Tesciowa - Sally Hepworth.pdf

SAVE OFFLINE

Tytuł oryginału THE MOTHER-IN-LAW Copyright © 2019 by Sally Hepworth All rights reserved Zdjęcie na okładce © Zurijeta/Shutterstock.com; mantinov/Shutterstock.com; Allusioni/Shutterstock.com Redaktor prowadzący Magdalena Gołdanowska Redakcja Aneta Kanabrodzka Korekta Grażyna Nawrocka ISBN 978-83-8169-311-0 Warszawa 2020 Wydawca Prószyński Media Sp. z o.o. 02-697 Warszawa, ul. Rzymowskiego 28 www.proszynski.pl

Mojej teściowej, Anne, której nigdy nie planowałam zamordować. I teściowi, Peterowi, wobec którego przy pewnej okazji miałam taki zamiar.

1

Lucy Składam pranie na stole, gdy podjeżdża samochód policyjny. Bez żadnych fanfar, nie ma wycia syreny ani błyskających świateł, a jednak coś mnie ściska w żołądku: matka natura ostrzega, że nie jest dobrze. Zaczyna się ściemniać, bo to wczesny wieczór, na sąsiednich gankach zapalają się światła. Pora kolacji. Policja nie zjawia się w porze kolacji, jeśli wszystko jest w porządku. Spoglądam przez sklepione przejście do salonu, gdzie moje rozleniwione dzieci tkwią rozciągnięte na ulubionych meblach, ze wzrokiem wbitym w urządzenia elektroniczne. Wszystkie żywe. Całe i zdrowe. W dobrym stanie, może poza lekkim uzależnieniem od ekranu. Siedmioletni Archie ogląda na dużym iPadzie rodzinę grającą na Nintendo Wii, czteroletnia Harriet puszcza na małym iPadzie filmik, na którym ktoś rozwija zabawki, nawet dwuletnia Edie tkwi przed ekranem: z otwartymi ustami wpatruje się w telewizor. Czuję ulgę: rodzina jest pod jednym dachem. Prawie cała. Tata, myślę nagle. Och, nie, tylko nie tata. Znów spoglądam na samochód policyjny. Reflektory wydobywają z mroku lekką mgiełkę deszczu. Przynajmniej z dziećmi wszystko w porządku, szepcze mi w głowie głosik naznaczony poczuciem winy. Z Olliem też. Grilluje za domem burgery. Bezpieczny. Dzisiaj wrócił z pracy wcześniej, bo podobno czuł się nieszczególnie, chociaż na chorego nie wygląda. Wszystko jedno: na pewno żyje, więc o niego się nie martwię.

Deszcz trochę zgęstniał, na szyby spadają większe krople. W radiowozie wyłącza się silnik, ale policjanci nie wychodzą. Zwijam w kulkę parę skarpetek Olliego, kładę na wierzchu jego stertki i sięgam po następną parę. Powinnam wstać, iść do drzwi, ale ręce działają jak automat, jakby za sprawą rutynowego działania policyjne auto mogło zniknąć i wszystko znowu wróciłoby do normy. – Mamoooo! – woła Harriet. – A Edie ogląda telewizję! Dwa tygodnie wcześniej znana dziennikarka mówiła publicznie o tym, że „odczuwa odrazę” w stosunku do rodziców, którzy pozwalają dzieciom poniżej trzeciego roku życia oglądać telewizję. Posunęła się dość daleko, nazwała to znęcaniem się nad małoletnimi. Podobnie jak większość australijskich matek poczułam się tą opinią obrażona i włączyłam się do łatwego do przewidzenia nurtu dyskusji: „Co ona tam wie? Pewnie ma całą zgraję nianiek i w życiu nie zdarzyło jej się chociaż jeden cały dzień zajmować się własnymi dziećmi!”. A następnie wprowadziłam dla Edie zakaz oglądania telewizji, który był aktualny jeszcze dwadzieścia minut temu, kiedy to, rozmawiając z zakładem energetycznym, zostałam przez córkę potraktowana starą niezawodną metodą: „Mama! Maaaama!! Maaaaamaaa!!!”, a wtedy poddałam się, włączyłam odcinek Wiggles, w sam raz dla dwulatków, i wycofałam się do sypialni, żeby tam dokończyć rozmowę telefoniczną. – Nic nie szkodzi – odpowiadam starszej córce. Oczy mam wciąż utkwione w oknie. Przede mną pojawia się ściągnięta buzia Harriet, ciemne włosy z gęstą grzywką obejmują jej twarzyczkę jak mop. – Ale powiedziałaś! – Nieważne, parę minut jej nie zaszkodzi. Gliniarz ma dwadzieścia parę, najwyżej trzydzieści lat. Czapkę trzyma w ręku, ale wkłada ją pod pachę i poprawia przyciasne spodnie. Niska, pulchna policjantka w podobnym wieku wysiada od strony pasażera. Czapkę ma na głowie. Obchodzą samochód i ramię w ramię ruszają ścieżką. Stanowczo do naszego domu. Nettie, myślę nagle. Na pewno chodzi o Nettie. To możliwe. Siostra Olliego miała ostatnio kłopoty ze zdrowiem. A może coś się stało Patrickowi? Albo w ogóle chodzi o coś całkiem innego?

Fakt faktem, w głębi duszy wiem, że nie chodzi ani o Nettie, ani o Patricka, ani o tatę. Zabawne, czasami człowiek po prostu wie. – Burgery gotowe. Siatkowe drzwi na tyłach domu otwierają się z chrobotem i staje w nich Ollie z talerzem mięsa. Dziewczęta są przy nim w mgnieniu oka, piszczą i podskakują, a on kłapie ząbkowanymi szczypcami: harmider jest taki, że prawie nie słychać pukania do drzwi. Prawie. – Puka ktoś? Ollie unosi brwi, bardziej zaciekawiony niż zmartwiony. Wyraźnie się ożywił. Oho, niespodziewany gość w dzień powszedni! Któż to może być? Z nas dwojga to on jest ten społecznie aktywny. To on jest członkiem szkolnego Komitetu Rodziców i Przyjaciół, bo to „świetna okazja, by poznać nowych ludzi”, on zatrzymuje się przy tylnym ogrodzeniu, by zamienić słowo z sąsiadami, jeśli usłyszy, jak rozmawiają w ogródku, on zaczepia osoby, które wydają mu się znajome, i próbuje dociec, skąd się znają. Towarzyski człowiek. Niespodziewane pukanie do drzwi w dzień powszedni jest dla niego przyczyną radosnego podniecenia, a nie napadu fatalizmu. Tyle że on nie widział policyjnego auta. Edie pędzi korytarzem. – Ja! Ja! Ja otworzę! – Jedną chwilę, robaczku! – Ollie rozgląda się, gdzie odstawić tacę z burgerami. Za wolno się porusza. Zanim udaje mu się znaleźć miejsce na blacie, Edie jest już przy drzwiach i otwiera je na oścież. – Poliiisjaaa – stwierdza ze zgrozą. To jest, rzecz jasna, moment, gdy powinnam za nią pobiec, przejąć stróżów prawa i przeprosić, ale nogi wrosły mi w ziemię. Na szczęście Ollie już truchta za Edie. Wesoło mierzwi jej włosy. – Doberek – wita gliniarzy. Zerka przez ramię, jeszcze tkwi myślami w rzeczywistości sprzed kilkunastu sekund, może zastanawia się, czy nie zapomniał zakręcić butli gazowej, albo sprawdza, czy talerz z burgerami stoi bezpiecznie na blacie. Klasyczne bezpretensjonalne zachowanie kogoś, kto zaraz otrzyma złe

wieści. Mam wrażenie, jakbym oglądała nas w telewizji: przystojny, bezradny tatuś, słodki bobas. Zwykła rodzina z przedmieścia, której życie za chwilę stanie na głowie. Raz na zawsze zostanie zrujnowane. – W czym mogę pomóc? – pyta w końcu Ollie, ponownie skupiając uwagę na glinach. – Starsza posterunkowa Arthur – słyszę kobietę, której nie widzę ze swojego miejsca. – A to posterunkowy Perkins. Pan Oliver Goodwin? – To ja. Ollie uśmiecha się do Edie, nawet puszcza do niej oko. To wystarcza, by mnie przekonać, że przesadzam. Nawet jeśli faktycznie usłyszymy jakieś złe wieści, to niekoniecznie bardzo złe. Albo wcale nie o nas chodzi? Może na przykład włamano się do któregoś z sąsiadów? Po takim zdarzeniu policja musi zrobić wywiad, prawda? Nagle zaczynam tęsknić za chwilą, która nastąpi za kilka minut, gdy dowiem się, że wszystko jest w porządku. Wyobrażam sobie, jak oboje z Olliem będziemy się śmiać z mojej paranoi. „Nie uwierzysz, co sobie pomyślałam”, powiem, a kiedy mu to wyjaśnię, on przewróci oczami i skomentuje z uśmiechem: „Bez przerwy się wszystkim zamartwiasz. Jak ty sobie w ogóle dajesz radę z tymi wiecznymi nerwami?”. Ale kiedy zbliżam się o kilka kroków, widzę, że moje obawy nie są absurdalne. Dostrzegam to w posępnej minie policjanta, opuszczonych kącikach ust. Policjantka zerka na Edie, po czym znów podnosi wzrok na Olliego. – Gdzie możemy porozmawiać… na osobności? Na twarzy męża pojawiają się pierwsze ślady niepokoju. Barki mu sztywnieją, trochę się prostuje. Chyba podświadomie przesuwa Edie za siebie, jakby ją przed czymś chronił. – Robaczku, chodź, pooglądasz Wiggles – proponuję, podchodząc w końcu. Ona zdecydowanie potrząsa główką, nie odrywa wzroku od policjantów. Jej okrągła, pucołowata buzia aż się rozpaliła z ciekawości, a tłuściutkie, chybotliwe nóżki wrastają w ziemię z nieprawdopodobną siłą. – Chodź, koteńku – próbuję jeszcze raz, przesuwając dłonią po jej złocistych włoskach. – A może chcesz loda? To dla niej większy dylemat. Przenosi na mnie wzrok, dłuższą chwilę ocenia, czy może mi zaufać. W końcu wołam do Archiego, żeby wyjął lody

na patyku, a wtedy Edie rusza biegiem przez korytarz. – Wejdźcie – mówi Ollie do policjantów, wchodzą więc, a każde obdarza mnie uprzejmym, krótkim uśmiechem. Współczującym. Uśmiechem, który rani serce i kładzie się ciężarem na barkach. „Nie chodzi o sąsiadów”, mówi ten uśmiech. „Złe wieści są dla was”. W naszym domu nie ma zbyt wielkiego wyboru, jeśli chodzi o spokojną przestrzeń wspólną, Ollie prowadzi przybyszów do aneksu jadalnego przy kuchni. Odsuwa dwa krzesła. Ja też idę, wepchnąwszy świeżo złożone pranie do kosza. Sterty wpadają jedna na drugą jak walące się budynki. Policjanci siadają na krzesłach, Ollie balansuje na podłokietniku sofy, a ja stoję sztywno wyprostowana. Uosobienie pokrzepienia. – Najpierw muszę zyskać pewność, że jest pan krewnym Diany Goodwin. – Tak – mówi Ollie. – To moja matka. – Z przykrością muszę pana zawiadomić – zaczyna policjantka, a ja zamykam oczy, już wiem, co powie. Moja teściowa nie żyje.

2

Lucy Dziesięć lat temu Ktoś mi kiedyś powiedział, że człowiek ma w życiu dwie rodziny: tę, w której się urodził, i tę, którą sobie wybierze. Ale to nie do końca prawda. Owszem, partnera można sobie wybrać, ale na przykład dzieci – już nie. Nie sposób wybrać szwagra czy szwagierkę, nie wybiera się też ciotki – starej panny z problemem alkoholowym, ani kuzyna, co to jak rękawiczki zmienia dziewczyny, z których żadna nie mówi po angielsku. Co ważniejsze, nie wybiera się teściowej. O wszystkim decyduje kapryśne zrządzenie losu. – Halooo! – woła Ollie. – Jest ktoś w domu? Stoję w przestronnym holu domu Goodwinów i przesuwam wzrokiem po wszechobecnych marmurach. Kręcone schody prowadzą od fundamentów na pierwsze piętro, z wysokiego sufitu zwisa wspaniały kryształowy żyrandol. Mam wrażenie, jakbym weszła do rozkładówki magazynu Hello!, tego z idiotycznymi zdjęciami celebrytów upozowanych na ozdobnych meblach albo na trawiastych pagórkach, obowiązkowo w butach do jazdy konnej i z golden retrieverem przy nodze. Zawsze sądziłam, że tak wygląda wnętrze pałacu Buckingham, ewentualnie pałacu Świętego Jakuba czy Windsoru. Staram się pochwycić spojrzenie Olliego, żeby… Żeby co? Przestrzec go? Pocieszyć? Nie mam pewności, ale przestaje to mieć znaczenie, ponieważ on już wszedł do domu i oznajmił o naszym przybyciu. Stwierdzenie, że nie

jestem na to gotowa, byłoby ogromnym niedopowiedzeniem. Gdy zaproponował, by wpaść do jego rodziców na kolację, wyobraziłam sobie lasagne i sałatkę w jakimś intrygującym bungalowie z jasnej cegły, podobnym do domu, w jakim sama się wychowywałam. Oczekiwałam kochającej matki, która otworzy album z pobrązowiałymi zdjęciami bobasa, a także szorstkiego i dumnego, choć społecznie nieprzystosowanego ojca, co to z ostrożnym uśmiechem otworzy puszkę piwa. Zamiast tego powitały mnie dzieła sztuki: umiejętnie wyeksponowane obrazy i lśniące rzeźby, a rodziców – społecznie nieprzystosowanych czy jakichkolwiek innych – nie było w zasięgu wzroku. – Ollie! – Chwytam go za łokieć i już mam wyrzucić z siebie słowa gorączkowym szeptem, gdy w łukowym przejściu na tyłach domu pośpiesznie zjawia się pulchny, rumiany mężczyzna ściskający w dłoni kieliszek czerwonego wina. – Tato! – wykrzykuje Ollie. – Tu jesteś! – Proszę, proszę! Kogo tu do nas przyniosło! Tom Goodwin jest przeciwieństwem wysokiego i ciemnowłosego syna: niski, z nadwagą, ubrany bez gustu. Czerwoną kraciastą koszulę ma wetkniętą w spodnie ściągnięte paskiem pod wydatnym brzuchem. Zamyka syna w uścisku, a Ollie klepie staruszka po plecach. – A to na pewno jest Lucy – mówi Tom, wypuściwszy syna z objęć. Bierze moją rękę i potrząsa nią serdecznie, a jednocześnie cicho gwiżdże. – Słowo honoru, synu. Dobra robota. – Miło mi pana poznać – witam go z uśmiechem. – Mów mi po imieniu! – rzuca rozradowany, jakby wygrał na loterii wielkanocnej, a potem najwyraźniej sobie o czymś przypomina. – Diano! Diano, gdzie ty się podziewasz? Są już tutaj! Przyszli! Po chwili czy dwóch gdzieś z głębi domu wynurza się matka Olliego. Ubrana w białą koszulkę i granatowe spodnie, strzepuje z piersi nieistniejące okruszki. Nagle opadają mnie wątpliwości, czy aby dobrze się ubrałam: mam na sobie sukienkę z lat pięćdziesiątych, która należała do mojej mamy: tkanina w białe i czerwone kropki, spódnica z pełnego klosza. Sądziłam, że będzie to uroczy strój na tę okazję, teraz jednak wydaje mi się idiotyczny i nie na miejscu, zwłaszcza w porównaniu ze spokojnym i poważnym stylem mamy Olliego.

– Wybaczcie, proszę – mówi z odległości kilku kroków. – Nie słyszałam dzwonka. – To jest Lucy – przedstawia mnie Tom. Diana wyciąga rękę. Gdy podaję dłoń, orientuję się, że gospodyni jest prawie o głowę wyższa od męża, i to mimo płaskich obcasów. Jest też chuda jak patyk, poza niewielką oponką w talii stanowiącą świadectwo upływającego czasu. Ma siwe włosy obcięte w eleganckiego boba, prosty, rzymski nos i w przeciwieństwie do Toma jest bardzo podobna do syna. Zauważam również, że uścisk ma chłodny. – Miło mi panią poznać – mówię, puszczając jej rękę, by dać pani Goodwin bukiet kwiatów, który dla niej przyniosłam. Nalegałam, by po drodze zatrzymać się przy kwiaciarni, chociaż Ollie powiedział: „Nie przepada za kwiatami”. „Każda kobieta lubi kwiaty”, odparłam wtedy, przewracając oczami. Teraz jednak, widząc brak biżuterii, paznokcie bez lakieru i praktyczne buty na płaskim obcasie, mam nieprzyjemne wrażenie, że się pomyliłam. – Cześć, mamo – mówi Ollie, zamykając matkę w niedźwiedzim uścisku, który ona akceptuje, nawet jeśli nie do końca odwzajemnia. Wiem z licznych rozmów z Olliem, że uwielbia matkę. Dosłownie pęka z dumy, kiedy mówi o jej prowadzonej w pojedynkę działalności dobroczynnej na rzecz uchodźców, zwłaszcza kobiet w ciąży i tych z małymi dziećmi. Oczywiście, że kwiaty są dla niej trywialne, uświadamiam sobie poniewczasie. Jestem idiotką. Może powinnam przynieść jakieś ubranka dla dzieci albo coś przydatnego dla młodych matek? – No już, już – mówi pani Goodwin po chwili czy dwóch, gdy syn wciąż trzyma ją w objęciach. Prostuje się. – Nie miałam jeszcze szansy przywitać się z Lucy jak należy. – Chodźmy do salonu – proponuje Tom. – Wypijemy coś, poznamy się lepiej. Przechodzimy na tyły domu. Po drodze dostrzegam głowę wyglądającą zza rogu. – Nettie! – wykrzykuje Ollie. Podczas gdy wyraźny jest brak podobieństwa między Tomem i synem, nie ma żadnych wątpliwości, że Antoinette to jego córka; ona też jest krępa i ma rumiane policzki, tyle że jej uroda jest ujmująca. A do tego kobieta ma

wyczucie stylu, dowodzi tego szara wełniana sukienka z czarnymi zamszowymi botkami. Od Olliego wiem, że jego młodsza siostra jest mężatką, nie ma dzieci, pracuje jako kierowniczka w firmie marketingowej i często prosi się ją o mówienie na różnych konferencjach o kobietach i o szklanym suficie. Ma trzydzieści dwa lata, czyli jest tylko o dwa lata starsza ode mnie, i przyznaję, robi na mnie wrażenie, nawet trochę mnie onieśmiela, ale wszelkie lody topnieją, gdy na powitanie zamyka mnie w serdecznym uścisku. Goodwinowie najwyraźniej lubią się obejmować. Wszyscy, prócz Diany, jak rozumiem. – Tyle o tobie słyszałam! – Nettie bierze mnie pod rękę i zanurzam się w obłoku perfum o zapachu sugerującym wysoką cenę. – Chodź, poznasz mojego męża. Prowadzi mnie przez sklepione przejście, przechodzimy obok czegoś, co wygląda jak winda… Winda! Mijamy obrazy, aranżacje kwiatowe i fotografie rodziny na wakacjach: na nartach albo na plaży. Jest jedno zdjęcie, które przedstawia ich czworo na wielbłądach na pustyni, z piramidą w tle. Trzymają się na nim za ręce i unoszą je do nieba. Ja, kiedy dorastałam, jeździłam na wakacje do Portarlingtonu, nadbrzeżnego miasteczka niecałą godzinę jazdy od domu. Docieramy do pokoju rozmiarów całego mojego mieszkania. Jest zastawiony sofami, fotelami i ciężkimi drewnianymi stolikami, a podłogę ma zasłaną wielkimi, kosztownie wyglądającymi dywanami. Z jednego z foteli podnosi się ogromny mężczyzna. – Patrick – mówi. Ma wilgotną dłoń, ale spogląda na mnie przepraszająco, udaję więc, że nie zwróciłam na to uwagi. – Lucy. Miło mi cię poznać. Nie jestem pewna, jak właściwie wyobrażałam sobie towarzysza życia Nettie, chyba sądziłam, że będzie to ktoś niewysoki, bystry, chętny do zawierania przyjaźni, jak ona. Ollie ma metr dziewięćdziesiąt wzrostu i moim zdaniem jest wysoki, ale Patrick to prawdziwy kolos, mierzy przynajmniej dwa metry, a może i więcej. Jeśli nie brać pod uwagę wzrostu, jest trochę podobny do Toma: ubrany w codzienną koszulę i zwykłe spodnie, na jego okrągłej twarzy często i łatwo wykwita uśmiech, a na barki ma narzucony ręcznie dziergany sweter, jak uczeń prywatnej szkoły.

Skoro zapoznanie mamy z głowy, Ollie, Tom i Patrick zapadają się w szeroką kanapę, a Diana i Nettie idą do okazałego barku. Ja waham się przez moment, po czym ruszam za kobietami. – Ty, Lucy, usiądź – zarządza Diana. – Chętnie pomogę… Pani domu podnosi jednak rękę jak znak stopu. – Bardzo proszę – mówi. – Usiądź. Wyraźnie chce być uprzejma, ale ja czuję się odrzucona. Oczywiście nie powiem jej, że wyobrażałam sobie, jak w kuchni trącamy się łokciami, a może nawet stajemy twarzą w twarz wobec drobnego kryzysu z powodu niegotowej sałatki, który zażegnuję dzięki sprawnemu wykonaniu prowizorycznego sosu (zażegnywanie kryzysów sałatkowych to w zasadzie szczyt moich umiejętności kulinarnych). Nie będzie wiedziała, że zamierzałam umościć się obok niej, podczas gdy będzie mnie prowadziła przez oglądanie albumów ze zdjęciami, zapoznawała z drzewem genealogicznym i snuła opowieści, które z Olliego wyciskałyby jęki. Nie wie, że zaplanowałam spędzenie całego wieczoru u jej boku, aby w momencie naszego wyjścia była we mnie zakochana równie mocno, jak ja w niej. Zamiast tego – usiadłam. – Ty i Ollie pracujecie razem? – zagaduje Tom, gdy już zajęłam miejsce obok Olliego. – Tak – odpowiadam. – Od trzech lat. – Trzy lata? – Tom pokazuje, że jest w szoku. – No, nie śpieszyłeś się, kolego. – Nic nas nie goniło – odparowuje syn. Był zwykłym kolegą z pracy. Takim, co to zawsze wysłucha kolejnej historii o najgorszej randce pod słońcem i zareaguje z odpowiednią dawką współczucia. W przeciwieństwie do kretynów, z którymi zwykłam chodzić na randki, był pogodny, bezpretensjonalny i zwyczajnie dobry. A co najważniejsze: uwielbiał mnie. Trochę czasu mi zajęło, zanim to sobie uświadomiłam, w końcu jednak do mnie dotarło, że znacznie milej jest być uwielbianą, niż dawać sobą pomiatać jakiemuś czarującemu draniowi. – Ale nie jest twoim szefem? – Tom mruga do mnie porozumiewawczo. Odzywka seksistowska do szpiku kości, lecz na niego nie sposób się złościć.

– Tom! – Diana przywołuje go do porządku, ale jest jasne, że ona też nie potrafi się na niego gniewać. Podchodzi do nas z drinkami, wydyma usta jak matka, która usiłuje zdyscyplinować przesłodkiego, choć niesfornego bobasa. Podaje mi kieliszek czerwonego wina i siada po drugiej stronie Olliego. – Mamy równorzędne funkcje – wyjaśniam Tomowi. – Ja rekrutuję na stanowiska techniczne, Ollie na pomocnicze. Współpracujemy. Ostatnio nawet bardzo blisko. A początek, co dziwne, miał miejsce we śnie. Niesamowitym, zawiłym śnie, który zaczął się od grilla u ciotecznej babki Gwen, a skończył w domu, w którym mieszkała moja serdeczna przyjaciółka z podstawówki, tyle tylko, że nie była już dziewczynką, lecz starszą panią. Gdzieś w tym wszystkim pojawił się Ollie. Podobnie jak przyjaciółka był inny niż w rzeczywistości. Bardziej seksowny. Następnego dnia w pracy wysłałam mu e-mail z wiadomością, że mi się śnił. W odpowiedzi pojawiło się oczekiwane pytanie z podtekstem: „I co robiłem?”. Chociaż siedzieliśmy w sąsiednich pokojach, to zawsze porozumiewaliśmy się za pomocą wiadomości elektronicznych. Przesyłaliśmy sobie nawzajem błyskotliwe komentarze na temat włosów naszego wspólnego szefa, Donalda Trumpa, podejrzanych zachowań w czasie firmowego przyjęcia gwiazdkowego i prośby o zamówienie sushi na lunch. Tamtego dnia było inaczej. Zanim wyszłam z pracy, serce wywijało mi koziołki, kiedy w skrzynce odbiorczej pojawiało się imię Ollie. Jakiś czas zachowywałam zimną krew. Spotkania z nim to były randki, schadzki, ale nie związek, a już na pewno nie ten na całe życie, ale gdy zauważyłam, że codziennie rano daje drobne pijakowi na stacji (nawet po tym, jak pijaczyna obraził go i oskarżył o kradzież wódki), gdy byłam świadkiem, jak zobaczywszy w centrum handlowym zagubionego chłopca, natychmiast podniósł go wysoko nad głowę, żeby malec mógł się rozejrzeć, czy nie zobaczy gdzieś mamy, gdy zaczął zajmować coraz więcej miejsca w moich myślach, w końcu zrozumiałam, że to jest to. To jest on. Opowiadam rodzinie Olliego tę historię (bez snu), macham rękami, mówię szybko, bez jednej pauzy, bo tak robię, kiedy jestem zdenerwowana. Tom słucha z zainteresowaniem, od czasu do czasu klepie syna po plecach. – Opowiedzcie mi – proszę, gdy już brakuje mi pary – o was wszystkich.

– Nettie jest szefową finansów w MartinHoldsworth – oznajmia Tom, dumny jak paw. – Zarządza całym wydziałem. – A ty? – zwracam się do Patricka. – Ja zajmuję się księgowością. Moja firma jest jeszcze nieduża, ale z czasem się rozrośnie. – Lucy – Diana przejmuje pałeczkę – opowiedz o rodzicach. Czym się zajmują? – Tata był profesorem uniwersyteckim, przeszedł na emeryturę. A mama zmarła. Na raka piersi. Stało się to przed siedemnastu laty, poruszanie tego tematu jest zatem dla mnie raczej niemiłe niż bolesne. Większy kłopot mają osoby, które słysząc tę wiadomość, muszą wymyślić, co powiedzieć. – Przykro mi to słyszeć – odzywa się Tom, a jego donośny głos podkreśla namacalną ciszę, jaka zapadła w salonie. – Ja straciłem matkę parę lat temu – mówi Patrick. – Nie sposób się z tym pogodzić. – To prawda – przytakuję, czując nagłą wspólnotę w niedoli. – A wracając do twojego pytania, Diano, mama była gospodynią domową, a wcześniej uczyła w podstawówce. Zawsze z dumą podkreślam, że była nauczycielką. Po jej śmierci wiele osób ją wychwalało, wspominało, że dla uczniów gotowa była zrobić wszystko. Szkoda, że nie wróciła do pracy, gdy zaczęłam naukę. „Po co mieć dziecko, jeśli człowiek nie może się nim nacieszyć?”, mawiała, co było pełne ironii, ponieważ i tak nie zdołała się mną nacieszyć, skoro chorowała, a kiedy miałam trzynaście lat, umarła. – Miała na imię… – mówię, a Diana w tym momencie wstaje. Wszyscy milkniemy i przenosimy na nią spojrzenie. Po raz pierwszy dociera do mnie pełne znaczenie słowa „matriarchat” i potęga tego zjawiska. – Kolacja powinna być już gotowa – oznajmia pani domu. – Chętnych zapraszam do stołu. W ten sposób rozmowa o mojej mamie wydaje się zakończona. ***

Na kolację jest pieczona jagnięcina. Diana sama ją przygotowała i podaje. Biorąc pod uwagę rozmiary domu, spodziewałam się raczej firmy cateringowej, ale nie. Posiłek upływa bez niespodzianek, a ja podczas niego czuję się swobodnie. – Jestem pod wrażeniem twojej działalności dobroczynnej – zagajam, gdy Diana wreszcie siada przy stole. – Ollie z dumą opowiada o tym każdemu, kto chce słuchać. Uśmiecha się mniej więcej w moją stronę, sięga po kalafior zapiekany z serem. – Dużo mówi? – O, tak. A ja chciałabym usłyszeć więcej. Nakłada sobie trochę kalafiora na talerz, skupiona na tej czynności jak chirurg podczas operacji. – Tak? A co chciałabyś usłyszeć? – Najchętniej… – Nagle czuję się postawiona w centrum uwagi. – Chyba skąd się wziął ten pomysł. I jak zaczęłaś tę działalność. Diana wzrusza ramionami. – Po prostu uświadomiłam sobie, że istnieje taka potrzeba. Zbieranie rzeczy dla dzieci to żadna filozofia. – Jak zawsze skromna – ocenia Tom, nadziewając mięso na widelec, chociaż nadal przeżuwa wcześniejszą porcję. Wtyka nową do ust i mówi dalej: – Wszystko przez to jej katolickie wychowanie. – Jak się poznaliście? – pytam impulsywnie, bo właśnie sobie uświadomiłam, że o tym Ollie mi nie mówił. – Spotkali się w kinie – odpowiada Nettie. – Tata zobaczył mamę na drugim końcu holu i się zakochał. Tom i Diana wymieniają spojrzenia. Jest w ich wzroku czułość, ale i coś, czego nie potrafię nazwać. – Co tu dużo gadać, od razu wiedziałem, że Diana to właśnie ta. Była zupełnie inna niż wszystkie, które dotąd znałem. Mądrzejsza. Bardziej interesująca. Sądziłem, że poza moim zasięgiem. – Mama pochodzi z zamożnej rodziny – wyjaśnia Nettie. – Z klasy średniej, to katolicy. A tata ze wsi. Żadnych koneksji, żadnych pieniędzy. Koszula na grzbiecie i tyle. Potrzebuję czasu, by pożegnać się z założeniem, jakie przyjęłam w chwili, gdy weszłam do tego domu, że Diana wyszła za Toma dla pieniędzy.

Seksistowskie podejście, ale nie takie znowu nieuzasadnione, jeśli wziąć pod uwagę różnice w ich wyglądzie. Przez fakt, że zawarła małżeństwo z miłości, zdecydowanie zyskuje w moich oczach. – A ty? – pytam ją. – Też od razu wiedziałaś? – Jasna sprawa! – odpowiada za nią Tom. – Wystarczyło, że ujrzała moje oblicze! – Ujmuje twarz w ramę z dłoni. – Nie było wyjścia! Wszyscy wybuchają śmiechem. – Usiłowałam mu wytłumaczyć, że nie interesuje mnie znajomość z trzydziestopięciolatkiem, ale nie dopuścił mnie do słowa – stwierdza cierpko Diana. Wymieniają z Tomem uśmiechy. Po wcześniejszym sztywnym zachowaniu matki Olliego miło zobaczyć ją w innym wcieleniu. Pozwalam sobie mieć nadzieję, że gdy spędzimy razem więcej czasu, dopuści mnie do swojego wewnętrznego sanktuarium. A może nawet któregoś dnia także do pomocy w działaniach dobroczynnych? Nie jest z tych, co to się ludziom rzucają na szyję, ale damy radę. Niedługo zostaniemy serdecznymi przyjaciółkami. *** Miałam trzynaście lat, kiedy Joy, moja mama, umarła. Jej imię, oznaczające dosłownie „radość”, świetnie do niej pasowało: zawsze się ze wszystkiego cieszyła, nigdy niczego nie traktowała zbyt poważnie. Nosiła apaszki i wiszące kolczyki, a gdy w radiu leciała któraś z jej ulubionych piosenek, głośno śpiewała. Na moje przyjęcia urodzinowe przebierała się jak na bal maskowy, chociaż nikt inny spośród dorosłych tego nie robił, i trzymała buty do stepowania, chociaż nie umiała stepować. Właśnie taka była moja matka. Ubraną na czarno, bez żadnych ozdób, opaski, peruki, widywałam ją tylko wtedy, gdy brała udział w konferencjach lub na kolacjach z tatą. Tata był jej przeciwieństwem: konserwatywny, poważny, cichy. Jeśli hamowała swój temperament, to wyłącznie ze względu na niego. Gdy postanowił w pewnym momencie zmienić stanowisko, co było posunięciem ryzykownym i mogło źle się skończyć dla jego kariery akademickiej, a poza tym spowodować katastrofę w finansach domowych, wspierała go bez wahania.

– Tatuś opiekuje się nami, my dbamy o tatusia. Nie doszedł do siebie po jej śmierci. Statystyki pokazują, że większość mężczyzn żeni się ponownie w ciągu trzech lat od zakończenia poprzedniego związku, ale tata, dwadzieścia lat później, wciąż pozostawał bez pary. – Twoja mama była moją partnerką życiową – powtarzał – a ktoś taki jest na całe życie. Najął gospodynię, kobietę, która u nas gotowała, sprzątała i robiła zakupy. Maria miała pewnie jakieś pięćdziesiąt lat, ale czarne, naznaczone siwizną włosy zwijała w kok, przez co wyglądała dużo starzej. Nosiła wyłącznie spódnice, zawsze miała rajstopy, buty na płaskim obcasie i jakiś własnoręcznie uszyty fartuch w kwiaty. Swoje dzieci już odchowała, a wnuki jeszcze się nie urodziły. Przychodziła codziennie w południe, pracowała do szóstej. Nie wiem, jaka oficjalnie była jej rola w stosunku do mnie, ale zawsze czekała na mnie w domu, gdy wracałam ze szkoły, i wyglądało na to, że jest to dla niej najlepsza część dnia. Dla mnie też. Rozpakowywała mi torbę, myła pudełka śniadaniowe, szykowała na talerzyku kawałki jabłek i sera do popołudniowej herbaty. Takich rzeczy mama nie robiłaby za nic w świecie. Z perspektywy czasu widzę, że mogłam się czuć zdominowana przez gosposię. Ale wiedziałam, że mi po prostu matkuje. Kiedyś dopadła mnie grypa, Maria przyszła wtedy na cały dzień. Krzątała się po domu, zaglądała do mnie systematycznie, przynosiła a to wodę, a to herbatę, a to chłodny ręcznik na czoło. Dwa razy, gdy podczas drzemki słyszałam, jak wchodzi do pokoju, specjalnie jęknęłam, żeby się mną zajęła. Pocałowała mnie w czoło, przyniosła wody. Nawet mnie wtedy karmiła łyżką. Z ręką na sercu, to były najwspanialsze dni mojego życia. Odeszła od nas po mojej osiemnastce. Miała już wtedy pierwsze wnuczę, a także starzejącego się psa z jaskrą. Zresztą byłam już wtedy prawie dorosła, więc i tak nie miała wiele pracy. Po niej tata zatrudnił zwykłą sprzątaczkę i zaczął sam robić zakupy w drodze z pracy. Maria przynosiła upominki z okazji urodzin i przysyłała kartki na Boże Narodzenie, w końcu jednak zagarnęło ją życie rodziny. Wtedy uświadomiłam sobie, że chcę założyć własną. Mieć męża, dzieci, starego ślepego psa. A co ważniejsze, potrzebna mi była taka Maria. Ktoś, z kim mogłabym wymieniać się

przepisami, kto by mnie wspierał mądrymi radami i otaczał macierzyńską miłością. Kobieta, która by mnie nie zostawiła i nie odeszła do własnej rodziny, bo ja też byłabym jej rodziną. Nie miałam już matki. Miałam natomiast szansę zyskać pewnego dnia teściową. *** Po kolacji Tom wysyła nas do swojej „meliny”, czyli pomieszczenia o strzelistym, katedralnym suficie, z regałami na całe ściany i mnóstwem skóry na meblach. Miejsce kojarzy mi się z klubem dla dżentelmenów. Z bufetu wyrasta ogromny telewizor, jest również barek, bardzo dobrze zaopatrzony. Ollie został wezwany do kuchni, by pomóc przy kawie i deserze (co zapewne oznacza, że chcą z matką zamienić parę słów na mój temat), idę więc do klubu dla dżentelmenów razem z Nettie i Patrickiem. – I jak? – zagaja Patrick, stając przy barku. Przyrządza koktajl, którego wcale mi nie potrzeba, bo już wypiłam dwa kieliszki wina. Ale wydaje się taki szczęśliwy podczas mieszania alkoholi, że nie mam serca go hamować. – Co sądzisz – podejmuje – o Dianie? – Patricku – ostrzega Nettie. – Co? – Kąciki ust wędrują mu do góry. – To nie jest podchwytliwe pytanie. Nieporadnie szperam w głowie, szukam, co by tu odpowiedzieć, ale szczerze mówiąc, niewiele znajduję. Diana podczas kolacji od czasu do czasu pytała, czy ktoś chce więcej warzyw. Uchylała się od odpowiedzi na moje pytania, a poza lekkim uśmiechem na wspomnienie pierwszego spotkania z Tomem przez cały wieczór wydawała się deprymująco zdystansowana. Szczerze mówiąc, gdyby nie reszta rodziny, czułabym się dziwnie. A teraz wiem tylko tyle, że Diana jest zupełnie inna, niż się spodziewałam. – Moim zdaniem jest… Obracam w myślach kilka słów: miła, interesująca, uprzejma, ale żadne nie wydaje mi się właściwe, a nie chcę udawać. W końcu nie jestem tu wyłącznie po to, by wywrzeć wrażenie na rodzicach Olliego. Jeżeli między nim i mną sprawy się poukładają, to do końca życia co drugą Gwiazdkę

będę spędzała w towarzystwie Nettie i Patricka. Dlatego szczerość jest ważna. Problem w tym, że na prawdziwą otwartość jest za wcześnie. Dociera do mnie, że na spotkaniu rodzinnym trzeba być politykiem. Człowiek musi wiedzieć, kogo wesprzeć i gdzie szukać oparcia, by osiągnąć jak najlepszy efekt. Postanowiłam kierować się radą matki i powiedzieć coś prawdziwego. – Jest wyśmienitą kucharką. Patrick śmieje się odrobinę zbyt serdecznie. Żona przyszpila go spojrzeniem ostrym jak sztylet. – Nettie, daj spokój. – Patrick trąca ją w żebra. – Przecież mogła być gorsza. A poza tym jest Tom, tak? Jak dla mnie to marna pociecha. Miałam tak starannie wymyślony obraz potencjalnej teściowej, a nie teścia, że nawet Tom nie mógł mi jej zastąpić. Z drugiej strony Patrick wydaje się akceptować tę drętwą teściową bez większego oporu, chociaż bez wątpienia nie jest spełnieniem jego marzeń. Mija kilka minut, Olliego wciąż nie widać, a ja mam wrażenie, że Nettie chciałaby zostać z Patrickiem sam na sam. – Pójdę sprawdzić, co tam z deserem – mówię. Przez podwójne drzwi wchodzę do sporego pomieszczenia, stamtąd droga prowadzi do obszernej kuchni, gdzie centrum stanowi ogromna granitowa wyspa. Ollie i Diana stoją przy tejże wyspie, plecami do mnie, i najwyraźniej układają coś na desce do serów. – Nie jest istotne, co ja myślę – mówi Diana. – Dla mnie jest. – A nie powinno. Diana wygłasza słowa niczym bibliotekarka albo nauczycielka gry na pianinie: wyraźnie i stanowczo, bez śladu zawahania. Przystaję w progu. – Mam rozumieć, że jej nie lubisz? Kobieta milczy o wiele za długo. – Mówię, że nie jest istotne, co ja o niej myślę. Wycofuję się, przystaję za rogiem. Odnoszę wrażenie, jakby mi ktoś przyłożył bez ostrzeżenia. Tyle miałam obaw, że matka Olliego nie spełni moich oczekiwań, okaże się nie taką teściową, jaką sobie wymarzyłam, a nie wzięłam pod uwagę – narcystycznie, jak się okazuje – że to ja mogę nie przypaść jej do gustu.

– Mamo, naprawdę nie powiesz mi, co myślisz o Lucy? – Och, synu… – Oczami wyobraźni widzę, jak potrząsa ręką, jakby odganiała muchę. – Uważam, że może być. „Może być”. Potrzebuję chwili, by to przetrawić. Mogę być. Szukam pochwały, jaką mogłoby zawierać to określenie, ale nie znajduję. Uznać, że ktoś „może być”, to jak powiedzieć, że w konkretnym stroju nie wygląda grubo. „Może być” wczorajsza kanapka, którą się nie zatrujesz. „Może być” synowa, której nie chciałaś, ale z drugiej strony mogłaby być gorsza. – Tu jesteś! Obracam się na pięcie. W przejściu z holu ukazuje się rozpromieniony Tom. – Chodź, pomożesz mi wybrać wino deserowe. Nigdy nie umiem zdecydować. – Właściwie nie znam się na… Ale Tom już ciągnie mnie do piwniczki, gdzie znajduje się zdumiewający wybór trunków. Udaje mi się jakoś przebrnąć przez degustację, dobrze, że jest ciemnawo, bo łatwiej mi ukryć łzy, które zatrzymuję częstym mruganiem. „Może być” to dla mnie wyrok śmierci.

3

Lucy Teraźniejszość Mam policję w kuchni. Gliniarz, Simon, znalazł kubeczki, mleko i torebki z herbatą – nawet nie pytał, gdzie czego szukać – i właśnie parzy mi herbatę. Kobieta, Stella, wrzuca do śmieci resztki hamburgerów umazane keczupem i ładuje do zmywarki plastikowe dziecięce talerze. Ollie jest w korytarzu, rozmawia przez telefon z Nettie. Słyszę, jak tłumaczy, że nie ma pewności… Powiedział jej wszystko, co wie… Już mówił, że nie wie! Że najlepiej będzie, jeśli przyjedzie i sama porozmawia z policją. Mówi o Dianie, uprzytamniam sobie. Diana nie żyje. Fakt, że się nie zaprzyjaźniłyśmy, zdaje się blednąć w obliczu tego ostatecznego zdarzenia, w każdym razie traci na znaczeniu. Uświadamiam sobie, że spadł na mnie głęboki smutek. Jak gdyby za sprawą śmierci stała się szlachetniejsza, nieomal dostojna, a w świetle jej nowego statusu przeszłe zdarzenia wydają się trywialne, wręcz nieistotne. W końcu przecież tak naprawdę nikt nie przyjaźni się z teściową, prawda? Nikt! Teściowa mojej przyjaciółki Emily nie wierzy, że Poppy ma nietolerancję laktozy („Co to za bzdury, za moich czasów nie było żadnych takich nietolerancji!”). Teściowa Jane nie pojmuje, jak można używać pieluch jednorazowych, zwłaszcza jeśli ona postarała się i kupiła Henry’emu opakowanie tetrowych. Teściowa Sashy bez przerwy opowiada o spadku, jaki ma jej zostawić, i oczekuje z tego powodu nieustannej wdzięczności. Teściowa Danielle ciągle udziela jej

dobrych rad, a ta u Keny we wszystko się wtrąca. Tylko Sara uwielbia swoją teściową, a to dlatego, że Marg dwa dni w tygodniu opiekuje się jej dziećmi, a przy tym robi pranie, prasuje i gotuje obiady, które można zamrozić (Marg nazywamy jednorożcem wśród teściowych). Dzieci nareszcie w łóżkach. Niestety, chwilę po tym, jak policja zawiadomiła nas o śmierci Diany, postanowiły domagać się naszej uwagi. Simon i Stella okazali się na tyle uprzejmi, że zostali z nami, aż je nakarmiliśmy i położyliśmy spać (Simon nawet serwował burgery i rozmawiał z dziećmi w czasie kolacji!). Czekanie, aż będziemy mogli poznać szczegóły, było koszmarem, nie widzieliśmy jednak innej możliwości. Gdy przyszło do kładzenia dzieci, Ollie zabrał Edie, najłatwiejszą do uśpienia z trójki naszych latorośli, bo wymaga tylko zaśpiewania Mrugaj, mrugaj, gwiazdko ma, podania przytulanki – owieczki – i wetknięcia w buzię smoczka. Pozwalam mu na to, bo w końcu właśnie zmarła mu matka. Zabieram starszą dwójkę, która w końcu załapała, że policja zjawiła się u nas nie bez powodu. Kompletnie bezmyślnie mówię im, że ukradziono rower. – A czyj? – pyta Archie, gdy otulam ich kołdrami, usiłując doprowadzić do tego, by pod nimi zostali. – Mój? – Nie, nie twój. Znowu wyskakuje spod przykrycia. – Harriet? Naciągam mu kołdrę pod brodę. – Pewnie go gdzieś zostawiła – stwierdza. – I teraz mówi, że ktoś ukradł. Chce dostać nowy. Jak ona dostanie nowy, to ja też chcę dostać nowy. – Nikt nie dostanie nowego roweru. Przyjrzał mi się sceptycznie, wciąż jednak na leżąco. Właśnie mam pocałować go w czoło, gdy znów siada. – Oni myślą, że ja ukradłem? – Nie, kochanie. Uspokoił się dopiero wtedy, gdy zdołałam go przekonać, że Harriet w żadnym razie nie dostanie nowego roweru. Harriet ma inne zmartwienie. Gdy opatulam ją kołdrą, kręci się i wierci. – Dlaczego policja przychodzi do nas pytać o jakiś rower, co nie jest nasz? – Uważają, że możemy wiedzieć, gdzie on się podział.

– A dlaczego? Jej błękitne oczy są niesamowicie wszystkowiedzące. Często wytrąca mnie z równowagi tym szczególnym spojrzeniem. – A może – podejmuje, zanim zdążę odpowiedzieć – oni tylko mówią, że przyszli zapytać o rower, a tak naprawdę zbierają informacje z powodu czegoś zupełnie innego? W miniony weekend Harriet oglądała na dobranoc Małych agentów. Podejrzewam, że właśnie stąd owo „zbieranie informacji”. Ale kto wie? Zawsze była spostrzegawcza. Za mądra na swoje cztery lata. – Jest tylko jeden sposób, żeby się tego dowiedzieć – mówię córce. – Porozmawiam z nimi. I jutro ci powiem. Śpij. Wolno kiwa główką i zsuwa się pod kołdrę. Można o niej powiedzieć wszystko, tylko nie to, że jest śpiąca. Wygląda raczej na poruszoną, co jest dosyć dziwne, wziąwszy pod uwagę, że nie wie o śmierci babci. Podnoszę wzrok, gdy z korytarza wychodzi Ollie z telefonem w ręku. Opada na kuchenne krzesło, a ja zsuwam się ze stołka barowego i siadam obok niego, przy stole. – Co z Nettie? – pytam. Kładzie przedramiona na blacie, potem lewą dłonią podpiera czoło. – Jedzie do nas. – Sama? – Z Patrickiem. Wciągam głęboko powietrze, duszę w zarodku panikę. Na litość boską! Oczywiście, że Patrick i Nettie przyjeżdżają. Przecież właśnie zmarła jej matka. Powinniśmy być razem. Od dawna miałam nadzieję, że Nettie się z nami skontaktuje. Simon przynosi moją herbatę, oboje ze Stellą wysuwają krzesła i siadają. Przygotowujemy się, szykujemy. Swobodna postawa, jaką przybraliśmy ze względu na dzieci, znika, teraz przejdziemy do rzeczy. – Mówcie – odzywa się Ollie. – Nie będę owijał w bawełnę – oznajmia Simon. – Nie mamy jeszcze kompletu informacji, nie znamy przyczyny śmierci. Dzisiaj, tuż po godzinie siedemnastej, sąsiadka zawiadomiła policję, że zobaczyła przez okno ciało pańskiej matki. Po zbadaniu okazało się, że pani Diana Goodwin nie żyła od kilku godzin. – Ale na co umarła? – Ollie nie może powstrzymać zniecierpliwienia.

Kładę dłoń na jego ręce. – Pewność będziemy mieli po uzyskaniu wyników autopsji – mówi Simon – ale niektóre dowody, między innymi list pożegnalny, zdają się wskazywać, że pańska matka odebrała sobie życie. W ciszy, jaka zapada po jego słowach, uświadamiam sobie, że mam wyostrzone zmysły: widzę lekki połysk deszczu, krople potu na skroniach policjanta, słyszę muchę, która ugrzęzła między zasłoną a szybą okienną, krew dudniącą w głowie. – Zdajemy sobie sprawę, że to ogromny wstrząs – dodaje Stella. – Tak – potwierdzam. Przenoszę uwagę na Olliego, który zastygł jak kamień. Obejmuję go, rozcieram mu plecy szybkimi, rytmicznymi ruchami po okręgu. Tak samo masuję dzieci, jeśli któreś się przewróci i zrobi sobie krzywdę. Mimo to nadal się nie rusza. – Czy to pewne? – odzywa się w końcu – Że ona… – Wiadomość na temat powziętej decyzji jest stosunkowo jasna. A… dowody musiały zostać przygotowane z wyprzedzeniem, co wskazuje na to, że nie było to działanie pod wpływem impulsu. Ollie zrywa się gwałtownie i zdecydowanie odchodzi, po czym zawraca. W końcu staje w miejscu. – Co to za dowody? – Niestety, w tej chwili nie możemy udostępnić tej informacji. Do momentu, gdy koroner orzeknie samobójstwo, musimy traktować ten przypadek jako potencjalne zabójstwo… – Potencjalne… – Ollie ma otwarte usta, lecz nie może wypowiedzieć drugiego słowa. – Nie możemy się dzielić informacjami, dopóki nie dostaniemy pozwolenia. Rozumiem, że trudno się z tym pogodzić. Simon jest kompetentny, zachowuje się profesjonalnie, trudno mi jednak traktować go poważnie. Jest bardzo młody. Ile on może rozumieć? Nie ma ani jednej zmarszczki. – Czy zna pan jakiś powód, dla którego pańska matka mogłaby chcieć odebrać sobie życie? – pyta Stella. Skupiona jest na Olliem, ale od czasu do czasu dyskretnie zerka na mnie. – Może miała depresję? Cierpiała na jakieś schorzenia fizyczne albo psychiczne?

– Miała raka piersi – mówi Ollie. – Miała raka piersi, ale był we wczesnym stadium. Nie odebrałaby sobie życia. Nie wierzę. Opuszcza głowę na dłonie, ale dosłownie w następnej chwili, gdy frontowe okno przecina smuga światła, podnosi wzrok. Przed dom zajechało auto Patricka. – Są – odzywam się niepotrzebnie. – Proszę otworzyć – mówi Stella. Oboje z Olliem idziemy do drzwi. Patrick wysiada zza kierownicy; kiedy stoi, jest o głowę i barki wyższy od samochodu. Obchodzi wóz dookoła i otwiera drzwi pasażera. Nettie wyłania się powoli. Gdy w końcu widać ją całą, przeżywam szok. Twarz ma wychudzoną, oczy podpuchnięte. Od naszego ostatniego spotkania przed kilkoma tygodniami straciła pewnie z dziesięć kilo. – Nettie – mówię, gdy brnie w górę po schodach – tak mi przykro… – Rozumiem. Ma spuszczony wzrok, dlatego traci równowagę, gdy Ollie zamyka ją w ramionach. Może z zaskoczenia na to pozwala. Patrick czeka kilka kroków z tyłu, wita mnie pojedynczym skinieniem głowy. Odwracam się i wchodzę do domu. W środku Simon i Stella zbierają kubki, rozmawiają cicho. Wsuwam się do łazienki. Porozrzucane zabawki leżą na podłodze, dziecięce szczoteczki do zębów czekają przygotowane w rządku, każda z pastą, bo zapomnieliśmy o szczotkowaniu. Płuczę je i odstawiam do plastikowego kubeczka, na miejsce. Potem otwieram szafkę pod umywalką i wyjmuję z niej stary żółty ręcznik, tak poprzecierany, że trzymam go tylko na te wyjątkowe okazje, kiedy człowiekowi potrzebny jest stary ręcznik – do przetarcia podłogi, wyglansowania butów albo starcia wymiotów. Ollie, rzecz jasna, nie rozumie tej koncepcji i zawsze jakoś udaje mu się wyjąć go na wierzch, kiedy mamy gości. Wszystko to jednak jest bez znaczenia, ponieważ Diana nie żyje. – Lucy? – woła Ollie z sąsiedniego pomieszczenia. – Gdzie jesteś? – Już idę – mówię i przyciskam ręcznik do twarzy, żeby nikt nie słyszał, że płaczę.

4

Diana Przeszłość – Czyli wczoraj – mówi Jan – poznałaś jego dziewczynę, tak? Jaka jest? Kathy, Liz, Jan i ja siedzimy przed klubem Baths, a tafla wody za naszymi plecami jest jak niebieskozielone szkło. Zamówiłyśmy talerz owoców morza, miskę frytek i butelkę bollingera. Nasz posiłek jest fantastyczny i zarazem straszliwie pretensjonalny. Nad prawym ramieniem Jan zawisa mewa, z zainteresowaniem przypatruje się frytkom. Osłaniam oczy przed słońcem i orientuję się, że dziewczyny patrzą na mnie wyczekująco. – Mów, Diano, mów – prosi Kathy. Pochylają się bliżej, a ja podświadomie czuję dreszczyk emocji, bo znajduję się w centrum uwagi. Jednocześnie jestem oburzona. Wybrałam tę konkretną grupę przyjaciółek – żony znajomych Toma – między innymi dlatego, że zwykle są zajęte sobą i moim życiem raczej się nie interesują, a jeśli czegoś naprawdę szczerze nie znoszę, to wypytywania o moje sprawy. – Tak, poznałam Lucy – odpowiadam niezobowiązująco. – Może być. Upijam łyk drinka. Jest pierwsza środa miesiąca, trwa nasze cykliczne spotkanie w Brighton Baths. Dawno, dawno temu te spotkania były klubem czytelniczym, przynajmniej z nazwy, i ta koncepcja nawet mi się podobała. Na pierwszą lekturę zaproponowałam biografię Clementine Churchill i przyszłam

solidnie przygotowana, z listą tematów do dyskusji, tylko po to, by się przekonać, że nikt nawet nie zajrzał do nieszczęsnej książki. Na koniec spotkania żadna z członkiń nie zaproponowała następnej lektury, a Jan zaczęła nazywać nasz klub degustacyjnym. – „Może być”? – Jan gwiżdże niegłośno. – Ojej. – Dlaczego „ojej”? – pytam. – Co jest złego w „może być”? – Bardzo oszczędna pochwała – mamrocze Liz. – Z „może być” nigdy nie wynikło nic dobrego – zgadza się Kathy. Nie rozumiem. Jeśli o mnie chodzi, to „może być” jest całkiem odpowiednią formą aprobaty dla nowej dziewczyny syna. Co innego miałabym powiedzieć? Kochana? – to z pewnością za mocne. Nawet powiedzenie, że ją lubię, byłoby przesadą po jednym wieczorze. Dzięki Bogu nie należę do tych apodyktycznych kobiet, które rozpływają się nad nową dziewczyną syna i oczekują, że zostaną serdecznymi przyjaciółkami, będą razem robić zakupy i chodzić do spa. W tym wypadku, skoro Lucy kocha mojego syna i on ją kocha – może być. Może być, jak najbardziej. – Dajcie spokój, znacie przecież Dianę – mówi Kathy, po czym wyjmuje szampana z wiaderka na lód, a kiedy widzi, że butelka jest pusta, daje znak kelnerowi, by przyniósł następną. – W jej ustach „może być” to niebagatelna pochwała. Wszystkie chichoczą, ja czuję się zakłopotana. Co jest złego w „może być”? Na tym polega mój problem z nowymi przyjaciółkami… Określanie ich jako „nowe” jest pewnym nadużyciem, ponieważ znam Jan, Kathy i Liz od trzydziestu lat, ale nie ma to jak przyjaciółki, które zna się całe życie; którym nigdy nie trzeba niczego wyjaśniać. Cynthia od razu by wiedziała, co chciałam powiedzieć przez „może być”. Wciąż mi jej brakuje. – Dałaś jej popalić? – pyta Kathy. – Pytałaś o jej zamiary względem twojego ukochanego syna? Dlaczego, na litość boską, wszyscy interesują się moją opinią? Przecież najważniejsze jest podejście Olliego. Na dłuższą metę moja ocena tej dziewczyny jest nieistotna. Moim zdaniem niektórzy rodzice – chociażby moi, Maureen i Walter – przywiązują do swojego zdania zbyt wielką wagę. Wychowywałam się w rodzinie katolickiej, matka miała oko na wszystko, co działo się w sąsiedztwie, a najbardziej na dzieci. Dawno temu obiecałam sobie, że taka nie będę. I nie jestem. – Czy byłaś nią mile zaskoczona? – pyta Jan. – Czy wręcz przeciwnie?

– Ani jedno, ani drugie – odpowiadam, bo rzeczywiście, Lucy jest dokładnie taka, jak się spodziewałam: śliczna, nerwowa i zdecydowana przypodobać się za wszelką cenę. Dokładnie w guście Olliego: ładna i niegłupia, odrobinę ekscentryczna. Podziwiana i uwielbiana, najpierw przez rodziców, potem przez chłopców. Na pewno ulubienica nauczycieli, pewnie przewodnicząca klasy, szkolna mistrzyni w jakiejś dziedzinie sportu. Takie dziewczęta mają w życiu jak w bajce. Życzę jej szczęścia, ale widziałam zbyt wiele młodych kobiet, które mają pod górkę, dlatego trochę mnie to irytuje. – Nie dorasta twojemu synowi do pięt, co? – domyśla się Jan. – Zawsze to samo – kwituje Liz, co jest o tyle dziwne, że akurat ona nie ma syna. – Czy ja wiem… – zamyśla się Kathy. – Ja byłabym gotowa zapłacić, byle ktoś mi zdjął z głowy Freddiego. Boję się, że któregoś pięknego dnia rzuci robotę, wprowadzi się do mnie i będzie całymi dniami siedział na czterech literach, oglądając reality TV, co będzie nazywał opieką nad matką. Wszystko bym dała za synową. Za kobietę, która by mi usunęła włoski z brody i umalowała usta, kiedy będę już stara. Synowie się do takich spraw nie nadają. Żuję frytkę i pielęgnuję w sobie nadzieję, że będą dyskutowały głównie między sobą. Sęk w tym, że pojawienie się nowej osoby w rodzinie zawsze wymaga drobnej korekty. Każdy ma swoją wartość, historię, różne plany. Może się okazać, że wszystko idzie łapka w łapkę, ale przecież niekoniecznie. Patrick był już z nami kilka lat i chociaż, delikatnie mówiąc, nie budził mojego entuzjazmu, to jakoś się dostosowaliśmy. Nie wątpię, że tak samo będzie z Lucy, jeśli wejdzie do rodziny. I nie ma nic dziwnego, że człowiek zachowuje rezerwę. W obliczu zmian ostrożność jest całkiem naturalna. – Myślisz, że to łowczyni fortun? – Jan kładzie dłoń na moim przedramieniu, przez co jej słowa stają się bardziej złowrogie i zyskują dodatkową wagę. – Nie. Dziewczęta nie kryją rozczarowania. – Czyli to nie jest drugi Patrick? Nie odpowiadam. Mam pewne przeczucia, jeśli chodzi o prowadzoną przez Patricka firmę, ponieważ zajmuje się nią z entuzjazmem człowieka,

który oczekuje pokaźnego spadku i rozwiązania w ten sposób wszystkich swoich problemów. To nie moja sprawa. I tym bardziej nie sprawa Jan. Poza tym, niezależnie od etycznego aspektu pracy, Patrick należy do rodziny, Nettie go kocha. W tej sytuacji winna mu jestem odrobinę lojalności. – Najważniejsze, że Ollie jest przy niej szczęśliwy – podsumowuje Kathy po długiej pauzie i wszystkie się z nią zgadzają. Oprócz mnie. Moim zdaniem ludzie przywiązują trochę za dużą wagę do szczęścia swoich dzieci. Kogokolwiek by spytać, czego chciałby dla nich, odpowiedź zawsze brzmi: szczęścia. Czy ma być pełnym empatii członkiem społeczeństwa? Nie. Człowiekiem skromnym, mądrym i tolerancyjnym? Nie. Osobą silną w godzinie próby czy wdzięczną losowi mimo nieszczęścia? Nie. Ja jestem inna. Zawsze chciałam, żeby moje dzieci mierzyły się z wyzwaniami. Zdobywały doświadczenia, które dadzą im zrozumienie i mądrość. Weźmy na przykład takie uchodźczynie, z którymi codziennie mam do czynienia. Młode dziewczyny w ciąży. Nie do wyobrażenia, przez co przeszły; dają z siebie wszystko, ciężko pracują i są wdzięczne losowi. Czego więcej chcieć dla własnego dziecka? *** Do zaręczyn doszło szybciej, niż się spodziewałam, w ciągu roku. Ollie zawiadomił nas o tym któregoś wieczoru przy kolacji, z takim samym dumnym uśmiechem, z jakim w wieku dwóch lat przyniósł z ogrodu martwego ptaka. Tom, rzecz jasna, nie posiadał się ze szczęścia, w pewnym momencie omal się nie popłakał. Na litość boską… To było pięć miesięcy temu. Zanim zaczęła się prawdziwa harówka związana z planowaniem ślubu i wesela. – Mamusia i tatuś gotowi? Siedzę obok Petera, ojca Lucy, w fotelu w stylu Ludwika XV ustawionym lekko pod kątem do cielistej aksamitnej zasłony. Co jakiś czas wychodzi zza niej Lucy i staje na podwyższeniu, a wtedy Rhonda, sprzedawczyni zwana asystentką, zaczyna się wokół niej krzątać. Wszystko to jest, szczerze mówiąc, jedną wielką męczarnią, z wielu powodów, a wśród nich nie najmniej ważnym jest ten, że Rhonda uparła się nazywać nas mamusią

i tatusiem, chociaż dwukrotnie zwracałam jej uwagę, że nie jestem matką ani dla Lucy, ani tym bardziej dla niej. – Gotowi – odpowiadamy zgodnie. W głowie słyszę, co by powiedziała moja matka, gdybym ją zaprosiła w takie miejsce. „Co za głupota! Sama ci uszyję suknię do ślubu! Ida i Norma z kościoła pomogą. Ida zrobiła prześliczne różyczki na suknię ślubną dla Mary, dla siostrzenicy, mówię ci, cudne! No a potem trzeba było popuszczać w pasie, bo do wielkiego dnia troszkę jej przybyło. Ależ ludzie gadali!”. Przyznaję, byłam zaskoczona, że Lucy zaprosiła mnie na wybieranie sukni. Zdaje się, że córka starościny weselnej akurat tego ranka złamała rękę na placu zabaw i obie ugrzęzły w szpitalu, a Lucy potrzebowała kobiecej opinii. W ten sposób powstała dość nietypowa grupka ze względu na obecność ojca przyszłej panny młodej, Lucy miała jednak na ten temat wyrobione zdanie: „Odkąd skończyłam trzynaście lat, był mi nie tylko ojcem, ale i matką, w pełni zasłużył na to miejsce”. Całkiem uczciwe podejście, uznałam. Ale i tak nie śmiałam przedstawić swojej opinii. W takich sprawach powinna wypowiadać się matka. Teściowa ma być ubrana w beż i siedzieć cicho. Co zabawne, Lucy, prosząc mnie o przyjście, wyraźnie walczyła z nieśmiałością. „Wiem, że jesteś zajęta, ale gdybyś znalazła trochę czasu i dała radę przyjść, byłoby cudnie”. Zrządzeniem losu miałam akurat czas, a nigdy nie zniżyłam się do szukania wykrętów. Nettie też została zaproszona, a jednak, o ile mi wiadomo, z przykrością musiała zrezygnować, bo miała na tę samą porę wyznaczoną wizytę u lekarza. – A oto i ona! – obwieszcza Rhonda, gwałtownie rozsuwając zasłonę. Popycha Lucy na podwyższenie. Sukienka jest dokładnie taka sama jak poprzednia: bez ramiączek, z pełną spódnicą, całkiem jak dla Barbie na dziecięcym torcie urodzinowym. Konsultantka zmusza klientkę do idiotycznego wirowania w obrocie. – Ładna? – pyta Lucy nieśmiało. Peter, co było do przewidzenia, ma łzy w oczach. Wstaje – archetyp byłego profesora, począwszy od sztruksowej marynarki i miękkiej białej

brody po skórzane pantofle ze sznurowadłami. Wyjmuje z kieszeni chusteczkę, przyciska do twarzy. – Chyba możemy uznać to za aprobatę – obwieszcza Rhonda podekscytowana. – A co uważa mamusia? Wszyscy na mnie patrzą. A ja mam w głowie jedną myśl: wszystko tutaj jest jedną wielką hucpą: suknia, grube kotary, krzesła w stylu Ludwika XV… Ale co mam powiedzieć? – Piękna, prawda? – naciska Rhonda. Lucy jest ładna, bezdyskusyjnie, ale właśnie uświadamiam sobie, że najbardziej intrygujący jest w niej wyjątkowy styl: umiejętność zderzania wzorów, zaskakującego dobierania barw, wszechobecne cekiny. Dzisiaj, do sklepu z sukniami ślubnymi, przyszła w słomianym kapeluszu z ogromnym rondem i w chodakach. W chodakach! Lekka przesada, moim zdaniem, nie można jednak zaprzeczyć: dziewczyna wie, czego chce. W sukni ślubnej wygląda natomiast sztampowo. Klasyczna banalna panna młoda. – Moim zdaniem… – Co, myślisz, kochanie? – Peter wyłania się zza chusteczki, wbija wzrok w córkę. – Podoba ci się? Lucy uśmiecha się niepewnie. – Tak. Na te słowa Rhonda znika na zapleczu i wraca z welonem, który układa na głowie przyszłej panny młodej, i z bukietem sztucznych róż, do włożenia w jej ręce. To tak ewidentna strategia handlowa, że odruchowo obcinam konsultantkę karcącym spojrzeniem. Nie żeby było coś złego w samym akcie sprzedaży, jasne, w końcu ludzie muszą jakoś zarabiać na życie, niemniej tutejsza procedura wydaje mi się niestosowna, bo po prostu obłudna. Peter odchrząkuje. – Rhondo, na ile nas podsumujesz? Konsultantka podchodzi do komputera i przez horrendalnie długi czas stuka w klawisze. Najwyraźniej w salonie sukien ślubnych podanie ceny jest niewiarygodnie skomplikowane. Odwracam się, udaję, że oglądam atłasowe pantofle. Za suknię, podobnie jak za sam ślub, ma zapłacić Peter. Konsekwentnie odrzucał wszystkie nasze propozycje uiszczenia połowy należności. Tom, co nietrudne do przewidzenia, przerażony takim obrotem

spraw, praktycznie błagał go o zmianę zdania, póki go nie przekonałam, że dla Petera może to być kwestią honoru. Zresztą Lucy i Ollie, ku mojej uldze, planują ślub niskobudżetowy i Peter powinien jakoś podołać wydatkom. Tak uważam aż do momentu, gdy słyszę szept Rhondy zdradzającej sumę, za którą można by kupić nowiuteńki samochód rodzinny. Peter blednie. – O, Boże – mówi Lucy. – Naprawdę? Rhonda przytakuje żarliwie. – To oryginalne kryształki Swarovskiego. No i na suknię w stylu balowym potrzeba naprawdę dużo tkaniny. – Przymierzę jakąś inną – decyduje Lucy natychmiast. – Skromniejszą albo z wystawy… Biorę do ręki jakiś magazyn ślubny i na nim skupiam uwagę. Właśnie dlatego teściowych nie zaprasza się na takie przymiarki. Peter będzie się przy mnie czuł niekomfortowo, zapędzony w kozi róg. Gdyby był tutaj Tom, natychmiast by ingerował, wyciągnąłby czarną kartę American Express i zmusił Rhondę do przyjęcia należności. W moim stylu byłaby natomiast podpowiedź skierowana pod adresem Lucy, że na pewno istnieje jakaś sukienka idealna, która nie kosztuje tyle, co zaliczka na dom. Myślę o Aminie, odwiedziłam ją tego samego dnia. Przed trzema miesiącami przyjechała z Sudanu, jest w bliźniaczej ciąży, a ma już trójkę dzieci, wszystkie poniżej piątego roku życia. Rano zawiozłam jej mocno zużyty podwójny wózek dziecięcy. Zalała się łzami, zanosząc do Allaha modły, by sprzyjał mnie i mojej rodzinie. Będzie mogła dwoje młodszych usadzić w wózku w drodze do supermarketu, bo do tej pory te dwa szkraby – dwa i trzy latka – musiały pokonywać dystans na piechotę, a dla małych nóżek to nie lada wyzwanie. Zdarzały się dni, powiedziała Amina, kiedy pokonanie kilometra zajmowało im godzinę. – To jest ta twoja wymarzona? – pyta Peter. – Tato… Na pewno? Dużo kosztuje. – Mam tylko jedną córkę – odpowiada emerytowany profesor. – I tylko raz jest się panną młodą. – Welon też w komplecie, prawda? – podpowiada Rhonda, czujny sęp. – Muszę wiedzieć, bo to ostatnia sztuka. Mogę opuścić dziesięć procent.

