  charakterze seksualnym. Informacje przekazane mi przez tę osobę nie były w  żaden sposób powiązane z  relacją Richarda Smitha. Jeśli chodzi o  samego Larry’ego Larsena, to w  latach 1975– 1980 pracował on biurze szeryfa hrabstwa Los Angeles, a  jego bezpośrednim przełożonym był członek rady nadzorczej tegoż hrabstwa, Baxter Ward. Do obowiązków Larsena należało wspieranie Warda w  prowadzeniu dochodzenia w  sprawie śmierci senatora Kennedy’ego. W  tamtym okresie Larry utrzymywał też kontakt z  legendarnym agentem wywiadu skarbowego, Johnem Daleyem, który pracował akurat w  Kalifornii. To Daley w  1972 roku badał powiązania szefa związków zawodowych

International Brotherhood of Teamsters Franka Fitzsimmonsa z  administracją prezydenta Nixona. Daley i  inni agenci IRS dowiedzieli się od przedstawicieli International Brotherhood of Teamsters, że podczas kampanii prezydenckiej z  1972 roku związek zawodowy przekazał bezpośrednio Nixonowi około 500 tysięcy dolarów, a oprócz tego wpływały również inne datki na rzecz CREEP (Committee to Re-Elect the President). O  pieniądzach płynących do Nixona agenci dowiedzieli się podczas przesłuchiwania Fitzsimmonsa i  jego współpracowników, którzy liczyli na to, że dzięki przekazanym informacjom uda im się uniknąć odpowiedzialności karnej za inne występki. Gdy w 1972 roku Nixon został wybrany na drugą kadencję, w prywatnym pomieszczeniu w Białym Domu doszło do jego spotkania z  Frankiem Fitzsimmonsem. Obecny był również prokurator generalny Richard Kleindienst, któremu Nixon polecił przyjrzeć się wszystkim toczącym się postępowaniom przeciwko IBT i  zadbać o  to, by Fitzsimmonsowi i  jego współpracownikom nie stała się żadna krzywda. Sprawa ta została opisana w  książce Anthony’ego Summersa The Arrogance of Power: The Secret World of Richard Nixon (polecam na przykład rozdział 28). John Daley pogłębiał również informacje na temat zabójstwa Sharon Tate. Larry Larsen poznał niektóre z jego ustaleń. Daley dowiedział się od małżeństwa z  Los Angeles, że lider angielskich satanistów pojawił się przejazdem w  Kansas City, spotkał się tam z  „dwoma braćmi”, a  potem udał się do Kalifornii, gdzie zlecił Mansonowi zabójstwo Sharon Tate. Cena za życie Tate miała wynosić 25 tysięcy dolarów. Informatorka Daleya twierdziła, że na własne oczy widziała, jak Manson dostał to zlecenie. Zapytałem Paula Whiteleya i  Charlesa Guenthera, emerytowanych obecnie funkcjonariuszy wydziału zabójstw w biurze szeryfa, o tę rzekomą informatorkę, ale obaj zaprzeczyli, jakoby kiedykolwiek kogoś takiego przesłuchiwali albo wiedzieli, o  kogo może chodzić. Larry Larsen dotarł do funkcjonariusza wywiadowczego biura szeryfa hrabstwa Los Angeles, od którego Richard Smith mógł się dowiedzieć