Zaczyna ponownie stukać w klawisze komputera i po chwili czy dwóch podaje cenę, która jeży mi włosy na głowie. – Nie, nie potrzebuję welonu – stwierdza Lucy. – On naprawdę dopełnia obrazu, prawda, mamusiu? – argumentuje Rhonda, wciągając mnie w swoją brudną gierkę. – I koszt jest nie taki znowu wielki, jeśli wziąć pod uwagę, że to cena ślubu idealnego córci jedynaczki, prawda? W mojej ocenie wspięła się na szczyty perfidii. Wzbudzała poczucie winy w biednym ojcu, by dokupił jeszcze i welon, na który w zasadzie go nie stać. Przeciągała mnie na swoją stronę, żebyśmy razem weszły mu na głowę. Sugerowała, że jeśli ojciec nie kupi kawałka koronki po absurdalnie zawyżonej cenie, będzie to znaczyło, że nie kocha córki, a w każdym razie nie zależy mu, by miała ślub doskonały. Gdyby to ode mnie zależało, zostałaby wywleczona na ulicę i ukarana publiczną chłostą. – Szczerze mówiąc, moim zdaniem tylko członkowie rodziny królewskiej mogliby uznać tę cenę za niewygórowaną – stwierdzam. – To rozbój w biały dzień, powinna się pani wstydzić. Nie wiem, jak może pani patrzeć w lustro. Peter i Lucy gapią się na mnie, a Rhonda czerwienieje i robi naburmuszoną minę nastolatki, która czuje, że cały świat zwrócił się przeciwko niej, chociaż nie jest niczemu winna. – I jeszcze jedno – ciągnę, skoro już zyskałam powszechną uwagę – jak już kilka razy podkreślałam, nie jestem matką Lucy. – Składam dłonie na kolanach. – Będę jej teściową.

5

Lucy Teraźniejszość – Napije się ktoś herbaty? – pytam. Nikt nie odpowiada, ale i tak idę do kuchni, żeby nastawić wodę w czajniku. Moje myśli krążą wokół śmierci Diany. Niby ogarniam rozumem to wydarzenie, ale jakoś wydaje mi się ono nieprawdziwe. To szczególne, odrętwiające uczucie jest znajome, przypomina mi dni bezpośrednio po śmierci mamy, gdy funkcjonowałam w oszołomieniu, nie wiedziałam, jaki jest dzień tygodnia, a nawet jaka część doby. Dopiero po kilku dniach poczułam ból: mocno i ostro, jakby ktoś załadował go do procy, naciągnął gumę i we mnie strzelił. Załamałam się w czasie pogrzebu, przywalona strasznym ciężarem rozszlochałam się tak histerycznie, że biedny tata nie miał pojęcia, co ze mną zrobić. Zsuwam kubki z wysokiej półki i ustawiam rzędem na blacie. Niebo za oknem jest czarne. Patrick, Nettie i Ollie siedzą w salonie, każde na innym meblu, patrzą w różne strony. Patrick i Nettie chyba chcieliby wyjść, mają jednak poczucie, że nie powinni, bo mogłoby to zostać odebrane jako lekceważenie w stosunku do Diany. W końcu przecież w takim czasie rodzina powinna trzymać się razem. Simon i Stella wyszli ponad godzinę temu, zostawili dochodzącym do siebie krewnym dwie lśniące wizytówki. Nettie najwyraźniej przemyślała kwestię powitalnego uścisku z bratem i przycupnęła jak na grzędzie, możliwie najdalej od niego, skoro już tkwiła w tym samym pomieszczeniu.

Patrick usiadł przy niej, poklepuje ją po nodze, gestem szczerym, lecz pozbawionym uczucia. Po twarzy Nettie łzy płyną strumieniem, wzbierają jej pod powiekami i spływają po policzkach bez żadnego udziału z jej strony. Ollie ma zdumiewająco suche oczy i wydaje się wcieleniem niemożliwej kombinacji zdumienia i irytacji: na zmianę potrząsa głową na „nie” i kiwa na „tak”, cokolwiek miałoby to znaczyć. Co niesamowite, ja czuję się właściwie identycznie. „Nie, to niemożliwe, żeby Diana była martwa”, a zaraz po tym: „Tak, jest martwa i to nie jest koniec świata”. W końcu przecież nigdy nie ukrywałam swojej antypatii do teściowej. Nasze stosunki bywały napięte, a w pewnym momencie nawet wrogie. Zastanawiam się, czy policja odkryje to w trakcie śledztwa. Zalewając „herbatę dla gości” (mam wrażenie, że Nettie przydałby się rumianek), bezwiednie wracam myślami do dnia śmierci Toma. Ściągnięto nas wtedy z domu i z pracy przed południem, żebyśmy się z nim pożegnali, ale o północy Tom nadal żył. I to nie był pierwszy raz, kiedy zostaliśmy wezwani. Wcześniej już dwukrotnie żegnaliśmy się z nim ze łzami w oczach, a on dalej walczył o życie. Tym razem jednak lekarze stwierdzili, że to koniec. Zapewne. Dwadzieścia cztery godziny później, gdy Tom w dalszym ciągu trzymał się życia, Ollie spytał pielęgniarkę, czy mogłaby umierającemu podać jakiś specyfik, który by „skrócił jego cierpienia”. Gdy kobieta mu wyjaśniła, że nie ma takiej możliwości i że chory może umierać jeszcze nawet kilka dni, Ollie sięgnął po poduszkę i oznajmił, że prosi o „kilka minut na osobności z tatusiem”. Wszyscy zareagowaliśmy lekkim rozgorączkowaniem podszytym znużoną wesołością, nawet Diana, co zdumiewające, uśmiechnęła się, tłumacząc pielęgniarce, że syn oczywiście żartował. Dzisiaj nie było żadnej wesołości. Sama ponurość. Zanoszę herbatę do salonu, podaję kubek Nettie, ale ona chyba tego nie zauważa. Po chwili Patrick bierze ode mnie naczynie i stawia na stoliku do kawy. – Chyba jeszcze za wcześnie na rozmowę o pogrzebie – mówię. Jest za wcześnie, ale już nie mogę znieść ciszy, a o czym innym mamy rozmawiać? Nettie wpatruje się w czarny ekran telewizora. Ollie wbił

spojrzenie we własne buty. Tylko Patrick przenosi na mnie wzrok i lekko wzrusza ramionami. – Pewnie zależy od tego, kiedy dostaniemy ciało. Nettie wyraźnie sztywnieje. Siadam na podłokietniku sofy, przy mężu. – A kiedy to będzie? – Najpierw przeprowadzą autopsję – mówi Patrick. – To potrwa. – Właściwie… Dlaczego robią autopsję? – pyta Nettie. Wodzi po salonie na wpół przytomnym wzrokiem, jakby właśnie się obudziła. – Policja mówiła, że traktują ten przypadek jako zabójstwo – wyjaśnia Ollie. Jego siostra ma oczy jak spodki. Najwyraźniej wszyscy zapominają, że mamy unikać kontaktu wzrokowego, i przyglądamy się sobie z uwagą. – Powiedzieli, że muszą traktować ten przypadek jako zabójstwo. W rzeczywistości jednak nie uważają, żeby właśnie do tego doszło – koryguje Patrick. – Dla mnie to jasne. Jest list, są dowody. – Jak sądzicie, co to za dowody? – pyta Ollie. Jego twarz wyraża niebotyczne zdumienie. – Jakaś lina? Pistolet? – Ollie! – wyrywa mi się. Nettie zbladła tak bardzo, że wygląda, jakby miała zemdleć. Gdzieś w sąsiednim pokoju rozbrzmiewa telefon mojego męża. To na pewno Eamon, jego partner biznesowy. Tylko on dzwoni tak późno. Z niekłamaną ulgą orientuję się, że Ollie nie ma zamiaru odebrać. – Skoro uważają, że to może być zabójstwo – odzywa się Nettie, przeskakując wzrokiem z kąta w kąt – to czy będą wypytywali ludzi? Rozpoczną śledztwo? Patrick opuszcza wzrok na kolana. – Chyba będą musieli. – Ale kogo mieliby przesłuchiwać? – zastanawia się Ollie. – Kto by chciał zabić mamę? To powolny proces, lecz jedno po drugim: Patrick, Ollie i Nettie, odwracają głowy i patrzą na mnie. Wbijam wzrok w herbatę.

6

Lucy Przeszłość – Nie mam niczego pożyczonego – mówię do Claire, mojej swaszki. Swaszki, czyli druhny, tyle że mężatki. Jesteśmy w sypialni taty, ona siedzi w fotelu, na kolanach trzyma swoją trzyletnią córkę Millie. Mała ma sypać kwiatki w czasie ślubu i była tą perspektywą zachwycona jeszcze dwie minuty temu, zanim okazało się, że w związku z tą odpowiedzialną rolą trzeba jej rozczesać włosy. Teraz Claire przytrzymuje córkę kolanami i usiłuje przeciągnąć szczotkę przez bujne loki, ale Millie kręci się i wierci, jakby ją ktoś łaskotał setką piórek. – Zostaw ją w spokoju – mówię, patrząc na nie w lustrze. – Ładnie wygląda z takimi włosami. – Jak to nie masz niczego pożyczonego?! – wykrzykuje Claire ze zgrozą. Wypuszcza Millie, odkłada szczotkę. – Przecież dzisiaj twój ślub! Czy ty aby przypadkiem nie masz jakichś ciągot pod tytułem Uciekająca panna młoda? Mam otworzyć okno i osiodłać konia, żebyś mogła dać dyla w stylu Julii Roberts? – Nic z tych rzeczy. – Na pewno? Bo mogę ci zorganizować jakąś klaczkę w pogotowiu, na wypadek gdybyś chciała szybko się oddalić. Od teściowej, na przykład. Sprawdzam, czy nie mam szminki na zębach. Strażacka czerwień to ryzykowny kolor na ślub, ale chyba będzie dobrze. – Może na wszelki wypadek nie wyłączaj silnika samochodu.

Skrupulatnie rozpracowaliśmy w gronie przyjaciół stosunki między mną a moją teściową, począwszy od tego, że uznała, iż „mogę być”, przez podkreślanie w salonie sukni ślubnych, że nie jest moją matką, po danie do zrozumienia, iż suknia, którą wybrałam, jest nieprzyzwoicie droga. No, co do sukni to miała rację. Wiedziałam, że mnie trochę poniosło, ale z drugiej strony prawie każda panna młoda tak ma. A ja przynajmniej byłam wystarczająco dojrzała, by zdać sobie z tego sprawę. Po występie Diany, ku przerażeniu konsultantki, przekonałam tatę, że muszę się jeszcze zastanowić nad wyborem. Parę dni to trwało, ale w końcu przyznałam rację przyszłej teściowej: suknia była niedorzecznie droga, faktycznie, rozbój w biały dzień, tak jak powiedziała. Kilka dni później, oglądając album ze zdjęciami ślubnymi rodziców, zauważyłam, jak piękna była suknia mamy. Właściwie nie potrafiłabym wytłumaczyć, dlaczego wcześniej nie wpadłam na ten pomysł, bo przecież zawsze lubiłam nosić jej ubrania. Rzadko zdarzał się dzień, kiedy nie miałam na sobie jej płaszcza, apaszki albo choćby jakiegoś drobiazgu z jej kolekcji biżuterii. Po prostu otulona czymś, co do niej należało, czułam się bliżej niej. A w dniach, gdy szczególnie tęskniłam za matką, wkładałam więcej jej rzeczy. Odsuwam się od lustra i patrzę na swoje odbicie. Suknia mamy to „coś starego”. Jedwab w kolorze kości słoniowej, ze stójką, długimi rękawami, podwyższoną talią i guzikami obciągniętymi tkaniną, biegnącymi od lewego ramienia pod brodę. Gdy spytałam o nią tatę, przyniósł ją ze strychu, starannie zapakowaną przed trzydziestu laty w papier bezkwasowy. Było na niej kilka żółtawych plam, ale akurat przy odcięciu talii, więc udało mi się je schować pod szeroką miętową szarfą. Toczek z woalką, który kupiłam w salonie ślubnym, to było moje „coś nowego”. Szafirowe kolczyki, które Ollie podarował mi na urodziny – „coś niebieskiego”. – Niech pomyślę – mruknęła Claire. – Może kolczyki? – Wskazuje brylantowe sztyfty, które ma w uszach. – Ale moje to „coś niebieskiego”. – Buty? Nosi półtora numeru większe od moich. Poza tym są różowe, w tym samym kolorze, co sukienka. – Szminka? – strzela dalej. – Spinka do włosów?

Pudłuje raz za razem. Jestem już umalowana przez wizażystkę, włosy mam puszczone luźną falą, pozostało tylko upiąć na nich toczek z woalką. Millie, która teraz skacze po łóżku taty, będzie miała na głowie wianek. Claire też. Rozlega się niegłośne pukanie do drzwi. – Wejdź, tato! – wołam. Chociaż mówiłam mu sto razy, że on może mnie oglądać przed ślubem i nikomu nie przyniesie to pecha, od rana zakrywa oczy za każdym razem, gdy nasze ścieżki się krzyżują. Czekam, aż przy framudze ukaże się jego brodata twarz z zamkniętymi oczami, lecz drzwi pozostają zamknięte. – Tato, możesz wejść. – Lucy? To ja, Diana. Spoglądamy po sobie z Claire, połączone ciszą rodem z horroru. Diana. Co, na litość boską, ona tutaj robi? – Cześć – odzywam się drżącym głosem. Dlaczego nie ma jakiejś reguły zabraniającej przyszłej teściowej patrzenia na pannę młodą w dniu ślubu? – Chcesz wejść? – zapraszam. Po chwili ciszy gałka w drzwiach się obraca i w szparze między nimi a framugą pojawia się twarz Diany. – Przepraszam, że tak nachodzę. Chciałabym tylko coś ci dać. – Tak? Otwieram drzwi szerzej. Diana rzuca szeroki uśmiech Claire i nieco mniej szeroki jej córce, która zamiera w pół skoku na łóżku i przygląda się mojej teściowej. Mam wrażenie, że jest tak samo przerażona jak ja. – Dam wam chwilę – stwierdza Claire, zgarnia Millie i znika. Diana czeka, aż znikną za progiem, i wchodzi do sypialni. – Bardzo ładnie wyglądasz – mówię. To nie truizm, rzeczywiście nigdy nie widziałam Diany tak wyszykowanej. Ma na sobie granatowy lniany top o prostym kroju i lekko rozszerzaną niebieską spódnicę do ziemi. Jest umalowana: ma różowe wargi i przydymione oko, pachnie jak bukiet świeżo ściętych kwiatów. Nagle spostrzegam ją taką, jaka była za dawnych lat: widzę młodą kobietę, piękną młodą kobietę, i rozumiem, dlaczego Tom przy niej zawsze wydaje się zadowolony z siebie.

– Dziękuję – odpowiada. – Ty też. Dzwoniłam rano do twojego taty z pytaniem, czy ci czegoś potrzeba, i dowiedziałam się, że nie masz niczego pożyczonego. – Wyjmuje z kopertówki skórzane pudełeczko na biżuterię, granatowe ze złotym brzeżkiem. – Miałam go na ślubie. – Otwiera puzderko i wyjmuje z niego srebrny łańcuszek z płaskim wisiorkiem o symetrycznym wzorze. – To węzeł celtycki. Jest symbolem siły. Jeśli nie pasuje do sukni, mogłabyś go ewentualnie schować pod materiałem. – Jest śliczny – odpowiadam natychmiast. – Nie będę go nigdzie chowała. Założę na szyję, żeby dobrze go było widać. Diana wygląda na zadowoloną, na tyle, na ile może tak wyglądać. Staje za mną, a ja podnoszę włosy, żeby zapięła łańcuszek. Potem wskazuje gestem toczek z woalką. – Pomóc ci? – Eee… Tak, poproszę. Jest wysoka, prawie o głowę ode mnie wyższa, więc kiedy przypina mi toczek na skroni, widzę jej oczy. Są zwężone w skupieniu, szczególnie gdy z uwagą układa mi woalkę wokół twarzy. Następnie wygładza tył sukni. Oczywiście myślę o mamie. Gdyby tu była, to ona zapięłaby mi łańcuszek i przygładziła suknię. Coś mnie ściska w gardle. – Dziękuję. Obracam się i obejmuję Dianę. Sztywnieje lekko, nie oddaje uścisku, ale też się nie cofa. Jest chuda, koścista, czuję się, jakbym ściskała worek z wieszakami. Po chwili ją puszczam. Odchrząkuje. – Wrócę do Olliego. I to tyle, najwyraźniej. Staram się nie skupiać na fakcie, że w zasadzie nie odwzajemniła uścisku. W końcu przecież przyszła! Przyniosła mi bardzo ładny wisiorek – to nie bez znaczenia – który na dodatek miała na szyi w czasie swojego ślubu. Zrobiłyśmy postępy. I miałam zamiar to uczcić. Diana rusza do drzwi. Nagle zatrzymuje się, obraca o sto osiemdziesiąt stopni. – Lucy? – Tak? – To jest „coś pożyczonego”. – Wiem.

Ponownie zerkam w lustro, zachwycam się doskonałością wisiorka. Trudno uwierzyć, że mogłabym go nie założyć. – Musisz go zwrócić. Długa cisza. – Rozumiem – mówię wolno. Diana kiwa głową i wychodzi. *** – Dziewczęta będą chciały szampana – mówi Eamon do kelnerki w czarnych spodniach i wykrochmalonej białej koszuli. – Nie znam się na dziewczętach, ale jedno wiem: zawsze chcą szampana. Jego żona, Julia, potakuje entuzjastycznie. Pokazuje butelkę Dom Pérignon. – Doskonały wybór – chwali obsługująca. Olliemu odpływa krew z twarzy. Jeszcze przed wyjściem denerwował się kosztami tej kolacji (posiłki w towarzystwie Eamona nigdy nie są tanie), a kiedy przyjechaliśmy do Arabelli i zobaczyliśmy białe obrusy i elegancki jadłospis – na pewno bez cen – widziałam, że obleciał go strach. A teraz Dom Pérignon. Wybór tym bardziej frustrujący, że jestem w ósmym tygodniu ciąży, czyli nie wypiję, ale także nie ujawnię swojego stanu, więc w efekcie kieliszek bardzo drogiego trunku pozostanie na stole nietknięty. – Jak idzie polowanie na dom? – pyta Julia po odejściu kelnerki. Twarz ma skurczoną ze zmartwienia, jakby u któregoś z nas zdiagnozowano ostatnio jakąś rzadko spotykaną chorobę. – Wiesz, my korzystaliśmy z pomocy fantastycznego agenta. To dzięki niemu mieszkamy w South Yarra. Podamy wam namiary na niego. Fakt, że wynajmujemy dom, zdaje się być stałym zmartwieniem wszystkich przyjaciół Olliego. W pewnym momencie najwyraźniej przyjęli, że po prostu nie możemy znaleźć odpowiedniego miejsca, a założenie to bazuje na przekonaniu, iż rodzice mojego męża zapłacą za dom, który sobie wybierzemy. Niestety, prawda wygląda inaczej. Przez rok od ślubu każdy grosz odkładaliśmy na zaliczkę. Obecnie, gdy oboje pracujemy, zarabiamy nie najgorzej, ale niedługo będę zajmowała się dzieckiem, za co trzymamy kciuki, a wtedy żaden pośrednik nam nie pomoże, bo nie będziemy mieli pieniędzy.

Gdyby to ode mnie zależało, zwyczajnie powiedziałabym, że rodzice Olliego nie zapłacą za nasz dom, i tyle, on jednak bywa w takich sprawach powściągliwy. Dlatego nic nie mówię, zostawiam mu wolną rękę. – W sumie, czemu nie? – zgadza się. – Nie zaszkodzi. Julia kiwa głową, zachwycona, że może się do czegoś przydać, Eamon szpera w kontaktach w telefonie i podaje dane Olliemu. Naprawdę nie rozumiem, w co pogrywają jego znajomi, kiedy każdy problem nazywają „cudowną sposobnością do podjęcia nowej próby”. Chętnie bym zobaczyła minę tych dwojga, gdybyśmy powiedzieli: „Właśnie mamy kłopoty z zapłatą bieżącego czynszu i gwarantujemy, że wasz doradca nie poleci nam nieruchomości w okolicy, gdzie szukamy domu. Ha, ha, ha!”. – No dobrze. – Eamon wsuwa telefon z powrotem do kieszeni marynarki. – S-Danie! Od początku dzisiejszego spotkania próbuje wytłumaczyć Olliemu, na czym polega jego nowy pomysł na biznes. Bóg jeden wie dlaczego. Chyba za każdym razem, gdy go spotykam, kombinuje coś nowego i twierdzi, że to będzie wielka sprawa, opowiada, jak to ludzie będą go chwalili i szybko się do niego przyłączą. Przez jakiś czas działał w ramach franczyzy na objazdowy gabinet opalania natryskowego, potem produkował dziecięce zestawy do pobierania odcisków palców. Według Olliego odnosił wątpliwe sukcesy i trudno było mieć do niego pretensje o brak wytrwałości. Jeśli o mnie chodzi, wolałabym, żeby oszczędził nam roztrząsania szczegółów przy kolacji, podczas gdy ślepy by zauważył, że Ollie jest skupiony wyłącznie na tym, jak wyjść z restauracji, nie zostawiwszy w niej pięciuset dolców. – To posiłek w postaci smoothie. Dawka superżywności. Dostarczamy świeżą żywność do rąk własnych. W torebce strunowej. Wystarczy NutriBullet: wrzucamy zawartość torebki do blendera i voilà! Mrugam. – Czyli… owoce i warzywa w torebce? To tyle? – Nie: owoce i warzywa – w głosie Eamona brzmi triumfalna nuta – ale odżywczo zbilansowany po-si-łek. Danie! Możesz wypić smoothie przy biurku i to będzie pełnowartościowy lunch. – Czyli shake zastępujący posiłek? – Ale ze świeżych, naturalnych składników, żadnej chemii. Superdanie.

Eamon powiedział „superdanie” co najmniej siedem razy i zaczyna mnie kusić, by go spytać, co to takiego „superdanie”, bo zdaje się, że nie ma o tym pojęcia, ale ze względu na Olliego, przez to, że znają się od przedszkola, a ich rodzice są zaprzyjaźnieni, odpuszczam. – Interesujące – mówię. – Szczęścia życzę. Będzie mu potrzebne. Ale Eamon mnie nie słucha, jest całkowicie skupiony na Olliem. – A co u ciebie, staruszku? Co tam w świecie rekrutacji? – Całkiem, całkiem, nie narzekam. W tym tygodniu udało mi się załatwić sprawę naprawdę rewelacyjnie. Chodzi o Rona: człowiek ma sześćdziesiąt lat i od pół roku nie był nigdzie zatrudniony. Musi przepracować jeszcze pięć lat, żeby zyskać prawo do emerytury, ale wszyscy zapewniali go, że nie ma szans, bo jest specjalistą od jakiegoś przestarzałego systemu. Obiecałem mu coś znaleźć i w tym tygodniu udało mi się wyszukać klienta, który musi zaktualizować system z wersji dosłownie własnoręcznie stworzonej przez Rona w latach osiemdziesiątych. Został szefem zespołu konwersji danych. I obaj – Ron i klient – ledwo są w stanie uwierzyć w swoje szczęście. Ollie promienieje. Uwielbiam go takiego. Dla niego sensem życia jest znajdowanie odpowiedniego kandydata na konkretne miejsce, zwłaszcza jeśli nie jest to łatwe. Kiedy słucha ludzi szukających pracy, pod koniec spotkania są przyjaciółmi. Niestety, ta cecha jest rzadko nagradzana w biznesie, gdzie liczy się głównie wyznaczanie celu, i z tej przyczyny większość kolegów Olliego znacznie już go wyprzedziła w robieniu kariery, podczas gdy on jest dokładnie tam, gdzie zaczynał, pochłonięty szukaniem miejsc dla kandydatów takich jak Ron. – Świetnie, naprawdę świetnie – mruczy Eamon. – Ale ty chyba już dłuższy czas tkwisz w miejscu, co? Nie chciałbyś rozwinąć skrzydeł? Masz przecież całkiem sensowne kontakty. Przypuszczam, że nie zamierzasz do końca życia pracować na tej samej posadzie. Świat stoi przed tobą otworem! Tę krótką przemowę na kilometr czuć człowiekiem, który wie, czego chce. Muszę wziąć się w garść, żeby nadal siedzieć cicho. – No mów już, mów – zachęca go Ollie. Zinterpretował słowa przyjaciela tak samo jak ja. – Chcesz, żebym się do ciebie przyłączył? A może zaczął z tobą coś innego? Zainwestował w jakiś nowy biznes?

Eamon stara się wyglądać na oburzonego. – Człowiek naprawdę nie może już zapytać starego kumpla o karierę? No ale, ale… Skoro wspomniałeś, to faktycznie, mógłby mi się przydać partner w interesach – przyznaje z uśmiechem. – Masz na myśli smoothie? – Zastępnik posiłków – koryguje Eamon. – Superdanie! – A jak właściwie miałbym ci pomagać? Miałbyś dać mu pieniądze, odpowiadam w myślach. A w zasadzie twój ojciec. Właśnie tak to widzi Eamon. – Stary, ty nie wiesz, ile jesteś wart! – zapewnia kumpel męża. – Byłbyś cennym nabytkiem w dowolnym interesie. Świetnie radzisz sobie z ludźmi. To konieczne w każdym przedsięwzięciu. Ollie nie odpowiada od razu i przez jeden koszmarny moment mam w głowie myśl, że rozważa przyłączenie się do Eamona w realizacji jego kulinarnego pomysłu. Przyglądam się mężowi. Sprawia wrażenie głęboko zamyślonego, chociaż propozycja nie jest warta nawet chwili zastanowienia. Chyba że… Może coś mi umknęło? Czy Ollie nie jest dumny ze swojej pracy? Zaraz, przecież właśnie opowiadał o tym, jak znalazł miejsce dla sześćdziesięciolatka. Człowiek zadowolony z kariery zawodowej nie powinien w ogóle brać pod uwagę nagłej zmiany profesji tylko dlatego, że przyjaciel wspomniał o takiej możliwości przy kolacji, prawda? Przy stole znienacka wyrasta kelnerka. – Czy zajrzeli państwo do menu? Nie, nie zajrzeliśmy do menu. Ja starannie tego unikam, boję się zobaczyć ceny. Nagle jednak koszty pobytu w Arabelli wydają się najmniejszym zmartwieniem. – Może opowiem państwu o tym, co dzisiaj polecamy? – proponuje kelnerka, gdy żadne z nas się nie odzywa. – Podajemy doskonałe trzykrotnie gotowane żołądki wieprzowe. A z ryb mirunę nowozelandzką, zapiekaną w parmezanie. – Proszę dać nam kilka chwil – zwraca się do niej Eamon, nie spuszczając wzroku z Olliego. Niewiele brakuje, aby ślinka pociekła mu z ust, jest gotów rzucić się na ofiarę.

Mój mąż patrzy w sufit, usta ma ściągnięte, wygląda, jakby serio się zastanawiał. – Ollie – zagajam niegłośno, zdecydowana ingerować, zanim powie coś, czego będzie żałował. – Nie mam pewności – mówi, jakby mnie nie słyszał – wieprzowina czy ryba? – Wieprzowina czy ryba?! – wybucha Eamon. – Mówimy o S-Daniu! – Słucham? – Ollie ściąga brwi. – A, o tym twoim interesie ze smoothie. No nie, człowieku, wszystkiego najlepszego i tak dalej, ale bez przesady. Nie należy mieszać obowiązków z przyjemnościami, no nie? To ogólnie wiadome. Czuję, jak Ollie pod stołem ściska mi nogę, i oddycham z ulgą. Mój mąż jest człowiekiem honorowym i dumnym, nie da się zaprzeczyć, a przy tym nie jest głupcem. I być może w kwestiach finansowych jest mądrzejszy, niż sądziłam.

7

Lucy Teraźniejszość W sobotę zajmuję się dziećmi. Mimo policyjnej wizyty poprzedniego wieczoru wydają się narcystycznie nieświadome, że coś się wydarzyło, chociaż Edie pochłonęła siedem saszetek z musem owocowym (zazwyczaj wolno jej zjeść dwie), a Harriet i Archie nie zostali zaprowadzeni na gimnastykę i na karate ani do tej pory odłączeni od ulubionych urządzeń, a jest południe. Teraz musimy im jednak powiedzieć. Nie potrafimy wyjaśnić, jak umarła babcia, ale trzeba przynajmniej powiadomić je o śmierci Diany. Możemy wyznać, że jeszcze nie wiemy, co się stało; że na razie lekarze to sprawdzają. Tylko tyle. W zasadzie pewnie wystarczyłoby wyjaśnienie, że „była bardzo stara”. Spoglądam na Olliego. Po wczorajszych protestach i wypieraniu rzeczywistości chyba przeszedł na następny poziom żałoby, jakikolwiek on by był. Przez cały ranek w ogóle się nie odzywał, raz tylko przytrafił mu się dziwaczny wybuch emocji. Podobnie kilka minut temu, gdy Harriet w środku spontanicznej jaskółki poślizgnęła się na poduszce i wywinęła kozła do tyłu – wylądowała płasko na plecach, po czym dosłownie zawyła. Ollie patrzył na nią przez sekundę, a potem, nie wiedzieć czemu, zaczął się śmiać. Zanim przybyłam córce na pomoc, rechotał bez opamiętania. Żałoba. Łapię spojrzenie leżącego na kanapie męża i mówię bezgłośnie: „Powiedzmy im teraz”.

Na wpół oczekuję, że będzie dalej gapił się w przestrzeń, ale on kiwa głową, bierze pilot i wyłącza odbiornik. – Hej! – protestuje Archie. Harriet i Edie gromią nas wzrokiem. Siadam na podłokietniku sofy, dzieci zwracają wzrok ku telewizorowi, bardziej oswojone z czarnym ekranem niż z ludzkimi twarzami. – Mamy wam coś do powiedzenia. – Cooo? – jęczy Archie, wypuszczając z rąk pad do Xboxa. – Mamy smutną wiadomość. Archie i Harriet obracają się jak na komendę. Smutna wiadomość. Zyskaliśmy ich uwagę. Obejrzeli dość filmów (czy tylko ja mam takie wrażenie, czy rzeczywiście w każdym cholernym filmie dla dzieci umierają rodzice?), żeby wiedzieć, co to znaczy „smutna wiadomość”. Po śmierci Toma dzieci były zdruzgotane. Archie zaczął na nowo moczyć się w łóżku, Harriet miała napady paniki, jeśli Ollie choćby minimalnie spóźniał się z pracy („Nie żyje?”, pytała, wbijając we mnie spojrzenie tych swoich ocząt wielkich jak spodki). Edie była wtedy jeszcze za mała, żeby cokolwiek zrozumieć, jasna sprawa, ale teraz jest inaczej. Uwielbia Dido (Diana życzyła sobie być właśnie tak nazywana). Cała trójka kocha Dido. Kochała Dido. Biorę głęboki wdech. – Wczoraj Dido umarła. Pierwsza reaguje Harriet, gwałtownie nabiera powietrza. Jej dłonie fruną w górę, tworzą namiocik na ustach. Oddycha głośno. Jest w tym coś fałszywego, jakby odgrywała scenę widzianą w telewizji. Do Archiego jeszcze nie dotarło, więc skupiam się na nim. – Słyszałeś, co powiedziałam, słonko? Kiwa głową. Wygląda na bardziej ponurego, ale też bardziej opanowanego, niż gdybym, na przykład, zakazała mu zjedzenia lodów na deser. – Dido umarła – powtarza, zwiesza głowę. Harriet opuszcza ręce, zaczyna się śmiać. – Dido umarła! Rymuje się! Pada na sofę i rechocze na cały głos, aż musi trzymać się za brzuch. – Idiotka! – to Archie. – Wcale się nie rymuje. – A właśnie, że tak!

– A właśnie, że nie! – Dzieci – przerywam im. – Czy rozumiecie, co mówię? Pamiętacie, jak umarł dziadek? Poszedł do nieba i już nie mogliśmy się z nim widywać. Teraz umarła Dido. Harriet znowu się śmieje. – Oj, przepraszam – rzuca po chwili. – Ale to tak śmiesznie się mówi! Archiemu wyrywa się chichot. Potem Edie, jasna sprawa, śmieje się razem z rodzeństwem, chociaż nie ma pojęcia dlaczego. – Nie jest wam smutno, że Dido umarła? – pyta Ollie, lekko urażony. Odwracam się do niego, przestraszona, że zacznie płakać. Właściwie nie byłoby w tym nic złego, ale to nie jest najwłaściwsza chwila. Dzieci też wyłapują nutę rozżalenia w jego głosie i jedno po drugim cichną. – Jest – odpowiada syn, lecz nie słychać w tym słowie smutku. Po prostu wie, że tak powinien odpowiedzieć. Archie to grzeczne dziecko. Edie przygląda się swoim stopom, a właściwie miejscu, gdzie paluch wygląda ze skarpetki. Harriet przewraca oczami i zaczyna uważnie oglądać paznokcie pokryte odpryskującym lakierem, cukierkoworóżowym, z brokatem. – Mi nie jest smutno – mruczy. Ściągam brwi. – Dlaczego? Wzrusza ramionami. – Dido była dla ciebie niedobra. Nie lubię tych, co są niemili dla mojej mamy. Ollie i ja spoglądamy po sobie. – Lepiej będzie teraz, kiedy jej nie ma, prawda, mamusiu? – podsumowuje Harriet. Zeskakuje na podłogę i gwałtownie wykonuje jakąś figurę gimnastyczną, możliwe że jaskółkę w locie. Ląduje nieszczęśliwie, tym razem na brzuchu. Wyje. Edie piszczy. A Archie w spóźnionej reakcji nagle zalewa się łzami.

8

Diana Przeszłość Zatrzymuję samochód na światłach i przypatruję się kolosalnemu pluszowemu misiowi na siedzeniu pasażera. Tę nieprawdopodobną zabawkę kupił, rzecz jasna, Tom i jakby tego było mało, uparł się, żebym to ja zawiozła owo monstrum do szpitala i podarowała Lucy. – Po co, na litość boską? – pytam przez telefon. – Przecież w ciągu najbliższych dni Archie z pewnością nie będzie się nim bawił. – To nasz pierwszy wnuk – odpowiada. – A poza tym Lucy będzie zachwycona. W tej kwestii pewnie ma rację. Jego spektakularne zrozumienie psyche naszej synowej dorównuje mojej ślepocie w tej kwestii. Lucy wydała Archiego na świat wcześnie rano, po krótkim porodzie bez komplikacji. Tom czekał na przyjazd do szpitala od chwili, gdy usłyszeliśmy wieści, ale zdołałam go przekonać, że powinien iść na kilka godzin do pracy, pozwolić rodzicom spędzić trochę czasu sam na sam z dzieckiem. Teraz już nawet ja nie mogę się doczekać, kiedy dotrę na miejsce. Mąż przyjedzie zaraz po pracy, mamy spotkać się na miejscu. Światła zmieniają się na zielone i w tym samym momencie dzwoni mój telefon. Wciskam kilka guzików na kierownicy, aż wreszcie wywołuję połączenie (zwykle jeżdżę niewielkim fordem festivą, ale akurat jest w warsztacie, jadę więc range roverem, a naprawdę trzeba mieć doktorat z mechaniki, żeby to cholerstwo obsługiwać, jak trzeba).

– Halo? Auto wypełnia się odgłosem ciężkiego oddechu. – Pani Diana? Natychmiast rozpoznaję głos. – Ghezala? Dwadzieścia dwa lata i w ciąży. W Australii od pięciu miesięcy, po ucieczce z Afganistanu. W ostatnich tygodniach odwiedziłam ją kilka razy; podrzuciłam jej wózek, wanienkę, trochę ubranek dla noworodka. Za każdym razem gotowała herbatę kahwa i najzwyczajniej w świecie rozmawiałyśmy. Ghezala nie mówi po angielsku zbyt dobrze, zatem nasze pogaduszki często ograniczają się do listy produktów, które składały się na śniadanie, do prognozy pogody na najbliższy tydzień, programu telewizyjnego i podobnych tematów, a mnie niezmiennie cieszy ich prostota. – Pani Diana? – Dyszenie i sapanie. – Dziecko. Zjeżdżam na pobocze i odświeżam sobie daty w głowie. Dwa tygodnie przed terminem, nie ma więc niebezpieczeństwa, niemniej to za wcześnie. Ghezala nie ma w Australii rodziny ani przyjaciół. Jej partner, Hakem, przyjechał razem z nią, ale jeśli chodzi o asystę przy porodzie, to raczej sobie nie poradzi. – Musisz jechać do szpitala. Dałam ci kupon na taksówkę, pamiętasz? Zadzwoń do korporacji i zapłać kuponem. Ghezala, pamiętasz? Słyszę, że pojawia się następny skurcz, więc czekam. Niepokoi mnie fakt, że kobieta w czasie skurczu nie może mówić, rozważam, czy nie wezwać karetki. – Ghezalo – powtarzam, gdy sapanie ustaje. – Czy masz kupon? – Nie wiem. Wydaje się wyczerpana. Nie myśląc, co robię, zawracam i już do niej jadę, ale to potrwa jeszcze ze dwadzieścia minut. – Gdzie Hakem? – Przed domem. Gryzę się w język, żeby nie wrzasnąć: „A co on tam robi?!”. Zamiast tego pytam: – Jak mocny jest ból? W skali do dziesięciu. – Chyba… cztery.

Mam nieodparte wrażenie, że jej cztery to u większości kobiet jedenaście. Przy następnym oddechu pojawia się kolejny skurcz. – Wezwę karetkę. – Nie… Czy może pani przyjechać? – Już jadę. Połączenie zostaje zerwane. A gdy próbuję się dodzwonić, nikt nie odbiera. Dotarcie do domu Afganki zajmuje mi dwadzieścia pięć minut. Hakem siedzi przed domem, pali papierosa. Pół życia spędza w tym maleńkim zarośniętym ogródku, paląc papierosy. Wyskakuję z auta, biegnę do wejścia. – Gdzie Ghezala? – pytam. Głową wskazuje drzwi. – W domu. – Dlaczego nie jesteś przy niej? Patrzy na mnie, jakbym zaproponowała, żeby zarezerwował wakacje na Bahamach. Mam wrażenie, że celowo zachowuje się, jakby był ograniczony. – Wezwałeś karetkę? Odwraca się, zaciąga papierosem. – Może ci się wydaje, że jesteś naszą zbawczynią, ale nic nie wiesz. Jesteś zupełnie inna niż my. Inna niż Ghezala. – Pytałam – cedzę przez zaciśnięte zęby – czy wezwałeś karetkę. Robi krok w moją stronę. Białka oczu ma zżółknięte, powleczone siateczką czerwonych pęknięć. – Nie. Nie wezwałem. Jest krępy, dobre trzydzieści lat ode mnie młodszy, ale dorównuję mu wzrostem co do centymetra. Prostuję się, patrzę na niego z góry. – Nie stawiaj mi się tu, młody człowieku. Ze mną nie wygrasz. To oczywiście nieprawda. Wygrałby z pewnością, ale jeśli czegoś mnie życie nauczyło, to tego, że w takich starciach zwycięża się siłą umysłu, nie mięśni. A skoro postanowiłam dopilnować, żeby dziecko Ghezali przyszło na świat całe i zdrowe, to niech mnie szlag, jeśli do tego nie doprowadzę. Stoję z nim twarzą w twarz, gdy unosi ręce w obronnym geście. – Wezwij karetkę – powtarzam, gdy zatrzaskują się między nami siatkowe drzwi. – W tej chwili!

Ghezalę znajduję w kuchni, na podłodze, podpartą na poduszkach. Ślizgam się na mokrej plamie, mało brakowało, a bym upadła. Gwałtownie nabieram tchu, bo widzę, że główka dziecka już wyszła. Kobieta dygocze, a ja uświadamiam sobie, że za późno na pomoc z karetki, i opadam na kolana. Rodząca wydaje z siebie przeciągły jęk, mam ledwie tyle czasu, by chwycić ściereczkę i złapać noworodka wypchniętego potężnym skurczem prosto w moje ręce. Jest różowy, zakrwawiony, wierci się i podryguje. Zawijam go w ściereczkę i pocieram energicznie, aż w pewnej chwili chłopiec wydaje z siebie przenikliwy zwycięski krzyk. Przenosi mnie do innego czasu. Wąskie łóżko, przez okno bez zasłon wpada światło księżyca. Kląśnięcie, a po nim poczucie, jakby gdzieś w głębi ciała coś wybuchło. Mój oddech wisi chmurą. Hakem nie ma racji. Nie jestem inna. Jesteśmy z Ghezalą dokładnie takie same.

9

Lucy Przeszłość – Gdzie ona się podziewa, u licha ciężkiego? Tom układa sobie Archiego na kolanach i spogląda na zegarek. Diana powinna być w szpitalu od dobrej godziny, ponoć ma jakąś niespodziankę (utrzymywał to w tajemnicy jakieś trzydzieści sekund, zanim zdradził, że niespodzianką jest ogromny pluszowy miś). Teraz dosłownie dygocze ze zniecierpliwienia, tak bardzo chce podarować zabawkę wnukowi, który jest na świecie od sześciu godzin. Niech go Bóg błogosławi. Od chwili, gdy powiedziałam im o ciąży, Tom stał się wzorcem dziadka doskonałego: za każdym razem, gdy do nich zaglądałam, padał na kolana, by „porozmawiać” z moim brzuchem, kładł na nim dłoń, chciał poczuć ruchy dziecka. Diana go mitygowała: „Daj dziewczynie spokój!”, ale ja nie miałam nic przeciwko. W zasadzie wolałam jego podejście niż Diany, która prawie wcale nie wspominała o dziecku. Oczywiście przygotowałam się na wysoce prawdopodobną ewentualność, że w układach z teściową moja ciąża nie okaże się momentem przełomowym, na który ciągle miałam nadzieję, mimo to byłam rozczarowana, gdy stało się jasne, że nie ociepliły się nawet odrobinę. Odzywa się alarm w moim telefonie, sygnalizuje, że od ostatniego karmienia Archiego minęły trzy godziny, układam więc poduszkę na kolanach i gestem proszę Toma, by podał mi dziecko. Przenosi je, jakby

było ze szkła, po czym wraca na swoje miejsce, teatralnie odwracając wzrok, gdy rozpinam stanik do karmienia. – Gdzie ona jest, u licha? – mówi, ponownie spoglądając na telefon. – Utknęła w korku? – podsuwa Ollie. Leży obok mnie na szpitalnym łóżku i ogląda mecz piłki nożnej na telewizorze umieszczonym w rogu pokoju, ale jego spojrzenie mniej więcej co minutę wędruje do Archiego, jakby sprawdzał, czy dziecko gdzieś sobie nie poszło. – Pisałem do niej dwa razy – mówi Tom. – Mam nadzieję, że nie zdarzył się wypadek. Przysuwam synka do piersi, lecz maluch śpi kamiennym snem. Dmucham mu delikatnie w twarzyczkę, jak uczyła mnie pielęgniarka, nic to jednak nie daje. – Może zadzwoń? – proponuję. – Dla świętego spokoju. Szczerze mówiąc, ja też zaczynam się niecierpliwić. Dokuczają mi mięśnie po bólach porodowych, chce mi się płakać, poza tym w salce szpitalnej jest strasznie dużo testosteronu. Zanim przyjechał Tom, był tu jeszcze mój tata i chociaż wszystkich tych panów uwielbiam, to tęskno mi za jakąś kobietą, za kimś, w kim znalazłabym oparcie i zrozumienie. Na dodatek gdzieś w zakamarkach mózgu czai się bolesna świadomość, że to naprawdę ostatnia szansa na zmianę układów między mną i Dianą. Jeżeli nie ocieplą się po urodzeniu jej pierwszego wnuka, to chyba nie będzie żadnej nadziei. – Tak – zgadza się Tom. – Słusznie. Zadzwonię. Sięga właśnie po telefon, gdy Diana staje w drzwiach. Wszyscy spoglądamy w jej stronę. Wygląda na zdenerwowaną… Nie, to po prostu ruina człowieka. Lniane spodnie ma na kolanach brudne i mokre, koszulkę pogniecioną. Nigdy w życiu nie widziałam jej w takim strasznym stanie. – Di! – Tom zrywa się na równe nogi. – Co ci się stało? – Nic. Przepraszam, że tak późno, musiałam… Zresztą, nieważne. Już jestem. Och… – Zatrzymuje się kilka kroków od łóżka i gwałtownie wciąga powietrze. – To on. Po Archiem nie widać, żeby się miał obudzić i zacząć jeść, więc obracam go buzią do babci. – To on – powtarzam z uśmiechem.

Przez kilka chwil Diana tkwi jak wrośnięta w ziemię. Może tylko mi się wydaje, ale może faktycznie oczy jej wilgotnieją. W tej sytuacji ja też czuję łzy pod powiekami. – Chcesz go potrzymać? – pytam. Jeszcze przez kilka sekund stoi jak zmieniona w kamień, po czym bez słowa kiwa głową. Następnie myje ręce nad umywalką, uważnie, starannie, i podchodzi do łóżka. Podaję jej Archiego, a ona bierze go delikatnie, podtrzymując główkę obiema rękami. – Cześć, młody człowieku – mówi cicho. – Miło mi cię poznać. Tom podnosi się z krzesła, staje obok niej, patrzy na Archiego. Jakiś czas słychać tylko błogi oddech noworodka. Przez kilka chwil jestem zupełnie spokojna, czuję się spełniona. – Gdzie miś? – pyta Tom. – Och… – Diana podnosi wzrok, znowu podminowana. – Widzisz, moja… moja podopieczna właśnie urodziła. Tak się złożyło. Dlatego przyjechałam później… Tomowi opada szczęka. Długo trwa martwa cisza. – Ona nie ma żadnych zabawek dla dziecka – odzywa się w końcu Diana – więc chyba… Po prostu… Nie wiem dlaczego, bo przecież pluszowe misie nie są dla mnie jakoś szczególnie istotne, a na dodatek wiem, że Archie nie potrzebuje takiej zabawki w dniu urodzin, z jakiegoś powodu boli mnie jednak, że Diana dała tego misia komuś innemu. Czuję się zdradzona. – Kupimy drugiego – mówi. – Właśnie – wtóruje jej Tom. – Oczywiście. Jeszcze dziś. Wieczorem przywieziemy. – Kochani! – Ollie podnosi ręce. – Spokojnie, Archie nie potrzebuje gigantycznego pluszaka. A już na pewno nie dzisiaj. – Pokazuje w uśmiechu wszystkie zęby, jedyny przytomny arbiter. – Na pewno bardziej przyda się w rodzinie uchodźców. A poza tym my i tak nie mamy miejsca na wielkiego miśka. Dobrze mówię, Luce? Wszyscy patrzą na mnie, jak spuszczam oczy. – Wezmę go – mówię, wyjmując śpiącego synka z ramion Diany. – Trzeba go nakarmić.

10

Diana Przeszłość Stoję przed drzwiami Olliego i Lucy, stukam raźno. Raźno, bo usiłuję zagłuszyć wątpliwości, które właśnie mnie ogarniają. Archie ma dwa tygodnie. Czy Lucy życzy sobie mnie widzieć? Bez uprzedzenia? Czy będzie zła? Kto wie… Tom wpadał tutaj kilka razy, wcale nie zastanawiając się, czy będzie mile widziany. Taki jest pewny siebie. A ja, przeciwnie, brakuje mi pewności. Szczerze mówiąc, nie przychodziłam tu do tej pory przez tego cholernego miśka. Kiedy dawałam go Ghezali, byłam pewna, że postępuję właściwie. Wielki pluszak pewnie będzie najlepszą zabawką, jakie to dziecko kiedykolwiek dostanie. A może nawet jedyną. Gdy podałam go podopiecznej, zobaczyłam w jej oczach łzy i nagle ten gest wydał mi się wcale nie taki znowu idiotyczny. Powinnam była się domyślić, że Tom wygada Lucy i Olliemu, co mam przywieźć. Przyjechałam do szpitala spóźniona i z pustymi rękami. Przyznaję, czułam się winna. Powinnam była lepiej postarać się dla pierwszego wnuka. Lepiej postarać się dla Lucy. Dzisiaj to naprawię. Stukam jeszcze raz, chociaż mam ochotę wsiąść do samochodu i wrócić do domu. Gdybym jednak to zrobiła, to co z kurczakiem? Spoglądam na niego z powątpiewaniem, na ten ciężki kawał surowego mięsa w niebieskiej plastikowej siatce. Lucy pewnie się zdrzemnęła albo odpoczywa, jeśli

dziecko śpi. Jeżeli śpi. Z tego, co mówi Ollie, Archie właściwie nie sypia. Pielęgniarka środowiskowa oceniła, że ma kolkę. Ostatnie, czego Lucy trzeba w tej sytuacji, to niespodziewana wizyta teściowej. Powinnam zabrać się stąd, razem z kurczakiem. – Diana? Podnoszę wzrok. Lucy stoi w drzwiach ubrana w szary dres, na nogach ma puchate różowe kapcie. Chociaż natychmiast przywołuje na usta uśmiech, to nie ulega wątpliwości, że nie jest zachwycona moim widokiem. Archie, oparty na jej barku, wyje wniebogłosy. – Co za niespodzianka – mówi synowa, odgarniając z twarzy kilka pasm włosów. – No właśnie… Kupiłam ci kurczaka. Zdaję sobie sprawę, że to dziwaczny podarunek, nie jestem idiotką, ale kiedy Ollie był mały, ktoś kiedyś przyniósł mi kurczaka i był to jeden z najwspanialszych podarunków, jakie dostałam. Zdarzyło się to jeszcze w czasach przed Uber Eats i posiłkami z dostawą, a ubranie się i pójście z dzieckiem do supermarketu było niewykonalne. Pomyślałam sobie dzisiaj, że mogłabym opowiedzieć Lucy tamtą historię i… Sama nie wiem… Może zrodziłaby się jakaś tradycja Goodwinów albo coś w tym rodzaju, taki kurczak dla świeżo upieczonej matki. Teraz ten pomysł wydaje mi się potwornie nie na miejscu. – Aha – mówi Lucy. – Wejdziesz? Idąc za nią, widzę na jej barku plamę z ulanego mleka, drugą niżej, na plecach. Archie pręży się, wyciąga rączki w górę, mam więc doskonały widok na jego gniewną twarzyczkę, podczas gdy krzyczy ile sił w płucach. Słodkie maleństwo. Salon chlubi się brudem. Na podłodze popcorn, który wysypał się z torebki, na stoliku do kawy miska zakrzepłych płatków. Wszędzie paczki chusteczek dla niemowląt, torby na pieluszki, brudne naczynia. W kącie dostrzegam zużytą, zwiniętą w kulkę pieluchę, niezabezpieczoną. Muszę się szybko opanować, żeby nie dać nic po sobie poznać. – Sprzątałam wczoraj wieczorem – broni się Lucy – ale potem… Archie był strasznie biedny… Ma kolkę… Nie dałam rady… – Ja sprzątnę – stwierdzam, bo i rzeczywiście, nie zniosę tego brudu ani chwili dłużej. Nie mówiąc o tym, że sprzątać akurat potrafię. W przeciwieństwie do prowadzenia niezobowiązujących pogawędek. Poza

wszystkim Archie wyraźnie jest głodny, a jego krzyk działa jak skrobanie paznokciami po tablicy. – Ty usiądź i go nakarm. – Na pewno? – Na pewno. Kładę kurczaka na kuchennym blacie i biorę się do roboty. Zawijam pieluszkę w przeznaczony do tego woreczek i wynoszę do śmieci na zewnątrz, potem zbieram brudne kubki, talerze i zanoszę do kuchni. Nie rozumiem, jak oni mogą tak żyć. Kiedy byłam tu poprzednim razem, chyba w urodziny Olliego, wnętrze wyglądało jak dom pokazowy: kwiaty, poduszki, dyskretna muzyka. Biedna Lucy spędziła wtedy cały wieczór w kuchni, w pocie czoła przygotowując jakąś absurdalną ucztę w stylu wietnamskim. Zaproponowałam, żebyśmy po prostu coś zamówili, ale ona uparła się przy swoim. Powiedziała, że chce wypróbować nowy przepis. Na litość boską. Opróżniam zmywarkę, wstawiam do niej brudne naczynia i już mam ją włączyć, kiedy dostrzegam coś w piekarniku. Kilka nuggetsów z kurczaka. Twardych jak skała. Cała Lucy, myślę sobie. Z jednej skrajności w drugą. Pojawia się za mną akurat wtedy, gdy wyciągam z piekarnika tacę z nuggetsami. – Och! Pewnie Ollie… Ojej… Ciągle odgrzewa coś w piekarniku i zapomina. Daj, ja to zrobię. Wyrywa mi tacę z rąk. Archie krzyczy na jej ramieniu. Chcę powiedzieć, żeby zajęła się dzieckiem, a mnie zostawiła kuchnię, ale przecież już to zrobiłam i najwyraźniej nie podziałało. Co w tej sytuacji? Problem w tym, że teściowa szalenie łatwo może popełnić błąd. Jest nieskończona lista niepisanych reguł: być zaangażowaną, ale nie dominować; wspierać, ale nie przesadzać; pomagać przy wnukach, ale nie dyrygować; służyć mądrością, ale nie podsuwać rad – najwyraźniej nie opanowałam tych zasad. Sama ich doniosłość zniechęca do prób, by ich przestrzegać. A najbardziej irytujące jest to, że teściowi wolno na dobrą sprawę wszystko. On ma być miły. I tyle. Większe oczekiwania ludzie mają w stosunku do psa. Lucy szamocze się z tacą, a Archie bez przerwy płacze, podciągając skurczone nóżki. Z bliska widzę, że synowa jest wycieńczona. Ma trądzik na brodzie i żeby być w zgodzie z prawdą, trzeba to powiedzieć: cuchnie.

Na koszulce widzę plamę, na pewno nie z dzisiaj… Prawdopodobnie to sos do spaghetti. – Lucy, proszę cię – w moim głosie pobrzmiewa błagalna nuta, z której nie jestem dumna – pozwól mi się tym zająć. Ty usiądź i nakarm dziecko. No, idź. Chyba powiedziałam, co należało, bo kiwa głową i znika w salonie. Wypuszczam powietrze z płuc na długim wydechu. Szalenie rzadko zdarza mi się zachować odpowiednio w stosunku do niej, i wcale nie dlatego, że nie próbuję. Starałam się, gdy pożyczyłam jej w dniu ślubu moją najukochańszą rzecz, celtycki wisiorek. Teściowa, Lillian, dała mi go w dniu mojego ślubu. To symbol siły. Lillian kupiła go, by pomagał jej, gdy ojciec Toma poszedł na wojnę. Zostawiła mi go w testamencie z notatką: „Niech ci daje siłę”. Dopiero teraz przychodzi mi do głowy, że może powinnam była opowiedzieć Lucy tę historię, kiedy go jej pożyczałam. Zawaliłam sprawę. – Cały dzień jest taki grymaśny? – pytam po wyjściu z kuchni. Przynoszę jej herbatę, stawiam kubek na niskim stoliku. Archie leży płasko na jej kolanach, jest czerwony na buzi i płacze, chociaż dopiero co jadł. – Cały dzień, dzień w dzień. W nocy też. – Dawałaś mu wodę koperkową? – Siadam obok. – U Olliego pomagała na gazy. – Dawałam. Robiłam wszystko. – Mogę? Lucy bezradnie wzrusza ramionami. – Pewnie. Podnoszę dziecko, układam w pionie na jej piersi tak, żeby główka znalazła się pod brodą. Potem stanowczo oklepuję mu plecki. Mały prawie natychmiast beka: wydaje z siebie nieprawdopodobny odgłos, jakby dobiegający z głębi jaskini, całkiem nieprzystający do jego rozmiarów. Niewymownie satysfakcjonujący, przyznam szczerze. Przez moment Archie robi wrażenie, jakby miał się rozpłakać, ale chwilę później zamyka oczy i błyskawicznie zasypia. – Po sprawie – oznajmiam uszczęśliwiona. Lucy patrzy na mnie, jakby mi nagle wyrosło trzecie oko. – Jak to zrobiłaś?

– Pytasz o odbijanie? – Teraz ja gapię się na nią. – Lucy, przecież na pewno robisz to po każdym karmieniu. Synowa ma oczy pełne łez. Pluję sobie w brodę. – Tak już jest – mówię szybko – że po każdym jedzeniu musi się dziecku odbić. Czasem nawet w trakcie jedzenia. Inaczej gazy zostają w jelitach i od tego boli brzuszek. – Rozumiem. Będę pamiętała. Jakby nigdy wcześniej nie dostała zwykłej matczynej rady. – Świetnie. To teraz włóż go do łóżeczka i idź się zdrzemnij. Ja tylko włączę zmywarkę i znikam. Wygląda na zaskoczoną. – Jak to? Nie zostaniesz na chwilę? Znam właściwą odpowiedź na to pytanie. Nikt nie chce, żeby teściowa „zostawała na chwilę”. Dziecko śpi, dom sprzątnięty. Czas się zbierać. Rzadko jestem czegoś całkiem pewna, ale w tej sprawie mam jasność absolutną. – Nie, nie. Mam sprawy do załatwienia. Muszę lecieć. Zbieram swoje rzeczy, włączam zmywarkę. Dopiero za drzwiami uświadamiam sobie, że nie wyjaśniłam znaczenia kurczaka.

11

Lucy Teraźniejszość Przez trzy dni po śmierci Diany nic nie ugotowałam, nie wstawiłam prania, nie zrobiłam zakupów w supermarkecie. Ani razu nie przywołałam do porządku żadnego z dzieci, nie pomogłam w lekcjach, nie przemyciłam warzyw w sosie do spaghetti. Nie zrobiłam nic z tego, co zwykle robię. Jakbyśmy wpadli w nieruchomą, pozbawioną upływu czasu pustkę, w świecie, który funkcjonował wokół nas, całkowicie zobojętniały. Starsza dwójka wróciła dziś do szkoły, Ollie natomiast nie poszedł do pracy. To dziwne, nawet wziąwszy pod uwagę, że stracił matkę. W ciągu ostatnich dwóch lat mój niezbyt ambitny uprzednio mąż zmienił się w pracoholika tyrającego w weekendy, wieczorami i w dni ustawowo wolne od pracy. Teraz siedzi na kanapie obok Edie, ze wzrokiem wbitym w przestrzeń, jak w transie. Od czasu do czasu podchodzę i mówię, że mu współczuję i chciałabym jakoś pomóc. I za każdym razem zadaję sobie pytanie, czy rzeczywiście. Idę do kuchni, bo zdecydowałam, że czas zacząć przywracać porządek i codzienne zwyczaje. Przynajmniej tyle mogę zrobić. Na krańcu blatu leży sterta korespondencji, od tego zaczynam. Rozdzieram koperty kciukiem, jedną po drugiej, rozkładam ich zawartość na płasko. Pierwszy dokument jest z banku. Z zasady staram się nie czytać zawiadomień stamtąd, bo moja działka to wychowanie, a kwestie finansowe z przyjemnością zostawiam Olliemu. Nie ma w tym nic seksistowskiego, po

prostu mamy jasny podział ról i odpowiedzialności. Ale kiedy mój wzrok pada na sumę zamykającą wyciąg – raczej debet niż stan konta – mimowolnie wstrzymuję oddech. Przeskakuję spojrzeniem na nagłówek, tam widzę „Cockram Goodwin”. Cockram to Eamon, partner biznesowy Olliego. Jakim cudem mogli tak upaść? A co ważniejsze: dlaczego Ollie mi o tym nie wspomniał? Już otwieram usta, by go o to spytać, gdy rozlega się pukanie do drzwi. Zerkam na Olliego, on jednak wygląda na kogoś, kto nie bardzo wie, co się wokół niego dzieje. – Otworzę – mówię niepotrzebnie. Za drzwiami stoją dwie osoby. Nie są w mundurach, ale to bezwzględnie ktoś z policji. Podpowiada mi to intuicja. A także odznaka w ręku kobiety. – Detektyw Jones – przedstawia się przybyła. – Starsza posterunkowa. A to detektyw Ahmed. Posterunkowy. – Witam – mówię. Nie Simon i Stella, dwójka młodych ludzi, świeżo upieczonych mundurowych, którzy zawiadomili nas o śmierci Diany. Detektyw Jones ma około czterdziestki, jest szczupła, średniego wzrostu. Ładna, chociaż trochę męska twarz, ciemne włosy sięgające do brody, rozjaśnione złotymi pasemkami. Biała koszula i granatowe spodnie, dopasowane na tyle, by było jasne, że policjantka jest dumna ze swojej figury. – A pani nazywa się…? – pyta. – Ja? Lucy Goodwin. – Synowa. – Jones kiwa głową. – Proszę przyjąć wyrazy współczucia. Ahmed skłania głowę. Włosy na ciemieniu ma przerzedzone, między czarnymi pasmami prześwituje brązowawa skóra. – Możemy wejść? – pyta Jones. Cofam się, wchodzą za mną na korytarz. – Ładnie tutaj – ocenia kobieta. – Dziękuję. – Tak naprawdę nie jest zbyt ładnie. Z drugiej strony policjanci zapewne widzieli sporo miejsc znacznie mniej ładnych. – W czym mogę pomóc? Jones zahacza wzrokiem o zdjęcie ślubne, zatrzymuje się przy nim na chwilę. – Sympatyczne. To pani teściowa? – Wskazuje Dianę stojącą przy Olliem, po lewej stronie.

– Tak, to Diana. – Na pewno wszystkim wam jest teraz ciężko. Blisko pani była z teściową? – pyta detektyw, przenosząc spojrzenie ze zdjęcia na ścianę, jakby mimochodem, jak gdyby odpowiedź nie miała większego znaczenia. – Nie da się odpowiedzieć jednym słowem. To nie takie proste. – Normalna sprawa. – Jones się uśmiecha. – Matka mojego byłego to dopiero miała charakterek… Z trudem wytrzymywałam w jednym pokoju z tą żałosną starą krową. W końcu wykończyła moje małżeństwo. A jak to wygląda u pani? Jak trudne były wasze stosunki? – Bo ja wiem? Po prostu skomplikowane. Jones i Ahmed idą korytarzem, co chwila przystają, by spojrzeć na zdjęcia wiszące na ścianach. Posterunkowa, na ile potrafię ocenić, jest ważniejszym członkiem tandemu, chociaż jest ewidentnie młodsza, no i w dodatku to kobieta. W natłoku myśli odzywa się we mnie gratulująca jej feministka. – Dużo czasu spędzaliście razem jako rodzina? – pyta dalej. – Urodziny, święta, temu podobne? Przypomina mi się ostatnia wspólna Gwiazdka. Przykre słowa, wykrzywione twarze, krzyki nad indykiem. Obraz nie całkiem z reklamy Hallmarku. – Przepraszam, nie dosłyszałam, z której państwo są jednostki. Przez moment czuję się jak bohaterka serialu Prawo i porządek: sekcja specjalna. Oczywiście to jedyny mój punkt odniesienia do policji na progu domu. – Jesteśmy z wydziału zabójstw – mówi Jones głosem bez wyrazu. – Lucy? – woła Ollie zza ściany. – Kto to? Nabieram głęboko powietrza, wchodzę do salonu. Jones i Ahmed depczą mi po piętach. Tylne drzwi są otwarte na oścież, Edie chyba zniknęła, pewnie jakaś piłka znalazła się na naszym podwórku. Córka, jak nic innego, uwielbia przerzucać piłkę z powrotem przez ogrodzenie. Ollie wstaje, jest zdezorientowany. – Policja – mówię. Ahmed podchodzi do niego i wyciąga rękę. – Pan Oliver Goodwin? – Ollie – proponuje mój mąż, potrząsając jego dłonią. Patrzę na niego oczami stróża prawa. Wygląda koszmarnie. Ma na sobie granatowe spodnie od dresu i brązową bluzę do rugby, włosy sterczą

potargane, cera jest ziemista. Podobnie wyglądał przy naszych kolejnych niemowlętach, które nie chciały spać – stawał w progu i błagał o pozwolenie na drzemkę, „tylko pół godzinki”, chociaż to ja byłam na nogach przez większą część nocy. – Jestem detektyw Jones, starsza posterunkowa, a to detektyw Ahmed, posterunkowy. Chcielibyśmy zadać kilka pytań, jeśli to możliwe. – Na jaki temat? – pyta Ollie. Następuje pauza, po czym Jones śmieje się niezbyt głośno. – Cóż… Na temat śmierci pańskiej matki. Ollie przeskakuje spojrzeniem na mnie, a ja wzruszam ramionami. W końcu po chwili zaprasza gestem tę dwójkę, żeby usiadła. Siadają na kanapie. – W czym możemy pomóc? – pytam, zajmując miejsce przy mężu, na podłokietniku fotela. – Czy są jakieś wiadomości na temat jej śmierci? – Nie mamy jeszcze raportu koronera – odpowiada kobieta – ale dostaniemy go lada moment. Na razie zbieramy informacje. Wspomniał pan w rozmowie z posterunkowymi Arthur i Perkinsem, że pańska matka miała raka, czy tak? – Tak – odpowiadam, ponieważ Ollie milczy. – Diana miała raka piersi. Jones strząśnięciem otwiera czarny notatnik z wytłoczonym na złoto policyjnym logo i zawiesza nad nim długopis. – Może mi pani podać nazwisko jej lekarza? – Paisley. Przyjmuje w Klinice Medycznej Bayside. – A onkolog? Wszyscy na mnie patrzą. Wszyscy, łącznie z Olliem. – Właściwie… Nie bardzo wiem… Chyba nigdy go przy mnie nie wymieniła. Jones zamyka notatnik. Mam wrażenie, że to dla niej żadna nowina. – Rozumiem. Ollie mruga. – Co pani rozumie? – Nie znaleźliśmy żadnego dowodu na to, by pańska matka miała raka. Nie ma dokumentacji medycznej, która by świadczyła o jej wizytach u onkologa, wyników mammografii czy ultrasonografii, żadnych śladów po chemioterapii. Z naszych danych wynika, że wcale nie miała nowotworu.

Jones wydaje się zirytowana, jakbyśmy to my byli winni niekompetencji policji. – Najwyraźniej szukaliście nie tam, gdzie trzeba – mówię. – Na pewno nie sprawdziliście wszystkich lekarzy… – Nie ma żadnych skierowań od doktor Paisley – odpowiada spokojnie Jones. Łokcie ma oparte na kolanach, dłonie złączone. – Brak jakichkolwiek prześwietleń, wyników badań krwi, nie ma niczego, co by wskazywało na nowotwór. Wiem, że się skrzywiłam. To absurdalne. Nikt nie mówi, że ma raka, jeśli go nie ma. No, może niektórzy tak robią: hipochondrycy albo ofiary chorych na zespół Münchhausena, ewentualnie ludzie, którzy pragną w ten sposób zaskarbić sobie czyjeś współczucie, zyskać przyjaźń albo dostać pieniądze. Tyle że Diana nie znosiła współczucia i z pewnością nie potrzebowała pieniędzy. Jeśli chodzi o przyjaźń, gardziła ludźmi, którzy jej nadskakiwali, wystarczyło, by ktoś podał jej chusteczkę. Nigdy, przenigdy nie powiedziałaby, że ma nowotwór, gdyby faktycznie go nie miała. Mogę ręczyć za to głową. Ale… – Jest jakaś luka w systemie – stwierdza Ollie. – Na pewno. Po co miałaby mówić, że ma raka, gdyby go nie miała? – Właśnie tego chcemy się dowiedzieć. Mąż kręci głową. – Przecież popełniła samobójstwo. Tak twierdzi policja. – Nie mamy pewności. Najwyraźniej przyciągnęli uwagę mojego męża. – Zaraz… Przecież napisała list. – Znaleziono list. – Możemy go przeczytać? – Później. Na razie stanowi element śledztwa. – Co to znaczy? – Badamy odciski palców. Robimy analizę pisma. – Uważacie, że został sfałszowany? – Staramy się nie wyciągać wniosków przedwcześnie. – To niedorzeczne. – Ollie wstaje. Zaczyna krążyć. – Po prostu niedorzeczne.