o  zleceniu zabójstwa Sharon Tate (rzekomo z  powodu posiadanych przez nią informacji o  Sirhanie Sirhanie). On jednak stwierdził, że nie był informatorem Smitha. Larsen rozmawiał ze Smithem wiele razy, a ten ani razu nie wycofał się z tego, co napisał w raporcie z 1974 roku. W styczniu 1971 roku, w toku pierwszego śledztwa w ramach prac nad moją książką The Family, Larry Larsen rozmawiał z  kobietą, która spisywała na maszynie raporty prywatnych detektywów zatrudnionych do pracy przy sprawie morderstw Sharon Tate, Jaya Sebringa i  innych. Kobieta pracowała przy tym przez wiele miesięcy. Jeden z  detektywów przyglądał się aktywom zdeponowanym w  Kansas City w  stanie Missouri na nazwiska Susan Atkins, Charles Manson oraz Bill Vance (ten ostatni był jednym z  najważniejszych współpracowników Mansona). Ten sam detektyw zwrócił również uwagę na nadmorskie miasto Corpus Christi w Teksasie. Najważniejsze pytanie brzmi jednak tak: czy Sharon Tate mogła mieć choćby pobieżne związki ze zorganizowaną grupą okultystyczną, a  konkretnie wspomnianymi angielskimi sataniś? Na myśl od razu przychodzi wywiad ze Steve’em McQueenem, wieloletnim przyjacielem Sharon. Aktor udzielił go w  1980 roku, niedługo przed swoją śmiercią (treść tej rozmowy została przytoczona wcześniej). Rozmówca zapytał McQueena o  jego związki z  okultyzmem, a aktor odparł: – Zetknąłem się z  tym. Jay Sebring był moim najlepszym przyjacielem. Sharon Tate była moją dziewczyną. Spotykaliśmy się przez jakiś czas. Ostatecznie nie ucierpiałem, moje nazwisko nigdy nie zostało w  to wmieszane. Jay miał romans z  dziewczyną czarownika. Nie wiem, czy to było w  moim najlepszym interesie, ale zawsze byłem temu przeciwny. Obracałem się w  towarzystwie, które miało mnie za porządnego faceta, ale i tak wykręcili mi niezły numer. Ogólnie jestem temu wszystkiemu przeciwny. Dalej McQueen mówił, że w  okultyzmie podobały mu się „kobiety, prochy, bieganie w kółko. Nic więcej”. Dodał też: – Ale

ja nie wiedziałem, że mam do czynienia z  okultyzmem. To wszystko jedna wielka bzdura. Naprawdę nie wiedziałem, z  czym mam do czynienia, ale na szczęście zdążyłem się dowiedzieć, zanim poszedłem na jakiekolwiek spotkanie. Wcześniej nie miałem o tym pojęcia, zawsze byłem temu przeciwny. To nie dla mnie. Szczególnie ciekawe są słowa: „zanim poszedłem na jakiekolwiek spotkanie”. Ale jakie spotkanie? Zapytałem trzy osoby z  grona bliskich znajomych Sharon Tate, czy miała ona jakiekolwiek związki z  okultyzmem albo jakąś grupą okultystyczną. Wszyscy troje – Joanna Pettet, Sheilah Wells i  Shahrokh Hatami – zaprzeczyli, żeby Tate się w  coś takiego angażowała. To oczywiście nie oznacza, że Sharon nie mogła przypadkiem dowiedzieć się o  śmierci Roberta Kennedy’ego czegoś, co ostatecznie doprowadziło do jej śmierci. Podczas swego dochodzenia Richard Smith z  INS korzystał z  informacji otrzymanych od FBI. W  związku z  tym na myśl przychodzi (wspominany już w  tej książce) artykuł dwóch reporterów „New York Daily News”, napisany w  pierwszych dniach po śmierci Sharon Tate i  oparty na rozmowach z  uczestniczącym w  dochodzeniu funkcjonariuszem federalnej agencji antynarkotykowej. Na podstawie informacji dostarczonych przez tego agenta obaj reporterzy napisali artykuł, który ukazał się 13 sierpnia i nosił tytuł Believe Cultist Hired Sharon Killer. Ponad 40 lat później rozmawiałem z  Williamem Federicim, a  on dalej obstawał przy przedstawionej w  tamtym tekście wersji wydarzeń. Zapytałem go, skąd przedstawiciel agencji antynarkotykowej (wówczas było to Bureau of Narcotics and Dangerous Drugs, dziś agencja nazywa się Drug Enforcement Administration) miałby mieć wiedzę o  śledztwie w  sprawie zabójstwa Sharon Tate. – Oni byli w  to włączeni od samego początku – odparł Federici. – Pracował nad tym cały sztab ludzi, również z  BNDD. – Federici poprosił swoich znajomymi w  organach ścigania w  Nowym Jorku, żeby ktoś stamtąd skontaktował się z  organami ścigania w  Los Angeles i  wstawił