– Cóż, pewne elementy wskazują na samobójstwo. Dowody. List, który znaleźliśmy w szufladzie biurka. Mrugam zaskoczona. – W szufladzie biurka? – Mamoooo, jeeeść mi się chce. Wszyscy spoglądają w kierunku głosu. W tylnych drzwiach stoi Edie. Jones i Ahmed wstają. – Kto to? – pyta Edie, podchodząc do Jones. Zatrzymuje się dopiero wtedy, gdy jest praktycznie między jej nogami. – Nazywam się Jones – wyjaśnia policjantka. – A to detektyw Ahmed. Jesteśmy policjantami. Edie ściąga brwi. – Ale nie macie policjanckich ubrań. – Nie wszyscy policjanci noszą mundury. Mamy odznaki. Zobacz. Zwracam uwagę na zmianę w zachowaniu kobiety. O sto osiemdziesiąt stopni. Nagle jest… Może nie jak matka, ale przyjazna i serdeczna. Nie wiem jak, lecz w mgnieniu oka zyskuję pewność, że nie ma dzieci, ale nie zdziwiłabym się, gdyby się okazało, że jest ulubioną ciocią. – Na dzisiaj wystarczy – ocenia Jones, biorąc od Edie swoją odznakę i wkładając do kieszeni. – Jeśli przypomną sobie państwo nazwisko onkologa albo coś innego, o czym powinniśmy wiedzieć, proszę do mnie zadzwonić. Jej ton zdradza, że nie spodziewa się tego telefonu. – To po prostu nie ma sensu – mówi Ollie, gdy dwójka policjantów rusza do wyjścia. – Mama by nie kłamała, że ma raka. Mnie chodzi po głowie coś innego, coś, co mnie irytuje, co mi przeszkadza, jakbym miała czyjeś nazwisko na końcu języka i nie mogła go sobie przypomnieć. Obojętne, ile razy się tej wątpliwości przyglądam, wciąż nie mogę dopatrzyć się sensu. Jeżeli popełniłaś samobójstwo, Diano, to dlaczego zostawiłaś list w szufladzie biurka? Dlaczego nie na wierzchu, gdzie ktoś by go od razu zauważył?

12

Lucy Przeszłość Jakiś tydzień, może dwa tygodnie przed pierwszymi urodzinami Archiego przyjeżdżamy do Diany i Toma. Zostajemy natychmiast zagarnięci do frontowego salonu, do „dużego pokoju”, jak go nazywają wszyscy Goodwinowie, co jest trochę dziwne, bo wszystkie pokoje w tym domu są duże. Tak czy inaczej jest to nowość, bo zwykle zbieramy się na stołkach barowych w kuchni albo schodzimy się w „melinie”. – Lucy – odzywa się do mnie Diana – napijesz się jeszcze wody mineralnej? – Nie, dziękuję, wystarczy. Sofa w salonie jest tak solidnie wypchana, że dla zachowania równowagi muszę ściskać podłokietnik. Nie pomaga w tym fakt, że kolano zaczyna mi podrygiwać. Diana nic nie robi, żeby mnie uspokoić. Jest tego dnia jak najbardziej sobą: klasyczne spojrzenie, żywe i czujne; siada na samym brzeżku sofy, zakłada nogę na nogę. Nettie i Patrick już byli, gdy przyjechaliśmy, ale tylko machają nam przepraszająco i znikają. Też chętnie bym zniknęła. Usiłujemy z Dianą prowadzić niezobowiązującą rozmowę: o pracy (mojej; o jej zajęciach nigdy nie rozmawiamy), o zdrowiu mojego taty (niedawno usunął podejrzane nowotworowo znamię), o moim stroju w stylu lat siedemdziesiątych (kombinezon z żakietem w białe i czarne pasy, jak u zebry; Diana w pierwszej chwili wzięła go za piżamę), ale czuję, że

teściowa nie ma do takich pogaduszek serca, ja zresztą podobnie. Obie chcemy przejść do właściwego tematu, a z faktu, że to my – Ollie i ja – poprosiliśmy o to spotkanie, jasno wynika, że czegoś chcemy. – Sera? – Diana unosi talerz z przekąskami. – Nie, dziękuję. Ponownie zapada cisza. Niestety, Ollie wciąż rozmawia z ojcem, choć minęło już sporo czasu od chwili, gdy teściowa i ja wyczerpałyśmy wszystkie możliwe tematy. Zdaje się, że Tom znów mówi o spadku. Uwielbia opowiadać o spadku i korzysta z każdej sposobności. Przypomina w tym dziecko, które koniecznie chce zdradzić przyjacielowi, co dostał w prezencie, zanim ten rozedrze papier. Spadek, jak Tom często nas zapewnia, pozwoli nam spokojnie przeżyć stare lata. Przyznaję, miło wiedzieć, że możemy być spokojni o starość, to niemała pociecha teraz, gdy na kolację jemy zwykle zupki w proszku, bo na nic innego nas nie stać, ale jednocześnie wydaje mi się nietaktowne mówienie o tym, co dostaniemy po czyjejś śmierci, zanim ten ktoś umrze. Mija chyba wieczność, aż wreszcie rozlega się głos Olliego. – Mamy do was prośbę. Obie z Dianą siadamy prościej. Tylko Tom wygląda na zaskoczonego, że nasza wizyta ma konkretny powód. Jak na człowieka sukcesu bywa wyjątkowo niedomyślny. – Znaleźliśmy dom – oznajmia Ollie. – Czas najwyższy! – cieszy się Tom. Podobnie jak większość przyjaciół męża niepokoił się, że wciąż mieszkamy w wynajętym, podoba mu się myśl o bezpiecznej inwestycji we własne cztery ściany. – To domek robotniczy w południowej części Melbourne – ciągnie Ollie. – Ma dwie sypialnie. Jest zniszczony, ale możemy go wyremontować. I zadatek jest korzystny, niecałe dwadzieścia procent. – Zacina się, rzuca ukradkowe spojrzenie na matkę. – Kłopot w tym, że przy takim zadatku musimy wykupić ubezpieczenie kredytu hipotecznego, a to zwykłe wyrzucanie pieniędzy. Strasznie nie chcę tego robić, muszę jednak poprosić… – W południowej części miasta? – odzywa się Tom. – Dobra lokalizacja. Niedaleko centrum. Blisko marketu, jezioro w Albert Park pod nosem…

Wam, młodym, nie jest teraz łatwo, prawda? Wszystko takie drogie! Czytałem któregoś dnia, że teraz ludzie kupują swój pierwszy dom dopiero w okolicach czterdziestki, uwierzycie? Co myślisz, Di? Nie słyszałam, by ktokolwiek poza Tomem nazywał ją „Di”. Kiedyś nawet byłam świadkiem, jak zwrócił się do niej „lady Di”, a co najdziwniejsze, ona się uśmiechnęła. Tom wyzwalał w niej jakąś odmienną istotę. Dobrotliwą. Niestety, teraz Diana nie wydaje się dobrotliwa. Wargi ma zaciśnięte, jakby usiłowała coś przegryźć. – Życie nie jest łatwe – odzywa się w końcu, starannie układając dłonie na kolanach. – Każde pokolenie ma swoje wyzwania, śmiem twierdzić, że do tej pory większość walczyła z gorszymi przeciwnościami niż brak środków na własny dom. Ollie, Lucy, każde z was ma głowę na karku. Jeśli naprawdę zależy wam akurat na tym domu, na pewno coś wymyślicie. W przeciwnym razie znajdziecie coś innego. Coś, na co was stać. Zapada cisza. Grobowa cisza. Przyglądam się zawijasom na dywanie, nie mogę podnieść wzroku. Po chwili udaje mi się zerknąć na Olliego i Toma. Obaj wyglądają na rozczarowanych, ale nie na zaskoczonych. – Diano – odzywa się Tom, lecz ona unosi dłoń. – Pytałeś, co myślę. Właśnie to myślę. Nie mam w tej sprawie nic więcej do powiedzenia. – Wstaje ze zbyt mocno wypchanej sofy. – Zostaniecie na kolację? Ollie i ja patrzymy na nią, mrugając w milczeniu. – Rozumiem, że nie – mówi Diana i wychodzi z salonu. – Odprowadzę was – oferuje Tom. – Nie, nie – protestuję. – Nie wstawaj, proszę. Trafimy do drzwi. Spodziewam się sprzeciwu, ale on tylko kiwa głową. – No to w porządalu. Trzymajcie się, dzieciaki. Niedobrze mi z powodu upokorzenia. Co nam strzeliło do głowy, żeby prosić Dianę o pieniądze? Nagle wszystko wydaje się oczywiste. Przecież Ollie mi opowiadał, jak był wychowywany: na skutek decyzji matki dzieci pracowały na część etatu, jeździły używanymi samochodami i doskonale rozumiały, że nie każdy człowiek cieszy się takimi przywilejami jak one. Od Diany nie można było oczekiwać jałmużny. Owszem, rodzeństwo uczęszczało do prywatnych szkół i kilka razy wyjechało na wspaniałe wakacje (Tom nalegał), ale też do rzadkości nie należały weekendy spędzone na pozyskiwaniu datków dla prowadzonej przez Dianę organizacji

charytatywnej albo na dyżurach w miejscowej jadłodajni. A najgorszy w poniżeniu był fakt, że teściowa miała naprawdę mocne argumenty: poprzednie pokolenia rzeczywiście borykały się ze znacznie większymi trudnościami. I faktycznie mieliśmy z Olliem potencjał, by kupić dom z własnych środków. W efekcie nawet nie mogłam jej znienawidzić za odmowę. W holu znienacka pojawiają się przy nas Nettie i Patrick. – Jak poszło? – szepcze Nettie ze współczującym wyrazem twarzy, jakby doskonale znała efekt rozmowy. – Dowiedzieliście się, że każde pokolenie ma swoje wyzwania? Ollie potakuje. – Ale jeśli będziemy się starali… – …osiągniecie cel? Rodzeństwo śmieje się niezbyt głośno. – Serdeczne wyrazy współczucia – rzuca Patrick. Na pewno w tym czasie, kiedy nam wyjaśniano porządek świata, spróbował któregoś z trunków Toma z najwyższej półki, bo czuć od niego whisky. – Niech żyje tata, no nie? – mówi Nettie. – Gdyby nie on, wszyscy wylądowalibyśmy na ulicy, bez grosza przy duszy. – Nie rozumiem – przyznaję. – Nie przejmuj się! – Nettie obejmuje mnie za ramiona. – Tata nie dopuści, żeby wymarzony dom przeszedł wam koło nosa. Pewnie już wypisał Olliemu czek. Mam rację? Mąż poklepuje kieszeń dżinsów i uśmiecha się szeroko. – Co takiego? – Nie wierzę własnym uszom. – Od razu było wiadomo, że mama się nie zgodzi – wyjaśnia Ollie. – Nigdy nie daje pieniędzy. – Zerka na Nettie, ona potakuje ruchem głowy. – I wiemy, że tata daje. – Wobec tego co to właściwie było? – Gestem wskazuję duży pokój. – Przedstawienie dla matki? Ollie, Nettie i Patrick, wszyscy troje, wyglądają na lekko zakłopotanych. Jakbym nie załapała dowcipu. – Chyba tak. – Ollie uśmiecha się smutno. – Nie przejmuj się. To jest… Tak Goodwinowie załatwiają te sprawy. Teraz ja jestem zakłopotana. Potrząsam głową, naprawdę oszołomiona.

– Przykro mi, ale od tej pory Goodwinowie będą te sprawy załatwiali inaczej. *** – Możesz zatrzymać? – proszę, gdy podjazd Toma i Diany zostaje za nami. Ollie zerka na mnie, wzdycha i samochód hamuje. – Nigdy więcej nie wciągaj mnie w takie gierki z rodzicami. Mąż zaciąga hamulec ręczny i przekręca się na siedzeniu tak, że kolana ma skierowane w moją stronę. Stara się zachowywać ugodowo. – Lucy, powiedziałem ci, że tak to działa w naszej rodzinie. Słyszałaś Nettie. Takie mamy ustalone procedury. – Ustalone procedury? – Mrugam gwałtownie. – Co to w ogóle znaczy? – Ty nie masz z tatą ustalonej procedury w sprawie pieniędzy? Pamiętam, że poprosiłaś go o pieniądze, kiedy się pobieraliśmy. – Nigdy w życiu o nic go nie prosiłam. On sam zaproponował, że zapłaci za ślub. – Ale wiedziałaś, że ci to zaproponuje. To właśnie jest procedura. W pewnym sensie. – Uśmiecha się lekko, zaraz jednak poważnieje, bo nie odpowiadam mu tym samym. – Lucy… Przepraszam. Masz rację, nie powinienem był cię w to angażować. – Sam nie powinieneś się angażować w nic takiego. – Patrzę na deskę rozdzielczą. – Twoja matka ma rację. Jesteśmy dorośli, mamy swój rozum. Powinniśmy wziąć na siebie odpowiedzialność za własne życie. Nie chcę już nigdy prosić ich o pieniądze. Ani na dom, ani na samochód, ani nawet na litr mleka. Jasne? – Jasne, tylko… – Mówię poważnie. Nie będziemy nigdy więcej prosić o pieniądze. W przeciwnym razie koniec z nami. – Koniec z nami? – Tak. Mój mąż głęboko nabiera powietrza, opiera głowę o zagłówek. Między nami zawisa gęsta cisza, czuję, że Ollie walczy ze sobą. Wiem, to niełatwe. W razie potrzeby człowiek instynktownie zwraca się o pomoc do rodziców. Wszyscy tak robią. To równie naturalne i zwyczajne, jak włożenie ubrania

po wstaniu z łóżka. Ale w którymś momencie dorosłości musimy nauczyć się nowego sposobu życia. Wkurza mnie, że uświadomiła mi to akurat Diana. W końcu Ollie kiwa głową. – Dobrze. Nigdy więcej nie poproszę ich o pieniądze. – Nawet jeśli będziemy biedni jak myszy i zaczniemy przymierać głodem. – Nawet wtedy. – Uśmiecha się z rezygnacją. – Jeśli mam głodować, to tylko z tobą. Rozmowa kończy się śmiechem, jestem pod wrażeniem, jak szybko mąż okiełznał temat. Może dlatego, że w głębi duszy wie, iż nigdy nie będziemy głodować. Przecież nadejdzie czas, gdy odziedziczymy wielki majątek. Więcej pieniędzy, niż będziemy w stanie wydać. Wystarczy tylko poczekać, aż ktoś umrze.

13

Diana Przeszłość Ledwo dzieci wyszły z domu, a Tom już jest nadąsany. Wiedziałam, że tak będzie, miałam absolutną pewność, tak samo jak on wiedział, że nie zgodzę się dać Olliemu pieniędzy. Kiedy małżeństwo ma równie długi staż, jak nasze, można ciągle mieć nadzieję na zaskakujące reakcje, ale już się ich człowiek nie spodziewa. Jeśli jednak ma to być szczęśliwy związek, trzeba brać pod uwagę także inne aspekty, istotne, kiedy jest się tylko w cztery oczy. Szczęśliwie dla mnie, jeśli chodzi o Toma, jest ich niemało. On siada ciężko w swoim ulubionym przepastnym fotelu. Ja podnoszę rękę, wnętrzem dłoni w jego stronę. – Wiem, co chcesz powiedzieć, oszczędź mi tego, proszę. – Przecież nic nie mówię. – Wzdycha ze znużeniem. – Nie lubię roli złego policjanta. Wiesz o tym. Poprawia się w fotelu, raczej zrezygnowany niż poirytowany. – Wiem, wiem. Jeśli chodzi o nasze kłótnie, to ta należy do wyjątkowo zażartych. Dawno, dawno temu bywały one bardziej ogniste, ale teraz już mało co wytrąca go z równowagi. Korki uliczne. Ludzie, którzy nie gaszą światła. Rasizm. Wiadomo, sprawy istotne. Dziś, chociaż mamy różne punkty widzenia, oboje pamiętamy o swoich korzeniach. Tom wyrastał na przedmieściach Melbourne, tam, gdzie przechodzą one w wieś, w nieszczególnych warunkach, nawet zanim został sierotą i musiał wyprowadzić się do

dziadków, jeszcze dalej. Trafił do szkoły, gdzie nikomu nie było łatwo, jako czternastolatek poszedł na naukę do miejscowego hydraulika. Potem zatrudnił się w spółce zajmującej się zabudową mieszkaniową; zaprzyjaźnił z właścicielami i podsunął im pomysł budowy pensjonatów dla emerytów. Przedsięwzięcie okazało się do tego stopnia zyskowne, że w efekcie Tom został wspólnikiem w jednej z największych firm deweloperskich w Australii. – Kto jak kto, ale ty przecież doskonale wiesz, że jałmużna nie jest potrzebna do odniesienia sukcesu. – Świat się zmienił – odpowiada Tom. – Wszyscy studiują, pracują za darmo na stażach, żeby zdobyć doświadczenie, korzystają z kontaktów nawiązanych w prywatnych szkołach. Jest trudniej niż za moich czasów. Ale, rzecz jasna, to taka gadka rodziców posyłających pociechy do prywatnych szkół, co to jeden przed drugim usprawiedliwiają się z łożenia na wygórowane czesne. Tom długo ciosał mi kołki na głowie, aż zgodziłam się, by Ollie i Nettie poszli do szkoły z opłatą semestralną, za którą można by wyżywić afgańską wioskę przez rok. Lata minęły od tego czasu, a ja wciąż mam wątpliwości, czy te szkoły były lepsze od lokalnych. Pewna jestem natomiast, że dawanie własnym dzieciom jałmużny… Nie, zaraz, nie dzieciom, tylko dorosłym, i to po tym, jak ukończyli już prywatną edukację i otrzymali wszelkie możliwe profity na starcie, przez co jeszcze bardziej urosła ich przewaga nad ludźmi, którzy usiłują dać sobie radę bez żadnej pomocy. Nie, to nie jest właściwe, niezależnie od punktu widzenia. – Nigdy nie było łatwo. Tylko my mieliśmy silniejszą motywację do działania niż nasze dzieci, i tyle. W przeciwieństwie do Toma wychowywałam się w rodzinie z klasy średniej. Nie żyliśmy w takim dobrobycie jak my we dwoje teraz, niczego nam jednak nie brakowało. Z pewnością nie byłabym tak silnie zdeterminowana, by działać, gdybym w młodości nie znalazła się na zakręcie. – Olliemu chyba przydałoby się więcej ambicji. Młodym ludziom ona nie szkodzi. Kształtuje charakter. Tom przesuwa się, siadam obok niego w fotelu, który spokojnie mieści dwie pupy w średnim wieku. – Właściwie – mówi z uśmiechem – to ty kształtujesz im charaktery.

1970 Obie z Cynthią nazwałyśmy te wakacje „latem falcona”, głównie dlatego, że reszta naszych przyjaciół pojechała do Europy i chcemy, żeby nazwa brzmiała bardziej ekscytująco niż rzeczywistość. Falcon XR GT to wóz chłopaka Cynthii, Michaela. Oczywiście wiedziałam, co się działo na tylnym siedzeniu, co Michael i Cynthia robili w aucie niejeden raz. Sama nie byłam szaleńczo zakochana w Davidzie, ale bardzo mi się podobał. Studiował inżynierię, co w tamtym czasie zdawało się wystarczające. Był wysoki i inteligentny. Czegóż więcej mogła pragnąć kobieta? Gdy odkryłam, że jestem w ciąży, okazało się, że rozsądek Davida ma wymiar praktyczny. – W Broadmeadows jest takie specjalne miejsce – powiedział. – Dom dla niezamężnych matek. Pojedziesz tam, urodzisz i wrócisz. Możesz powiedzieć wszystkim, że wyjechałaś do Europy. Cieszyłam się, że nie zaproponował wizyty w innym miejscu dla niezamężnych matek – klinice aborcyjnej. Może nie grzeszyłam nadmiarem uczuć macierzyńskich, ale zawsze uważałam, że należy brać odpowiedzialność za swoje czyny. Biedne dziecko nie było winne temu, że zaszłam z Davidem w ciążę na tylnym siedzeniu samochodu, więc nie widziałam powodu, by miało za to płacić najwyższą cenę. Matka uznała plan Davida za słuszny, a ojciec zwykle się z nią zgadzał, gdy uznawała coś za słuszne. Koncepcja oddania noworodka przed opuszczeniem domu dla niezamężnych matek była tak odległa, że nawet się nad nią nie zastanawiałam. Tak to już jest, tonący brzytwy się chwyta. A jak ci ktoś podstawia tratwę ratunkową, to nie szukasz w niej dziur, tylko wsiadasz. *** – Jak się czujesz, dobrze? – spytał David dzień przed moim wyjazdem do Orchard House. Machnął ręką mniej więcej w stronę mojego brzucha, co miało znaczyć, że pyta o symptomy związane z odmiennym stanem. – Dobrze.

Był ciepły wieczór, siedziałam na ceglanych stopniach bungalowu rodziców, na kolanach trzymałam torbę winogron (już prawie pół roku męczyły mnie poranne mdłości, a pomagały na nie tylko winogrona). Zrezygnowałam z kursu dla sekretarek, powiedziałam przyjaciółkom, że jeden semestr spędzę na Sycylii. Nikt prócz rodziców i Davida nie znał prawdy. Nawet Cynthia. Zażenowanie wyrastające z katolickiego poczucia wstydu okazało się znacznie silniejsze, niż przypuszczałam. Od czasu, gdy zgodziłam się na wyjazd do Orchard House, widziałam Davida tylko kilka razy. Starałam się raczej nie rzucać w oczy, podczas gdy on najwyraźniej pracował na okrągło, by pomóc mojemu ojcu zapłacić za pobyt w placówce. Tata był pod wrażeniem, że David tak się zaangażował. Któregoś razu usłyszałam, jak mówił mamie, że go to cieszy: „Ten chłopak wie, co to honor”. Pamiętam, jak któregoś wieczoru zobaczyłam przez szparę w drzwiach sypialni, jak potrząsa ręką Davida, a matka wylewnie mu dziękuje. Mnie przez długie miesiące ojciec właściwie nie zauważał. – Może spotkamy się, jak wyjdziesz – zaproponował David. – Może. Ale oboje wiedzieliśmy, że nic z tego nie będzie. *** Do Orchard House zawiozła mnie matka. – To nie będzie trwało wiecznie – powiedziała w drzwiach. Cmoknęła mnie bezceremonialnie i szybko wróciła do samochodu. Byłam zaskoczona tym mizernym pożegnaniem, lecz wzięłam się w garść i postanowiłam jej nie wołać. Dosyć miałam upokorzeń. Po chwili, może dwóch zjawiła się blada kobieta o chorobliwym wyglądzie, ubrana w granatowy fartuch. Otworzyła bramkę z żelaznych prętów i zlustrowała mnie w milczeniu. – Diana, jak się domyślam – powiedziała. – Tak… Lepiej wejdź. Orchard House wyglądał jak szpital. Składał się z trzech kondygnacji. Na każdej był przestronny hol, posadzki pokryte linoleum i meble obciągnięte skajem. Dyrektorka zaprowadziła mnie na pierwsze piętro, gdzie na środku znajdowała się przestrzeń wspólna, a rozmieszczone na skraju drzwi w kolorze bordo prowadziły zapewne do sypialni. Gdy się pojawiłam,

skupione w grupki ciężarne kobiety podniosły na mnie wzrok, po czym szybko spuściły oczy. – Będziesz tu jedną z najstarszych – oznajmiła dyrektorka, prowadząc mnie pod ścianą. – Najmłodsza jest Pamela, to z nią zamieszkasz. Ma dopiero czternaście lat. – Cmoknęła z dezaprobatą. – Nie używamy tutaj nazwisk i nie rozmawiamy o znajomych ani o szkole, nie mówimy, kto do której chodzi, nie wspominamy o niczym, przez co można by nas zidentyfikować poza tym domem. Chronimy swoją tożsamość – powiedziała. Moim zdaniem te środki zapobiegawcze miały raczej chronić tożsamość naszych rodziców. Dyrektorka zatrzymała się przed kolejnymi drzwiami, założyłam więc, że to moja sypialnia. – Muszę cię uprzedzić: Pamela jest trochę nieprzystosowana. Uznałam, że starsza, dobrze wychowana osoba, taka jak ty, zdoła jej pomóc, nauczy ją odpowiedniego zachowania. Gestem zaprosiła mnie do środka, gdzie na jednym z dwóch identycznych łóżek siedziała dziewczynka. Minę miała kwaśną, tłuste włosy zaplotła w dwa warkocze. – Pamelo – odezwała się do niej pani dyrektor – to twoja współlokatorka, Diana. – Cześć – powiedziałam. Dziewczyna wbiła spojrzenie w podłogę. – Nie bądź taka ponura – skarciła ją dyrektorka. – Powinnyście się cieszyć. Możecie liczyć na wsparcie rodzin. Jeśli będziecie się zachowywać należycie, to po urodzeniu dziecka zapomnicie o całej sprawie i wrócicie do normalnego życia. Nie każda ma tyle szczęścia. Zostawia nas, rzucając na odchodne, żebym „czuła się jak u siebie”. Usiadłam na wąskim łóżku naprzeciwko tej dziwnej, milkliwej dziewczynki i łzy napłynęły mi do oczu. Otarłam je. W końcu przecież miałam szczęście. *** Po kolacji poszłam do holu, gdzie na brązowych skajowych kanapach zgromadziły się ciężarne dziewczęta. Oglądały telewizję, wpatrywały się

w książki. Przy jednym ze stolików któraś malowała drugiej paznokcie ładnym jasnoróżowym lakierem, który skojarzył mi się z Cynthią. – Mogę usiąść tutaj? – spytałam blondynkę w piżamie i kapciach. Włosy miała nakręcone na wałki. Rozmawiała z dziewczętami po swojej prawej; przesunęła się, nie podnosząc wzroku. Kanapa okazała się zdumiewająco niewygodna, ale nie miałam pewności, czy dam radę stać, więc się z niej nie ruszałam. Dookoła dziewczęta tkwiły przyciśnięte do siedzeń przez wielkie, arbuzowate brzuchy. Naliczyłam siedemnaście młodych kobiet. Siedemnaście arbuzów. Tylko Pamela nie siedziała. Stała przy półkach po prawej od telewizora, pozornie wybierała książkę, lecz w rzeczywistości głównie niespokojnie przestępowała z nogi na nogę. Zauważyłam, że należała do tego rodzaju ludzi, którym trudno usiedzieć w miejscu. Stale podminowana i spięta. Wprowadzała niepokój. Blondynka, Laura, jak się później dowiedziałam, wciąż rozmawiała ściszonym głosem z dwiema dziewczętami. Z podsłuchanej wymiany zdań dowiedziałam się, że dziewczyna przebywała w Orchard House drugi raz. Poprzednio trafiła tu przed dwoma laty, miała wtedy skończone szesnaście. Co ciekawe, dla innych nie było to, jak dla mnie, wstrząsające ani przerażające – traktowano ją jak swego rodzaju celebrytkę, a przy tym kopalnię wiedzy na temat funkcjonowania placówki. Po jakimś czasie rozmowa zeszła na okropne jedzenie, potem na zadurzenie dyrektorki w ogrodniku Arthurze, na podejrzenia Laury, że jedna z dziewcząt zaszła w ciążę z bratem… Takie gadanie, trochę durne, trochę kpiące, skojarzyło mi się z tym, jak sama plotkowałam z przyjaciółkami. Poczułam się osamotniona, ale równocześnie zaznałam ukojenia. Dziesięć minut przed dwudziestą drugą pojawiła się pani dyrektor. – Dziewczęta, za dziesięć minut gasimy światła! – Jej głos, przenikliwy i wysoki, przegnał wszelkie pozory normalności. – Zbieramy się! Bez guzdrania! Zniknęła nam z oczu, a dziewczęta posłusznie przesuwały biodra na krawędź siedzisk, by dźwignąć się na nogi. Z ogólnego narzekania wynikało jasno, że światła faktycznie zostaną zgaszone punktualnie o dwudziestej drugiej, zatem gdyby o tej godzinie któraś z nas nie była jeszcze w sypialni, musiałaby szukać drogi w smolistych ciemnościach. – Za dziesięć minut gasimy światła! – powtórzyła dyrektorka. – Bez guzdrania!

Wszystkie spojrzałyśmy na drzwi. – Bo jeśli będziecie się guzdrać, to ja nie będę mogła poguzdrać się z Arthurem po zgaszeniu świateł. Dyrektorki ani śladu. Wszystkie rozglądałyśmy się po wnętrzu, tu i tam rozlegał się chichot. Zauważyłam, że Pamela stoi zwrócona do nas plecami. – Pamelo! – zawołała Laura, nie kryjąc zachwytu. – To ty! Czternastolatka schyliła się, gładząc palcami grzbiet jakiejś książki. Udawała, że nie słyszy. Jeżeli faktycznie naśladowała dyrektorkę, trzeba było przyznać, że robiła to znakomicie. – Och, Arthurze, przestań! – rozległ się znów piskliwy głos. – Dobrze, nie przestawaj. Rób swoje. Tym razem gruchnął niepowstrzymany śmiech. – Zaprowadź mnie do szopy, a ja tam… Ja tam… – Dziewczęta, wy jeszcze tutaj? Teraz głos zabrzmiał głośniej, ostrzej. Wszystkie głowy zwróciły się w stronę drzwi, gdzie dyrektorka – prawdziwa dyrektorka – stała z rękami na biodrach. – Mówiłam przecież, żebyście się nie guzdrały. – Oczywiście, proszę pani – odezwała się Pamela i pierwsza zniknęła za drzwiami sypialni. *** Brzuchy rosły. Niewiele nam mówiono o tym, co miało nastąpić. Terminu porodu domyślałyśmy się po rozmiarach naszych arbuzów. Rozmawiając o ciąży, poruszałyśmy tylko kwestie dotyczące ciała. „Mam pęcherz wielkości orzeszka” albo „Ledwo się wdrapałam na schody”. Nie mówiłyśmy o dzieciach jako takich. Nikt nam tego nie zabraniał, po prostu…. Możliwe, że była to naturalna forma samoobrony. Unikałam zawierania przyjaźni, co okazało się zaskakująco łatwe, skoro nie można było rozmawiać o tym, kim się jest ani skąd się pochodzi. W dodatku nigdy nie byłam dobra w grzecznościowej wymianie zdań. Pamela nie odzywała się do mnie w ogóle. Zgodnie z prośbą dyrektorki próbowałam ją nauczyć tego i owego, choćby grzecznego odpowiadania czy szycia, ale ona tylko patrzyła na mnie wzrokiem bez wyrazu, czasem

wywracała oczami albo mamrotała coś pod nosem. Któregoś razu, gdy pokazywałam jej, jak właściwie trzymać sztućce, rzuciła nożem przez pokój. Zrozumiałam, że jest niezrównoważona, a nie bardzo wiedziałam, jak nauczyć ją równowagi. Moja sublokatorka naśladowała różne osoby właściwie co wieczór. Umiała parodiować prawie każdego. Doktora Humberta, położnika z krzaczastym wąsem, który przychodził raz w tygodniu, by mierzyć nam ciśnienie. Ogrodnika Arthura, obiekt miłosnych westchnień dyrektorki. Każdą z dziewcząt. Po mistrzowsku wynajdywała i odgrywała charakterystyczne grymasy, gesty, brzmienie głosu. Co wieczór stawała przy regale z książkami i czekała. Te kilka minut, parę chwil śmiechu, było moim wybawieniem. Dopiero później przyszło mi do głowy, że jej też dawały one wytchnienie. Ten fragmencik czasu, gdy mogła stać się kimś innym. Któregoś wieczoru, jakiś miesiąc od mojego przyjazdu do Orchard House, mnie też sparodiowała. – O, tak. Mam na imię Diana. Wiem, jak należy trzymać sztućce, i umiem grzecznie rozmawiać. Wszystkie się śmiałyśmy. Ja też. Chyba za sprawą intonacji ten występ był zabawny, a nie złośliwy. A może śmiałam się dlatego, że wtedy po raz pierwszy zdradziła, że w ogóle dostrzega moje istnienie. Pewnego razu zorientowałyśmy się, że nie ma z nami Mary. – W nocy zaczęła rodzić – powiedziała przyciszonym głosem Laurel, jej współlokatorka. Zbiłyśmy się w ciasną grupkę. Wiedziałyśmy, że po nasze dzieci ktoś przyjedzie, ale nie znałyśmy szczegółów. W ogóle mało wiedziałyśmy. – Trudno było. Strasznie długo czekała, zanim zawołała panią dyrektor. Nie chciała jechać do szpitala. Dziwne. Mary była wśród nas jedną z najodważniejszych. Od tygodni powtarzała, że nie może doczekać się porodu, a jak to wszystko wreszcie się skończy, kupi sobie dopasowane w biodrach dzwony i butelkę whisky. – Dlaczego nie chciała jechać? – Któraś z nas zadała to nurtujące wszystkie pytanie. Na Laurel spoczęły spojrzenia szesnastu par oczu. – Bo do szpitala jedzie się z dzieckiem – odpowiedziała – a wraca się bez.

*** Później, gdy pani dyrektor przyszła zawiadomić o gaszeniu świateł, wszystkie byłyśmy niezwyczajnie ożywione. – Proszę pani, czy Mary już urodziła dziecko? – spytała Laurel. Dyrektorka wyglądała na zaalarmowaną. Nikt nie używał przy niej słowa „dziecko”. Udawało się to nawet doktorowi Humbertowi, w każdym razie przy nas. – Tak – odparła w końcu. Czekałyśmy. Pamela, jak zwykle przy regale z książkami, skamieniała do tego stopnia, że chyba przestała oddychać. – To chłopiec czy dziewczynka? – Dziecko jest zdrowe – oznajmiła pani dyrektor. Nigdy więcej nie usłyszałam, by wypowiedziała to słowo. *** Po wieściach o porodzie Mary skończyły się parodie. Całkiem jakbyśmy po chwilowej amnezji nagle sobie przypomniały, dlaczego trafiłyśmy do Orchard House. Za dnia Pamela prawie się nie odzywała, ale nocą, gdy leżałyśmy w łóżkach, czasami coś mówiła. Tak się jakoś z nami działo: po zmroku stawałyśmy się wrażliwsze. Zdejmując ubrania, pozbywałyśmy się zbroi. – Ja chyba urodzę dziewczynkę – szepnęła któregoś razu. – A ty? W ciemnościach ledwo widziałam zarys jej ciała skrytego pod kopczykiem koców. W pokoju było zimno, jej oddech zawisał obłoczkiem. – Wszystko mi jedno. To i tak nie będzie moje dziecko. – A gdybyś miała je zatrzymać, to jak byś je nazwała? Pokręciłam głową. – Nie mam bladego pojęcia. – Ja bym ją nazwała Jane. Jane Pamela. Ładnie, prawda? Światła przejeżdżającego samochodu na chwilę wydobyły z mroku jej twarz. Promienną, pełną nadziei. Inną niż zwykle. Ścisnęło mnie w gardle. – Diano? – Mmm? – Moje przyjaciółki mówią do mnie Pammy.

Gwałtownie nabrałam powietrza, z trudem przełknęłam ślinę. Raptem przygniótł mnie ciężar nadciągających zdarzeń. – Diano? Słyszałaś mnie? – Tak. – Odchrząknęłam. – Tak, Pammy. *** Zbliżał się czas rozwiązania, a Pammy zdradziła mi jeszcze kilka szczegółów ze swojego życia. Powiedziała, że ojcem jej dziecka jest mężczyzna imieniem Christopher, lekarz. Christopher ma żonę, powiedziała, ale ona nie kocha męża, tylko jego pieniądze. Zapłacił za pobyt Pammy w Orchard House, bo nie chciał, żeby musiała choćby kiwnąć palcem w czasie ciąży, tak bardzo ją kochał. W każdym razie tak mówiła Pammy. Miałam pewne wątpliwości co do jej wersji zdarzeń, ale i tak chętnie słuchałam. Lepsze to niż jej wyobrażenia na temat dziecka. „Ciekawe, czy Jane będzie podobna do mnie, czy do Christophera”. „Jane na pewno będzie bardzo mądra, jak Christopher”. „O, zobacz, kopie! Ma charakterek ta moja Jane”. Czasem, gdy Pammy mówiła o córce, miałam ochotę wrzeszczeć. Wiadomo było, że nikt nie pozwoli jej wybrać imienia dla dziecka. Nawet nie dostanie jej do potrzymania. To była przykra myśl. W miarę jak mijały dni, narastało we mnie pragnienie, by wziąć swoje dziecko w ramiona. Nocami, gdy wyraźnie czułam jego ruchy, przyciskałam ręce do brzucha z myślą, że pewnie inaczej nigdy tej istotki nie dotknę. – Mam dla niego imię – wyznałam pewnej nocy. – Dla chłopca. Oliver. – Oliver – powtórzyła z aprobatą. – Bardzo eleganckie i szykowne. Takie wycacane jak ty. Chociaż poczułam się dotknięta, wbrew sobie zaśmiałam się na głos. *** Któregoś wieczoru uświadomiłam sobie, że przez cały dzień nie widziałam Pammy. – Proszę pani? – zwróciłam się do dyrektorki dziesięć minut przed gaszeniem świateł. – Nie widziałam dzisiaj Pammy. Pojechała rodzić dziecko? Kobieta wydęła wargi.

– Pamela została przeniesiona. – Dokąd? Chyba jeszcze nie czas? – To nie twoje zmartwienie. – Klasnęła dwukrotnie. – Dziewczęta, czas do łóżek, nie guzdrajcie się. – Proszę pani – odezwałam się głośniej. – Dokąd Pammy została przeniesiona? Dyrektorka zmierzyła mnie ciężkim spojrzeniem. – Diano, czy naprawdę chcesz sprawiać kłopoty? Byłabym głęboko rozczarowana. Sądziłam, że jesteś tutaj jedną z najrozsądniejszych pensjonariuszek. Ktoś mnie pociągnął za rękę. Laurel. Zrezygnowałam z dyskusji z panią dyrektor i poszłam za koleżanką. – Czy Pammy wspominała, że chce zatrzymać dziecko? – spytała. – Raczej nie. Nie. – Zastanowiłam się. – Ale nadała jej imię. – Jej? Zadrżałam. – Uważa, że to dziewczynka. Laurel smutno pokiwała głową. – O co chodzi? – Tak samo było z Josephine. Mieszkała tutaj, kiedy byłam w pierwszej ciąży. Któregoś dnia powiedziała wszystkim, że postanowiła zatrzymać dziecko, a następnego zniknęła. – I zatrzymała je? – Nie potrafiłam zamaskować podziwu. – Uznałyśmy, że tak, ale potem spotkałam Josephine, jakiś rok później. Po tym jak powiedziała dyrektorce o swoim zamiarze, została przeniesiona do pokoju na parterze. Nie wolno jej było z nikim się widywać, musiała pracować – dniem i nocą: sprzątała, zmywała, gotowała. Powiedziano jej, że skoro nie zamierza oddać dziecka, poniesie koszty pobytu i opieki szpitalnej, to znaczy musi je odpracować. Tak harowała, że zaczęła rodzić o miesiąc za wcześnie. Urodziła dziecko, zanim spłaciła należność, więc zatrzymali je w zastaw. W końcu okazało się, że nie ma wyjścia i musi je oddać. Domyślam się, że Pammy czeka to samo. – Dosyć pogaduszek – usłyszałyśmy dyrektorkę z drugiego końca korytarza. – Proszę do łóżek. Miałam nadzieję, że Laurel się myli, że Pammy wyjechała i zamieszkała gdzieś z Christopherem i z dzieckiem. Miałam taką nadzieję, pragnęłam,

żeby to była prawda, ale tak naprawdę nigdy w to nie wierzyłam. *** Matka przyjechała w odwiedziny, gdy brzuch miałam tak wielki i napięty, że nie mogłam włożyć butów, więc już kolejny tydzień chodziłam w kapciach. Ona miała rękawiczki i kapelusz, jakby właśnie szła do kościoła. – Chcę zatrzymać dziecko – powiedziałam, gdy usiadła na krześle obciągniętym skajem. – Potrzebuję twojej pomocy. – Diano – żachnęła się. – Głupstwa opowiadasz. – Nieprawda. Mamy lata siedemdziesiąte. W dzisiejszych czasach można być samotną matką. – Tak? – Uśmiechnęła się i uniosła brwi. – Podasz mi jakiś przykład? Oczywiście żadnego nie znałam. Ale byłam pewna, że istnieją. Wiadomo, świat się zmienia, kobiety zyskują więcej praw. Samotne matki podobno mają dostęp do opieki społecznej, otrzymują pomoc dla siebie i dziecka. – Meredith – powiedziałam – rozwiodła się. Taka była prawda. Niestety, nie był to najlepszy przykład. Kuzynka ojca, Meredith, odeszła od męża, który ją zdradzał, ale rozwód pogrążył ją towarzysko, a także – rzecz oczywista – finansowo. Nie przyjęto jej w rodzinnym domu i o ile mi wiadomo, zamieszkała w wynajętym, gdzieś w zachodniej części Melbourne, w dzielnicy przemysłowej. Znalazła pracę, zdaje się w jakiejś fabrycznej kawiarni. – Chcesz skończyć jak Meredith? – spytała matka. – Mogę stąd wyjść, kiedy zechcę – rzuciłam zaczepnie. – Nikt tu nie zamyka drzwi na klucz. Prawdę mówiąc, nie wiedziałam, czy tak rzeczywiście jest, ale przecież nie zamierzałam informować o swoich planach pani dyrektor. – Możliwe – przyznała matka. – I co potem? Przyjdziesz z dzieckiem w brzuchu do domu ojca? Nie sądzę. – Znajdę sobie miejsce. – Skąd weźmiesz pieniądze? Kto wynajmie kąt ciężarnej samotnej kobiecie bez kwalifikacji zawodowych? – Zamieszkam u przyjaciół. – U których?

Nie odpowiedziałam, starałam się przybrać wyzywającą minę. Niestety, nie miałam przyjaciół, którzy by mi pomogli. Moi przyjaciele, jeśli nie za oceanem albo w akademiku, mieszkali z rodzicami, a ci w przeważającej większości byli przyjaciółmi moich rodziców. Nie miałam dokąd pójść. Mój plan był jednym wielkim niewypałem i matka doskonale o tym wiedziała. Położyła rękę na mojej dłoni. – Diano, już prawie koniec. Urodzisz dziecko i wrócisz do domu, a następnym razem będziesz mądrzejsza. Pocałowała mnie w czoło. Jeśli o nią chodziło, sprawa została załatwiona. Tamtej nocy uciekłam.

14

Lucy Teraźniejszość Przedstawicielka zakładu pogrzebowego ma na imię Pearl. Jest miłą kobietą po pięćdziesiątce, ma puszyste włosy, zbyt mocno ufarbowane na kasztanowo, i cierpliwość wychowawczyni z przedszkola. I dzięki Bogu, bo jak się okazuje, po śmierci człowieka jego bliscy mają mnóstwo spraw do załatwienia. Gdy umarł Tom, wszystkim zajęła się Diana. Dopiero teraz zrozumiałam, że było to prawdziwe bohaterstwo. Jak człowiek pogrążony w żałobie może ustalać z zakładem pogrzebowym wszelkie niezbędne szczegóły: wybierać trumnę i kwiaty, decydować o treści klepsydry, a równocześnie przez cały czas podtrzymywać na duchu innych i dbać o różne błahostki? Chyba właśnie mam okazję się o tym przekonać. Spędziłam w domu pogrzebowym kilka godzin, myślami byłam jednak gdzie indziej. Wszystko wskazuje na to, że wczoraj Jones i Ahmed złożyli wizytę także Nettie i Patrickowi. Im też powiedzieli o nowotworze, czy raczej o jego braku. Nettie i Patrick zgadzają się, że to jakieś nieporozumienie, ja jednak nie mogę pozbyć się wrażenia, że coś tu jest nie tak. Dlaczego u doktor Paisley nie ma nic na temat onkologa? Dlaczego nie znaleziono żadnych badań: ani mammografii, ani USG? Po co Diana miałaby nas okłamywać? To bez sensu. – Co z konsolacją? – pyta Pearl. – Czy odbędzie się w domu państwa matki?

Nettie wzrusza ramionami. – Lepiej urządzić stypę gdzie indziej. – Zgadzam się – wtóruje Ollie. – Mama tam zmarła, to teraz inne miejsce. – Może w pobliskiej restauracji? – podsuwa Pearl. – Albo w lokalnym barze? Wszyscy mruczymy potakująco. – Jeszcze w kwestii nabożeństwa: jeśli miałoby mieć bardziej ogólny charakter, można by wybrać kilka hymnów. Czy uważacie państwo… – Nie – stwierdzają Nettie i Ollie równocześnie. – Mama nie przepadała za hymnami – wyjaśnia Ollie. – Wobec tego nie przewidujemy hymnów – podsumowuje Pearl, notując decyzję. – Rozumiem. Dawniej się nad tym nie zastanawiałam, ale teraz uświadamiam sobie, że to dziwne, jak stanowczo Diana zerwała z katolickimi korzeniami. Chętnie bym ją o to spytała. Zalewa mnie przemożny smutek: już nie spytam. – Dobrze. – Pearl zastanawia się nad następnym punktem. – Co dalej… Decyzję podejmujemy głównie we dwie, Nettie i ja. Ollie z Patrickiem siedzą jak manekiny, od czasu do czasu potakują, odchrząkują i zerkają na zegarki. W porze obiadu Pearl proponuje, byśmy przyniosły jakieś kanapki ze sklepu na rogu. – Nie jestem głodna – stwierdza Nettie. – Musicie panie jeść – napomina ją kobieta. Nie dopuszcza dyskusji, choć jest całkiem spokojna. – Proszę wziąć też coś dla panów. Wychodzimy i człapiemy do sklepu. Wzdłuż ulicy ciągnie się dworzec, na trzydzieści sekund ciszę przerywa turkot pociągu, po czym milknie i znów nie słychać nic prócz naszych oddechów. Nettie podnosi rękę, by podrapać się po nosie, a wtedy rękaw zsuwa się jej w stronę łokcia i odsłania fioletowy krąg wokół lewego nadgarstka. – Co ci się stało? – pytam. – A co ci do tego? – Nettie, daj spokój. – Skupmy się na kanapkach, dobrze? Idziemy dalej. – Mam tego serdecznie dosyć! – wybucham. Dłużej nie potrafię zachować spokoju. – Diana też miałaby tego serdecznie dosyć. Nie zaprzeczysz. Nettie się zatrzymuje.

– Właśnie teraz – ciągnę – powinniśmy szczególnie się wspierać jako rodzina. – Rodzina? – Szwagierka mierzy mnie lodowatym wzrokiem. – Ty, Ollie i dzieci jesteście rodziną, a Patrick i ja… ledwie dwiema osobami. Dwójką ludzi, którzy nawet nie… – Rozumiem… – Nie rozumiesz – przerywa mi. – Nie masz szans zrozumieć. Wzdycham. – Nettie, chciałabym, żebyśmy wreszcie zostawiły to za sobą. Chcę ci pomóc się z tym uporać. Nie robię sobie nadziei, ale zawsze jest jakaś szansa. Tutaj, bez Patricka, bez Olliego, mam przeczucie, że jest jakieś prawdopodobieństwo, byśmy się porozumiały. Pragnę zgody. Dość złego się wydarzyło. Najpierw Tom. Teraz Diana. Nie mogę stracić jeszcze i Nettie. – Mało mnie interesuje, czego chcesz. Odwraca się ode mnie i znowu rusza. Dopiero później uświadamiam sobie, że w końcu mi nie powiedziała, od czego ten ślad na nadgarstku.

15

Diana Przeszłość Słyszałam gdzieś, że rodzice poświęcają osiemdziesiąt procent uwagi pierwszemu dziecku, a pozostałym dwadzieścia. Ollie zawsze był moim dzieckiem od osiemdziesięciu procent. Przez większą cześć jego dzieciństwa głowiłam się, czy zjadł tyle, ile trzeba, czy dobrze się uczy, czy stara się, jak należy. Nie był w szkole uczniem, który wiódłby prym, ale za wyrzutka też nie uchodził. Sprawiał wrażenie, jakby zawsze ze wszystkiego był zadowolony, co jednak zbijało mnie z tropu, zamiast cieszyć. Miałam zapraszać tego czy innego kolegę, czy raczej nie? Nie wiedziałam. Jemu najwyraźniej było wszystko jedno. Nettie z kolei urodziła się tak niezachwiana w swoich postanowieniach i niezawodna, że nigdy się o nią nie martwiłam. Jako jej matka czułam się, jakbym miała do towarzystwa wiernego giermka, który nie odstępował mnie na krok. Jeśli zdarzyło się w szkole, że ktoś jej dokuczał, brała taką osobę na bok i na osobności jej wyjaśniała, że jeśli nie zmieni zachowania i nadal będzie zła, to zostanie bez przyjaciół, a to byłoby przecież niemądre. Kiedy dawałam rodzeństwu warzywa na kolację i Ollie, pięć lat starszy od siostry, nie chciał ich jeść, pytała na przykład: „Chcesz być duży i silny jak superbohater?”. Pewnego razu, gdy syn miał jedenaście lat, a Nettie sześć, prawie całe popołudnie siedzieli w basenie. W pewnej chwili musiałam ich zostawić na

jakiś czas, wejść do domu. Oboje nieźle pływali, więc nie było to nic szczególnego. Pewnie powiedziałam do Olliego: „Miej oko na siostrę”, lub coś w tym stylu. Poszłam do kuchni, zaczęłam obierać ziemniaki. Dzień był ciepły, słońce wlewało się przez okno. Gdy brałam do ręki ostatni ziemniak, ogarnęło mnie dziwne przeczucie. Może zadziałał instynkt macierzyński: „Powinnam sprawdzić, co z dziećmi”. Na zewnątrz zobaczyłam plątaninę ciał tuż pod powierzchnią wody. Nie zdjęłam butów, nawet nie zwolniłam, skoczyłam do basenu. Pierwszą złapałam Nettie, Ollie jednak trzymał się jej kurczowo, nie zamierzał puścić. Ciągnęłam i popychałam z całych sił, syn był jednak jak kotwica, stale ciągnął ją w dół. W końcu kopnęłam go w brzuch, oswobodziłam Nettie. Pchnęłam ją do krawędzi basenu, chwilę później wyciągnęłam też syna. Przywarł do płytek, woda i krew z twarzy spływały mu do wgłębień nad obojczykami. – Co… tu się… stało? – wydyszałam. – Ollie zrobił salto i uderzył się w głowę – odpowiedziała córka, z trudem łapiąc oddech. – Zobaczyłam, że się nie rusza i wszędzie była krew. Chciałam go wyciągnąć, a on chciał mnie utopić! Popatrzyłam na niego, jak łapczywie chwytał powietrze. – Spanikowałeś? Dlatego tak ściskałeś Nettie? Nie odpowiedział. Był chyba równie zdezorientowany jak siostra. Przy tamtej okazji coś zrozumiałam. Są ludzie, którzy rzucają się innym na ratunek, i są tacy, co zrobią wszystko, by ocalić siebie. Ollie nie zamierzał utopić Nettie, po prostu zadziałał instynktownie. Podobnie jak ona. Moje dzieci pokazały mi, kim są. *** Wracam do domu po południu. W kuchni zastaję Nettie. Siedzi na stołku barowym, przerzuca gazetę. Włosy ma upięte we wzorcowy korporacyjny kok. Na oparciu krzesła wisi żakiet. – Cześć, skarbie – witam ją, mocując się z torbami pełnymi zakupów.

Odrywa wzrok od gazety. Czasami wpada do mnie w drodze z pracy, niekiedy pod pretekstem, że coś mi podrzuca, a bywa, że ot tak, po prostu. Nie rozumiem tego, ale przywykłam i nawet mnie to cieszy. – Cześć, mamo. – Dosłownie przed chwilą widziałam w supermarkecie twoją przyjaciółkę. – Stawiam torby na blacie. – Lisę. Wspomniała, że wybieracie się w dziewczęcym gronie na wycieczkę do Hongkongu. – Ja nie jadę. – Tak? Dlaczego? Wzdycha. – Pieniądze. Czas. Kiwam głową, mam jednak nieodparte wrażenie, że taka babska wycieczka bardzo by jej się przydała. – Widziałaś Lucy z Archiem? – pytam. – Ostatnio w szpitalu. – Niedawno ich odwiedziłam. – Aha. – Córka odwraca stronę gazety, ostentacyjnie niezainteresowana. – I co u nich? – Lucy nie jest w najlepszym stanie. Ale tak to bywa przy noworodku. – Przypadkiem zerkam na zegar piekarnika. – Nettie, czemu nie jesteś w pracy? – Wyszłam wcześniej. Patrzę na nią. – Wolno tak? – Mogę robić, co chcę. Przyglądam się jej uważniej. Ma dziwny nastrój. Jest naburmuszona jak nastolatka. – Nettie, co się dzieje? Kręci głową i milczy, jakżeby inaczej. Moja córka, chociaż ciepła i promienna, jest bardzo skryta, przynajmniej w stosunku do mnie. Podoba mi się u niej to kontrastowe zestawienie. Kiedyś sądziłam, że się przede mną otworzyła. Jako nastolatka mówiła tyle, że niekiedy musiałam ją hamować. „Antoinette, niektóre sprawy omawia się raczej z przyjaciółkami”, ale potem, z czasem, jakoś przycichła. Uznałam, że zaczęła się zwierzać Patrickowi. – Na pewno? – chcę wiedzieć.

Nigdy nie przyzna, jak bardzo chce mieć dziecko; że oddałaby wszystko, byle to ona, a nie Lucy, trzymała w ramionach noworodka. Ale ja i tak wiem. Bidulka moja, tak rozpaczliwie pragnie dziecka, że nie sposób się nie zorientować. Ma kłopoty z zajściem w ciążę z powodu jajników policystycznych, nie jest jednak całkiem bezradna. Pewnie już niejednego próbowała, tyle że nic mi nie mówi, a ja nie pytam. Po prostu jesteśmy razem, wspólnie milczymy. – Zostaniesz na kolację? – pytam. – Nie. Muszę wracać do Patricka. – Patrick też jest zaproszony – dodaję, bo tak wypada. Kiedyś, dawniej, przychodzili oboje na kolację dość często. Po jedzeniu znikali w „melinie”, tam Patrick przyrządzał drinki i palił z Tomem cygara. Zięciowi było u nas tak dobrze, że zaczynałam się niepokoić, czy dany mi będzie jeszcze kiedyś wieczór tylko we dwoje z mężem. Ale jakiś rok temu, może dwa, przestał zaglądać. Przychodzi tylko na Gwiazdkę i stawia się na spotkania rodzinne. – Nie trzeba. Pójdę do domu. – Pamiętasz, że jeśli masz jakiś kłopot, zawsze możemy porozmawiać – mówię. – Nie jestem wylewna, ale… Ale umiem słuchać. Patrzy na mnie dłuższy czas, odnoszę wrażenie, że za chwilę się rozpłacze. A Nettie nie jest z tych, co to ciągle mają mokre oczy, nigdy nie była płaczliwa. W końcu jednak tylko się prostuje. – Dziękuję, mamo – mówi. – Wszystko jest w porządku.

16

Lucy Przeszłość – Dobrze się czujesz? – pyta Ollie. Niemrawo kiwam głową. – Nie masz choroby lokomocyjnej? – Nie. Skłamałam, ale to nie mdłości mnie martwią. Jedziemy właśnie do będącego własnością Goodwinów domu na plaży. Rozumiem, oczywiście, że moje kłopoty są w zasadzie przywilejem. Ludzie mają gorsze problemy, a przy tym Ollie jest wniebowzięty. Uwielbia Sorrento. Przez cały rok marzy i snuje liryczne opowieści, jak to miło jest spędzać całą rodziną tydzień pod jednym dachem. Kompletnie sobie nie uświadamia podskórnych napięć. Kiedy mu o czymś takim wspominam, jest całkowicie zaskoczony („Mama zestresowana? Daj spokój. Ona taka jest. Uwielbia stres”). Może to Ollie uwielbia stres? Cały ranek pogwizduje, a teraz, gdy zderzak w zderzak pełzniemy w korku, popatrując na szafirową toń prześwitującą przez zarośla, z każdą minutą jest coraz bardziej odprężony. Zawsze, gdy mówię komuś , że moi teściowie mają dom nad wodą, słyszę wyrazy aprobaty: „Sorrento – o, ho, ho!”. I doskonale to rozumiem. Stojący na klifie dom Diany i Toma jest zapewne jednym z najbardziej reprezentacyjnych budynków na półwyspie Mornington. Został wybudowany w początkach dwudziestego wieku z piaskowca, idealnie

wpasowany w klif, otoczony zadbanym ogrodem, a na plażę prowadzi ścieżka z bielonych desek. Są tam basen, kort tenisowy i trzypoziomowy taras, z którego rozpościera się niczym niezakłócony widok na ocean. Nienawidzę tego domu. – To niemożliwe! – sprzeciwiła się ostatnio Claire. – Ja bym mogła zabić za własny dom na plaży. Serio. Mogłabym kogoś zabić. A ja mogłabym zabić, żeby tam nie bywać. Po pierwsze, dom Goodwinów w ogóle nie nadaje się do przebywania w nim z dzieckiem. Wszędzie dzieła sztuki, ceramika i rzeźby – na każdej ścianie, na każdej wolnej powierzchni. Nie bardzo mam gdzie posadzić Archiego, żeby Diana nie wstrzymywała oddechu. To dla mnie nie do pojęcia. Moją matkę sztuka w ogóle nie obchodziła. Gdyby miała szczęście zostać babcią, na wszystkich ścianach wisiałyby obrazki namalowane przez wnuki, a oddech wstrzymywałaby tylko na moje komendy, by dzieci poszły już do łóżek („Dajcie spokój. U babci kładziemy się późno!”). Zdarzało nam się spędzać wakacje w Portarlingtonie, po drugiej, tej mniej szykownej, stronie zatoki. Na głównej ulicy, tuż przy plaży, sprzedawano rybę z frytkami, był też pub, a także sklep z rozkładanymi krzesełkami i namiotami. Przez cały styczeń starzy łysi mężczyźni siedzieli na plaży na leżakach, eksponując ogromne brzuszyska, a kobiety w średnim wieku, skryte pod kapeluszami, ubrane w turkusowe, jednoczęściowe kostiumy kąpielowe, wystawały na płyciźnie, podsuwając dzieciom arbuza z plastikowych pojemniczków firmy Tupperware. Zanim pierwszy raz odwiedziłam posiadłość Toma i Diany, byłam święcie przekonana, że w domu na plaży zawsze jest zapiaszczona podłoga, na barierce tarasu suszą się ręczniki, a tuż za drzwiami leżą stłoczone klapki. Dom w Sorrento jest zupełnie inny. – Na kolacji będą Greenanowie – dowiedział się od matki Ollie przez telefon z samego rana. – Pamiętasz Amelię i Jeffreya, prawda? Doskonale pamiętam Amelię i Jeffreya. Amelia jest dosyć miła, Jeffrey natomiast, kolega Toma – koszmarny. Kipi wręcz od rasizmu, seksizmu i wszelkich innych klasycznych „izmów”. Podczas naszego pierwszego spotkania (dosłownie kilka minut po tym, jak się poznaliśmy), spytał mnie, do jakiej szkoły chodziłam, a kiedy odpowiedziałam, że do Bayside High School, dłuższą chwilę świdrował mnie wzrokiem, po czym stwierdził z niejakim uznaniem: „Proszę, proszę, kto by pomyślał”.

Docieramy na miejsce. Nettie i Patrick właśnie wyładowują bagaże z samochodu. Patrick wygląda jak zwierzę juczne, obładowany tuzinem różnych pakunków, podczas gdy Nettie niesie tylko swoją torebkę. Ma poszarzałą twarz. – Witajcie! – Tom w drzwiach frontowych otwiera szeroko ramiona. – Diano, już przyjechali! – Uśmiecha się do nas promiennie. Jest szczęśliwy, że spotykamy się wszyscy w tym domu. – Gdzie mój wnuk? Stawiam Archiego na ziemi, berbeć drepcze do dziadka. – Dzień dobry, wnusiu. O, czyżby ci się urosło? Całuję Toma, mijam go, wchodzę do środka. Kładę torebkę na robionym na zamówienie dębowym stole na szesnaście osób. (Czemu akurat szesnaście? – spytałam Toma, gdy mnie tu kiedyś oprowadzał, ale chyba go to pytanie zbiło z tropu, bo nic nie odpowiedział, tylko przeszliśmy do kolejnego pomieszczenia. Podejrzewam, że sam nie bardzo wiedział). Chociaż nie przepadam za tym wnętrzem, to nie da się zaprzeczyć, że robi wrażenie. Wysokie sufity, ogromna otwarta przestrzeń, okna na całą ścianę, a za nimi widok na klify i wodę. Przekroczenie frontowych drzwi jest jak wejście na strony magazynu poświęconego aranżacji wnętrz. (Tom twierdzi, że błagano ich o pozwolenie na pokazanie domu w kilku publikacjach, Diana stanowczo się jednak sprzeciwiła, twierdząc, że byłoby to niesmaczne). Teraz teściowa robi coś w lśniącej bielą marmurowej kuchni. Nasze spojrzenia się spotykają. – Dzień dobry – mówię. – Cześć, Lucy – odzywa się z uśmiechem. – Siemasz, mamo – wita ją Ollie, który wszedł zaraz za mną. Odstawia bagaże i całuje matkę w policzek. Poza nim i Tomem niewiele jest osób, które zawsze cieszą się na widok Diany. Trudno powiedzieć, czy ona odwzajemnia to uczucie. Zawsze wydaje się lekko zakłopotana, może nawet zawstydzona cudzą troską. – Cześć, skarbie – odpowiada cicho. Tom wkracza między nas, trzymając Archiego wysoko, niczym trofeum. – Di! Chodź, zobacz, oto nasz wspaniały wnuk! Zaczyna się zwykła krzątanina: Patrick chciałby dostać coś na ból głowy dla Nettie, Archie zauważa misę orzechów na kuchennym blacie i przechyla ją, rozsypując zawartość po całej podłodze, Tom usiłuje się zorientować,

który z pilotów (jest ich sześć) otwiera bramę do garażu. Ollie tymczasem zbiera nasze torby i idzie z nimi w stronę pokoju, który zawsze zajmujemy. – Ollie, zaczekaj! – woła za nim Diana. Jej syn zastyga w pół kroku. – Dla waszej trójki przygotowałam sypialnie na dole – mówi trochę niepewnie. Jakimś cudem wszystko nieruchomieje i zapada cisza. Nawet Archie podnosi wzrok znad rozsypanych orzechów, wyczuwa, że coś się szykuje. – Pomyślałam, że przyda wam się osobna przestrzeń. To praktyczne podejście, sensowna sugestia. Na dole jest mnóstwo miejsca, osobna sypialnia dla Archiego. A gdyby płakał po zmroku, nie będzie nikomu przeszkadzał, w razie potrzeby mogłabym nosić go nawet całą noc. Dlaczego więc mam wrażenie, jakbym dostała w twarz? *** Akurat kąpiemy Archiego przed snem, kiedy przyjeżdżają Greenanowie. W zasadzie to Nettie go kąpie, a ja tkwię obok, całkiem niepotrzebnie, z kieliszkiem różowego wina w ręku. W holu Patrick i Ollie siedzą na podłodze, oparci o ścianę, piją jakieś koktajle zmieszane przez mojego szwagra. Uświadamiam sobie z niemałym zdziwieniem, że nie jest mi źle. Nettie jest prawdziwym aniołem. Gdy usłyszała, że zostaliśmy zesłani na dół – „zesłani” to może przesada, nasz pokój jest większy i lepiej urządzony niż większość apartamentów hotelowych – oznajmiła Dianie, że oni też przeprowadzają się na dół („Urządzimy sobie imprezkę”, stwierdziła, puszczając oko do Archiego). W ogóle Patrick i Nettie są przy Archiem fantastyczni. Przez całe popołudnie bawili się z nim na zmianę, zabierali go na spacer po ogrodzie, kąpali się z nim w basenie, a Ollie i ja w tym czasie spokojnie zjedliśmy lunch i bez pośpiechu się rozpakowaliśmy. Właściwie prawie wcale nie musiałam zajmować się własnym dzieckiem. – O której kładziesz go spać? – pyta Nettie. – O siódmej – odpowiadam. – I co teraz? – Jak będzie w piżamce, jeszcze trochę się pobawi. Potem poczytam mu bajkę, dostanie butlę i idzie do łóżka.

– Obudzi się nocą na karmienie? Nettie chce znać każdy szczegół. To zabawne, a równocześnie całkiem niepotrzebne, bo instynktownie wie, co i jak robić z dzieckiem, mało kto ma taki talent. Dawniej miałam wrażenie, że się z Patrickiem nie śpieszą, jeśli chodzi o dzieci, może na przykład ze względu na jej karierę zawodową, teraz jednak przychodzi mi do głowy pytanie, czy to faktycznie tak wygląda. Wraca mi przed oczy poszarzała cera Nettie, zastanawiam się, czy to aby na pewno choroba lokomocyjna. Może szwagierka jest w ciąży? – Greenanowie już są – dobiega ze szczytu schodów głos Diany. – Przyjdziecie na górę? Nettie myje akurat bratankowi głowę. – Kąpiemy Archiego – odpowiada, uśmiechając się promiennie do malca. On odpowiada tym samym. Chwila ciszy. – Wszyscy? – pyta Diana znacząco. Otwieram usta, gotowa powiedzieć, że dokończę tę kąpiel, by pozostali mogli pójść na górę – w końcu i tak wolę zostać tutaj, niż iść tam – Nettie mnie jednak uprzedza. – Właśnie tak – oznajmia ku memu zdumieniu. Cisza trwa w nieskończoność. Czuję rozpaczliwą potrzebę, by ją przerwać, ale Nettie patrzy na mnie znacząco i kręci głową. Za sprawą tego drobnego gestu orientuję się, że nie doceniałam szwagierki. Najwyraźniej mam w niej sojusznika. – Ja pójdę – mówi Ollie, dźwigając się na nogi. Patrick też wstaje, pewnie bardziej z tęsknoty za którymś z doskonałych win Toma niż z chęci przypodobania się Dianie. Nettie w dalszym ciągu siedzi na podłodze, spłukuje Archiemu włoski, cały czas zagaja do niego niskim, kojącym głosem. *** Zanim dotarłyśmy na górę, wszyscy zdążyli rozsiąść się przy stole na tarasie. Już w holu na dole słychać było przyciszoną muzykę i szmer głosów. Przez ogromne szklane drzwi oglądam scenę jak z obrazka: ocean jak okiem sięgnąć, lampki choinkowe rozwieszone na drzewach, brzoskwiniowy blask zachodu słońca oblewającego światłem wszystko

i wszystkich. Na stole biały obrus, lniane serwetki, srebrne latarenki, świece i kwiaty. Widok zapiera dech w piersiach. – O, proszę, są – mówi na nasz widok Tom. Wszyscy się odwracają. Jeffrey Greenan ma zęby pociemniałe od czerwonego wina. Robi przedstawienie ze zwykłego wstawania od stołu, chociaż wszyscy prosimy, żeby sobie darował. – Witam, drogie panie! – odzywa się chełpliwie. Ma białą koszulę rozpiętą o jeden guzik za nisko, dobrze więc widać szaroczarne, skłębione włosy sięgające aż pod szyję. – Proszę, proszę, Lucy, macierzyństwo ci służy! – rzuca łaskawie. – A ty, Nettie, jak tam, planujesz się zaokrąglić? – Mruga porozumiewawczo. Nettie tężeje. Jest jeszcze bardziej koszmarny, niż mi się zdawało. Podchodzę do gniazdka i podłączam elektroniczną nianię. Pstrykam włącznikiem – zapala się zielone światełko, które wskazuje, że urządzenie działa. – Co to za hałas? – Krzywi się Diana, a mnie kurczy się żołądek. – Jakieś takie… trzeszczenie? Rzeczywiście, aparat nie jest pierwszej nowości, kupiliśmy go w sklepie z używanymi rzeczami. Działa bez zarzutu, ale kiedy jest włączony, dobywa się z niego jednostajny statyczny szum. Przywykłam do niego tak, że już go nie słyszę. – Och, Archie był trochę niespokojny i włączyłam elektroniczną niańkę. Diana wydaje się zdziwiona. – I to urządzenie przez cały czas wydaje taki dźwięk? Wszyscy cichną i słuchają, a ja stoję jak głupia i gdzieś w zakamarkach mózgu rodzi mi się myśl: „Gdybyś nie zesłała nas do lochów, cała ta niańka nie byłaby potrzebna”. – Niesamowite te dzisiejsze urządzenia – odzywa się Amelia, żona Jeffreya, dotykając ramienia Diany. Amelia, ubrana w białą sukienkę i złote sandałki, jest drobna i piegowata, jednocześnie zwykła i piękna, ma niewielkie błękitne oczy, posiwiałe jasne włosy obcięte na boba i skłonność do dotykania ludzi, przez co jest ujmująca, w przeciwieństwie do męża. Przyłapuję się na fantazjowaniu, że mogłaby być moją teściową. Nawet z Jeffreyem jako teściem byłby to niezły układ.

Kto wie? – I nam by się takie przydały, kiedy miałyśmy małe dzieci, prawda? – ciągnie łagodnym głosem. Diana najwyraźniej wcale nie tęskni za tego rodzaju wynalazkami. Należy do tych praktycznych matek i babć, które karmienie piersią, układanie na pleckach czy pasy bezpieczeństwa uznają za wymysły pozbawione sensu, bo przecież „za ich czasów takich rzeczy się nie robiło, a dzieci wyrosły na silne i zdrowe”. W każdym razie ja uważam ją za taką, choć trudno mieć pewność, bo rzadko daje mi jakąś radę albo dzieli się ze mną jakąś opinią. Pewnie powinno mnie to cieszyć, ale w efekcie żyję w przekonaniu, że popełniam mnóstwo błędów, ponieważ nie wiem, co powinnam zrobić. – Niech będzie jak najciszej – decyduje Diana, uginając się pod presją, i zaczyna rozstawiać talerze. – Chodź, usiądź koło mnie – zaprasza Jeffrey. Nettie już zajęła ostatnie wolne krzesło, nie mam więc wielkiego wyboru. – Opowiedz mi – zachęca Jeffrey – jak ci się podoba macierzyństwo? – Teraz, po kilku miesiącach, rzeczywiście mogę się nim cieszyć. – O, tak. – Kiwa głową, jakby dokładnie wiedział, jak wyglądają te pierwsze miesiące, a potem spogląda porozumiewawczo na Olliego. – Jak nie ból głowy, to sraczka, co? Ollie ma twarz starannie ułożoną w wyrazie całkowicie neutralnym. Jeffrey wybucha śmiechem pasującym do pięciolatka. – Kobiety łatwiej sobie radzą z takimi sprawami, prawda, drogie panie? To instynkt. Matka chce być tylko z dzieckiem. Normalna sprawa. Z głośnika dobiega kwilenie Archiego. Diana wstaje, idzie do kuchni. Reszta z nas nakłada sobie kurczaka i apetycznie wyglądające sałatki z ziarnami. – A co z tobą, Nettie? – pyta Jeffrey z ustami pełnymi kuskusu. – Kiedy się zdecydujecie? Chyba nie będziesz czekała, aż ci wszystkie jajeczka uschną, no nie? Kariera zawodowa – dobra rzecz, tyle że praca nie odwdzięczy ci się miłością, tak to już jest! Amelia kładzie dłoń na przedramieniu męża. – Jeffreyu, wystarczy. Ale jego nic już nie powstrzyma. – No co? Wszyscy się zastanawiają, skąd w dzisiejszych czasach te problemy z płodnością. Ile ty masz lat, Nettie? Trzydzieści pięć? W Afryce

byłabyś już babcią. Za długo czekacie, dziewczyny, stanowczo za długo. Trzeba kuć żelazo, póki gorące, że się tak wyrażę. Co, nie mam racji? Czekając na wsparcie, przesuwa wzrokiem od Toma do Olliego. Obaj starannie unikają jego spojrzenia. Ja wyobrażam sobie, że wciskam Jeffreyowi w zęby pierś kurczęcą. Nettie patrzy przed siebie, na blat stołu. Jeffrey znów otwiera usta, zamierzam go więc uprzedzić, powiedzieć cokolwiek, ale uprzedza mnie Patrick. Wstaje. – Dosyć tego – mówi lodowatym tonem. Jest bardzo spokojny. Nigdy wcześniej nie widziałam go w roli obrońcy. Stojąc tak nad nami, wygląda złowieszczo. Trochę to dziwne, ale… jestem pod wrażeniem. Jeffrey na szczęście traci pewność siebie. – Dobrze, dobrze, nie ma powodu do nerwów. Mówię tylko… – Dosyć. Nettie muska ramię męża, jednocześnie Tom sprawnie podsuwa temat piłki nożnej. Obaj z Jeffreyem są zagorzałymi fanami klubu Hawthorn, zatem to dobry wybór. Patrick jeszcze kilka chwil miażdży Jeffreya spojrzeniem, w końcu siada. – Jak tam Archie? – pyta Amelia jakiś czas później, gdy napięcie ustępuje. – Słodki z niego bobas. Dobrze sypia? – Nie bardzo – przyznaję. – Zwykle jest niespokojny przez kilka pierwszych godzin, na szczęście po północy daje nam odpocząć… Właściwie to dziwne, że dziś go nie słychać. – Patrzę na głośnik. – O-o… Podchodzę do urządzenia. Jest wyłączone. Przenoszę wzrok na Dianę. – Wyłączyłaś? – Nie oskarżam, bo mi się podobna myśl nie mieści w głowie – żadna babcia nie wyłączyłaby elektronicznej niani – ale patrząc na wysuniętą brodę Diany, zaczynam się zastanawiać, że to chyba jednak możliwe. – Ściszyłam. – Definitywnie? Przekręcam gałkę, po chwili powietrze przeszywa histeryczne zawodzenie Archiego. Z jego tonu domyślam się, że trwa to już dłuższy czas. – Mamo! – zdumiewa się Ollie. – Czy ty naprawdę… Nie czekam na dalszy ciąg, biegnę do dziecka. ***

Uspokojenie Archiego zajmuje mi dwadzieścia minut. Gdy wreszcie synek przestaje płakać, śpi wyłącznie u mnie na rękach. W ciemnościach poklepuję go uspokajająco po pleckach i jednocześnie syczę wściekle do Olliego: – Jutro wyjeżdżamy. Z samego rana. Mąż patrzy na mnie bez słowa. Wiem, co myśli. Jego zdaniem nic strasznego się nie stało. Jutro może jakiś czas panować przyciężka atmosfera, ale w końcu wszystko rozejdzie się po kościach. Przecież Archiemu nic się nie stało. Nie ma powodu skracać urlopu. I oczywiście mówi: – Lucy, nie przesadzajmy. – To nie jest przesada. Diana nie szanuje mnie jako matki, więc tu nie zostanę. Jak śmiała wyłączyć nianię? Jak śmiała?! Mąż bezradnie wzrusza ramionami. – Może uznała, że przyda ci się trochę odpoczynku. – Nie miała prawa decydować. Nie miała prawa. – Ale… – Jeśli chcesz zostać, proszę bardzo. Ja wyjeżdżam. I zabieram Archiego. Przeciąganie liny trwa jeszcze kilka minut, aż wreszcie Ollie zgadza się na wyjazd, bardziej ze zmęczenia niż z innego powodu. Zaraz potem osuwa się na łóżko, po chwili oddycha głęboko i spokojnie. Ja nie śpię jeszcze jakiś czas, kołysząc i poklepując synka, czekając, aż głęboko uśnie. Gdy odkładam go do kojca, słyszę cichy, stłumiony szloch. To jednak nie on płacze. Dźwięk rozlega się gdzieś niedaleko, po drugiej stronie korytarza. Dobiega z pokoju Nettie.

17

Lucy Teraźniejszość Coś mi nie daje spokoju. Leżę na sofie, stopy mam oparte na kolanach Olliego. Dzieci są w łóżkach, a ja trzymam w ręku kieliszek pinot noir. Mąż wziął sobie coś innego. Zwykle to moja ulubiona część dnia, ale dzisiaj coś mnie męczy. I mam wrażenie, że wiem, co to takiego. Poczucie winy. Komórka Olliego zaczyna wibrować, oboje szybko reagujemy, jakbyśmy się tego spodziewali. – Kto to? – pytam. – Nie znam numeru. – Chyba lepiej odebrać? Może to coś ważnego, nie wiem, zakład pogrzebowy? Albo policja? – Odbiorę. – Przyciska aparat do ucha. – Oliver Goodwin, słucham. Ściąga brwi, przekrzywia głowę. Patrzy mi w oczy. „Jones”, mówi bezgłośnie. „Daj na głośnik”, odpowiadam w ten sam sposób. W następnej chwili rozlega się spokojny, opanowany głos policjantki. – Otrzymaliśmy raport z autopsji pańskiej matki. Chcielibyśmy o tym z panem porozmawiać. Na posterunku. – Na posterunku? – dziwi się Ollie. – A nie możecie powiedzieć mi przez telefon?

– Będzie łatwiej, jeśli pan tu przyjedzie. Pana siostra z mężem są już w drodze. Ollie patrzy na mnie. Wzruszam ramionami. – Rozumiem. Skoro… Skoro tak trzeba, to przyjadę. – W gruncie rzeczy będziemy wdzięczni, jeśli przyjadą państwo oboje. – Oboje? Razem? – Tak. – Jest wpół do dziewiątej, dzieci są w łóżkach. – W tej sytuacji powinni państwo zapewnić im opiekę – stwierdza Jones. – Sprawa jest ważna i zależy nam, żeby państwo teraz oboje przyjechali.

18

Diana Przeszłość – Słyszałaś najnowsze wieści? – Tom promienieje z radości. Zaskoczona wodzę wzrokiem dookoła. W „dużym pokoju” zebrała się cała rodzina: Tom, Nettie, Patrick, Ollie, Lucy, nawet Archie. W ciągu minionego roku widywałam ich osobno, ale dawno nie zebraliśmy się wszyscy razem. Pewnie od jakiegoś roku, od zajścia z elektroniczną nianią w Sorrento, gdy Lucy, Ollie i Archie pośpiesznie wrócili do Melbourne po jednym dniu wizyty (moim zdaniem była to niepotrzebna egzaltacja, nawet jeśli faktycznie przesadziłam w sprawie tego urządzenia). Tak czy inaczej, miło mi znowu widzieć wszystkich razem. – O co chodzi? – pytam, zerkając odruchowo na Nettie. Lucy jest w ósmym miesiącu ciąży z dzieckiem numer dwa, najprawdopodobniej chodzi zatem o moją córkę, ale ona tylko wzrusza ramionami, jakby chciała powiedzieć: „Nic nie wiem”. – Ollie rozpoczyna działalność na własną rękę! – Tom nie ukrywa radości. – Zakłada agencję rekrutacji. – Och! Mój wykrzyknik wyraża zaskoczenie. Syn nie zdradzał tendencji do zakładania własnego biznesu, zawsze był wobec tej idei sceptyczny. Co więcej, nigdy nie zauważyłam u niego szczególnych przejawów ambicji i choć Tom stale czekał, aż jego syn „rozsławi nazwisko rodowe”,

uważałam, że będzie szczęśliwszy, pracując u kogoś, bez ciężaru odpowiedzialności, nawet jeśli oznaczałoby to skromniejsze dochody. – Skarbie – odzywam się zaraz ponownie. – Gratulacje. – Gratulacje należą się tacie – mówi Ollie, policzki ma jednak zaróżowione i jest wyraźnie zadowolony z siebie. – Dążył do tego od lat. Poza tym nie zakładam firmy całkiem sam. Będę miał partnera w interesach. – Kogo? – pytam. – Eamona. Dreszcz obawy pełznie mi po plecach. – Eamona Cockrama? – Tak. Próbuję się uśmiechnąć, ale wychodzi mi z tego dziwaczny grymas. Eamon Cockram. Nigdy nie przepadałam za tym wymuskanym lizusem. Nieznośny typ, uważa, że jest czarujący dla matek znajomych, nawet gdy mówi tym kobietom, że czas jest dla nich łaskawy (niestety, z nim czas nie obszedł się łaskawie, gdy widziałam go ostatnim razem, miał wyhodowany wielki brzuchal, a przy tym stracił prawie wszystkie włosy). Ostatnio doszły mnie słuchy, że opuściła go Julia, jego żona – i naprawdę trudno ją winić. Tom ma na twarzy uśmiech od ucha do ucha. – Zaprosimy Franka i Lydię na drinka, jak myślisz, Di? Mówię coś wymijająco. Frank i Lydia to rodzice Eamona. Zrobię wszystko, co w mojej mocy, by uniknąć tego spotkania. Na razie jednak nie ma powodu, by mówić o tym Tomowi, który prawie lewituje z radości, upojony wizytą rodziny w komplecie i perspektywą synowskiego biznesu. Nettie wygląda zdumiewająco melancholijnie. Przybrała trochę na wadze, twarz ma powleczoną warstewką potu. Gdy ściąga sweter przez głowę, koszulka podsuwa jej się do góry i chociaż wiem, że nie jest w ciąży, uświadamiam sobie, że z nadzieją szukam wzrokiem powiększonego brzucha. Nic takiego nie widzę. Za to po lewej stronie pępka dostrzegam owalny siniak. Córka zwija sweter w kulkę i kładzie na kolanach. – Opowiedz mi o tej swojej firmie, synu – mówi Tom do Olliego. – Czy będziecie się specjalizować w jakiejś konkretnej dziedzinie? – Rzeczywiście, na początku chcemy się skupić na branży informatycznej, bo obaj mamy o niej pojęcie.

– To ty masz o niej pojęcie. A Eamon? Zgadzam się z opinią Nettie na temat Eamona. Czuję, jak łączy mnie z córką nić solidarności. – Eamon niejedno już robił w życiu – mówi Ollie. – A coś związanego z zatrudnieniem? Syn unosi brew. – Z całym szacunkiem, Nettie, twoim zdaniem wchodziłbym z nim w spółkę, gdybym uważał, że nie ma nic do zaoferowania? – Moim zdaniem Eamon mógłby sprzedawać piasek na pustyni – stwierdza jego siostra. Trafia w dziesiątkę. Ale też Ollie rzeczywiście nie jest głupi ani nieodpowiedzialny. Nie rozkręcałby interesu z kolegą, gdyby tego nie przemyślał. W każdym razie taką mam nadzieję. – Synu, chyba czas na cygaro – ocenia Tom. – Patricku, jesteś zainteresowany? Patrick jest zainteresowany, oczywiście. Panowie we trzech udają się do „meliny”. Tom idzie w środku, kładzie im ramiona na barkach. Wiem, że zależy mu na dobru rodziny, potrafi być jednak szalenie krótkowzroczny. Zerkam na Lucy, która siedzi w milczeniu na drugim końcu sofy. Prawie zapomniałam o jej istnieniu. Ma gigantyczny brzuch. Na pewno trudno jej się z tym żyje. Zmiany w rodzinie, na przykład zakładanie firmy, zawsze są stresujące, a co dopiero w dniach tuż przed porodem. Zadaję sobie pytanie, nie po raz pierwszy, dlaczego właściwie nie wróciła do pracy. Choćby na część etatu. To by jej pozwoliło trzymać rękę na pulsie, a przy okazji dało jakieś zabezpieczenie na czas rozkręcania interesu. – Co sądzisz o tych planach? – pytam. – Wspaniały pomysł – odpowiada. – Ollie jest bardzo przejęty. Uśmiecha się przy tym, wzorcowy przykład oddanej żony. Ale ma obawy, widzę to w jej oczach. I chociaż zdaję sobie sprawę, że powinnam się cieszyć, iż z całych sił wspiera mojego syna, to mam ochotę złapać ją za ramiona i solidnie nią potrząsnąć. *** Następnego ranka jestem wcześnie na nogach. Przyznaję, moje układy z uchodźczyniami są dosyć dziwaczne. Zazwyczaj jest to stosunkowo ścisły

kontakt w okresie przed narodzinami dziecka, potem zwykle rozluźnia się, gdy dziecko ma kilka miesięcy. Na ile to możliwe, utrzymuję z dziewczętami niezobowiązujący kontakt: jest to rozmowa przez telefon od czasu do czasu, bywa kartka na Gwiazdkę, lecz szybko wciągają mnie sprawy kolejnych potrzebujących. Moje podopieczne też przechodzą na inny etap w życiu, zajmują się swoimi sprawami. Mimo wszystko zawsze mi miło, gdy się odzywają. Jak na przykład Ghezala, która zawiadomiła mnie, że ponownie jest w ciąży. Parkuję na podjeździe. Przeprowadzili się o kilka ulic od poprzedniego domu, ale ten jest identycznie zaniedbany. Trawnik zarośnięty, furtka wisi na jednym zawiasie. Ghezala nocami sprząta w supermarkecie, żeby związać koniec z końcem, Hakem natomiast, o ile mi wiadomo, nie pracuje od czasu przyjazdu, czyli dwa i pół roku. Teraz siedzi na ganku, na wypłowiałym plażowym krześle, pali papierosa. – Dzień dobry – odzywam się, zatrzaskując drzwiczki. Postarzał się od naszego ostatniego spotkania. Wciąż jest młodym człowiekiem, zgaduję, że ma około trzydziestki, ale w czarnych włosach połyskuje siwizna, a w okolicach pasa pojawiła się wyraźna wypukłość. Oczy ma na wpół przymknięte, jakby był pijany albo przysypiał. Obchodzę samochód, wyciągam z bagażnika koszyk z ubraniami ciążowymi dla Ghezali. – Co u ciebie? – pytam. Nie odpowiada. Otwieram furtkę, wchodzę. – Wszystko w porządku? – naciskam. – Taaa… – mruczy. – Ghezala jest w środku, z małym. Ma na sobie flanelową koszulę, brudne beżowe spodnie, na nogach klapki. Zatrzymuję się, opieram koszyk na biodrze. – Jak idzie szukanie pracy? – Dobrze, dobrze. – Do jakich prac się zgłaszałeś? Gasi papierosa, kręci głową. – Do różnych. – Potrzebujesz pomocy? Może jakiś kontakt… Wstaje, gwałtownie otwiera siatkowe drzwi. – Ghezala!

– Hakem, czy ubiegałeś się o jakąkolwiek pracę? Ghezala dość szybko zaczęła sprzątać w sklepie. Jestem pewna, że i ty potrafiłbyś coś znaleźć. Przekrzywia głowę. – A o jaką pracę miałbym się ubiegać? Taksówkarza? Czy może mam rozkładać towar na półkach w sklepie? – Śmieje się, odsłaniając pożółkłe zęby. – W Kabulu byłem inżynierem. Budowałem drapacze chmur dla wielkich zachodnich firm. Między innymi właśnie dlatego musieliśmy stamtąd uciekać. A teraz, tutaj, nikt nie zleci mi budowy nawet psiej budy. – Nie przeszkadza ci, że twoja ciężarna żona sprząta w supermarkecie, ale sam nie zamierzasz niczego takiego robić. Celuje palcem w mojego land rovera. – Pani tu przyjeżdża taką maszyną i chce mi dyktować, co mam robić? – Jeżdżę taką maszyną, żeby w niej zmieścić wózek dla bliźniaków dla ciężarnej kobiety na przedmieściach, w Dandenong. – Niech mi pani powie – teraz celuje palcem we mnie – co by pani była gotowa robić? – Dla rodziny jestem gotowa zrobić wszystko. Nawet jeśli nie byłabym przy tym całkiem zadowolona. To niesprawiedliwe, wiem. Ale życie nie jest sprawiedliwe, prawda? Kręci głową, wydaje z siebie wieloznaczne pufnięcie. Po chwili znowu wyciąga palec, tym razem wskazuje coś za moim ramieniem. – Widzi pani tamten blok? – Dwupiętrowy budynek po drugiej stronie ulicy. – Pewien człowiek, który tam teraz mieszka, w ojczyźnie operował ludziom drogi oddechowe. Mieszkał w domu z pięcioma sypialniami! Teraz ma jedną sypialnię dla żony i trójki dzieci. – Przysuwa się o krok, czuję jego oddech, a w nim papierosy i ostre przyprawy. Nie jest jasne, czy robi to, by mnie onieśmielić, czy zwyczajnie go poniosło. – Pomyślała pani kiedyś o tym, jak to jest stracić wszystko? Owszem. Co więcej, nie tylko o tym myślałam, lecz także to przeżyłam. Przyszło mi za to do głowy, że już dłuższy czas nie przywoływałam tych wspomnień. – Co się dzieje? Siatkowe drzwi skrzypią, w progu staje Ghezala, przy niej synek. Hakem odsuwa się ode mnie, z ulgą witam powiew świeżego powietrza na twarzy. – Hakem? – Ghezala patrzy na męża pytająco.

– Chodź, Aarash. – Mężczyzna klepie malca po główce. – Niech Mâmân porozmawia sobie z przyjaciółką. Ghezala odprowadza ich wzrokiem, gdy wolno idą w stronę ulicy, potem odwraca się do mnie. – Przyniosłam trochę ubrań ciążowych – mówię z uśmiechem i podaję jej koszyk. – Mam też informacje o pomocy douli, na wypadek gdybyś tym razem planowała urodzić dziecko w domu, z asystą medyczną. Porozmawiamy? Kobieta kiwa głową, przytrzymuję jej drzwi, gdy wraca do środka. Przed wejściem spoglądam jeszcze przez ramię na Hakema. Nie miałam racji, kiedy sądziłam, że kipi w nim gniew. To coś znacznie gorszego. On jest rozgoryczony. Bardzo mnie to martwi, bo zostawieni sami sobie rozgoryczeni ludzie są zdolni do wszystkiego.

19

Lucy Przeszłość – Nie podoba ci się pomysł spółki z Eamonem, prawda? Ollie jest zaledwie pozbawionym ciała głosem, w sąsiednim pomieszczeniu rozładowuje pralkę i przekłada jej zawartość do suszarki. Diana ma swoje wady, ale zawsze będę jej wdzięczna za to, że nauczyła syna robić pranie. Opuszczam swój wielki brzuch na kanapę. Próbuję zdjąć sandały, ale do nich nie sięgam, dźwigam więc nogi w górę i opieram stopy o stolik kawowy. – Dlaczego tak myślisz? Przed chwilą wróciliśmy z kolacji w pubie Sandringham, prawdziwym raju dla rodziców, bo w środku jest plac zabaw, dzięki czemu mamusie i tatusiowie mogą skonsumować swoje piwo i kurczaka w parmezanie we względnym spokoju, podczas gdy ich potomstwo kłóci się z innymi dziećmi wśród kolorowych zabawek za szklanym panelem. Zwykle lubię tam chodzić właśnie dlatego, że mogę napić się wina i spokojnie porozmawiać z Olliem bez wiecznego towarzystwa dziecka, ale dziś jestem po prostu zbyt ciężarna, by cokolwiek sprawiało mi przyjemność. Na szczęście Archie w drodze do domu zasnął i nie obudził się, kiedy Ollie przenosił go do łóżeczka. – Bo – Ollie pojawia się przede mną – nic o tym nie mówisz. Kłopot polega na tym, że w przeciwieństwie do mamy, która z radością i bez dyskusji wspierała tatę w każdym przedsięwzięciu, mnie trudno jest

zatrzymać własne zdanie tylko dla siebie. A może tata nie podejmował tak idiotycznych decyzji, jak wejście w spółkę z Cockramem. – Nie lubisz Eamona, wiem. – Ollie siada na stoliku do kawy. – I pamiętam, jak dawniej sam się z niego nabijałem, że nie ma głowy do interesów. Oczywiście żaden z jego kretyńskich pomysłów nie zasługiwał, żebym się do niego przyłączył. S-Danie… Pamiętasz? Litości! – Śmieje się. – Teraz jest inaczej. Znam się na rekrutacji. To jest naprawdę niezły pomysł na interes. I sądzę, że we dwóch damy sobie radę w tym biznesie. Ja mam doświadczenie, a Eamon… On umie kombinować. Z tym trudno się nie zgodzić. Co jak co, ale kombinować ten człowiek rzeczywiście potrafi. I choć żaden przyzwoity łowca talentów nie powiedziałby o sobie czegoś takiego, to przecież faktycznie są oni kombinatorami. Trochę jakby zajmowali się sprzedażą. Kandydaci są produktem, klient jest konsumentem. Ollie miał zwyczaj poświęcać się dla kandydatów aż do przesady, a Eamon był zawsze nadmiernie zainteresowany klientem. Może mój mąż wie, co mówi? Może faktycznie dobrali się jak w korcu maku? Kładzie sobie moje stopy na kolanach, zaczyna rozpinać lewy sandał. – Powinniśmy byli przeprowadzić tę rozmowę wcześniej, wybacz. Tak czy inaczej, jeśli naprawdę uważasz, że nie powinienem wchodzić w tę spółkę, wycofam się. Zdejmuje mi sandał, upuszcza go na dywan. Wierzę mu. Gdybym powiedziała, żeby zrezygnował z tego pomysłu, posłuchałby mnie. A jednocześnie myślę sobie: to nie przypadek, że najpierw obwieścił sprawę całej rodzinie, a dopiero potem zadał mi to podstawowe pytanie. Możliwe, że też jest niezłym kombinatorem. „Tatuś opiekuje się nami, my dbamy o tatusia”. – Nie wycofuj się. – Wzdycham. – Nie przepadam za Eamonem, ale to nie znaczy, że jest kryminalistą. Zresztą nie ma czego się bać.

20

Lucy Teraźniejszość – W porządku? – pytam. Ollie i ja siedzimy w holu komisariatu, w rękach mamy białe plastikowe kubeczki z wodą. Do dzieci przyjechał mój tata; biedak zamartwia się na śmierć od momentu, gdy mu powiedziałam, że musimy jechać na wezwanie wydziału zabójstw. To jest jednak najmniejsze z moich zmartwień i z tego, co widzę, Ollie chyba ma identyczne podejście. Strzela oczami na wszystkie strony, noga nerwowo mu podskakuje. Trochę się boję, a równocześnie mam wrażenie, jakbym występowała w telewizji, na przykład w Truman Show, podświadomie oczekuję, że zaraz pojawi się ktoś z czarną tabliczką, usłyszę klaps, a po chwili: „Cięcie!”. – Państwo Lucy i Oliver Goodwinowie? Ani Jones, ani Ahmed, tylko jakaś obca kobieta pyta o nas, stając w przesuwnych drzwiach i rozglądając się dokoła. Oboje z Olliem odstawiamy kubeczki i wstajemy. – Tędy proszę – słyszymy. Policjantka ma na twarzy uśmiech, raczej uprzejmy niż przyjazny. Jest młoda, lecz twarde spojrzenie zdradza, że widziała już niejedno. Jedziemy windą na drugie piętro, wysiadamy w korytarzu na tyle wąskim, że idziemy gęsiego. Po lewej mamy szereg drzwi. Gdy mijamy jedne za drugimi, odruchowo myślę o ludziach, którzy szli tędy przed nami. Winnych i niewinnych. W jednym z pokojów zauważam Patricka i ten

widok mnie zaskakuje, ale zaraz przypominam sobie: Jones wspomniała przez telefon, że Nettie przyjedzie z mężem. Prowadząca nas kobieta zatrzymuje się mniej więcej w połowie długości korytarza. – Pan tutaj. Ollie marszczy czoło. – Nie z żoną? – To standardowa procedura. – Co to znaczy: „standardowa procedura”? – Mąż brzmi inaczej niż zwykle, głos ma wyższy, ton obcesowy. – Przecież nie jesteśmy aresztowani, o ile mi wiadomo. Przyjechaliśmy poznać wyniki autopsji mojej matki. Kobieta jest niewzruszona. Uśmiecha się ponownie. – Taki mamy wzorzec postępowania. Ollie patrzy na mnie, ja wzruszam ramionami, jakby to nie było nic wielkiego. Znam kobiety tego typu. Nie odstępują od procedur ani na krok. Właśnie takie są świetnymi komornikami, bo dopną swego nawet w obliczu tragicznych okoliczności („Bardzo mi przykro, pańska żona właśnie zmarła, a dom został przejęty. Jest pan winien osiemset pięćdziesiąt dwa dolary, przyjmujemy płatność kartą albo czekiem”). Stąd od razu wiem, że jakikolwiek sprzeciw w kwestii osobnych pokojów nic nie da. – Możemy być osobno – mówię. – Nic nie szkodzi, prawda, Ollie? – Co nie szkodzi? Odwracam się i widzę starszą posterunkową Jones i Ahmeda. Idą w naszą stronę. Mówienie to domena Jones, jak zwykle. W dłoni trzyma jasnozielony kubek firmy KeepCup. Podnosi go do ust i pociąga łyk. – Właśnie wyjaśniałam, że państwo zostaną skierowani do osobnych pokojów – mówi kobieta, która nas prowadziła. – Przepraszam, powinnam była o tym wspomnieć – mówi Jones, ale nie widać, żeby jej było przykro. – To standardowa praktyka. Jest z tym jakiś kłopot? Zerka na Ahmeda. Jej kolega ma dziś na sobie garnitur, jest nawet pod krawatem. Dobrze wygląda w tym stroju. Jakiś subtelny drobiazg w jej języku ciała zdradza mi, że Jones również zwróciła na to uwagę. – Nie – mówię, chociaż posterunkowa patrzy na Olliego, a wyraz jego twarzy przeczy mojej odpowiedzi.

Nie rozumiem, co się z nim dzieje. Zazwyczaj to on jest ten niewzruszony. Zwykle to on mnie uspokaja. – Wobec tego wszystko w porządku – podsumowuje detektyw. – Ollie, pójdziesz ze mną, Lucy, ty z Ahmedem. W pierwszym odruchu cieszę się, że zostałam przydzielona do Ahmeda. W tej parze to on jest dobrym gliną, że się tak wyrażę. A jednocześnie martwię się o męża, który idzie z Jones i jest w jakimś szczególnym nastroju. Nie zdziwiłoby mnie, gdyby wpakował się w kłopoty z powodu czegoś, czego wcale nie zrobił. W pokoju, do którego zabiera mnie Ahmed, ktoś szykuje kamerę wideo. Policjant zdejmuje marynarkę i odwiesza na oparcie krzesła. – Przepraszam za tę przebierankę. Rano byłem w sądzie. Uśmiecham się, choć myśląc o Ahmedzie w sądzie, odczuwam zdenerwowanie. Zostałam tu zaproszona na przyjazną pogawędkę, ale uświadamiam sobie, że będzie to przyjazna pogawędka tylko do momentu, gdy zostanę o coś oskarżona. Potem w sądzie ktoś odtworzy nagranie wideo. Użyte jako dowód. – To… Jakie są wyniki autopsji? – pytam, lecz detektyw mi przerywa, bo musi wyjaśnić, że nasza rozmowa będzie nagrywana. Potem przechodzimy do moich danych: nazwisko, adres, co mnie łączyło z Dianą. Ahmed zachowuje się swobodnie, jeden łokieć opiera na biurku, siedzi trochę pod kątem, stopę ułożył na kolanie drugiej nogi. Podczas gdy odpowiadam na pytania, zachęcająco kiwa głową. Jego oczy, teraz to zauważam, mają kolor syropu klonowego. – Gdzie byłaś w czwartek między pierwszą a piątą po południu? – pyta. Zerkam w obiektyw. – W czwartek… Byłam w domu z młodszą córką, mniej więcej do wpół do czwartej. – W jakim ona jest wieku? – Ma dwa i pół roku. Potem przyszła dwójka starszych dzieci. – Czy może to ktoś potwierdzić? Ktoś poza młodszą córką? Zastanawiam się nad tym. – Ollie wrócił z pracy wcześniej, około drugiej, może wpół do trzeciej. Potem wyszedł po Archiego, po naszego syna. Czyli częściowo mógłby potwierdzić. – Dlaczego wrócił wcześniej?

– Kiepsko się czuł – mówię, lecz nagle uświadamiam sobie, że wcale na to nie wyglądało. Właściwie pamiętam, że tamtego dnia zdawał się wyjątkowo pogodny. – Wyszedł po Archiego? – powtarza Ahmed. – I jedna z córek była z panią w domu. A druga? – Harriet miała po szkole gimnastykę. Podrzuciła ją do domu inna matka, Kerry Mathis. Około czwartej. Machałam do niej od drzwi. – Pani Mathis to potwierdzi? – Na pewno. W duchu zżymam się na myśl, że policja miałaby kontaktować się z matką koleżanki Harriet, by zweryfikować moje zeznania. – Doskonale. – Ahmed odkłada długopis i odchyla się na oparciu. Powoli wypuszcza powietrze. – O ile mi wiadomo, kilka lat temu doszło między tobą a teściową do pewnego incydentu. Opowiesz mi o tym? – Do incydentu? – Chcę zyskać na czasie. Zaprzeczanie nie ma sensu, bo najwyraźniej o wszystkim wie. – Do napaści. – Aaach. To nie była napaść. – Jeśli dobrze zrozumiałem, pchnęłaś teściową na ścianę. – Przygląda mi się uważnie. – Na pewien czas straciła przytomność. – Nie zostałam o nic oskarżona. O tym Ahmed również wie, jasna sprawa. Stara się mnie wybadać, sprawdza moje reakcje. – Jak sądzisz, Lucy, co się przydarzyło twojej teściowej? – Jak to? Nie wiem. Przyjechaliśmy tu, żeby się dowiedzieć. – To prawda. – Nie spuszcza ze mnie wzroku. – Ale chciałbym poznać twoje zdanie. – Rozumiem. Myślę, że popełniła samobójstwo. – Mam nadzieję, że powiedziałam to z przekonaniem. – Przecież znaleźliście list pożegnalny. – Rzeczywiście, znaleźliśmy list. W szufladzie biurka. To dziwne miejsce na taki list, nie sądzisz? – Właściwie… Tak, rzeczywiście. – Czy twoim zdaniem charakter pani Goodwin pozwalał się domyślać, że odbierze sobie życie? – Była uparta – mówię. – Jeśli coś postanowiła, trudno było przekonać ją do zmiany zdania.

Ahmed opuszcza wzrok na żółtą teczkę leżącą przed nim na stole, potem wyciąga z kieszeni okulary w drucianej oprawce i wkłada na nos. – Koroner pisze o wysokim poziomie dwutlenku węgla w krwi zmarłej. Spogląda na mnie znad górnej krawędzi okularów. – Powinnam wiedzieć, co to znaczy? – Miała też nabiegłe krwią oczy, zasinienia wokół ust, na dziąsłach i języku. To rzeczywiście brzmi dziwnie. Skąd siniaki? Policjant znowu patrzy w dokumenty. – Patolog znalazł w rękach twojej teściowej włókna. Zapewne nici. Złote nici. – Przekłada kilka kartek, wyławia tę, której szukał. – Stan domu pani Goodwin zdaje się wskazywać na to, że była z niego dumna. Jest tam bardzo czysto. Wszystko ma swoje miejsce. Słowem – jak w pudełeczku. Nagła zmiana tematu zbija mnie z tropu. – A co ma do rzeczy stan domu? Ahmed obraca kartkę tak, żebym ją widziała. To zdjęcie. Kulę się, oczekując widoku ciała. Ale nie, fotografia przedstawia wnętrze domu, „duży pokój”. – Czy widać tu coś dziwnego? – pyta detektyw. – Nie, nic – odpowiadam stanowczo. – Na pewno? Przyglądam się uważniej. Półce, stolikowi do kawy, kremowej sofie, poduszce od kompletu… Wyszywanej złotą nicią… – Chyba powinny być dwie takie poduszki – zauważa policjant. – Nie masz wrażenia? Szukaliśmy, ale jest tylko jedna. Wzrok ma oskarżycielski, aż zaczynam się zastanawiać, czy aby na pewno jest tym „dobrym” gliną. Przenoszę spojrzenie na zdjęcie. Policjant ma rację. Tam były dwie poduszki, bezdyskusyjnie. Pamiętam, widziałam je całkiem niedawno. Byłam u Diany z dziećmi, Harriet skubała jedną z nich, usiłując wyciągnąć złotą nitkę, żeby ją wpleść we włosy i wyglądać jak Roszpunka. Zabrałam córce poduszkę, odłożyłam na miejsce, a Diana natychmiast ją poprawiła. Ahmed miał rację: moja teściowa była dumna ze swojego domu. – Nie wiem, jak to wyjaśnić. Może na drugą coś jej się wylało? I oddała do pralni? – Sprawdzamy. Wiele rzeczy sprawdzamy.

– Rozumiem. Tylko… Zaraz. Mówiliście chyba, że znaleźliście u Diany dowody… Dowody na samobójstwo. – To prawda. – Ahmed przygląda mi się badawczo tymi błyszczącymi oczami o barwie syropu klonowego. – Obok ciała znaleziono pustą buteleczkę latubenu. To środek popularny wśród osób, które pragną szybkiej i bezbolesnej śmierci. Zwykle wypijają dwie buteleczki tej substancji, ale i jedna zawiera dawkę wystarczającą dla kogoś budowy Diany. – Czyli… – Muszę odchrząknąć. – Przy jej ciele była tylko jedna? – Tylko jedna – potwierdza Ahmed. – A co istotniejsze, nie wykryto śladów tego leku w jej krwi. Dlatego szukaliśmy innej przyczyny śmierci. – Innej przyczyny? – Tak. I teraz, w świetle tego, co ci powiedziałem, chciałbym ponownie zadać to samo pytanie, które usłyszałaś na samym początku naszej rozmowy. Jak sądzisz, co się przydarzyło twojej teściowej? Otwieram usta i powtarzam odpowiedź, której udzieliłam poprzednio. Moim zdaniem Diana popełniła samobójstwo. Tyle że teraz robię to bez takiego jak wcześniej niezbitego przekonania. *** Ollie wychodzi z pokoju w tym samym czasie co ja, Jones i Ahmed prowadzą nas korytarzem. Pomieszczenie, w którym znajdował się Patrick, jest teraz puste, a jeśli Nettie gdzieś tu była, to pewnie też już wyszła. Detektywi odprowadzają nas do windy, dziękują za przyjście i znowu dają wizytówki. Potem Jones mówi nam – powtarza dwukrotnie – że będzie w kontakcie. Możliwe, że po prostu nie bardzo daje sobie radę z subtelnościami wymiany zdań, ale cóż, wszelkie oglądane dotąd programy telewizyjne o policji skłaniają mnie raczej do wiary w to, że u stróżów prawa każde słowo ma znaczenie. – U mnie poszło całkiem dobrze – mówi Ollie, gdy drzwi windy zamykają się i ruszamy w dół. Jego twarz zdradza jednak coś wręcz przeciwnego. Ma ziemistą cerę, pokrytą plamami; wygląda, jakby miał się rozchorować. Drzwi windy stają otworem. – Jak się czujesz? – pytam.

Wchodzimy do holu. – Czy Ahmed powiedział ci o wynikach autopsji? – szepcze. – O siniakach na wargach? Mijam automatyczne drzwi i wychodzimy na parking. – Tak. I o brakującej poduszce. I że na tym nie koniec, bo jest więcej znaków zapytania. Ollie przystaje. – Jakie? – Kwestia nowotworu. Dlaczego nigdzie nie ma żadnych dowodów na to, że miała raka. Mąż otwiera usta, nie dopuszczam go jednak do głosu. – A list? Dlaczego był w szufladzie? Przecież powinna go zostawić na wierzchu, żeby go było widać na pierwszy rzut oka. Ollie jest równie oszołomiony, jak ja. – Chciałbym wiedzieć – odzywa się w końcu. – Była moją matką, a wychodzi na to, że wcale jej nie znałem.

21

Diana Przeszłość Tamta rozmowa miała miejsce około piątej rano. Obracam się na łóżku i patrzę na czerwone cyfry mrugające w ciemności. Odbieram telefon. – Poród się zaczął – słyszę Olliego. – Lucy ma skurcze mniej więcej co dziesięć minut. Możesz przyjechać? Wstaję z łóżka i parzę mocną kawę. Nie ufam sobie za kierownicą, jeśli nie wypiję kawy, oczy już nie te, co dawniej. Biorę szybki prysznic, ubieram się, sprawdzam jeszcze torbę, do której wcześniej spakowałam wszystko, co niezbędne. Nigdy nie wiadomo, jak długo będzie to trwało, trudno więc przewidzieć, ile czasu spędzę w domu Olliego i Lucy. Mam naszykowaną piżamę, szczoteczkę do zębów, książkę. I drobiazg dla Archiego, lokomotywę z serialu Tomek i przyjaciele, którą zamierzam podarować mu „od dzidziusia”, ponieważ najwyraźniej wszyscy teraz tak robią. W każdym razie Jan tak twierdzi, a Jan chyba zna się na takich sprawach. Gdy zyskuję pewność, że mam wszystko, co trzeba, wsiadam do samochodu i jadę. Na miejsce docieram po dwudziestu minutach, to jest o piątej pięćdziesiąt pięć. Olliego widzę na progu, Lucy, zgięta wpół, opiera się na ogrodzeniu, akurat ma skurcz. – Gdzieś ty była?! – wrzeszczy mój syn. Zjeżyłam się, przyznaję. Wielka zniewaga, że mój przyjazd potrwał dłużej, niż oczekiwali. Nikt nie pyta, gdzie jest Tom. A Tom obudzi się

mniej więcej o ósmej, umieści piłkę w osiemnastu dołkach na polu golfowym, po czym z całym spokojem pojedzie do szpitala, do wnuczęcia urodzonego przed kilkoma minutami, obsypie go ekstrawaganckimi podarunkami oraz obietnicami funduszu powierniczego i w ten sposób zostanie bohaterem. – Jest taksówka – mówi Lucy, kompletnie mnie ignorując. Wiem, że ona rodzi i należy traktować ją wyrozumiale, ale mimo wszystko mam nieodparte wrażenie, że jakieś drobne „dziękuję” by nie zaszkodziło. Albo przynajmniej „cześć”. Wydaje mi się, jakby to było wczoraj, gdy w podobnej pozycji, zgięta wpół z bólu czekałam, aż dziecko przyjdzie na świat. Tyle że ja byłam z tym całkiem sama, nie miałam męża, który by wezwał taksówkę. A potem zostałam na stopniach szpitala, z tłumoczkiem na ręku, i musiałam radzić sobie bez niczyjej pomocy. Wiem, powinnam, patrząc na Lucy, widzieć podobieństwa. Obie jesteśmy matkami, obie jednakowo kochamy mojego syna. Obie zostałyśmy bez matek, z tą różnicą, że moja odeszła ode mnie z własnej woli, a ona swoją straciła, choć tamta na pewno z całej siły walczyła o każdą chwilę z córką. Wszystko to wiem. Ale nie wiedzieć czemu, mimo wszelkich podobieństw, gdy na nią patrzę, widzę głównie to, co nas różni. *** Później tego samego dnia, gdy Tom zjawia się w domu Olliego i Lucy, mówię mu, że ma wnuczkę. – Wnuczkę! – I oczywiście natychmiast oczy mu wilgotnieją. – Całkiem jakby historia się powtarzała, prawda? Najpierw syn, potem córka. – Nasza historia wyglądała jednak trochę inaczej – zauważam. – Trochę – przyznaje. Śmieję się, bo dostrzegam w kąciku jego ust mokrą plamkę. – Zaśliniłeś się! – Ocieram ją kciukiem tak samo jak czasem Archiemu. – Ollie chce pokazać synowi siostrę. Tom przeczesuje salon wzrokiem. – Gdzie Archie?

– Śpi. Dopiero co usnął, więc dam mu jakąś godzinkę. – Kładę sobie nogę Toma na kolanach i masuję mu łydkę. Zamyka oczy, mruczy z zadowoleniem. – Wiesz co – mówię – tak się zastanawiam, nie przydałby ci się jakiś inżynier? Marszczy czoło, lecz nie otwiera oczu. – Inżynier, powiadasz. – Aha. Człowiek o wysokich kwalifikacjach. W Kabulu budował drapacze chmur. – Kciukami dotarłam już pod kolano, więc nieśpiesznie wracam do ścięgna Achillesa. – Mam nieodparte wrażenie, że masując mi nogi, usiłujesz wpłynąć na moją decyzję. – Uśmiecha się, a mnie zalewa najczystsze szczęście, bo Tom Goodwin mnie kocha. To bezdyskusyjnie największe błogosławieństwo w moim życiu. – Skoro za niego ręczysz – mówi – jest zatrudniony.

22

Lucy Przeszłość Mówi się, że piorun nie uderza dwa razy w to samo miejsce, co oznacza, że wyjątkowe zdarzenie nie przytrafia się człowiekowi więcej niż raz. Ale był pewien mężczyzna, Roy Sullivan, który został trafiony przez piorun siedem razy. Siedem! Co on myślał za każdym razem, gdy ktoś przy nim powtarzał ten banał o piorunie. Jasne, rozumiem, w czym rzecz, on jest absolutnym wyjątkiem, przez co, jak sądzę, czuł się nawet gorzej. Przeżył wszystkie siedem porażeń, co moim zdaniem otwiera pole do jeszcze bardziej zdumiewających spekulacji. Umarł w wieku siedemdziesięciu jeden lat. Znaleziono go w łóżku, podobno strzelił sobie w głowę. Śmiem twierdzić, że wszyscy ci, co mówli, że „piorun nie uderza dwa razy”, powinni wziąć na siebie część odpowiedzialności za to zdarzenie. Bo tak naprawdę piorun czasem uderza dwa razy. Roy mógłby coś o tym powiedzieć. I ja też. Mam już drugie dziecko cierpiące na kolki. Znowu siedzę w fotelu do karmienia i wtykam pierś w usta płaczącego niemowlęcia, tyle że tym razem do kompletu mam w domu starsze, ale wciąż jednak małe dziecko. Fotel stoi w salonie, który teraz pełni też rolę pokoju telewizyjnego, rodzinnego i sypialni Harriet. Jednym okiem zerkam na Grę o tron. Oglądałam ten odcinek już trzy razy i nadal nie bardzo wiem, co się w nim wydarzyło. Stanowczo za dużo bohaterów jest w tym cholernym serialu. Mimo wszystko warto popatrzeć. Ze względu na Jona Snowa.

– Jedz! – syczę do Harriet. Całe szczęście, że przynajmniej Archiego mam chwilowo z głowy. We wtorki Diana zabiera go do parku na półtorej godziny i za to jestem jej szczerze wdzięczna. Wnuk uwielbia ją z wielu powodów, wśród których nie najmniej ważny jest ten, że pozwala mu pić cappuccino dla dzieci, napychać się piankami marshmallow i biegać bez opamiętania, co w zupełności mi odpowiada. Teraz nawet gdyby jakiś gangster i morderca zaproponował, że zajmie się przez jakieś dwie godzinki moim dzieckiem, podczas gdy drugie ma kolkę, bardzo by mnie kusiło, by skorzystać z tej oferty. Z Harriet jest niezłe ziółko, widać to wyraźnie, chociaż ma dopiero trzy miesiące. Nie życzy sobie być na rękach u nikogo poza mną, w rachubę nie wchodzi nawet Ollie. Jeśli tylko weźmie ją na ręce ktoś inny, nabiera głęboko powietrza i patrzy na mnie ostrzegawczo. „Mamo, po co ci to? Przecież z mojego wrzasku sąsiedzi wywnioskują, że chcesz mnie zamordować. Może nawet wezwą policję. Naprawdę lepiej… Ach, no właśnie, już mnie tatuś oddaje. Nie rób więcej takich głupstw”. Diana tydzień w tydzień uparcie próbuje brać Harriet na ręce, jakby się spodziewała, że ta sytuacja, niby za sprawą czarów, ulegnie wreszcie zmianie. Podczas każdej takiej próby mam ogromną ochotę powiedzieć jej, by sobie darowała, ale to jednak byłoby podważenie jej babcinych praw, nie mówiąc o tym, że wyszłabym na jedną z tych, co to wymagają świadectwa szczepienia na koklusz, zanim pozwolą komuś potrzymać dziecko. Dlatego nie protestuję. Nauczyłam się grać w tę grę. Właśnie zdołałam przystawić Harriet do piersi, gdy słyszę śmiech Archiego. Wszystko mi opada. Już? Miałam nie lada plany na to popołudnie, a tymczasem przez półtorej godziny zaledwie poskładałam część prania (nawet nie odłożyłam go na miejsce) i popatrzyłam, jak Biali Wędrowcy wyciągnęli z lodu martwego smoka. A tu Archie wpada przez drzwi, ściskając w garści cukierki. Biorę do ręki pilot, zatrzymuję Grę o tron. Syn pędzi po pokoju jak szalony, nabuzowany cukrem. – Archie! – krzyczę, gdy zostawia ślad błota na stercie poskładanego prania. Moja pierś wyrywa się z ust Harriet z bolesnym szczypnięciem. – Cholera! – Choooolera! – powtarza Archie.

Diana staje w progu, wydaje się przestraszona. Obejmuje wzrokiem wnętrze i natychmiast wyciąga ręce po Harriet, która momentalnie zaczyna nabierać powietrza w płuca. Podaję córkę teściowej i spoglądam na zniszczony kopczyk prania, moje główne osiągnięcie z minionej półtorej godziny. W klasycznym stylu hormonozależnym ledwo powstrzymuję łzy. – Archie, synku, coś ty narobił! Nie krzyczę. No i jest „synku”, dla złagodzenia, ale on, oczywiście, postanawia zalać się łzami. Diana kuca, przekłada Harriet na drugie ramię, jakby to cokolwiek zmieniało i próbuje pocieszyć Archiego. – Właśnie tyle zdążyłam zrobić pod waszą nieobecność! – wyjaśniam. – Poza tym usiłowałam karmić Harriet, ale to po prostu koszmar. Diana patrzy na ekran, na którym zastygł obraz Jona Snowa, następnie przenosi na mnie znaczące spojrzenie. – Może spróbowałabyś robić więcej niż jedną rzecz naraz. Kiedy Ollie był mały, karmiłam go, rozpakowując zakupy, odkurzając albo płacąc rachunki. Na pewno zmyśla. Nie rozpakowywała zakupów, nie odkurzała mieszkania i nie płaciła rachunków w czasie karmienia piersią. To fizycznie niewykonalne. Wiem, bo w tej kwestii jestem świetnie zorientowana, zwłaszcza ostatnio. Tylko że nie ma znaczenia, co wiem, ponieważ teściowej wolno mówić, co jej się żywnie podoba. Czy kłamie, czy jej się tak zdaje, bo źle pamięta – nieważne. „Richard zaczął chodzić, gdy skończył trzy miesiące”. „Mary nigdy nie płakała. Nigdy”. „Zaczęłam podawać Judy stałe pokarmy jeszcze w szpitalu”. „Wszystkie ubranka Trevora prałam we własnoręcznie robionym proszku”. „Philip uwielbiał warzywa. Po prostu kochał. Pochłaniał wszystko, co mu podałam. A już najbardziej upodobał sobie brukselkę!”. Synowe wiedzą, że teściowe kłamią, ale to nieistotne, bo jak udowodnić, że coś jest nieprawdą? A co ważniejsze, jak udowodnić, że coś jest nieprawdą, i pozostać przy tym grzeczną? To tak samo niemożliwe, jak karmienie dziecka piersią w czasie rozpakowywania zakupów, odkurzania mieszkania albo płacenia rachunków. Dlatego teściowe opowiadają niestworzone historie o własnym macierzyństwie i nie ma na nie mocnych. – Możesz odłożyć na chwilę Harriet i poskładać pranie – mówi Diana. – Włożyć oboje do wózka i pójść po zakupy. Dać Archiemu puzzle, Harriet

ułożyć na foteliku i ugotować obiad. Nie musisz bez przerwy siedzieć z nią w fotelu. Ona ma już trzy miesiące. Potrzebuję chwili, by wziąć się w garść. Muszę wyrazić się jasno: nie mam depresji poporodowej, nie cierpię z powodu chorobliwego niepokoju, nie mam żadnych wartych wspomnienia zaburzeń właściwych dla połogu. Znam kobiety, które przechodziły przez takie kłopoty. Moja kuzynka Sophie wyznała mi kiedyś, że córka, Jemima, była jej całkowicie obojętna. Ona sama w ogóle nie odnajdywała się w roli matki, byłaby gotowa zrobić wszystko, byle cofnąć czas i nie mieć dziecka. Jedna z moich przyjaciółek, Rachel, przez długie miesiące po urodzeniu syna cierpiała na wyczerpującą bezsenność spowodowaną zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi. Była przekonana, że jeśli na przykład w danym momencie nie poruszy prawą nogą, to do rana Remy będzie martwy. Ja jestem zdrowa na umyśle. Uwielbiam swoje dzieci. Poza ewentualnymi (normalnymi, jak mi powiedziano) chwilami powodowanego przez hormony przekonania, że któreś z nich (ewentualnie mąż) to diabeł wcielony, jestem zadowolona z życia. Cieszy mnie rola niepracującej matki, lubię nawet ten mikroskopijny domek z nieodnowioną kuchnią. Nie lubię natomiast, jak mi teściowa w moim własnym domu dyktuje, co powinnam, a czego nie. – Dziękuję za radę – odzywam się w końcu. – Od razu mi lepiej. Nie mogę się doczekać, kiedy zastosuję twoje podpowiedzi w praktyce. Patrzymy sobie w oczy. Obie wiemy, że to sarkazm, ale ona nie może mi tego zarzucić, bobym się wyparła. Oto odnoszę niespodziewane zwycięstwo i przez chwilę się nim rozkoszuję. Harriet nadal wyje na ramieniu Diany, wyciąga do mnie rączki. Biorę ją. Krzyk natychmiast ustaje. Kolejne zwycięstwo. Szach i mat. Uświadamiam sobie, że tylko teściowa z synową mogą toczyć regularną wojnę, nawet nie podnosząc głosu. Co zabawne, gdyby otaczała nas wtedy grupa mężczyzn, żaden nie zorientowałby się, że cokolwiek zaszło. Słyszeliby tylko uprzejmą wymianę zdań. Gdyby Ollie był świadkiem tego spotkania, pewnie by później skomentował, że spędziłyśmy z mamą bardzo miłe popołudnie. Pod tym względem mężczyźni są nieskomplikowani. Archie siada mi na kolanach, tuż przy Harriet, i przez moment – nie do uwierzenia – moje dzieci są zadowolone. Zaskoczona stwierdzam, że mnie

też jest dobrze. – Mówię tylko, że nie wiem, czy wykorzystujesz czas efektywnie – mówi w końcu Diana. A co ci do tego? – mam ochotę spytać, ale takie słowa, obie doskonale to wiemy, byłyby niezgodne z regułami. Mogę się bronić, lecz nie wolno mi atakować. Przypominają mi się szkolne dni, czasy gry w netball. Grałam w obronie. Byłam w tym niezła, skuteczna. Dlatego decyduję się na coś innego: – To prawda – przytakuję z uśmiechem. – Nie wiesz. I choć nigdy nie zostanie to nigdzie zapisane, mam pewność: strzeliłam gola.

23

Lucy Przeszłość – Wymienisz mnie kiedyś na młodszy model? – szepczę do Olliego. Stoimy na tylnym ganku przy grillu. On przygotowuje jedzenie, a ja snuję się bez celu, próbując wyglądać na zajętą. Jest sobotnie popołudnie, Eamon przyprowadził na lunch swoją nową dziewczynę, Bellę. Ma dwadzieścia dwa lata. W życiu nie czułam się taka stara jak teraz. – Nie stać mnie – odpowiada. – A poza tym ożeniłem się z młodą. – Zawsze lubiłeś planować. – I to na dłuższą metę. – Mruga do mnie porozumiewawczo. – A przy okazji: Bella jest w kuchni. Lepiej tam idź, bo jeszcze zacznie bawić się zapałkami. – Gestem wskazuje schody, gdzie Harriet i Archie siedzą zgodnie, zajadając kiełbaski w chlebie. – Będę miał oko na resztę dzieci. Nieśpiesznie idę do kuchni, by porozmawiać z Bellą. Nie chodzi o lojalność wobec byłej żony Eamona, bo za Julią też nie przepadałam. Chodzi wyłącznie o to, że jestem mężatką z dwójką dzieci, a ona… ma dwadzieścia dwa lata. Gdy wchodzę, przygląda się sałatkom. – Gdzie Eamon? – pytam. – Poszedł do sklepu, po szampana. Mówiłam mu, że nie chcę, ale to nic nie dało. – Przewraca oczami. – To może chcesz tymczasem jakiegoś drinka? Albo coś do jedzenia? Jest ser i krakersy…

– Wystarczy woda. – Wskazuje stojącą obok sałatek szklankę. – Przynajmniej wrzucę ci trochę lodu. – Nie, nie, lepsza jest w temperaturze pokojowej. Lepsza? Od czego? Nie pytam, bo jeszcze się dowiem. Mam niejasne wspomnienie, że dostałam już wykład na temat szkodliwości zimnych napojów (miało to coś wspólnego z kumulowaniem ciepłej wilgoci w ciele), gdy parę lat wcześniej byłam u chińskiego lekarza w sprawie uporczywego bólu karku. Pomogła mi wtedy akupunktura, ale rada, by pić napoje w temperaturze pokojowej, dla mnie, osoby zakochanej w lodowatych cieczach, była niechcianym dodatkiem do usługi. – Jak się poznaliście? – pytam. – Przyszedł do mnie na zajęcia. Na Body Pump. – Jesteś instruktorką fitness? Ona przytakuje, a ja czuję ogromną ulgę. Ollie mi powiedział, że nowa dziewczyna Eamona lansuje fitness na Instagramie, gdzie między fotografiami płaskich brzuchów i egzotycznych miejsc wstawia zdjęcia smoothies i odżywek białkowych. Dobrze wiedzieć, że oprócz tego ma normalną pracę. – W każdym razie byłam – uściśla. – Odkąd mi się interes rozkręcił, raczej wpadam na wakaty. – Tak? – Szukam w szufladzie łyżek do sałaty. – A co to za interes? – Jestem influencerką. Ręce mi opadają. – Ostatnio mam sto dwadzieścia dwa tysiące followersów na Instagramie, więc jest nieźle, ale rozumiesz… Interes musi się kręcić. – A co robisz, żeby interes się kręcił? – Znajduję jakieś sztućce i zaczynam mieszać sałatkę ziemniaczaną. Dałam do niej sporo majonezu, zaczynam podejrzewać, że to błąd. W zielonej sałacie jest mnóstwo awokado, fety i oliwy. – No, normalnie, analizuję posty z największą liczbą wyświetleń, sprawdzam najczęściej wyszukiwane hashtagi, wiesz, #fitspo i #titnessporn, muszę pilnować, kto postuje na moje tematy, być na bieżąco. – Łapię. – Sporo pracy jest z pozyskiwaniem partnerskich marek. Odezwała się do mnie firma od soku organicznego, świetna sprawa, będziemy działać. – Fajnie!

Czuję się jak niańka nastoletniej córki którejś z koleżanek. Dziewczyna ma na sobie legginsy z lycrą i sportowy biustonosz, a na tym przezroczystą pelerynkę. Tak ubrana przyszła na lunch! Odnoszę wrażenie, że piersi ma podejrzanie krągłe przy jej szczupłej sylwetce. Poświęcam krótką myśl swoim, które są zwiotczałe i zniszczone przez dwie ciąże i dwójkę głodnych dzieci. Olliemu, zdaje się, to nie przeszkadza, a w zasadzie nawet chyba je lubi. Mimo wszystko pozwalam sobie na chwilę tęsknoty za cyckami sprzed ciąży, jędrnymi i mniej więcej jednakowej wielkości. Trzaskają drzwi, moment później pojawia się Eamon z butelką szampana w każdej ręce. Wymachuje nimi jak idiota. – Drogie panie, czas na imprezkę! Ma za głęboko rozpiętą koszulę. Ostatnio trochę schudł, tak mają mężczyźni, którzy nawiązują romans w ramach kryzysu wieku średniego. (Ollie, dzięki Bogu, utrzymuje stałą wagę, a nawet troszeczkę przybywa mu z każdym mijającym rokiem, co jest sygnałem uspokajającym, jeśli chodzi o ewentualne romanse). – Kieliszeczek szampana? – pyta mnie Eamon. Nie czeka na odpowiedź, znika. Po kilku minutach wraca z czterema kieliszkami napełnionymi po brzegi. – Mówiłam, że nie chcę! – broni się Bella, gdy wtyka jej kieliszek do ręki. – Jestem na diecie oczyszczającej. – Nic tak nie oczyszcza, jak szampan! – obwieszcza Eamon radośnie. – Kto jest na diecie? – pyta Ollie, ukazując się w drzwiach kuchennych. Trzyma tacę spieczonego mięsa. – Bella – odpowiadamy równocześnie ja i Eamon. Ollie spogląda na mięso tak samo, jak ja niedawno na sałatki. – Nie przejmujcie się – prosi Bella z uśmiechem. – Przyniosłam sobie jedzenie. – Przyniosłaś sobie jedzenie? – powtarza Ollie z niedowierzaniem. Dziewczyna rozsuwa zamknięcie jaskrawej saszetki chłodzącej, którą wzięłam za jej torebkę. – Na początku tygodnia przygotowuję na dłużej, więc to żaden problem. Potrzebny mi tylko talerz. Super ze mnie gość, co? – kończy ze śmiechem. Już słyszę, jak oboje z Olliem będziemy ją przedrzeźniać po wyjściu gości. „Super ze mnie gość, co?”. Właśnie z tego powodu – wyłącznie z tego powodu – udaje mi się uśmiechnąć.

Daję Belli talerz, a ona kładzie na nim coś, co wygląda na brązowy ryż wymieszany ze smętną sałatą. My, pozostała trójka, zabieramy się do sałatki ziemniaczanej, kiełbasek i burgerów. – Jak interesy? – zagaduję Eamona. – Dobrze idą? Plusem jego odwiedzin jest możliwość zadania takich właśnie pytań. Odkąd założyli spółkę, Ollie pracuje na okrągło, ale gdy chcę się dowiedzieć, jak im idzie, odpowiada zdawkowo. Wiem, że ma tendencje do widzenia świata w czarnych barwach, więc tym się pocieszam, gdy nie jest optymistycznie nastawiony. Dziś jednak mam nadzieję otrzymać jakieś pozytywne informacje od jego kumpla. – Nie ma potrzeby rozmawiać o interesach. – Eamon odstawia kieliszek. – Jest weekend. – Ja z przyjemnością posłucham. – Mam lepszy pomysł. Zagrajmy w „wyznanie czy wyzwanie”. Niewiele brakuje, żebym zakrztusiła się szampanem. Serio? Eamon ma czterdzieści trzy lata… Czterdzieści trzy! – Daj spokój, to świetne na przełamanie lodów. Graliśmy zeszłej nocy, prawda, Bells? Bella przytakuje, nadziewając listek szpinaku. Słucha, ale chyba tylko jednym uchem, bo jest skupiona na jedzeniu. Biedactwo, pewnie jej koszmarnie burczy w brzuchu. – No to najpierw ty, Bells – decyduje Eamon. – Wyzwanie czy wyznanie? – Hm… Powinnam wybrać wyzwanie, bo to jakby aktywność fizyczna, ale biorąc pod uwagę miejsce, no i to, że jemy lunch… Wybieram wyznanie. – Radośnie wzrusza ramionami. – Co ci się podoba w Eamonie? – Pytanie pada mi z ust całkiem bezwiednie. W innej sytuacji byłabym ostrożniejsza, na wypadek gdyby się okazało, że Eamon wcale nie jest dla niej atrakcyjny, ostatnio jednak stan ego przyjaciela mojego męża jakoś mniej mnie obchodzi. Jeśli natomiast chodzi o Bellę, spodziewam się, że będzie onieśmielona i zacznie przebierać w słowach, ona tymczasem sięga przez stół, bierze go za rękę i uśmiecha się bezwstydnie. – Przed nim byłam tylko z chłopcami. Eamon jest mężczyzną. Wymieniamy z Olliem spojrzenia. Skupiam się na tym, by nie zwymiotować.

– Sprawa nie jest łatwa – mówi Eamon, rozkładając ręce – ale ktoś musi sprostać temu zadaniu. – No dobra – ucina Ollie, najwyraźniej tak samo przerażony jak ja. Przez moment pławię się w prostocie zachowania mojego męża, który zazwyczaj zachowuje się całkiem zwyczajnie. – Twoja kolej, staruszku – zwraca się do niego Eamon. – Wyznanie czy wyzwanie. – Wyzwanie. Zaskakuje mnie to, bo kto powyżej dwunastego roku życia decyduje się na wyzwanie? Tłumaczę sobie, że po prostu odpowiedział prędko, żeby jak najszybciej skończyć z tą durną zabawą. Staram się coś wymyślić, przychodzą mi do głowy takie zadania, jak: zastukać do drzwi sąsiadów i uciec, tymczasem Eamon odstawia kieliszek. – Wyzywam cię, żebyś pożyczył od taty milion dolarów – rzuca. – Jego tata jest dziany – wyjaśnia Belli. – Przypuszczam, że milion ma w kieszeni z drobniakami. Śmieje się głośno, przez co kojarzy mi się z Jeffreyem Greenanem, przyjacielem Toma. To okropny, szowinistyczny śmiech. Jeffrey przynajmniej miał sympatyczną żonę. – Niestety – Ollie ociera kąciki ust papierową serwetką – to sprawa do załatwienia z mamą. – Jego mama jest strasznie skąpa – tłumaczy Eamon Belli, a Ollie sztywnieje. Facet stąpa po kruchym lodzie. Ollie ma świadomość, że jego matka nie jest najbardziej anielską istotą na świecie, ale to jednak jego matka. – Eamon, twoja kolej – wtrącam pośpiesznie, bo im szybciej ta gra się skończy, tym lepiej. – Wyznanie czy wyzwanie? – Wyznanie. – Ja spytam, dobrze? – prosi Bella, po czym koszmarnie długo formułuje pytanie, mrucząc pod nosem, posapując i dramatycznie stukając w wargi palcem wskazującym. – Co najgorszego spotkało cię w życiu? – pyta w końcu. Eamon jest wyraźnie zaskoczony. Chyba spodziewał się pytania w stylu: „Czy robiłeś to kiedyś w trójkącie?”. Muszę dziewczynie przyznać, że to całkiem niezłe pytanie.

– Cóż, rozwód był nieprzyjemny – odzywa się Eamon po niedługiej pauzie. – To znaczy jego skutki finansowe – wyjaśnia pośpiesznie. – Straciłem dom i kupę oszczędności. Ale też sporo się nauczyłem. – Wkłada do ust kiełbaskę, żuje powoli. – Czego się nauczyłeś? – pytam. – No wiesz – wzrusza ramionami. – Dbać o zabezpieczenia. Chronić się. – Przed czym? – dopytuję ze śmiechem. – Przed rozwodem? – Przed wszystkim – odpowiada takim tonem, jakby to było ewidentne. Nawet Bella wydaje się zakłopotana. Chyba zaczynam ją lubić. – Nie można zabezpieczyć się przed wszystkim – stwierdza. Eamon kręci kieliszkiem, aż szampan wiruje, następnie puszcza oko i uśmiecha się obrzydliwie. – Pieniądze – mówi – chronią przed wszystkim.