się za nim. Tak też doszło do spotkania z agentem od narkotyków. – Treść tamtego artykułu oddaje to, czego się dowiedzieliście od agenta? – zapytałem. – Tak. Artykuł Federiciego-McGoverna był już tu przytaczany, ale warto przytoczyć go ponownie. Zaczynał się tak: Jak ujawnili dziś przedstawiciele władz, piękna Sharon Tate i cztery inne osoby mogły zginąć z  rąk zabójcy działającego na zlecenie jednego z  członków sekty, która regularnie odprawiała seksualno-narkotykowe rytuały w jej ekskluzywnym domu w Bel Air.

Dalej można w  nim przeczytać, że do sekty należało „wiele znanych osobistości Hollywood i  liczni wysoko postawieni menedżerowie show-biznesu”, a  także że w  domu Sharon Tate znaleziono „różnego rodzaju przedmioty kojarzone z  aktywnością sekt: czarne skórzane maski, bicze, liny i łańcuchy”. Grupa liczy blisko 50 stałych członków, ale się powiększyła, ponieważ znajomi Sharon zaczęli zapraszać do udziału w  niej przypadkowe osoby zapoznane w  ekskluzywnych hollywoodzkich dyskotekach. W  grupie wyczuwa się tęsknotę za dawnym Hollywood. Inspiracją dla jej poczynań stają się fantazje z lat trzydziestych.

17 sierpnia w „Daily News” ukazała się kontynuacja tamtego artykułu, tym razem autorstwa innego reportera. Znalazło się tam stwierdzenie: Ze źródeł bliskich śledztwu dowiedzieliśmy się, że dzień po tym (jak Polański wylądował na lotnisku międzynarodowym w  Los Angeles), odbyło się „szalone przyjęcie”, w którym wzięli udział „najwięksi dziwacy i pomyleńcy” w Hollywood. Jak informują nasze źródła, Sharon i pozostała czwórka mogli zginąć z rąk zabójcy działającego na zlecenie członka sekty regularnie organizującej w  domu Polańskiego seksualno-narkotykowe rytuały.

Z  Michaelem McGovernem zaprzyjaźniłem się, gdy w  1970 roku obaj relacjonowaliśmy proces Mansona, Krenwinkel, Atkins i  Van Houten. Opowiedział mi o  swoim źródle –

przedstawicielu agencji antynarkotykowej – oraz okolicznościach spotkania, do którego doszło w  restauracji w  Los Angeles. Powiedział również, że to od tego funkcjonariusza dowiedzieli się o  czarnych kapturach i  dziwnych czarnych fartuchach w  kształcie odwróconego asa pik. Czy to część tej niesprawiedliwej histerii, przeciwko której buntowali się Roman Polański i rodzina Sharon Tate? Cóż, troje przyjaciół Sharon Tate – aktorki Joanna Pettet i  Sheilah Wells oraz fotograf Shahrokh Hatami – twierdziło dość zgodnie, że w dniach bezpośrednio poprzedzających zabójstwa Sharon nie sprawiała wrażenia zaniepokojonej jakimiś nowymi wieściami. Oczywiście zabójcy mogli nie znać prawdziwego powodu, dla którego Manson polecił im przeprowadzić atak. Co najmniej jedno z  nich, ale i  wszyscy, mogli myśleć, że niniejszym rozpoczynają wojnę rasową. Co najmniej jedno z  nich mogło działać pod wpływem hipnozy bądź całkowicie automatycznie w  związku z  ciągłym kontaktem z  sektobełkotem. Ktoś mógł wierzyć, że tworzą naśladowcze miejsce zbrodni, aby uwolnić swego brata, Bobby’ego Beausoleila. Postanowiłem raz jeszcze napisać do Charlesa Mansona, aby spróbować wyjaśnić to, czego Larry Larsen dowiedział się od agenta wywiadu skarbowego Johna Daleya. Z  Mansonem korespondowałem już w  latach osiemdziesiątych, w  trakcie prac nad aktualizacją mojej książki The Family i  na prośbę Doris, matki Sharon Tate. Gdy napisałem do niego po raz pierwszy, zachował się bardzo nieprzyjaźnie. Przysłał mi pocztówkę przedstawiającą diabła, na którego wywieszonym języku Manson czerwonym długopisem narysował swastykę. Napisałem do niego raz jeszcze, prosząc go, żeby ochłonął. Tak oto zaczęliśmy korespondować, a  on dostarczył mi materiału przydatnego w  pracach nad The Family. W  jednym z  listów napisał: „Przez cały czas wiedzieliśmy, że jesteście z  CIA”. Nie miałem z  tym problemu. Ostatecznie to on postanowił zakończyć naszą znajomość. W  liście datowanym na 24  kwietnia 1989 roku napisał, że już nigdy nie otworzy