24

Lucy Teraźniejszość Następnego dnia idziemy do biura prawnika. Usiłuję się od tego wymigać, lecz Gerard, prawnik Diany, mówi Olliemu, że powinniśmy stawić się wszyscy, i chociaż jutro pogrzeb teściowej, a ja mam jeszcze parę setek zawiadomień do poskładania, choć muszę wybrać modlitwy i potwierdzić catering – idę. Gdy siadamy w poczekalni, mój umysł przypomina wahadło Newtona: wraca wciąż na nowo do tego, co wiem. Diana została znaleziona z pustą buteleczką trucizny w ręku. Ale nie było śladu tej trucizny w ciele. Brakuje jednej poduszki, są ślady duszenia. Nawet ja widzę, że wygląda to, jakby ktoś dołożył starań, by jej śmierć wyglądała na samobójstwo. Tylko po co mordercy ukryli list samobójczy w szufladzie, zamiast zostawić go na widoku? Wszystko to bez sensu. Gdy Gerard wchodzi do poczekalni, Ollie, Nettie, Patrick i ja siedzimy każde w innym kącie. Pojawienie się prawnika skupia nas w jednym miejscu. – Moje kondolencje – mówi Gerard na wstępie. – Dziękujemy – odpowiadamy. Prawnik chodził do szkoły z Tomem, ale byli raczej kolegami niż przyjaciółmi. Ollie i Nettie spotykali go wiele razy, ja zaledwie raz, może dwa razy. Wydaje mi się mało istotny, może nawet nudnawy. Jak przez mgłę pamiętam scenę, gdy Tom powiedział Dianie, że zaprosił Gerarda na

świątecznego drinka, a ona jęknęła. Najwyraźniej też uważała go za niezbyt ciekawego towarzysza. Teraz prawnik zaprasza nas do gabinetu, po czym, zauważywszy, że brakuje dwóch siedzeń, znowu wychodzi. Ollie, Nettie, Patrick i ja zostajemy, stoimy w rozdzierającej ciszy i patrzymy wszędzie, byle nie na siebie nawzajem. Spostrzegam, że Nettie nie patrzy nawet na Patricka. – I tak – odzywa się Gerard, wróciwszy z krzesłem na kółkach. – Dziękuję wam za przybycie. Zazwyczaj przesyłamy klientom list z informacją, że zostali beneficjentami, ale w tym przypadku prosiłem was o przybycie, gdyż sprawa majątku jest nieco bardziej… Tak, tutaj, Sherry – odzywa się do zdenerwowanej recepcjonistki w średnim wieku, która wpycha do gabinetu drugie krzesło na kółkach. Kobieta zostawia je przed Olliem i pośpiesznie wychodzi. – Dziękuję, Sherry. Wybaczcie. Jak mówiłem, sprawa majątku waszych rodziców jest nieco bardziej skomplikowana niż w wypadku większości innych naszych klientów. To dla nas nie nowość. Majątek jest duży, więc sprawa musi być skomplikowana. Przypuszczam, że Tom wyznaczył na wykonawcę testamentu raczej Gerarda niż Olliego czy Nettie. – Usiądź, proszę – zwraca się prawnik do mojego męża, który wciąż stoi, choć już ma krzesło. – Nie potrzebuję. – Jak sobie życzysz. – Zdajecie sobie sprawę, że majątek Toma i Diany jest pokaźnych rozmiarów. To nieruchomości, samochody, łódź, portfel inwestycyjny, meble, wystrój wnętrz, biżuteria, przedmioty osobiste. A także niebagatelna ilość gotówki. – Tom napomknął o tym kilka razy – wtrąca Patrick ze śmiechem. Gerard składa ręce przed sobą, pochyla się do przodu, jakby się szykował do niełatwego zadania. – Cóż, jak się okazuje, Tom jedyną swoją spadkobierczynią uczynił Dianę. Po jej śmierci majątek miał zostać podzielony równo pomiędzy Olivera i Antoinette. Tymczasem kilka tygodni temu Diana odwiedziła mnie i dokonała zmian. – Gerard pociera czoło, twarz mu się napina, jakby walczył z migreną. Oczy ma wciąż spuszczone. – Podczas tego spotkania Diana zażądała, by jedynym beneficjentem majątku uczynić jej organizację charytatywną.

W pokoju zapada taka cisza, że słyszę ruch uliczny za oknem, tykanie zegara, a nawet recepcjonistkę, która obchodzi biurko, składa dokumenty, spina je zszywaczem, coś pisze. – Powiedziała, że zawiadomi was o zmianach, ale najwyraźniej nie zdążyła. Czuję, że Ollie się porusza, obracam się do niego. – Zaraz – mówi. – Organizacja charytatywna Diany dziedziczy… – Wszystko. – Gerard podnosi wzrok i spod grubych, siwych brwi patrzy po kolei każdemu z nas w oczy. To spojrzenie przekonuje mnie, że nikt tu nie żartuje, nie ma żadnego nieporozumienia. – Domy, samochody, akcje i obligacje, gotówkę. Nettie gwałtownie wciąga powietrze. Patrick wstaje. Ollie stoi z przekrzywioną głową i zmrużonymi oczami jak wtedy, gdy Edie próbuje mu coś wytłumaczyć, a on nie rozumie. Wszyscy rozglądamy się dookoła i po raz pierwszy od przybycia do kancelarii patrzymy na siebie. Mijają sekundy, ale nikt się nie odzywa.

25

Lucy Przeszłość Mam w samochodzie na tylnym siedzeniu dwójkę dzieci przypiętych pasami, jedno wyje (Harriet), drugie (Archie) usiłuje wcisnąć sobie winogrono do nosa. Na rondzie, gdzie jest spory ruch, musieliśmy zatrzymać się za kobietą w czarnym SUV-ie, gdyż postanowiła podać rakietę tenisową naburmuszonemu nastolatkowi, a następnie zaczyna z nim rozmowę, nie przejmując się rosnącym korkiem. Harriet wydaje z siebie wrzask całkiem nowego rodzaju. Takie sceny jak ta z SUV-a są w sąsiedztwie Diany na porządku dziennym. Jedziemy właśnie do niej. We wtorki zawożę teściowej dzieci na dziesiątą, zostają do czternastej, wtedy je odbieram. Harriet ma sześć miesięcy i choć nienawidzę przypinania ich obojga pasami, dwudziestu minut jazdy z wrzaskiem w tle oraz powtórki z rozrywki – w odwrotnej kolejności – po kilku godzinach, to za nic w świecie nie zrezygnuję z darmowej opieki nad dziećmi. Nawet jeśli opiekunką jest moja trudna do zniesienia teściowa. – Archie, czy możesz oddać Harriet smoczek? – proszę, zerkając w lusterko wsteczne. W tej chwili smoczek córeczki jest w buzi synka, winogrona nie widzę. – Co się stało z winogronem? – Zjadłem – odpowiada Archie, wyjmując smoczek z buzi i wtykając go w usta siostry.

Staram się nie myśleć o jego cieknącym nosie ani o tym, że w tej chwili nieomal na pewno zaraził siostrę przeziębieniem. Niejakim pocieszeniem jest dla mnie cisza, jaka nagle zalega. – Jesteśmy już u Dido? – Prawie – odpowiadam i Archie też się uspokaja. Mały kocha babcię i chociaż mnie to irytuje, muszę obiektywnie przyznać, że ona świetnie sobie z nim radzi, gdy dzieci są u niej. Co prawda nie zachwyca się jego twórczością artystyczną, ale robi inne rzeczy, które dzieciom najwyraźniej się podobają, na przykład patrzy mu prosto w oczy, wyznacza różne zadania, nie włącza telewizora, tylko się bawi z wnukiem. Oczywiście nie bez znaczenia jest słoik batoników Tim Tam na kuchennym blacie, zawsze pełny, gdy przywożę Archiego, i pusty, gdy go zabieram. Do dziesiątej brakuje dziesięciu minut, gdy docieram na wysypany kamieniami podjazd (nienawidzę go, ponieważ Archie napycha sobie nimi kieszenie i potem wszystkie lądują u mnie w domu). Przed frontowym wejściem stoi zaparkowane poobijane żółte volvo, pewnie jakiejś sprzątaczki. Parkuję za nim, wystawiam fotelik z Harriet z samochodu. Archie sam rozpina pasy i wysiada, po czym natychmiast nabiera pełną garść okrągłych kamyków. Wchodzę po kilku stopniach, stawiam fotelik z córką na ganku. Drzwi są uchylone, z wnętrza domu dobiega mnie obcy męski głos: – Mamy w Afganistanie takie powiedzenie: dla kolonii mrówek kropla wody to powódź. Znaczy to, że drobny kłopot nie jest mały dla kogoś w potrzebie. Składałem podania o pracę wiele razy, nigdy nie dostałem odpowiedzi, więc to, co pani zrobiła, to nie jest „nic”. To jest naprawdę coś. – Tom twierdzi, że jesteś wspaniałym pracownikiem. Teraz to głos Diany. – Pan Tom jest bardzo uprzejmy. A ja nie jestem człowiekiem uprzejmym. Byłem wobec pani niegrzeczny, proszę mi wybaczyć. – Nie ma o czym mówić – słyszę Dianę. – Hakem, najważniejsze, żebyś dbał o rodzinę. Wiem, że potrafisz i że można na tobie polegać. – Na pewno. Za drzwiami robi się jakiś ruch, stawiam krok do tyłu i podnoszę rękę, żeby zapukać, jakbym właśnie do nich podeszła. Archie rzuca kamykami w land rovera Diany. „Przestań”, szepczę i akurat w tej chwili Diana zjawia się w holu.

– Lucy. – Ściąga brwi. Omiata spojrzeniem podjazd, na chwilę zatrzymuje wzrok na Archiem, który zastyga w pozie zdradzającej poczucie winy. Babcia patrzy na niego groźnie, a on wypuszcza kamyki z dłoni. – Już jesteśmy – obwieszczam. – Widzę. – Odwraca się ode mnie do mężczyzny, który podąża jej śladem. – Dziękuję za odwiedziny. – Dziękuję, że zechciała pani mnie przyjąć. Nie zapomnę pani dobroci. Odprowadzamy go wzrokiem, gdy wsiada do volva i odjeżdża z głośnym warkotem. W następnej chwili łapię Archiego za rękę i ściągam z kamyków będących pokusą nie do odparcia. Diana bierze Harriet, która właśnie się obudziła i patrzy na nas zaskoczona szeroko otwartymi, błękitnymi oczami. Nie urządza już awantur, gdy Diana bierze ją na ręce. – Kto to był? – pytam, prowadząc Archiego po schodkach na ganek. – Hakem, inżynier, który pracuje dla Toma. – Chyba jest ci za coś bardzo wdzięczny. – Tak? – Diano, nie sposób nie zauważyć, że coś dla niego zrobiłaś. – Wkraczam na grząski grunt, ale przecież i tak nie mam z teściową wzorcowych relacji, które mogłabym zniszczyć. Są plusy sytuacji, gdy człowiek nie ma nic do stracenia. – Po prostu mi powiedz. Teściowa przewraca oczami. Traktuje mnie, jakbym była utrapionym berbeciem. – Napotkał kłopoty ze zdobyciem pracy, nie miał szansy się wykazać. Postarałam się, żeby taką szansę zyskał. I tyle. – To wspaniałe z twojej strony. Diana wzdycha. – No cóż, pewnie w twoich oczach nie jestem jakoś szczególnie wspaniała, ale naprawdę uważam, że każdy zasługuje na szansę. Hakem nie miał okazji udowodnić swojej wartości, w przeciwieństwie do moich dzieci, które dostały na tacy wszelkie możliwości. Najwyższy czas, bym zeszła im z drogi i pozwoliła sprawdzić, co potrafią zdziałać w sprzyjających okolicznościach. Nigdy dotąd nie usłyszałam od Diany tak szczerych słów. Przez tych kilka sekund widzę, jaka jest moja teściowa naprawdę. – Świetne podejście – oceniam.

Patrzymy sobie w oczy i chyba przez moment łączy nas coś na kształt wzajemnego szacunku. – Cieszy mnie, że tak sądzisz. Zabiera moje dzieci i z całym zgiełkiem znika za drzwiami.

26

Lucy Przeszłość – Wyżej! – krzyczy Archie. – Wyżej! Ja chcę baaaldzo wysoko! Już jest bardzo wysoko, wygląda na to, że zaraz zrobi pełen obrót. – Dobrze – zgadza się Nettie. – Proszę uprzejmie! Siostra Olliego wzięła wolny dzień, żeby pomóc mi przy dzieciach. Od narodzin Harriet zrobiła tak już kilkakrotnie i za każdym razem po jej wizycie jestem jak nowo narodzona. W tej chwili trzyma Harriet w nosidełku na piersiach i buja Archiego na huśtawce, a wcześniej, od samego rana, rzucali piłką, wspinali się razem na drzewa, bawili się w chowanego. Jest fantastyczną ciocią. W przeciwieństwie do układu z Dianą, nie podrzucam dzieci do Nettie, to ona przyjeżdża do mojego domu. „Nie ma sensu wozić dzieciaków w tę i we w tę”. (Alleluja!) Prawie zawsze zjawia się z jakimiś smakołykami dla maluchów (i zanim im je da, zawsze mnie pyta o zgodę), z kawą dla mnie i z jakimś jedzeniem na wieczór, gotowym, tylko do podgrzania. Czasami wychodzi gdzieś z dziećmi, żebym miała trochę spokoju, kiedy indziej, jak dzisiaj, idziemy razem, robimy zakupy, wstępujemy do parku. Zwykle przyjeżdża w pogodnym nastroju, szczęśliwa, promienna, tego dnia wydaje się jednak przygaszona. Włosy ma nieświeże. Ubrana jest w legginsy i długi sweter, na nogach ma sportowe buty i chociaż ten strój jest doskonały do parku, to w porównaniu z jej stylem na co dzień jest widoczną zmianą na gorsze. I jeszcze jedno: chociaż z Archiem rozmawia

właściwie bez przerwy, to do mnie przez cały ranek prawie się nie odezwała. – Nettie, nic ci nie jest? Jakaś taka jesteś wycofana. Ucieka spojrzeniem. – Naprawdę? Cóż, muszę przyznać, że w ogóle nie jest zbyt rozmowna, zwłaszcza na swój temat. Trzyma karty przy orderach, można powiedzieć. Raczej zadaje pytania i słucha, niż udziela informacji. Dziś natomiast widzę w jej oczach, że toczy wewnętrzną walkę, więc może jednak chciałaby porozmawiać. – Co się dzieje? – naciskam. Zerka na mnie przelotnie, a potem wypuszcza powietrze z płuc. – No dobrze. Rzecz w tym… Parę dni temu poroniłam. Dlatego w tym tygodniu nie jestem w pracy. – Och, Nettie! Tak mi przykro. Wciąż skupiona na popychaniu huśtawki lekko wzrusza ramionami. – Nie pierwszy raz. Staramy się o dziecko już kilka lat. Straciliśmy czworo, wszystkie wcześnie, w pierwszym trymestrze. – Masz za sobą cztery poronienia? W myślach szukam, kiedy mogła być w ciąży, a ja nie miałam o tym pojęcia. Na pewno nieraz uraziłam ją różnymi nieprzemyślanymi komentarzami. „Możesz dostać ten wózek, jak nam już nie będzie potrzebny”. „Zaczekaj na swoją kolej…”. „Odwdzięczę ci się, jak będziesz miała własne”. Wyszłam z narcystycznego założenia, że o czymś takim Nettie by mi powiedziała. Jak ostatnia idiotka przyjęłam, że na pewno zorientowałabym się w sytuacji. – Sądziłam, że jesteś zajęta robieniem kariery. Szwagierka kręci głową, śmieje się niewesoło. – Kariera zawodowa w ogóle mnie nie obchodzi. Chcę mieć rodzinę. Mam jajniki policystyczne i wiedziałam, że nie będzie łatwo, ale nie przypuszczałam, że to może być aż takie trudne. – Oczywiście byłaś u specjalisty od płodności. – U dwóch. Stosowałam klomifen i przeszłam przez sztuczną inseminację. Długie miesiące dostawałam zastrzyki hormonalne w brzuch. Następnym krokiem jest in vitro.

– Znam mnóstwo ludzi, którzy mają dzieci z in vitro – potwierdzam gorliwie. – Połowa matek z różnych forów przez to przeszła. – Wiem, ale to kosztowna impreza. Przy hipotece i całym tym leczeniu niepłodności, które mam za sobą, nic mi już nie zostało, a Patrick też finansowo stoi średnio. – Rodzice na pewno ci pomogą. – No jasne, musiałam przejść przez ten koszmarny teatr błagania o pieniądze. I mama odmówiła. Szczęka mi opada. Znam zasady dotyczące dawania pieniędzy obowiązujące w tej rodzinie, ale nie potrafię sobie wyobrazić, że Diana zastosowałaby je w sprawie in vitro dla swojej córki. – Wcześniej tata dał mi pieniądze na sztuczne zapłodnienie i na niektóre badania, ale mama o tym nie wie, a tata nie znosi jej okłamywać, wygląda więc na to, że jeśli chodzi o in vitro, będziemy musieli poradzić sobie sami. – Czasami nienawidzę jej z całego serca – wyrywa mi się. Bardzo chciałabym cofnąć te słowa, w końcu Diana to matka Nettie. Niezależnie od okoliczności córka będzie wobec niej lojalna. – Nettie, strasznie cię przepraszam, ja… – Ja czasem też – odpowiada i milkniemy, tylko łańcuchy huśtawki poskrzypują na rześkim chłodzie.

27

Lucy Przeszłość – Chcę rozerwać tubkę z Harriet! – woła Archie, ślizgając się do mnie w kuchni. Ma na głowie kapelusz z pomarańczowego papieru do pakowania prezentów, a na szyi zielony plastikowy gwizdek, po czym poznaję, że to nie będzie pierwsza tubka ze słodyczami. Mój tata i cała rodzina Goodwinów siedzą stłoczeni wokół stołu w naszym salonie, zanurzając krewetki w sosie tysiąca wysp. Stół został ozdobiony świątecznymi serwetkami, stoją na nim papierowe talerze i różne dekoracje, z pasją wykonane przez Archiego w przedszkolu. – Rozerwij ze mną, synku – proponuje Ollie. – Ale ja obiecałem Harriet! – Nie będzie miała nic przeciwko – włączam się i oboje z Olliem zerkamy na córkę, która siedzi na kolanach Nettie i mruga, nie mając pojęcia, o co chodzi. Nasz wynajęty dom w Hampton nie jest aż tak mały, jak chata w Port Melbourne, ale duży też nie jest, zwłaszcza gdy połowę salonu zajmuje choinka. Brakuje dwóch krzeseł, Patrick i Ollie siedzą więc na stołkach barowych przy końcu stołu, górując nad resztą gości. Tom jest uprzejmy, lecz wyraźnie zaskoczony, a Nettie tyle razy wyraziła swój zachwyt, że zaczynam się zastanawiać, kogo usiłuje przekonać. W przeszłości Gwiazdkę obchodziliśmy albo u mojego taty, albo u Goodwinów w ich

domu w Brighton i tego roku miało być tak samo, póki nie przełamałam rutyny. Uznałam, że czas przejąć stery. Ollie, ku memu zaskoczeniu, przyjął tę decyzję entuzjastycznie („Urządzimy Gwiazdkę u siebie! Jesteśmy całkiem dorośli. Ustanawiamy własną tradycję”). Przesłodkie to było z jego strony, nawet jeśli potem okazał się kompletnie bezużyteczny w kwestii przygotowań. – Ollie, możesz mi pomóc? – wołam z kuchni. Twarz mam gorącą i pewnie czerwoną jak burak. Nie przewidziałam, że aż tyle wysiłku wymaga upieczenie indyka dla siedmiu dorosłych osób i dwójki dzieci, plus przygotowanie warzyw, sosu, puddingu śliwkowego, a także przystawki z owoców morza. Jak ostatnia idiotka odrzuciłam oferty pomocy ze strony Diany i Nettie, gdy proponowały, że coś przyniosą. Obu im odpowiedziałam: „Wystarczy, że same przyjdziecie” (zawsze brzmi to tak niesamowicie wielkodusznie i beztrosko). Niestety, w efekcie ranek spędziłam w przepoconej sukience, przygotowując kolację, której nikt nie miał szans zjeść w gorącą australijską Gwiazdkę w domu bez klimatyzacji. – Wesołych świąt – mówi Tom, wznosząc puszkę z piwem, by stuknąć nią o kieliszek Diany. Jest rozbawiony i wcale niezawiedziony, że dostał puszkę Victoria Bitter, a Diana, muszę przyznać, nie wypowiedziała ani słowa skargi na temat zbyt ciepłego chardonnay. Trzeba też zauważyć, że wypiła nie więcej niż jeden kieliszek. W tej kwestii jestem w stanie uznać jej przewagę, zwłaszcza po ostatniej Gwiazdce, którą spędziliśmy u nich w domu – opróżniliśmy kilka butelek bollingera. Ale po tym, jak usłyszałam, że odmówiła córce pomocy w sfinansowaniu zapłodnienia in vitro, jakoś przestałam mieć ochotę, by myśleć o niej pozytywnie. – Wesołych świąt – mówi Nettie, stukając kieliszkiem w puszkę ojca. Przyszła do nas z dwiema butelkami wina i jedną już wysuszyła. Trudno mieć o to do niej pretensje. Udało jej się zebrać pieniądze i zapłacić za zapłodnienie in vitro, które zaowocowało dwoma zarodkami, niestety, żaden się nie zagnieździł. Nettie ma teraz trzydzieści dziewięć lat, zaczyna oszczędzać na następną próbę. Jak dobrze pójdzie, będzie miała wtedy czterdziestkę i jej szanse na zajście w ciążę znowu zmaleją, podczas gdy rodzice mają więcej kasy, niż mogą wydać. Gdzie tu sens? Gdzie logika? Chętnie bym powiedziała Dianie, że jakiś czas temu jej podejście do życia

nawet mi się podobało, ale teraz, w tej sytuacji, jej zachowanie, najdelikatniej rzecz ujmując, nie budzi mojego zachwytu. Nettie trzymała Harriet na kolanach przez większą część dnia, nawet gdy siedliśmy do przystawek. Teraz wygląda na lekko wstawioną, zastanawiam się zatem, czy nie powinnam odebrać jej dziecka, widzę jednak, że Patrick ma ją na oku, a on pije cały czas pierwsze piwo, postanawiam więc nie ingerować. – Na rozkaz! – Ollie dołącza do mnie w kuchni. Podaję mu parę grubych rękawic. Wsuwa je na dłonie i nurkuje do piekarnika. – Może w następną Gwiazdkę – woła z piekielnych czeluści – będzie przy stole jeszcze jedno dziecko? Jak myślisz, Nets? Wszyscy nieruchomieją z ustami pełnymi krewetek i sosu tysiąca wysp. – Jaki jest plan? – ciągnie Ollie, nieświadom uwagi, jaką zdobył, i stawia indyka na kuchennym blacie. – Jesteś z gatunku tych, co to rodzą dziecko w trakcie odpowiadania na maile na iPhonie, a potem prosto ze szpitala wracają do biura? Zabijam go wzrokiem, ale to na nic, bo on akurat beztrosko podlewa mięso. – Gdyby mi się poszczęściło – mówi Nettie – i urodziłabym dziecko, natychmiast rzuciłabym robotę. Z rozkoszą wycofałabym się na parę lat z tego wyścigu szczurów i została w domu z dziećmi, tak jak Lucy. Szanuję cię, Lucy, doceniam twój wysiłek i uważam, że jesteś wspaniałą matką. Uśmiecham się, trochę jednak nerwowo. – Ale – podejmuje Nettie – to czysta teoria, bo nie jestem w ciąży i nawet nie mogę zacząć następnego podejścia do zapłodnienia in vitro, póki nie uzbieram pięciu tysięcy dolarów, a mam trzydzieści dziewięć lat i starzeję się z każdą sekundą. Jest bardziej wstawiona, niż sądziłam, mówi niewyraźnie, „z każdą sekundą” brzmi w jej ustach trochę jak „z każdą zgodą”. Harriet na jej kolanach przekrzywia się niebezpiecznie, a wtedy Tom, jakby czytając w moich myślach, bierze małą na ręce. Ollie wreszcie przestał podlewać indyka i zaczął zwracać uwagę na otoczenie. Zerka w moją stronę spanikowany. Diana upija tymczasem niewielki łyk wina, po czym odstawia kieliszek na stół. – Mówisz, kochanie, że chciałabyś być jak Lucy?

– Tak – odpowiada Nettie. W jej głosie pobrzmiewa nuta buntu, która każe mi mieć się na baczności. – Rozumiem. – Teściowa ma głos opanowany i spokojny, a jednak jest w nim jakaś groźna nuta. – A co, twoim zdaniem, stałoby się z Lucy, gdyby Ollie umarł? Otwieram usta oniemiała, lecz Nettie nie traci rezonu. – Zakładam, że jest ubezpieczony. – Na tyle wysoko, by mogła nie pracować? – pyta Diana ze śmiechem. – Wątpię. Ma dwójkę dzieci, które trzeba wykarmić, ubrać, posłać do szkoły. A jaką pracę jest w stanie podjąć po tylu latach przerwy? – Mamo! – protestuje Ollie. Diana przesuwa wzrokiem po obecnych. – O co chodzi? Wszyscy wyglądacie na przestraszonych. Ale powiedz mi, Lucy, co byś zrobiła w takiej sytuacji? – Mamo, naprawdę, dosyć tego! – ucina Ollie. – Lucy w ogóle o tym nie myśli – ciągnie Diana, odwracając się do Nettie. – Taką matką chcesz być? Nettie i ja wstajemy, Tom i Ollie starają się wepchnąć między nas, ale są jak zwykła tkanina, a my – niczym pociski. – Wiesz, jaką matką chciałabym być? – krzyczy Nettie. – Taką, która pomaga swoim dzieciom, kiedy przychodzą do niej po pomoc. Taką, która dba, żeby miały o sobie wysokie mniemanie, a nie czuły się jak leniwe, pozbawione jakiejkolwiek wartości pasożyty. – Czyli dałabyś swoim dzieciom wszystko, czegokolwiek by zapragnęły? – W głosie Diany pojawia się piskliwa nuta, teściowa zaczyna tracić panowanie nad sobą. – Nauczyłabyś je, że mogą mieć wszystko za darmo i o nic nie muszą się starać? – Twoim zdaniem nie starałam się o dziecko? – Nettie ma głos ochrypły, twarz czerwoną. – Staram się od trzech lat. Brałam już wszystkie leki, jakie dotąd wymyśliła ludzkość. Dwa razy przechodziłam in vitro. Cztery razy poroniłam. Diana kręci głową, odwraca wzrok, a jednocześnie zwija serwetkę na kolanie, dłonie jej drżą. – Oczekujesz pomocy? Nettie, nie mogłabym ci zrobić większej krzywdy. – A, w takim razie jesteś fantastyczną matką – rzuca Patrick ze swojego stołka barowego przy końcu stołu. Unosi piwo w toaście. – Wesołych świąt!

28

Lucy Teraźniejszość Patrick odrzuca głowę do tyłu i wybucha głośnym, złym śmiechem. Gerard, Nettie i Ollie z zakłopotaniem odwracają oczy, lecz ja nie mogę oderwać od niego wzroku. Wygląda inaczej. Wargi poruszają mu się gwałtownie, jakby nie mogły podjąć decyzji, czy odpowiedniejsze będzie wygięcie w dół, czy w górę. – Czy dobrze rozumiem, że Diana nic dzieciom nie zostawiła? – Przyciska palce wskazujące i kciuki do skroni, potrząsa głową. Gerard spuszcza wzrok na dokumenty. – Tylko kilka osobistych drobiazgów. – Podnosi kartkę, wkłada okulary. – Możecie wziąć albumy ze zdjęciami i meble z waszych dziecinnych sypialni. Nettie dostała pierścionek zaręczynowy Diany, a Ollie ojcowską kolekcję cygar. Lucy – naszyjnik. Patrickowi wydobywa się z ust urywany wydech, który może być śmiechem. – A gotówka? Nieruchomości? – Zajmie się nimi organizacja charytatywna, zarząd będzie nimi dysponował. Gotówka zostanie wykorzystana na wsparcie celów statutowych firmy, podobnie jak wszelkie działania, które zarząd uzna za leżące w interesie organizacji. Nieruchomości zostaną sprzedane, dochód z nich również.

– Przepraszam – tym razem przerywa Ollie, podnosząc rękę. – Możemy się na moment zatrzymać? Czy dobrze zrozumiałem, że nie dostajemy nic poza osobistymi drobiazgami? To niemożliwe. To na pewno jakaś pomyłka. Gerard ma posępną minę. – Mogę zapewnić, że nie zaszła żadna pomyłka. Diana sprecyzowała swoją ostatnią wolę bardzo wyraźnie. – Milknie. – Czy możemy podważyć testament? – Tak – potwierdza prawnik. Spodziewał się tego pytania. – Ale to nie będzie szybki proces. – Czy wygramy? – Możliwe – waha się. – Jako wykonawca ostatniej woli nie mogę wam w tej sprawie doradzać, ale sugeruję zasięgnięcie porady, gdy już przemyślicie sprawę. – Tu nie ma nad czym myśleć – stwierdza Ollie. – Podważymy na pewno. – Oczywiście – przytakuje Nettie. – Jasna sprawa – zgadza się Patrick. – Lucy? – zwraca się Gerard do mnie. – Co ty powiesz? Obracam się z krzesłem, patrzę na Patricka, na Nettie, na Olliego. Czują się skrzywdzeni, na twarzach mają wypisane niedowierzanie. Ale jest na nich coś jeszcze, coś paskudnego. Coś tak wstrętnego, że muszę obrócić się z krzesłem z powrotem. – Mnie nic do tego – mówię Gerardowi. – Kompletnie nic.

29

Diana Przeszłość Nasz dom ma ze trzydzieści pokojów. Nadal trudno mi się z tym oswoić. Gdy Tom przywiózł mnie tutaj po raz pierwszy, z marszu odmówiłam przeprowadzki do tego gmaszyska. Spędzałam czas z kobietami mieszkającymi w domkach wielkości tutejszego podjazdu, dlaczego miałabym żyć w pałacu? Ale Tom, jak zwykle, zdołał mnie namówić. Zabawne, jak szybko przesada stała się normą. Niesamowite, jak elastyczne mogą okazać się zasady. Tego wieczoru jesteśmy z Tomem w „melinie”. Ja siedzę na jednym końcu sofy Chesterfield, on na drugim. Spodnie ma podwinięte pod kolana, masuję mu łydki. Ostatnio nogi mu dokuczają. („Pójdę, jak będę stary”, mówi mi, gdy radzę mu odwiedzić lekarza). Nocami często wędruje po sypialni, żeby rozchodzić skurcze w łydkach. – Mmm… – mruczy zza gazety. – Dużo lepiej. Minęły dwa tygodnie od dnia, który Tom z uśmiechem nazywa „Gwiazdkagate”. Nietrudno mu zachować pogodę ducha, do niego dzieci się odzywają. To irytujące. Łatwo być lubianym, jeśli człowiek na wszystko się zgadza, a przecież, ściśle rzecz ujmując, to właśnie z jego powodu zachowuję się tak, jak się zachowuję. Boże broń, nie jestem złym gliniarzem. Po prostu gdyby oboje rodzice byli jak Tom Goodwin, to co by wyrosło z ich dzieci?

Nie powiedziałam Tomowi, co mnie tak rozstroiło w Boże Narodzenie. Samej trudno mi się z tym pogodzić. Dosłownie kilka dni przed świętami zadzwoniła do mnie Kathy i całkiem niespodziewanie zażądała, byśmy spotkały się na kawie. („Nie ze wszystkimi dziewczynami. Tylko my dwie”, zastrzegła). Sądziłam, że chce pogadać o jej zdrowiu – może odkryła jakiś guzek albo dostała kiepskie wyniki badań? Takie wieści są na porządku dziennym u osób w naszym wieku. Moje podejrzenia się jednak nie potwierdziły. – Byłam przez weekend w Daylesford – powiedziała. – I coś widziałam. Właściwie nie powinnam nic mówić, bo nie jestem na sto procent pewna, ale… Podkreśliła wyraźnie, że to może być nieporozumienie, a jednocześnie gotowa była postawić głowę, że to nie kto inny, jak Patrick był mężczyzną, którego widziała wychodzącego z restauracji w towarzystwie pewnej pani. A panią tą na pewno nie była Nettie. Obejmował ją ramieniem. Nie wyglądało to na znajomość platoniczną. Postanowiłam się nie wtrącać. W końcu Kathy nie była całkiem pewna, co widziała, a poza tym to nie mój interes. Potem jednak, w święta, Nettie znowu wróciła do tematu in vitro, a wtedy obleciał mnie strach. Nie miałam zamiaru nikogo denerwować ani obrażać Lucy. Chciałam tylko, żeby córka zastanowiła się dwa razy, czy rzeczywiście chce mieć dziecko z mężczyzną, który być może nie jest godzien zaufania. Zamiast tego zadziałałam zbyt pośpiesznie i wszystkich poróżniłam. Cisza trwająca od Gwiazdki jest zadziwiająco głośna. Znam mnóstwo kobiet, które mają bardzo mało obowiązków (Jan, Liz i Kathy), i zawsze miałam miłe poczucie własnej wartości ze względu na działalność charytatywną skutkującą mnóstwem zajęć, które z zasady raczej wykonuję sama, niż zlecam. Poza tym bywałam na drinkach z koleżankami, spotykałam się z dziećmi, z wnukami. Gdy ludzie mówili o samotności w podeszłym wieku, myślałam: „Mnie to nie będzie dotyczyło. Jestem stale otoczona ludźmi. Tacy jak ja tęsknią za odrobiną samotności”. Tymczasem od Bożego Narodzenia minęły dwa tygodnie i, cóż, zaczynam odczuwać samotność. – Zauważyłam, że Ollie i Eamon byli tu dzisiaj – mówię do Toma. Opuszcza gazetę, odsłaniając twarz winowajcy. – Ile im dałeś? – pytam.

Tego dnia odwiozłam Faizah z noworodkiem do domu ze szpitala, a wróciwszy do siebie, zastałam na podjeździe to durne sportowe auto Eamona. Nie trzeba geniusza, by się domyślić, po co przyjechali. – Zainwestowałem – odpowiada Tom – w ich firmę. Ujmuję w dłoń palce obciągnięte skarpetką i wyginam w stronę kolana, naciągając mięśnie łydki. Tom jęczy. – Jesteś na mnie zła? – pyta. – Nie. Jestem znużona. Rzeczywiście, czasami bycie matką jest nie do zniesienia. Od momentu, gdy pojawia się dziecko, człowiek myśli nie tylko o tym, czy pozwolić mu zjeść czekoladę na śniadanie („tylko ten jeden raaaaz”), ale też o tym, czy będzie miało przez to popsute zęby, nabierze złych nawyków na całe życie i padnie ofiarą epidemii otyłości dziecięcej. Gdy dorastają, jest gorzej. Martwię się, że Nettie nie może zajść w ciążę, a jednocześnie – że mogłaby mieć dziecko z mężczyzną, który okazał się kobieciarzem. Martwię się o firmę Olliego, a także o to, że moje dzieci oczekują łożenia na nie przez rodziców, chociaż są dorosłe. Tom odkłada gazetę. – Co byś powiedziała na to, że Nettie też dałem pieniądze? Kilka miesięcy temu, na zapłodnienie in vitro. Wzdycham. – Nie byłabym zaskoczona. – Ale tego nie aprobujesz? Zamykam oczy. – Nie. Czuję dłoń męża na nodze. – Di, dajże spokój. Pomyśl, jak wyglądałoby twoje życie, gdyby rodzice cię wsparli, kiedy zapragnęłaś zatrzymać dziecko. Kręcę głową. – To całkiem co innego. – Nieprawda. W obu przypadkach chodzi o wsparcie. O to, czy chcesz go udzielić. Otwieram oczy. – W tym przypadku chodzi o to, czy dasz pieniądze. A to naprawdę nie to samo.

*** Czternastego dnia Nettie ofiarowuje mi gałązkę oliwną. Po powrocie do domu zastaję ją na stołku barowym w kuchni. Jest ubrana w dopasowane spodnie i białą koszulę, ale pantofle zrzuciła ze stóp i podparła się łokciami o blat. Podobnie siadała, gdy była nastolatką; suwała przedramionami na prawo i lewo, wypatrując czegoś do jedzenia. – Nettie. Obraca się na stołku, twarzą do mnie. Schudła. Jej oczy wydają się większe. Włosy są matowe, jakby ich dawno nie myła. – Cześć, mamo. – Co za niespodzianka. Idę w głąb kuchni, ona odwraca się za mną. – Zajrzałam, żeby sprawdzić, czy wszystko w porządku. Stawiam torbę z zakupami na blacie i wdrapuję się na sąsiedni stołek. – Mam nadzieję. – Ja też. Kiwam głową. – Nettie… Przepraszam za to, co powiedziałam w czasie Wigilii. Nie powinnam była. Wiem, jak bardzo chcesz mieć dziecko, skarbie. Oczy jej wzbierają łzami. – Mam wrażenie, że staram się całą wieczność. I zaraz stuknie mi czterdziestka. Czas nam się kończy, mnie na pewno. No bo Patrick ma czasu a czasu do końca świata. To nie w porządku. Kładę jej dłoń na plecach, poklepuję ją delikatnie. – Jak ci się układa z Patrickiem? Pociąga nosem. – W porządku. Znowu się zastanawiam, czy powinnam jej powiedzieć, co wiem. A w zasadzie: co usłyszałam. Mogłabym jej poradzić, żeby sama zorientowała się w sytuacji, sprawdziła, ile prawdy jest w plotce. Przekazać wiadomość tak, jak ją dostałam, i pamiętać, że to nie mój interes. Mogę powiedzieć, że zaakceptuję każdą jej decyzję. Ale nic podobnego nie robię. Może dlatego, że gdybym jej powtórzyła, co usłyszałam, straciłabym z nią kontakt. Moja córka jest dumna. Już i tak bardzo się ode mnie oddaliła –

przez dorosłość, przez Patricka. Chcę zatrzymać ją na tyle blisko, na ile mogę. – Mamo, poroniłaś kiedyś? – Nie – przyznaję. – Ale rozumiem, że to jest… Nettie ukrywa twarz w dłoniach, wyrywa jej się szloch. – Nic nie rozumiesz. Nie masz bladego pojęcia, jak to jest nosić dziecko pod sercem, prosić, błagać, zaklinać wszystkie siły znane i nieznane, żeby ci pozwoliły przytulić, kochać, wychowywać, zostać matką… Niesamowite. Młodsze pokolenie zakłada, że nie wiemy. Wychodzi z założenia, że nie jesteśmy w stanie pojąć udręki, rozpaczy albo presji związanej z kupnem domu. Ponoć nie rozumiemy niepłodności, depresji ani walki o równość. A jeśli już mamy za sobą któreś z tych doświadczeń, to na pewno w wersji zmiękczonej, łagodniejszej, raczej w sepii niż w ostrych barwach, zupełnie nie do porównania z tym, co ich spotyka. „Nie masz pojęcia, co wiem”, formuje mi się na ustach. Zamiast tego rozkładam ręce i pozwalam jej się wypłakać na moim ramieniu.

30

Diana Przeszłość – Czy mogę panią o coś zapytać? – odzywa się Ghezala. Karmi córeczkę, a jej poważny synek, Aarash, chodzi po moim domu, przyglądając się wszystkiemu w oszołomieniu, lecz nie dotykając niczego. Ghezala zagląda do mnie czasem z herbatą kahwa, biszkoptami lub ciastem, a ja ogromnie lubię jej wizyty. – Śmiało. – Dlaczego pani pomaga ciężarnym kobietom? Przecież nie potrzebuje pani pracy, to widać. Zwykle, gdy słyszę to pytanie, odpowiadam, że lubię mieć zajęcie albo że chcę przysłużyć się społeczeństwu. Z Ghezalą jest jednak inaczej: zbyt dużo przeszłyśmy razem, żebym podała jej szablonową odpowiedź. Zabawne, czasem mówię jej o sprawach, których nie powierzyłabym nikomu innemu. O przyjaciółkach, o Nettie, nawet o Tomie. – Kiedy jako młoda kobieta byłam w ciąży, nikt mi nie pomógł. Miałam dwadzieścia lat, byłam panną. Rodzice odesłali mnie z domu. – Współczuję. – Ghezala pochyla się i kładzie brunatną dłoń na mojej. – Dokąd panią odesłali? Kręcę głową. – Niezbyt daleko, ale czułam się tam jak na innej planecie. Zamieszkałam w domu dla dziewcząt w ciąży, gdzie przebywało się do narodzin dziecka.

Afganka wciąż trzyma rękę na mojej. W jej oczach pojawia się zrozumienie. – A co działo się z dzieckiem po narodzinach? Nie bardzo wiem dlaczego, postanawiam jednak opowiedzieć jej prawdę.

1970 Gdy po ucieczce z Orchard House stanęłam na progu domu Meredith, kuzynki ojca, nie oszalała na mój widok z radości. Nigdy nie zapomnę, jak obejrzała mnie dokładnie od stóp do głów. Na długi czas zatrzymała wzrok na wielkim brzuchu. – Widzę – odezwała się w końcu – że ciebie też wyrzucili. Ledwo ją poznałam. W poprzednim wcieleniu miała natapirowane włosy do ramion i zawsze świeżo wyprasowane ubranie. Teraz nijaka, krótka fryzura pasowała do pogniecionego i bezkształtnego, za to praktycznego stroju. Meredith westchnęła ze znużeniem. – Lepiej wejdź. Jak się okazało, nie tylko wyglądała inaczej, ale w ogóle była inną osobą. Gdy patrzyłam, jak kręci się po ciasnym domku, jak robi jajecznicę na toście, szykuje pościel i ręcznik, trudno mi było uwierzyć, że to ta sama kobieta. Meredith, którą znałam wcześniej, mieszkała w pokazowym domu w Hawthorn. Pamiętam, jak matka mówiła, że kuzynka często kładzie się, by odpocząć po urządzanej u niej popołudniowej herbatce. Teraz, wręcz przeciwnie, doskonale radziła sobie ze wszystkim. Pościeliła mi łóżko w komórce na tyłach domku, zabudowanej niewiele szczelniej niż wiata. Sam dom zresztą należałoby raczej nazwać chatą. Miał cztery pomieszczenia: sypialnię, łazienkę, kuchnię i pokój dzienny. – Możesz zostać, póki nie staniesz na nogi – powiedziała Meredith. – Potem, obawiam się, będziesz musiała pójść swoją drogą. Wykarmić jeszcze dwie gęby – nie dam rady. Następne dwa tygodnie robiłam, co mogłam, by zasłużyć na swoje utrzymanie: szorowałam podłogi, przynosiłam zakupy ze sklepu, robiłam

pranie, naprawiałam odzież: przyszywałam guziki, podwijałam brzegi, wzmacniałam szwy. Zaprowadziłam porządek w spiżarni, kosiłam trawnik. Meredith widziała efekty moich wysiłków, ale ich nie komentowała. Plus był taki, że mając zajęcie, nie myślałam o tym, co nieuchronnie nadciągało. Nadal nie miałam pojęcia, czego się spodziewać podczas narodzin dziecka, a wspomnienie jęków dziewcząt we wczesnym stadium porodu, jakie słyszałam w Orchard House, wcale nie dodawało mi odwagi. W innym życiu, w wersji, gdzie rodziłabym jako mężatka i miałabym zamężne przyjaciółki, mogłabym je wypytać. Wielu moich znajomych wracało z Europy i na pewno zastanawiali się, gdzie zniknęłam. Wyobrażałam sobie, jak by to było, gdybym się z nimi skontaktowała, ja, z tym kolosalnym brzuchem albo już z noworodkiem na rękach. Nikt mnie nie musiał przekonywać, że dobrze by to się nie skończyło. Nawet moje najbliższe przyjaciółki nie znalazłyby dla mnie miejsca w swoim życiu. Nawet Cynthia. Wszystkie pochodziłyśmy z niewielkiej, na dodatek katolickiej, społeczności. Ogromny problem stanowiło już oddanie dziecka i powrót do starego życia, a powrót do niego z dzieckiem w ogóle nie wchodził w rachubę. Po wprowadzeniu się do Meredith napisałam do matki list, żeby wiedziała, co zdecydowałam i gdzie mieszkam. Długie dni po jego wysłaniu żyłam jak na rozżarzonych węglach, przekonana, że może w każdej chwili zjawić się, by siłą mnie zaciągnąć z powrotem do Orchard House. Nie przyjechała. Nawet nie odpisała. Wiedziałam, co oznacza takie milczenie. Pamiętałam listy od Meredith w moim domu, w koszu na śmieci, nieotwarte. „Nie ma potrzeby korespondować z kimś, kto już nie należy do naszego świata”, stwierdziłaby stanowczo matka, gdyby ktoś poruszył ten temat. Teraz najwyraźniej i ja przestałam należeć do jej świata. Dwa tygodnie po zamieszkaniu u kuzynki ojca obudziłam się z poczuciem, że gdzieś głęboko we mnie coś strzeliło. Noc była zimna, przez szpary w drzwiach wlewał się do wnętrza komórki blask księżyca, oświetlając wąskie łóżko. Między nogami miałam mokro. Oparta o zimną ścianę ledwo podniosłam się na nogi. Gdy wstałam, wypłynęło ze mnie więcej wody, a kiedy zrobiłam krok, jeszcze trochę. Wsunęłam stopy w kapcie, opatuliłam się podomką, na ile mogłam, i poszłam do przylegającej do domu wygódki. Jeszcze nie miałam bólów, więc nie

widziałam powodu, by budzić Meredith, zwłaszcza jeśli był to fałszywy alarm. Ściągnęłam majtki i usiadłam. Na tkaninie zobaczyłam trochę krwi, ale niedużo. Znacznie więcej było przejrzystej, bezwonnej wody. Gdy się jej przyglądałam, brzuch mi się napiął i stwardniał. Zaczęło się. Ku swemu ogromnemu zdumieniu wcale się nie bałam. *** Gdy dziesięć dni później wróciłam do Meredith, w komórce stała używana kołyska. Na łóżku leżała sterta tetrowych pieluch, dwa wydziergane z włóczki kaftaniki, dwie pary spodenek i wełniana czapeczka. Bardzo to było odległe od wyobrażeń, jakie miałam kiedyś na temat tego, jak będzie wyglądało moje przyjście do domu z pierwszym dzieckiem, a jednak zakręciły mi się w oczach łzy wzruszenia. – To absolutne minimum – powiedziała Meredith – i będzie musiało wystarczyć. Przez pierwsze tygodnie niespecjalnie angażowała się w opiekę nad Olliem, co mnie dziwiło, bo podbił jej serce bez dwóch zdań. Często przyłapywałam ją, jak z uśmiechem na twarzy zaglądała do kołyski (a rzadko się uśmiechała). – Możesz go potrzymać – powiedziałam któregoś razu, lecz ona gwałtownie potrząsnęła głową. – To nie moje zajęcie. Jeśli chodziło o moje zajęcia, sprawa została postawiona jasno. Jednym z nich była opieka nad dzieckiem, rzecz jasna, lecz istniały też inne. Jeżeli w samochodzie przedziurawiła się opona, to ja używałam podnośnika. Jeśli trzeba było wymienić żarówkę albo pójść gdzieś, by załatwić jakąś sprawę, ja to robiłam. Sprzątałam dom, robiłam pranie i zakupy, oczywiście z Olliem na rękach, bo nie stać nas było na wózek. Meredith nigdy mi za nic nie dziękowała, prosiła mnie jednak o wykonywanie różnych czynności w taki sposób, że czekałam na jej polecenia. („Możesz naprawić ten przeciekający zlew, dobrze ci idą drobne naprawy”. „Wejdź na dach i zobacz no, czy dasz radę zrobić coś z tą ułamaną dachówką”. „Trzeba te buty nareperować, znajdź, gdzie to zrobią najtaniej. Ty umiesz dopilnować, żeby to nie był rozbój w biały dzień”).

Powoli zaczęłam sobie uświadamiać, że miała rację. Świetnie organizowałam to, co było do zrobienia, niejedno sama potrafiłam naprawić i nie pozwalałam, żeby nas ograbiono. Po dwóch miesiącach wspólnego mieszkania właściwie już nie musiała mi mówić, co jest do zrobienia. Któregoś ranka, gdy Ollie miał mniej więcej dwa miesiące, zasnęłam w fotelu, chociaż powinnam była pójść do sklepu. W sobotę zamykano go w południe, a ja obiecałam Meredith, że upiekę na obiad kurczaka. Ollie jednak w nocy prawie nie spał, w dzień postanowiłam więc zdrzemnąć się kilka chwil, gdy usnął mi na piersiach. Obudziłam się gwałtownie tuż przed dwunastą. „Zaraz zamkną sklep!”. Skoczyłam na równe nogi, przełożyłam Olliego na ramię, drugą ręką już szukałam portmonetki. I właśnie w tamtej chwili zobaczyłam Meredith siedzącą przy kuchennym stole. Na nim leżał surowy kurczak. – Uznałam, że przyda ci się trochę snu – powiedziała. Niekiedy wieczorami zdarzało nam się rozmawiać. Spytałam ją kiedyś, jak to jest stracić męża, jak przetrwała zmiany. – To był najgorszy czas w moim życiu – odpowiedziała w zamyśleniu. – Przyjaciele nie chcieli mnie znać, rodzice się mnie wyrzekli. Richard zawarł ślub z Cindy niecały rok po rozwodzie i zamieszkali razem w naszym domu, podczas gdy ja harowałam w fabryce sześć dni w tygodniu. – To nie w porządku. – Na dodatek zarabiałam dwie trzecie tego, co dostawał mężczyzna, który robił dokładnie to samo, co ja. A wiesz dlaczego? Bo wychodzi się z założenia, że kobieta ma męża, który o nią zadba! – Zaśmiała się, a to zdarzało się nieczęsto. – Ale były też lepsze chwile. Miałam wtedy tak wiele do stracenia… Teraz wszystko, co mam, jest moją własnością. To warte więcej, niż się wydaje. Zaczynałam rozumieć, co miała na myśli. Gdy Ollie skończył trzy miesiące, Meredith powiedziała mi, żebym znalazła sobie pracę. – Ale co zrobię z dzieckiem? – Jeśli ktoś ma tu postanowić coś mądrego, to tylko ty. – Może znajdę jakąś pracę na noc? – zastanawiałam się po trzech bezsennych nocach, gdy usiłowałam coś wymyślić.

Wiedziałam, że Meredith we mnie wierzy, uważałam, że nie jest to osąd bezpodstawny, i nie zamierzałam jej zawieść. – Albo w weekendy? – kombinowałam. – Tylko co zrobisz z Olliem? – pytała niepewnie. – No, myślałam… – zacięłam się. – Sądziłam, że ty mi pomożesz. – Oczekujesz pomocy? Skarbie, nie mogłabym ci zrobić większej krzywdy. *** Opowiadam i opowiadam, aż w końcu Ghezala wie wszystko. O tym, jak napisałam do matki, że ma wnuka, lecz nie doczekałam się odpowiedzi. Jak co roku przesyłałam jej zdjęcie Olivera. Jak któregoś dnia wsiadłam do pociągu i pojechałam do rodzinnego domu sprawdzić, czy rodzice nadal tam mieszkają. Zobaczyłam samochód ojca zaparkowany na podjeździe, matka pieliła ogródek. Spojrzała na mnie, po czym opuściła słomkowy kapelusz, by zasłonić twarz, i wróciła do pielenia. To był ostatni raz, gdy ją widziałam. Na cztery lata przed jej śmiercią. A po pogrzebie mamy nigdy więcej nie zobaczyłam ojca. – Współczuję pani z całego serca – mówi Ghezala. – Cóż. Poszłam swoją drogą, założyłam własną rodzinę. Mam męża i dzieci. – Pani dzieci są nieszczęśliwe? Wzdycham. – To wina pieniędzy. To zawsze wina pieniędzy. – Pani dzieci chcą pani pieniędzy? – Naturalnie. – A pani nie chce dać? Uśmiecham się. Jest w sposobie mówienia Ghezali jakaś cudowna prostota. Żadnych podtekstów ani krytyki. Skłania mnie to do mówienia otwarcie. – Bieda i konieczność przetrwania bez pomocy rodziców dały mi ogromną siłę. Nauczyłam się, że potrafię. Jako matka uważam, że taka siła to najwspanialszy dar, jaki można przekazać dzieciom. W przeciwieństwie do pieniędzy nie można go roztrwonić. – Jest pani pewna swoich przekonań – mówi Ghezala.

– To nie takie proste. Nettie chce mieć dziecko, a nie może zajść w ciążę. Zapłodnienie in vitro jest kosztowne, córka oczekuje więc, że pomożemy jej w pokryciu tych wydatków. Zegar tyka, moja córka ma czterdzieści lat. A to jeszcze nie wszystko. Mam powody sądzić, że maż ją zdradza. Ghezala ma oczy wielkie jak spodki. – Czy ona o tym wie? – Nie mam pewności. Co dziwne, nie wiem, czy chciałaby wiedzieć. Oszalała na punkcie dziecka. To jedyny cel w jej życiu, nic innego się nie liczy. – Czyli nie powie jej pani o tym, ale zadba, żeby nie zaszła w ciążę, nie da jej pieniędzy? – Jak powiedziałam, mam wiele powodów, by nie pomagać jej finansowo, ale tak, rzeczywiście, nie chcę przykładać ręki do tego, by urodziła dziecko mężczyźnie, który zapewne ją zdradza. Już teraz ledwo sobie radzi. Nie zniosłabym, gdyby zrezygnowała z własnego życia, rzuciła pracę i w efekcie została sama z dzieckiem, kiedy mąż odejdzie od niej do innej kobiety. Patrzę na Ghezalę, czekam na jakąś mądrość, spostrzeżenie, choćby pytanie, ona jednak nic nie mówi, co jest, jak się orientuję, o wiele bardziej znaczącą odpowiedzią.

31

Lucy Teraźniejszość – Żadnych iPadów – zastrzegam. Odpowiada mi chóralny jęk. Dzieci akurat wróciły ze szkoły; w korytarzu leżą tornistry, w zlewie pojemniki na drugie śniadanie, na kanapie siedzą moje pociechy. – Idźcie się pobawić albo poczytać – zarządzam. Protestują naburmuszone, jak zawsze, aż zaczynam pytać siebie: po co to robię? Kogo w ogóle obchodzi, czy będą wbijały wzrok w ekran przez dwadzieścia cztery godziny na dobę; czy ich oczy nabiegną krwią i zrobią się kwadratowe; czy mózgi im zgniją? Nie ma to najmniejszego znaczenia. A mimo to, odruchowo, wciąż robię to, co dla mnie w tych dniach jest naturalne jak oddychanie: matkuję dzieciom mimo wszystkiego, co się wokół nas dzieje. Ollie natychmiast po powrocie z odczytania ostatniej woli zamknął się w gabinecie. W samochodzie niewiele mówił, tyle tylko, że jest w szoku i potrzebuje czasu na zastanowienie. Od śmierci Diany nie był w pracy i zaczyna mnie to martwić, tym bardziej że przez ostatni rok trudno go było stamtąd wyciągnąć, także wieczorami i w weekendy. Można by sądzić, że cztery lata po założeniu firmy powinien móc trochę ograniczyć wysiłek i zacząć cieszyć się sukcesami, ale oni zdają się wciąż gnać do osiągnięcia kolejnych celów. („Jak zdobędziemy tego klienta, będziemy mogli pojechać z dziećmi do Disneylandu”. „Jak podpiszemy ten kontrakt, otwieramy

szampana”). Tymczasem, chociaż zyskują klientów i podpisują kolejne kontrakty, a Ollie wciąż rekrutuje nowych kandydatów, to zyski ciągle pozostają dyskusyjne. Przed rokiem podpowiedziałam mężowi, by razem z Eamonem zrobił podsumowanie finansów, zestawienie przychodów i rozchodów. Spodobał mu się ten pomysł. Po powrocie z pracy powiedział, że Eamon wynajął księgowego, który zna się na rzeczy. W efekcie uzyskali radę, której kolega udzielał stale: „Więcej klientów = więcej pieniędzy”. Doskonała filozofia, ale w sytuacji, gdy Ollie był jedynym rekrutującym i spółka nie mogła sobie pozwolić na zatrudnienie nikogo dodatkowego, harował jak wół. A teraz, na dokładkę, wiadomość, że rodzice go wydziedziczyli, była kroplą przepełniającą czarę po kilku latach stresującej pracy. Z salonu słyszę, jak telefon męża zaczyna dzwonić i sygnał prawie natychmiast się urywa. Ollie najwyraźniej odrzucił rozmowę. Cały dzień tak robi. Oczami wyobraźni widzę go na krześle obrotowym, z głową opartą na biurku. Nigdy nie rozmawialiśmy o tym, że któregoś dnia dostaniemy pieniądze, wydawało nam się to w złym guście, ale nawet ja przyznaję, że od czasu do czasu myślałam o tym i dawało mi to poczucie bezpieczeństwa: nawet jeśli teraz byliśmy biedni, to nie musieliśmy się martwić o emeryturę. W głowie mi nigdy nie postało, że Diana mogłaby odciąć nas od pieniędzy. Ollie też najwyraźniej nie dopuszczał do siebie takiej możliwości. Nagle rozlega się donośne stukanie do drzwi. Żołądek podchodzi mi do gardła. Ostatnio kiedy ktoś dobija się do drzwi, przynosi złe wieści, a biorąc pod uwagę, z jaką siłą wali ten człowiek, nie należy się spodziewać niczego innego. Wolno idę do holu, przez okienko przy drzwiach widzę charakterystyczną granatową marynarkę Eamona. Otwieram drzwi gwałtownie, a on prostuje się, wypychając biodra do przodu. Na ustach ma grymas, który zapewne jest uśmiechem. – Cześć, Luce. – Eamon… Wszystko w porządku? Twarz ma ściągniętą, jest spięty, jakby lekko drżał, co jest niepokojące. – Jasne, oczywiście. Wszystko w porządku. Fantastycznie. Fantastycznie.

Ollie też zaczął używać tego słowa od czasu partnerstwa z Eamonem, głównie przez telefon. („Absolutnie fantastycznie, a co u ciebie, Steve? To fantastycznie!”. Pewnie na szkoleniu z technik współpracy ktoś im powiedział, że ważne jest podtrzymywanie odpowiedniego wrażenia. Człowiek musi być fantastyczny). – Ollie w domu? Ollie już stoi za mną, czuję go za plecami, nie muszę sprawdzać. Odsuwam się o krok i patrzę, jak dwaj mężczyźni mierzą się wzrokiem, wściekli i nabuzowani niczym dzikie koty. – Siema – mówi Ollie bez uśmiechu. – Siema – odpowiada Eamon równie lodowato. – Wybacz najście. Musimy zamienić słowo. Ollie odwraca się, rusza korytarzem, kolega depcze mu po piętach. Ja czuję nagłą potrzebę, by iść za nimi, żądać informacji, co tu się dzieje, do cholery, ale Ollie zamyka drzwi gabinetu. – Mamoooo! Podskakuję. To Harriet. Stoi za mną, jest wyraźnie zbulwersowana. – No? – Archie włączył iPada! – Ach, tak. Idę do salonu. Edie zdołała włączyć telewizor i z otwartą buzią ogląda program edukacyjny dla dzieci Play School. – Gdzie on jest? – pytam. – Schował się na łóżku! – zawodzi Harriet. – Maaaamooooo… Tak się nie robi! Podążam za nią do pokoju Archiego, gdzie córka oskarżycielskim gestem wskazuje podejrzany wzgórek na łóżku. Ściągam z niego koc, syn podnosi na mnie spojrzenie pełne skruchy. – Powiedziałam: żadnych iPadów – podkreślam stanowczo. W tej samej chwili postanawiam przemyśleć kwestię ekranów raz jeszcze. Naprawdę przydałaby mi się chwila spokoju na uporządkowanie myśli, nie mówiąc o podsłuchaniu rozmowy między Olliem i Eamonem. – Teraz jest mój, do końca dnia! – woła Harriet, rzucając się po iPada. – Nic z tego! – wrzeszczy Archie. Chwytam przedmiot sporu i wychodzę z pokoju. Dzieci drepczą tuż za mną przez cały korytarz: spójny, spleciony kłąb furii. Przechodzę pod

drzwiami gabinetu. Nie muszę wytężać słuchu, by usłyszeć huk uderzającej w coś pięści. W ścianę? W biurko? Potem rozlega się głos Olliego. – A skąd miałem to wiedzieć, do ciężkiej cholery?! Dzieci zamierają, ja skupiam się na zachowaniu neutralnego wyrazu twarzy. Zagarniam oboje i popycham w stronę salonu. – Pieprzysz! – wrzeszczy Eamon. – Zwyczajnie pieprzysz! Słychać przerażający hurgot, dzieci i ja zatrzymujemy się jak wrośnięci w ziemię, w tej samej chwili drzwi gabinetu odskakują i wypada z nich Eamon. Ollie obiema rękami ściska go za gardło.

32

Lucy Przeszłość Naprawdę nie ma w życiu nic gorszego niż konieczność proszenia o pomoc, gdy człowiek usiłuje pozostać wierny swoim racjom moralnym. Od Gwiazdki minęły trzy miesiące, trwa upalne lato, to ten czas, gdy ma się wrażenie, że ono już nigdy nie odpuści, gdy ludzie przychodzą do sklepów w kostiumach kąpielowych i klapkach plażowych, kupują arbuzy, szynkę, pieczywo i kremy z filtrem. Ja też chętnie poszłabym do sklepu (bo jest tam klimatyzacja), ale czuję się tak fatalnie, że nie mam siły nawet podnieść głowy. I do tego jestem w ósmym tygodniu ciąży. Gdyby nie Harriet, jakoś dałabym radę. Archie mógłby na okrągło oglądać Wiggles, przypomina sobie o mnie dopiero wtedy, kiedy jest głodny, ale dziesięciomiesięczna Harriet nie opanowała jeszcze sztuki nieprzerwanego patrzenia w ekran. Ollie obiecał wrócić jak najszybciej, ma jednak w pracy dzień wypełniony spotkaniami. Tata wyjechał na tydzień do Portarlingtonu. Rozważam wynajęcie niani z agencji, ale płakać mi się chce, gdy pomyślę o kosztach, ostatnio każdego centa obracamy trzy razy… W końcu uświadamiam sobie, że nie pozostaje mi nic innego, jak zadzwonić do Diany. – Halo? – zawsze odbiera takim tonem, jakby się jej przeszkadzało. Leżę na plecach na podłodze, Archie siedzi mi na nogach, a Harriet systematycznie uderza mnie w głowę jakąś zabawką. – Cześć, Diano. Co u ciebie?

– Lucy? – Krótka pauza. – Jesteś chora? Szybko przeszła do sedna. – Rzeczywiście. Dlatego dzwonię. Mam grypę, czuję się paskudnie. Postanowiłam nie zawiadamiać jej o ciąży, póki nie miną trzy miesiące. Przy poprzednich nie mogłam się doczekać, kiedy jej powiem, sądziłam, że zrobię jej przyjemność, wcześnie dopuszczając ją do tajemnicy, ale i za pierwszym, i za drugim razem zaledwie uśmiechnęła się i zapewniła, że nikomu niczego nie zdradzi, póki nie minie najbardziej niebezpieczny okres. Żadnych gratulacji. Żadnych uścisków. (Co dziwne, podczas obu ciąż systematycznie podrzucała mi winogrona). Dlatego tym razem zdecydowałam, że dowie się po trzecim miesiącu, jak wszyscy. – I potrzebujesz pomocy przy dzieciach. To nie pytanie ani propozycja, chociaż muszę przyznać, że podoba mi się, iż nie marnuje czasu. – Tak. Słyszę w tle jakieś szelesty, może sprawdza kalendarz. Na pewno ma mnóstwo umówionych spotkań, ale wciąż kurczowo trzymam się nadziei, że znajdzie jakieś wolne pół godziny („między czternastą trzydzieści a piętnastą, ale dosłownie do piętnastej, bo potem muszę zawieźć wózek dziecięcy na drugi koniec miasta, a chciałabym wrócić przed popołudniowymi korkami”). Cóż, nie mam dumy ani honoru, z takiej pomocy też chętnie skorzystam. Zamierzam schwytać w locie każdą okazję, jaka mi się nasunie. – Jestem wolna – mówi po chwili. – Już jadę po dzieci. Mrugam z niedowierzaniem. – Przyjedziesz po nie? – Tylko jeszcze coś podrzucę, to nie potrwa długo. Będę za jakąś godzinę. Gdy Diana stuka do drzwi, w dalszym ciągu leżę, ale wspięłam się na kanapę. Archie tkwi przyklejony do iPada, Harriet siedzi mi na brzuchu, głośno domagając się uwagi. Podłoga jest zarzucona poduszkami, a na stoliku pełno okruchów po tostach, talerze, kubki, a także, co dziwne, jeden z moich ślubnych pantofli (te dzieciaki!). Nie próbuję zatuszować bałaganu. Sił wystarcza mi tylko na otwarcie drzwi. Teściowa ma siatkę z lekarstwami. – Zahaczyłam o aptekę. Wzięłam lemsip. Zdaje się, że jest tam głównie paracetamol, ale mnie zwykle pomaga. I jeszcze tabletki na grypę. Weź

dwie od razu po naszym wyjściu i idź spać. – Bierze na ręce Harriet. – A ja spakuję dzieci. Kręci się po domu, znajduje torbę przeznaczoną na weekendowe wyjazdy i zapełnia dziecięcymi ubrankami. Butelki, mleko w proszku i dwa słoiczki z papkami wkłada zręcznie do siatki na pieluchy, po chwili lądują tam również pieluszki, mokre chusteczki i smoczki. Ja jestem kompletnie bezradna. Leżę i patrzę. – Dzieci – odzywa się po napełnieniu dwóch pakunków. – Dzisiaj nocujecie u babci. Wieść jest na tyle ekscytująca, że odrywa Archiego od iPada. Nocowanie u babci? Diana nigdy dotąd nie zabierała wnuków na noc. Nawet jego. Takie noclegi zdarzały się tylko w moich marzeniach. Najwyraźniej były także pragnieniem Archiego, bo nagle zaczyna biegać w koło. Mój syn uwielbia dom Toma i Diany. Są tam rewelacyjne warunki do zabawy w chowanego, a przy tym najwyraźniej nie przeszkadza mu stały monolog babci przypominającej, że ma niczego nie dotykać, bo zniszczy. Ja martwię się o schody – marmurowe, rzecz jasna, chodzi mi jednak o Harriet, bo właśnie zaczęła raczkować. W obecnej sytuacji uznaję jednak, że warto zaryzykować. – Pilnuj Harriet przy schodach – mówię, gdy Diana zabiera dzieci. Nagle uświadamiam sobie, że jej nie podziękowałam. Otwieram usta, lecz w tym momencie przychodzi mi do głowy inna myśl: – I nie wpuszczaj ich na basen! Można mnie nazwać wariatką, proszę bardzo, ale przeraża mnie sama myśl o dzieciach w pobliżu wody. Tom i Diana mają w domu basen – jakżeby inaczej – a na dodatek udało im się obejść przepisy dotyczące obowiązkowego płotka: zamontowali drzwi, które zamykają się automatycznie i mają wysoko umieszczone klamki. Niby wszystko jest w porządku, tyle że Archie uwielbia chodzić nad basen i patrzeć na ogromne akwarium – jasna sprawa – więc gdyby Diana spuściła go z oka, zajęta Harriet, to… Nawet nie chcę myśleć, co mogłoby się wydarzyć. – Żadnego wchodzenia na basen – zgadza się Diana i razem z dziećmi znika za drzwiami. Wtedy uświadamiam sobie, że w końcu jej nie podziękowałam. ***

Śpię. To wszechogarniający jak otchłań rozkoszny orgazm snu. Właśnie takie rzeczy robi z człowiekiem ciąża. Nie spałam tak od lat. Sny mam dziwne i niestałe. Co parę godzin budzę się jedynie po to, by sobie uświadomić, że nie ma ze mną dzieci i mogę znowu spać, w nieskończoność. Luksus nie z tej ziemi. Napawam się każdą sekundą. Około siedemnastej, po kolejnym przebudzeniu, dzwoni telefon. Podrywam go z nocnego stolika i przyciskam do ucha, oczy wciąż mam zamknięte. – Halo? – Brzmi to jak „nnnooo”. – Lucy? Otwieram oczy. To Diana, wiem od razu, chociaż jej głos brzmi inaczej niż zwykle, jest wyższy. – Tak? – Słyszę z oddalenia nieznajome głosy, mówią coś z naciskiem. Zimny dreszcz przechodzi mi po plecach, strumyk lodowatej wody. Podpieram się na łokciach. – Co się dzieje? – pytam. – Co się stało? – Jesteśmy w drodze do szpitala. – W jej głosie słychać strach. – Musisz przyjechać.

33

Lucy Teraźniejszość Eamon zniknął. Na szczęście nie musiałam rozdzielać walczących: Ollie na nasz widok puścił go, a on wyprostował się i pomaszerował do drzwi. Mąż też się wyprostował i bez słowa wrócił do gabinetu. Zostawiłam go w spokoju, ale nie na długo: gdy tylko posadziłam dzieci przed ekranami, stanowczo zastukałam do drzwi. – Wejdź. Siedzi na krześle, łokcie ma oparte na kolanach, twarz ukrytą w dłoniach. Nie podnosi na mnie wzroku. – Co się dzieje? – pytam. Nadal siedzi ze spuszczoną głową, nie robi nic, by mnie uspokoić. Przywołuję w myślach, co o nim wiem: na śniadanie jada suche płatki, bez mleka. Śpi nago cały rok na okrągło. Nie znosi selera tak bardzo, że od drzwi potrafi stwierdzić, czy to warzywo jest w domu. Najwyraźniej jednak jest też mnóstwo rzeczy, których o nim nie wiem. – Tak mi przykro – szepcze. – Dlaczego ci przykro? W końcu podnosi wzrok. Twarz ma mokrą od łez. Moje myśli galopują, wyobrażam sobie najgorsze. Bardzo szybko strach przybiera konkretny kształt: widzę Olliego, jak przyciska do twarzy matki wyszywaną złotą nicią poduszkę.