żadnego z  moich listów. Jednocześnie załączył sześciostronicowy zbiór odpowiedzi na przesłane mu przeze mnie pytania. W jednym z fragmentów napisał: Nie jestem wystarczająco wykształcony, aby grać z  tobą w  słowa na papierze, gdybyśmy jednak kiedykolwiek spotkali się w  prawdziwym życiu, prawdopodobnie wypadłbyś równie słabo jak ja w  tej oto grze – gdybym miał moc taką, z  jaką ty mówisz, i  jednocześnie autorytet taki, z  jakim ty piszesz, byłoby już po tobie. Doskonale zdajesz sobie z  tego sprawę.

Mimo wszystko w  trakcie pracy nad niniejszą książką o Sharon Tate napisałem do niego krótki list. Miałem nadzieję, że mi odpisze. Wcześniej dowiedziałem się, że za pośrednictwem telefonu komórkowego rozmawia z  byłym funkcjonariuszem policji z  Kalifornii. Postanowiłem poprosić Mansona, aby do mnie też zadzwonił. Treść listu przedstawiam poniżej, z ocenzurowanymi personaliami:

Drogi Charlesie Mansonie Kiedyś odpowiedziałeś na kilka moich listów. Dowiedziałem się, że komunikujesz się przez telefon z jednym z moich znajomych w Kalifornii. Mam jedno, konkretne pytanie czy ______ __ ________ nalegał, żebyś zabił Tate i  czy proponował ci za to pieniądze? Proszę o prostą odpowiedź: tak czy nie? Jeśli tak było, to czy możesz powiedzieć, gdzie się z  nim spotkałeś, aby omówić kwestię zabójstwa? W  Esalen? W  domu w Topanga Canyon? W Los Angeles? Gdzie? Z góry dziękuję za odpowiedź. Możesz do mnie zadzwonić. Z poważaniem Ed Sanders Jak dotąd żadnej odpowiedzi, żadnego telefonu. Jeśli chodzi o prawdziwe motywy, dla których Manson posłał swoich ludzi na Cielo Drive, być może nigdy ich nie poznamy. A  co z  teorią, że tak naprawdę chodziło w  tym wszystkim o Sharon Tate? Być może to tylko zasłona dymna, koncepcja nie do udowodnienia ponad wszelką wątpliwość. Czas mija i  z  każdym dniem mamy mniejszy dostęp do tego, co zostało w przeszłości. Świat idzie naprzód, dekada za dekadą, ale luźne wątki nadal powiewają na wietrze. Nic nie odbierze nam jednak poczucia gniewu i oburzenia na rażącą niesprawiedliwość, jaka spotkała Sharon Tate i jej znajomych.