Czy to możliwe? Mnie na pewno Diana doprowadzała do reakcji, o jakie bym siebie nigdy nie podejrzewała. Mąż nabiera tchu. – Przykro mi, bo jesteśmy zrujnowani. Mija chwila, nim pojawia się ulga, ale gdy już nadciąga, zalewa mnie całkowicie. Opadam na kolana, biorę w dłonie ręce męża. Są spocone i gorące, a ja je całuję. – Och, Ollie! Nie, nie jesteśmy zrujnowani. Owszem, nie dostaliśmy milionów w spadku, ale nie jesteśmy zrujnowani. Jakoś żyliśmy do tej pory, więc i dalej damy sobie radę. Nie trzeba nam wiele. Mija chwila ciszy. Ollie wpatruje się w podłogę. – Co jest? – pytam. – Nie chodzi o spadek. Szczerze mówiąc, miałem nadzieję, że dzięki spadkowi się wygrzebiemy, ale… – Milknie. Odruchowo wracam pamięcią wstecz, przypomina mi się wyciąg bankowy otwarty przed kilkoma dniami. Ogromna suma, ten debet na samym dole. Strach zaczyna wpełzać mi do piersi. – Spółka? Mąż kiwa głową. – Jest bardzo źle? – Bardzo. Pogrążyliśmy się w pierwszym roku, kiedy rozkręcaliśmy interes. A teraz, przyznaję, nie mam pojęcia, na co tak dużo wydaliśmy, pieniądze po prostu wypływają z konta. Siadam na piętach. – Zdobywaliśmy wciąż nowe kontrakty, harowałem jak wół. I zarabialiśmy. Naprawdę. Może nie fortunę, ale wystarczająco dużo, jak mi się wydawało. Powinienem był bardziej mieć oko na wydatki, ale sądziłem, że Eamon ich pilnuje. – Przeciąga ręką po włosach. – Gdy mama zmarła, myślałem, że spłacimy długi i skończymy z tym biznesem raz na zawsze. A teraz… – …teraz nie mamy nic. Spowija nas cisza. Podnoszę dłoń do skroni. Czyli nie tylko nie odziedziczyliśmy milionów dolarów, lecz także tkwimy w długach po uszy. – A Eamon nie ma pieniędzy, które mógłby zainwestować? – pytam. – On też liczył na mój spadek. Planowaliśmy zlikwidować dług, żeby firma mogła dalej działać.

Zamykam oczy. Słyszę dźwięki z Ulicy Sezamkowej, irytującej melodyjki z jednej z gier Archiego na iPada. – A oszczędności? – Przepadły dawno temu. – Ollie płacze rzewnymi łzami. – Mamy ogromny dług. Tata nie żyje. Mama nie żyje. Nikt nam nie pomoże. Jestem na niego wściekła, przysuwam się jednak i obejmuję go za szyję. Ma rację, nikt nam nie pomoże. Zabawne, właśnie tego zawsze chciała Diana.

34

Diana Przeszłość Rzeczywiście, od początku planowałam pozwolić Archiemu popływać. Tak, słyszałam doskonale, co powiedziała Lucy, ale nie widziałam powodu, by mu zabraniać. Przecież nie zamierzałam spuszczać go z oczu. Zanim wnuk zaczął mówić zrozumiale i nie zachodziło jeszcze ryzyko, że się wygada, pozwalałam mu na wiele rzeczy, których Lucy by nie pochwalała. Nie po to, by zrobić jej na złość. Po prostu o różne sprawy martwiła się całkiem niepotrzebnie. – Przypilnuj, żeby miał na sobie kurtkę – powtarzała zawsze, gdy wychodziłam z wnukiem. Kiwałam zgodnie głową, ale gdy w parku ją zrzucał, nie biegałam za nim i nie kazałam mu jej wkładać. Lepiej było zdać się na naturalne konsekwencje: jeśli dziecku jest zimno, to samo wkłada kurtkę. – Czy spał po trzynastej? Dwie godziny? – pytała zazwyczaj. – Dobra drzemka nie jest zła – odpowiadałam. Wielkie mi halo o zwykłe drzemki. – Żadnego śmieciowego jedzenia – nakazywała, gdy zabierałam go do kina, ale czy można pozbawić dziecko popcornu albo loda, gdy idzie z babcią na film? Najwyraźniej jednak wiedziała, co mówi, a ja powinnam była jej słuchać. Archie przez cały dzień błagał, żeby go puścić na basen. I w sumie, czemu nie. Sama miałam ochotę na kąpiel i przecież tak czy inaczej nie

zostawiłabym go bez opieki. Zamierzałam wsadzić go potem pod prysznic i położyć do łóżka, spałby jak zabity, a Lucy o niczym by nie wiedziała. Tak to sobie wyobrażałam. A teraz jesteśmy w szpitalu. Byłam przekonana, że zrobiłam wszystko, jak należy. Zaczekałam, aż Tom wróci do domu. Harriet jest jeszcze za mała na pływanie. Zresztą nie poradziłabym sobie z dwójką dzieci w basenie. – Potrzymasz ją – poprosiłam Toma, gdy wszedł – żebym mogła popływać z Archiem? Jak na dziadka, który uwielbia przytulać wnuczęta, wykazał zdumiewająco mało entuzjazmu. – A może bym ją powoził w spacerówce? – Na pewno woli, żeby dziadek ponosił ją na rączkach. Archie był już rozebrany, biegł do basenu, zostawiając za sobą szlak z ubrań. – Nie tak szybko! – zawołałam. Podłogę mamy z wapienia; kiedy jest mokra, można się na niej pośliznąć. W jednym końcu pomieszczenia znajduje się ogromne akwarium, moim zdaniem instalowanie go było stanowczą przesadą, lecz Tom na nie nalegał, a dzieci je kochają. – Postój z Harriet przy akwarium – powiedziałam. – Popatrzy sobie na rybki. Tom wykonał moje polecenie bez większego zapału. Był w dziwnym nastroju. Wyraźnie coś go martwiło, a ja nie miałam pojęcia co. Nałożyłam Archiemu na ramiona nadmuchiwane rękawki i malec skoczył do wody. Ja, znacznie wolniej, zeszłam po stopniach. Tom z Harriet na rękach podszedł do akwarium. Mała to pulpecik, jest znacznie niższa i pulchniejsza niż brat w jej wieku. Patrzyłam, jak energicznie kopie tłuściutkimi nóżkami, z przejęciem obserwując rybki. – Patrz, Dido! – zawołał Archie. Udał, że idzie brzegiem i przypadkiem wpada do wody. Zabawny dzieciak. Zerknęłam na Toma stojącego przy końcu basenu i spostrzegłam, że trzyma Harriet jakoś dziwnie, z wysiłkiem przyciska ją do klatki piersiowej samymi przedramionami. Zanim zorientowałam się, że dziecko wysuwa mu się z objęć, było już za późno. Zostało mi do pokonania jeszcze kilka

metrów, gdy Harriet rzeczywiście wysunęła mu się z rąk i uderzyła głową o posadzkę. Rozległ się trzask. *** W karetce śpiewam Stary Donald farmę miał. – Stary Donald farmę miał, ija, ija, o! Krew. Dużo krwi. Głowa zawsze bardzo krwawi; pamiętam, jak ktoś mi to kiedyś tłumaczył: jest na niej dużo naczyń krwionośnych, tuż pod skórą… Lub coś w tym rodzaju. – A na farmie krowę miał… Harriet jest przytomna, to dobry znak, a równocześnie strasznie nieszczęśliwa; dwa razy wymiotowała, na głowie ma ogromny siniak. Wydaje się trochę senna, ale właśnie czas na drzemkę. Ratownik powiedział, żebym nie dała jej zasnąć, dlatego śpiewam. – …pieska miał, ija, ija, o. Dziwne, jakimi ścieżkami błądzą ludzkie myśli. Moje, od faktu, że może wyrządziłam wnuczce krzywdę na całe życie, dryfują w stronę pytania: dlaczego Tom ją upuścił. I bez przerwy wracam do kwestii, co mam powiedzieć Lucy. Wiem, jak to jest, kiedy się słyszy, że nie zobaczy się więcej swojego dziecka. Pamiętam to jak wczoraj. Nie zniosę, żeby przeze mnie usłyszała te słowa. Muskam mięciuteńkie, niemowlęce włoski Harriet. – Ija, ija, o! *** Lucy i Ollie zjawiają się w szpitalu w kompletnym obłędzie. Ollie ma na sobie garnitur bez marynarki – na pewno wypadł z biura w takim pośpiechu, że nie zdążył jej nałożyć. Synowa jest ubrana w dres, w którym zostawiłam ją, wychodząc rano z dziećmi. Ranek wydaje się odległy o całe wieki. – Lucy – zaczynam, ale ona mnie nie zauważa, podbiega do Harriet. Kulę się ze strachu. Dziewuszka wygląda okropnie. Główkę ma obandażowaną, a przez gazę przesiąka krew. Lucy cofa się przerażona. – Ona jest nieprzytomna?

W pierwszej chwili odnoszę wrażenie, że to pytanie jest skierowane do mnie, lecz dostrzegam w drzwiach zmęczoną lekarkę. Kobieta ma na sobie strój chirurga, na szyi zawieszone okulary na łańcuszku. – Pani córeczka została uśpiona do rezonansu magnetycznego. Robimy tak z małymi dziećmi, bo w czasie badania nie wolno się ruszać. Proszę postarać się uspokoić. – Po co jej rezonans magnetyczny? – Na wszelki wypadek. Doszło do wgniecenia czaszki. Może być konieczna operacja uniesienia kości, żeby zapobiec uciskowi na mózg. Musimy też sprawdzić, czy nie ma żadnych uszkodzeń – stłuczeń albo krwiaków – tłumaczy lekarka – co może się zdarzyć przy wgnieceniu. Córeczka wymiotowała w karetce, trzeba zyskać pewność, że niczego nie przeoczyliśmy. Istnieje szansa, że wszystko dobrze się skończy, ale przy urazach głowy ostrożności nigdy za wiele. Dochodzi do jakiegoś poruszenia przy drzwiach, to pielęgniarka gestami przyzywa lekarkę. Ta kiwa jej głową, po czym zwraca się jeszcze do Lucy. – Sprawdzę, czy wszystko gotowe, i wrócimy po Harriet. Synowa odwraca się do córeczki, Ollie staje przy niej, a ona wtedy ściska go za przedramię. – Lucy – odzywam się, lecz ucisza mnie podniesieniem ręki. – Dlaczego byliście przy basenie? Nawet się do mnie nie odwraca. – Przepraszam cię, wiem, że zabroniłaś pływania. Po prostu wydawało mi się… – Że wiesz lepiej? – Teraz się do mnie obraca, z furią w oczach. – Że masz prawo zmieniać moje decyzje dotyczące moich dzieci. – Nie potrafię wyrazić, jak bardzo mi przykro. Przepraszam cię z całego serca, ale stało się. Stało się i już się nie odstanie, więc najlepiej, żebyśmy… – Żebyśmy co? – Z ust Lucy wydobywa się coś na kształt prychnięcia, a może parsknięcia śmiechem. – Puściły to w niepamięć? – Właściwie… – Słyszałaś, co powiedziała lekarka. Harriet będzie miała rezonans magnetyczny. Moja córka mogła umrzeć, ponieważ uważałaś, że lepiej niż ja wiesz, czego trzeba moim dzieciom. – Robi krok w moją stronę.

Lucy zwykle jest w ciągłym ruchu, jak dziecko. Teraz jednak emanuje od niej złowieszczy spokój. Cofam się o krok. – Nigdy nie byłyśmy sobie bliskie – mówi. – W dniu ślubu, kiedy dałaś mi naszyjnik, przez chwilę sądziłam, że to się zmieni. Uznałaś jednak za konieczne, by podkreślić, że mam ci go oddać, chociaż doskonale o tym wiedziałam. Ale nie, ty musiałaś potraktować mnie jak złodziejkę. Jeśli miałaś zamiar zyskać w ten sposób moją sympatię, to ci nie wyszło. – Robi następny krok. – Kiedy prosiliśmy cię o pomoc, o pieniądze na tę kurną chatę, potraktowałaś mnie jak łowczynię fortun, jakbym wyszła za twojego syna dla pieniędzy. A wiesz co? Ja wcale tych pieniędzy nie chciałam. To był pomysł Olliego. – Cała dygocze. – Kiedy ledwo żywa opiekowałam się pierwszym noworodkiem, przyniosłaś mi surowego kurczaka. Surowego! – Dosłownie widać błyskawice w jej umyśle: iskrzenie, metal uderzający o metal, wspomnienie o wspomnienie. Wyrastają na trąbę cyklonu, znacznie potężniejsze razem niż każde z osobna. – A teraz moje dziecko może przez ciebie mieć uszkodzony mózg. Nie, tego nie da się puścić w niepamięć. – Lucy – odzywa się Ollie. Prawie zapomniałam, że i on tu jest. Gdzieś w zakamarkach umysłu formuje mi się myśl, że jest owocem mojego łona, a przecież stał się prawie nieistotny. On, Tom i Patrick są jak tryby i szprychy, ale to Lucy, Nettie i ja jesteśmy kołami. – Lucy – powtarza – uspokój się, kochanie. Synowa robi następny krok w moją stronę, w drzwiach staje pielęgniarka. – Czy wszystko tutaj w porządku? – Lucy… – Unoszę ręce. – Weź głęboki oddech. Ona gwałtownie wypycha przed siebie rękę, z dłonią otwartą jak znak stopu. Trafia nią w moją dłoń. Zataczam się do tyłu, czuję ostry ból w kostce i upadam, twardo. – Potrzebna ochrona – słyszę. Synowa znika, a nade mną, blisko, pojawiają się jacyś obcy ludzie. – Mamo? Wszystko w porządku? – Potrzebny lekarz! – Mamo, nic ci nie jest? – Proszę jej nie podnosić. – Po co tyle szumu? Nic mi się nie stało.

Zdaje się, że leżę na podłodze. Przed oczami mam roztańczone barwy. A potem zapada ciemność.

35

Lucy Teraźniejszość Wkładam na pogrzeb wisiorek od Diany, ten, który pożyczyła mi na ślub. Przekazała mi go w testamencie. Dziś rano, gdy wysunęłam ten drobiazg z koperty, znalazłam przy nim krótką wiadomość: „Tym razem nie będziesz musiała go oddawać”. Jedno o Dianie można powiedzieć na pewno: miała nietuzinkowe poczucie humoru. Na to konto zamierzałam ubrać się w jaskraworóżową sukienkę, w końcu padło jednak na zwykłą małą czarną. Coś jest w tej czerni na pogrzebach, ale przynajmniej włożyłam jaskraworóżowe sandały na koturnach. Przed domem pogrzebowym jest mnóstwo ludzi, którzy mnie kojarzą; opowiadają o spotkaniu w Sorrento albo na przyjęciu z okazji sześćdziesiątych urodzin Toma czy innej, podobnej. Uśmiecham się, potakuję, pytam o rodzinę, takie rozmówki towarzyskie są jednak boleśnie ograniczone. Raptem wszystkie zwykłe tematy znikają, uważane za zbyt trywialne, poza, o dziwo, pogodą, o której na pogrzebach dyskutuje się całkiem swobodnie, bo i rzeczywiście jest to jedna z niewielu naprawdę bezpiecznych kwestii. „Słońce żegna dzisiaj Dianę” albo nawet: „Niebo po niej płacze” (interesujące, swoją drogą, bo akurat ani słońce nie świeci, ani niebo nie płacze, jest zwyczajny szary dzień; zastanawiam się mimochodem, co właściwie miałoby to powiedzieć o teściowej).

Nettie jest w nieszczególnej formie, nic dziwnego. Wystroiła się w kremową sukienkę z podniesionym stanem, do tego ma brązowe skórzane koturny, ale wygląda na przybitą i zmęczoną. Co jakiś czas łzy płyną jej po twarzy. Chętnie bym ją pocieszyła, lecz nie przyjęła wsparcia nawet od Patricka, który stoi przy niej, całkiem zbędny, uśmiechając się uprzejmie do żałobników składających kondolencje. Dzieci plączą mi się pod nogami, jednocześnie znudzone i podekscytowane. Podszczypują się i popychają nawzajem, ale przynajmniej nie hałasują, bo dałam im garść żelkowych misiów, które przewidująco zabrałam do torebki. Wnętrze domu pogrzebowego wypełnia tłum typowych przedstawicieli klasy średniej w okolicach siedemdziesiątki. Na tym tle uwagę przyciągają ciemniejsze twarze, zapewne uchodźczyń, z którymi Diana pracowała. Po drodze do naszych miejsc w pierwszym rzędzie zauważam Eamona. Jeśli dobrze widzę, nie zostały mu żadne ślady po starciu z Olliem, chyba żeby za taki uznać wyraz niepewnego buntu na twarzy. Miałabym wątpliwość, po co w ogóle przyszedł, gdybym nie wiedziała, że chodzi o wywarcie dobrego wrażenia. Są Jones i Ahmed, co mnie zaskakuje. Oboje w czarnych garniturach, powinni więc wyglądać jak wszyscy inni żałobnicy, lecz jest w nich coś takiego, co głośno woła: „gliny!”. A może tylko ja odczuwam ich obecność, jakby mi mrówki maszerowały po plecach. Nabożeństwo jest nudne i wlecze się niemiłosiernie, głównie ze względu na brak hymnów. Ollie wygłasza mowę pogrzebową, możliwie najserdeczniejszą, czyli dość ogólnikową. Naszpikowaną zapewnieniami o miłości, wspomnieniami, jak to Diana pomagała charytatywnie. Bezwiednie przypominam sobie, co mówił, żegnając ojca. Wszyscy płakali. Olliemu tak ściskało się gardło, że w efekcie większość czasu przestałam obok męża, podtrzymując go pod ramię. Tym razem zaledwie temu i owemu zwilgotniały oczy. Próbuję sobie wyobrazić, co ja bym powiedziała, gdyby to była moja rola. Przyglądam się fotografii ustawionej na trumnie. Diana ma na niej uniesioną brodę, czujne spojrzenie, kąciki ust lekko w górze, w najlżejszym z uśmiechów. Cała ona. Czuję coś… Trudno mi uwierzyć, że już nigdy więcej nie zobaczę tego ostrożnego uśmiechu. I równie trudno mi pojąć, że nie opuściła tego świata na własnych warunkach.

Coś się ze mną dzieje, narasta we mnie jakieś drżenie, które z wolna przechodzi w dygot i wzbiera mi w piersiach koniecznością krzyku. Kładę dłoń na ustach, wyrywa mi się jednak szloch, rozdzierająco głośny. Dzieci spoglądają na mnie z ciekawością. Ollie robi pauzę, marszczy czoło. Usiłuję wziąć się w garść, ale to jest jak rozpędzony pociąg. Zginam się wpół, nagle przywalona tym strasznym uczuciem. Czarną, nieodwołalną rozpaczą. Świadomością straty. *** Ollie i Patrick niosą trumnę wraz z dwoma przyjaciółmi Toma. Pozostali dwaj mężczyźni – najwyraźniej musi być ich sześciu – to pracownicy zakładu pogrzebowego. Przelatuje mi przez głowę, że tę rolę chyba należałoby powierzyć Nettie i mnie, ale ponieważ nikt mnie o to nie prosił, zakładam, że ona też nie dostała takiej propozycji. I tak Diana zostaje wyniesiona z domu pogrzebowego i złożona na karawanie, a my jesteśmy zmuszeni przez następne czterdzieści pięć minut znów prowadzić niezobowiązującą wymianę zdań. Moje dzieci szaleją w tym czasie na trawniku, jakby były na garden party. Harriet wspięła się na drzewo i siedzi tam razem z jakąś dziewczynką, którą widziałam wcześniej. Może to wnuczka jednego z przyjaciół Diany. Brzegi sukienek obie mają ciężkie od brudu. Przybyli zaczynają odpływać strumykami, w większości jadą do wynajętej salki w hotelu Półksiężyc, gdzie po południu ustawiliśmy tace z kanapkami oraz napoje. Są jednak i tacy, którzy nie kierują się do Półksiężyca; zostają przy nas, by złożyć kondolencje. Wyrazy współczucia, jedne za drugimi, przyjmowane na trzeźwo, szczerze mówiąc, są wyczerpujące. Ollie z pewnością właśnie tak uważa, sądząc po jego wyrazie twarzy, dlatego mówię mu, by pojechał już do salki i zostawił mi pożegnanie ostatnich gości. – A co z dziećmi? – pyta. – Zajmę się nimi. Idź. W końcu odchodzi, załapuje się do samochodu z jakimś dawnym przyjacielem Toma. A ja stoję. Edie wisi mi na nodze, gdy zbliża się do mnie młoda kobieta. Jest ode mnie młodsza jakieś pięć, może nawet dziesięć lat, ma

beżowobrązową skórę. Towarzyszący jej mężczyzna wydaje mi się znajomy. – Pani jest Lucy – odzywa się kobieta. – Tak – odpowiadam, przenosząc na nią spojrzenie. Chyba nigdy jej nie widziałam, jednak spotkałam dzisiaj wiele osób, których nie rozpoznałam, choć powinnam była. – Czy my się znamy? – Widziałam pani zdjęcie u Diany. – Uśmiecha się. Ma na sobie czarną sukienkę z długimi rękawami, czarne wysokie buty i szmaragdową apaszkę. – Nazywam się Ghezala. A to mój mąż, Hakem. – Miło mi. Jak państwo poznali Dianę? – Kiedy dotarliśmy do Australii, byłam w ciąży. Diana bardzo mi pomogła. Była przy mnie, gdy rodziłam pierwsze dziecko. Syna, Aarasha. Przyszedł na świat na kuchennej posadzce. – To pani! – wyrywa mi się. – Pamiętam, słyszałam o tym. – Trudno wymazać z pamięci zasłyszaną scenę, obraz Diany na podłodze, w dodatku odbierającej poród. – Była wspaniałą osobą. – A co pani robi? – pyta Hakem. – W tej chwili wychowuję dzieci. Dzisiaj często słyszę to pytanie („Co planujesz dalej, Lucy? Czym się zajmiesz teraz, skoro już macie wszystkich w domu?”). Zazwyczaj nie przejmuję się cudzymi opiniami, lecz w naszej nowej sytuacji – całkowitego bankructwa – i wziąwszy pod uwagę rozmiary długu, cóż, faktycznie muszę się zastanowić, co dalej. Co teraz ze sobą zrobić. Byłam tak zdecydowana pójść w ślady swojej mamy i grać rolę niepracującej matki, że nigdy nie przyszło mi do głowy, by kwestionować ten wybór. Teraz nagle muszę go podważyć i zmienić. – Kiedyś, dawno temu, rekrutowałam… – To sprawa rodzinna – przerywa mi Hakem. – Kilka lat temu, kiedy nigdzie w tym kraju nie mogłem się dostać nawet na rozmowę kwalifikacyjną, pani Diana znalazła mi pracę. Dzięki niej znów jestem inżynierem. W tej chwili uświadamiam sobie, skąd go znam. Był kiedyś u Diany. Słyszałam, jak jej dziękował, wyrażał wdzięczność. Pamiętam, że go zbyła, jakby nie stało się nic szczególnego.

– Akurat wczoraj mąż i ja zostaliśmy poproszeni o zajęcie miejsc w zarządzie organizacji charytatywnej stworzonej przez pani matkę – mówi Ghezala. – Życzyła sobie, by znaleźli się w nim reprezentanci uchodźców. – Wcale mnie to nie dziwi – stwierdzam. – Była oddana tej działalności. – Dopilnujemy, by jej dziedzictwo rozkwitło tak, by mogła być z niego dumna. Milczę, myślę o tym, jak przez długi czas chciałam wyłącznie tego, by dać jej powody do dumy. Ghezala ujmuje mnie za rękę. – Pani Diana pracowała po to, by dawać ludziom szansę i nadzieję. Może jednak była tak zajęta problemami świata, że nie zawsze dostrzegała, iż jej pomocy potrzebują również najbliżsi. Uśmiecham się do Ghezali. Proszę, oto po śmierci Diany rozumiem teściową nieco lepiej.

36

Diana Przeszłość – Na pewno dobrze się czujesz? – pyta Tom, gdy zdejmuję szpitalną koszulę. – Nic mi nie jest. Nic strasznego się nie stało, ot, uderzenie w głowę. Wiele hałasu o nic. Szpital zatrzymał mnie na noc na obserwację, na wypadek gdybym postanowiła pozwać ich za śliską podłogę albo coś w tym rodzaju. Wciągam spodnie, które mi przyniósł. – Nie mogę uwierzyć, że Lucy cię popchnęła. – Bała się o Harriet. Tak samo jak my. Teraz na tym trzeba się skupić, nie na głupim guzie. Wkładam koszulę, zabieram się do zapinania guzików. – Zajrzymy przed wyjściem na oddział do Harriet? – pyta Tom. Waham się. – Ja raczej nie powinnam. – Daj spokój, jesteś jej babcią. – Lucy wyraziła się jasno… – Była wtedy roztrzęsiona. W innej sytuacji niczego podobnego by nie powiedziała. Jak cię zobaczy, to pewnie przeprosi. Tom jest wiecznym optymistą, ale ja nie podzielam jego zdania. Nie dostrzegł emocji kipiących pod słowami synowej. Od wczoraj dostałam

tylko jedną wiadomość, SMS od Olliego: „Harriet się obudziła. Rezonans wypadł dobrze”. Od Lucy nic, chociaż trzy razy dzwoniłam. – Nie jestem tego taka pewna. – Zajrzymy tam w drodze do samochodu – decyduje. – Wszystko będzie dobrze, zobaczysz. W pokoju Harriet Lucy siedzi przy łóżku. Tyłem do wejścia. Słyszę, że śpiewa Mrugaj, mrugaj, gwiazdko ma, chociaż mała najwyraźniej śpi kamiennym snem. Jest dobrą matką, trzeba jej to przyznać. Uświadamiam sobie, że nigdy jej tego nie powiedziałam. Tom podnosi rękę, żeby zastukać w drzwi, ale łapię go za dłoń. – Chcę tylko popatrzeć – szepczę. – Postójmy chwilę. Stoimy i patrzymy i wtedy po raz pierwszy widzę Lucy naprawdę. Nie jako dziewczynę, która wszystko dostała na tacy, ale taką, która wie, czego chce. A chce mieć rodzinę. Widzę kobietę, która stoi u boku mojego syna, dba o dzieci, a nawet o mnie, choć to niełatwe. Kobietę znacznie silniejszą, niż sądziłam. Przypominają mi się plotki z Jan, Liz i Kathy, rozmowy o synowych. Zawsze skupiałyśmy się na tym, czym one się od nas różnią, jak innymi są matkami. Nigdy nie zastanawiałyśmy się nad podobieństwami. Nie myślałyśmy o tym, że wszystkie jesteśmy kobietami. Żonami. Matkami. Nagle przychodzi mi do głowy, że tych podobieństw jest znacznie więcej. – Chodźmy – mówię do Toma. Wygląda, jakby chciał zaprotestować, ale odciągam go od drzwi. Lucy nie będzie nas tu dzisiaj chciała. A ja będę dziś myśleć o niej. Tom prowadzi do domu w milczeniu. Zakładam, że cisza ma pozwolić mi uporządkować myśli na temat synowej, lecz gdy zatrzymujemy się przed domem, a on nie wychodzi z samochodu od razu, dociera do mnie, że przyjęłam niewłaściwe założenie. – To wszystko moja wina – mówi. – To ja upuściłem Harriet. – Dajże spokój. – Odpinam pas i obracam się na siedzeniu. – To był wypadek. – Różne wypadki zdarzają mi się ostatnio. Ręce mam coraz słabsze. Wznoszę oczy do nieba. – Starzejemy się. Wszystko u nas działa coraz gorzej. – Dwa miesiące temu byłem w tej sprawie u lekarza. Milknę na moment.

– Tak? – Doktor Paisley zleciła mi kilka badań i skierowała do specjalisty. Do neurologa. Zrobiłem, co kazała. – Co zrobiłeś? Poszedłeś do specjalisty? Jestem oszołomiona. Jak to możliwe, że o niczym nie wiem? Tom nie miewa sekretów. (Kiedyś, gdy dzieci były małe, powiedział im w Wigilię, że wie od Świętego Mikołaja o rowerach, które ten im przyniesie. „Po prostu nie mogłem się doczekać, jakie zrobią miny!”, wyjaśnił mi). Patrzy prosto przed siebie, ręce trzyma na kierownicy. – U specjalisty jeszcze nie byłem. Jestem umówiony na jutro. To lekarz, który zna się na chorobie neuronu ruchowego. Znanej także jako stwardnienie zanikowe boczne, SLA lub choroba Lou Gehriga. Gapię się na niego. – Nie chciałem ci mówić, póki nie będę wiedział więcej, ale… Ale po tym, co się stało… To przeze mnie Harriet ucierpiała. Nie powinienem był brać jej na ręce. Mam sucho w gardle. Próbuję przełknąć ślinę, na próżno. Wpatruję się w bok twarzy Toma. Jego dużej, pomarszczonej twarzy. – Chciałbym, żebyś jutro ze mną poszła. – Oczywiście. Żałuję, że nie byłam z tobą na poprzednich wizytach. – Wiem. Zsuwa ręce z kierownicy, jedną dłoń kładzie mi na udzie, wnętrzem do góry. Siedzimy tak prawie godzinę, wpatrując się w przednią szybę. *** Następnego dnia idziemy do neurologa. Wchodzimy do poczekalni, zapowiadamy się w rejestracji i siadamy na krzesłach. Obok mnie mężczyzna siedzi na wózku inwalidzkim, język ma wysunięty, brodę podpartą na białej podkładce, szyję usztywnioną za pomocą fioletowej poduszki podróżnej o kształcie podkowy. Jest o jakieś dziesięć lat młodszy od Toma. Kobieta siedząca przy nim, zapewne żona, przegląda kolorowy magazyn. Od czasu do czasu spogląda na niego z uśmiechem albo nachyla się, by otrzeć mu ślinę z kącika ust. Nawet po tym, jak nasze spojrzenia się spotykają, nie potrafię odwrócić wzroku. – Pan Tom Goodwin? – pyta lekarz.

– Tak – zgłasza się mąż. Ja wciąż patrzę na kobietę. Ona lekko ściąga brwi, potem jednak przesuwa wzrok na Toma i w jej oczach pojawia się zrozumienie. Leciuteńko, prawie niezauważalnie kiwa głową. – Pani Diano? Pani też wejdzie? – Och… Tak. Odrywam wzrok od kobiety i wchodzę z mężem do gabinetu. *** W drodze powrotnej to ja prowadzę. Do tej pory zdarzyło się to dosłownie kilka razy, podczas gdy Tom był w samochodzie. Na ogół wtedy, gdy za dużo wypił. O wiele za dużo, bo po jednym głębszym najczęściej i tak siadał za kierownicę; swego czasu nie byliśmy tacy znowu skrupulatni w kwestii jazdy po alkoholu. Ale bywały także inne przyczyny. Pewnego razu, niedługo po ślubie, jechaliśmy z wizytą do jego kuzyna w Bright. Ollie był jeszcze mały, siedział na tylnym siedzeniu, a Tom, jak na mój gust, prowadził o wiele za szybko, dlatego prosiłam, by zwolnił. W końcu zjechał na pyliste pobocze, zaciągnął hamulec ręczny i powiedział: „No dobrze. Skoro mamy tam wcale nie dojechać, to proszę bardzo, ty prowadź”. Bywał w gorącej wodzie kąpany. Usiadłam wtedy za kierownicą i mimo jego braku wiary w moje umiejętności dotarliśmy na miejsce w całkiem dobrym czasie. Mruczał coś i marudził pewnie z godzinę, potem uspokoił się, jak to on. Zanim dotarliśmy na miejsce, już się z tego śmiał. Czy inne wspomnienia zostaną podobnie skatalogowane? Tom ojciec, Tom dziadek, sprzeczki z Tomem, chwile radości. Same wspomnienia, bo jego już nie będzie. – Jak tylko wejdziemy do domu, zadzwonię do innego lekarza – oznajmiam stanowczo. – Potrzebna jest druga opinia. Zyskamy drugą opinię, a potem także trzecią. Przejdziemy przez cały proces, wyczerpiemy wszystkie możliwości. A na koniec Tom umrze, wiem. Nie dożyje dziewięćdziesiątki, nie dożyje nawet siedemdziesiątki. Umrze, a ja będę musiała żyć. – Jak tylko wejdziemy do domu, to ja się położę. Stajemy na czerwonym świetle. Odwracam się do niego i uważnie mu się przyglądam. Oczy ma błyszczące, dolne powieki ciężkie, nabrzmiałe.

– Dobrze. Pójdziemy do łóżka. Łzy zaczynają mu płynąć, gdy zjeżdżam ze skrzyżowania. Nie reaguję. Zostawiam go z jego żałobą. Na nic mu moje zapewnienia, że wszystko będzie dobrze, podczas gdy oboje wiemy, że nie będzie. Zamiast tego mocno ściskam go za rękę. Moja rola jest dla mnie jasna: będę silna, i będę dobrze robiła to, co do mnie należy. Znam swoje ograniczenia. Nie jestem wyjątkowo czuła ani specjalnie miła, ale umiem być silna. Tom odejdzie, wiedząc, że dam sobie radę. To mogę mu ofiarować. W domu mąż idzie od razu na górę. Ja też, ale podczas gdy on kieruje się do sypialni, mówię, że muszę jeszcze wziąć prysznic. W łazience odkręcam wodę, zdejmuję ubranie, staję pod strumieniem z prysznica i płaczę. Płaczę tak, że nie wiem, gdzie woda, a gdzie łzy. Tak długo, aż łzy mi się wyczerpują. *** Po wyjściu spod prysznica zastaję Toma w łóżku. Z początku sądzę, że usnął, ale gdy wsuwam się obok niego, otwiera oczy. – Jak ty będziesz żyła beze mnie? Oboje się śmiejemy, chociaż z kącika oka Toma spływa samotna łza. – Nie dam rady – mówię, a on sięga po mnie i już nie rozmawiamy.

1970 Gdy Ollie miał cztery miesiące, zdobyłam pracę w Yarraville, w kinie Gwiazda. Kino wyprzedzało swoją epokę, zwłaszcza w tej okolicy, i w każdy sobotni wieczór pękało w szwach. Miało też pewną niespotykaną w tego rodzaju przybytkach atrakcję, a mianowicie salkę dla dzieci. Zostawiało się je tam w wózkach, każde miało swój numer. Jeśli dziecko zaczynało płakać, numer wyświetlano na ekranie i przychodziła matka. Jednym z tych dzieci był Ollie. Ponieważ nie miałam wózka, przynosiłam go w koszyku i jeśli płakał, co zdarzało się bardzo rzadko, ktoś przychodził po mnie do stoiska z przekąskami. Tak jak powiedziała Meredith, znalazłam pracę, która pozwalała mi równocześnie opiekować się dzieckiem. Nie mogłam się nadziwić, jakie to

było wspaniałe uczucie móc sobie na to pozwolić. Byłam samowystarczalna. Co prawda nie płaciłam jej czynszu i wciąż mieszkałam w komórce, ale zaczynałam dokładać się do rachunków i do wydatków na jedzenie. Na początku pracowałam we wtorkowe i sobotnie wieczory. We wtorki było dość tłoczno, a w soboty nie dało się szpilki wetknąć. Biegałam między kasą a stoiskiem z przekąskami po holu pełnym ludzi. Bywałam w Gwieździe wcześniej, ale jako widz. Praca w tym miejscu to było coś całkiem innego. Wolałam ten rodzaj dreszczyku. Czułam się jak za kulisami w teatrze, jak w garderobie na koncercie. Widywałam niekiedy dawnych znajomych, lecz oni mnie nigdy nie dostrzegali, ponieważ należałam teraz do zupełnie innego świata. Czasami nawet patrzyli wprost na mnie, a i tak byłam dla nich niewidzialna. Biegałam po zatłoczonym kinie, z latarką w ręku prowadziłam ludzi na właściwe miejsce, podawałam popcorn. Gdy już wszyscy oglądali film, szłam do salki dziecięcej, by popilnować ustawionych w rządek maluchów. Kiedy tak się na nie patrzyło, trudno było nie myśleć o dzieciach dziewcząt z Orchard House. One też trafiały do takiego równego rządka, w szpitalu, a potem ktoś inny, nie matki, zabierał je do domu. Żadna z tamtych dziewcząt nie uważała, by miała jakikolwiek wybór. A ja chętnie bym cofnęła czas, wróciła tam i powiedziała, że można inaczej. Jeśli w czasie seansu usłyszałam płacz dziecka, najpierw starałam się je uspokoić, dopiero potem, jeżeli mi się nie udało, biegłam do kinooperatora z informacją o numerze do wyświetlenia. W dziewięciu przypadkach na dziesięć udawało mi się opanować sytuację. Ollie zawsze spał spokojnie, już wtedy całkowicie zadowolony z życia. Któregoś wieczoru pilnowałam właśnie dzieci, gdy z sali kinowej, dwadzieścia minut po rozpoczęciu seansu, wyszedł jakiś młody człowiek. Ruszył do stoiska z przekąskami, więc tam się spotkaliśmy. – Tylko popcorn poproszę. – Mały, średni czy duży? Mrugnął do mnie, patrząc mi prosto w twarz. Trwało to chwilę, zanim rozpoznałam w nim Toma Goodwina, hydraulika, który parę razy przychodził do domu moich rodziców. Według ojca był „dobrym fachowcem”. Nie grzeszył urodą, ale miał przejrzyste niebieskie oczy i gęste włosy oraz szczery uśmiech. Był raczej niższy niż wyższy. Nie krył zaskoczenia, że widzi mnie pracującą w Yarraville.

– Ja cię znam – powiedział. – Ja ciebie też – przyznałam z uśmiechem. – Tom, prawda? Przekrzywił głowę. Dosłownie widziałam, jak mu się trybiki obracają w głowie. – Co ty właściwie tutaj robisz? – A na co ci to wygląda? – Dawno cię nie widziałem – stwierdził w końcu. Zrozumiałam, czego dotyczy niewypowiedziane pytanie. W pierwszym odruchu zamierzałam odpowiedzieć wymijająco. Już miałam na końcu języka „Byłam zajęta” albo „Wyjechałam na jakiś czas do Europy”, ale odepchnęłam te wyjaśnienia. Nagle dotarło do mnie, co mówiła Meredith o wolności człowieka, który nie ma nic do stracenia. – Wyjechałam, żeby urodzić dziecko. Spodobało mi się, że nie usiłował ukryć zaskoczenia. Uniósł brwi, mrugnął powoli, chwilę później jeszcze raz. Nawet cofnął się o krok. Na pewno ze zdumienia, że się przyznałam, a nie z powodu faktu, że zostałam matką. – To chłopiec. Ma na imię Oliver. Jest tutaj, w tamtym koszyku. – Jest tutaj? – Ku memu zdziwieniu przeszedł do salki dla dzieci i zajrzał do koszyka Olliego. – To ten koleżka? – spytał z rozczuleniem. – A… A twoja rodzina? – Jest pod wrażeniem! – Roześmiałam się, a on zdumiał mnie, odpowiadając tym samym. Cudownie się śmiał. Szczerze i serdecznie, z głębi serca, całym sobą. – I jak dajesz sobie radę? – Mieszkam w komórce, na tyłach domu zhańbionej kuzynki ojca. Gotuję dla niej i sprzątam. A tutaj zarabiam. Zmarszczył czoło. – Żartujesz? – Niestety, nie. Ale nie ma się czym przejmować, radzę sobie. Właściwie to nie mam na co narzekać. Zerknęłam na zegar. Za długo rozmawiałam. Powinnam posprzątać i przygotować wszystko co trzeba na przerwę. Chwyciłam największy pojemnik i przygotowałam Tomowi popcorn. – Jeden dolar – oznajmiłam.

Sięgnął do kieszeni, wyjął garść zmiętoszonych banknotów. Podał mi je, nie patrząc na nie. – Lepiej wracaj na salę, bo ci cały film ucieknie – powiedziałam. Drgnął lekko i obejrzał się przez ramię, jakby zapomniał, gdzie się znajduje. – Rzecz w tym, żeby mi nie uciekło to, co tutaj.

37

Lucy Teraźniejszość Stypa to intrygujące wydarzenie, podobnie jak każde inne spotkanie, które łączy rodzinę i alkohol. Gdy po pogrzebie Diany zjawiam się w Półksiężycu, Ollie z piwem w dłoni wygląda na człowieka, któremu udało się trochę odprężyć, od czasu do czasu nawet śmieje się z czegoś, co słyszy. Na jednym z ekranów telewizyjnych trwa transmisja meczu, co przydaje odrobinę normalności tej niecodziennej sytuacji. Nettie również zdaje się bardziej opanowana niż podczas pochówku. Siedzi na werandzie, na kolanach ma Edie, przez dwie słomki piją coś, co wygląda na różową lemoniadę. Cieszy mnie, że jej nastawienie do nas nie objęło naszych dzieci. Można o Nettie powiedzieć różne rzeczy, ale bezdyskusyjnie jest wspaniałą ciocią. Za to nie mogę jej nie kochać. Patrick przez tę godzinę, kiedy mnie nie było, wchłonął co najmniej pięć piw i wygląda niezbyt korzystnie. Chyba trudno mieć do niego o to pretensje. Też mam ochotę się napić, niestety, między uganianiem się za dziećmi i wyciąganiem ich spod stołów nie bardzo mam na to czas. Harriet i Archie dawno pozrzucali buty i biegają pędem na bosaka, rozdeptując górki brudu powstałego w miejscach, gdzie rozlały się napoje. Niedługo ktoś stłucze kieliszek, któreś z dzieci nadepnie na szkło i będziemy wszyscy jechali do szpitala. Właściwie chętnie bym stąd wyszła. – Hej – mówię do Olliego przy barze.

Ma szklany wzrok człowieka po kilku piwach i wydaje się dość ponury, ale w końcu pochował dziś matkę. – Trzymasz się? – pytam. Mimo że straciłeś matkę, firma ci się rozlatuje i jesteś bankrutem? – Szczerze mówiąc – odpowiada – właśnie myślałem o tym, że moja dzisiejsza mowa była koszmarna. – Bez przesady. Przekrzywia głowę. – Daj spokój. Obejmuję go w pasie. – Spokojnie, Diana jej nie skrytykuje. Odpuść. Była całkiem w porządku. Otwiera usta, by mi odpowiedzieć, ale akurat jakieś starsze małżeństwo podchodzi do nas, by się pożegnać. Równocześnie Harriet melduje mi, że „Edie zmoczyła spodnie i ciocia Nettie pyta, czy mamy zapasowe majtki”. – Zajmę się tymi majtkami – mówię Olliemu. Idę za Harriet przez tłum, obrócona bokiem przeciskam się między stojącymi. Na werandzie Edie stoi goła, tylko w złotych sandałkach. Podpici dorośli patrzą na nią z uśmiechem. „Słodka”. Nettie kuca przy niej, osuszając jej nogi papierowym ręcznikiem. Jest w jej gestach coś tak macierzyńskiego, że aż się zatrzymuję. Muszę sobie przypomnieć: Edie to moja córka. To ja jestem jej matką. Dzwonienie łyżki o szkło zwraca powszechną uwagę, ja także się obracam i widzę Olliego stojącego na krześle. Zostawiam Edie pod opieką Nettie i szybko zawracam. Co jest, u licha? – Czy mogę prosić o uwagę? – słyszę. Powoli zapada cisza, a ja drętwieję w oczekiwaniu. Mąż nie jest z tych, co to wygłaszają mowę ot tak. On planuje, próbuje, czyta z notatek. Rozglądam się, szukam wsparcia, ale jest tylko Nettie, ciągle na zewnątrz, zajmuje się Edie. Patricka nigdzie nie widzę. – Wybaczcie, że odrywam was od rozmów i drinków – zaczyna mój mąż. – Mam poczucie, że nie powiedziałem dzisiaj o mamie wszystkiego, co chciałbym przekazać. Teraz już nawet szepty milkną, Ollie zyskuje niepodzielną uwagę zebranych. Ja biorę od kelnera z tacy kieliszek szampana i wypijam duszkiem.

– Trzeba zacząć od tego, że mama nie była najtroskliwszą ani najcieplejszą osobą na świecie. W zasadzie można by ją nazwać tyranem. Jeśli trzeba było zabić pająka albo uśmiercić jakiegoś innego insekta, to kto to robił, zgadniecie? Podpowiem wam: nie tata. Po sali przetacza się niezbyt głośny śmiech. Pozwalam sobie na głębszy oddech. – Kiedy byliśmy dziećmi, zawsze dbała, żebyśmy mieli jakieś pożyteczne zajęcia. Na przykład podsuwała nam torbę z przekazanymi charytatywnie ubrankami, żebyśmy je dzielili na rozmiary. Zwykle protestowaliśmy, a ona wtedy mówiła, że chętnie by nam zabrała nasze rzeczy i ubrała nas w te darowane, bo wówczas docenilibyśmy wagę pomocy. – Głos mu zadrżał. – Pamiętam, któregoś razu poskładałem biały sweterek i położyłem na wierzchu sterty ubrań. Mama złapała go, rozłożyła i pokazała mi, że miał plamkę. A kiedy stwierdziłem, że na miejscu uchodźcy i tak bym go wziął, powiedziała: „Mam za zadanie przekazywać ludziom potrzebującym nie to, co i tak by wzięli – ciągnął, świetnie naśladując ton Diany – ale to, na co zasługują”. Spogląda na mnie, a ja kiwam głową. Doskonale. – Mama bywała sroga, ale między innymi dlatego była wspaniała. I z tego samego powodu okazała się dla niektórych kołem ratunkowym. – Co ty gadasz, człowieku! Ten głos, dochodzący gdzieś z głębi pomieszczenia, z okolic baru, jest dźwięczny i nienawistny. Spojrzenia zwracają się w jego stronę. Nietrudno zauważyć Patricka, jest o głowę wyższy od całego towarzystwa. – Diana nie była żadnym kołem ratunkowym – mówi. – Była pijawką. Ollie wydaje się zaskoczony. Podobnie jak większość obecnych, był tak zajęty swoim hołdem dla matki, że nie zauważył, na co się zanosi. Ja też jestem zdumiona. Tłum przetasowuje się, wszyscy patrzą na Patricka. Ruszam ku niemu, ale jest tłoczno, mam wrażenie, że brnę w gęstym mule. – Jeżeli mamy być wierni prawdzie, musimy stwierdzić, że nikt jej nie żałuje. Przyszliśmy tu po prostu napić się i zjeść. Bo i czemu nie? – Patrick dostrzega moje wysiłki. – Oszczędź sobie kłopotu, Lucy, skończyłem. – Wznosi kieliszek. – Za Dianę. Niech szybko gnije. Przechyla kieliszek, opróżnia go jednym haustem. Rozglądam się w poszukiwaniu Nettie i dostrzegam ją w rogu sali. Po jej twarzy spływa łza.

38

Lucy Przeszłość Robię zdjęcie Harriet śpiącej na szpitalnym łóżku. Światło poranka rysuje na niej cętki, a ja wyjątkowo mocno czuję, jaka jest cenna. Gdyby kilka dni temu sprawy potoczyły się inaczej, mogłoby jej nie być. Z pewnością więcej nie zaryzykuję. – Co tam u naszego aniołka? – pyta Ingrid od progu. To pielęgniarka, głównie ona zajmuje się Harriet. Jest babcią, co oznajmiła z dumą już pierwszego dnia; jej wnuczek ma na imię Felix i jest mniej więcej w wieku Harriet. Może w jakimś stopniu właśnie z tego powodu pomaga nam bardziej, niż musi, nawet przynosi mi latte w drodze do pracy, po tym jak usłyszała, gdy mówiłam Olliemu, że nie znoszę szpitalnej kawy. Z drugiej strony Ingrid sprawia wrażenie osoby, która zawsze i wszędzie pomaga bardziej, niż musi. Odkładam telefon. – Śpi. Wszystko dobrze. – Zrobić wam zdjęcie we dwie? Zastanawiam się nad tym przez sekundę. – Tak, chętnie. Wsuwam się na łóżko przy śpiącej córeczce i kładę głowę obok jej główki, a Ingrid robi nam zdjęcie. Obie z córką mamy na nim dodatkowe podbródki, a mnie na dodatek można zajrzeć do nosa, ale będę je uwielbiać do końca życia.

– Przed chwilą dzwoniła teściowa – rzuca lekko pielęgniarka. Diana dzwoniła do mnie dwa razy dziennie, a ponieważ nie odbierałam telefonu, zaczęła wydzwaniać na numer szpitalny, do dyżurki pielęgniarek. Wie, że Harriet wyzdrowieje. Jak tylko zyskaliśmy pewność, Ollie na moje polecenie napisał do niej SMS-a. Wciąż jestem na nią wściekła, nikt jednak nie zasługuje na to, by martwić się o dziecko sekundę dłużej, niż to konieczne. Czuję na sobie wzrok Ingrid i wzdycham. Ona oczywiście wie, co zrobiłam Dianie. Wszyscy w szpitalu wiedzą o napaści – tak to nazwała pielęgniarka, która wszczęła alarm. Napaść. I pewnie rzeczywiście trzeba to tak nazwać, choć teściowa natychmiast zaprzeczyła i twierdziła uparcie, nawet kiedy już zabrano ją na noszach na oddział pogotowia, że to tylko sprawa rodzinna. Muszę przyznać, że Diana Goodwin zrobi wszystko, by uniknąć scen. – Jesteś tu w pewnym sensie bohaterką – zagaja Ingrid, otwierając kartę choroby Harriet. – Każdy przynajmniej raz w życiu ma ochotę rozwalić głowę teściowej. – Nawet ty? – Ależ oczywiście! I moja synowa też! Bezwzględnie! – Mocno wątpię. Byłabym w siódmym niebie, gdybym miała taką teściową jak ty. – Tak ci się tylko zdaje – mówi z uśmiechem. – Potrafię zaleźć za skórę. To normalne. Z czasem zawsze coś się przytrafi, nie ma rady. Jak to w rodzinie. – Jak to jest, że między teściową a synową muszą wiecznie być jakieś niesnaski, a między teściem i zięciem zawsze spokój? Ingrid zapisuje coś w dokumentach. – Mężczyznom nie zależy równie mocno, jak kobietom. – Innymi słowy kobiety stwarzają problemy, bo są bardziej wrażliwe? – Stwarzamy problemy, bo jesteśmy przewrażliwione. – Patrzy na zegarek, znów coś notuje. W końcu wiesza kartę z podkładką w nogach łóżeczka Harriet. Kieruje się do drzwi, w progu jeszcze przystaje. – Twoja teściowa często dzwoni, wiesz o tym. – Kocha wnuczkę, muszę jej to przyznać. – Tak, na pewno – mówi Ingrid. – Ale powinnaś wiedzieć, że za każdym razem, gdy dzwoni, najpierw pyta o ciebie.

*** Pół godziny później do szpitala przyjeżdża Ollie, a ja mówię mu, że muszę wyjść. Nie pyta dokąd, na pewno zakłada, że do domu, bo chcę wziąć prysznic, przebrać się albo przywieźć coś dla Harriet – działamy tak od tygodnia. Nie wyprowadzam go z błędu. Za kierownicą myślę o tym, co usłyszałam od pielęgniarki: „Jesteśmy przewrażliwione”. Czy to prawda? Gdybym nie była wrażliwa, gdyby mi było obojętne, jak żyję, zaakceptowałabym teściową taką, jaka jest. Tak jak zrobił to Patrick. Nie przepada za Dianą, ale póki ona nie zrobi czegoś, co go w danym momencie zirytuje, brak sympatii dla teściowej wcale nie spędza mu snu z powiek. Nie udaje, że ją lubi, chyba w ogóle ona go nie obchodzi. I tak postanawiam wybaczyć Dianie. Nie dlatego, żebym ją lubiła albo doszła do wniosku, że można zapomnieć, co się stało. Wybaczę jej dla własnego dobra. Zamierzam już nie być przewrażliwiona. Parkuję przed jej domem, za samochodem Toma stojącym przed frontowymi drzwiami, co mnie dziwi, ponieważ jest zwykły dzień roboczy. Dzwonię, nikt się jednak nie zjawia. Po dłuższej chwili znów naciskam guzik. Mija sporo czasu, nim Diana podchodzi do drzwi, ale wreszcie dostrzegam ją przez szklaną taflę. – Lucy. Gapię się na nią, mrugam. Chyba pierwszy raz w życiu widzę teściową bez makijażu. Włosy ma wilgotne, zaczesane do tyłu, głowę owalną, niedużą. Cała twarz: cera, rzęsy, usta, wydaje się mieć ten sam kolor – beżowy, jakby sprany. Przyciska dłoń do piersi. – Harriet? Nie! – Nie, nie – uspokajam ją pośpiesznie. – Nic jej nie jest. Ale Diana drży. Cała dygocze. Wyciągam ręce, przytrzymuję ją. – Diano, nic jej nie jest – powtarzam. A ona wciąż się trzęsie. Biorę ją pod ramię, wprowadzam do domu. Coś jest nie tak. Patrzy na mnie szeroko otwartymi oczami, bezbronna. Ujmuję ją za drugą rękę, chcę spytać, co się dzieje, gdy pod nią uginają się kolana. Podpieram ją, opuszczam na podłogę. – Tom? – wołam. – Jesteś tu gdzieś?

– Przepraszam… – Diana zaczyna szlochać. – Przepraszam cię, Lucy. Bo widzisz, Tom… Och, Tom… *** – Tom ma SLA. To skrót od „stwardnienie zanikowe boczne” po łacinie. Choroba neuronu ruchowego. To jest… – Wiem, co to jest. – Pamiętam sprzed paru lat szerzący się w internecie Ice Bucket Challenge, polegający na tym, że ludzie wylewali sobie z wiadra na głowę lodowatą wodę. Dzięki temu zyskiwali uwagę i zbierali fundusze dla ludzi cierpiących na SLA. Najwyraźniej kampania odniosła skutek, bo wcześniej nie miałam o tej chorobie pojęcia. – Tom już od jakiegoś czasu podejrzewał, że coś się z nim dzieje, ale tego nie zdradzał. Teraz, kiedy patrzę wstecz, wszystko widzę jak na dłoni. Skurcze mięśni. Osłabienie. Pismo gorsze niż u Archiego. Ślina w kącikach ust. – Po twarzy Diany zsuwa się łza, lecz poza tym teściowa znowu wygląda na opanowaną. – Zawsze mnie to ślinienie rozczulało. Nie mieliśmy pojęcia… Siedzimy w dużym pokoju. Diana trzyma na kolanach poduszkę, automatycznie wodzi palcami po wplecionych w nią złotych nitkach. – Choroba nie wpłynie na jego stan intelektualny, ale będzie mu stopniowo odbierała zdolność funkcjonowania, aż w pewnym momencie Tom nie zdoła w żaden sposób wyrazić, że jest inteligentny. Ludzie zaczną mówić do niego jak do dziecka, a on im nie odpowie, że nie jest głuchy. – Druga łza sunie śladem pierwszej. – Ja na to nie pozwolę. Nikt nie będzie zwracał się do niego jak do imbecyla. Ma mnie. Ociera policzek i krótko kiwa głową, jakby ostatnie stwierdzenie przypadło jej do gustu. I pewnie tak jest. Skoro nie ma wpływu na chorobę męża jako taką, to przynajmniej zajmie się tym, jak będzie traktowany, i zadba, by odnoszono się do niego właściwie. Mimo wszelkich słabostek Diana jest osobą, którą chce się mieć po swojej stronie. Może w tym tkwi mój problem. Jakoś nigdy nie czułam, żeby mnie popierała. – Co mogę zrobić? – pytam. Teściowa bezradnie wzrusza ramionami. Najsmutniejszy gest na świecie. Opuszcza wzrok, przyciska do siebie poduszkę. Jest taka krucha, że mam

ochotę czymś ją otulić, choćby leżącym obok pledem. Nigdy wcześniej nie czułam wobec niej niczego podobnego. – Diano… – zaczynam, ale akurat dzwoni mój telefon. To Ollie. – Odbiorę, może chodzi o Harriet. – Nic mu nie mów, proszę. Nic nie mów. Podnosi na mnie oczy. Ma czujne spojrzenie, odzyskała formę. Jest mi trochę smutno, a jednocześnie czuję się w jakimś sensie uprzywilejowana, że to przy mnie się rozkleiła, nawet jeśli nie trwało to długo. – Dobrze – obiecuję. Odwraca głowę, jakby w ten sposób oferowała nam odrobinę prywatności. – Harriet się obudziła – mówi Ollie. Słyszę córkę w tle, coś opowiada po swojemu. Informacja o chorobie Toma jest wstrząsająca, ale ja muszę mieć dziecko w objęciach, pragnę tego tak mocno, że aż mi brakuje tchu. – Pewnie chcesz wrócić. – Dziękuję – mówi Diana, gdy wkładam telefon do torebki. – Tom bardzo chce sam powiedzieć dzieciom. Zabawnie to brzmi, gdy Olliego i Nettie nazywa dziećmi. Ale może tak to właśnie jest, matka zawsze w ten sposób widzi swoje potomstwo. Może to jest przyczyna naszych kłopotów. *** Siedzę w „dużym pokoju” u Diany i Toma. Tym razem jestem dopuszczona do tajemnicy. Nettie i Patrick usiedli na tej zbyt mocno wypchanej sofie, sami sztywno wyprostowani, uważni. Ollie i ja – w fotelach ustawionych po przeciwległych stronach. Teściowa i Tom siedzą naprzeciwko córki i zięcia. – Czy mogę podać coś komuś do picia? – pyta Diana. Wszyscy kręcimy głowami, chcemy jak najszybciej przejść do sedna, do tematu dzisiejszego rodzinnego spotkania. Nigdy wcześniej takiego nie było, wiem, że zdaniem Olliego ma dotyczyć tego, co przydarzyło się Harriet. Nie mogłam mu uświadomić, co się szykuje, bo wtedy musiałabym zdradzić, co Diana powiedziała mi na temat Toma, a tego zrobić nie chcę. Po pierwsze, uznaję, że Tom ma prawo sam powiedzieć dzieciom

o chorobie. A po drugie, to pierwszy raz, gdy Diana powierzyła mi tajemnicę, więc tym bardziej jestem zdecydowana nie zawieść jej zaufania. Przyglądam się Tomowi siedzącemu w fotelu, szukam objawów SLA. Nie znajduję. Jak dla mnie jest zdrowy. Owszem, może trochę przeciąga słowa, ale przywykłam do tego i zdążyłam polubić, a poza tym wydaje się to normalne, skoro zwykle widuję go w stanie oscylującym pomiędzy „wstawiony” a „nietrzeźwy”. – Nie będę owijał w bawełnę – mówi. – Wszyscy zdajecie sobie sprawę, że muszę wam coś powiedzieć, i domyślacie się, że to nic dobrego. Niestety, macie rację. Zdiagnozowano u mnie chorobę neuronu ruchowego, o której pewnie słyszeliście. To z jej powodu parę lat temu mnóstwo ludzi brało udział w tych kretyńskich wyzwaniach i wylewało sobie na głowę lodowatą wodę. Mówi się o niej też SLA albo choroba Lou Gehriga. Tak czy inaczej to choroba degeneracyjna, uszkadza w mózgu i w kręgosłupie nerwy, które rządzą mięśniami. W miarę jej rozwoju moje mięśnie będą słabły, sztywniały i zanikały. Nie będę mógł normalnie chodzić ani mówić, jeść ani pić, nawet oddychanie będzie trudne. Tom mówi szybko, wydaje się lekko poirytowany, ale nie z powodu dezorientacji. Zawsze był w rodzinie tym, który łagodzi sprawy, rozwiązuje problemy. Tym razem jest odwrotnie: sam stał się źródłem kłopotów. – Tak to wygląda – podsumowuje. – Postaram się wykorzystać czas jak najlepiej. I milknie. Reakcja Nettie i Olliego bezgranicznie mnie zdumiewa, ponieważ wcale nie reagują. Żadnego ruchu, gwałtownego wciągnięcia powietrza – nic. Tylko rytmiczne mruganie. Patrick unosi dłoń do twarzy, opiera brodę na kciuku. – Umrzesz? – odzywa się w końcu Nettie. – Tak, umrę. Podobnie jak ty, twój brat, matka, Lucy i Patrick. Wszyscy umrzemy. Ale ja pewnie będę pierwszy. Najprawdopodobniej w ciągu najbliższych pięciu lat. A może w przyszłym roku. Diana ujmuje go za rękę. – Nikt nie jest wieczny – podejmuje Tom. – A ja chciałbym, żeby mój następny rok był ważny. Oznacza to dla mnie częste towarzystwo rodziny. Żony, dzieci, ich ślubnych… – odnajduje mnie wzrokiem – i moich wnuków, jeśli tylko pozwolisz, Lucy. To ja jestem odpowiedzialny za

wypadek Harriet. Gdyby nie wyzdrowiała, nigdy bym sobie tego nie wybaczył. – Oczywiście, że będziesz mógł widywać się z wnukami. Kiedy tylko zechcesz. – Tato… – Ollie prostuje się w fotelu. Przez chwilę wyraźnie się z czymś boryka, w końcu jednak zadaje pytanie: – Rozumiem, że jeszcze jest czas, ale na pewno chcesz uporządkować sprawy. Pełnomocnictwa, zalecenia medyczne, sukcesję w interesach, sprzedaż udziałów partnerowi, jeśli takie masz zamiary… Bezwolnie pojawia się w moich myślach pytanie, skąd Ollie o tym wie. Mówi tak swobodnie, jakby był prawnikiem od spadków i nieruchomości, a nie rekruterem. Nagle dorzuca niezręcznie: – No i pewnie zechcesz uaktualnić ostatnią wolę. – Jeszcze za wcześnie na takie sprawy, kochanie – wtrącam. – Wszystko jest w najlepszym porządku – mówi Tom. Ollie kiwa głową. – Chciałbym wiedzieć, co jest w zapisie. – Ollie! – wyrywa się równocześnie mnie i Dianie. Rozumiem, że złe wieści mogą spowodować huśtawkę emocjonalną, Ollie jednak naciska zbyt mocno. – Nie mam przed wami żadnych sekretów – mówi Tom. – Po mojej śmierci cały majątek przechodzi na Dianę. A gdyby już wtedy jej nie było, wszystko dostaniecie wy dwoje, w równych częściach, a co za tym idzie, także wasi małżonkowie. Zerkam na Olliego. Wydaje się uspokojony. – Człowiek jakoś nigdy nie rozmawia o takich sprawach z rodziną – ciągnie Tom. – Wydaje nam się, że będziemy żyć wiecznie. Mnie, przyznaję, spotkało dość gwałtowne przebudzenie. – Usiłuje się roześmiać, głos odmawia mu jednak posłuszeństwa. – Och, tato. – Ollie podchodzi do Toma, obejmuje go. – Tak mi przykro. Tak strasznie mi przykro. Tom opiera się na synu i na krótko zamyka oczy. To piękny moment. Wolałabym tylko, żeby zdarzył się przed rozmową o testamencie.

39

Lucy Teraźniejszość Dziwnie jest wejść do domu Toma i Diany. Od Gerarda otrzymaliśmy ścisłe instrukcje: nie wolno nam wziąć niczego poza przedmiotami, które mają dla nas wartość sentymentalną. Tyle że wczoraj Nettie była tu z Patrickiem i różne rzeczy zniknęły. Choćby ta waza, ustawiona na poczesnym miejscu w „dużym pokoju”. Właściwie nie mogę powiedzieć, że ich potępiam. Siedzimy w takim dołku finansowym, że i mnie kusi, by zgarnąć jakąś wazę albo i dwie. Na szczęście Ollie niczego podobnego nie zasugerował. Ostatnio zachowuje się dziwnie, więc tym bardziej cieszy mnie, że wciąż jest człowiekiem uczciwym, za jakiego wyszłam za mąż. W bibliotece patrzę, jak otwiera album z fotografiami, przerzuca kilka kart, po czym odkłada go, nie poświęcając mu więcej uwagi. – Nie musimy załatwić wszystkiego dzisiaj. – Kiedyś trzeba – odpowiada. – Równie dobrze może być teraz. Biorę go za rękę i podprowadzam do kanapy. Siadamy. – Ollie, porozmawiaj ze mną. Zamyka oczy, masuje czoło kciukiem i palcem wskazującym. – Po prostu… Sam pobyt w tym domu… Bardzo dziwne uczucie. Jakoś nie dociera do mnie, że umarła. – Do mnie też nie. Otwiera oczy, patrzy przed siebie.

– Nie mam rodziców. Nie powinienem z tego powodu wariować, w końcu jestem po czterdziestce, a jednak. Na dodatek siostra nie chce mieć ze mną do czynienia. – Milknie, jakby przetrawiał ten fakt. – Tylko ty przy mnie zostałaś. Ty i dzieci. – I nigdzie się nie wybieram. Podnosi na mnie wzrok. Wolno kiwa głową. Próbuję sobie wyobrazić, jak teraz będzie wyglądało nasze życie. Całkiem inne, ponieważ jesteśmy bankrutami. Będę musiała iść do pracy. Starsze dzieci zaczną przesiadywać w świetlicy, Edie trzeba będzie oddać pod opiekę na cały dzień. Będzie inaczej, niż było, to na pewno. Ale jesteśmy razem. Mąż przygląda mi się uważniej. – Ostatnio wyglądasz jakoś… inaczej. Jesteś ubrana o wiele spokojniej. Spoglądam na siebie. Czarne dżinsy, szara koszulka, cieliste baleriny. Na koszulce jest błyszcząca wieża Eiffla, ale według moich standardów to rzeczywiście stonowany strój. Nie mam żadnych ozdób we włosach. W ogóle jedyna biżuteria, jaką włożyłam, to naszyjnik zostawiony przez Dianę. – Styl mi się zmienia – przyznaję. – Tak mogłaby się ubrać mama – mówi Ollie z uśmiechem. Ja też się uśmiecham. Nie mówię mu, że Diana nie miała ani jednej pary dżinsów i przewróciłaby się w grobie, gdyby usłyszała sugestię, że miałaby włożyć T-shirt zdobiony błyskotkami. Ale rzeczywiście, Ollie ma rację, ostatnio wolę ubrania spokojniejsze, bardziej praktyczne. I chociaż mogłoby to zabrzmieć dziwnie, Diana faktycznie odegrała w tej zmianie pewną rolę. Zastanawiamy się nad kilkoma przedmiotami, aż w końcu uznajemy, że wystarczy tych oględzin. Akurat gdy mamy wsiadać do samochodu, słyszę zgrzyt kamyków na podjeździe. – Lucy! Ollie! Obracamy się jednocześnie. W naszą stronę idą Ahmed i Jones. Natychmiast jestem spięta. – Dzień dobry – mówię niepewnie. Są coraz bliżej. I nie sami. Za Ahmedem podąża jakaś kobieta w stroju gimnastycznym, wyraz twarzy ma daleki od przyjaznego. Staje

niewzruszona w odległości paru metrów. – To on – mówi cicho do Ahmeda. – Z całą pewnością. Ahmed zostaje z kobietą, gdy tymczasem Jones robi jeszcze kilka kroków i zatrzymuje się przed nami. – O co chodzi? – pyta Ollie. – Po raz kolejny rozmawialiśmy z sąsiadami – mówi Jones. – Wciąż staramy się ustalić, kto ostatni widział pańską matkę żywą. – Zerka przez ramię na kobietę oderwaną od ćwiczeń. Tamta spogląda niby na Olliego, ale trochę poniżej jego twarzy, jakby patrzenie mu w oczy było dla niej niekomfortowe. – To był on – powtarza, tym razem głośniej. – Jaki on? – pytam. – Mieszkam po drugiej stronie ulicy. – W moje oczy patrzy bez problemu. – W zeszłym tygodniu szłam akurat pobiegać tego dnia, kiedy zabito Dianę. I zobaczyłam jego. – Wskazuje mojego męża. – Wchodził przez furtkę. – Ollie, byłeś tutaj? – pyta Jones. – Czy byłeś tu po południu tego dnia, gdy twoja matka została zamordowana? Mąż potrząsa głową, wygląda na zdumionego. – Nie. – Był pan. Widziałam pana. W granatowych spodniach. I kraciastej koszuli. – Kobieta energicznie kiwa głową, jakby dodawała sobie pewności. – W niebiesko-białą kratę! – Musiała pani pomylić go z kimś innym – wtrącam. – Albo może rzeczywiście widziała pani jego, tylko innego dnia. Oba te wyjaśnienia są sensowne. Prawdą też jest, że Ollie nie ma szczególnie charakterystycznego wyglądu. Wysoki, średnio zbudowany, ciemne włosy. Łatwo byłoby zdyskredytować twierdzenia tej kobiety. Właśnie to robię. Ale w pewnej chwili pojawia mi się w myślach wspomnienie. Widzę męża po tym, jak wrócił do domu w dniu śmierci Diany. Ma na sobie granatowe spodnie i koszulę. W niebiesko-białą kratę.