Sharon Tate i Roman Polański na tylnym siedzeniu samochodu, Londyn, koniec lat sześćdziesiątych Fot. Bill Ray The LIFE Premium Collection/Getty Images

[1] Graham Greene, Trzeci człowiek, tłum. Jolanta Kozak, Prószyński i S-ka, Warszawa 1995, s. 23 – przyp. tłum. [2] Autor używa nazwiska „Bula Polańska”, jednak matka Romana Polańskiego nazywała się Bula Katz-Przedborska – przyp. red. [3] Ojciec Romana, Mojżesz Liebling, zmienił po II wojnie światowej nazwisko na Ryszard Polański – przyp. red. [4] Roman Polański, Roman by Polański, tłum. Kalina Szymanowska, Piotr Szymanowski, Świat Książki, Warszawa 2017, s. 279 – przyp. tłum. [5] Cytat z Szekspirowskiego Poskromienia złośnicy na podstawie tłumaczenia Leona Ulricha – przyp. tłum. [6] Roman Polański, Roman…, dz. cyt., s. 275 – przyp. tłum. [7] Tamże. [8] Tamże. [9] Tamże, s. 284. [10] Tamże, s. 289. [11] Roman Polański, Roman…, dz. cyt., s. 319 – przyp. tłum. [12] Roman Polański, Roman…, s. 309 – przyp. tłum. [13] Zdjęcia Sharon można obejrzeć na stronie https://www.esquire.com/entertainment/g1504/sharon-tatephotos/ – przyp tłum. [14] Roman Polański, Roman…, dz. cyt., s. 326 – przyp. tłum. [15] Roman Polański, Roman…, dz. cyt., s. 317–318. Imiona w nawiasach kwadratowych dodał Ed Sanders – przyp. tłum. [16] Roman Polański, Roman…, dz. cyt., s. 330 – przyp. tłum. [17] Roman Polański, Roman…, dz. cyt., s. 331 – przyp. tłum. [18] Roman Polański, Roman…, dz. cyt., s. 332 – przyp. tłum. [19] Roman Polański, Roman…, dz. cyt., s. 322–323 – przyp. tłum. [20] Tamże, s. 323 – przyp. tłum. [21] Roman Polański, Roman…, dz. cyt., s. 324 – przyp. tłum. [22] Roman Polański, Roman…, dz. cyt., s. 325 – przyp. tłum. [23] Sharon w  dniu śmierci (8 sierpnia 1969 roku) miała jeszcze około 2  tygodni do przewidywanego terminu porodu (czyli pod koniec sierpnia), więc datę, którą podał lekarz na

początku ciąży, należy chyba traktować jako przybliżoną – przyp. red. [24] Autorowi chodzi zapewne o  zarzuty i  proces w  sprawie wykorzystania seksualnego Samanthy Gailey z  1978 roku – przyp. red. [25] Helter Skelter – apokaliptyczna wojna, której nadejście głosił Charles Manson. Również tytuł piosenki The Beatles z  1968 roku (Manson twierdził, że inspirował się ich piosenkami) – przyp. red. [26] Reagan był w latach 1967–1975 gubernatorem Kalifornii, dopiero w  1976 roku starał się o  nominację na kandydata na prezydenta z  ramienia Partii Republikańskiej, przegrał wtedy z Geraldem Fordem. Udało mu się to w 1980 roku, w którym też wygrał wybory prezydenckie w USA – przyp. red. [27] Roman Polański, Roman…, dz. cyt., s. 338 – przyp. tłum. [28] Roman Polański, Roman by Polański…, dz. cyt., s. 339–340 – przyp. tłum. [29] Jack Kerouac, W  drodze, tłum. Anna Kołyszko,  Wydawnictwo WAB, wydanie II poprawione, Warszawa 2009, s. 87 – przyp. tłum. [30] Antygeny układu MNS to jeden z  układów opisujących grupy krwi człowieka obok najpopularniejszego układu AB0 oraz układu Rh – przyp. red. [31] Roman Polański, Roman…, dz. cyt., s. 354 – przyp. tłum.