40

Lucy Przeszłość – Ćśśś… – nakazuję dzieciom, gdy wchodzimy do domu teściów. Oczywiście skutek jest żaden. Nie sposób wyciszyć stukania dziecięcych plastikowych bucików na marmurze, Archie i Harriet zawsze mkną galopem, tupiąc niczym stado słoni. W tych dniach wchodzimy do domu dziadków sami, nie czekamy na wpuszczenie. Czuję, że Diana nie jest z tego powodu uszczęśliwiona, teraz jednak musi pozostać skupiona na kwestiach praktycznych. Całą dobę na okrągło opiekuje się Tomem, nie ma sensu, żeby chodziła otwierać drzwi. Ruszam za starszą dwójką, Edie niosę w foteliku. Od czasu, gdy Tom zaczął korzystać z wózka inwalidzkiego, wszystko zostało przeniesione na parter. Szczerze mówiąc, teraz dom podoba mi się znacznie bardziej. Odkąd przybyły tu dodatkowe meble, zrobiło się przytulniej i do wszystkiego jest bliżej. Na dodatek wystarczy zawołać i w zasadzie każdy w domu usłyszy. – To my – mówię, wchodząc do pokoju na tyłach. Tom siedzi w wózku przy stole. Diana obok niego czyta na głos gazetę, lecz przerywa, by przytulić Archiego i Harriet, którzy rzucają się na nią jak głodne wilki. – Uściskajcie dziadka – instruuje dzieci. Spoglądają na nią niepewnie, lecz ona stanowczo kiwa głową: „Śmiało”. Trochę się teraz boją dziadka, który dłonie ma sękate, a głowę przekrzywioną. Trudno go zrozumieć, ale i tak stara się mówić. Ja go

podziwiam, dzieci natomiast bywają sfrustrowane, tracą zainteresowanie starszym człowiekiem, a co gorsza, czasem mówią coś przykrego. – Dziadek pluje – zauważyła kiedyś Harriet. Albo: – Dlaczego dziadek tak trzyma głowę? – Dziadek cię słyszy – mówię z udawaną pogodą. Diana nie bawi się w owijanie w bawełnę. Dwa tygodnie wcześniej poprosiła moją starszą dwójkę, by wyobrazili sobie, jakie to musi być trudne i męczące, kiedy człowiek chce coś powiedzieć, a nikt nie słucha. Archie przyszedł do mnie kilka minut później i powiedział, że zawsze będzie słuchał dziadka. Muszę mu przyznać: od tamtej pory wykazywał ogromną cierpliwość. Harriet nie znalazła w sobie aż tyle empatii, oznajmiła mi, że nie rozumie, dlaczego nie może po prostu pooglądać telewizji i w ogóle z nikim nie rozmawiać. Waham się pomiędzy akceptacją faktu, iż jest po prostu dzieckiem, a poczuciem odpowiedzialności za to, że któregoś dnia ruszy w świat i będzie wywierać wpływ na innych ludzi. To już nie potrwa długo. Tom od miesięcy regularnie trafia do szpitala – z infekcjami górnych dróg oddechowych, trudnościami z oddychaniem, bólami i dyskomfortem. Diana jest stale w ruchu: karmi go, poprawia na siedzeniu, podaje leki. Wydzwania do lekarzy i pielęgniarek, wydaje instrukcje, umawia spotkania. Zupełnie jakby stała się przedłużeniem męża; wystarczy, by Tom na nią spojrzał, a ona już zrywa się z krzesła i służy mu pomocą. Jego choroba powstrzymała na pewien czas rodzinne niesnaski. Działamy razem jak zgrana drużyna: wozimy go na spotkania, podrzucamy posiłki, jeździmy na drugi koniec miasta, by tam odebrać jakąś część wyposażenia, które choć odrobinę może mu poprawić komfort życia, ale i tak wszyscy jesteśmy zdruzgotani. Ja jestem zdruzgotana. Nie potrafię wyobrazić sobie rodziny bez niego. Patrzę, jak Diana od czasu do czasu osusza mu kąciki ust. Kiedy coś do niego mówi, jego oczy przymykają się i zwężają, a usta wykrzywiają, i wiem, że Tom próbuje się uśmiechnąć. Wszyscy ciężko przeżyjemy jego śmierć, ale najgorsza będzie dla Diany. Nie wiem, jak ona to przetrwa. Nie wiem, jak będzie dalej żyła.

41

Lucy Teraźniejszość – Czy Ollie jest aresztowany? – pyta mnie Nettie. Siedzi u mnie w salonie na podłodze, otoczona klockami Lego. Patrick bawi się z dzieciakami w berka; wersja jest epicka, zmodyfikowana, wzbogacona o kałuże lawy i poduszki, na które trzeba stanąć, by uniknąć poparzenia stóp. Gdy kobieta w stroju gimnastycznym zidentyfikowała Olliego jako tego, którego widziała w domu Diany w dzień jej śmierci, i Jones stwierdziła, że chce z nim porozmawiać na komisariacie, zadzwoniłam do Nettie z pytaniem, czy pomoże mi przy dzieciach. (Nigdy bym o to nie poprosiła ze względu na siebie, ale wiedziałam, że do dzieci przyjedzie, a ja bezwzględnie potrzebuję pomocy). – Nie, po prostu ma odpowiedzieć na kilka pytań. Niedługo wróci. W rzeczywistości nie mam bladego pojęcia, na ile jest to prawda. Ollie nie był aresztowany, gdy odjeżdżał z Jones i Ahmedem, ale nie wiem nic więcej. I nie potrafię przewidzieć, czy wróci za pięć minut, czy za pięć godzin. Jedno wiem za to z całkowitą pewnością: w dniu śmierci Diany miał na sobie koszulę w niebiesko-białą kratę. I wrócił z pracy wcześniej, chociaż wcale nie był chory. Teraz zastanawiam się dlaczego. Nettie ma twarz ściągniętą ze zmartwienia. Jest jego siostrą, młodszą o całe sześć lat, ale zawsze wydawała mi się starsza. I wiem, że mimo wszelkich przykrych zdarzeń kocha brata.

– Trzymasz się? – pytam, a jej natychmiast wilgotnieją oczy. Odgarniam klocki, przyklękam obok. – Wybacz. – Wyciąga chusteczkę z rękawa koszuli, osusza oczy. – Nie wiem, co mi jest. Tyle się ostatnio dzieje… Tkwię przy niej dziwacznie wykrzywiona. Kiedyś bym ją serdecznie uściskała, ale ponieważ nie jesteśmy na tym etapie, zamiast tego tylko kładę jej rękę na ramieniu. Zaskakuje mnie, gdy zarzuca mi ręce na szyję. – Ćśśś… – mruczę. – Wszystko w porządku. Niestety, nic nie jest w porządku. Kompletnie nic. Współczuję jej serdecznie. Nawet bez całej tej otoczki. Wciąż pamiętam ostry ból po stracie matki, jakby to było wczoraj. Uświadamiam sobie, że teraz to nas łączy. Nettie przeżywa to doświadczenie jako osoba znacznie starsza, bo gdy umarła moja mama, miałam trzynaście lat, ale wątpię, czy istnieje we wszechświecie gorsza strata, niezależnie od wieku dziecka. – Przepraszam. – Siostra Olliego siada prosto, ociera twarz. – Nie masz za co przepraszać. – Rozklejam się, kiedy tu jestem. Dzieci, zabawki… Trudno mi to znieść. Ciągle myślę o tym, czego nie będę miała. – Jak to? – Potrzebuję chwili, by zrozumieć. Ona nie przeżywa śmierci matki. Nawet nie martwi się o Olliego. Myśli o swojej płodności. Odsuwam się. – Myślałam, że opłakujesz matkę. Że martwi cię wezwanie Olliego na przesłuchanie. – Przecież wszyscy byliśmy przesłuchiwani! – Nettie lekceważąco macha ręką. – Żaden problem. – Żaden problem? Czy policja mówiła ci o poduszce? Wiesz przecież, że podejrzewają zabójstwo? A jeśli Dianę ktoś udusił? Zaczyna zbierać klocki, odruchowo wrzuca je do koszyka. – Kiedyś sądziłam, że na tym etapie życia będę miała podłogę zasypaną klockami Lego – mówi zachrypniętym głosem. – I pomazane kredkami ściany. Oczekiwałam weekendów na szkolnych zabawach i na lekcjach baletu. Zazdroszczę ci, Lucy. Masz wszystko, o czym marzę. Patrzę na nią, przyglądam się jej uważnie. Fizycznie jest tuż obok, lecz myślami, uczuciami znajduje się zupełnie gdzie indziej. Uświadamiam sobie, że taki stan rzeczy trochę już trwa. – Naprawdę miałam nadzieję, że mi pomożesz. – Wybucha płaczem.

– Nettie… Wyczuwam jakiś ruch w kącie pokoju, obok nas pojawia się Patrick. Mam wrażenie, że czekał od jakiegoś czasu. – Lepiej będzie, jak wrócimy do domu – stwierdza. Zbiera torebkę żony i jej płaszcz, a ja po raz pierwszy zastanawiam się, jak on znosi tę obsesję na punkcie dziecka. Bo na pewno nie przechodzi ona bez echa. – Może zaparzę herbaty? Nettie wstaje, wzrok ma nieobecny. – Patrick ma rację – mówi automatycznie. – Czas na nas.

42

Lucy Przeszłość – Zapraszam do środka – mówię. – W pokoju na wprost są przekąski i napoje. Stoję przy wielkich, podwójnych drzwiach domu teściów, wpuszczając do środka grupki żałobników. Pogrzeb Toma odbył się w kościele pod wezwaniem Świętej Joanny d’Arc, tuż za rogiem, dlatego większość gości dotarła piechotą. Dzień jest rześki i jasny, świeci słońce. Wszyscy twierdzą, że to za sprawą Toma, i może mają rację. Ollie powiedział w mowie pożegnalnej, że jeśli istnieje życie po śmierci, to ojciec rozpoczął je od wszystkiego, co najlepsze, wliczając w to słoneczny blask. Teść zmarł w zeszły piątek na zapalenie górnych dróg oddechowych. Życzył sobie być w domu i Diana walczyła jak lwica, by spełnić jego życzenie, lecz w końcu musieli oboje pogodzić się z faktem, że okazało się to niemożliwe. Choroba postępowała szybko, prędzej, niż można się było spodziewać, a przez ostatnie miesiące życia Tom nie mógł już nic robić sam, nawet oddychać. Na szczęście Diana trwała przy nim i wszystko przy nim robiła. Edie spędziła większość dnia na biodrze Nettie, starsze dzieci szaleją po całym domu, jakbyśmy tu przyszli na przyjęcie urodzinowe, a nie na stypę. Nawet Archie, który w kościele poddał się smutkowi, teraz jest pogodny. Zdjął pożyczony od Olliego krawat, którego sam się domagał, i poluje na Harriet między nogami gości.

– Archie – wołam teatralnym szeptem. – Idźcie na górę. Jeśli chcecie, możecie włączyć telewizję. Znikają w ciągu sekundy. Kelnerzy roznoszą jedzenie na tacach. Pod jedną ze ścian ustawiono długi stół, na nim są kanapki i napoje bezalkoholowe, ciasta i wina. Diana jakimś cudem zadbała o wszystko, aż po najdrobniejszy szczegół, jest zatem miło, ale nie świątecznie, smutno, jednak nie beznadziejnie. Tom byłby zadowolony. Rola powierzona mi przez teściową polega na witaniu przybywających gości. Nie jest zbyt trudna. Ludzie wchodzą, mówią, że nabożeństwo było bardzo ładne i że nam współczują. Witam ich, wskazuję, gdzie znajdą napoje i kanapki z kurczakiem. Jeszcze rok temu wyszłabym z założenia, że Diana zleciła mi to zadanie, bym nie wchodziła jej w drogę, ewentualnie dlatego, że jej zdaniem do niczego innego się nie nadaję, ale dzisiaj, ponieważ wiem, że powierzyła mi tę funkcję z ufnością, spełniam ją z pełnym zaangażowaniem. Od czasu do czasu widzę ją ze swojego miejsca przy drzwiach: przystaje przy grupce ludzi, przyjmuje kondolencje. Robi to z opanowaniem, z wdziękiem. Wszystkie sprawy związane z pogrzebem załatwiła sama, wyjątkiem była mowa pogrzebowa, której ułożenie i wygłoszenie przekazała synowi, a on wywiązał się z tego zadania wyśmienicie. W czasie nabożeństwa siedziała tak bardzo nieruchomo, że miałam ochotę wymknąć się ze swojego miejsca w ławce, przysunąć się do niej i być może wziąć w dłonie jej rękę. Teraz żałuję, że tego nie zrobiłam. – Zapraszam – odzywam się do nowej grupki żałobników przechodzących przez bramę. Podtrzymuję pod ramię kobietę, która pewnie skończyła już dziewięćdziesiątkę, i pomagam jej wejść po trzech stopniach prowadzących do domu. – Dziękuję, skarbie – mówi do mnie z uśmiechem. Za jej sprawą przypomina mi się mama. „Lucy, skarbie, kolacja gotowa”. Dawno nikt mnie tak nie nazwał. Zapomniałam, jak to wspaniale jest być dla kogoś skarbem. – Przepraszam panią. Odwracam się, staję twarzą w twarz z mężczyzną w szarej marynarce, to chyba główny kelner.

– Nie mogę znaleźć pani Goodwin. Rozglądam się. We wnętrzu panuje ścisk. Szum rozmów jest głośniejszy, na stolikach i gzymsach kominków stoją talerzyki z napoczętymi przekąskami. Diany rzeczywiście nigdzie nie widać. – Rozumiem… A czego pan potrzebuje? – Chciałbym potwierdzić, czy mamy zacząć podawać kawę i herbatę. – Nie widzę powodu, żeby nie podawać. – Zerkam na ścieżkę przed domem i uznaję, że mogę bezpiecznie opuścić stanowisko. – Poszukam pani Goodwin. Sprawdzam na parterze. Na patio jest Nettie, z Edie wciąż usadzoną na biodrze. – Lucy, gdzie torba z pieluchami? Edie jest gotowa do drzemki, potrzebny smoczek i owieczka. – Wszystko przygotowane na górze. Kojec już pościelony. Widziałaś mamę? Nettie potrząsa głową. – Wujek Dave też jej szukał. Wychodzą już z ciocią Rose, chcą się pożegnać. Moja szwagierka zabiera Edie na górę, a ja przepycham się przez tłum, skanując wzrokiem twarze. Ollie jest na froncie, słucha kuzyna, Pete’a, opowiadającego po raz kolejny jakąś anegdotę, w której najwyraźniej występuje osioł. – Lucy! – woła. – Gdzie mama? Wszyscy pytają. – Szukam. Na piętro wchodzę bez większej nadziei, bo Diana i Tom nie korzystali z tych pomieszczeń od roku. Drzwi do pierwszej sypialni, gdzie rozstawiłam kojec dla Edie, są zamknięte, więc je mijam, skradając się na palcach. Zaglądam do następnego pokoju, gdzie Harriet i Archie leżą na łóżku zapatrzeni w ekran telewizora. Oczy i usta mają otwarte tak samo szeroko. Dalej jest sypialnia dawniej zajmowana przez Toma i Dianę. Też zamknięta. Z wahaniem zatrzymuję się przed drzwiami, po czym stukam lekko. – Diano? Nie ma odpowiedzi, zatem wchodzę. Nigdy wcześniej tu nie byłam, w co na dobrą sprawę aż trudno uwierzyć. Za drzwiami jest korytarz, dalej salonik, a dopiero potem właściwa sypialnia i łazienka rozmiarów naszego

pierwszego domu. Wreszcie za ostatnimi drzwiami otwiera się garderoba, na widok której Carrie Bradshaw zalałaby się łzami, a wewnątrz – szafki Shakersów i jeżdżąca od ściany do ściany drabinka na bloczkach. Na środku pomieszczenia znajduje się otomana, na niej siedzi moja teściowa z twarzą ukrytą w dłoniach. – Diano? Podnosi wzrok. Płacze, ale wcale nie ma zaczerwienionej twarzy ani rozmazanego makijażu. Nawet płacze elegancko. – Trzymasz się jakoś? Gdy jest w takim stanie, wydaje się niemożliwie krucha. Żałośnie wzrusza ramionami, jej barki ledwo się unoszą, jakby były na taki ruch stanowczo za ciężkie. A potem wzdycha. – Nie można bez końca mówić: „Tak, nabożeństwo było wyjątkowo piękne. Tak, słońce cudownie świeci. Tak, Tom byłby zachwycony”. Osiągnęłam granicę swoich możliwości i się schowałam. Kiwam głową. Popatruje dookoła. – Bez sensu ta garderoba, prawda? To, oczywiście, był pomysł Toma. Moje ubrania nie zapełniają nawet jednej szafy. – Wskazuje jeden z tuzina pojemnych mebli. – Tom zawsze był skłonny do przesady. Im więcej, tym lepiej. Aż dziwne, że go za to nie znienawidziłam. – Śmieje się, nie czeka na moją odpowiedź. – Pewnie teraz powinnam przeprowadzić się do mniejszego domu, tyle że nie wiem, czy dam radę. On tu jest. Tu go czuję. – Ja też. Diana patrzy na mnie przytomniej. Zaciska wargi. Przez jeden pełen udręki moment mam wrażenie, że się załamie. Kąciki ust jej opadają, broda drży. Nagle jednak, w ostatniej chwili, odzyskuje panowanie nad sobą. – Pewnie wszyscy mnie szukają – mówi zdumiewająco normalnym głosem. – Tak? Dobrze się domyślam? Dlatego tu przyszłaś. Jeszcze nie wstaje, ale już widzę, że się do tego przygotowuje. Zaraz otrze twarz, poprawi bluzkę i zejdzie na dół, gdzie będzie robiła to, co powinna robić. Zawsze wzorowo wypełnia obowiązki. Ale czy dziś też jest to konieczne? Akurat dzisiaj? Kręcę głową. – Nikt nie zauważył twojego zniknięcia – mówię. – Wszystko jest pod kontrolą. Zostań, ile potrzebujesz.

*** Popołudnie upływa mi na rozmowach z ludźmi, których nigdy wcześniej nie spotkałam, przyjmuję darowizny na SLA. (Diana prosiła, by składać dary zamiast kwiatów, i choć zapewne nie miała na myśli gotówki, trzymam w ręku kopertę wypchaną pieniędzmi. Zapisuję sobie w pamięci, by wymyślić, jak je później przekazać). Parafuję dokumenty dostawcy cateringu i otwieram tylną bramę, gdy nadchodzi czas, by obsługa odjechała, potem zamieniam się w barmankę. Patrick i Nettie mają mocno w czubie, do tego stopnia, że gdy szwagierka zgłasza się po następny kieliszek wina, daję jej kubek z herbatą, choć wątpię, by ją wypiła. O dziewiętnastej wszystkie dzieci śpią na piętrze. O dwudziestej ludzie znowu są głodni, więc zamawiam pizze. Diana, o ile mi wiadomo, wciąż jest w garderobie. Powiedziałam wszystkim, że nie czuła się najlepiej i w związku z tym wcześniej poszła do łóżka. Miałam nadzieję, że takie wytłumaczenie skłoni gości do opuszczenia przyjęcia, ale nic z tego, jakby nie zrozumieli. O dwudziestej drugiej robię kanapki, układam na tacy i posyłam w obieg. Nettie jest pijana, Patrick w podobnym stanie. Ollie trzyma fason, stosunkowo trzeźwy, od razu po wyjściu Pete’a i reszty kuzynostwa przychodzi, by pomóc mi z Nettie. – Zjedz kanapkę – namawiam ją. – Zaparzyć ci herbaty? Ponuro kręci głową. – Chcę wina. – Nets, masz dosyć – stwierdza Ollie. – Zresztą wino się skończyło. – Proszę, matka skąpi na trunkach na pogrzebie własnego męża – bełkocze Nettie. Próbuję zachęcić ją do zjedzenia kanapki, to pieczeń wołowa z chrzanem, ale szwagierka ją odpycha. – Nawet nie zeszła porozmawiać z gośćmi! – ciągnie. – Zero szacunku dla pamięci taty. Zaraz sprzeda dom, zobaczycie! I wyjdzie na to, jakby taty wcale nie było. – Nie przypuszczam – próbuję zaprotestować. – Sprzeda! – upiera się Nettie. – Już ja ją znam. I cały majątek odda na schronisko dla psów.

Zostawiam ich, idę do kuchni. Muszę wyładować zmywarkę, a ze szwagierką i tak nie ma sensu rozmawiać. Myślę o Dianie, tam, na górze, w tym wielkim pomieszczeniu. Zastanawiam się, czy zmieniła miejsce od czasu, gdy wyszłam. Szykuję talerz kanapek, parzę kubek herbaty i idę na górę. Wchodzę do sypialni. Diana jest w łóżku, ale nie śpi, patrzy w ścianę. – Większość gości wyszła – mówię, stawiając talerz i kubek na nocnym stoliku. – Patrick i Nettie jeszcze są, ale zaraz im zamówię Ubera. Dom posprzątany, mniej więcej. Jutro przyjdę, pomogę ci odkurzyć i umyć podłogi. – Diana patrzy na mnie, a raczej przeze mnie, na wskroś. – Zostawiam herbatę i kanapki, gdybyś miała ochotę. Czekam, ale nie odpowiada, odwracam się zatem i kieruję się w stronę korytarza. Już mam wyjść, gdy doganiają mnie słabe słowa: – Dziękuję, skarbie.

43

Diana Przeszłość Tom nie chciał zdradzać Olliemu, że nie jest jego biologicznym ojcem. Z początku miałam odmienne zdanie, ale był nieugięty. – Nie powinniśmy go okłamywać – argumentowałam. – Nie wolno okłamywać dzieci. – Tak się tylko mówi. To żadna reguła. Lepiej rozważyć wszelkie za i przeciw. Jeśli mu nie powiemy, ryzykujemy co najwyżej, że kiedyś się dowie i będzie miał do nas pretensje o brak kontaktów z biologicznym ojcem, który – pozwól mi tu zaznaczyć – nigdy go nie chciał. A jakie są korzyści z tego, że mu nie powiemy? Ollie będzie wierzył, że urodził się w pełnej rodzinie, jako dziecko dwojga kochających się rodziców, którzy chcieli go w swoim życiu. Będzie przekonany, że ma rodzoną siostrę. Zyska tę pewność siebie, jaką mają dzieci z pełnych rodzin. Mielibyśmy to wszystko odbierać mu tylko po to, żeby w razie odkrycia prawdy nie mógł nas winić? Przecież od tego są rodzice, żeby ich obwiniać za wszystkie życiowe problemy! Taki był niewzruszony w swoim przekonaniu, że w końcu ustąpiłam. W jego logice może istniały jakieś niewielkie luki, ale skoro zamierzał zabrać tajemnicę do grobu, dla dobra mojego syna, nie widziałam powodu, by się temu przeciwstawiać. Uznałam, że ta decyzja należy do ojca. Pozwoliłam mu ją podjąć. ***

Toma nie ma. Tyle czasu walczyłam ze słabościami, że zapomniałam, jak cudownie smakują. Odkąd pamiętam, zawsze musiałam być silna, dla dobra rodziny. Bycie silną się opłaca. Daje złudzenie potęgi, człowiek sądzi, że może stawić czoło wszelkim przeciwnościom. Właśnie dlatego przeżyłam życie tak, a nie inaczej, pracowałam ciężko, bez słowa skargi, nie godząc się na słabość. Siła jest jednak przeceniana. A słabość i lamentowanie – zdumiewająco miłe. Toma nie ma. Leżę na sofie, tej na parterze, i patrzę w zimny kominek. Sprzątaczka czyści go we wtorki i czwartki, dziś jest na szczęście środa. Mogłabym z niej zrezygnować. Umiem sprzątać. „Co to za pomysły!”, śmieje się Tom w moich myślach. A jednak to naprawdę dobry pomysł, bo szczerze mówiąc, każda sprzątaczka zawsze była dla mnie bardziej intruzem niż pomocą. Dzień sprzątania wiąże się z gorączkowym sprawdzaniem, czy nie ma powodów, bym została oceniona jako niechlujna, a poza tym muszę wyjść z własnego domu, bo nie potrafię siedzieć i kręcić młynka palcami, gdy jakaś dziewczyna z innego kraju (nieodmiennie) wylewa z siebie siódme poty, doszorowując sedes w toalecie mojego męża z brudu, o którym głośno się nie mówi. Tom nie miał podobnych obiekcji. Zostawał w domu, zalegał na kanapie z kawą i z gazetą w dłoni. Pamiętam, kiedyś zobaczyłam, jak podnosi najpierw jedną, potem drugą nogę, by dziewczyna mogła odkurzyć pod jego butami. Mrugnął przy tym do niej, a ona się zaśmiała. Tylko Tom tak potrafił. Toma nie ma. Nie jestem samotna. Wokół mnie są ludzie, których mogę poprosić o dotrzymanie towarzystwa. Ollie zawsze przyjedzie, wiem o tym. Zostawi biuro i w mgnieniu oka stawi się na wezwanie, zachwycony możliwością wykonania dobrego uczynku dla mamy staruszki. Pewnie dlatego interesy mu się sypią. Ma niewłaściwie ustawione priorytety. Powinien siedzieć w biurze i zarabiać na utrzymanie rodziny. Nettie pewnie by przyjechała, gdybym poprosiła, chyba że akurat byłaby zajęta czymś związanym ze staraniami o dziecko. Zajmuję dość wysoką pozycję w jej łańcuchu pokarmowym, ale nie najwyższą, co zresztą jest jak najbardziej właściwe. Poza tym mam wrażenie, że boryka się z nowymi

problemami. Od czasu, gdy Patrick był widziany w Daylesford, słyszałam kolejne plotki. Ktoś zauważył go w Bright, ktoś inny w Albury. Zięć, jak się okazuje, jest człowiekiem bardzo zajętym. Swego czasu stanęłabym z nim twarzą w twarz, spytałabym, co ma na swoją obronę, ale teraz ledwo znajduję siłę, by wstać z łóżka. Mogłabym zadzwonić do Kathy, Liz albo do Jan. Wszystkie trzy dzwonią do mnie i piszą SMS-y, proponują, że podrzucą jakieś jedzenie albo mnie dokądś zabiorą. Liz nawet namówiła mnie na wyjście z dziewczynami do Baths, na drinka, niedawno, dwa dni temu, ale jeszcze się do tego nie nadaję. Zwyczajność takiego spotkania była dla mnie zbyt trudna do zniesienia, nie jestem gotowa na normalność. Tom nie żyje. Nie obchodzi mnie cudza synowa, nie obchodzą mnie czyjeś kłótnie z mężem ani zabawne anegdoty na temat kłopotów z panowaniem nad pęcherzem czy z wybiegu dla psów. Nic mnie to wszystko nie obchodzi. Dlatego że Toma nie ma. Nie mogę go dotknąć. Jeszcze tydzień temu, chociaż ledwo żył, wystarczyło mi wyciągnąć rękę, by go dotknąć. Miał ciepłe ciało i był ciepłym człowiekiem. Ciepło było jego nadprzyrodzoną siłą. Ludzie pragnęli, by im przewodził. Przyjaciele do niego lgnęli. Nasze dzieci jego kochały bardziej. Ja kochałam go bardziej. Matka nie powinna tak mówić, ale taka jest prawda. Urodziłam się, by kochać Toma Goodwina. Ktoś dzwoni do drzwi. Ignoruję to. Kanapa jest jak tratwa ratunkowa, poza nią rozlały się wody pełne rekinów. Chwytam pled, naciągam go na ramiona z nadzieją, że przyjdzie sen, który zagarnie mnie aż do wieczora, gdy będę mogła przebrać się wreszcie w piżamę i wślizgnąć się w pocieszającą czerń nocy. Mogłabym zjeść tosta, wypić herbatę i włączyć telewizor, żeby zagłuszyć ciszę, która grzechocze w starym wielkim domu. Czasami nocą udaję, że Tom nadal tu jest. Udaję, że jestem przy nim, gotowa rozmasować kolejny skurcz, podać mu wodę. Intymne chwile o świcie wydają się teraz niewiarygodnym luksusem. Ten skradziony czas, wbrew całemu światu. – Już idę, kochanie – szepczę do pustego domu. – Zaraz poczujesz się lepiej. Dzwonek odzywa się ponownie.

– Ty otwórz, kochanie – mówię i zamykam oczy.

44

Lucy Teraźniejszość Gdy zgrzyta klucz w zamku, jest już ciemno. Nettie i Patrick wyszli, dzieci zasnęły, a ja, na kanapie, na nic nie patrzę, niczego nie słucham. – Ollie? To ty? Słyszę, jak zostawia klucze w misie. Wchodzi do salonu. Osuwa się na sofę, kładzie głowę na poduszce i zamyka oczy. – Co się stało? – pytam. – Przesłuchiwali mnie – odpowiada, nie otwierając oczu. – Na jaki temat? – Na każdy. – Ollie… Otwiera oczy. – Naprawdę, wypytali mnie dosłownie o wszystko. Co robiłem w dniu śmierci mamy, jak się między nami układało, co jest między mną a Nettie, czy wszystko dobrze między mną a tobą. Pytali o interesy. Ściągam brwi. – O interesy? A to dlaczego? – Wiedzieli, że nie idzie nam dobrze. Mieli wszystkie nasze zestawienia finansowe. Długi to dość istotny powód do zabójstwa. – Ale przecież nie skorzystałeś na jej śmierci! – Nie wiedziałem, że nie skorzystam. Jones mi to grzecznie uprzytomniła. – Miała ci powiedzieć.

Przenosi na mnie spojrzenie. – Co? – Na pewno by ci powiedziała. Coś takiego Diana z pewnością by ci powiedziała. Wzrusza ramionami. – Szczerze mówiąc, nie mam pewności. – Lekko marszczy czoło. – Widziałem tam Eamona. Jego też przesłuchiwali. – W sprawie śmierci twojej matki? – Chyba tak. Kto wie? – Zapada się głębiej w kanapę, pokonany. – Lucy, mogę cię o coś spytać? – Tak. – Czy uważasz, że zabiłem mamę? Przyglądam się mężowi, tak dojmująco znajomym rysom twarzy, wiernym, piwnym oczom, wypukłości klatki piersiowej. – Nie. Ale uważam, że mnie w jakiejś sprawie okłamujesz. I chcę, żebyś teraz powiedział prawdę.

45

Lucy Przeszłość Nigdy nie wierzyłam w przeznaczenie ani w intuicję, ale jadąc Beach Road, nagle czuję, że muszę zajrzeć do Diany. I podejmuję tę decyzję tak gwałtownie, że omal nie wpadam na rowerzystę jadącego środkowym pasem. Przepraszam wylewnymi gestami, a on wymachuje za mną pięścią. Skręcam na podjazd Diany. Nie będzie zachwycona moją niezapowiedzianą wizytą, ale od śmierci Toma jakoś ciągle o niej myślę. Na pewno źle się czuje sama w tym wielkim domu. Ollie kilka razy dzwonił do niej na moją prośbę. Za każdym razem słyszałam, że „Brzmi całkiem normalnie. Może trochę smutno, ale przecież tego należy się spodziewać”. Rzeczywiście należało się tego spodziewać. Co nie oznacza, że nie przyda jej się przyjazna dusza. Nawet jeśli miałabym to być ja. Naciskam dzwonek, a ponieważ nic się w związku z tym nie dzieje, łapię za klamkę. Drzwi nie są zamknięte. – Halo? – wołam. – Diano, to ja, Lucy. Znajduję ją w „melinie”, na kanapie, leżącą na wznak. – Diano? – powtarzam, ale ona ani drgnie. Nawet nie unosi głowy z poduszki. Wtedy uświadamiam sobie, że jest źle. Bardzo źle. ***

Diana wygląda przez okno pasażera w moim samochodzie, jest jak w transie. Ubrana w swój zwykły „uniform”: granatowe luźne spodnie, białą bluzkę, na szyi ma perły – ale ubranie jest zmięte, wygląda na włożone wczoraj, zostawione na noc na podłodze i rano włożone ponownie. Na nogach ma czarne sportowe buty zamiast cielistych pantofli na obcasie, ewentualnie balerin, a włosy spłaszczone z jednej strony (pewnie na tym boku spała), nawet nie zadała sobie trudu, by je poprawić. Nie odezwała się słowem, nie skomentowała okruszków po biszkoptach, które strzepnęłam z siedzenia, zanim je zajęła. – Jak się trzymasz? – pytam, gdy stajemy na czerwonym. Patrzy na krzewy przy drodze, na kitesurferów mknących wzdłuż horyzontu, na plażę Brighton, ale mam wrażenie, że tego wszystkiego nie widzi. – W porządku – odpowiada po tak długim czasie, że już zamierzałam powtórzyć pytanie. Proponowałam, że zadzwonię do Olliego („Nie, nie, jest zajęty w pracy”) i do Nettie („Ją od dawna zajmują wyłącznie dzieci!”), chyba jednak wystarcza jej moje towarzystwo. Twierdzi, że nie jest chora, ale z pewnością coś jest nie tak. Dlatego zabieram ją do lekarza rodzinnego, do doktor Paisley. Zatrzymuję auto na parkingu, lecz Diana wciąż siedzi bez ruchu. – No i już – mówię fałszywie słodkim tonem, od którego sama się krzywię. – Jesteśmy na miejscu. W końcu wysiada, lecz porusza się, jakby jej przybyło ładnych parę lat. Idzie prosto do poczekalni i zajmuje miejsce, mnie zostawiając zgłoszenie się w recepcji. To nie jest Diana, którą znam. Od śmierci Toma była smutna, to prawda, ale dzisiaj wydaje się, jakby zdziecinniała. Swoją drogą łatwiej sobie z nią radzę w tym stanie, tyle że ja nie chcę „sobie z nią radzić”. Wstrząsający jest widok osoby zawsze zdecydowanej, gdy nagle staje się bezradna. Idę do rejestracji, zawiadamiam o wizycie pacjentki, siadam obok Diany i czekam. Moja teściowa bierze do ręki magazyn, który jej podsuwam, ale go nie otwiera. Ja mojego też nie. Gdy kilka minut później pada jej nazwisko, pytam: – Mam wejść z tobą? Wzrusza ramionami, co uznaję za potwierdzenie.

Doktor Paisley ma jakąś pięćdziesiątkę z okładem, jest pulchna i uśmiechnięta, ubrana w barwną tunikę. Najwyraźniej dba o Dianę nie od wczoraj. – Dzień dobry – wita się, siadając za biurkiem. Obraca się twarzą do nas, wyciąga do mnie rękę. – Mam na imię Rosie, miło mi panią poznać. Diano, słyszałam o śmierci Toma. Ogromnie ci współczuję. – Dziękuję. – Co mogę dla ciebie zrobić? Patrzę na teściową, która patrzy na mnie. – Od śmierci Toma – odzywa się w końcu z westchnieniem – niezbyt dobrze się czuję. Pewnie to normalne, ale Lucy uznała, że powinnam się pokazać. Doktor Paisley na sekundę przeskakuje na mnie wzrokiem. – Masz rację, pogorszone samopoczucie po stracie ukochanej osoby jest całkowicie naturalne. Mimo to dobrze jest w tym czasie trzymać rękę na pulsie, Lucy postąpiła jak najbardziej słusznie. Diana wzrusza ramionami. – Rozumiem. – Jak sypiasz? – Kiepsko. – Robisz ostatnio to, co zwykle? Spotykasz się z przyjaciółmi, odwiedzasz wnuki? – W zeszłym tygodniu wybrałyśmy się z dziewczynami do Baths na drinka. – I jak było? Diana przenosi wzrok za okno. – Chyba w porządku. W trakcie tej rozmowy Rosie zakłada Dianie opaskę do mierzenia ciśnienia, po chwili urządzenie zaczyna pompować powietrze. Teściowa ledwo to zauważa. – Jesteś przygnębiona? – pyta lekarka. – Można by tak powiedzieć. – Jakieś kłopoty z pamięcią? – Nie pamiętam – odpowiada Diana z kamienną twarzą. Ja parskam śmiechem.

Lekarka stawia jeszcze kilka pytań, kiwa głową przy każdej odpowiedzi, jakby były całkowicie sensowne. – Moim zdaniem – orzeka w końcu – przyda się badanie krwi. Diana unosi brwi. – Na co? – Przede wszystkim wykluczymy anemię. Sprawdzimy tarczycę. No i podstawowe parametry. – Wpisuje coś do komputera, po chwili z drukarki wysuwa się niebieska karteczka skierowania. – Nie mam jednak najmniejszych wątpliwości, że cierpisz na depresję. Dlatego muszę spytać: czy miałaś myśli samobójcze? Diana nie odpowiada. Doktor Paisley po chwili przenosi spojrzenie na mnie. – Wolałabyś porozmawiać w cztery oczy, bez córki? – pyta Dianę. – Czasami łatwiej o szczerość… – Nie potrzebuję rozmowy bez świadków – decyduje Diana. – Nie, nie myślałam o popełnieniu samobójstwa. – To dobrze. Lekarka poleca dobrego psychologa i przepisuje kilka antydepresantów. Umawiamy się na następny tydzień. Dopiero po wyjściu z gabinetu dociera do mnie, że doktor Paisley nazwała mnie córką Diany, a ona jej nie skorygowała.

46

Lucy Teraźniejszość – Ollie – zaczynam akurat w momencie, gdy odzywa się dzwonek telefonu stacjonarnego. – Czy byłeś u matki w dniu jej śmierci? Pochyla się na krześle, opiera ręce o kolana, głęboko nabiera powietrza. – Byłem. – Po co? – rzucam i zaraz formułuję to ważniejsze pytanie: – Dlaczego mi nie powiedziałeś? – Chciałem. – To dlaczego nie powiedziałeś? Telefon w dalszym ciągu dzwoni, głośno, przejmująco. Przeszkadza. Mam ochotę wyrwać cholerną wtyczkę ze ściany. – Tylko odbiorę – mówi mąż, podchodząc do aparatu. – Nie! Zostaw… Ale już chwycił słuchawkę. – Halo? Klnę pod nosem. – To ja. – Kilka chwil milczy, potem odnajduje spojrzeniem mój wzrok. – Tak, już. – Podaje mi słuchawkę. – Posterunkowa Jones. – Do mnie? – Czuję ukłucie niepokoju. – Słucham. – Dzień dobry, tu posterunkowa Jones. Musimy z tobą pilnie porozmawiać – oznajmia stanowczo. – Ahmed i ja. Możesz przyjechać na komisariat?

– Po co? Kusi mnie, by jej powiedzieć, że mam serdecznie dość policji wydzwaniającej po nocy i wzywania Olliego albo mnie na posterunek. Niewiele brakuje, bym jej przypomniała, że mamy małe dzieci, które już śpią, i jeśli nie jestem aresztowana, to sprawa będzie musiała zaczekać do rana. Nic podobnego jednak nie mówię, ponieważ mam wrażenie, że moje rezerwy oburzenia właśnie się wyczerpały. – Chcemy porozmawiać z tobą na temat organizacji o nazwie MSPE, Międzynarodowe Stowarzyszenie Pomocy w Eutanazji. Według uzyskanych przez nas informacji twoja teściowa była członkiem tej organizacji, a przy tym mamy powody sądzić, że o tym wiedziałaś. Obiecuję, że przyjadę możliwie najszybciej.

47

Lucy Przeszłość Gdy wracam do domu po wizycie u lekarki Diany, przed naszymi drzwiami zatrzymują się akurat Patrick i Nettie. – Cześć – mówię, wysiadając z samochodu. – A to niespodzianka. – Dzwoniliśmy do Olliego – wyjaśnia Nettie. – Powiedział, że możemy zajrzeć. – Aha. Szczerze mówiąc, cieszę się, że was widzę. – Nam też miło – mówi szwagierka, dziwnie pogodna. Patrick, dla kontrastu, wydaje się raczej chmurny. Nie śpieszy się z zamknięciem samochodu, zostaje kilka kroków za nami. – Jak ci minął dzień? – pyta Nettie. Otwieram drzwi swoim kluczem, wpuszczam ich do środka. – Szczerze mówiąc, był nietuzinkowy. Właśnie dlatego cieszę się, że was widzę. Musimy porozmawiać o Dianie. Wchodzimy do kuchni połączonej z salonem, Ollie stoi przy lodówce, właśnie otwiera piwo. – Doberek wszystkim. Patrick, chcesz piwo? – O mamie? – upewnia się Nettie. – Co z mamą? – Właśnie, co z mamą? – pyta Ollie. Dzieci w piżamach, rozłożone przed telewizorem, podnoszą na moment wzrok, po czym zaraz go opuszczają. – Nakarmione? – pytam Olliego.

– Nuggetsy z kurczaka, groszek i kukurydza – oznajmia z dumą. – Wino dla pań? – Chętnie – zgadzam się. – Ja dziękuję – decyduje Nettie. Ollie daje Patrickowi piwo, ten łapie je i otwiera w rekordowym tempie. Zaczynam mieć wątpliwości, czy wszystko z nim w porządku, ale jestem zbyt zajęta kwestią Diany, by się nad tym solidniej zastanowić. – Chodźmy do jadalni, pogadamy w węższym gronie – proponuję, wskazując ruchem głowy dzieciaków. – Powiem wam, co z Dianą. Zgarniając bałagan ze stołu w jadalni, zauważam znaczące spojrzenie, jakie Nettie rzuca Patrickowi. Na twarzy ma dziwny grymas, trochę podobny do uśmiechu. Serce bije mi mocniej. Szwagierka jest w ciąży. Na pewno. – To jak? – zagajam, gdy już wszyscy siedzimy. – Macie nam coś do powiedzenia? Uśmiech Nettie potwierdza moje domysły, szwagierka kręci jednak głową. – Ty pierwsza. Powiedz, co z mamą. – Zawiozłam ją dzisiaj do lekarza. Zapada ołowiana cisza. Nawet Patrick patrzy na mnie, jakbym miała dwie głowy. – Pojechałaś do mamy? – Ollie jest niebotycznie zdumiony. Rzeczywiście, to nie jest u mnie normalne. Mimo wszystko stopień ich zdziwienia jest dla mnie zaskakujący. – Rzadko widywałyśmy się od śmierci Toma, na dobrą sprawę prawie nie mieliśmy od niej wiadomości. Martwiłam się. I najwyraźniej słusznie. Wszystko wskazuje na to, że sypiała w ubraniu i kiepsko się odżywiała. Zabrałam ją do lekarki… Ollie odstawia piwo. – Jaka diagnoza? – Na wszelki wypadek zleciła badania krwi, ale wstępnie uznała, że to depresja. Przepisała antydepresanty i dała skierowanie do psychologa. Zaleciła ćwiczenia, utrzymywanie rutynowych zajęć. Pomyślałam sobie, że dobrze by było, gdybyśmy Dianę odwiedzali na zmianę, zawozili jej jedzenie i tak dalej. – Świetna myśl – uznaje Ollie.

– Jasne – przyłącza się Nettie. – Czemu nie. Wydaje się rozkojarzona. Niespokojnie wodzi wzrokiem po jadalni. Tak samo mają dzieci zaproszone w gości, gdy nie umieją zdecydować, którą zabawką bawić się najpierw. Wprowadza nerwową atmosferę. – Nettie, wszystko w porządku? – Cóż, faktycznie, chcielibyśmy coś z wami omówić. – Obdarza męża promiennym uśmiechem, a on w odpowiedzi też rozciąga wargi, choć mniej entuzjastycznie. – Jesteś w ciąży! – woła Ollie. Jej uśmiech blaknie. – No nie, nie jestem w ciąży. Jeszcze nie. Ale właśnie na ten temat chcieliśmy z wami porozmawiać. Rzecz w tym, że moje kłopoty z płodnością są dość złożone. Chodzi nie tylko o policystyczne jajniki, ale też o komórki jajowe i macicę. Co tu dużo mówić, jeśli istnieje jakiś kłopot z płodnością, to na pewno go mam. – Chichocze piskliwie. – W tym tygodniu lekarz nam powiedział, że najlepszym wyjściem w naszej sytuacji jest skorzystanie z darowanej komórki jajowej i pomoc surogatki. Spuszczam wzrok, upijam łyk wina. – Oczywiście nie tak wyobrażaliśmy sobie zostanie rodzicami, ale co zrobić. Dziecko nie będzie biologicznie związane ze mną, będzie jednak dzieckiem Patricka i zostanie poczęte jako nasze. To nasza jedyna szansa. – O, ho, ho! – Mina Olliego zdradza, że mój mąż nie wie, czy to dobre, czy złe wieści. – I jak, decydujecie się na to? Na darowane jajeczko i surogatkę? Ja, w przeciwieństwie do niego, mam pewność, że te wieści nie są dobre. – Sprawa nie jest taka prosta. – Nettie krzywi się lekko. – Chcielibyśmy skorzystać z tej opcji, ale w Australii przekazanie komórki jajowej i noszenie cudzej ciąży są dozwolone wyłącznie jako działanie altruistyczne, co oznacza, że nie mogę za to nikomu zapłacić. Musiałby to ktoś zrobić na ochotnika. – Możecie poszukać gdzie indziej – przerywa jej Ollie. – Widziałem film dokumentalny o ludziach, którzy załatwiają to w Indiach. Albo w Stanach. – Jest to jakieś wyjście – przyznaje Nettie – ale byłoby wyjątkowo kosztowne, a co ważniejsze, dziecko w czasie ciąży znajdowałoby się bardzo daleko od nas. Nie moglibyśmy chodzić z surogatką na USG, dbać o jej zdrowie ani być przy narodzinach, gdyby poród zaczął się przed

terminem. No i nie znamy zasad funkcjonowania zagranicznych systemów opieki zdrowotnej. Nie wiemy, na ile można na nich polegać. Patrick wciąż nie odezwał się nawet słowem. Jednocześnie muszę przyznać, że to niełatwe zadanie, gdy z ust Nettie pada ich tak wiele. – Co w takim razie zamierzacie? – pyta Ollie. W dalszym ciągu nie ma o niczym pojęcia. Jako jedyny. Pociągam jeszcze jeden duży łyk wina i zmuszam się do przełknięcia alkoholu. – Ona chce, żebym ja to zrobiła – mówię. Nettie mi się przygląda. Jest podekscytowana, lecz ostrożna, stara się tłumić emocje. Wyjmuje z torebki przezroczystą plastikową koszulkę i kładzie ją między nami. – Tu są informacje. Na frontowej stronie fioletowej broszury widzę napis „Zostać surogatką”. Tuż obok – pozbawione głowy ciało ciężarnej kobiety. – To w zasadzie nic trudnego – dodaje Nettie. Ollie podnosi na nią wzrok, mruga gwałtownie jak jeleń w strumieniu światła z reflektorów samochodu. – Chcesz, żeby Lucy dała ci komórkę jajową? I została twoją surogatką? – Wiem, nie mam prawa o to prosić. – Masz prawo prosić – prostuję – ale… Nettie siada wyżej, dłonie układa na blacie, jakby miała negocjować kontrakt. Mam wrażenie, że jest świetnie przygotowana do sparowania wszelkich argumentów, jakie bym przedstawiła. Pocę się pod pachami. – Zaraz – odzywa się Ollie. – Chcesz, żeby Lucy dała ci komórkę jajową? I żeby to ona chodziła w ciąży? Czyli… To byłoby dziecko Lucy i Patricka? – Nie – odpowiada Nettie. Zużyła już podsycaną nerwami energię i teraz wydaje się nadzwyczaj spokojna. – Byłoby Patricka i moje. – Ale… – Ollie zacina się, układa sobie tę koncepcję w głowie. – Biologicznie to byłoby dziecko Lucy? Jakby wypowiedział moje myśli. – Tak – przyznaje Nettie, patrząc na mnie. – Nie chcę cię stawiać w niezręcznej sytuacji, Lucy, ale… Chciałabym usłyszeć, co myślisz o takiej możliwości. Odpycham krzesło, spuszczam głowę. – Nettie, to na mnie spadło jak grom z jasnego nieba. Muszę się spokojnie zastanowić.

– Oczywiście – przytakuje szwagierka. – Jasne, że musisz się zastanowić. Ale czy mogłabyś podzielić się pierwszym wrażeniem? – Właśnie ci powiedziała, że musi pomyśleć! – Patrick odzywa się gburowato, co nie jest w jego stylu. – Daj kobiecie chwilę spokoju! W przeciwieństwie do żony – aktualnie wcielenia businesswoman – wygląda na chmurnego ponuraka. Odchyla się na oparcie. Zakłada ręce na piersi. Brodę ma opuszczoną, prawie wspartą na mostku. – Moje pierwsze wrażenie to szok – mówię. – Kwestia wymaga głębokiego namysłu. Będziemy musieli z Olliem porozmawiać… – Czyli istnieje taka możliwość? – Nettie zaciska oczy i kciuki. – Bierzecie taką opcję pod uwagę! – Szczerze mówiąc – odpowiadam – raczej nie. Nettie otwiera oczy, nie podnosi jednak wzroku. – Przykro mi – ciągnę. – Myślałam o tym, czysto teoretycznie i… I uważam, że nie mogłabym zrobić czegoś takiego. W końcu to przecież byłoby moje dziecko. – Połowicznie – wtrąca słabo Nettie. – Nie ma czegoś takiego jak połowicznie moje dziecko. Byłoby moje, tak samo jak Archie, Harriet i Edie. Naprawdę, bardzo mi przykro, ale nie mogę począć dziecka, chodzić w ciąży, urodzić, a potem go oddać. Nie mogłabym tego zrobić. Nawet dla ciebie. – Może jeszcze o tym pomyśl. Prześpij się z tym. – Dobrze. Ale odpowiedź będzie taka sama. Nettie wstaje, odpychając krzesło tak gwałtownie, że uderza w ścianę. – Nettie – mówię – naprawdę… Patrick przeciąga dłonią po czole. Nie wiem, czy to gest smutku, czy ulgi. Wyraz twarzy szwagierki nie pozostawia natomiast cienia wątpliwości. To nienawiść.

48

Diana Przeszłość Zakończenie życia spokojne, bezbolesne Wstukuję te słowa do przeglądarki Google i naciskam „enter”. Nie pamiętam, kiedy ostatnio korzystałam z tego nieszczęsnego komputera, musiało to być jednak dość dawno, bo w myszce wyczerpały się baterie. Muszę korzystać z pada i jest to szalenie irytujące. Po dłuższym czasie udaje mi się ustawić kursor na pierwszym linku. To Lifeline Australia, organizacja mająca na celu zapobieganie samobójstwom. Nie tego szukam, ale dobrze, że jest na pierwszym miejscu. Na pewno wiele nastolatków próbuje skończyć ze sobą po zerwaniu z sympatią albo w efekcie skandalu po opublikowaniu nagich zdjęć lub czymś podobnym. Te dzieci nie wiedzą, że kiedy ich drobny kryzys przeminie, będą dzięki zdobytemu doświadczeniu silniejsze. Pewnego dnia opowiedzą własnym dzieciom, jak to im się kiedyś zdawało, że życie jest nic niewarte, a tu, proszę: dorośli, szczęśliwi rodzice! Tak, to dla nich jest Lifeline, w razie potrzeby powinni zadzwonić pod podany numer. Nie chodzi tu o takich jak ja. Ja jestem starszą panią. Dobrze przeżyłam swoje dni, wyszłam za mąż, urodziłam dzieci. Teraz trzeba pomóc mi umrzeć, a nie żyć. Ponownie walczę z padem, zmieniam kryteria wyszukiwania. Pomoc eutanazja Australia

Wyszukiwarka podaje mi informacje, które nie są dla mnie nowością: eutanazja jest w Australii zabroniona, chociaż stosuje się ją w szpitalach wobec osób śmiertelnie chorych, w ostatnich dniach życia. Google odsłania też przede mną fakty, o których nie miałam pojęcia. Na przykład taki, że szalenie trudno jest kupić środki medyczne i wyposażenie umożliwiające przeprowadzenie na sobie eutanazji w sposób humanitarny. Nie kwalifikuję się do wyjazdu pod skrzydła Dignitas w Szwajcarii, bo nie jestem śmiertelnie chora, a dokumentacji medycznej, jaka jest tam wymagana, nie zbiorę ani nie dam rady podrobić. Co oznacza, o ile się nie mylę, że zostaję na łasce internetu. Biorę przepisane przez doktor Paisley antydepresanty już od pół roku. Nie przynoszą żadnego skutku. Sypiam lepiej, to prawda. Znajduję przyjemność w różnych czynnościach. Udaje mi się ubrać, zjeść, trochę popracować. Ale Tom nadal nie żyje. Nie istnieje pigułka, która by zmieniła ten fakt. Znajduję link do strony Międzynarodowego Stowarzyszenia Pomocy w Eutanazji (MSPE). W objaśnieniu, które pojawia się pod linkiem, napisano: Filozofia MSPE: Osoby dorosłe, zdrowe na umyśle, powinny mieć prawo do zakończenia życia w wybranym czasie w sposób skuteczny i niekłopotliwy. Wierzymy, że panowanie nad własnym życiem i śmiercią jest fundamentalnym prawem obywatelskim, którego nikt pozostający przy zdrowych zmysłach nie powinien być pozbawiony. Misja MSPE: Dostarczanie członkom organizacji wszelkich niezbędnych informacji oraz wspieranie ich w realizowaniu decyzji o zakończeniu życia.

Klikam w ten link. I czytam.

49

Lucy Teraźniejszość Jadę na komisariat. Ollie zaproponował, że ze mną pojedzie, ale mu powiedziałam, żeby się nie wygłupiał, przecież ktoś musi zostać z dziećmi. Nie zdradziłam mu prawdziwej przyczyny, dla której nie chciałam jego towarzystwa. Nie wyjaśniłam, że nie zniosłabym wyrazu jego twarzy, gdyby się dowiedział, co zrobiłam. Podchodzę do biurka dyżurnego, żeby się zgłosić, ale zanim wypowiadam swoje nazwisko, pojawia się Jones. – Lucy, chodźmy na górę. W windzie przeprasza za wezwanie o tej porze, a ja uprzejmie ją zapewniam, że to nie problem i chętnie pomogę, mój głos brzmi jednak dziwnie, bo jestem zdenerwowana. Ollie był w tej samej windzie niecałą godzinę temu. Nettie i Patrick też nią jechali. No i Eamon. Może dla rozluźnienia wymyślić jakiś dowcip? Ile osób trzeba, żeby zabić bogatą starszą panią? Chciałabym to wiedzieć. Idziemy korytarzem do jakiegoś innego pokoju przesłuchań, czuć w nim tanie perfumy i dym papierosowy. Siadam, Jones także. Mija kilka chwil, a ona milczy. – Mam odpowiedzieć – odzywam się w końcu – na jakieś pytania? – Czekamy na Ahmeda. – Już jestem. – Dokładnie w tej samej chwili staje w drzwiach.

Pomieszczenie jest małe, a wydaje się jeszcze mniejsze, gdy jesteśmy w nim we troje. Denerwuję się bardziej. W kącie stoi kamera, wysłuchuję tej samej gadki o nagrywaniu, co poprzednio. Wreszcie przechodzimy do rzeczy. – Jak powiedziałam przez telefon – zaczyna Jones – rozmawiamy, ponieważ twoja teściowa należała do grupy zwolenników eutanazji. Wspomniana organizacja na specjalnych spotkaniach dostarcza informacji na temat sposobów humanitarnego odebrania sobie życia. Pilnuję, by mieć obojętny wyraz twarzy. – Och? – Wiemy, że twoja teściowa wzięła udział w jednym z takich spotkań, wstąpiła do tej organizacji. – Tak? Jones patrzy mi prosto w oczy. – Tak. – Czyli… Rzeczywiście popełniła samobójstwo? – Naszym zdaniem rozważała taką możliwość. Nie tłumaczy to jej śmierci, ponieważ w organizmie nie znaleziono śladów trucizny, a jednak to intrygujący trop. Nie wiem, co powiedzieć, więc nic nie mówię. – Jaki masz zawód? – odzywa się Jones po prawie minucie ciszy. Zaczynam skubać skórkę. – Jestem niepracującą matką. – A co robiłaś przed urodzeniem dzieci? – Byłam rekruterką. – Tak? – Jones nie kryje krzywego uśmiechu, zerka na Ahmeda. – A w jakiej branży pracowałaś? Waham się ułamek sekundy. – Technologie informatyczne. – Studiowałaś także analitykę danych, jeśli się nie mylę? – Tak. – Gdyby ktoś zapytał cię o szyfrowanie adresu mailowego, wiedziałabyś, jak to zrobić? – To pytanie retoryczne, Jones nie kryje, że zna odpowiedź. – Ja… – Dałabyś sobie radę z czymś takim? – podsuwa mi policjantka. – Pewnie tak – przyznaję.

– Czy wiesz, co to takiego bitcoiny? – Teraz słowa padają szybciej. Czy to specjalna technika mająca mnie rozproszyć? Jeśli tak, to się sprawdza. – Tak… W zasadzie tak… A co? Oboje patrzą na mnie wiele mówiącym spojrzeniem. – Jestem aresztowana? – pytam. Na pewno jestem zdenerwowana. – Jest późno. Naprawdę muszę wracać do dzieci. – Jeszcze jedno pytanie – odzywa się Jones – i możesz wracać. Ale chciałabym, żebyś się naprawdę poważnie zastanowiła się, zanim odpowiesz, dobrze? – Dobrze. – Czy wiesz, że pomoc w popełnieniu samobójstwa jest w Australii przestępstwem? Kara za nią wynosi do dwudziestu pięciu lat więzienia.

50

Diana Przeszłość Przed wejściem do biblioteki stoją protestujący, czego się nie spodziewałam. I to nie z rodzaju tych cichych. Rozstawili plakaty i krzyże, śpiewają o Bogu, który jest jedynym władnym, by odebrać człowiekowi życie. Mylą się najwyraźniej, bo gdyby racja była po ich stronie, nie mieliby powodu protestować. Żałuję, że nie wzięłam ze sobą jakiejś książki. Mogłabym ją podnieść wysoko, wtedy daliby mi spokój. „Przyszłam oddać książkę”, powiedziałabym. A tak podchodzi do mnie ktoś z żółtym fluorescencyjnym znakiem, na którym widnieją słowa „SAMOBÓJSTWO TO WOŁANIE O POMOC, A NIE POTRZEBA ŚMIERCI”, i oferuje modlitwę za moją duszę. Mniej więcej równocześnie ze mną do biblioteki wchodzi jakaś matka z wózkiem oraz dwoje studentów, na oko Azjatów, oboje z laptopami. Ich nikt nie zaczepia. Wejściówkę zdobyłam stosunkowo łatwo. Według reguł trzeba mieć powyżej pięćdziesiątki albo dysponować dokumentacją dowodzącą poważnej choroby. Bez wątpienia spełniam pierwsze kryterium. Nie jestem pewna, czego się spodziewałam. Może jakiegoś tajnego uścisku dłoni i obskurnego wnętrza spowitego mrokiem, tymczasem spotkanie odbywa się w dzielnicy Toorak, jednej z najbardziej bogatych, a w zasadzie wręcz w najbardziej reprezentacyjnym miejscu w Melbourne.

Niechaj ci z wypchanymi portfelami decydują o warunkach swojej śmierci bez przeszkód. Spotkanie jest zorganizowane w dużej sali w podziemiach biblioteki. Przy drzwiach stoi para: kobieta trzyma sztywną podkładkę, mężczyzna, jak sądzę po jego posturze i po fakcie, że najwyraźniej nie ma nic szczególnego do roboty, zapewne jest ochroniarzem. Jeszcze nigdy nie byłam w tej bibliotece, ale jak na czwartkowe popołudnie panuje tu chyba niezwykły ruch. Ciekawe, czy jego powodem jest to właśnie konkretne spotkanie. Podchodzę do kobiety. – Nazywam się Diana Goodwin. Zgłosiłam się przez internet. – Pokazuję wydrukowany z rana, złożony bilet. Kobieta sprawdza listę, w sieci przeczytałam, że mogę zostać poproszona o pokazanie dokumentu tożsamości i jestem na to przygotowana, ale ona tylko przygląda mi się uważnie i o nic nie prosi. Mimo to mam wrażenie, że zostałam solidnie sprawdzona. Pod tym spojrzeniem czuję się jak w urzędzie imigracyjnym, gdzie człowieka uważnie oglądają, starannie wypytują i ogólnie trzeba być przekonującym. W końcu przechodzę próbę i zostaję wpuszczona do środka. Wnętrze nie robi wielkiego wrażenia. Na podłodze leży szara wykładzina w niebieskie cętki, czarne stalowe krzesła z obiciami w kolorze burgunda stoją w jakichś dwudziestu rzędach, w każdym sześć i sześć, rozdzielone przejściem. Przed nimi wisi staromodna biała tablica z flamastrami, jak w szkole. Siadam w przedostatnim rzędzie, staram się być niewidzialna. Kilka rzędów przede mną jakaś kobieta w moim wieku najwyraźniej ma podobne zamiary. Bliżej tablicy siada osoba zdecydowanie młodsza. Obok, w wózku inwalidzkim, tkwi starszy mężczyzna, może jej ojciec. Jest opleciony siecią rurek prowadzących do zamocowanego za oparciem pojemnika z tlenem, tkwiącego niczym kije golfowe na wózku elektrycznym, więc odruchowo wracam myślami do mojego najukochańszego, do Toma. Inni przybyli mają różne kłopoty zdrowotne: dwoje nosi maski tlenowe, trójka jest podejrzanie łysa. Jakiś mężczyzna około siedemdziesiątki trzyma za rękę żonę, zapewne cierpiącą na jakąś chorobę psychiczną – kobieta stale coś mamrocze, dociera do mnie kilka wyjątkowo wulgarnych przekleństw. Tylko dwoje ludzi siada śmiało w pierwszym rzędzie. Wyglądają na małżeństwo, mają siwe włosy, ale są wyprostowani. Dumni, płacący składki członkowie MSPE, gdybym miała

strzelać. Mężczyzna ma granatowy sweter z wyłożonym na wierzch kołnierzykiem koszuli, siada z rękami założonymi na piersiach, kostkę jednej nogi opiera na kolanie drugiej. Kobieta jest ubrana w białą bluzkę i ciemnozielony sweter, na szyi ma sznur pereł. Siada na wpół obrócona, rozmawia z inną, siedzącą dalej, ku memu zdziwieniu – o ogrodzie. O kłopotach, jakie ta druga ma z bazylią. Wydaje się, że ta w zielonym sporo wie o bazylii. Patrząc na nią, odczuwam ból. Chyba dlatego, że obok niej siedzi mąż. Na pierwszy rzut oka nic mu nie dolega, ale pierwszy rzut oka może być zwodniczy, wiem o tym aż nazbyt dobrze. Po jakichś pięciu minutach drzwi się zamykają, kobieta z listą gości przechodzi na przód pomieszczenia, rosły mężczyzna został na zewnątrz. Rozumiem, że to ona będzie prowadziła spotkanie. Ponieważ ma to być lekarz, kierowana seksistowskim podejściem czekałam na mężczyznę. Gdyby Tom na moim miejscu zachował się tak samo, urządziłabym mu awanturę. – Dzień dobry – zaczyna prowadząca. – Dziękuję państwu za przybycie. Widzę kilka znajomych twarzy, widzę też osoby nowe, więc się przedstawię: doktor Hannah Fischer. Doktor Fischer jest miła, bystra i biegła w tym, co robi. Bezwzględnie wie, co mówi. I nic dziwnego, skoro poświęciła całe życie sprawom związanym z samobójstwem wspomaganym oraz pomocy w eutanazji. Przedstawia ogólnie historię śmierci dobrowolnej, aktualny stan prawny, mówi, co wolno, a co jest zabronione, o przygotowaniu ostatniej woli. Podkreśla wagę klarownego przedstawienia swoich intencji. – Jeżeli postanowicie państwo odebrać sobie życie – mówi – musicie bardzo jasno sformułować swoje zamiary. To szalenie ważne ze względu na to, by nikt z waszych bliskich nie został pociągnięty do odpowiedzialności i nie trafił do więzienia. Zalecamy napisanie listu zawierającego wasze intencje i pozostawienie go w widocznym miejscu. W przeszłości zdarzało się wysuwanie oskarżeń wobec członków rodziny. Jeżeli dysponują państwo znacznym majątkiem, może warto zastanowić się nad przekazaniem go jakiejś organizacji charytatywnej, dla bezpieczeństwa najbliższych, by fakt dziedziczenia nie mógł zostać odebrany jako motywacja udzielenia pomocy w doprowadzeniu do waszej śmierci. Myślę o swoim majątku. Bez wątpienia jest znaczny. Wyobrażam sobie miny Olliego i Nettie na wieść, że zostali wydziedziczeni. Decyduję, że to

będzie mniejsze zło niż oskarżenie o morderstwo. Dostajemy broszurę zatytułowaną Spokojny koniec, gdzie wyszczególniono różne metody eutanazji, a także zawarto informacje, jak uzyskać potrzebne substancje przez internet. – Jak kupić ten lek, który państwo rekomendują? Ten latuben? – pyta kobieta siedząca obok mężczyzny, który może jest jej ojcem. – Za chwilę o tym porozmawiamy – obiecuje doktor Fischer. – Proszę przygotować notatniki. Powiem państwu, jak zakończyć swoje życie, ale dotarcie do tego leku będzie wymagało pewnego wysiłku i zaangażowania z państwa strony. Siadam prosto, notes i długopis mam przygotowane. Wreszcie dostanę informacje, po które przyszłam.

51

Diana Przeszłość – Aarash! Odstaw to! Chłopczyk obraca się do matki, w lepkich rączkach trzyma moją niebiesko-białą wazę. Tom kupił ją przed kilkoma laty w Paryżu. Już wtedy kosztowała ponad dziesięć tysięcy euro. Szalone pieniądze, ale rzeczywiście, zawsze mi się podobała. – Daj mu spokój – uspokajam Ghezalę. – Nic nie szkodzi. Właściwie jestem nawet zadowolona, że Aarash czuje się w moim domu jak u siebie. Dawniej traktował to gmaszysko jak muzeum, teraz i on, i jego siostra Aziza zachowują się tu swobodnie. Przypominają mi moje wnuki sprzed paru lat, kiedy nurkowały pod meble, ukrywały się w najróżniejszych zakamarkach i dotykały kruchych przedmiotów. Dlaczego by nie? Po co to wszystko, jeśli nie dla dzieci? Tak by powiedział Tom. – Co u Hakema? – pytam. – Ciężko pracuje. Właśnie zatrudnił kolejne dwie osoby. Jedną z Afganistanu, drugą z Sudanu. – Wspaniale. – Próbuję się uśmiechnąć. Swobodniej czuję się w towarzystwie Ghezali niż przy innych, a jednak uśmiech wciąż nie jest łatwy. – Mamy tu teraz wielu przyjaciół z ojczyzny. Przyjechała siostra Hakema z mężem.

– Bardzo się cieszę. – Tym razem uśmiech pojawia się sam i jest naturalny. – Mają pracę? – Szukają. Już jakiś czas. – A co robili w ojczyźnie? – Różnie. Pracowali przy sprzedaży, w branży IT. Aarash, odstaw to! Chłopczyk znowu trzyma tę samą wazę, zagląda do otworu, jakby spoglądał w teleskop. Na żądanie matki gwałtownie odstawia ją na podłogę. Nic złego się nie dzieje, lecz Ghezala zamyka oczy i przyciska rękę do piersi. – Możesz trzymać – mówię do malca. – Możesz się nią bawić. Niestety, nie dam rady znaleźć pracy dla wszystkich przyjaciół Ghezali. Nie zdołałabym tego zrobić, nawet gdyby Tom żył. Mogę jednak pozwolić Aarashowi i jego siostrze pobawić się moją bezcenną wazą. Mogę pozwolić, żeby ją podnosili, patrzyli w nią jak w teleskop albo ją stłukli. Dlatego niczego im nie zabraniam. – Gdzie zamieszkali wasi przyjaciele? – Niedaleko nas. Wiedzą, że mają szczęście. Chociaż nie takie jak my. Nie każdy spotkał w życiu kogoś takiego jak pani, kto weźmie obcego pod swoje skrzy… – Rozlega się donośny brzęk, Ghezala w przerażeniu zasłania usta. – Aarash! O, nie… Obie patrzymy na chłopczyka. Waza leży na parkiecie, w trzech dużych częściach. Dzieci przyglądają się jej zdumione i przerażone. A ja się śmieję i śmieję.

52

Diana Przeszłość – Mam do ciebie sprawę – mówię Lucy tydzień po spotkaniu w ramach MSPE. Synowa stoi u mnie przy zlewie, zmywa naczynia. U jej stóp Edie bawi się plastikowymi pojemnikami Tupperware, zakłada na nie pokrywki. Chciałabym powiedzieć Lucy, żeby zostawiła zmywanie, sama mogę posprzątać, nie mam jednak pewności, czy rzeczywiście dałabym radę. Jestem potwornie zmęczona, wręcz wykończona. Chętnie położyłabym głowę na kuchennym blacie i została tak na wieki. Poza tym, co niesamowite, sprawia mi przyjemność, że ktoś o mnie dba. To wcale nie zapełnia luki po Tomie, ale trochę ją przysypuje. – Jaką? – pyta Lucy. – Byłam w zeszłym tygodniu u doktor Paisley. Odgarnia włosy z twarzy. Ma na dłoni gumową rękawiczkę. – Nie wiedziałam, że miałaś wyznaczoną wizytę. – Byłam po wyniki badań. Patrzy na mnie dziwnie. – Jakich badań? – Mammografia i USG. Jak co dwa lata. – Aha. – Bierze do ręki kuchenną ściereczkę. – Szkoda, że nie powiedziałaś, mogłabym cię zawieźć. – Nie jestem inwalidką, umiem prowadzić.

Wygląda na dotkniętą. – Nie powiedziałam, że jesteś inwalidką. – Wybacz – mityguję się szybko. – Nie chciałam być niegrzeczna. Przyznaję szczerze, przez ostatnie miesiące bardzo mi pomagasz. Teraz wydaje się wzruszona. Jak ogromny wpływ mają na nią słowa. Aż prawie robi mi się przykro z powodu tego, co zamierzam powiedzieć. – Mam raka piersi. Dość zaawansowanego. Zastyga z talerzem w dłoni. Woda kapie jej z palców na podłogę. – Nie. – Jeszcze nie powiedziałam dzieciom. Powiem, oczywiście, ale chciałam, żebyś dowiedziała się pierwsza. Co więcej, chcę cię prosić o pomoc. – Oczywiście, co tylko zechcesz. – Odstawia talerz. – Będę tu, kiedy im powiesz. Pomogę ci. Im też. – Nie – przerywam. – Nie o to chcę cię prosić. – Szukam słów, które sobie przygotowałam, ale jakoś nie mogę ich znaleźć. To wszystko jest trudniejsze, niż przypuszczałam. – Potrzebuję pomocy. W innej sprawie. Lucy zdejmuje rękawice. – W jakiej? – Muszę coś kupić. W sieci. Tylko że do tego jest mi potrzebny szyfrowany adres mailowy i bitcoiny. Ty na pewno będziesz wiedziała, jak to zrobić. Stoi jak skamieniała. Z początku nic nie rozumie, ale powoli zaczyna nabierać podejrzeń. – Bierzesz leki? – chce wiedzieć. – Tak. – I czujesz się lepiej? Wzruszam ramionami. – Tom nadal nie żyje. I żaden lek tego nie zmieni. Milkniemy, tylko Edie na podłodze mówi coś do siebie. Obserwuję twarz Lucy, na której z wolna pojawia się zrozumienie. – A teraz – mówi z ociąganiem – odkryłaś, że jesteś chora i chcesz kupić w sieci coś, co wymaga szyfrowanego adresu i bitcoinów. – Właśnie. Zabawne. Długi czas czułam, jak wiele nas dzieli. Tymczasem, proszę bardzo, rozumiemy się bez słów.

– Lucy, gdybym powiedziała ci więcej, naraziłabym cię na niebezpieczeństwo, więc nie pytaj. Napiszę list, żeby nie pozostawić najmniejszych wątpliwości co do moich intencji. Nikt się nie dowie, że cię o cokolwiek poprosiłam. Nawet Ollie. Nikt. Zamyka oczy. – Diano… – Zrób to dla mnie, proszę. Tylko ty możesz mi pomóc. Taka jest prawda. Ollie i Nettie nie zrobią tego za nic w świecie. Jestem ich matką, co oznacza, że zawsze będą moimi dziećmi i będą na mnie patrzyli wyłącznie z tej perspektywy. Każde z nich stanie na głowie, żebym nie umarła, i taki byłby tego efekt. Lucy patrzy na mnie inaczej. Jak synowa, owszem, ale także jako kobieta. Innymi słowy, do tego celu synowa jest doskonała.

53

Lucy Teraźniejszość Ruszam w długą drogę z komisariatu do domu. Prowadząc samochód, nie mogę uwolnić się od pytań. Czy właśnie tego chciałaś, Diano? Żebym trafiła do więzienia? Taki był cel twojego szczegółowego planu? Czy też raczej coś ci nie wyszło? Myśli kłębią mi się w głowie, wszystko jest możliwe, a najgorsze, że nie mogę zadać teściowej nawet jednego pytania. Wyszłam z posterunku, twierdząc, że o niczym nie wiem. Teraz będę musiała skontaktować się z prawnikiem. Nie z Gerardem, na niego nas nie stać. W zasadzie nie stać nas na żadnego. Będziemy musieli ogłosić bankructwo, spadku nie dostaniemy. Pewnie najmę kogoś z nieodpłatnej pomocy prawnej. Przyglądam się własnemu życiu, które w ciągu ostatnich tygodni rozsypało się w drobny mak. Firma męża nie wypaliła. Moje dawne sympatyczne układy ze szwagierką odeszły w niepamięć. Teściowa nie żyje. Niesamowite, jeszcze nie tak dawno wieści o jej śmierci nie byłyby takie znowu tragiczne (poza oczywistym współczuciem dla męża i moich dzieci, czyli jej wnuków). Teraz jednak ta strata jest dla mnie zdumiewająco bolesnym ciosem. W domu jest całkiem cicho. Potem słyszę Olliego. – Lucy?

Zostawiam klucze w misie i idę za jego głosem do sypialni. Lampka na nocnym stoliku jest włączona, mój mąż siedzi na krawędzi łóżka ubrany w bokserki, łokcie ma oparte na kolanach, głowę na dłoniach. Gdy wchodzę, podnosi na mnie wzrok. – Wszystko w porządku? – pytam. – Niezupełnie – odpowiada. – Chciałbym ci wyjaśnić, po co byłem u mamy w dniu jej śmierci. „Po co byłem u mamy w dniu jej śmierci”. Potrzebuję minuty, żeby zrozumieć, co usłyszałam, potem sobie przypominam. Przed wyjazdem na komisariat Ollie przyznał, że był tamtego dnia w domu matki. Ta rozmowa wydaje mi się odległa o miliony lat. – No dobrze. – Siadam obok niego, zapalam drugą lampę. – Wyjaśnij. – Zajrzałem tam, żeby jej powiedzieć o kłopotach w firmie. – Ale dlaczego mi o tym nie powiedziałeś? – Jestem zdezorientowana. – Przecież wiedziała o tych kłopotach od dłuższego czasu. Ollie spuszcza wzrok, a ja nagle czuję strach przed jego odpowiedzią. Nie sądzę, żeby był zdolny skrzywdzić matkę, lecz najwyraźniej w czasie tego spotkania do czegoś doszło. Do czegoś, o czym nie chciał mi powiedzieć. Chyba już nie mam siły na następny wstrząs, na kolejną zdradę. Twarz męża zdradza jednak, że nie mam wyboru. – Nie powiedziałem ci, bo dawno, dawno temu… – Ukrywa twarz w dłoniach. – Obiecałem ci, że nigdy więcej nie poproszę mamy o pieniądze.

54

Diana Przeszłość Spotkałam się z Nettie w kawiarni, na jej prośbę. Normalnie nie umawiamy się w kawiarniach, ale ostatnio nic nie jest normalne. Dwa tygodnie wcześniej powiedziałam dzieciom, że mam raka piersi. Ollie był wstrząśnięty i smutny, tak jak się spodziewałam, za to reakcja Nettie była mniej zgodna z oczekiwaniami. Sądziłam, że będzie zmartwiona, lecz nad sobą zapanuje, może poprosi o dokładniejsze informacje, wyniki badań, nazwiska lekarzy. Tymczasem nie zadała nawet jednego pytania. Myślami była zupełnie gdzie indziej. W ogóle od śmierci Toma zachowuje się coraz dziwniej. Od czasu do czasu przychodzi do mnie, ale ze mną nie rozmawia. Raczej snuje się po domu, szukając ojca w fałdach zasłon, w zagłębieniach sofy. Nigdy nie powiedziała, że właśnie to robi, ale ja i tak wiem, bo robiłam to samo. Któregoś razu, kilka tygodni po śmierci Toma, zastałam ją w naszym łóżku, skuloną po jego stronie. Wycofałam się po cichutku, nie dowiedziała się, że ją widziałam. Czasami żałoba jest łatwiejsza w towarzystwie, a kiedy indziej w samotności. W drodze do kawiarni spostrzegam, że naprzeciwko znajduje się plac zabaw – a tam pełno matek. Ubrane w puchowe kurtki popychają wózki, pokrzykują na starsze dzieci, które wspięły się na szczyt drabinki, żeby zeszły na herbatę. Akurat zastanawiam się, czy aby nie powinnam zająć dla

nas stolika w środku, z dala od tej sceny – po co uprzykrzać córce życie – gdy dostrzegam ją usadowioną przed lokalem. – Mamo! Ledwo ją poznałam. Jeszcze nigdy nie była taka szczupła, cerę ma bladą, ziemistą, a jednocześnie wygląda na bardziej ożywioną niż podczas poprzedniego naszego spotkania. Przebiega mi przez myśl, że może jest w ciąży. Nie umiem zdecydować, czy byłaby to dobra wiadomość, czy nie. – Cześć, kochanie. – Całuję ją w policzek i siadam naprzeciwko, na zimnym metalowym krześle. Na zewnątrz wystawiono grzejniki w kształcie grzybów, na oparciach krzeseł wiszą wełniane pledy, ale moim zdaniem ani jedno, ani drugie nie zastąpi czterech ścian. – Chłodno tutaj. – Nie szkodzi – odpowiada z uśmiechem. Jestem pewna, że większość znajomych odbiera Nettie jako osobę szczęśliwą i pogodną, która nigdy o nikim nie powie złego słowa. Rzeczywiście, lubi się uśmiechać. W każdym razie kiedyś lubiła. Są jednak pewne szczegóły, które dostrzega tylko matka. Ten uśmiech, na przykład, wcale nie wskazuje na szczęście. To uśmiech strategiczny. Uśmiech, który pomaga zaprzeć się nogami; który mówi: „Będziemy siedzieć na zewnątrz. Jak ci się nie podoba, to okażesz się tą, która stwarza kłopoty”. Każdy z uśmiechów Nettie ma jakieś szczególne znaczenie. – Skoro ci to nie przeszkadza – odpowiadam z własnym szczególnym uśmiechem – to zostaniemy. Przychodzi mi do głowy, że faktycznie powinnam korzystać z każdej okazji, by przebywać poza murami. Oddychać świeżym powietrzem, spacerować po górach i realizować zadania z listy rzeczy do zrobienia. Tyle że moja lista rzeczy do zrobienia jest dość krótka i naprawdę mało inspirująca. W zasadzie jedynym punktem na niej jest spędzanie czasu z rodziną. A także zyskanie pewności, że nie stanie im się nic złego, kiedy odejdę. – Strona potrzebna do uzyskania adresu mailowego jest tutaj – powiedziała Lucy dwa tygodnie wcześniej, wtykając mi kartkę do ręki. Zjawiła się niezapowiedziana i wyrzucała słowa dwa razy szybciej niż zwykle, jakby się bała, że jeśli zwolni, to nic nie powie. – Jeżeli chodzi o bitcoiny – terkotała dalej – to przede wszystkim musisz mieć portfel elektroniczny. Jest do tego apka, możesz ją zainstalować

w telefonie. Potem będziesz musiała kupić trochę kryptowaluty. Powinno dać się to zrobić bezpośrednio z apki. Patrzę na nią bez słowa. Równie dobrze mogłaby mówić po chińsku. Ona też patrzy na mnie przez sekundę czy dwie, potem wzdycha i sięga po mój telefon. Pół godziny później mam wszystko, czego mi trzeba. Dwie butelki leku, tego latubenu, dotarły do mnie wczoraj. Teraz stoją w lodówce, na drzwiach, wystarczy wypić (specyfik, o ile mi wiadomo, jest pozbawiony smaku; można go wypić bez niczego, ale równie dobrze można popić na przykład kieliszkiem wina, jeśli ma się ochotę). Napisałam list. Muszę spotkać się z Gerardem w sprawie ostatniej woli. Wszystko, do ostatniego centa, przeznaczę na dobroczynność, w ten sposób zyskam pewność, że nikt z rodziny nie będzie postrzegany jako beneficjent mojej śmierci. Zawiadomię dzieci, co zrobiłam. A potem odejdę do Toma, gdziekolwiek jest. Przychodzi kelnerka. Obie z Nettie zamawiamy herbatę. – Jak się miewasz? – pytam córkę po odejściu dziewczyny. – Dobrze – odpowiada, po czym na kilka chwil zapada cisza. – To znaczy… Nie jestem w ciąży, jeśli o to pytasz. – Faktycznie, byłam ciekawa. Przykro mi, kochanie. – No tak. Właśnie o tym chciałam z tobą porozmawiać. Podczas ostatniego spotkania w sprawie in vitro z doktor Sheldon dowiedziałam się, że są u mnie dwa główne problemy: kondycja komórek jajowych i macicy. W tej sytuacji największe szanse na dziecko będę miała, jeśli uzyskam cudzą komórkę jajową i skorzystam z pomocy surogatki. – Milknie na dłuższą chwilę. – Wiem, co myślisz. – Naprawdę? Sama nie wiem, co myśleć. Kelnerka przynosi nam herbatę, stawia na stoliku. Biorę kubek do ręki, podnoszę do ust. – Widzisz, nareszcie zrozumiałam – odzywa się Nettie. – Trochę to trwało, ale jednak. To znaczy biologicznie to nie będzie moje dziecko, nie będę w ciąży. Z początku w ogóle nie brałam tego pod uwagę. Potem zaczęłam się zastanawiać. Mimo wszystko będzie to dziecko stworzone przez nas dwoje, specjalnie dla nas. Będę uczestniczyć w przebiegu ciąży, asystować przy porodzie. Będę matką. Rozumiesz, mamo, to dla mnie najważniejsza sprawa na świecie.

– A co z adopcją? – pytam. Nettie zapada się w sobie. Dopiero wtedy dociera do mnie, że powinnam była na najnowsze wieści zareagować entuzjastycznie. – Czy wiesz, ile adopcji miało miejsce w zeszłym roku w stanie Wiktoria? Sześć. Słownie: sześć. Z czego cztery w ramach rodziny. W tym kraju adopcja jest prawie niemożliwa. – A można być surogatką? To w Australii dozwolone? – Można, altruistycznie. Może się tego podjąć osoba zaprzyjaźniona albo spokrewniona. Poprosiłam Lucy, ale jej się ta koncepcja nie podoba. – Nettie mówi szybko, natarczywie. Ręce jej drżą. – Prawo nie zezwala na przyjęcie roli surogatki ze względu na korzyści finansowe. Najczęściej stosowaną metodą – i taką podpowiedziała nam lekarka – jest kupienie komórki jajowej w Indiach i opłacenie surogatki w Stanach. To kosztuje. Cały proces: komórka jajowa, zapłodnienie, opieka medyczna nad surogatką, opłaty – wszystko razem na pewno ponad sto tysięcy dolarów. – W końcu milknie, nabiera tchu. – Ponad sto tysięcy dolarów? – Patrzę na nią z niedowierzaniem. – Stać was na to? Nettie wytrzymuje moje spojrzenie. – Nie. Ale ciebie stać. Odstawiam kubek na spodeczek. Wreszcie dociera do mnie powód tego spotkania. Trochę mi głupio, że aż tyle to trwało. – Ty takiego wydatku nawet nie zauważysz – mówi Nettie, z marszu zbijając moje niewypowiedziane argumenty. – A zyskasz wnuczkę albo wnuczka! – A jeśli coś pójdzie nie tak? Jeżeli na przykład znajdziecie surogatkę i zaimplantujecie jej embrion, a on się nie przyjmie? Co wtedy? – Spróbujemy ponownie. – Znowu za sto tysięcy dolarów? Ile razy? Wzrusza ramionami, jakby to był nieistotny szczegół, coś, co można doprecyzować później. – Tyle, ile będzie trzeba. Jak to się stało, że tego nie zauważyłam? Zawsze bardzo chciała mieć dziecko, wiedziałam o tym, nawet podejrzewałam pewien rodzaj depresji na tym tle. Dziś natomiast zastanawiam się, czy to nie coś gorszego, bo to

chyba jest już początek – albo nawet całkiem zaawansowane stadium – obsesji. – Reasumując – odzywam się, ważąc słowa – prosisz mnie o nieograniczony dostęp do funduszy. – Mamo, nie mam innego wyjścia. Potrzebna mi twoja pomoc. Nagle znajduję się w Orchard House. Siedzę naprzeciwko matki, błagam. Błagam ją o dziecko. Zamykam oczy i nabieram tchu. – Zastanowię się, dobrze?

55

Diana Przeszłość Stoję w jadalni, sortuję dziecięce ubranka z darów, gdy słyszę kroki, gdzieś na parterze. Nieruchomieję. To nie Nettie, kroki są cięższe, mniej precyzyjne, ostrożne. W takich momentach uświadamiam sobie, że jestem krucha i bezbronna; starsza pani sama w wielkim domu. Podkradam się parę metrów w stronę podwójnych drzwi i dostrzegam cień potężnego mężczyzny. – Och. – Serce znowu mi bije. – Patrick. – Przepraszam, że tak wszedłem. Drzwi były otwarte. Patrick nie zagląda do mnie zbyt często. Właściwie nie mam pewności, czy w ogóle kiedykolwiek był tu bez mojej córki. – Muszę z tobą porozmawiać o Nettie – mówi. Razem podchodzimy do stołu. Odsuwa krzesło stojące najbliżej mnie i siada. Ja nadal stoję. – A jaki jest kłopot z Nettie? Unosi brwi. – Pytasz poważnie? W miarę jak ustępuje zaskoczenie, pojawia się irytacja. On ma czelność przychodzić tutaj i odzywać się do mnie w ten sposób, podczas gdy cały świat i okolice wiedzą, że zachowuje się niewłaściwie w stosunku do mojej córki. – Chodzi ci o surogatkę?

Wysypuję na blat zawartość kolejnej torby. – Jasne. – Nie myśląc o tym, co robi, bierze do ręki maleńki sweterek. – Nettie twierdzi, że obiecałaś się nad tym zastanowić. Chyba coś jej się pomieszało? Ściągam brwi. – I przyszedłeś się za nią wstawić? – Szczerze mówiąc, wręcz przeciwnie. To mnie zaskakuje. – Przyszedłeś, bo nie chcesz moich pieniędzy? – Przyznaję, pogubiłam się. Żadna z licznych wizyt moich dzieci i ich współmałżonków nie łączyła się z prośbą, by im nie dawać pieniędzy. – Oczywiście wiesz, że Nettie by mnie zabiła, gdyby wiedziała, że tu przyjechałem. – Patrick zawiesza wzrok gdzieś za oknem, patrzy na ogród. – Myśli wyłącznie o tym, jak zdobyć dziecko. Ma na tym punkcie obsesję. – Sądzisz, że nie wiem? – Nie wiesz wszystkiego. Ona zwariowała! – podnosi głos, niszcząc wszelkie pozory dobrych manier. – Któregoś dnia mówiłem do niej, a ona w ogóle mnie nie słyszała! Brzuch i nogi ma całe w siniakach, bo bez przerwy wstrzykuje sobie hormony. Całe dnie spędza przy komputerze, czyta opowieści ludzi, którym udało się uzyskać ciążę po latach starań. Praktycznie nie wychodzi z forów na temat sztucznego zapłodnienia i usług surogatek. Nie mówi już o niczym innym. Dosłownie. Rzuca sweterek na stół. Przez moment jestem zaskoczona. Tylko przez moment. – To musi być dla ciebie okropne – mówię spokojnie. – Nic dziwnego, że szukasz pociechy u innych kobiet. Patrick gapi się na mnie bez słowa. – Powinieneś wyjeżdżać nieco dalej, poza granice stanu, jeśli chcesz utrzymać takie sprawy w tajemnicy. Ma trochę przyzwoitości, wygląda na zawstydzonego. Pewnie trzeba mu to zaliczyć na plus. Przyglądam mu się badawczo. – Czyli ty nie chcesz tego dziecka. Nie chcesz zostać przywiązany do Nettie. – To nie tak. Chcę mieć dziecko. A przynajmniej chciałem. Ale już parę lat temu pogodziłem się z myślą, że nam się nie uda. Nettie nie potrafi. A teraz… Teraz nie umiem jej pomóc. Zachowuje się na zmianę jak zombi

albo jak wariatka oszalała na punkcie najnowszego pomysłu na ratowanie własnej płodności. To nie jest kobieta, z którą się ożeniłem. Jest tak smutny, że powstrzymuję gniew. – I czego chcesz ode mnie? – Niczego. Właśnie o to chodzi. – W zasadzie jednak czegoś chcesz. Chcesz, żebym nie dała córce pieniędzy, bo dzięki temu unikniesz rozmowy, którą powinieneś z nią przeprowadzić. Patrick otwiera usta, lecz nie daję mu dojść do słowa. – I co będzie dalej? Skoro już Nettie porzuci marzenia o dziecku? Ty porzucisz swoje przyjaciółki i staniecie się zgodnym małżeństwem aż po grób? Wypuszcza powietrze. – Nie wiem. Naprawdę nie wiem. Ale wie. I raptem ja też zaczynam rozumieć. Są w Australii także inne ograniczenia. Za kilka lat Nettie i Patrick będą za starzy na świeżo upieczonych rodziców, co oznacza, że Patrick musi znosić jej szaleństwo jeszcze przez rok, może dwa. A za sprawą mojego niedawno obwieszczonego nowotworu za jakieś dwa, trzy lata rozpocznie bezdzietne komfortowe życie. Z przyjemnostkami, z których dzięki nam korzystał od lat. Whisky, cygara, dom na plaży. Teraz, gdy ma to w zasięgu ręki, nie zamierza rezygnować. – Rozumiem – mówię. – Niezależnie od tego, czy dam Nettie pieniądze na surogatkę, musisz z nią porozmawiać. Powiedzieć jej o innych kobietach. I o tym, że już nie chcesz dziecka. Patrick kręci głową. Nie po to przyszedł. Uświadamiam sobie, że chciał zawrzeć ze mną rodzaj sojuszu. Mieliśmy we dwoje działać przeciwko mojej córce. Ogarniają mnie z tego powodu mdłości. – Diano, nie wydaje mi się… – Jeżeli ty z nią nie porozmawiasz, ja to zrobię. Błysk w oczach. Patrick zrywa się na równe nogi. Na jego ustach pojawia się uśmiech – złośliwy, straszny. – No proszę, jaka to nagle jesteś przejęta losem córki. Nettie przez całe życie zabiega o twoją uwagę, a ty nigdy nie masz dla niej czasu. Bardziej obchodzą cię uchodźcy niż własne dzieci. A teraz nagle odgrywasz świętą. Za kogo ty się uważasz?!

– Jestem jej matką. – Tylko jaką? Prostuje się, patrzy na mnie z góry, ale ja się nie boję. Nie zmienię zdania. Nic mu nie pomoże, nawet jeśli mnie zabije.

56

Diana Przeszłość Po tej żałosnej próbie wzbudzenia we mnie żalu czy wstydu Patrick w końcu wychodzi. Kończę sortowanie ubranek i idę do gabinetu. Siadam w fotelu Toma, muskam palcami biurko, podnoszę długopisy i notesy, dotykam przedmiotów, których on dotykał. Od jego śmierci minął rok, Tom powoli zaczyna ulatniać się z innych pomieszczeń, które były sprzątane niezliczoną liczbę razy, ale tutaj nadal go czuję. Pamiętam rozmowę sprzed kilku lat, właśnie o dzieciach i pieniądzach. – Chodzi o wsparcie – powiedział Tom. – O to, czy go udzielać, czy nie. Patrick chce, żebym nie dawała córce pieniędzy na surogatkę. Nettie chce je dostać. Niezależnie od mojej decyzji córkę czekają trudne chwile i będzie potrzebowała kogoś, kto ją wesprze. Słyszę klucz w drzwiach. – Diano, jesteś w domu? Głos Lucy. Siadam prosto. Lucy nie była tu od tamtego wieczoru, gdy pomogła mi z szyfrowanym adresem mailowym i pokazała, jak używać bitcoinów. Nie sądziłam, że w ogóle jeszcze ją zobaczę. Oto jednak jest, właśnie wychodzi zza rogu, ubrana w dżinsy i białą koszulkę. Na stopach ma jaskraworóżowe baleriny, wokół szyi pasiastą apaszkę. Wciąż modna i stylowa, choć ostatnio nieco bardziej stonowana. Jakby dojrzewała, stawała się prawdziwą sobą, zaczynała pojmować, kim rzeczywiście jest.

– Wybacz, że mnie długo nie było… – Nie przepraszaj. Rozumiem. Naprawdę rozumiem. Trudno jest odwiedzać kogoś, komu pomogło się niezgodnie z prawem sprowadzić lek służący do zakończenia życia. O czym miałybyśmy rozmawiać? Temat przyszłości odpada, podobnie jak plany na Gwiazdkę czy wakacje. Po prostu nie ma o czym. Mimo wszystko, nie przeczę, miło mi ją widzieć. Przez kilka ostatnich miesięcy przywykłam do jej wizyt, do jej obecności, do tego, że mi gotuje, zmywa naczynia, ustala wizyty. Kiedy jej tu nie było, zrobiło się jeszcze ciszej. Zdumiewało mnie, a nawet zawstydzało jej poświęcenie. A największym chyba zaskoczeniem jest to, że chociaż Lucy z pewnością nie chce, bym odebrała sobie życie, to nigdy, ani razu nie próbowała mnie odwieść od tego zamiaru. Trochę mi się to kojarzy z jej wsparciem dla Olliego. Niespodziewanie dostrzegam prawdziwą formę tego, co dla mnie robi: to dar. – Co tutaj robisz? – pyta. Rozglądam się po gabinecie. Mimo mebli wydaje się pusty. – Szukam Toma – przyznaję z uśmiechem. Na jej twarzy też pojawia się miękki uśmiech. – Wasza miłość jest naprawdę cudowna. – A wiesz, że właśnie to samo pomyślałam sobie o twoim uczuciu do Olliego. Śmierć pozwala na szerszą perspektywę. Wiem, co jest dla mnie ważne. Ważne są dzieci i wnuki. Organizacja charytatywna, którą prowadzę. Ludzie, którzy zasługują na szansę. I Lucy. Lucy zaciska wargi, z trudem przełyka ślinę. – Nigdy mi tego nie mówiłaś. – A powinnam była. Przykro mi, że nie mówiłam. Podchodzi do mnie, zamyka mnie w uścisku. – Będzie mi ciebie brakowało – mówi. Zaczyna szlochać. – Ćśśś… – Poklepuję ją po plecach. – Wszystko dobrze, skarbie. Przytulam ją, sama jakoś mięknę. Nie pamiętam, by ktoś mnie obejmował w ten sposób od czasu… To był Tom. I mnie płyną łzy z oczu. – Nie zrobię tego – szepczę jej do ucha.

Lucy nieruchomieje, ale się nie odsuwa. Gdy w końcu podnosi głowę, czuję w jej miejscu chłód, dziwną pustkę. – Naprawdę? – Nie mogę zostawić Nettie ze wszystkim, przez co będzie musiała teraz przejść – mówię. – Nie mogę zostawić Olliego i wnuków. Ani firmy. – Włosy jej się naelektryzowały, sterczą na wszystkie strony. Przygładzam je, odgarniam z oczu. – Ani ciebie, Lu… Nie kończę, bo znów zamyka mnie w objęciach, tym razem ściska z taką siłą, że brakuje mi tchu. – Kocham cię – mówi. – Ja ciebie też – odpowiadam z uśmiechem. A potem stoimy na środku gabinetu objęte – i obie płaczemy.

57

Diana Przeszłość Podobno chłopcy zakochują się w swoich matkach i chyba coś w tym jest. Dziewczynki też kochają matki, oczywiście, ale chłopięca miłość jest kryształowo czysta, nieskalana. Synowie, patrząc na matkę, reagują za sprawą instynktów pierwotnych: chcą uczyć się od niej, bronić jej i ją wielbić. Nurzają się w blasku matczynej miłości, nie podważają jej, nie kwestionują. A mnie w układach między matką a synem najbardziej podoba się ich prostota. Gdy Ollie był mały, za czasów, kiedy naprawdę trudno było związać koniec z końcem, miewałam poczucie winy, że nie mogę mu kupować różnych rzeczy. Pamiętam, spytałam go kiedyś, co chciałby na urodziny. A on odpowiedział: „Chciałbym jechać na plażę i zjeść na kolację kanapki z pastą Vegemite”. Chyba na nic innego nie byłoby nas wtedy stać. Przez chwilę sądziłam, że właśnie dlatego to wybrał, ale szybko do mnie dotarło, że był na taką kalkulację za mały. Po prostu rzeczywiście kanapki ze słoną pastą warzywną na plaży były w jego pojęciu synonimem dnia idealnego. Dlatego dzisiaj, gdy Ollie zadzwonił z pytaniem, czy może zajrzeć, niczego nie podejrzewam, sądzę, że faktycznie po prostu chodzi o spotkanie. Ollie jest mocno związany z Lucy i rodzina jest dla niego zawsze na pierwszym miejscu, ale miło mi sądzić, że jakiś ciepły kącik w jego sercu został przeznaczony dla starej matki.

Od razu, gdy staje w drzwiach, widzę wyraźnie, że nie chodzi o wizytę towarzyską. Jest niespokojny, nawet nie próbuje tego ukryć. Ma na sobie strój, w jakim pracuje, lecz trochę niechlujny, jakby spał w biurze. – Co się dzieje, kochanie? – pytam. Zamyka oczy, kręci głową. – Mogę wejść? Idziemy do „meliny”, Ollie nie chce ani kawy, ani herbaty. Opada na sofę. Siadam obok, a on kładzie mi głowę na kolanach. Gładzę go po gęstych włosach, które ma nie po mnie i nie po Tomie, przeczesuję je palcami, jak robiłam, gdy był mały. Teraz też jest małym chłopcem, tyle że ma czterdzieści osiem lat. – Co się dzieje? – pytam ponownie. – Firma mi tonie. Nie zdołamy spłacić pożyczki, a bank się upomina. Dłonie mi zastygają. – Och… Nie wiedziałam. – Szczerze mówiąc, ja też nie. Haruję jak wół już od ładnych paru lat, ale nie widzę postępów. Pojęcia nie mam, gdzie się te pieniądze podziewają. – Zapewne w kieszeniach Eamona – mruczę. Nigdy dotąd nie myślałam o tym w ten sposób, nagle jednak wydaje się to zupełnie oczywiste. Ollie wytrzeszcza na mnie oczy. – Mogę się mylić – mówię – ale pewnie mam rację. Syn mruga z niedowierzaniem, może oswaja się z tą koncepcją. Potem siada. – Nie. Eamon by nie… – Naprawdę? Nie jest z tych, co to zrobią wszystko, by napchać sobie kieszenie? Kręci głową. – O, Boże… Nie wiem. Już parę miesięcy z nim normalnie nie rozmawiałem. – A próbowałeś? – Tak, jasne. Zawsze odpowiada, że wszystko jest w porządku i pogadamy później. – Powinieneś bardziej naciskać. Śmieje się ponuro. – Nawet gdybym do tego doprowadził, to już nie ma o czym rozmawiać. Sprawa skończona. Interes przepadł.

Przyciska oczy palcami. Nigdy wcześniej nie widziałam go tak załamanego. – Chyba że spłacisz pożyczkę – podsuwam po chwili. Ollie marszczy czoło. – Ale jak? – Mogłabym wejść do zarządu jako cichy wspólnik, pod warunkiem że nie mielibyśmy do czynienia z Eamonem. Szczerze mówiąc, mam pewien pomysł na tę twoją firmę. Tyle że trzeba by było nieco przeprofilować działalność. – To znaczy? Gdy mu wyjaśniam, na czym polega mój pomysł, jest tak zdumiony i tak pozytywnie zaskoczony, że aż czuję się urażona. „Właśnie tak, synu, twój ojciec nie był jedynym, który miewał dobre pomysły na prowadzenie biznesu”, mam ochotę powiedzieć. W zamyśleniu opiera brodę na dłoni i przy tym tak bardzo przypomina Toma, że wydaje się nieprawdopodobne, iż nie są spokrewnieni. Uświadamiam sobie, że mimo śmierci żyjemy. W naszych dzieciach. – A wiesz – odzywa się w końcu – to by mi bardzo pasowało.

58

Lucy Teraźniejszość W tle znowu słychać telefon. Cholerny aparat nie daje za wygraną, ale ani Ollie, ani ja nie mamy zamiaru mu ulec. – Poprosiłeś Dianę o pieniądze? Na firmę? – Tak. – Dlaczego mi nie powiedziałeś? Ollie skupie czubek nosa. – Powiedziałaś, że to będzie koniec. Nie rozumiem. – Co? – Koniec. Z nami. Tak powiedziałaś. Że jeśli kiedykolwiek poproszę mamę o pieniądze, to z nami koniec. Nie mógłbym do kompletu stracić jeszcze i ciebie. – Jezu… – Wzdycham. – Ollie. – Zamykam oczy. – Nie stracisz mnie. – A najdziwniejsze w tym wszystkim, że się zgodziła – mówi. – W życiu się nie spodziewałem. – To po co prosiłeś? – Sam nie wiem. Może… Chyba chciałem po prostu z nią porozmawiać. Pewnie nie uwierzysz, ale ona była naprawdę bardzo mądra. Śmieję się lekko. – Wierzę, wierzę.

Stacjonarny przestaje dzwonić i otacza nas głucha cisza. Trwa jednak tylko chwilę, bo zaraz odzywa się komórka męża. Otwieram oczy. Mam ochotę rzucić nią o ścianę. – Ona była zupełnie inna, niż myślałem – mówi Ollie, marszcząc brwi. – Nie powiedziała, żebym sobie radził sam, żebym coś wymyślił. Powiedziała, że mnie wspiera. Zaproponowała, że spłaci Eamona i zostanie moją wspólniczką. – Chciała z tobą prowadzić firmę? – Miała naprawdę interesujące pomysły. Chodziłoby o agencję rekrutacji dla uchodźców z wyższym wykształceniem. Inżynierów, lekarzy, fachowców z branży IT. Pełna obsługa, pomoc kandydatom w weryfikowaniu kwalifikacji wymaganych w Australii i zapewnieniu im narzędzi koniecznych do uzyskania zatrudnienia, na każdym polu. To naprawdę świetna myśl. Mama uważała, że ty również mogłabyś się zaangażować. – Naprawdę? – Mielibyśmy prowadzić firmę rodzinną, tak ją nazwała. – Ollie wydyma policzki. – A potem się zabiła. Po co to mówiła, skoro potem popełniła samobójstwo? Niecałą godzinę później? Cóż, nie mam pojęcia. Uwierzyłam Dianie, gdy powiedziała, że zmieniła zamiar i nie zamierza się zabić. Po co miałaby to mówić, jeśli to nie była prawda? A nawet jeżeli zmieniła zdanie po raz drugi, to i tak nie wyjaśniało kwestii listu w szufladzie czy złotych nitek w jej rękach. Ani brakującej poduszki. – Przychodzi mi do głowy tylko jedno wyjaśnienie – mówię. – Ktoś musiał tam być po twoim wyjściu.

59

Diana Przeszłość Po wyjściu Olliego idę do gabinetu Toma i wyjmuję list.

Mogłabym napisać dużo, ale są tylko dwie mądrości, jakie warto po sobie zostawić. Na wszystko, co ważne, musiałam ciężko zapracować. Nic z tego, co ważne, nie kosztowało ani centa. Mama

Nigdy nie byłam gadatliwa. Mogłabym napisać do dzieci list ze szczegółowym wyjaśnieniem, dlaczego postanowiłam odebrać sobie życie, zapewnić je, że bardzo je kochałam, ale to nie w moim stylu. Zresztą, co by to dało? Sentymenty mają to do siebie, że rozrzedzają prawdę, a skoro już miałam zostawić kilka mądrych słów, to chciałam, żeby były jasne. Tym się kierowałam. Teraz już mój list nie będzie potrzebny. Z początku myślę, czyby go nie spalić, a potem się zastanawiam, że może powinnam go zostawić, ku pamięci. Wkładam go do szuflady biurka i idę w stronę schodów. Właśnie przechodzę przez frontowy salon, gdy pojawia się Nettie. – Cześć, mamo. Możemy porozmawiać? – Przechodzi do małego salonu. Idę za nią, siadam przy niej. Kładzie sobie na kolanach jedną z poduszek

i zaczyna nerwowo bawić się złotymi frędzlami. – Przyszłam w sprawie pieniędzy, jak się na pewno domyślasz – mówi, nie tracąc czasu na wstępy. – Na surogatkę. Rozmawiałam z agencją pośrednictwa. Muszę niedługo wpłacić zaliczkę. Przykro mi, że na ciebie naciskam, ale nie mam… – …innego wyjścia. – Właśnie. Wracam w myślach do rozmowy z Patrickiem. „Myśli wyłącznie o tym, jak zdobyć dziecko. Ma na tym punkcie obsesję”. „Ona zwariowała!”. – A Patrick jest na bieżąco? W kwestii surogatki? – Oczywiście. – Córka unika mojego wzroku. Tak samo robiła, jak była mała, kiedy nie chciała o czymś rozmawiać. – Jak ci się układa z Patrickiem? – pytam. – Czy wasz związek jest trwały? Wzrusza ramionami. – Pewnie. – Naprawdę? Podnosi na mnie wzrok, widzi mój sceptyczny wyraz twarzy i staje się czujna. – Bo co? To prawie gniew. – Wiesz, że Patrick cię zdradzał, prawda? Przypuszczam, że o tym wiesz, Antoinette. Widzę oszołomienie i wściekłość. Czy naprawdę nic nie wiedziała? Zaraz jednak wybucha śmiechem. – Oczywiście, że wiem. Wszyscy wiedzą. Waham się wytrącona z równowagi przez ten dziwaczny śmiech, po chwili jednak postanawiam brnąć dalej. Jeśli mam pomóc córce, muszę ją zrozumieć, spojrzeć na sprawy z jej punktu widzenia. – Dlaczego wobec tego chcesz do tego związku wprowadzić dziecko? Nie rozumiem, skarbie. Przewraca oczami. – Przecież tu nie chodzi o Patricka! Chodzi o mnie. Wstaje, zaczyna krążyć po pokoju. Robi parę kroków, zawraca. I tak kilka razy. – Nettie, martwię się o ciebie. Nie jesteś w odpowiednim stanie, żeby zajmować się uzyskaniem dziecka od surogatki. Moim zdaniem powinnaś

zwrócić się o pomoc. Staje w miejscu. Przewierca mnie wzrokiem. – Czy to znaczy, że mi nie pomożesz? – To zależy, co rozumiesz przez pomoc. Pomogę ci znaleźć dobrego psychologa. Wesprę cię, jeśli postanowisz odejść od Patricka, ale także w razie gdybyś zechciała z nim zostać. Nie zapłacę jednak za sprowadzanie komórki jajowej dla surogatki. Nie teraz. Nettie zawisa nade mną, ręce jej dygoczą z wściekłości. Przestępuje z nogi na nogę. Ja siedzę bez ruchu, jakbym starała się nie sprowokować przestraszonego zwierzęcia. – Czy ty masz pojęcie, jak się czuje człowiek, kiedy ktoś mu odbiera to, co dla niego najważniejsze?! – mówi z każdym słowem głośniej. – Tak. Straciłam Toma. – Czy razem z nim straciłaś sens życia? Cel istnienia? – Tak. – Nieprawda. Gdybyś wiedziała, jak to jest, nigdy byś mi tego nie zrobiła. – Możesz mi wierzyć, doskonale wiem, jak to jest, kiedy cały sens istnienia skupia się na jednej rzeczy, jednej osobie. – Nie planowałam powiedzieć jej o tym, że zamierzałam się zabić, lecz w tej chwili wydaje mi się, że tylko to może ją przekonać. – Po śmierci twojego ojca rozważałam samobójstwo. Wszystko przygotowałam, kupiłam w sieci truciznę. Nadal mam ją w lodówce! Ale to było szaleństwo. Kochałam Toma, w końcu jednak zrozumiałam, że nie był całym moim życiem. Mam ciebie, Olliego, Lucy. Wnuki. Przyjaciół, firmę. Bo tak już jest, Nettie: teraz może tego nie dostrzegasz, ale w życiu nie chodzi jedynie o to, by mieć dziecko. – Wstaję, chcę jej patrzeć prosto w oczy. – Zapomnij o dzieciach. Znajdź sobie inny cel w życiu. Możesz robić, co tylko zechcesz! – Czyli nie dasz mi pieniędzy? – Nettie, czy ty usłyszałaś chociaż jedno słowo z tego, co powiedziałam? Odwraca się do mnie plecami i na moment zapada absolutna cisza. Potem jednak, po kilku sekundach, słyszę dziwaczny odgłos, cienki, przenikliwy, a równocześnie chropawy jak postrzępiona krawędź blachy. Nie od razu orientuję się, że ten dźwięk wydaje moja córka. Wyciągam do niej rękę, lecz zanim dosięgam ramienia, ona obraca się na pięcie i dopada mnie jak furia. Łokciem trafia w nos, więc zataczam się do tyłu i upadam na kość

ogonową. Krzyczę, a ona pojawia się nade mną, ściskając poduszkę tak mocno, że żyły na dłoniach omal nie wyskakują jej spod skóry. – Nettie, skar… Milknę. Na twarzy córki widzę czystą nienawiść. Przypomina mi się wizyta Olliego sprzed kilku minut, nagle wyraźnie dostrzegam różnicę między synami a córkami. Synowie zawsze widzą w matce to, co najlepsze. Córki widzą ją prawdziwą. Jej wady i słabości. Dostrzegają, kim nie chcą być. Widzą matkę dokładnie taką, jaka jest – i za to ją nienawidzą. – Dosyć tego, mamo – mówi Nettie. Nie jestem pewna, co ma na myśli, aż do chwili, gdy przyciska mi poduszkę do twarzy i przytrzymuje ze zdecydowaniem, które przekonuje mnie, że nie puści. Czuję jej ciężar na piersiach. Łapię ją za nadgarstki i ściskam z całej siły, ale ona tylko mocniej napiera na poduszkę. Nie mogę złapać tchu. Płuca mi płoną. Gdy zaczyna ogarniać mnie ciemność, myślę, że tę nieustępliwość córka ma po mnie.

60

Nettie Przeszłość Najpierw nieruchomieją mamie nogi. Nie poddała się bez walki, cała ona. Ale wbrew sobie działała na moją korzyść, bo każdy wysiłek szybciej pozbawiał ją szans. Teraz siedzę jej okrakiem na piersiach, tak samo jak Ollie siadał na mnie, kiedy byłam mała i chciał przesłuchać mnie na temat szperania w jego pokoju. Uścisk jej dłoni na moich nadgarstkach, silny jak w imadle, słabnie, aż w końcu całkiem ustępuje. Mimo to wciąż dociskam poduszkę, jeszcze kilka minut po tym, jak matka znieruchomiała. W końcu się podnoszę, poduszka zostaje na jej twarzy. Nie żyje. Nogi ma rozchylone na boki, czubki butów wskazują w przeciwne strony. Gdy na nią patrzę, przypomina mi się Zła Czarownica ze Wschodu, na której wylądował domek Doroty. Mama zabrała mnie do teatru na Czarnoksiężnika z Krainy Oz z okazji dziewiątych urodzin, na dodatek podarowała mi wtedy błyszczące czerwone pantofle. Większa część przedstawienia mi umknęła, bo przyglądałam się bucikom. Nosiłam je dzień w dzień, aż podeszwy zrobiły się cienkie jak papier i przy każdym kroku czułam pod stopami każdy, nawet najdrobniejszy, kamyk. To był jeden z niewielu przypadków, gdy trafiła z prezentem w dziesiątkę. Mój umysł brnie przez informacje, które mimochodem wchłonął, a ja próbuję wymyślić, co dalej. Lewa ręka mamy leży zgięta nad głową, na paznokciach jest okropny, cielisty lakier, na serdecznym palcu kilka pierścionków, wszystkie skromne, ze zwykłego złota. Nigdy jej nie

widziałam bez tych pierścionków. Są jak dziwaczna narośl, prawie część ciała. W tej chwili – dosłownie – ciała. Powoli zaczyna do mnie docierać, w co się wpakowałam. Zabiłam matkę. Zabiłam ją, jak to mówią w filmach, gołymi rękami. Tymczasem patrząc na nią, taką nieruchomą i cichą, czuję wyłącznie spokój. Żadnego wszechogarniającego przerażenia, które zawładnęło mną po śmierci taty. Spokój. Zabawne, bo w teorii matka i ojciec robią to samo: żywią, bronią, starają się wychować potomstwo na przyzwoitych ludzi. Jeśli wywiązują się z tego właściwie, dzieci stoją mocno nogami na ziemi. Jeżeli im się nie uda, podcinają im skrzydła. Różnica jest subtelna, ale istotna. Tata dawał mi chęć do życia. Tata. Jego imię pojawia się samo, wypowiadam je z oddechem. Dociera do mnie, że po raz pierwszy w życiu, gdy mam problem – naprawdę poważny problem – jego przy mnie nie ma. – To tylko kłopot, Antoinette – powiedziałby zapewne. – A kłopot jest kłopotem jedynie do chwili, kiedy się z nim uporasz. Masuję delikatnie prawy nadgarstek, potem lewy. Jak na taką chudą osobę mama była zaskakująco silna. I zdeterminowana. „Po śmierci twojego ojca rozważałam samobójstwo. Wszystko przygotowałam, kupiłam w sieci truciznę. Nadal mam ją w lodówce!”. Tak powiedziała, prawda? Czy mi się tylko zdawało? Idę do kuchni, otwieram drzwi lodówki, przytrzymuję je biodrem. Jest tam do połowy opróżniony karton mleka, obok niego nieotwarta butelka toniku i dwie brązowe szklane flaszeczki z białymi etykietami, na których widnieją jakieś informacje w żargonie lekarskim. Schylam się, przyglądam im się uważniej. Czerwone i zielone kanciaste litery tworzą napis LATUBEN. Świta mi pewien pomysł. Wkładam rękawiczki do zmywania naczyń i obie buteleczki zanoszę do saloniku. Gdy podnoszę poduszkę, stwierdzam, że mama nie wygląda spokojnie. Jej twarz zastygła w grymasie napięcia, zatrzymana w gorzkim, gniewnym krzyku. Jedną flaszeczkę odstawiam, z drugiej zdejmuję nakrętkę i ostrożnie wlewam matce zawartość do ust. Większość spływa po policzkach, to, co dostało się do środka, nie idzie dalej, więc resztkę wylewam do kominka i puste opakowanie zostawiam obok bezwładnej ręki.

Nie ma sensu zużywać drugiego opakowania, więc wrzucam je do torebki. Plan nie jest szczególnie wyrafinowany, ale innego nie mam. Zmierzając do wyjścia, rozcieram nadgarstki. Jutro będę miała siniaki.

61

Lucy Teraźniejszość Komórka Olliego wreszcie przestaje dzwonić, ale gdy zaraz potem odzywa się moja, zaczyna mnie to niepokoić. – Lepiej odebrać – oceniam. Ollie potakuje, jakby doszedł do tego samego wniosku. Mój telefon leży obok niego, więc to on przyciska go do ucha. – Halo? Tak? – Odnajduje mnie wzrokiem. – Jak to? – Brwi wędrują mu w górę. – Nie. – O co chodzi? – pytam, ale ucisza mnie uniesieniem dłoni. – Na pewno? – rzuca, a potem cichnie na całą wieczność. Nie potrafię ocenić, czy słucha, czy może coś sobie przyswaja. Oczy ma zamknięte, zaciśnięte, twarz skurczoną. Nie mam odwagi się odezwać. Ledwo śmiem oddychać. – Tak – mówi po bardzo długim czasie. – Dobrze. Zaraz będziemy. – Co się dzieje? – pytam, gdy kończy połączenie. – To Nettie – mówi. – Nie żyje.

62

Nettie Przeszłość Kim jesteśmy po śmierci? Świetne pytanie do rozważań. Większość ludzi nie potrafi udzielić odpowiedzi od razu. Ściągają brwi, zastanawiają się, czasem nawet muszą się z tą kwestią przespać. Potem zaczynają formułować odpowiedź. Jesteśmy naszymi dziećmi. Wnukami. Prawnukami. Wszystkimi, którzy będą żyli, ponieważ my żyliśmy. Jesteśmy pięknem i mądrością, przefiltrowanymi przez pokolenia, rozlewającymi się na świat, zaznaczającymi swoje istnienie. Większość ludzi dochodzi mniej więcej do takich wniosków. Potem kiwają głową, zadowoleni z wyniku, pewni swojego udziału, bezpieczni w świadomości, że ich życie nie jest pozbawione znaczenia. Oczywiście istnieje wiele sposobów, by nadać swojemu życiu sens, inaczej niż za sprawą dzieci. Każdy tak mówi. Niektórzy w to wierzą. W efekcie nie ma to jednak żadnego znaczenia, bo ja w to nie wierzę. A przecież w końcu chodzi o moje życie. Kłopot w tym, że Patrick wrócił do domu w najgorszym możliwym momencie. Akurat siedziałam w łóżku, przebrana w piżamę. Nie bez trudu wyszukałam w sieci informację, że jedna butelka latubenu wystarczy, żeby mnie zabić. Wlałam jej zawartość do kubka kawy. Stał na nocnym stoliku. Na kolanach miałam notatnik, w ręku długopis. Właśnie przyłożyłam

czubek długopisu do papieru, gdy zobaczyłam samochód męża zatrzymujący się przed domem. Planowałam napisać list, wszystko wyjaśnić, uwolnić męża od poczucia winy i odpowiedzialności. Chciałam mu to darować. Nawet po tym wszystkim, co się stało, nadal darzyłam go uczuciem. Starał się, jak mógł. Gdybym tylko urodziła dziecko, pewnie żylibyśmy długo i szczęśliwie. Ludzie nie doceniają roli fatum. Bardzo niemądrze. Ale skoro widzę ten samochód, przystawiam kubek do ust i wypijam zawartość na raz. Potem kładę się i zamykam oczy. To tyle.

63

Lucy Teraźniejszość W dniu pogrzebu Nettie tata zjawia się wcześnie rano, z kartonem donatów dla dzieci. Zajmuje się całą trójką, podczas gdy my z Olliem obijamy się po domu jak szklane kulki, szukając brakujących skarpetek i krawata (dla Archiego, który, jak nam oznajmił, ma już specjalny strój pogrzebowy). Przed domem znów koczują fotoreporterzy. Zjawili się dwa dni po śmierci siostry męża, gdy cała ta niesłychana historia trafiła do prasy. „Pieniądze, chciwość i rodzinna tragedia. Morderstwo i samobójstwo”. Artykuł nie miał wiele wspólnego z faktami, ale policja zapewniała nas, że wkrótce zostaną ujawnione kolejne. Było coś o bogaczach wypadających z łask; ludzie wciąż są spragnieni nowych wieści, a im one gorsze, tym lepiej. Policja przestrzegła, że fotoreporterzy nieomal na pewno zjawią się na pogrzebie, by uwiecznić na zdjęciach, jak zalewamy się łzami. Wczoraj Harriet, wysiadając z samochodu, pokazała jednemu z fotografów znak pokoju i zrobiła dzióbek. Pewnie dziś znalazła się na czołówkach gazet, ale nie mam serca sprawdzać. – Jak się trzymasz? – pyta mnie tata. Prasuję jedyną czystą sukienkę Edie. Będzie musiała do niej włożyć dwie różne skarpetki, bo nie mogę dopasować pary. A w świetle wszystkiego, do czego ostatnio doszło, nie widzę powodu, żeby się tym przejmować. – Szczerze mówiąc, mam wrażenie, że już nigdy nic nie będzie jak dawniej.

– To minie, kochanie. Podnoszę wzrok znad deski do prasowania, kilkoma mrugnięciami zatrzymuję łzy, które ostatnio napływają mi do oczu wyjątkowo łatwo. – Skąd wiesz? – pytam dziecinnie. I cóż z tego, przecież to mój tata. – Z doświadczenia. Nawet dorosły człowiek łatwo zapomina, że jego rodzice też są ludźmi. Dopiero teraz uświadamiam sobie, że on rzeczywiście wie. Z doświadczenia. Moja mama umarła wkrótce po tym, jak tata stracił swoją matkę. Wtedy nie myślałam o tym zbyt często, w końcu tata był dorosłym człowiekiem, a ja dzieckiem. Poza tym babcia była, jak mi się wtedy wydawało, stara (miała sześćdziesiąt jeden lat). Ale zaledwie rok później, prawie co do dnia, umarł na serce ojciec taty. Miał sześćdziesiąt siedem lat. Spora część rodziny zmarła w ciągu mniej więcej roku. Odstawiam żelazko. – Jak długo to trwa? Obdarowuje mnie uśmiechem. – Jakiś czas. – Maaamooo! – woła Harriet. – Archie ogląda coś na iPadzie! – Ja pójdę – mówi tata. Dzieci są smutne po śmierci cioci Nettie. Wszystkie płakały i to wiele razy, nawet Edie, tyle że ich smutek jest cudownie nietrwały: w jednej chwili dojmujący, w następnej nieobecny. Z tym też zaczynam się oswajać. – Jak wyglądam? – chce wiedzieć Ollie. Staje w drzwiach pralni ubrany w garnitur, który nazywam w myślach „strojem na Eamona”. Granatowy, dopasowany. Do pracy. Jest w nim wyjątkowo przystojny. – Jutro go sprzedam – stwierdza. – Na eBayu. Nie ma sensu mówić mu, żeby się tym teraz nie przejmował, ani że możemy o tym porozmawiać za tydzień lub za dwa tygodnie. Od śmierci Nettie myśli tylko o tym, skąd wziąć pieniądze: jak zarobić pieniądze, w jaki sposób oszczędzić pieniądze oraz jak odzyskać pieniądze. Sprzedaliśmy zegarki, całą moją biżuterię, parę innych przedmiotów, które miały jakąś wartość. Pachnie to szaleństwem, ucieczką przed żałobą, ale jednocześnie daje mi pocieszenie. Mam wrażenie, że Ollie, ponownie wchodząc w swoją rolę w rodzinie, pokazywał nam, kim chce być.

– Na Facebooku jest strona, na której ludzie kupują używane garnitury Hugo Bossa – mówię. – Tam pewnie dostaniesz lepszą cenę. Mogę go wystawić, jeśli chcesz. – Byłoby świetnie. Albo daj mi adres i ja to zrobię. Niełatwo byłoby znaleźć jakieś plusy tragicznej śmierci Nettie, ale gdybym się uparła, powiedziałabym, że to na nowo odzyskana harmonia między mną i mężem. Okazało się, że jesteśmy idealnie zbieżni, jeśli chodzi o cele rodziny, i stanowimy naprawdę zgraną parę. Mężowi nigdy nie odpowiadała funkcja jedynego żywiciela, a co najdziwniejsze, ja zawsze o tym wiedziałam. Teraz, gdy pracujemy razem, znowu wydobywamy na światło dzienne nasze mocne strony. Nie wiem, czy uda nam się zatrzymać dom. Nie mam pojęcia, co nas czeka. Bardzo możliwe, że będzie naprawdę kiepsko… Przez jakiś czas. Ale mam nadzieję, że potem się poprawi. – Zaraz idziemy – mówię. Wyłączam żelazko, odklejam sukienkę Edie od deski do prasowania. Ollie staje przy mnie i leciutko pociąga za naszyjnik. – To ten od mamy, prawda? Kiwam głową. Noszę go stale od śmierci Diany. Mąż obraca go w palcach. – Pamiętam, że kiedy byłem mały, zawsze miała go na szyi. Mówiła, że to symbol siły. Oboje mu się przyglądamy. – Szkoda, że nie dała go Nettie. Milczymy jakiś czas zapatrzeni w wisiorek. Potem Ollie wypuszcza go z palców. – Może wiedziała, że Nettie nie ma dość siły, by go nosić.

64

Lucy Dziesięć lat później – Lucy? Jest Abdul Javid, umówiony na spotkanie. Ollie z nim porozmawia? Spoglądam na zegarek. – Ghezalo… Wygląda na to, że się spóźni. Ja pójdę. – Rozumiem. Ja już wracam do domu. Miłego wieczoru. Kończę połączenie telefoniczne i wkładam żakiet. Jeśli nie jestem z nikim umówiona, często chodzę po biurze w legginsach i T-shircie – to część plusów z prowadzenia własnego interesu – ale dzisiaj mamy jedno spotkanie za drugim. Nasze biuro znajduje się niedaleko domu, w zniszczonym starym budynku, blisko miejsca, gdzie dawniej mieszkała Ghezala. W tej okolicy pojawia się wielu uchodźców, więc tak jest wygodniej dla nich i taniej dla nas. Mamy z Olliem osobne gabinety (dawne sypialnie), a Ghezala urzęduje w byłym salonie. W te dni, kiedy przychodzi do pracy, przynosi posiłki, którymi się dzielimy. Ma rozstawiony kojec na te okazje, kiedy jej najmłodsze dziecko nie spędza dnia w żłobku. Ghezala urodziła już pięcioro dzieci. Hakem dość zarabia, żeby nie musiała pracować, ale ona, prócz tego, że zasiada w zarządzie stworzonej przez Dianę organizacji charytatywnej, często przychodzi do biura: służy jako tłumaczka, pomaga kandydatom poczuć się swobodniej, wyjaśnia różnice kulturowe. To ona odezwała się do nas kilka miesięcy po śmierci teściowej. Usłyszała o firmie, którą mieliśmy zamiar założyć, wiedziała

o tym, że Diana przekazała swojej organizacji okrągłą sumę, a w jej ramach niemałe pieniądze na „realizację zadań uznanych przez zarząd za odpowiednie dla rozwoju dobroczynności”. Nasza firma spełniała te kryteria. Wychodzę na korytarz, potrząsam ręką bardzo wysokiego mężczyzny o skórze czarnej jak spalone drewno. – Pan Javid? – Pani Goodwin? – Proszę mówić mi po imieniu: Lucy. – Wobec tego mnie musisz nazywać Abdulem. Pokazuje zęby w olśniewającym uśmiechu. Jeśli pominąć spodnie od garnituru – ładnych parę centymetrów za krótkie – jest naprawdę bardzo elegancki. To szef projektu dużej grupy konstrukcyjnej z Sudanu Południowego. Przyjechał do Australii przed czterema miesiącami i szukając stałego zajęcia, pracował dorywczo jako nocny sprzątacz w lokalnym szpitalu. – Zapraszam. Ollie, mój wspólnik, dołączy do nas za moment. – Czy ja słyszałem swoje imię? Mąż wchodzi przez tylne drzwi, ubrany w dżinsy i koszulę. Dni błyszczących dopasowanych garniturów dawno minęły. Teraz większość spotkań odbywa za pomocą Skype’a, więc od pasa w górę ubiera się biznesowo, a od pasa w dół nosi, co popadnie. Pracuje ciężko, ciężej niż za czasów spółki z Eamonem. Zwykle się spóźnia, zawsze nie nadąża z pracą papierkową, ale nigdy nie widziałam go bardziej ożywionego. Całe godziny spędza z kandydatami, robi wszystko, by doskonale ich przygotować do rozmowy o pracę. Ja zajmuję się przede wszystkim pozyskiwaniem miejsc pracy: znajduję je tam, gdzie ich nie ma, bo zmieniam sposób myślenia decydentów w wielkich firmach, nakłaniam ich do przyjęcia kogoś, kto może nie do końca pasuje do ich wyobrażeń o ideale. – Proszę spotkać się z kandydatem – zachęcam zazwyczaj. – Proszę o jedno spotkanie. Najczęściej jedno spotkanie wystarcza, by nasz kandydat dostał pracę. Podobnie jak dla Olliego, jest to teraz treść mojego życia. Naszą pasją jako zespołu jest zyskanie pewności, by każdy otrzymał swoją szansę. Lubię

sobie przypominać, że wzięliśmy to przekonanie od Diany i że byłaby z nas dumna. Firma Olliego i Eamona ogłosiła upadłość wkrótce po śmierci Diany. Eamon był przesłuchiwany jako podejrzany o sprzeniewierzenie środków finansowych spółki i w efekcie uznany za winnego. Ollie nigdy nie odzyskał pieniędzy, które kumpel mu ukradł, ale miał odrobinę satysfakcji dzięki temu, że Eamon spędził pół roku w więzieniu (a jego dziewczyna, Bella, zostawiła go dla Iron Mana; gdy ostatnio o nich słyszeliśmy, pisali razem książkę kucharską z przepisami zgodnymi z dietą paleo). Siadamy przy okrągłym stole, Abdul opowiada nam o swoim pobycie w Australii, o kłopotach ze znalezieniem pracy. Niektóre są związane z jego angielskim, więc Ollie natychmiast deklaruje, że mu w tym pomożemy. – Nie zdołamy pomóc we wszystkim – mówi – ale zorganizujemy ci lekcje angielskiego, kurs relacji międzykulturowych, kogoś, kto będzie doradzał. Po śmierci Nettie Ollie rzucił się w wir pracy z chorobliwym wręcz zapałem. Martwiłam się o niego, przecież w ciągu roku stracił rodziców i siostrę, potrzebował czasu, by wydobrzeć. Nie od razu zorientowałam się, że praca w firmie wywiera na niego wspaniały, dobroczynny wpływ. Z Patrickiem już się nie widujemy. Przez kilka pierwszych lat wysyłaliśmy mu kartki na Boże Narodzenie, ale odkąd się ożenił (z dziedziczką pokaźnej fortuny po tatusiu, właścicielu fabryki opakowań) i został ojcem bliźniaków, pozwoliliśmy, by kontakt się urwał. Dla Olliego nadal jest to trudne. – To nie w porządku. Nettie chciała być matką. Gdyby nie miała problemów z płodnością, obie z mamą by żyły. Może to prawda, a może nie. Fakt faktem, jego rodziną jesteśmy teraz my: dzieci i ja, a wspólne spędzanie całych dni wychodzi nam obojgu na dobre. – Abdulu – mówię – powiesz nam coś o sobie? Agencja odnosi ogromne sukcesy w znajdowaniu zatrudnienia dla kandydatów, zwłaszcza w firmach, które wcześniej nie szukały pracowników wśród osób bez doświadczenia w Australii. Mimo to jest całkiem prawdopodobne, że nigdy nie będziemy mieli domu na własność. Mieszkamy w wynajętym, niedaleko biura, blisko dzielnicy przemysłowej. Dzieciaki chodzą do lokalnej szkoły, gdzie wcale nie jest łatwo, ale panuje

wspaniała różnorodność. Mają kolegów ze wszystkich możliwych środowisk. Codziennie po lekcjach przychodzą do nas, do biura, tutaj odrabiają pracę domową, bawią się z dziećmi Ghezali. Diana byłaby tym wszystkim zachwycona (a Tom oszołomiony). Chyba właśnie z ich powodu Ollie stale znajduje w sobie nowe pokłady energii. Bo każdy, niezależnie od tego, ile ma lat, pragnie aprobaty matki. I naprawdę każdy, niezależnie od tego, kim jest, potrzebuje aprobaty teściowej. Zerkam na list Diany. Policja oddała go nam po zakończeniu dochodzenia w sprawie jej śmierci. Teraz wisi w ramkach na ścianie mojego biura, jest dla mnie jedną z najcenniejszych rzeczy na świecie.

Mogłabym napisać dużo, ale są tylko dwie mądrości, jakie warto po sobie zostawić. Na wszystko, co ważne, musiałam ciężko zapracować. Nic z tego, co ważne, nie kosztowało ani centa. Mama

Nie jest to łatwa lekcja życia, ale opanowałam ją do perfekcji.

Podziękowania Proszę bardzo, składam podziękowania już kolejny, piąty raz. Piąty! Aż trudno w to uwierzyć. Chcę zacząć od podkreślenia, że chociaż miewałam różne mordercze myśli względem wielu osób (tak, dobrze się domyślacie!), to nigdy, nawet przez moment, nie przyszło mi do głowy, by zamordować teściową. Pewnie dlatego udało mi się napisać tę książkę i nie zniszczyć przy tym rodziny. Dziękuję ci, Anne, za to, że podczas powstawania tej powieści wykazałaś się zadziwiającą pogodą ducha. Na pewno nie każda teściowa przyjęłaby tak wyrozumiale informację o tytule nowej książki pisanej przez synową. Jest pewien zespół policyjny – w jego skład wchodzą Megan MacInnes, Andria Richardson i Kerryn Merrett – który dzielnie stawiał czoło moim niekonwencjonalnym pytaniom, toteż dziękuję za odpowiedzi na maile, za przeczytanie pierwszej wersji tekstu i za burzę mózgów na temat różnych technik mordowania (przy jednoczesnym uświadamianiu mi, że jeśli moja teściowa umrze nagłą śmiercią z nieznanych przyczyn, to cała ta wymiana myśli będzie do odczytania w rejestrach). Drogie panie, jestem waszą dłużniczką. A gdzież byłabym bez mojej niesamowitej redaktorki Jennifer Enderlin? Dziękuję ci, że ufasz mojej intuicji i pomagasz mi odzyskać panowanie nad tekstem, kiedy sama przestaję sobie ufać. Jesteś wzorcem świetnego redaktora. Dziękuję także ekipie z St. Martin. Z wieloma z was miałam przyjemność widzieć się w zeszłym roku w Nowym Jorku. Niecierpliwie czekam na następne spotkania.

Chcę też wyrazić podziękowania dla moich wydawców na całym świecie, szczególnie dla Cate Paterson i Alex Lloyd z PanMacmillan Australia za wnikliwe oko redakcyjne i wyprowadzanie mnie od czasu do czasu na lunch. Uwielbiam lunche. Moje specjalistki od reklamy, niezastąpiona Katie Bassel i niesamowita Lucy Inglis, gdybym mogła wetknąć was obie do pudełeczka i nosić ze sobą na wszelki wypadek, z pewnością bym to zrobiła. Jeśli ktoś wie, jak tego dokonać, proszę o informację. Fantastyczny Rob Weisbach… Za co mnie spotkało takie szczęście? Jesteś nie tylko najlepszy w biznesie, ale i prawdziwy z ciebie dżentelmen. Jestem ci wdzięczna za wszystko, co robisz (i dziękuję, że zacząłeś używać emotek – wiesz, że je nieziemsko lubię). Moja drużyno pisarska, pseudo „Bellotta Girls” (nieźle brzmi, co?), ogromne dzięki za wspólne przeżywanie wzlotów i upadków każdej publikowanej autorki. O ile mi wiadomo, nadal jestem jedyną, której zajumano książkę w czasie podpisywania, i będę to godło nosiła z honorem. Szczególne podziękowania dla Jane Cockram i Lisy Ireland za przeczytanie tej książki w wersji roboczej i wszelkie rady. Serdeczne wyrazy wdzięczności dla Meredith Jaeger, mojej krytycznej partnerki i przyjaciółki. Rodzinie i przyjaciołom, którzy żyją w strachu, że zostaną w którejś z moich powieści przedstawieni jako czarne charaktery, mówię: słusznie się obawiacie. Lepiej bądźcie dla mnie mili. I w końcu słowo do czytelników: Miło mi, że mogę dzielić się z wami bohaterami powieści. Mam nadzieję, że was poruszają, ciekawią, bawią. Jeśli tak, to świetnie, bo to znaczy, że dobrze się spisałam.

Spis treści 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33

34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 Podziękowania